6

บทท�� 2

เอกสารและงานวิ�จั�ยท��เก��ยวิข้�อง

ในการศึ�กษาค้นค้ว้า เร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนตามค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอนเค้ร�อข&ายสถานศึ�กษาอ�าเภอน�(าข)&น ส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาประถมศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 5 ผู้�ศึ�กษาไดด�าเน�นการศึ�กษาเอกสารแลี่ะงานว้�จั*ยที่��เก��ยว้ของ เพื้��อเป1นแนว้ที่างในการด�าเน�นงานแลี่ะเก$บรว้บรว้มขอม�ลี่ตามห*ว้ขอ ด*งต&อไปน�(

1. แนว้ค้�ดที่ฤษฏี�เก��ยว้ก*บค้ว้ามค้�ดเห$น

2. แนว้ค้�ดที่ฤษฎี�ของภาว้ะผู้�น�า

2.1 ค้ว้ามหมายของผู้�น�า

2.2 ค้ว้ามหมายของภาว้ะผู้�น�า

2.3 ที่ฤษฎี�เก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�า

3. แนว้ค้�ดที่ฤษฎี�ของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง

3.1 ค้ว้ามหมายของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง

3.2 ค้ว้ามเป1นมาของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง

3.3 ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง

4. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน

4.1 ดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6

4.2 ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั

4.3 ดานการกระต)นที่างป7ญญา

4.4 ดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่

5. บร�บที่ของโรงเร�ยนในเค้ร�อข&ายสถานศึ�กษา อ�าเภอน�(าข)&น

6. งานว้�จั*ยที่��เก��ยว้ของ

7

1. แนวิคิ�ดเก��ยวิก�บคิวิามคิ�ดเห็�น

ค้ว้ามหมายของค้ว้ามค้�ดเห$น

ว้ส*น บ*นลี่�อที่ร*พื้ย6 (2546: 20) ไดสร)ปค้ว้ามหมายของค้ว้ามค้�ดเห$นตามแนว้ค้�ดของ Good โดยใหค้�าจั�าก*ดค้ว้ามของค้ว้ามค้�ดเห$นไว้ว้&า ค้ว้ามค้�ดเห$น หมายถ�ง ค้ว้ามเช��อ ค้ว้ามค้�ด หร�อ การลี่งค้ว้ามเห$นเก��ยว้ก*บส��งใดส��งหน��ง ซึ่��งไม&อาจับอกไดว้&าเป1นการถ�กตอง

อาภาพื้ร บ�ลี่ศึร� (2546 : 22) ไดศึ�กษาแนว้ค้�ดแลี่ะที่ฤษฎี�เก��ยว้ก*บค้ว้ามค้�ดเห$น แลี่ว้ใหค้�าจั�าก*ดค้ว้ามเก��ยว้ก*บค้ว้ามหมายของค้ว้ามค้�ดเห$น (Opinion) ว้&า เป1นค้ว้ามเช��อหร�อที่*ศึนค้ต� ซึ่��งบางค้ร*(งอาจัม�ค้ว้ามร� ส�กเลี่�อนรางในขอเที่$จัจัร�งของตน แลี่ะไม&ม�ค้ว้ามร� ส�กแรงกลี่า ถ�งก*บจัะพื้�ส�จัน6ขอเสนอน*(นๆ ไดเป1นแต&เพื้�ยงว้&าตนยอมร*บขอเสนอน*(น เพื้ราะร� ส�ก หร�อด�เหม�อนว้&า ม*นจัะเป1นอย&างน*(น ซึ่��งใน(A Dictionary Of General Psychology) ค้ว้ามหมายไว้เป1นขอๆ ด*งน�(

1. เป1นค้ว้ามเช��อหร�อที่*ศึนค้ต�ซึ่��งแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่ก&อข�(น (Forms) มาจัากค้ว้ามร� ส�ก หร�อการต*ดส�นใจัใจัค้ว้ามส*มพื้*นธ6ระหว้&างการยอมร*บ หร�อไม&ยอมร*บในขอเสนอหน��ง

2. การต*ดส�นใจัหร�อค้ว้ามเช��อม*�นจัะรว้มไปถ�งค้ว้ามค้าดหว้*ง (Expectation) หร�อการค้าดค้ะเน (Prediction) ที่��เก��ยว้ก*บพื้ฤต�กรรมหร�อเหต)การณ์6

3. การแสดงออกเป1นถอยค้�าจัากที่*ศึนค้ต� (Attitude)

แลี่ะเป1นค้ว้ามเช��อที่��บ)ค้ค้ลี่ ม�ค้ว้ามร� ส�กโดยปราศึจัากขอผู้�กพื้*นที่างอารมณ์6หร�อการต*ดส�นใจัแลี่ะแสดงออกมาอย&างเป;ดเผู้ยถ�งแมว้&าจัะไม&ปรากฏีหลี่*กฐานเป1นที่��ยอมร*บว้&า น&าเช��อถ�อก$ตาม ซึ่��งสามารถจัะแสดงออกมาเป1นถอยค้�าภายใตสถานการณ์6ที่��เหมาะสม อย&างนอยที่��ส)ดส�าหร*บบ)ค้ค้ลี่หน��ง ขอส*นน�ฐานในเร��องของจั)ดม)&งหมายของค้ว้ามค้�ดเห$นน*(น เด&นช*ดกว้&าจั)ดม)&งหมายของที่*ศึนค้ต� ถ�งแม

8

บางค้ร*(งจั)ดม)&งหมายอาจัหลี่อกต*ว้เอง อย�&บาง(ค้ว้ามค้�ดเห$นส&ว้นมากจัะน�าขอเที่$จัจัร�ง การต*ดส�นใจัที่��ถ�กตองแลี่ะโค้รงสรางของบ)ค้ลี่�กภาพื้ออกมามากกว้&าที่��จัะย�ดม*�นบนขอสมมต�โดยที่*�ว้ไป) แต&ถ�งว้&าอ�ที่ธ�พื้ลี่เหลี่&าน�( จัะมาจัากแรงจั�งใจั หร�อการต*ดส�นใจัก$ตาม ค้ว้ามค้�ดเห$นก$ย*งเป1นค้�ากลี่&าว้ถ�งเร��องราว้ที่��ค้ลี่)มไปถ�งค้ว้ามร� บางอย&าง แลี่ะขอสร)ปของหลี่*กบานแห&งค้ว้ามจัร�งพื้อประมาณ์อ�กประการหน��ง ม*นอาจัจัะเป1นค้ว้ามฝั7นลี่ว้นๆ ที่��น�กข�(นเองอย&างไม&ม�เหต)ผู้ลี่ก$ได

