Przewodnik metodyczny

Żyjemy w BoŻym świecie

Klasa Iszkoły podstawowej

Kielce 2012

Poradnik metodyczny do nauczania religii rzymsko-katolickiej według podręcznika nr AZ-11-01/12-KI-1/12, zgodnego z programem nauczania nr AZ-1-01/12.

Recenzenciks. prof. dr hab. Ryszard Czekalskiks. prof. dr hab. Andrzej Offmański

Redakcjaks. dr Krzysztof MielnickiElżbieta KondrakBogusław Nosek

Autorzys. Dorota Adamek Małgorzata Andryszczyk kl. Łukasz Borzęcki s. Katarzyna Chmielnicka Magda Chomać Elżbieta Ćwierz Renata Drewniak Beata Jaroszko Anna Jóźwik Elżbieta Kondrak Dorota Koroś Dariusz Kurpiński

Konsultacja ks. dr Jarosław Czerkawski

KorektaMichał Rowiński

Projekt okładkiEdyta Borzych

Redakcja technicznaWiktor Idzik

Za zezwoleniem Władzy DuchownejOJ–107/11Kielce, 2 sierpnia 2011 r.Ks. Jan SzarekWikariusz Generalny

ISBN 978-83-7660-388-9© Copyright by Wydawnictwo „JEDNOŚĆ”, Kielce 2011

WyDAWNICtWO „JEDNOŚĆ”25-013 Kielce, ul. Jana Pawła II nr 4Dział sprzedaży tel. 41 349 50 50Redakcja tel. 41 349 50 00www.jednosc.com.pl, e-mail: jednosc@jednosc.com.plDruk i oprawa:Drukarnia im. A. Półtawskiegowww.drukarnia.kielce.pl

Ewa Rowicka ks. Wojciech Ryczkowski Agnieszka Sętorek Jerzy Snopek Barbara Sosnowska s. Kinga Beata Stolińska Halina Sutkowy Małgorzata Szpakowska ks. Andrzej Witerski Dorota Wróblewska Bożena Zdzieborska

5

DRoDZy KAtechecI!

Z przyjemnością oddajemy do Waszych rąk Przewodnik metodyczny do nauki religii pierwszoklasistów. Ma on posłużyć lepszemu przygotowaniu uczestników szkolnej katechezy do religijnego przeżywania prawd wiary. Zdajemy sobie sprawę, że dzieci w tym wieku potrzebują atrakcyjnych me-tod nauczania, dlatego przewodnik prezentuje dużo ciekawych rozwiązań aktywizujących uczniów. Nie brakuje w nim piosenek, zabaw ruchowych czy prostych form teatralnych. Urozmaiceniem jest przede wszystkim za-proponowana w przewodniku „formuła dywanika”. Ułatwia ona katechecie kontakt z dziećmi i umożliwia im lepsze przyswajanie przekazywanych treści, a wychodząc naprzeciw naturalnej potrzebie ruchu, jest szczególnie pomocna w przypadku dzieci z nadpobudliwością. Wspólna nauka i zabawa integruje grupę i uczy życia społecznego.

Dzieci potrzebują również wyciszenia, które jest bardzo potrzebne w poszukiwaniu Boga. Dlatego też oprócz wielu metod aktywizujących w każdym spotkaniu proponujemy elementy celebracji. Mamy nadzieję, że będą one swego rodzaju szczepionką na uszkolnienie katechezy. Ważne jest, aby wszelkie działania, jakie podejmuje katecheta, były skierowane na pro-wadzenie dzieci ku dojrzałej wierze, ku coraz bliższej znajomości Chrystusa i zażyłości z Nim.

Struktura jednostki lekcyjnej oparta jest na stałym schemacie: I. Powitanie, II. Zaproszenie do…, III. Odpowiedź na…, IV. Pożegnanie.

