ΠΠΣΠΑ

Project Β’ τετραμήνου 2014-15

«Τα κριτήρια επιλογής σπουδών και επαγγέλματος στην εφηβική ηλικία.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα ψυχοτεχνικά εργαλεία (τεστ); »

Τμήμα: Δ1-Δ2

Μαθήτριες:

Αναστασία Αγγελάτου

Εβελίνα Γιαννούκαρη

Δήμητρα Καρατζά

Αλεξάνδρα Κρητικού,

Ναταλία Μανωλίδου

Καθηγητής: Δημήτρης Μανωλάς

Η σημασία του επαγγέλματος στη ζωή μας.

Πως επηρεάζουν οι έξω-ατομικοί παράγοντες

την επιλογή επαγγέλματος

Εισαγωγή:

Η επαγγελματική ανάπτυξη, αναφερόμενη σε όλη τη διάρκεια της ζωής, αφορά τον

προσανατολισμό και τις αποφάσεις του ατόμου για το επάγγελμα που επιθυμεί να

ακολουθήσει. Πρωταρχικός παράγοντας επηρεασμού της επαγγελματικής ανάπτυξης

είναι η οικογένεια καθώς, μέσα από τις αντιλήψεις της οικογένειας, τα παιδιά

οικοδομούν ένα σύστημα επαγγελματικών προτύπων με κυρίαρχο ρόλο

το μορφωτικό και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο των γονέων. Επίσης ,

το σχολείο αποτελεί ορόσημο για την κοινωνικοποίηση, καθώς με τις παρεχόμενες

πληροφορίες για τα επαγγέλματα, οι έφηβοι επιλέγουν τον εργασιακό τους χώρο.

Οι γονείς και οι δάσκαλοι διατηρούν τον επηρεασμό στην επιλογή επαγγέλματος

καθώς φέρνουν τους έφηβους σε επαφή με ένα ανεπίσημο περιβάλλον διδασκαλίας

για την κοινωνική προσαρμογή και λήψη αποφάσεων. Στην παρούσα εργασία

περιγράφεται ο ρόλος και ο τρόπος με τον οποίο παράγοντες κοινωνικής

ανάπτυξης και συμπεριφοράς εφήβων συμβάλλουν στη διαδικασία επιλογής

επαγγέλματος. Επίσης, εξετάζεται η εξελικτική πορεία της κοινωνικής-

επαγγελματικής ανάπτυξης των εφήβων στην αποκρυστάλλωση μιας επαγγελματικής

επιλογής.

Το θέμα των εκπαιδευτικών-επαγγελματικών επιλογών των μαθητών είναι ένα από

τα σημαντικότερα θέματα της εκπαίδευσης. Οι μελέτες για θέματα εκπαίδευσης δε

μπορούν να αγνοήσουν το κοινωνικό πλαίσιο μέσα από το οποίο οι μαθητές παίρνουν

τις επαγγελματικές αποφάσεις τους.

Σημαντικοί παράγοντες στη ζωή ενός ανθρώπου αποτελούν η οικογένεια, η

εκπαίδευση που έχει λάβει και το επάγγελμα που ακολουθεί. Η επαγγελματική

απασχόληση αποτελεί καθοριστική παράμετρο για τη θέση κάποιου ανθρώπου στον

κοινωνικό ιστό και τονίζει ότι, η επαγγελματική ανάπτυξη και ολοκλήρωση είναι μια

διαδικασία πολύπλοκη, που πολλές φορές δεν επιτυγχάνεται σε όλη τη διάρκεια της

ενεργητικής απασχόλησης του ατόμου. Η επαγγελματική ανάπτυξη περιγράφεται,

επίσης, ως ένα δίπολο, μια ενεργητική διαδικασία ανθρώπου και επαγγέλματος. Για

τον λόγο αυτό η επιλογή του επαγγέλματος δεν μπορεί να είναι στιγμιαία απόφαση,

αλλά μακροχρόνια διαδικασία που διαπερνά όλα τα αναπτυξιακά στάδια του

ανθρώπου. Έρευνες επαγγελματικού προσανατολισμού που προσπαθούν να

ερμηνεύσουν τη διαδικασία των επαγγελματικών επιλογών των νεαρών ατόμων μιας

κοινωνίας, έχουν καταδείξει ως κύριους πρωτογενείς παράγοντες διαμόρφωσης των

επαγγελματικών σχεδίων την οικογένεια και το σχολείο. Η οικογένεια, αξεχώριστα

ιδωμένη από την κοινωνική και οικονομική τάξη των μελών της, είναι η πρώτη

κοινωνική ομάδα που αντιλαμβάνονται τα παιδιά. Στα πρώτα ιδιαίτερα στάδια της

ανάπτυξης, η οικογένεια είναι για το παιδί η μόνη ομάδα αναφοράς και σαν τέτοια

επηρεάζει καθοριστικά τη διαμόρφωση κινήτρων και τύπων συμπεριφοράς. Ο

δεύτερος σημαντικός παράγοντας επηρεασμού των επαγγελματικών επιδιώξεων των

νέων είναι το σχολείο, που σαν βασικός μηχανισμός κοινωνικοποίησης χαράζει στα

παιδιά ένα σύστημα αξιών και προτύπων, ενώ ταυτόχρονα καθορίζει σε όλο και

μεγαλύτερο βαθμό το είδος και την κατεύθυνση της επαγγελματικής μόρφωσης του

ατόμου μέσα από την αξιολόγηση των ικανοτήτων που επιβάλλει, αλλά και μέσα από

το είδος των γνώσεων που παρέχει. Η ενημέρωση και η μύηση των μαθητών στον

κόσμο του επαγγέλματος πρέπει να γίνεται σε όλη τη διάρκεια της φοιτήσεως στο

σχολείο με ιδιαίτερη έμφαση σε περιόδους πιο κρίσιμες από άλλες .Στόχος της

εργασίας αυτής είναι να αναλυθούν οι βασικότεροι παράγοντες (σχολείο-οικογένεια)

οι οποίοι έχουν αποφασιστική σημασία για την σταδιοδρομία του ατόμου καθώς και ο

βαθμός παρέμβασης της κοινωνικής εξέλιξης των εφήβων στη διαμόρφωση των

επαγγελματικών τους αντιλήψεων. Επίσης αναφέρεται αναλυτικά ο ρόλος των γονέων

και η επίδραση του σχολείου στην επαγγελματική επιλογή.

Γενικότερα, Διαχρονικά αλλά και στις παρούσες συνθήκες, η επιλογή επαγγέλματος αποτελεί

βασικό ζήτημα που απασχολεί τους νέους της χώρας {μας}. Πολλοί, μάλιστα,

υποστηρίζουν ότι αυτή η διαδικασία είναι η πλέον κρίσιμη για τη ζωή τους στη

νεανική ηλικία τους. Ωστόσο, είναι σαφές ότι συχνά οι νέοι επηρεάζονται από

συγκεκριμένους παράγοντες προς εσφαλμένες επιλογές. Είναι, λοιπόν, κρίσιμο να

διερευνηθούν αυτοί οι παράγοντες και η καθοριστική επίδρασή τους, καθώς και να

προταθούν εναλλακτικά κριτήρια επιλογής σταδιοδρομίας ώστε να μεγιστοποιηθούν

τα οφέλη από την ορθή επιλογή εργασίας τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό

επίπεδο.

Η σημασία του επαγγέλματος στη ζωή μας:

Εργασία είναι η συστηματική και σκόπιμη καταβολή σωματικών και πνευματικών

προσπαθειών του ανθρώπου για τη δημιουργία υλικών, πνευματικών και ηθικών

αναγκών, την ικανοποίηση των ατομικών του αναγκών και κατ’ επέκταση την πρόοδο

του κοινωνικού συνόλου και την παραγωγή του πολιτισμού

1) Οικονομικός παράγοντας: Η εργασία δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να

εξασφαλίζει την επιβίωση του, οικονομική ανεξαρτησία και ασφάλεια καθώς η

σκέψη του απελευθερώνεται εξαιτίας της κάλυψης των βιοποριστικών του αναγκών.

2) Πνευματικός τομέας: Καλλιεργείται η κριτική σκέψη του ατόμου και η

δημιουργική φαντασία, διευρύνονται οι πνευματικοί του ορίζοντες. Παράλληλα

οδηγείται στην αυτογνωσία καθώς ανακαλύπτει άγνωστες πτυχές του εαυτού του

(ικανότητες και αδυναμίες) και ολοκληρώνεται καλύτερα ως προσωπικότητα.

3) Ψυχολογικός τομέας: Ο άνθρωπος αισθάνεται εσωτερική ικανοποίηση και

πληρότητα. Νιώθει ευτυχισμένος καθώς μπορεί να υλοποιήσει τους στόχους του και

να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Επιπρόσθετα, γεμίζει αυτοπεποίθηση και

σιγουριά για το μέλλον, ελπίδα και αισιοδοξία για το αύριο, καθώς παύει να

αισθάνεται ανασφαλής.