จัากค้�าจั�าก*ดค้ว้ามด*งกลี่&าว้ขางตน สามารถสร)ปไดว้&า ค้ว้ามค้�ดเห$นเป1นการแสดงออกที่างดานเจัตค้ต� ค้ว้ามเช��อ การต*ดส�นใจั ค้ว้ามน�กค้�ด ค้ว้ามร� ส�ก แลี่ะว้�จัารณ์ญาณ์ ที่��ม�ต&อส��งใดส��งหน��งดว้ยการพื้�ด การเข�ยนแลี่ะอ�กมากมาย โดยอาศึ*ยพื้�(นค้ว้ามร� ประสบการณ์6 แลี่ะสภาพื้แว้ดลี่อมของ แต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่เป1นส&ว้นประกอบในการพื้�จัารณ์า

ประโยชน6ของค้ว้ามค้�ดเห$น

ธ�ดาร*ตน6 ปลี่�(มจั�ต (2551 : 8) ไดรว้บรว้มแลี่ะสร)ปประโยชน6ของค้ว้ามค้�ดเห$น ด*งน�(

1. ประสบการณ์6 บ)ค้ค้ลี่จัะม�ค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ด�หร�อไม& ข�(นอย�&ก*บประสบการณ์6ที่��ม�ต&อส��งน*(นๆ ในลี่*กษณ์ะใด หากบ)ค้ค้ลี่น*(นม�ประสบการณ์6ที่��ด� ก$จัะม�ค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ด� แลี่ะหากบ)ค้ค้ลี่น*(นม�ประสบการณ์6ที่��ไม&ด� ก$จัะม�ค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ไม&ด�เช&นก*น

2. การต�ดต&อส*มพื้*นธ6ก*บผู้�อ��น ค้ว้ามค้�ดเห$นของค้นบางค้นอาจัเก�ดจัากค้ว้ามส*มพื้*นธ6ใกลี่ช�ดก*บค้นอ��น โดยไดร*บขอม�ลี่เร��องราว้ต&างๆ จัากผู้�ที่��ส*มพื้*นธ6ดว้ย แลี่ว้ถ&ายที่อด ค้ว้ามค้�ดเห$นน*(นมาเป1นของตน เช&น ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ที่��ม�ต&อพื้&อ แม& ค้ร� อาจัารย6 บ)ค้ค้ลี่น*(น ก$จัะไดร*บค้ว้ามค้�ดเห$นถ&ายที่อดมาจัากบ)ค้ค้ลี่ที่��ใกลี่ช�ดไดเป1นอย&างมาก

9

3. ต*ว้แบบ ค้ว้ามค้�ดเห$นของบ)ค้ค้ลี่บางอย&าง เก�ดจัากการเลี่�ยนแบบ เด$กอาจัเลี่�ยนแบบพื้ฤต�กรรมอย&างที่��ตนชอบจัากพื้&อ แม& ค้ร� อาจัารย6 แลี่ะบ)ค้ค้ลี่ที่��ใกลี่ช�ด นอกจัากน*(นอาจัจัะเลี่�ยนแบบจัากภาพื้ยนตร6 แลี่ะส��อต&างๆ ที่��ไดพื้บเห$นมา หากต*ว้แบบม�ค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ด�ต&อบ)ค้ค้ลี่หร�อ ส��งต&างๆ ผู้�เลี่�ยนแบบก$จัะร*บเอาขอม�ลี่ฝั7งเขาไปในจั�ตใจั แลี่ะม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&างๆ เหม�อนต*ว้แบบ

4. องค้6ประกอบที่างสถาบ*นส*งค้ม สถาบ*น แลี่ะส*งค้มต&างๆ เช&น โรงเร�ยน ว้*ด โรงภาพื้ยนตร6 แลี่ะองค้6การต&างๆ เป1นส��งที่��อ�ที่ธ�พื้ลี่ในการสรางค้ว้ามค้�ดเห$นใหเก�ดก*บบ)ค้ค้ลี่ไดเป1นอย&างด� โดยที่��บ)ค้ค้ลี่จัะค้&อยๆร*บประสบการณ์6 จัากช�ว้�ตประจั�าว้*น แลี่ะสะสมมากข�(น จันเป1น ค้ว้ามค้�ดเห$น แลี่ะม�พื้ฤต�กรรมที่��ด�ต&อไป เช&น โรงเร�ยน อาจัจัะอบรมใหเด$กร� จั*กเช��อฟั7ง พื้&อ แม& เด$กก$จัะร*บขอม�ลี่แลี่ะค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ด�ต&อพื้&อ แม& เป1นตน ค้ว้ามค้�ดเห$นเป1นค้ว้ามร� ส�กของบ)ค้ค้ลี่ เป1นการแสดงออก ดานเจัตค้ต�ดานใดดานหน��งที่��พื้รอมจัะม�ปฏี�ก�ร�ยาเฉพื้าะอย&าง ต&อสถานการณ์6 ภายนอกที่��เก��ยว้ของก*บป7จัจั*ยต&างๆ เพื้��อตอบสนองค้ว้ามตองการของลี่�กค้า การที่��บ)ค้ค้ลี่ส*มพื้*นธ6ก*นแลี่ะม� ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อส��งต&างๆ ที่��แตกต&างก*น ค้ว้ามข*ดแยงระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ก$จัะเก�ดข�(น ซึ่��งค้ว้ามค้�ดเห$นน�(จัะเก�ดข�(นจัากค้ว้ามร� แลี่ะประสบการณ์6ที่��ม�อย�&ของแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่

การเก�ดค้ว้ามค้�ดเห$น

ค้ว้ามค้�ดเห$นเก�ดจัากการเร�ยนร� แลี่ะประสบการณ์6ของบ)ค้ค้ลี่ ออลี่พื้อร6ที่ ไดเสนอ ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อส��งใดส��งหน��งของค้นเก�ดข�(นไดตามเง��อนไข 4