Przewodnik metodyczny podpowiada również sposoby korzystania z podręcznika ucznia, zazwyczaj w końcowej części katechezy, zatytułowanej „Pożegnanie”. Katecheta może jednak odwoływać się do podręcznika ucznia w chwili, którą sam uzna za najbardziej stosowną.

Do podręcznika uczniowie otrzymują jego wersję elektroniczną na pły- cie CD. Uczeń może samodzielnie wykonywać zadania na komputerze, od-słuchując nagrane polecenia. Usłyszy również fragmenty Pisma Świętego, piosenki i opowiadania wykorzystywane podczas zajęć. Wszystkie elementy podręcznika w wersji elektronicznej katecheta może prezentować uczniom na tablicy multimedialnej.

Katecheta może też skorzystać z płyty CD zawierającej nagrania opowia-dań i piosenek.

Życzymy Wam, Drodzy Katecheci, aby korzystanie z przewodnika metodycznego było dla Was wielką radością i pomocą w posłudze kate-chetycznej.

Redaktorzy

I Bóg nAs KochA –

DZIęKujemy ZA jego DARy

8

1. cIesZymy sIę, Że jesteŚmy RAZem

cele katechetyczne – Poznanie prawdy, że katecheza to spotkanie z Bogiem.– Motywowanie do budowania dobrej atmosfery w klasie.

szczegółowe cele operacyjne

WiedzaUczeń:– pamięta imię katechety oraz kolegów i koleżanek z klasy,– wie, że katecheza jest spotkaniem z dobrym Bogiem,– pamięta, kiedy jest katecheza.

UmiejętnościUczeń:– potrafi się przedstawić wobec całej klasy,– potrafi zaśpiewać piosenkę „Dobrze, że jesteś”.

Kształtowanie postawUczeń:– wyraża radość ze spotkania z Bogiem na katechezie,– chętnie w niej uczestniczy.

metody i techniki: rozmowa kierowana, zabawa integracyjna – poznawanie imion (zabawa z lustrem), śpiew, prezentacja ilustracji.

Środki dydaktyczne: lusterko, ilustracja przedstawiająca klasę I.

I. POWITANIE

1. Przywitanie z dziećmi i modlitwaWitam was bardzo serdecznie na naszym spotkaniu. Wstańcie, pomodlimy

się.K. wraz z dziećmi odmawia modlitwę „Aniele Boży”.Dzieci siadają w kręgu na dywanie.

II. ZAPROSZENIE DO WZAJEMNEGO POZNANIA SIĘ

1. Przypomnienie znaczenia katechezyDziś po raz pierwszy spotykamy się na katechezie. Katecheza to lekcja,

na której będziemy rozmawiać o Bogu. Będziemy Go poznawać, śpiewać o Nim piosenki, modlić się do Niego, rysować i malować. Będziemy się uczyli, jak Go kochać coraz mocniej.

9

2. Przedstawienie się katechetyMam na imię ................. (np. pani Kasia, pan Jacek, siostra Marta, ksiądz

Marek) i jestem waszym/waszą katechetą/katechetką.

3. Zabawa z podaniem imionZnacie już moje imię, teraz proszę abyście wy się przedstawili.

K. bierze lusterko i przeglądając się mówi: to ja. Mam na imię… i jestem katechetą.

Następnie zwraca się do dzieci: Każde z was po kolei weźmie lusterko i przeglądając się powie, kogo

w nim widzi, a następnie przekaże lusterko następnej osobie.

4. Zapoznanie z bohaterami opowiadańK. prezentuje ilustrację z podręcznika ucznia przedstawiającą klasę I, której uczniowie będą bohaterami opowiadań.

W naszej przygodzie katechetycznej będą nam towarzyszyć koledzy i koleżanki z pewnej klasy I.

Na ilustracji widzimy tę klasę I. Są tu m.in: Janek, Ania, Jakub, Agata, Gabrysia, Weronika oraz Kacper i Staś. Na ilustracji jest też pani Jola, która jest katechetką.