4) Κοινωνικός και πολιτικός τομέας: Το άτομο κοινωνικοποιείται, καθώς

αντιλαμβάνεται την ανάγκη της συνεργασίας. Όσον αφορά τον δεύτερο, αποκτά

πολιτική συνείδηση, οργανώνει συλλόγους και συνδικαλιστικές ενώσεις για τη

διασφάλιση των δικαιωμάτων του και μάχεται για την προάσπιση ατομικών και

συλλογικών επιδιώξεων.

Πιο απλά, Απορροφά πολύ από τον χρόνο ζωής Αποτελεί σημαντικό κοινωνικό κριτήριο Η επαγγελματική εξέλιξη προσφέρει αυτό επιβεβαίωση και αυτοεκτίμηση

Πώς οι εργοδότες προσλαμβάνουν

εργαζομένους:

1) Ανακοινώνουν τις κενές θέσεις που έχουν στα τοπικά γραφεία εργασίας

ΟΑΕΔ(Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού)

2) Να δημοσιεύσουν αγγελίες στις εφημερίδες

3) Να ρωτήσουν το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον

4) Να ρωτήσουν τους ήδη εργαζόμενους στην επιχείρησή τους

5) Να ρωτήσουν άλλους εργοδότες ή και να επιχειρήσουν να πάρουν το

προσωπικό ενός άλλου εργοδότη.

Κριτήρια επιλογής επαγγέλματος:

Τα κύρια κριτήρια, με τα οποία οι νέοι επιλέγουν επάγγελμα, είναι οι οικονομικές

απολαβές, το κοινωνικό γόητρο και η κοινωνική καταξίωση, οι προσωπικές

φιλοδοξίες, και η αίσθηση αυτό εκπλήρωσης και ατομικής επιτυχίας. Όλα αυτά

δεν είναι ανόητα αρνητικά, εκτός εάν επιδιώκονται μονομερώς και

αποκλειστικώς, οπότε ενίοτε/συχνά αντίκεινται στα προσωπικά χαρακτηριστικά

του νέου, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα προσαρμογής του στην αγορά

εργασίας και στην κοινωνική πραγματικότητα ευρύτερα. Τα παραπάνω με τη

σειρά τους, επιφέρουν αποτυχία στην άσκηση του επαγγέλματος, κρίση

ταυτότητας και προσωπική υποβάθμιση. Είναι, λοιπόν, αποφασιστικής σημασίας

η ορθή επιλογή επαγγέλματος για κάθε νέο.

1) Να ανταποκρίνεται στις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και την προσωπικότητα

του ατόμου

2) Να αποφέρει ικανοποιητικές αποδοχές

3) Να έχει μελλοντικές προοπτικές

4) Να υπάρχουν οι κατάλληλες εργασιακές συνθήκες

5) Να προσφέρει ικανοποίηση και ψυχική ισορροπία

6) Να κοινωνικοποιεί και πολιτικοποιεί ορθά το άτομο

Για αυτόν τον λόγο είναι επιτακτική ανάγκη οι νέοι να επιλέγουν το επάγγελμα

που θα ακολουθήσουν με βάση και άλλα κριτήρια, τα οποία ενδέχεται να

προσφέρουν αποτελεσματικότερη ένταξη στην αγορά εργασίας κατά το ότι είναι

περισσότερο εξατομικευμένα και επομένως λειτουργικά. Ένα τέτοιο κριτήριο

μπορεί να είναι η προσωπική ικανοποίηση που δύναται κάποιος να αποκομίσει

από την άσκηση του επαγγέλματός του, στοιχείο το οποίο συνδέεται άρρηκτα με

τις ατομικές κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες που διαθέτει. * Επίσης,

σημαντικό ρόλο πρέπει να διαδραματίζουν οι δυνατότητες επιτυχούς τελέσεως

του επαγγέλματος εκ μέρους του νέου, κριτήριο το οποίο σχετίζεται με τα στενώς

ατομικά χαρακτηριστικά του και με τις δυνατότητες απορρόφησης εργατικού

δυναμικού από την αγορά εργασίας. Επιπλέον, η ανέλιξη στη σταδιοδρομία,

δηλαδή η άνοδος σε αξιώματα, η διεύρυνση του γνωστικού πεδίου, ο

εμπλουτισμός των εφοδίων και τα παρόμοια είναι στοιχεία θετικά, όπως, τέλος,

και η αίσθηση προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο. Στο σημείο αυτό πρέπει να

υπογραμμιστεί ότι και αυτά τα κριτήρια, εάν λαμβάνονται υπόψη μονομερώς, δεν

αρκούν για την ανάπτυξη ολοκληρωμένου επαγγελματικού προφίλ εκ μέρους των

νέων

Σημασία σωστής επιλογής επαγγέλματος:

1) Ο άνθρωπος ανεξαρτητοποιείται οικονομικά, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις

για μια αξιοπρεπή ζωή καθώς του παρέχεται η δυνατότητα για ψυχαγωγία και

απόλαυση των αγαθών

2) Το επάγγελμα ευνοεί την πνευματική καλλιέργεια του ατόμου

3) Ο άνθρωπος βελτιώνεται ηθικά, γίνεται ευσυνείδητος, κατανοεί την αξία του

μόχθου και αποτρέπεται από παραβατικές πράξεις

4) Ο άνθρωπος νιώθει εσωτερική πληρότητα και ικανοποίηση καθώς

ενδυναμώνεται η αυτοπεποίθηση του και η ζωή του αποκτά νόημα

5) Το άτομο πολιτικοποιείται εφόσον συμμετέχει ενεργά στα πολιτικά δρώμενα

6) Το επάγγελμα κοινωνικοποιεί το άτομο αφού αυτό έρχεται σε επαφή και

επικοινωνία με άλλους ανθρώπους και μαθαίνει να συνεργάζεται

Επαγγελματικός Προσανατολισμός:

1) Το σχολείο οφείλει μέσω του ΣΕΠ να προσανατολίσει ορθά το άτομο για την

επαγγελματική του αποκατάσταση

2) Η οικογένεια οφείλει να επικεντρώνεται στις κλίσεις των παιδιών και όχι στις

δικές τους επιθυμίες για το μέλλον αυτών

3) Το άτομο είναι απαραίτητο να κατανοήσει τις ικανότητές του και να μην

αναζητά επαγγέλματα τα οποία αδυνατεί να ασκήσει επιτυχώς

Υποχρεώσεις του σωστού επαγγελματία:

1) Αγάπη και μεράκι για το επάγγελμα που ασκεί 2) Ολόπλευρη και ουσιαστική γνώση του αντικειμένου με το οποίο είναι καταρτισμένο

3) Διάθεση προσφοράς και δημιουργίας

4) Πνευματικές αρετές 5) Ηθικές αρετές

6) Ψυχικές αρετές

7) Κοινωνικές αρετές

Συνοψίζοντας,

Όπως προκύπτει από τα προαναφερθέντα, η διαδικασία επιλογής επαγγέλματος από τους

νέους συνιστά κρίσιμη φάση της πορείας κοινωνικοποίησής τους, με πάρα πολλές δυσκολίες και κινδύνους σε όλες τις παραμέτρους της. Η ανάλυση που προηγήθηκε

στόχο είχε να αναδείξει τους παράγοντες που επηρεάζουν όχι πάντοτε θετικά αυτήν την

πολυσύνθετη διαδικασία αλλά και τη διερεύνηση εναλλακτικών κριτηρίων ορθότερης προσέγγισης του ζητήματος. Είναι χρέος ατομικό αλλά και συλλογικό η αποτελεσματική

ένταξη των νέων στην αγορά εργασίας, ειδικά σε κρίσιμες περιόδους, όπως η σημερινή.

Οικονομική κρίση ή ανεργία;

Η έννοια του όρου "Οικονομική κρίση" Οικονομική κρίση είναι τo φαινόμενο κατά το οποίο μια οικονομία χαρακτηρίζεται

από μια διαρκή και αισθητή μείωση της οικονομικής της δραστηριότητας. Όταν λέμε

οικονομική δραστηριότητα αναφερόμαστε σε όλα τα μακροοικονομικά μεγέθη της

οικονομίας, όπως η απασχόληση, το εθνικό προϊόν, οι τιμές, οι επενδύσεις κ.λπ. Ο

βασικότερος δείκτης οικονομικής δραστηριότητας είναι οι επενδύσεις, οι οποίες, όταν

αυξομειώνονται, συμπαρασύρουν μαζί τους και όλα τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη.

