zwavelvoorziening op grasland
DESCRIPTION
Levert de bodem voldoende zwavel voor een optimale eiwitvorming? Voederwaarde-onderzoek graskuil geeft informatie over de beschikbaarheid van zwavel tijdens de groeiperiode.TRANSCRIPT
Zwavelvoorziening grasland, Actualisatie inzichten en adviesGerard Abbink
2011, nogmaals zwavel
● Expertdagen 2010 zwavel grasland;
● Studieavonden in het seizoen;
● Ondanks bemesting nog steeds veel interesse.
2011, nogmaals zwavel
Vragen veehouders: “Ik zit te denken over bemesting, maar weet niet of
het noodzakelijk is (kleigrond)”; “N/S ratio - kan dat niet op het kuilverslag”; “Hoeveel moet ik bemesten en wanneer en in
welke vorm?”
Adviseurs: N/S ratio, weergave en achtergrond; Bemesten ja, maar twijfel of gift nog wel hoog
genoeg is; “Kan er ook te veel bemest worden (vloeibare
meststoffen)?”.
Inhoud
● Zwavel-voorziening gewas N/S ratio
● Een indicatie vanuit graskuil?
● Verdere optimalisatie S-bemesting
Zwavelvoorziening
De S-kringloop
Afbeelding: “Sulfur a missing link”, J. Jez, 2008
C/S ratio
Aanvoer: depositie
Depositie afgenomen tot 5 kg S per hectare in 2010
05
101520253035404550
Groni
ngen
Friesla
nd
Drent
he
Overij
ssel
Twen
te
Velu
we
Acht
erho
ek
Betuw
e
Utrech
t
1981
1989
1995
2000
Zeer beperkte S-levering in het voorjaar
0,0
1,0
2,0
3,0
4,0
5,0
6,0
13 18 23 28 33
S-g
ehatl
e (
g/kg d
s)
Week
S-gehalte vers gras
S-gehalte vers …
De S-kringloop
Afbeelding: “Sulfur a missing link”, J. Jez, 2008
Zwavelvoorziening grasopbrengsten
● Gierus et all, 2005 Noord-Duitse zandgronden; 300 kg N per jaar; 20% DS opbrengst (1,7 ton); 40 kg N meer opbrengst.
● Brown et all, 2000 200 kg N per jaar; Engelse zand en leemgronden 10% DS opbrengst.
● NMI, 2002 350 kg N per jaar; Diverse proeven in Nederland; 10-15% DS opbrengst (1,5 tot 2 ton)
* Bron: GIBO, ASG, 2010-2011
Handelsprijzen 200 euro per ton DS* 300 euro per ha!
Indicatie voorziening: N/S ratio
Belang Zwavel voor de plant
● S - essentiële rol in metabolisme en eiwitvorming
● S komt maar in twee aminozuren voor:
Cysteïne
Methionine
Belang Cysteïne en Methionine
● Cysteïne (Cys) is de bouwsteen voor: Methionine; Acetyl-CoA enzym (citroenzuurcyclus); Glutathion (GSH) en SAM(S-adenosylmethionine); Diverse hormonen.
● Cys en Met enige zwavelhoudende aminozuren in eiwit.
● Hoeveelheid S in eiwit indicatie voor hoeveelheid Cys en Met.
N/S ratio
● Hoeveelheid S in Eiwit N/S ratio
● N/S daarom gebruikt als indicatie; Per gewas andere N/S norm (Dijkshoorn 1967)
● Voor gras N/S ≥ 14 een tekort aan S; N/S ≥12 kansen op tekort (Taube, 2000).
Situatie laatste 4 jaar
N/ S ratio voorjaarskuilen
62%
74%
61% 60% 65%
30%20%
28% 25% 28%
8% 6%11% 16%
7%0%
10%20%30%40%50%60%70%80%
2007 2008 2009 2010 2011J aar
perc
en
tage k
uilen
N/S < 10
N/S 10-12N/S > 12
● Gemiddeld 1 op de 10 voorjaarskuilen een tekort?
Via kuilanalyse een indicatie?
Waarom indicatie:● Voervoorziening na 2015 sterker beperkende factor?
● Productie en aankoop voeders 2/3e van kostprijs. 10% krappe S-voorziening; Mogelijke schade 300 euro per ha? Bedrijf met 30 ha grasland = tot 9.000 euro per
bedrijf.
Waarom via kuilanalyse een indicatie?
Waarom via de kuilanalyse:● Meer inzicht relatie bodem-bemesting-ruwvoer;● Fysische signalen van tekorten vertonen zich niet snel.
N/S in graskuil?
N/S ratio in graskuil, enkele onvolmaaktheden:● Gemeten in kuil: N-totaal en S-totaal, wat is het
aandeel organisch? (Dijkshoorn, 1967);● In najaar hogere N/S ratio’s door zeer hoge N-levering.