5. Nauka pozdrowienia chrześcijańskiego K. wyjaśnia:

Na każdej katechezie będziemy wspólnie spotykać się z Bogiem. Dlatego przy-pomnimy sobie, jak brzmi pozdrowienie chrześcijańskie i jak będziemy się nim witać. Gdy będę wchodzić do klasy, wstaniecie i wypowiecie słowa „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”, a ja odpowiem „Na wieki wieków. Amen”. K. ćwiczy z dziećmi odpowiedź na pozdrowienie. Dzieci mogą odpowiadać indywidualnie i całą grupą.

III. ODPOWIEDŹ – RADOŚĆ Z WZAJEMNEGO POZNANIA SIĘ

1. Nauka piosenkito, że możemy się razem spotykać, jest dla nas powodem do radości. te-

raz nauczymy się piosenki, w której wyrazimy radość ze spotkania z Bogiem i ze sobą nawzajem.K. uczy dzieci piosenki:

Dobrze, że jesteś, dobrze, że jesteś, D Adobrze, że jesteś. D A DCo by to było, gdyby Cię nie było, D Asmutno by było. D A D

10

2. Cieszymy się, że jesteśmy razem – krąg przyjaźni i śpiewK. prosi dzieci, aby stanęły w kręgu i podały sobie ręce. Następnie do dziecka, które stoi po jego prawej stronie, K. mówi „Dobrze, że jesteś”. Tak samo robią dzieci. Potem wszyscy śpiewają piosenkę.

IV. POŻEGNANIE

1. Praca z podręcznikiem Jeżeli wszystkie dzieci mają już podręczniki, K. wyjaśnia, jak z niego należy korzystać. Pokazuje ikony i tłumaczy, co one oznaczają. Potem prosi dzieci, aby otworzyły podręczniki na stronie 5. Następnie czyta polecenie i wyjaśnia je w miarę potrzeby. Wyjaśnia także do czego służy płyta CD, której zawartość może zaprezentować na tablicy multimedialnej.

2. Modlitwa Na zakończenie uczniowie stają na środku sali i trzymając się za ręce, śpiewają piosenkę „Dobrze, że jesteś”.Po wspólnym śpiewie wszyscy wykonują znak krzyża, a następnie odmawiają krótką modlitwę, np.:

Dobry Boże, dziękujemy Ci, że jesteś z nami,dziękujemy za nowych kolegów i nowe koleżanki.

Po modlitwie K. przypomina uczniom, aby pożegnali go słowami „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus”.

Warto przeczytaćS. Brandt, K-U. Nommensen, Kościół naszych milusińskich, Kielce 2011.J. Knop, R. Bunse, Wokół wiary, Kielce 2009.I. Kunz, Odkrywanie ciszy, Kielce 2000.

11

2. Bóg ojcIec KochA KAŻDego Z nAs

cele katechetyczne– Poznanie prawdy o Bogu jako najlepszym Ojcu.– Kształtowanie postawy zaufania i miłości do Boga Ojca.

szczegółowe cele operacyjne

WiedzaUczeń:– wie, że Bóg jest naszym najlepszym Ojcem,– wymienia cechy Boga – najlepszego Ojca,– wymienia rodzaje spotkań z Bogiem Ojcem.

Umiejętności Uczeń:– opowiada, jak okazać miłość Bogu Ojcu,– wyjaśnia, w jaki sposób możemy okazać Bogu, że Go kochamy,– śpiewa piosenkę „Ojcze, ty kochasz mnie”.

Kształtowanie postawUczeń:– wyraża zaufanie i miłość wobec Boga Ojca,– modli się w intencji swoich rodziców.

metody i techniki: śpiew z gestami, czytanie Ewangelii, praca z ilustracjami, rozmowa kierowana, zagadki, modlitwa, kolorowanie, uzupełnianie rysunku naklejką.

Środki dydaktyczne: Pismo Święte (J 3,16), plansze do zagadek (dziecko mo-dlące się, pomagające innym, na Mszy Świętej, w drodze do kościoła).