(Κουφάρης, 2010)

Η οικονομική κρίση αποτελεί τη μία από τις δύο φάσεις των οικονομικών

διακυμάνσεων και συγκεκριμένα τη φάση της καθόδου, όταν δηλαδή η οικονομική

δραστηριότητα βρίσκεται σε μια συνεχή συρρίκνωση (European Commission, 2009)

Οι οικονομικές διακυμάνσεις ορίζονται ως οι διαδοχικές αυξομειώσεις της

οικονομικής δραστηριότητας μέσα σε μια οικονομία. Λέγονται αλλιώς και κυκλικές

διακυμάνσεις ή οικονομικοί κύκλοι. Οι Άγγλοι αποδίδουν το φαινόμενο με τον όρο

«bysiness cycles», ακριβώς για να τονίσουν την ιδιαίτερη βαρύτητα των επενδύσεων

στην εξέλιξη του οικονομικού κύκλου. Από πολύχρονες στατιστικές παρατηρήσεις

διαπιστώθηκε ότι οι οικονομικοί κύκλοι διαρκούν περίπου από 7 έως 11 χρόνια

(European Commission, 2009)

Ανεργία, πληθωρισµός και

στασιµοπληθωρισµός

Η πλέον εµφανής επίπτωση της ύφεσης και της οικονοµικής κρίσης είναι η µείωση

της ζήτησης εργασίας η οποία αυξάνει τον αριθµό των ανέργων. Εχουµε τονίσει ήδη

ότι, από ιστορικής άποψης, η ανεργία αποτελούσε ανέκαθεν ένα δοµικό

χαρακτηριστικό των καπιταλιστικών οικονοµιών (µε σχετικά σύντοµες περιόδους

υποχώρησης, π.χ. 1950-1970 στις ανεπτυγµένες χώρες και 1966-1974 στην Ελλάδα).

Ο Πίνακας 3 συγκρίνει τα ποσοστά ανεργίας για τις ΗΠΑ, τη Βρετανία και τη

Γερµανία στη διάρκεια τριών σηµαδιακών ετών πριν από τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο

και τριών µετά το τέλος του. Παρατηρούµε ότι όπως το 1933 ήταν το πιο ζοφερό έτος

προπολεµικά (τουλάχιστον για όσους εξαρτώνταν από την αγορά εργασίας για να

ζήσουν), το 1983 έχει την αντίστοιχη θέση στην οικονοµική ιστορία µεταπολεµικά.

Στη Βρετανία ιδίως η αύξηση της ανεργίας από το 1979 (5%) στο 1983 (12.4%) ήταν

µεγαλύτερη από εκείνη της Μεγάλης Κρίσης όταν η ανεργία από 7.2% το 1929

ανέβηκε στο 13.9% το 1933.

Στρέφοντας την προσοχή µας στην Ελληνική πραγµατικότητα, ο Πίνακας 4 συγκρίνει

την εξέλιξη του ποσοστού ανεργίας µε εκείνο των ΗΠΑ, των λοιπών χωρών της

Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών µελών του Οργανισµού Οικονοµικής

Συνεργασίας και Ανάπτυξης (του οποίου τα µέλη καλύπτουν το µεγαλύτερο ποσοστό

της παγκόσµιας οικονοµίας). Είναι εµφανές ότι µετά την περίοδο της ταχύρυθµης

ανάπτυξης που κράτησε µέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1970, το πρόβληµα της

ανεργίας οξύνθηκε και µάλιστα στα πιο πρόσφατα χρόνια (µετά το 1994), ενώ το

ποσοστό ανεργίας στις ΗΠΑ παρουσιάζει πτωτική τάση, στην Ελλάδα και την

Ευρώπη έχει ξεπεράσει το 10%

Τα διαγράμματα 6 και 7 δείχνουν ότι οι τάσεις στις ενέργειες προσέλκυσης και

επιλογής καθώς και στον αριθμό των εργαζομένων τόσο για τους τελευταίους όσο και

για τους επόμενους μήνες έως το τέλος του 2014 στις μισές περίπου εταιρείες του

δείγματος θα παραμείνουν ανεπηρέαστες, με μια αυξητική τάση της τάξεως του 30-

40%, ποσοστό αρκετά διαφοροποιημένο από τις τάσεις των προηγούμενων 5 χρόνων.

Οι εταιρείες που αναζήτησαν προσωπικό το τελευταίο εξάμηνο δεν συνάντησαν στην

πλειοψηφία τους δυσκολίες ενώ παρατηρήθηκε και αύξηση στην ζήτηση

προϊόντων/υπηρεσιών της τάξεως του 28%, τάση που αναμένουν οι εταιρείες να

αυξηθεί τους επόμενους μήνες και να φτάσει στο 38.5%.

Άνοδο γύρω στο 60% στις ενέργειες προσέλκυσης και επιλογής προσωπικού

αναμένεται στον κλάδο των Υπηρεσιών και στις Φαρμακευτικές, ενώ υψηλά ποσοστά

κοντά στο 50% αναμένουν οι Κατασκευαστικές και οι εταιρείες Τουρισμού. Οι

υπόλοιποι κλάδοι προσδοκούν άνοδο στις ενέργειες πρόσληψης νέων εργαζομένων

20 -35%.

Οι εταιρίες με λιγότερα από 100 άτομα και οι εταιρείες 500 -999 άτομα

παρουσιάζουν τα υ- ψηλότερα ποσοστά στις ενέργειες προσέλκυσης και επιλογής

νέου προσωπικού συγκριτικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες. Οι εταιρίες αυτές

αναμένουν και την υψηλότερη συγκριτικά άνοδο και στην ζήτηση των προϊόντων και

υπηρεσιών τους. Εταιρείες με περισσότερο από 1000 άτομα προσωπικό αναμένουν

υψηλότερα ποσοστά οικειοθελών αποχωρήσεων, συ- γκριτικά με τις υπόλοιπες

εταιρείες.

Οι ελληνικές επιχειρήσεις εμφανίζουν λίγο καλύτερα ποσοστά με αυτά των

πολυεθνικών στις προσδοκίες ανόδου ενεργειών προσέλκυσης & επιλογής νέου

προσωπικού όχι όμως και στην ζήτηση του προϊόντος/υπηρεσίας τους.

Πιο αισιόδοξες παρουσιάζονται οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην

Αττική σε σχέση με τις επιχειρήσεις της περιφέρειας καθώς και οι εταιρείες που

δραστηριοποιούνται στην Θεσσαλονίκη, στην Κρήτη, στην Στερεά Ελλάδα και

Μακεδονία οι οποίες παρουσιάζουν ποσοστά κοντά στο 20% για ενέργειες

πρόσληψης. Μικρά ποσοστά παρουσιάζονται στην Πελοπόννησο και στα νησιά του

Ιονίου.

Η επίδραση του σχολείου στη διαμόρφωση

επαγγελματικών επιλογών στην εφηβεία

Ένα μεγάλο μέρος της διαδικασίας της επαγγελματικής διαπαιδαγώγησης

μπορεί να αποτελέσει το σχολικό περιβάλλον μέσα στο οποίο ο μαθητής μπορεί να

αποσαφηνίσει τα ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες του και να συνειδητοποιήσει τις

δυνατότητές του. Το σχολείο, ως κοινωνικός αλλά και εκπαιδευτικός συγχρόνως

θεσμός, αποτελεί βασικό παράγοντα που επηρεάζει τον επαγγελματικό

προσανατολισμό των εφήβων.

Ο χώρος του σχολείου είναι πολύ σημαντικός για τα παιδιά, μετά το

οικογενειακό και το στενό κοινωνικό περιβάλλον, γιατί τα παιδιά βρίσκονται σε

διαρκή αλληλεπίδραση με τους διδάσκοντες και τους άλλους μαθητές. Αποτελεί το

ιδανικό περιβάλλον όπου τα παιδιά παίρνουν χρήσιμες πληροφορίες, για διάφορα

επαγγέλματα, που θα βοηθήσουν στη σωστή επιλογή της παραπέρα εκπαίδευσης και

εξειδίκευσης αλλά και μηχανισμός που στοχευμένα ωθεί τα παιδιά στην τριτοβάθμια

εκπαίδευση και στην αγορά εργασίας.

Κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας οι μαθητές δέχονται κρυφά

και φανερά μηνύματα και δομούν μία τράπεζα πληροφοριών που βοηθά στον

επαγγελματικό προσανατολισμό Επίσης, εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι σήμερα όλο και

περισσότερο επικρατεί η άποψη ότι το εκπαιδευτικό σύστημα μεσολαβεί ώστε να

γίνεται η διοχέτευση των νέων στον ταξικά διαστρωματωμένο κόσμο της εργασίας.

Το σχολείο συνεχίζει το έργο της Πιστεύει πως το σχολείο δεν μένει ανεπηρέαστο

από το κοινωνικό περιβάλλον, στο οποίο βρίσκεται το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί,

ούτε μπορεί να απογαλακτιστεί από τη στερεότυπη συμπεριφορά όλων των ομάδων

που εμπλέκονται στο χώρο του σχολείου.