ประการ (ชนาน)ช ว้�ช�ตะก)ลี่. 2546 : 10 ) ค้�อ

1. กระบว้นการเร�ยนร� ที่��ไดจัากการเพื้��มพื้�น แลี่ะบร�ณ์าการ ของการตอบสนองแนว้ค้ว้ามค้�ดต&างๆ เช&น ค้ว้ามค้�ดเห$นจัากค้รอบค้ร*ว้ โรงเร�ยน ค้ร� การเร�ยนการสอนอ��นๆ

2. ประสบการณ์6ส&ว้นต*ว้ข�(นอย�&ก*บค้ว้ามแตกต&างของบ)ค้ค้ลี่ ซึ่��งม�ประสบการณ์6 ที่��แตกต&างก*นไป นอกจัากประสบการณ์6ของค้นจัะสะสมข�(นเร��อยๆ แลี่ว้ ย*งที่�าใหม�ร�ปแบบเป1นของต*ว้เอง ด*งน*(น ค้ว้ามค้�ดเห$นบางอย&าง จั�งเป1นเร��องเฉพื้าะของแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่ แลี่ว้แต&พื้*ฒนาการ แลี่ะค้ว้ามเจัร�ญเต�บโตของค้นๆ น*(น

10

3. การเลี่�ยนแบบ การถ&ายที่อดค้ว้ามค้�ดเห$นของค้นบางค้น ไดมาจัากการเลี่�ยนแบบค้ว้ามค้�ดเห$นของค้นอ��นที่��ตนพื้อใจั เช&น พื้&อแม& ค้ร� พื้��นอง แลี่ะค้นอ��นๆ

4. อ�ที่ธ�พื้ลี่ของกลี่)&มส*งค้ม ค้นย&อมม�ค้ว้ามค้�ดเห$นค้ลี่องก*นตามกลี่)&มส*งค้ม ที่��ตนอาศึ*ยตามสภาพื้แว้ดลี่อม เช&น ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อศึาสนา สถาบ*นต&างๆ เป1นตน

ธ�ดาร*ตน6 ปลี่�(มจั�ต (2551 : 9-11) ไดศึ�กษาเก��ยว้ก*บแนว้ค้�ดแลี่ะที่ฤษฎี�ของค้ว้ามค้�ดเห$น แลี่ะไดสร)ปประเภที่ของค้ว้ามค้�ดเห$น ป7จัจั*ยที่��ม�ผู้ลี่ต&อค้ว้ามค้�ดเห$น แลี่ะการว้*ดค้ว้ามค้�ดเห$น ด*งน�(

ประเภที่ของค้ว้ามค้�ดเห$น ค้ว้ามค้�ดเห$นม� 2 ประเภที่ดว้ยก*น ค้�อ

1. ค้ว้ามค้�ดเห$นเช�งบว้กส)ด เช�งลี่บส)ด เป1นค้ว้ามค้�ดเห$นที่��เก�ด–

จัากการเร�ยนร� แลี่ะประสบการณ์6ซึ่��งสามารถรว้บที่�ศึที่างได

1.1 ที่�ศึที่างบว้กส)ด ไดแก& ค้ว้ามร*กจันหลี่งบ�ชา

1.2 ที่�ศึที่างลี่บส)ด ไดแก& ร*งเก�ยจัมาก ค้ว้ามค้�ดเห$นน�(ร)นแรงเปลี่��ยนแปลี่งไดยาก

2. ค้ว้ามค้�ดเห$นจัากค้ว้ามร� ค้ว้ามเขาใจั การม�ค้ว้ามค้�ดต&อส��งหน��งข�(นอย�&ก*บค้ว้ามร� ค้ว้ามเขาใจัที่��ม�ต&อส��งน*(น เช&น ค้ว้ามร� ค้ว้ามเขาในที่างที่��ด� ชอบ ยอมร*บ ค้ว้ามร� ค้ว้ามเขาใจัในที่างไม&ด� ไม&ชอบ ร*งเก�ยจั ไม&เห$นดว้ย

ป7จัจั*ยที่��ม�ผู้ลี่ต&อค้ว้ามค้�ดเห$น ม� ด*งน�(

1. ป7จัจั*ยที่างพื้*นธ)กรรมแลี่ะสร�ระ ค้�อ อว้*ยว้ะต&างๆ ของบ)ค้ค้ลี่ที่��ใชร*บร� ผู้�ดปกต� หร�อเก�ดค้ว้ามบกพื้ร&อง ซึ่��งอาจัม�ค้ว้ามค้�ดเห$นที่��ไม&ด�ต&อบ)ค้ค้ลี่ภายนอก

2. ประสบการณ์6โดยตรงของบ)ค้ค้ลี่ ค้�อ บ)ค้ค้ลี่ไดประสบก*บเหต)การณ์6ดว้ยต*ว้เองหร�อไดพื้บเห$น ที่�าใหบ)ค้ค้ลี่ม�ค้ว้ามฝั7งใจั แลี่ะเก�ดค้ว้ามค้�ดต&อประสบการณ์6เหลี่&าน*(นต&างก*น

11

3. อ�ที่ธ�พื้ลี่ของผู้�ปกค้รอง ค้�อ เม��อเป1นเด$ก ผู้�ปกค้รองจัะเป1นผู้�ที่��อย�&ใกลี่ช�ดแลี่ะใหขอม�ลี่แก&เด$กไดมาก ซึ่��งจัะม�ผู้ลี่ต&อพื้ฤตกรรมแลี่ะค้ว้ามค้�ดเห$นดว้ย

4. ที่*ศึนค้ต�แลี่ะค้ว้ามค้�ดเห$น ค้�อ เม��อบ)ค้ค้ลี่เจัร�ญเต�บโตย&อมจัะตองม�กลี่)&ม แลี่ะส*งค้ม ด*งน*(น ค้ว้ามค้�ดเห$นของกลี่)&มเพื้��อน กลี่)&มอางอ�งหร�อการอบรมส*�งสอนของโรงเร�ยน หน&ว้ยงานที่��ม� ค้ว้ามค้�ดเห$นก*นหร�อแตกต&างก*น ย&อมม�ผู้ลี่ต&อค้ว้ามค้�ดเห$นต&อบ)ค้ค้ลี่ดว้ย

5. ส��อมว้ลี่ชน ค้�อ ส��อต&าง ๆ ที่��เขามาม�บที่บาที่ต&อช�ว้�ตประจั�าว้*นของค้นเรา ซึ่��งไดแก& ว้�ที่ย) โที่รที่*ศึน6 หน*งส�อพื้�มพื้6 น�ตยสาร ก$เป1นป7จัจั*ยอ*นหน��งที่��ม�ผู้ลี่กระที่บต&อค้ว้ามค้�ดเห$นของบ)ค้ค้ลี่