Geen opbrengstderving door S-tekorten.
● Aannemelijk: N en S totaal resterend in kuil beïnvloed door fermentatie processen.
N/S in graskuil?
● Fermentatieprocessen: Aminozuren worden door microben in de kuil
afgebroken waardoor aandeel Cys en Met (S) in eiwit (N) lager wordt (Winters et al, 2001)
● Groeistadium: Aandeel Cys en Met nemen af naarmate gewas
ouder wordt (Homolka et al, 2008) Totaal eiwitten per kg DS nemen af naarmate
gewas ouder wordt
Eerste opzet en verkenning S-index
● N/S corrigeren voor invloedsfactoren groeistadium en fermentatie;
● NDF vert, N-fracties, en OS sterke relatie met S per g N
● Set kuilen vanaf 2007
● Per situatie (groeistadium, conservering) norm N/S berekenen
S-index?
● Een Index met over hele jaren 75% (R2 0,746) overeenkomst met N/S, ● bij 1 jr, gelijk RE 95%;
● Kuilen met verschil tussen index en N/S los bekijken en landbouwkundig oordeel geven.
● Streeftraject 85-110: < 85 te kort, < 88 mogelijk S-tekort; > 110, S sterke beperking op Cu en Se opname en benutting.
Eerste indruk: voorbeeld najaarskuilen
● NMI proeven perceel veldkamp:● 3e snede NS 16,5 geen meeropbrengst● 4e snede NS 16,89 geen meeropbrengst● 5e snede NS 13,59 geen meeropbrengst
Najaarskuilen met hoge N/S via index niet als S-tekort gewaardeerd!
DtMaand S RE ADL10 2,4 171 285 2,7 184 20
10 2,2 152 20
N/S12,1
12,112,3
Sindex NIndex101 9899 10196 106
S-index biedt perspectief?
● Validatie en verdere uitwerking NMI
● Eiwitkwaliteit literatuur: Tallec et al (2009) S rol bij vorming aminozuren uit opgeslagen eiwit; Oplosbaar eiwit omgezet in onoplosbaar RE; Betere S-voorziening hoger aandeel onoplosbaar RE
graskuilen RE 162
0
10
20
30
40
50
60
70
80
60 70 80 90 100 110 120 130
S-index
Per
cen
tag
e R
E o
plo
sbaa
r
N/S t.o.v. S-index
Gemiddeld over jaren: 8% N/S >127% S-index < 85N/ S ratio voorjaarskuilen
61% 65%60%74%
62%
28%25%28%20%
30%
7%16%11%6%8%
0%
20%
40%
60%
80%
2007 2008 2009 2010 2011
J aar
Perc
en
tage k
uilen
N/S < 10
N/S 10-12
N/S > 12
Beoordeling via S-index
3% 6% 8%22%
11%
87% 88% 88%77%
85%
10%6% 3% 1% 3%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2007 2008 2009 2010 2011
Jaar
perc
en
tag
e v
oorj
aars
ku
ilen
<85
86-110
>110
Actualiseren S-bemesting grasland
Hoe verder werken aan juiste S-bemesting
C/S ratio
Depositie 2010?
Afbeelding: “Sulfur a missing link, J. Jez ,2008
Vernieuwingen S-advies grasland
● S-bemestingsadvies aanpassen op: Verbeterde inschatting levering bodem a.d.h.v. C/S ratio; Nieuwe depositie normen.
05
101520253035404550
Gronin
gen
Friesla
nd
Drent
he
Overijs
sel
Twen
te
Veluwe
Achte
rhoe
k
Betuw
e
Utrech
t
1981
1989
1995
2000
Zwavel
● Depositie bijna verwaarloosbaar
● Werking mest voorjaar verwaarloosbaar
● Dus meer zicht op die bodemnalevering wordt belangrijker!
● C/N belangrijk: analoog C/S ook
● C/S laag: S mineralisatie hoog
● Verslaglegging analoog aan N-levering: S-totaal; C/S ratio; S-leverend vermogen.
● Advies nog inclusief o.a. depositie.
C/S ratio grasland - grondsoort
25
50
75
100
C/S
rati
o
mingemmax
C/S ratio
● CS ratio: > 400: S vastlegging
● CS ratio: 200 – 400 (zand/dalgrond..paar procent)
● CS ratio: < 200: S mineralisatie
● Lager C/S: hogere potentiele S-mineralisatie
NB: Ook producten met hoge CS kunnen bijdragen aanS (C groot deel als CO2 de lucht in).
Samenvattend
● S-index attentie of S-voorziening verbeterd kan worden;
● Bodemanalyse met nieuw met verbeterde inschatting nalevering S om voorziening grasland te verbeteren;
● Daarmee optimaliseren van: Ruwvoeropbrengsten per ha; N- (en P) benutting op bedrijfsniveau.
Meer melk van eigen bodem!
Samen werken aan meer melk van eigen bodem!