Επίσης, οι εκπαιδευτικοί, όπως και οι γονείς, έχοντας τα ίδια βιώματα δεν

μπορούν να απεμπλακούν από το σύστημα των στερεότυπων ρόλων και τις

στερεότυπες προσδοκίες για τους ρόλους και τις επαγγελματικές δυνατότητες των

παιδιών τους. Θεωρούν φυσιολογικό για τα κορίτσια, ακόμα και για εκείνα που έχουν

εξαιρετική επίδοση, να ακολουθήσουν επαγγέλματα παραδοσιακά γυναικεία, και

αντίθετα από τα αγόρια, να ασχοληθούν με «οικογενειακά καθήκοντα». Πολλοί

εκπαιδευτικοί πιστεύουν πως για τα κορίτσια δεν είναι απαραίτητα τεχνικά και

επιστημονικά μαθήματα, εξαιτίας του ότι θα γίνουν μητέρες, περιορίζοντας τις

επαγγελματικές τους φιλοδοξίες. Συμπερασματικά, οι μηχανισμοί κοινωνικοποίησης

του εφήβου μέσα στη σχολική κοινότητα, οι σχέσεις του με τους διδάσκοντες και

τους συνομηλίκους, ο ταυτισμός με διαφορετικά πρότυπα και οι ρόλοι που

διαδραματίζει στην ομάδα των συνομηλίκων είναι δυνατό να επηρεάσουν τις

επαγγελματικές του επιλογές.

Με βάση τα παραπάνω θα μπορούσαμε να πούμε ότι η διαδικασία με την

οποία οι νέοι φτάνουν σε διαφορετικές επαγγελματικές αποφάσεις δεν καθορίζεται

πάντοτε από ατομικές επιλογές αλλά πολλές φορές μέσα από τις σχολικές

διαδικασίες, την εκπαιδευτική αξιολόγηση και τα μηνύματα που δέχονται οι νέοι από

τους δασκάλους κατά τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής ταξικής αναπαραγωγής

που έχει ξεκινήσει η οικογένεια.

Η επίδραση της κουλτούρας των συνομηλίκων

στα πλαίσια του σχολείου

Εκτός από τον ρόλο των γονέων και του σχολείου σχετικά με την

επαγγελματική επιλογή των νέων θα πρέπει να αναφερθούμε και στην επίδραση της

κουλτούρας των συνομηλίκων στο πλαίσιο του σχολείου. Πολλοί έφηβοι στρέφονται

προς ορισμένη εκπαιδευτική ή επαγγελματική κατεύθυνση ακολουθώντας το

παράδειγμα των φίλων τους, από τους οποίους οι περισσότεροι είναι συμμαθητές

τους.

Οι έφηβοι αλληλεπιδρούν με τους συνομηλίκους τους κατά την διάρκεια των

μαθημάτων στο σχολείο παίζοντας διάφορα αθλήματα και άλλα παιχνίδια, με

αποτέλεσμα οι ιδέες τους να διαμορφώνονται από τις συζητήσεις με τους συμμαθητές

τους. Μολονότι οι συνομήλικοι και οι φίλοι παίζουν σημαντικό ρόλο στον

επαγγελματικό προσανατολισμό των νέων ο ρόλος τους αυτός είναι μάλλον

περιορισμένος, τόσο σε ένταση όσο και σε χρονική διάρκεια σε σύγκριση με τον

επηρεασμό που δέχονται από τους γονείς και από τις σχολικές διαδικασίες

κοινωνικοποίησης όπως είναι η εκπαιδευτική αξιολόγηση των διδασκόντων και τα

μηνύματα που μεταφέρουν στο σχολικό περιβάλλον.

ΠΠΣΠΑ

Project Β’ τετραμήνου 2014-15

«Τα κριτήρια επιλογής σπουδών και επαγγέλματος στην εφηβική ηλικία.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα ψυχοτεχνικά εργαλεία (τεστ); »

Τμήμα: Δ1-Δ2

Μαθητές:

Λειβαδιώτης Δημήτριος

Μπουτσιούκου Κωνσταντίνα

Παπαγεωργίου Πλάτωνας

Σιώζος Φίλιππος

Τσιακάλου Εύα

ΕΣΩΑΤΟΜΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Η προσωπικότητα ως παράγοντας στην επιλογή επαγγέλματος

Είναι απαραίτητο να γίνει και ιδιαίτερος λόγος για την προσωπικότητα ως «ενιαία σύνδεση των διαφόρων ψυχικών ιδιοτήτων», όπως αυτή φαίνεται να θεωρείται από κύριους ερευνητές στο χώρο του επαγγελματικού προσανατολισμού και της επιλογής επαγγέλματος, παρά το γεγονός ότι και σ’ αυτούς δεν υπάρχει μια ενιαία αντίληψη και ανάλυση της έννοιας της προσωπικότητας. Και συγκεκριμένα: Ο Super (1942) υποστηρίζει ότι προσωπικότητα είναι το σύνολο εκείνων των χαρακτηριστικών που αναφέρονται: α) στην ιδιοσυγκρασία - συναισθηματική όψη, β) στη συνήθη συμπεριφορά που είναι λιγότερο βασική αντίδραση και γ) στο χαρακτήρα που αναφέρεται σε συνήθειες και συμπεριφορές. Ο ρόλος των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας τα οποία και επηρεάζουν τη συμπεριφορά στην εργασία, αλλά κυρίως τις επαγγελματικές επιλογές του ατόμου, αποτελεί αντικείμενο της καθημερινής μας παρατήρησης. Πέρα από τα επιμέρους στοιχεία και τις ιδιότητες ή τα γνωρίσματα της προσωπικότητας, η προσωπικότητα ως σύνολο έχει μια πολύ σημαντική επίδραση στην επαγγελματική ανάπτυξη και επιτυχία.

Είναι φανερό ότι η προσωπικότητα σχετίζεται όχι μόνο με την επιλογή επαγγέλματος αλλά και με κάθε έκφανση της ανθρώπινης δραστηριότητας. Από τη μελέτη των ιδιαίτερων στοιχείων που δομούν την προσωπικότητα παρατηρεί κανείς ότι, αν όχι όλα, τουλάχιστον τρία από αυτά, η νοημοσύνη, τα κίνητρα και η έννοια του εαυτού, επιδρούν σημαντικά στην επιλογή επαγγέλματος. Τονίζεται, και εδώ, ότι τα κίνητρα είναι σημαντικό μέρος της δομής της προσωπικότητας, αφού λειτουργούν ως μια εσωτερική ανάγκη που ωθεί το άτομο στην επίτευξη ορισμένων σκοπών. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι τα κίνητρα είναι δυνατό να οδηγήσουν ένα άτομο στην επίτευξη ορισμένων σκοπών και στην πραγματοποίηση κάποιων επαγγελματικών στόχων. Τέλος, η έννοια του εαυτού, η εικόνα, που έχει σχηματίσει το άτομο για τον εαυτό του, τις ικανότητές του, τα χαρακτηριστικά του, είναι ιδιαίτερα σημαντική, γιατί ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο

αξιολογεί το άτομο τον εαυτό του, παίζει ρόλο στη λήψη μιας τόσο σοβαρής απόφασης, όπως είναι η επιλογή επαγγέλματος .

Πολλοί ψυχολόγοι προσπάθησαν να εξηγήσουν τις επαγγελματικές επιλογές με βάση τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Οι Bordin (1963) και Segal (1961), αναφέρονται στο ότι, η επιλογή επαγγέλματος είναι επιβεβαίωση του τύπου της προσωπικότητας του ατόμου. Για τους δυο αυτούς θεωρητικούς, η επαγγελματική επιλογή είναι έκφραση των εσωτερικών παρορμήσεων.

Κλίσεις και ιδιαίτερες ή ειδικές ικανότητες Οι κλίσεις βρίσκονται συνήθως σε συνάρτηση με τις ιδιαίτερες ικανότητες και αλληλοενισχύονται με αποτέλεσμα να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην επιλογή επαγγέλματος του ατόμου. Η κλίση που έχει ένα άτομο προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και οι ειδικές ικανότητες που διαθέτει για μια συγκεκριμένη ασχολία, είναι σε μεγάλο βαθμό στοιχεία ουσιαστικά και ικανά να οδηγήσουν όχι μόνο σε επιτυχημένη επαγγελματική επιλογή και σταδιοδρομία αλλά και σε καλύτερη ψυχική ισορροπία, αφού το άτομο είναι σε θέση να αξιοποιεί δημιουργικά τα ιδιαίτερα «χαρίσματά του».