I. POWITANIE

1. Przywitanie dzieciK. nawiązuje kontakt z dziećmi, wita je i wyraża radość ze spotkania.

Witam was wszystkich bardzo serdecznie. Na poprzedniej katechezie poznaliśmy swoje imiona. Zobaczymy, czy udało się nam je zapamiętać. Sprawdzimy to przy pomocy piosenki, której uczyliśmy się ostatnio.

2. Śpiew z rzucaniem piłeczkiJedno z dzieci rzuca w stronę wybranej osoby np. piłeczkę, wypowiadając jej imię, ta rzuca do następnej, również mówiąc jej imię. Kolejne dzieci powtarzają tę czynność; za każdym razem wszyscy śpiewają „Dobrze, że jesteś”. Jeżeli jest więcej dzieci o tym samym imieniu, można śpiewać jednocześnie dla wszystkich Janków, Karolinek itd.

12

3. Modlitwa Po przywitaniu K. przygotowuje dzieci do modlitwy:

Śpiewaliśmy dla siebie nawzajem „Dobrze, że jesteś”. Podobnymi słowami przywitajmy dobrego Boga:

Kochany Boże, dobrze, że jesteś z nami. Amen.Dzieci powtarzają słowa K. Po modlitwie dzieci siadają przy stolikach.

II. ZAPROSZENIE DO SPOTKANIA Z KOCHAJĄCYM OJCEM

1. Poszukiwanie cech dobrego ojca – praca z ilustracjamiDzieci otwierają podręcznik ucznia na temacie 2. i przyglądają się rysunkom (jeden z nich będą później kolorować). K. robi wprowadzenie:

Poszukamy dzisiaj cech dobrego ojca. W waszych podręcznikach są ilu-stracje, na których widzicie Janka, ucznia klasy I, jego siostrę i jego tatę. Na podstawie ilustracji powiedzcie, co robi dobry tata.Dzieci opowiadają, co robi dobry ojciec, kończąc zdanie:

Dobry ojciec…– bawi się z dziećmi – pomaga w odrabianiu lekcji – troszczy się o swoje dzieci– chodzi z dziećmi do kościoła.

K. prosi uczniów o krótkie wypowiedzi:– Co dobrego robi jeszcze wspaniały tata?

Po wypowiedziach dzieci K. określa cechy dobrego ojca:Dobry tata zajmuje się swoimi dziećmi, bawi się z nimi, zawsze im poma-

ga, jest troskliwy. Chce, by jego dzieci wyrosły na mądrych i dobrych ludzi, dlatego stawia im zadania do wykonania, czyli każe im coś zrobić. Czasem upomina dzieci, ale to dlatego, że je kocha. Kiedy coś napsocą, tata także przebacza.

2. Czytanie Pisma ŚwiętegoJeszcze lepszym ojcem niż ojcowie całego świata jest Bóg. Jest On dobry,

troskliwy, czuły, kochający. Przeczytam wam z księgi o Panu Bogu, czyli z Pisma Świętego, jak możemy do Niego mówić:

„Ojcze nasz, który jesteś w niebie”. (Mt6,9)– Jak możemy mówić do Boga? – Kim jesteśmy dla Niego, jeżeli nazywamy Go Ojcem?

3. Bóg jest Ojcem wszystkich – rozmowa kierowanaJest taka modlitwa, w której mówimy do Boga „Ojcze”. Dziś poznamy

jej początek. Ja powiem pierwsze zdanie, a wy po mnie powtórzycie: „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”.

13

– Kto zna całą modlitwę?Wybrane dziecko może powiedzieć całą modlitwę. Wszystkie dzieci będą się jej uczyły później (temat 11).