การว้*ดค้ว้ามค้�ดเห$น

การว้*ดค้ว้ามค้�ดเห$นน*(นค้ว้รถามต&อหนา ถาจัะใชแบบสอบถาม ส�าหร*บว้*ดค้ว้ามเห$น ตองระบ)ใหผู้�ตอบ ตอบว้&าเห$นดว้ย หร�อไม&เห$นดว้ย ก*บขอค้ว้ามที่��ก�าหนดให แบบสอบถามประเภที่น�( น�ยมสราง ตามแนว้ของลี่�เค้อร6ที่ ซึ่��งแบ&งค้ว้ามค้�ดเห$นออกเป1น 5 ระด*บ ไดแก& เห$นดว้ยอย&างย��ง เห$นดว้ยเฉยๆ ไม&แน&ใจัไม&เห$นดว้ย แลี่ะไม&เห$นดว้ยอย&างย��ง ส&ว้นการใหค้ะแนนข�(นอย�&ก*บขอค้ว้ามว้&า เป1นปฏี�ฐาน (Positive) หร�อน�เสธ (Negative) ว้�ธ�ที่��ง&ายที่��ส)ดที่��จัะบอกค้ว้ามค้�ดเห$น ก$ค้�อการแสดงใหเห$นถ�งรอยลี่ะของค้�าตอบในแต&ลี่ะขอค้�าถาม เพื้ราะจัะที่�าใหเห$นว้&าค้ว้ามค้�ดเห$นจัะออกมาในลี่*กษณ์ะใด

2. แนวิคิ�ดทฤษฎี�ข้องภาวิะผู้"�น#า

ป7จัจั*ยที่��ส�าค้*ญที่��ส)ดในการบร�หารองค้6กร ค้�อ ผู้�น�า องค้6กรใดม�ผู้�น�าที่��ม�ค้ว้ามร� ค้ว้ามสามารถ องค้6กรน*(นย&อมประสบผู้ลี่ส�าเร$จัไปกว้&าค้ร��งหน��งแลี่ว้ การบร�หารสถานศึ�กษาก$เช&นเด�ยว้ก*น ถา สถานศึ�กษาใดม�ผู้�บร�หารที่��ม�ค้ว้ามร� ค้ว้ามสามารถแลี่ะม�ภาว้ะผู้�น�า ย&อมที่�าใหงานบร�หารบรรลี่)ผู้ลี่ตามเปAาหมายที่��ก�าหนดไว้

2.1 คิวิามห็มายข้องผู้"�น#า

เม��อกลี่&าว้ถ�งผู้�น�า น*กว้�ชาการไดใหค้ว้ามหมายของผู้�น�าในหลี่ายที่*ศึนะ ด*งน�(

12

สร�นที่ร6ร*ตน6 ม)ส�การยก�ลี่ (2548 : 15) กลี่&าว้ว้&า ผู้�น�า หมายถ�ง บ)ค้ค้ลี่ที่��ไดร*บการแต&งต*(งใหเป1นห*ว้หนาในกลี่)&มหร�อในองค้6กรน*(น หร�อไม&ไดร*บการแต&งต*(งก$ตาม แต&เป1นผู้�ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เหน�อกว้&าบ)ค้ค้ลี่อ��น ม�บที่บาที่ในการน�ากลี่)&มไปส�&จั)ดหมายที่��ว้างไว้ เป1นผู้�ที่��ประสานงานอ*นเก��ยว้ก*บก�จักรรมของกลี่)&มเพื้��อส&งเสร�มใหม�การเปลี่��ยนแปลี่ง การสรรหาของกลี่)&มอย&างม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ สน*บสน)นแลี่ะส&งเสร�มการปฏี�ส*มพื้*นธ6ระหว้&างสมาช�กในกลี่)&มใหด�าเน�นไปดว้ยด�

ส)เที่พื้ พื้งศึ6ศึร�ว้*ฒน6 (2550 : 2) ไดกลี่&าว้ว้&า ผู้�น�าค้�อ บ)ค้ค้ลี่ที่��ไดร*บมอบหมาย ซึ่��งอาจัโดยการเลี่�อกต*(งหร�อแต&งต*(ง แลี่ะเป1นที่��ยอมร*บของสมาช�กใหม�อ�ที่ธ�พื้ลี่แลี่ะบที่บาที่เหน�อกลี่)&ม สามารถที่��จัะจั�งใจัช*กน�าหร�อช�(น�าใหสมาช�กของกลี่)&มรว้มพื้ลี่*งเพื้��อปฏี�บ*ต�ภารก�จัต&าง ๆ ของกลี่)&มใหส�าเร$จั

จัากค้ว้ามหมายขางตนสร)ปไดว้&า ผู้�น�า หมายถ�ง บ)ค้ค้ลี่ที่��ไดร*บการยอมร*บหร�อมอบหมายใหเป1นผู้�น�า เป1นผู้�ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เหน�อกว้&าบ)ค้ค้ลี่อ��น สามารถใชอ�ที่ธ�พื้ลี่โนมนาว้ใหบ)ค้ค้ลี่อ��นยอมปฏี�บ*ต�ตาม ม�บที่บาที่ในการใชศึ�ลี่ปะช*กจั�งใจั ที่�าใหบ)ค้ค้ลี่เหลี่&าน*(นเต$มใจัที่��จัะที่�างานใหส�าเร$จัผู้ลี่ตามเปAาหมายที่��ต* (งไว้ดว้ยค้ว้ามพื้�งพื้อใจั

2.2 คิวิามห็มายข้องภาวิะผู้"�น#า

ภาว้ะผู้�น�าเป1นค้�าศึ*พื้ที่6ที่างที่างว้�ชาการที่��ม�การใชก*นอย&างแพื้ร&หลี่าย ม�น*กว้�ชาการหลี่ายที่&านไดใหค้�าจั�า

ร*ตต�กรณ์6 จังว้�ศึาลี่(2547 : 7) กลี่&าว้ว้&า ภาว้ะผู้�น�า หมายถ�ง ค้ว้ามสามารถหร�อกระบว้นการที่��บ)ค้ค้ลี่ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อบ)ค้ค้ลี่อ��นหร�อกลี่)&มค้น สามารถกระต)นจั�งใจัใหบ)ค้ค้ลี่อ��นเช��อถ�อ ยอมร*บ แลี่ะที่�าใหเก�ดค้ว้ามพื้ยายามแลี่ะค้ว้ามสามารถที่��ส�งข�(นในการที่��จัะที่�าใหบรรลี่)เปAาหมายร&ว้มก*น