Οι ικανότητες χωρίζονται, ως γνωστόν, σε έμφυτες και επίκτητες.Οι έμφυτες ικανότητες εμφανίζονται σαν πρώιμες και αυθόρμητες κλίσεις του ατόμου και χαρακτηρίζονται από μια μονιμότητα. Η κλίση είναι ένα σύνολο στενά αλληλεξαρτημένων εσωτερικών τάσεων και παρορμήσεων που προσανατολίζουν το άτομο προς ορισμένες μορφές δραστηριοτήτων, και όχι προς άλλες. Οι επίκτητες ικανότητες είναι εκείνες που αποκτούνται από το άτομο μετά τη γέννησή του μέσ’ από εμπειρίες και μάθηση στα πλαίσια του κοινωνικού και πολιτιστικού του περιβάλλοντος. Θεωρείται αναγκαία η συνειδητοποίηση των ικανοτήτων ενός ατόμου, γιατί αυτή θα συμβάλλει και στη συνειδητοποίηση των αδυναμιών του. Αυτή μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την προσπάθειά του να τις υπερκαλύψει ή να τις εξουδετερώσει . Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα βάση για την επιλογή επαγγέλματος. Ενδιαφέροντα

Μεταξύ νοητικών ικανοτήτων ή δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων υπάρχει άμεση σχέση. Οι νοητικές ικανότητες ενισχύουν τα ενδιαφέροντα και αυτά τις ικανότητες . Τα ενδιαφέροντα έχουν αποτελέσει αντικείμενο πολλών ερευνών. Από τους ποικίλους ορισμούς, που έχουν δοθεί κατά καιρούς, διαπιστώνεται ότι, τα ενδιαφέροντα θεωρούνται βασικό στοιχείο όχι μόνο του ελεύθερου χρόνου, αλλά και των κινήτρων και γενικά της συμπεριφοράς . Πρόκειται για μια πτυχή της προσωπικότητας μαζί με τις ικανότητες και τις δεξιότητες και κυρίως τις κλίσεις αλλά και τις γνώσεις και εμπειρίες του ατόμου. Τα ενδιαφέροντα ορίζονται ως συνειδητές και συναισθηματικά φορτισμένες κινήσεις του ατόμου προς τα αντικείμενα εκείνα, τα οποία ικανοποιούν τις ανάγκες του. Δημιουργούνται ως αποτέλεσμα της εμπειρίας με τα αντικείμενα και διαρκούν όσο χρόνο αποδεικνύονται αποτελεσματικά για τους σκοπούς και επιδιώξεις του ανθρώπου. Γι’ αυτό η ηλικία, το φύλο και το παρελθόν

έχουν μεγάλη σχέση με τα ενδιαφέροντα . Άλλοι συγγραφείς με τον όρο «ενδιαφέροντα», αναφέρονται στη σημαντική εκείνη ορμή της ψυχής που ωθεί το άτομο και εστιάζει την προσοχή του σ’ ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή, στην περίπτωση του θέματός μας, σε μια συγκεκριμένη επαγγελματική κατεύθυνση. Έτσι μπορούν να συσχετιστούν με μια εσωτερική παρόρμηση, μια εσωτερική κινητήρια δύναμη που οδηγεί το νέο άτομο προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, προς την οποία και ενισχύονται δυναμικά όλες οι ψυχικές λειτουργίες και πτυχές και κυρίως η μνήμη, η αντίληψη, η προσοχή, η φαντασία, η δημιουργικότητα κ.λπ.

Με βάση τα παραπάνω, τα ενδιαφέροντα αποτελούν ιδιαίτερα χαρακτηριστική μορφή κινήτρων στην επιλογή επαγγέλματος, αφού ό,τι ενδιαφέρει, ελκύει ή και ωθεί σε αντίστοιχη συμπεριφορά. Έτσι, οδηγείται κανείς στο στόχο που καθορίζεται από το ενδιαφέρον του και τον προσεγγίζει εφαρμόζοντας λιγότερο ή περισσότερο συνειδητά τις αναγκαίες διαδικασίες. Είναι φανερό ότι αυτές σχετίζονται με ό,τι συνιστά την προετοιμασία του για τον επαγγελματικό στόχο που θέτει, λαμβάνοντας υπόψη το αντίστοιχο ή τα αντίστοιχα ενδιαφέροντά του.

Αυτοαντίληψη - Αυτοεκτίμηση ως παράγοντες επιλογής επαγγέλματος

Τόσο ο όρος αυτοεκτίμηση όσο και ο όρος αυτοαντίληψη σχετίζονται με το περιεχόμενο του όρου της αυτογνωσίας. Συχνά οι δύο αυτοί όροι εναλάσσονται, χωρίς δηλαδή ιδιαίτερη διάκριση του νοήματός τους. Όμως, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι, ο όρος αυτοαντίληψη είναι γενικότερος και έχει περισσότερο γνωστική αναφορά, ενώ ο όρος αυτοεκτίμηση έχει περιορισμένη αναφορά στη σημασία και την αξιολόγηση του ίδιου του ατόμου σχετικά με τον εαυτό του . Η αυτοαντίληψη ως λίγο ή πολύ ολοκληρωμένη εικόνα για τον εαυτό μας, αποτελεί ένα είδος μέτρου ή κατευθυντήριας γραμμής της συμπεριφοράς σε καταστάσεις που συμμετέχει βιωματικά το Εγώ . Με βάση τις επισημάνσεις αυτές, είναι φανερή η ιδιαίτερη σημασία αλλά και η σύνδεση και σχέση της αυτοαντίληψης με την επιλογή επαγγέλματος, όπως

θα φανεί και από τα παρακάτω. Η αυτοαντίληψη σχετίζεται με τη διαμόρφωση της «ταυτότητας του Εγώ» που αποτελεί τη βασικότερη αναπτυξιακή απαίτηση στον τομέα της προσωπικότητας κατά την εφηβεία, αφού στην ηλικία αυτή ο έφηβος καλείται , να αποκτήσει σαφή εικόνα του ποιος είναι και τι θέλει στη ζωή, ώστε να μπορέσει να απαντήσει σε κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τις σπουδές, την εργασία, την οικογένεια κ.ά. Βέβαια η ταυτότητα που διαμορφώνει το άτομο κατά την εφηβεία δε μένει στατική αλλά εξελίσσεται καθώς νέες εμπειρίες και νέοι ρόλοι προστίθενται στη ζωή του. Έτσι, πριν ακόμη το άτομο φτάσει στην εφηβική ηλικία, έχει κάποιες πρώιμες μορφές αυτογνωσίας (στάσεις και εμπειρίες του παρελθόντος, σχέσεις, ταυτίσεις, ενδιαφέροντα, ρόλους) τις οποίες χρειάζεται να συνενώσει και να επεξεργαστεί με το παρόν, ώστε να μπορέσει να διαμορφώσει το μέλλον . Έχει πολλαπλά διαπιστωθεί ότι, άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν την τάση να είναι δύστροπα και απαισιόδοξα, ενώ άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο δημιουργικά και περισσότερο αισιόδοξα.

Παράγοντες που επιδρούν καθοριστικά στη διαμόρφωση θετικής ή αρνητικής αυτοεκτίμησης είναι η οικογένεια, το σχολείο, το κοινωνικό περιβάλλον κ.λπ. Από τις παραπάνω θέσεις και επισημάνσεις, συμπεραίνει κανείς, ότι, η επιλογή επαγγέλματος αποτελεί επιμέρους διαδικασία της ωριμότητας του ατόμου. Το άτομο έχει όχι μόνο ολοκληρωμένη, κατά το δυνατό, αντίληψη και γνώση του εαυτού του αλλά συγχρόνως και αρκετά αναπτυγμένη την ικανότητα συσχέτισης του εαυτού του, ως πυρήνα του εγώ, με προσωπικές τάσεις, εμπειρίες και αξίες και με δεδομένα του περιβάλλοντος. Μέσα σε αυτά, η αυτοαντίληψή του, και πιο συγκεκριμένα η ικανότητα εκτίμησης του εαυτού, θα μπορούσε να θεωρηθεί ως διαδικασία προσαρμογής και γέφυρας του εγώ με τον κοινωνικό και συγκεκριμένα τον επαγγελματικό κόσμο.

ΤΟ ΦΥΛΟ ΩΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΠΟΥΔΩΝ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ

Ανάμεσα στα δύο φύλα παρατηρούνται διαφορές ως προς τα ενδιαφέροντα, από την παιδική ηλικία.

Οι διαφορές αφορούν όχι μόνο στα παιχνίδια και στις δραστηριότητες αλλά και στο ρόλο που παίζουν τα πρότυπα και οι παρέες.

Σε κάθε παιδί, ανάλογα με το φύλο του, προτείνονται διαφορετικά πρότυπα με τα οποία καλείται να ταυτιστεί.

Το φύλο καθορίζει, ως ένα βαθμό, τις κλίσεις και τις επιθυμίες του ατόμου, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί εμπόδια ή δίνει ευκαιρίες για την επαγγελματική ανάπτυξη.

Η οικογένεια, κατά την παραδοσιακή αντίληψη, θέλει το αγόρι να επικεντρώνεται στη σταδιοδρομία του και να έχει επαγγελματικές επιλογές δυναμικές και φιλόδοξες. Αντίθετα, η οικογένεια θέλει για το κορίτσι επαγγελματικές επιλογές που συνδυάζουν τις υποχρεώσεις του επαγγέλματος με τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

Σε πολλές έρευνες εξετάστηκαν τα στερεότυπα του ρόλου του φύλου με αφετηρία παιδιά προσχολικής ηλικίας και κατάληξη μαθητές λυκείου.