Dobry Bóg jest Ojcem wszystkich ludzi. Dlatego mówimy do niego „Oj-cze nasz”. On jest także przy każdym z nas i opiekuje się nami. Wszyscy jesteśmy Jego dziećmi. Nie jest ważne, ile mamy lat. Czy jesteśmy duzi, czy mali, wszyscy jesteśmy dziećmi Boga. Każdy z nas może powiedzieć: Jestem Zosia i jestem dzieckiem Boga. Moja mama jest dzieckiem Boga. Mój tata jest dzieckiem Boga. Mój brat jest dzieckiem Boga…

– Kto jeszcze jest dzieckiem Boga?K. zaprasza dzieci na dywan.

III. ODPOWIEDŹ – WDZIĘCZNOŚĆ bOGu ZA JEGO MIŁOŚĆ

1. Śpiew z gestami Nauka piosenki z gestami „Ojcze, Ty kochasz mnie”. Dzieci na siedząco uczą się śpiewać, dopiero po kilkakrotnym prześpiewaniu całości wstają.

Zaśpiewamy o dobrym Bogu Ojcu, który nas kocha.

Ojcze, (dzieci wznoszą ręce) Ty kochasz mnie (kreślą w powietrzu kształt serca)nie dlatego, że jestem dobry, (kiwają palcem w geście zaprzeczenia) ale dlatego, że jestem dzieckiem, (wskazują na siebie)Twoim dzieckiem. (podnoszą ręce do góry)

Po skończonym śpiewie dzieci siadają.

2. Gdzie i kiedy spotykamy Boga, naszego Ojca – zagadkiK. wyjaśnia:

O tym, w jaki sposób Bóg Ojciec okazuje nam swoją miłość, będziemy się dowiadywać na kolejnych katechezach. Dzisiaj zastanowimy się, w jaki sposób my okazujemy miłość Bogu Ojcu. Pomogą nam w tym zagadki. Posłuchajcie ich uważnie i spróbujcie odgadnąć właściwą odpowiedź. Dowiemy się, jak i gdzie możemy spotkać się z Bogiem Ojcem i w jaki sposób możemy okazać Mu swoją miłość. K. mówi zagadki, prezentując odpowiednią planszę. Dziecko, które się zgłosi, udziela odpowiedzi, kończąc zdanie. Po odpowiedzi K. umieszcza planszę w widocznym miejscu, na przykład na tablicy.

l Kiedy ręce złożysz ślicznie, spotkasz Boga na… (modlitwie)l Bogu miłość okazujesz, gdy się dobrze… (zachowujesz)l W tym dniu Bóg nas rozwesela, jest Msza Święta – to… (niedziela)l Na spotkanie Bóg nas woła, więc idziemy do… (kościoła)

K. ponownie odczytuje zagadki, a dzieci kończą je wspólnie.

14

IV. POŻEGNANIE

1. Praca z podręcznikiemDzieci umieszczają naklejkę z kwiatami obok krzyża oraz uzupełniają i kolorują rysunki.

2. ModlitwaDzieci gromadzą się wokół krzyża. K. prowadzi modlitwę, w której uczniowie powtarzają słowa „Ojcze nasz, któryś jest w niebie”.

Okażmy Bogu Ojcu naszą miłość, zwracając się do Niego słowami mo-dlitwy:

ty nas kochasz, a my Ciebie –„Ojcze nasz, któryś jest w niebie”.Każde dziecko wielbi Ciebie –„Ojcze nasz, któryś jest w niebie”.Dziękujemy Ci, za spotkanie na katechezie –„Ojcze nasz, któryś jest w niebie”.

K. może zaproponować modlitwę z uniesionymi rękami.

3. PożegnanieDzieci żegnają się z K. chrześcijańskim pozdrowieniem „Niech będzie pochwa-lony Jezus Chrystus. – Na wieki wieków. Amen”.

Warto przeczytaćH. Krombholz, Radość z ruchu na świeżym powietrzu. Zabawy ruchowe dla

dzieci w wieku od 3 do 8 lat, Kielce 2002. M. Legumi, Techniki i sposoby animowania grup, Kielce 2007.S. Schopf, Odkrywamy fantastyczne światy. Zabawy i inscenizacje dla dzieciw

wieku od 3 do 9 lat, Kielce 2003.