สมพื้ร จั�าปาน�ลี่(2549 : 13) สร)ปไว้ว้&า ภาว้ะผู้�น�า ค้�อ กระบว้นการที่��ผู้�น�าใชศึ�ลี่ปะค้ว้ามสามารถ อ�ที่ธ�พื้ลี่ แลี่ะว้�ธ�การที่��จัะก&อใหเก�ดการกระที่�าก�จักรรม หร�อการปฏี�บ*ต�งานของผู้�ตามเพื้��อใหบรรลี่)ว้*ตถ)ประสงค้6แลี่ะเปAาหมายของกลี่)&ม โดยผู้�น�าใชว้�ธ�การจั�งใจัใหบ)ค้ลี่ากรหร�อกลี่)&มซึ่��งเป1นผู้�ตามร&ว้มก*น ใชกระบว้นการส��อค้ว้ามหมาย เพื้��อสรางค้ว้ามร&ว้มม�อร&ว้มใจัในการด�าเน�นการ

13

ธว้*ช บ)ญมณ์�(2550 : 1) ภาว้ะผู้�น�า หมายถ�ง การกระที่�าระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ โดยที่��บ)ค้ค้ลี่ที่��เป1นผู้�น�าจัะใชอ�ที่ธ�พื้ลี่(Influence) หร�อการดลี่บ*นดาลี่ใจั(Inspiration)

ใหบ)ค้ค้ลี่อ��นหร�อกลี่)&มกระที่�าหร�อไม&กระที่�าบางส��งบางอย&าง ตามเปAาหมายที่��ผู้�น�ากลี่)&มหร�อองค้6การก�าหนดไว้

ด�ารง แสงใส(2551 : 15) สร)ปว้&า ภาว้ะผู้�น�าเป1นการใชอ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อบ)ค้ค้ลี่อ��นในการสรางสรรค้6หร�อปลี่�กฝั7งศึร*ที่ธา ค้ว้ามกลี่มเกลี่�ยว้ ค้ว้ามร&ว้มม�อร&ว้มใจัใหเก�ดข�(น ในระหว้&างผู้�ร &ว้มงานหร�อผู้�ตาม ที่*(งน�(เพื้��อใหการปฏี�บ*ต�งานเป1นไปในที่�ศึที่างที่��ผู้�น�าหร�อผู้�บร�หารตองการ อ*นเป1นไปตามว้*ตถ)ประสงค้6แลี่ะเปAาหมายขององค้6การน*(นเอง

ภ�รมย6 ถ�นถาว้ร(2551 : 16) กลี่&าว้ว้&า ภาว้ะผู้�น�า ค้�อ กระบว้นการที่��บ)ค้ค้ลี่ใดบ)ค้ค้ลี่หน��งหร�อมากกว้&าพื้ยายามใชอ�ที่ธ�พื้ลี่ ใชพื้ลี่*งอ�านาจั ใชแนว้ค้�ดของตนหร�อกลี่)&ม กระต)น ช�(น�า โนมนาว้ ผู้ลี่*กด*น ใหผู้�อ��นหร�อกลี่)&มอ��นม�ค้ว้ามเต$มใจัแลี่ะกระต�อร�อรนในการที่�าส��งต&างๆ ตามค้ว้ามตองการของตนดว้ยค้ว้ามศึร*ที่ธา

ศึ*กด�Bช*ย ภ�&เจัร�ญ (2555 : ออนไลี่น6) ภาว้ะผู้�น�า(Leadership) หร�อค้ว้ามเป1นผู้�น�า หมายถ�ง   ค้ว้ามสามารถในการน�า ซึ่��งเป1นค้ว้ามส�าเร$จัอย&างย��งส�าหร*บค้ว้ามส�าเร$จัของผู้�น�า ภาว้ะผู้�น�าไดร*บค้ว้ามสนใจัแลี่ะศึ�กษามานานแลี่ว้ เพื้��อใหร� ว้&าอะไรเป1นองค้6ประกอบที่��จัะช&ว้ยใหผู้�น�าม�ค้ว้ามสามารถในการน�า หร�อเป1นผู้�น�าที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้

จัากค้ว้ามหมายที่��กลี่&าว้มาขางตน สามารถสร)ปไดว้&า ภาว้ะผู้�น�า หมายถ�ง กระบว้นการที่��ผู้�น�าใชอ�ที่ธ�พื้ลี่ พื้ลี่*งอ�านาจั ค้ว้ามสามารถเฉพื้าะต*ว้แลี่ะว้�ธ�การต&างๆ เพื้��อโนมนาว้กระต)นใหบ)ค้ค้ลี่อ��น หร�อผู้�ร &ว้มงานยอมร*บแลี่ะใหค้ว้ามร&ว้มม�อร&ว้มใจัในการปฏี�บ*ต�งาน เพื้��อบรรลี่)ตามว้*ตถ)ประสงค้6หร�อเปAาหมายขององค้6การ

2.3 ทฤษฎี�เก��ยวิก�บภาวิะผู้"�น#า

ว้าที่�ต ศึร�ว้*นที่า (2555 : ออนไลี่น6)ไดที่�าการรว้บรว้มแลี่ะน�าเสนอเก��ยว้ก*บที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�า (Leadership Theories) ไว้ด*งน�(

1. ที่ฤษฎี�ค้)ณ์ลี่*กษณ์ะภาว้ะผู้�น�า (Trait Theories)

14

น*กที่ฤษฎี�ค้นส�าค้*ญ ไดแก& Kurt Lewin, Rensis Likert,

Blake and Mouton แลี่ะ Douglas McGregor

Kurt Lewin’ s Studies ไดแบ&งลี่*กษณ์ะผู้�น�าเป1น 3 แบบ ค้�อ

1. ผู้�น�าแบบอ*ตถน�ยมหร�ออ*ตตา (Autocratic

Leaders) จัะต*ดส�นใจัดว้ยตนเอง ไม&ม�เปAาหมายหร�อว้*ตถ)ประสงค้6แน&นอนข�(นอย�&ก*บต*ว้ผู้�น�าเอง ค้�ดถ�งผู้ลี่งานไม&ค้�ดถ�งค้น บางค้ร*(งที่�าใหเก�ดศึ*ตร�ได ผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�(จัะใชไดด�ในช&ว้งภาว้ะว้�กฤตเที่&าน*(น ผู้ลี่ของการม�ผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�(จัะที่�าใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาไม&ม�ค้ว้ามเช��อม*�นในต*ว้เอง แลี่ะไม&เก�ดค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรร

2. ผู้�น�าแบบประชาธ�ปไตย (Democratic Leaders)

ใชการต*ดส�นใจัของกลี่)&มหร�อใหผู้�ตามม�ส&ว้นร&ว้มในการต*ดส�นใจั ร*บฟั7งค้ว้ามค้�ดเห$นส&ว้นรว้ม ที่�างานเป1นที่�ม ม�การส��อสารแบบ 2 ที่าง ที่�าใหเพื้��มผู้ลี่ผู้ลี่�ตแลี่ะค้ว้ามพื้�งพื้อใจัในการที่�างาน บางค้ร*(งการอ�งกลี่)&มที่�าใหใชเว้ลี่านานในการต*ดส�นใจั ระยะเว้ลี่าที่��เร&งด&ว้นผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�(ไม&เก�ดผู้ลี่ด�

3. ผู้�น�าแบบตามสบายหร�อเสร�น�ยม (Laissez -

Faire Leaders) จัะใหอ�สระก*บผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเต$มที่��ในการต*ดส�นใจัแกป7ญหา จัะไม&ม�การก�าหนดเปAาหมายที่��แน&นอน ไม&ม�หลี่*กเกณ์ฑ์6 ไม&ม�ระเบ�ยบ จัะที่�าใหเก�ดค้ว้ามค้*บของใจัหร�อค้ว้ามไม&พื้อใจัของผู้�ร&ว้มงานไดแลี่ะไดผู้ลี่ผู้ลี่�ตต��า การที่�างานของผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�(เป1นการกระจัายงานไปที่��กลี่)&ม ถากลี่)&มม�ค้ว้ามร*บผู้�ดชอบแลี่ะม�แรงจั�งใจัในการที่�างานส�ง สามารถค้ว้บค้)มกลี่)&มไดด� ม�ผู้ลี่งานแลี่ะค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรรค้6

Likert’s Michigan Studies ที่�าการว้�จั*ยดานภาว้ะผู้�น�าโดยใชเค้ร��องม�อที่�� Likert แลี่ะกลี่)&มค้�ดข�(น ประกอบดว้ย ค้ว้ามค้�ดรว้บยอดเร��อง ภาว้ะผู้�น�า แรงจั�งใจั การต�ดต&อส��อสาร การปฎี�ส*มพื้*นธ6แลี่ะการใชอ�ที่ธ�พื้ลี่ การต*ดส�นใจั การต*(ง เปAาหมาย การค้ว้บค้)มค้)ณ์ภาพื้แลี่ะสมรรถนะของเปAาหมาย โดยแบ&งลี่*กษณ์ะผู้�น�าเป1น 4 แบบ ค้�อ

1. แบบใชอ�านาจั (Explortive – Authoritative) ผู้�บร�หารใชอ�านาจัเผู้ด$จัการส�ง ไว้ว้างใจัผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเลี่$กนอย บ*งค้*บบ*ญชาแบบ

15

ข�&เข$ญมากกว้&าการชมเชยการต�ดต&อส��อสารเป1นแบบที่างเด�ยว้จัากบนลี่งลี่&าง การต*ดส�นใจัอย�&ในระด*บเบ�(องบนมาก

2. แบบใชอ�านาจัเช�งเมตตา (Benevolent –

Authoritative) ปกค้รองแบบพื้&อปกค้รองลี่�ก ใหค้ว้ามไว้ว้างใจัผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา จั�งใจัโดยการใหรางว้*ลี่ แต&บางค้ร*(งข�&ลี่งโที่ษ ยอมใหการต�ดต&อส��อสารจัากเบ�(องลี่&างส�&เบ�(องบนไดบาง ร*บฟั7งค้ว้ามค้�ดเห$นจัากผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาบาง แลี่ะบางค้ร*(งยอมใหการต*ดส�นใจัแต&อย�&ภายใตการค้ว้บค้)มอย&างใกลี่ช�ดของผู้�บ*งค้*บบ*ญชา

3. แบบปร�กษาหาร�อ (Consultative – Democratic) ผู้�บร�หารจัะใหค้ว้ามไว้ว้างใจั แลี่ะการต*ดส�นใจัแต&ไม&ที่*(งหมด จัะใชค้ว้ามค้�ดแลี่ะค้ว้ามเห$นของผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเสมอ ใหรางว้*ลี่เพื้��อสรางแรงจั�งใจั จัะลี่งโที่ษนานๆค้ร*(งแลี่ะใชการบร�หารแบบม�ส&ว้นร&ว้ม ม�การต�ดต&อส��อสารแบบ 2 ที่างจัากระด*บลี่&างข�(นบนแลี่ะจัากระด*บบนลี่งลี่&าง การว้างนโยบายแลี่ะการต*ดส�นใจัมาจัากระด*บบน ขณ์ะเด�ยว้ก*นก$ยอมใหการต*ดส�นใจับางอย&างอย�&ในระด*บลี่&าง ผู้�บร�หารเป1นที่��ปร�กษาในที่)กดาน

4. แบบม�ส&ว้นร&ว้มอย&างแที่จัร�ง (Participative –

Democratic) ผู้�บร�หารใหค้ว้ามไว้ว้างใจั แลี่ะเช��อถ�อผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา ยอมร*บค้ว้ามค้�ดเห$นของผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเสมอ ม�การใหรางว้*ลี่ตอบแที่นเป1นค้ว้ามม*�นค้งที่างเศึรษฐก�จัแก&กลี่)&ม ม�การบร�หารแบบม�ส&ว้นร&ว้ม ต*(งจั)ดประสงค้6ร&ว้มก*น ม�การประเม�นค้ว้ามกาว้หนา ม�การต�ดต&อส��อสารแบบ 2 ที่างที่*(งจัากระด*บบนแลี่ะระด*บลี่&าง ในระด*บเด�ยว้ก*นหร�อในกลี่)&มผู้�ร &ว้มงานสามารถต*ดส�นใจัเก��ยว้ก*บการบร�หารไดที่*(งในกลี่)&มผู้�บร�หารแลี่ะกลี่)&มผู้�ร &ว้มงาน