Οι έρευνες έδειξαν ότι τα παιδιά του νηπιαγωγείου επέλεξαν επαγγέλματα παραδοσιακά «ανδρικά» ή «γυναικεία», αντίστοιχα. Σε μεγάλο ποσοστό, τα αγόρια επέλεξαν το επάγγελμα του πυροσβέστη, του αστροναύτη και του αστυνομικού ενώ τα κορίτσια προτιμούσαν το επάγγελμα της δασκάλας ή της νοσοκόμας. Δηλ. τα κορίτσια και τα αγόρια προτιμούσαν επαγγέλματα που παραδοσιακά θεωρούνταν κατάλληλα για το φύλο τους.

Από την έρευνα σε παιδία του λυκείου συμπεραίνεται ότι περιορίζονται σημαντικά οι διαφοροποιήσεις σε ανδρικά και γυναικεία επαγγέλματα.

Υπάρχουν βέβαια επαγγέλματα που φιλοδοξούν να ασκήσουν αποκλειστικά τα κορίτσια (π.χ. αεροσυνοδός, φωτομοντέλο, ηθοποιός, τραγουδίστρια ή σχετίζονται με την ομορφιά και τη μόδα, όπως αισθητικός, μοντελίστ).

Αντίθετα, τα αγόρια στρέφονται στις θετικές επιστήμες των οποίων το πτυχίο δίνει συνήθως μεγαλύτερες ευκαιρίες επαγγελματικής αποκατάστασης και εξέλιξης και δε θίγεται τόσο εύκολα από τις οικονομικές και τεχνολογικές μεταβολές.

Η θέση της γυναίκας, στο παρελθόν, ήταν υποβαθμισμένη στην κοινωνία και στον εργασιακό χώρο. Τα τελευταία χρόνια όμως βελτιώθηκε με βάση τις νέες αντιλήψεις για τα δύο φύλα.

Αποτέλεσμα της βελτίωσης της θέσης της γυναίκας ήταν η είσοδος σε όλους σχεδόν τους επαγγελματικούς τομείς. Μάλιστα, με τη βιομηχανοποίηση και την εξειδίκευση της εργασίας, ο προσανατολισμός της γυναίκας άλλαξε και ο ρόλος του φύλου ως παράγοντα επιλογής επαγγέλματος μειώνεται διαρκώς. Σήμερα, δύσκολα μπορούμε να μιλάμε για υπεροχή, ή μη, στις επαγγελματικές προτιμήσεις του ενός ή του άλλου φύλου

Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι, οι στερεότυπες αντιλήψεις για τους ρόλους των φύλων αλλάζουν, ιδιαίτερα όσον αφορά τις γυναίκες.

Ένας μικρός π.χ. αριθμός γυναικών σταδιακά καταλαμβάνει επαγγέλματα στα οποία παραδοσιακά κυριαρχούσαν οι άνδρες (ιατρική, διοίκηση επιχειρήσεων κ.λπ.). Όμως οι στερεότυπες αντιλήψεις, που έχουν οι άνδρες για τα φύλα, αλλάζουν με βραδύτερο ρυθμό.

Διαπιστώθηκε ότι τα αγόρια (μαθητές) που είναι «προικισμένα» και «ταλαντούχα», παρουσιάζονται να έχουν υψηλές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές φιλοδοξίες εξαιτίας των μοναδικών τους ικανοτήτων.

Αξιοπρόσεκτη είναι η διαπίστωση ότι τα «προικισμένα» κορίτσια βιώνουν αντίστοιχες εσωτερικές συγκρούσεις, όπως επιθυμία για δυο πράγματα: οικογένεια και σταδιοδρομία. Αυτό, πολλές φορές, τις αποτρέπει από το να φιλοδοξούν εκπαιδευτικές ευκαιρίες και γενικά σταδιοδρομία με υψηλό κοινωνικό γόητρο.

Από τα παραπάνω είναι φανερή η πορεία του ρόλου του φύλου στην επιλογή επαγγέλματος. Η πορεία αυτή είναι φθίνουσα σε ό,τι αφορά τη σημασία του διαφοροποιημένου ρόλου.

Το φύλο σήμερα φαίνεται να παίζει, σε μικρό μέχρι ελάχιστο βαθμό και σε περιορισμένες περιπτώσεις, ρόλο διαφοροποίησης στην επιλογή επαγγέλματος, όταν λάβουμε υπόψη ότι, επαγγέλματα που θεωρούνταν παλαιότερα αποκλειστικά γυναικεία (π.χ. νηπιαγωγός) ή αποκλειστικά ανδρικά (π.χ. στρατιωτικός) αποτελούν αυτονόητες σχεδόν επαγγελματικές κατευθύνσεις και για τα δύο φύλα.

Αυτό ισχύει βέβαια ακόμη περισσότερο για κοινωνίες ιδιαίτερα φιλελεύθερες και λιγότερο ή ελάχιστα παραδοσιακές.

Στην Ελλάδα, πάντως, την τελευταία 15ετία το φύλο αποτελεί ολοένα και λιγότερο αποφασιστικό παράγοντα στην επιλογή επαγγέλματος.

ΠΠΣΠΑ

Project Β’ τετραμήνου 2014-15

«Τα κριτήρια επιλογής σπουδών και επαγγέλματος στην εφηβική ηλικία.

Πώς μπορούν να βοηθήσουν τα ψυχοτεχνικά εργαλεία (τεστ); »

Τμήμα: Δ1-Δ2

Ψυχοτεχνικά τεστ Μονογραφίες επαγγελμάτων Μαθήτριες:

Αναστασία Αντόνοβα Μαριαλένα Πισκαρδέλη Χάιδω Πουλιάνου Αναστασία Ραύναλη Παρασκευή Ροδοπούλου

Μονογραφίες επαγγελμάτων-Ψυχοτεχνικά τεστ-Επαγγελματικά δικαιώματα

Τι είναι οι μονογραφίες:

Οι επαγγελματικές μονογραφίες είναι ένα μέσο πληροφόρησης για επαγγελματικές ειδι-κότητες. Το περιεχόμενό τους περιλαμβάνει πληροφορίες για τη φύση του επαγγέλματος, τις συν-θήκες εργασίας, τα προσόντα που απαιτούνται, την εκπαίδευση που χρειάζεται, τους τομείς απα-σχόλησης καθώς και άλλες σχετικές πληροφορίες. Η μορφή τους είναι σύντομη και περιεκτική και σε γλώσσα απλή και κατανοητή.

Υποδειγματική δομή μιας Επαγγελματικής Μονογραφίας

1. Ορισμός - Περιγραφή επαγγέλματος o Τι είναι και με τι ασχολείται o Καθήκοντα: Κύρια και επιμέρους o Επαγγελματικές ειδικότητες που προκύπτουν o Απαιτούμενες γνώσεις και δεξιότητες, ικανότητες, προσωπικά γνωρίσματα

2. Σπουδές που απαιτούνται o Σπουδές - βαθμίδα εκπαίδευσης/ κατάρτισης o Προσόντα

3. Συνθήκες εργασίας o Εργασιακό περιβάλλον o Απαιτήσεις - καριέρα (δημόσιο ή ιδιωτικό τομέα) o Ωράριο – Αποδοχές – Ασφάλιση – Συνταξιοδότηση - Περίθαλψη

4. Άσκηση επαγγέλματος o Προϋποθέσεις άσκησης o Άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος o Επαγγελματικά δικαιώματα o Νομοθετική κατοχύρωση

5. Προοπτικές απασχόλησης

6. Πληροφόρηση για το επάγγελμα

o Ηλεκτρονικές διευθύνσεις o Βιβλιογραφία σχετική με το επάγγελμα ή με σχετικές σπουδές o Φορείς, επαγγελματικές, συνδικαλιστικές, επιστημονικές οργανώσεις/σύλλογοι.

Επαγγελματικός προσανατο-λισμός

Τα παιδιά καλούνται στην εφηβεία να αποφασίσουν «τι θα κάνουν στη ζωή τους» και αυτή η κρίσιμη απόφαση είναι αρκετά δύσκολη τόσο για τα ίδια, όσο και για τους γονείς τους –οι τελευταί-οι χρειάζεται συχνά να πουν τη γνώμη τους και να κατευθύνουν συμβουλευτικά το γιο ή την κόρη τους.

Η επιλογή του επαγγέλμα-τος δεν εξαρτάται μόνο από τις ικανότητες του ατόμου. Πολλοί άλλοι παράγοντες μπαίνουν στο παιχνίδι αυτής της απόφασης. Η στιγμή που επιλέγει το παιδί τον κλάδο που θα ακολουθήσει εί-ναι μια ιδιαίτερα σπουδαία στιγμή επειδή θα είναι «επιλογή ζωής». Πρέπει λοιπόν να μετριαστεί το περιθώριο λάθους. Πρόκειται για μια ευθύνη, για μια ενεργητική επιλογή που θα απασχολεί ένα μεγάλο μέρος του μέλλοντος του παιδιού και ενδεχόμενα να καθορίσει έναν τρόπο ζωής, ένα κοινωνικό περιβάλλον και ένα οικονομικό και πολιτισμικό επίπεδο.

Γενικά οι έφηβοι γνωρίζουν κάπως καλά μόνον τα επαγγέλματα των γονιών τους και των γονιών των φίλων τους ή των συγγενών τους. Για τα άλλα επαγγέλματα συνήθως δεν έχουν καμία σφαιρική εικόνα ή «γνώση από μέσα» και έχουν μια καθαρά θεωρητική άποψη, παρότι νομίζουν ότι τα γνωρίζουν αρκετά. Για να επιλέξουν όμως σωστά, πρέπει να γνωρίσουν τις πιθανές διαφορετικές επιλογές σε αρκετό βάθος. Επίσης πρέπει να είναι αρκετά ώριμα ώστε να ξέρουν ότι επιλέγουν τρόπο ζωής πιθανόν για πάντα.

Τα ρεαλιστικά κριτήρια για την επιλογή επαγγέλματος είναι πάντως τα εξής τέσ-σερα:

η έφεση ή η ικανότητα ή το ταλέντο ή η επιδεξιότητά του παιδιού τα ενδιαφέροντά του –κανείς δεν είναι καλός σε ένα επάγγελμα που δεν τον κεντρίζει τα πρακτικά ζητήματα –χρόνος, χρήμα κ.λπ. η προσωπικότητα του παιδιού γενικά –αν είναι φιλόπονο ή της ήσσονος προσπάθειας, ε-

σωστρεφές ή πολύ δυναμικό κ.λπ.

Τι επηρεάζει τις επιλογές του έφηβου;

1. Το παιδί και ο έφηβος έχουν πάντα όνειρα και είδωλα που θα ήθελαν να ακολουθήσουν τα

χνάρια τους.

2. Το περιβάλλον και οι γονείς επηρεάζουν σημαντικά το παιδί με τον τρόπο τους και με τη ζωή

τους, αλλά όχι απόλυτα.

http://www.kidsgo.com.cy/LibraryParents/wp-content/uploads/2014/05/SchoolTeensJobs_icon2.png

3. Συχνά ο έφηβος επιλέγει κάποιο επάγγελμα για να ικανοποιήσει τους γονείς του αφήνοντας

κατά μέρους την επιθυμία του.

4. Υπάρχουν νέοι που επιλέγουν ένα δρόμο κυρίως για να εναντιωθούν στους γονείς τους και να

επιβεβαιωθούν.

5. Συχνά ο νέος και η νέα προσανατολίζονται σε ένα επάγγελμα που θεωρείται πολύ ενδιαφέ-

ρον στην ομάδα των φίλων τους ή σε σπουδές που είναι της μόδας ή θέλουν να σπουδάσουν

ό,τι και οι φίλοι τους.

Τί μπορούν να κάνουν οι γονείς; 1. Όταν πια ο έφηβος είναι στο λύκειο είναι απαραίτητο να ενημερώνεται από το σχολείο ή

από έναν επαγγελματία επαγγελματικού προσανατολισμού για τις διαφορετικές επιλογές που υπάρχουν.

2. Οι γονείς δεν πρέπει να διστάσουν να φέρουν το παιδί τους σε επαφή με κάποιον φίλο τους ώστε αυτό να μπορεί να εκθέσει σε εκείνον όλες τις απορίες του για το συγκεκριμένο επάγγελμα που ενδιαφέρεται να ασκήσει.

3. Πρέπει να υπάρχει διάλογος στην οικογένεια για αυτό το θέμα. Για να υπάρχει διάλογος, οι γονείς πρέπει να θυμόνται ότι πρόκειται για τη ζωή του παιδιού τους και όχι τη δική τους. Πρέπει να ακούν το παιδί τους με ανοιχτό μυαλό.

4. Οι γονείς οφείλουν να υποστηρίξουν τον νέο ή τη νέα στην απόφασή τους. 5. Αν ο απόψεις γονιών και παιδιών είναι αντίθετες και η επικοινωνία γίνεται όλο και πιο δύ-

σκολη, τότε καλό είναι να απευθυνθεί η οικογένεια σε έναν ψυχολόγο που είναι ειδικευμέ-νος στον επαγγελματικό προσανατολισμό.

6. Οι γονείς ας μη λησμονούν ότι ακόμα κι αν η ειδικότητα που επιλέγει το παιδί τους δεν έχει

ιδιαίτερη ζήτηση, ίσως η ικανοποίηση που θα αντλεί αύριο από την άσκηση του επαγγέλ-

ματός του να αποδειχθεί σημαντικότερη από τις πιθανόν καλύτερες οικονομικές απολαβές

άλλων ειδικοτήτων.

http://www.kidsgo.com.cy/LibraryParents/wp-content/uploads/2014/05/SchoolTeensJobs_icon4.png

Μονογραφία Δικηγόρου:

Ορισμός:

Ο δικηγόρος είναι το πρόσωπο που αναλαμβάνει την εκπροσώπηση και υπεράσπιση των διαδίκων, δηλαδή των προσώπων που καταφεύγουν στη δικαιοσύνη για την επίλυση διαφορών ή την απονομή δικαιοσύνης σε αξιόποινες πράξεις που έχουν υποστεί ή διαπράξει.

Περιγραφή: Ειδικότερα, ο δικηγόρος μελετά και διεκπεραιώνει τις υποθέσεις που έχει αναλάβει. Πα-

ρουσιάζει στον πελάτη του το νομικό πλαίσιο και τις εναλλακτικές επιλογές που υπάρχουν όσον αφορά την υπόθεσή του. Προετοιμάζεται για να παρουσιάσει στο δικαστήριο την υπόθεση που έχει αναλάβει αξιολογώντας τα στοιχεία και αναπτύσσοντας στρατηγική και επιχειρηματολογία.

Επίσης, συντάσσει νομικά έγγραφα όπως διαθήκες, μισθώσεις, υποθήκες και άλλα. Επικυ-ρώνει τις διαθήκες και αντιπροσωπεύει ή συμβουλεύει τους εκτελεστές της. Εξηγεί τους νόμους, τους κανονισμούς και τις δικαστικές αποφάσεις σε άτομα και επιχειρήσεις. Αναλαμβάνει την πα-ροχή νομικών συμβουλών σε φυσικά πρόσωπα, επιχειρήσεις και οργανισμούς του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα. Εκπροσωπεί τους πελάτες του ενώπιον αρχών ή οπουδήποτε αλλού εξουσιοδο-τηθεί.

Προϋποθέσεις άσκησης: Για να δικηγορήσει, χρειάζεται να έχει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, η οποία του χορη-

γείται από το Δικηγορικό Σύλλογο της πόλης όπου επιθυμεί να εργαστεί, μετά από εξετάσεις. Προ-ϋπόθεση για τη συμμετοχή του στις εξετάσεις αυτές είναι να έχει συμπληρώσει 18 μήνες πρακτι-κής άσκησης κοντά σε κάποιον έμπειρο συνάδελφό του.

Εκπαίδευση: Ο δικηγόρος σπουδάζει στις Νομικές Σχολές των Πανεπιστημίων. Υπάρχει και δυνατότητα

μεταπτυχιακών σπουδών, ανάλογα με τον τομέα στον οποίον θέλει να εμβαθύνει.

Σπουδαιότητα: Το επάγγελμά του θεωρείται δημόσιο λειτούργημα και είναι υποχρεωμένος να παρέχει τις

συμβουλές του και τις υπηρεσίες του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όποτε και από όποιον του ζητηθεί, ανεξάρτητα από οικονομικές απολαβές, κοινωνικά στρώματα, φύλο, κλπ.

Περιβάλλον ενασχόλησης: Ο δικηγόρος, μπορεί να ειδικευτεί σε έναν από τους πολλούς κλάδους δικαίου (αστικό, ε-

μπορικό, εργατικό, ποινικό, φορολογικό, τραπεζιτικό, κλπ.) και να δραστηριοποιηθεί, είτε στην α-ντιπροσώπευση υποθέσεων στο δικαστήριο είτε στην παροχή εξειδικευμένων νομικών συμβουλών αντίστοιχα. Ειδικότερα, ο δικηγόρος μπορεί να εργαστεί ως νομικόςσύμβουλος σε οργανισμούς, εταιρίες και επιχειρήσεις, σε δημόσιες υπηρεσίες, στην τοπική αυτοδιοίκηση, σε συνδικάτα ή άλ-λες οργανώσεις. Ως ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να ανοίξει ιδιωτικό γραφείο και να διεκπε-ραιώνει τις υποθέσεις των πελατών του. Ακόμη, μπορεί να εισαχθεί στο δικαστικό κλάδο, μετά από την εισαγωγή του στη Σχολή Δικαστών.