Blake and Mouton’s Managerial Grid กลี่&าว้ว้&า ภาว้ะผู้�น�าที่��ด�ม�ป7จัจั*ย 2 อย&างค้�อ

ค้น (People) แลี่ะผู้ลี่ผู้ลี่�ต (Product) โดยก�าหนดค้)ณ์ภาพื้แลี่ะลี่*กษณ์ะส*มพื้*นธภาพื้ของค้นเป1น 1 – 9 แลี่ะก�าหนดผู้ลี่ผู้ลี่�ตเป1น 1 – 9 เช&นก*น แลี่ะสร)ปว้&าถาค้นม�ค้)ณ์ภาพื้ส�งจัะส&งผู้ลี่ใหผู้ลี่ผู้ลี่�ตม�ปร�มาณ์แลี่ะค้)ณ์ภาพื้ส�งตามไปดว้ย เร�ยกร�ปแบบน�(ว้&า Nine-Nine Style (9, 9 Style) ซึ่��งร�ปแบบของการบร�หารแบบตาข&ายน�(จัะแบ&งลี่*กษณ์ะเด&นๆของผู้�น�าไว้ 5 แบบ ไดแก&

16

1. แบบม)&งงาน (Task – Oriented /Authority

Compliance) ผู้�น�าจัะม)&งเอาแต&งานเป1นหลี่*ก (Production Oriented) สนใจัค้นนอย ม�พื้ฤต�กรรมแบบเผู้ด$จัการ จัะเป1นผู้�ว้างแผู้นก�าหนดแนว้ที่างการปฏี�บ*ต� แลี่ะออกค้�าส*�งใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาปฏี�บ*ต�ตาม เนนผู้ลี่ผู้ลี่�ตไม&สนใจัส*มพื้*นธภาพื้ของผู้�ร&ว้มงาน ห&างเห�นผู้�ร &ว้มงาน

2. แบบม)&งค้นส�ง (Country Club Management)

ผู้�น�าจัะเนนการใชมน)ษยส*มพื้*นธ6แลี่ะเนนค้ว้ามพื้�งพื้อใจัของผู้�ตามในการที่�างาน ไม&ค้�าน�งถ�งผู้ลี่ผู้ลี่�ตขององค้6การ ส&งเสร�มใหที่)กค้นม�ค้ว้ามร� ส�กเป1นส&ว้นหน��งของค้รอบค้ร*ว้ใหญ&ที่��ม�ค้ว้ามส)ข น�าไปส�&สภาพื้การณ์6ส��งแว้ดลี่อมแลี่ะงานที่��น&าอย�& จัะม)&งผู้ลี่งานโดยไม&สรางค้ว้ามกดด*นแก&ผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา โดยผู้�บร�หาร

ม�ค้ว้ามเช��อว้&า บ)ค้ลี่ากรม�ค้ว้ามส)ขในการที่�างาน การน�เที่ศึในการที่�างานค้ว้รม�เพื้�ยงเลี่$กนอยไม&จั�าเป1นตองม�การค้ว้บค้)มในการที่�างาน ลี่*กษณ์ะค้ลี่ายการที่�างานในค้รอบค้ร*ว้ที่��ม)&งเนนค้ว้ามพื้�งพื้อใจั ค้ว้ามสน)กสนานในการที่�างานของผู้�ร&ว้มงาน เพื้��อหลี่�กเลี่��ยงการต&อตานต&างๆ

3. แบบม)&งงานต��าม)&งค้นต��า (Impoverished) ผู้�บร�หารจัะสนใจัค้นแลี่ะสนใจังานนอยมาก ใชค้ว้ามพื้ยายามเพื้�ยงเลี่$กนอยเพื้��อใหงานด�าเน�นไปตามที่��ม)&งหมาย แลี่ะค้งไว้ซึ่��งสมาช�กภาพื้ขององค้6การ ผู้�บร�หารม�อ�านาจัในตนเองต��า ม�การประสานงานก*บผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชานอยเพื้ราะขาดภาว้ะผู้�น�า แลี่ะม*กจัะมอบหมายใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาที่�าเป1นส&ว้นใหญ&

4. แบบที่างสายกลี่าง ( Middle of The Road

Management) ผู้�บร�หารหว้*งผู้ลี่งานเที่&าก*บขว้*ญแลี่ะก�าลี่*งใจัของผู้�ปฏี�บ*ต�งาน ใชระบบราชการที่��ม�กฎีระเบ�ยบแบบแผู้น ผู้ลี่งานไดจัากการปฏี�บ*ต�ตามระเบ�ยบ โดยเนนขว้*ญ ค้ว้ามพื้�งพื้อใจั หลี่�กเลี่��ยงการใชก�าลี่*งแลี่ะอ�านาจั ยอมร*บผู้ลี่ที่��เก�ดข�(นตามค้ว้ามค้าดหว้*งของผู้�บร�หาร ม�การจั*ดต*(งค้ณ์ะกรรมการในการที่�างานหลี่�กเลี่��ยงการที่�างานที่��เส��ยงเก�นไป ม�การประน�ประนอมในการจั*ดการก*บค้ว้ามข*ดแยง ผู้�ร &ว้มงานค้าดหว้*งว้&าผู้ลี่ประโยชน6ม�ค้ว้ามเหมาะสมก*บการปฏี�บ*ต�งานที่��ไดกระที่�าลี่งไป

5. แบบที่�างานเป1นที่�ม (Team Management ) ผู้�บร�หารใหค้ว้ามสนใจั

17

ที่*(งเร��องงานแลี่ะขว้*ญก�าลี่*งใจัผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา ค้�อ ค้ว้ามตองการขององค้6การแลี่ะค้ว้ามตองการของค้นที่�างานจัะไม&ข*ดแยงก*น เนนการที่�างานอย&างม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ บรรยากาศึในการที่�างานสน)ก ผู้ลี่ส�าเร$จัของงานเก�ดจัากค้ว้ามร� ส�กย�ดม*�นของผู้�ปฏี�บ*ต�ในการพื้��งพื้าอาศึ*ยซึ่��งก*นแลี่ะก*นระหว้&างสมาช�ก ส*มพื้*นธภาพื้ระหว้&างผู้�บร�หารก*บผู้�ตาม เก�ดจัากค้ว้ามไว้ว้างใจั เค้ารพื้น*บถ�อซึ่��งก*นแลี่ะก*น ผู้�บร�หารแบบน�(เช��อว้&า ตนเป1นเพื้�ยงผู้�เสนอแนะหร�อใหค้�าปร�กษาแก&ผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเที่&าน*(น อ�านาจัการว้�น�จัฉ*ยส*�งการแลี่ะอ�านาจัการปกค้รองบ*งค้*บบ*ญชาย*งอย�&ที่��ผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา ม�การยอมร*บค้ว้ามสามารถของแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่ ก&อใหเก�ดค้ว้ามค้�ดสรางสรรค้6ในการที่�างาน