Επαγγελματικές συνθήκες: Πρόκειται για μια πνευματική εργασία με αρκετό άγχος και ευθύνη. Οι ώρες εργασίας είναι

πολλές τόσο στο δικαστήριο όσο και στο γραφείο.Η εργασία του εκτελείται συνήθως σε χώρους δικαστηρίων ή γραφείων. όταν ενεργεί ως νομικός σύμβουλος ή συνήγορος, χρειάζεται να μετακι-νηθεί σε διάφορες περιοχές της χώρας και σπανιότερα στο εξωτερικό. Ακόμη, μέσα στα πλαίσια της εργασίας του, χρειάζεται να έρχεται σε επαφή με ανθρώπους που έχουν διαπράξει ληστείες, εγκλήματα και άλλες αξιόποινες πράξεις.

Επαγγελματικές οργανώσεις: Φορείς που εκπροσωπούν το επάγγελμα στην Ελλάδα είναι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι σε κά-

θε Νομό.

Γενικά σχόλια: Σημαντικά χαρακτηριστικά που πρέπει να διακρίνουν τον επαγγελματία δικηγόρο είναι το

ήθος και η εντιμότητα, η αμεροληψία και ο σεβασμός της προσωπικότητας του άλλου και η συνε-χή προσπάθεια στην ορθή απονομή της δικαιοσύνης. Ο δικηγόρος χρειάζεται να μελετά συνεχώς τους νόμους και να ενημερώνεται όχι μόνο για τις εξε-λίξεις της επιστήμης και του κλάδου του, αλλά και για τις διάφορες μεταβολές που υφίσταται η κοινωνία, προκειμένου να είναι αποτελεσματικός στην προσπάθειά του να βοηθήσει τον πελάτη του.

Ψυχοτεχνικά εργαλεία (τεστ) στην επιλογή του επαγγέλματος.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Επιλέξτε ναι ή όχι . Σας αρέσει...

ΝΑΙ

ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ

να ακολουθείτε οδηγίες (37)

να κάνετε εθελοντισμό (58)

να αναλύετε δεδομένα (38)

να κάνετε εργαστηριακά πειράματα (59)

να ασχολείστε με αμφιλεγόμενες ιδέες

(39) να κάνετε έρευνα (60)

να ασχολείστε με αφηρημένες ιδέες

(40) να κάνετε χειροτεχνίες (61)

να βγάζετε φωτογραφίες (41)

να κερδίσετε ένα βραβείο πωλήσεων (62)

να βοηθάτε τους ανθρώπους με προ-βλήματα (42)

να κτίζετε (63)

να δακτυλογραφείτε ή να κρατάτε

σημειώσεις (43)

να μουτζουρώνεστε με μηχανές ή αυτοκί-

νητα (64) να διαβάζετε μυθιστορήματα, έργα,

ποίηση (44) να ξεκινήσετε μια δικιά σας δουλειά (65)

να διαβάζετε τεχνικά ή επιστημονικά

περιοδικά (45) να παίζετε σε ομαδικά αθλήματα (66)

να δουλεύετε ανεξάρτητα (46)

να αποφασίζετε εσείς για τους άλλους (67)

να δουλεύετε με αριθμούς (47)

να παρακολουθείτε κονσέρτα, θέατρα,

εκθέσεις (68)

να δουλεύετε με νέους (48)

να σας προκαλούν (69)

να δουλεύετε σε εξωτερικούς χώρους (49)

να συλλέγετε ή να οργανώνετε αντικείμενα (70)

να δουλεύετε σε ομάδες (50)

να συμμετάσχετε σε μια πολιτική εκστρα-τεία (71)

να είστε υπεύθυνοι για λεπτομέρειες

(51) να συμμετάσχετε σε συναντήσεις (72)

να εκλεγείτε σε ένα αξίωμα (52)

να συναντάτε σπουδαίους ανθρώπους

(73) να εκφράζετε τον εαυτό σας δημιουρ-

γικά (53) να φροντίζετε ή να εκπαιδεύετε ζώα (74)

να ενεργοποιείτε το σώμα σας (54)

να χειρίζεστε ηλεκτρονικές/ηλεκτρικές συσκευές (75)

να εξερευνάτε διάφορες ιδέες (55)

να κάνετε ανάλυσης δεδομένων σε υπο-λογιστή (76)

να εξυπηρετείτε τους άλλους (56)

να χρησιμοποιείτε τα χέρια σας (77)

να έχετε δύναμη ή κοινωνική καταξίω-

ση (57) να χρησιμοποιείτε υπολογιστές (78)

ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ

Επιλέξτε ναι ή όχι. Πιστεύετε ότι μπορείτε να...

να ασχοληθείτε με ένα σπορ (1)

να οδηγείτε τη συζήτηση μιας παρέας (19)

να βγάζετε λόγους ή ομιλίες (2)

να οργανώνετε δραστηριότητες (20)

να βγάζετε πολλή δουλειά σε λίγη ώρα (3)

να παίζετε ένα μουσικό όργανο (21)

να γράφετε επαγγελματικές επιστολές (4)

να πείθετε τους άλλους (22)

να γράφετε ποίηση, διηγήματακλπ (5)

να πείθετε τους άλλους να κάνουν το δικό σας (23)

να διαβάσετε ένα σχέδιο (6)

να πουλάτε πράγματα ή να προωθείτε ιδέες (24)

να διδάσκετε / να εκπαιδεύετε (7)

να σκέφτεστε αφηρημένα (25)

να είστε αρχηγοί (8)

να σκιτσάρετε ή να ζωγραφίζετε (26)

να εκφράζετε τον εαυτό σας ξεκάθαρα (9)

να στήσετε μια τέντα (27)

να εργάζεστε καλά σε οργανωμένο περιβάλλον (10)

να συνεργάζεστε καλά με τους άλλους (28)

να κάνετε πολύπλοκους υπολογισμούς (11)

να σχεδιάζετε και να επιβλέπετε μια δουλειά (29)

να καταλαβαίνετε επιστημονικές θεωρίες (12)

να σχεδιάζετε ρούχα ή εσωτερικούς χώρους (30)

να κατανοείτε μαθηματικούς τύπους (13)

να τραγουδάτε, να παίζετε θέατρο, να χορεύετε (31)

να κρατάτε ακριβή αρχεία (14)

να φτιάχνετε ηλεκτρικές συσκευές (32)

να λύνετε ηλεκτρικά προβλήματα (15)

να φυτέψετε έναν κήπο (33)

να λύνετε μαθηματικά προβλήματα (16)

να χειριστείτε ένα μηχάνημα ή ένα εργαλείο (34)

να μετριάζετε τους τσακωμούς (17)

να χρησιμοποιείτε κομπιούτερ ή μικροσκόπιο (35)

να ξεκινάτε διάφορες δουλειές (18)

να χρησιμοποιείτε ένα τερματικό υπολογιστή (36)

ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Επιλεξτε ναι ή όχι.Πιστεύτε ότι είστε ....

ΧΟΜΠΙ

Επιλέξτε ναι ή όχι. Ασχολείστε ή θα θέλατε να ασχοληθείτε με...

ΝΑΙ

ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ

Ανάγνωση περιοδικών ποικίλης ύλης (79)

Παίξιμο ομαδικών αθλημάτων (109)

Αστρονομία (80)

Παιχνίδια με χαρτιά ή με υπο-

λογιστή (110)

ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ

αδιάκριτο / φιλοπερίεργο

(138) επινοητικό (164)

νοικοκυρεμένο (190)

αθλητικό (139)

επιστημονικό (165)

ομιλητικό (191)

αισιόδοξο (140)

επιφυλακτικό (166)

παρατηρητικό (192)

ακριβή (141)

εραστή της φύσης (167)

παρορμητικό (193)

αναλυτικό (142)

εσωστρεφή (168)

πειστικό (194)

ανεξάρτητο (143)

ευαίσθητο (169)

περίεργο (195)

ανοιχτό (144)

ευγενικό (170)

περίεργο για τη φύση

(196)

ανοιχτόμυαλο (145)

ευθύ / ειλικρινή (171)

περιπετειώδη (197)

αντικομφορμιστή (146)

ευκοινώνητο / εξωστρεφή (172)

πολύπλοκο (198)

αποτελεσματικό (147)

ευφάνταστο (173)

πολυσύνθετο (199)

ασυμβίβαστο (148)

ευχάριστο (174)

πρακτικό (200)

αυθόρμητο (149)

θαρραλέο (175)

προσεκτικό (201)

αυτοελεγχόμενο (150)

ιδεαλιστή (176)

πρωτότυπο (202)

γενναιόδωρο (151)

καινοτόμο (177)

σταθερό (203)

δημιουργικό (152)

καλά οργανωμένο (178)

συγκροτημένο (204)

δημοφιλή (153)

κοινωνικό (179)

συγχωρητικό (205)

διορατικό (154)

κονφορμιστή, συμβατικό

(180) συναισθηματικό (206)

δομημένο (155)

λιτό (181)

συνεργατικό (207)

δυναμικό (156)

λογικό (182)

συστηματικό (208)

εκδηλωτικό (157)

με αυτοπεποίθηση (183)

υπάκουο (209)

ενεργητικό (158)

ικανό να νιώθει τους άλ-λους (184)