McGregor’s : Theory X and Theory Y ซึ่��งที่ฤษฎี�น�(เก��ยว้ของก*บที่ฤษฎี�แรงจั�งใจัแลี่ะที่ฤษฎี�ค้ว้ามตองการข*(นพื้�(นฐานของมาสโลี่ว้6 ซึ่��ง McGregor

ม�ค้ว้ามเห$นว้&า การที่�างานก*บค้นจัะตองค้�าน�งถ�ง ธรรมชาต�ของมน)ษย6แลี่ะพื้ฤต�กรรมของมน)ษย6 ค้�อ มน)ษย6ม�ค้ว้ามตองการพื้�(นฐาน แลี่ะตองการแรงจั�งใจั ผู้�บร�หารที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้จัะตองใหส��งที่��ผู้�ตามหร�อผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาตองการจั�งจัะที่�าใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเก�ดค้ว้ามศึร*ที่ธา แลี่ะกระต�อร�อรนช&ว้ยก*นปฏี�บ*ต�งานใหบรรลี่)จั)ดม)&งหมาย

Theory X พื้�(นฐานของค้น ค้�อ ไม&ชอบที่�างาน พื้�(นฐานค้นข�(เก�ยจั อยากไดเง�น อยากสบาย เพื้ราะฉะน*(นบ)ค้ค้ลี่กลี่)&มน�(จั�าเป1นตองค้อยค้ว้บค้)มตลี่อดเว้ลี่า แลี่ะตองม�การลี่งโที่ษม�กฎีระเบ�ยบอย&างเค้ร&งค้ร*ด

Theory Y เป1นกลี่)&มที่��มองในแง&ด� ม�ค้ว้ามตระหน*กในหนาที่��ค้ว้ามร*บผู้�ดชอบ เต$มใจัที่�างาน ม�การเร�ยนร� ม�การพื้*ฒนาตนเอง พื้*ฒนางาน ม�ค้ว้ามค้�ดสรางสรรค้6 แลี่ะม�ศึ*กยภาพื้ในตนเอง

2. ที่ฤษฎี�ตามสถานการณ์6 (Situational or Contingency Leadership)

  เป1นที่ฤษฎี�ที่��น�าป7จัจั*ยส��งแว้ดลี่อมของผู้�น�ามาพื้�จัารณ์าว้&าม�ค้ว้ามส�าค้*ญต&อค้ว้ามส�าเร$จัของผู้�บร�หาร ข�(นอย�&ก*บส��งแว้ดลี่อมหร�อสถานการณ์6ที่��อ�านว้ยให ไดแก&

2.1 แนว้ค้�ดที่ฤษฎี� 3 – D Management Style

18

เรดด�น เพื้��มม�ต�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่เขาก*บม�ต�พื้ฤต�กรรมดานงาน แลี่ะม�ต�พื้ฤต�กรรมดานมน)ษยส*มพื้*นธ6 เรดด�นกลี่&าว้ว้&าแบบภาว้ะผู้�น�าต&างๆ อาจัม�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่หร�อไม&ก$ไดข�(นอย�&ก*บสถานการณ์6 ซึ่��งประส�ที่ธ�ผู้ลี่จัะหมายถ�ง การที่��ผู้�บร�หารประสบค้ว้ามส�าเร$จัในผู้ลี่งานตามบที่บาที่หนาที่��แลี่ะค้ว้ามร*บผู้�ดชอบที่��ม�อย�& แบบภาว้ะผู้�น�าจัะม�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่มากหร�อนอยน*(นไม&ไดข�(นอย�&ก*บ พื้ฤต�กรรมการบร�หารที่��ม)&งงานหร�อมน)ษยส*มพื้*นธ6 ซึ่��งแบบภาว้ะผู้�น�าก*บสถานการณ์6ที่��เขาก*นไดอย&างเหมาะสม เร�ยกว้&า ม�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่ แต&ถาไม&เหมาะสมก*บสถานการณ์6 เร�ยกว้&า ไม&ม�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่ แลี่ะ เรดร�นย*งแบ&งผู้�น�าออกเป1น 4

แบบ ด*งตาราง 1

ตาราง 1 แสดงการแบ&งลี่*กษณ์ะผู้�น�า 4 แบบของเรดด�น

ผู้�น�าที่��ไม&ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ ลี่*กษณ์ะพื้�(นฐานภาว้ะผู้�น�า

ผู้�น�าที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้

1. Deserter ค้�อ ผู้�น�าแบบลี่ะที่�(งหนาที่��แลี่ะหน�งาน

Separated Bureaucrat ค้�อ ที่�างานแบบเค้ร��องจั*กรไม&ม�ค้ว้ามค้�ดสรางสรรค้6ใหงานเสร$จัไปว้*นๆ

2. Autocrat ค้�อ ผู้�น�าที่�� Dedicated Benevolent Autocrat ค้�อ ม�

19

เอาแต&ผู้ลี่ของงานอย&างเด�ยว้

ค้ว้ามเมตตากร)ณ์าผู้�ร&ว้มงานมากข�(น

3. Missionary ค้�อ เห$นแก&ส*มพื้*นธภาพื้เส�ยสลี่ะที่�าค้นเด�ยว้จั�งไดค้)ณ์ภาพื้งานต��า

Related Developer ค้�อ ตองร� จั*กพื้*ฒนาผู้�ตามใหม�ค้ว้ามร*บผู้�ดชอบงานมากข�(น

4. Compromiser ค้�อ

ผู้�ประน�ประนอมที่)กๆเร��อง

Integrated Executive ค้�อ ตองม�ผู้ลี่งานด�เลี่�ศึแลี่ะส*มพื้*นธภาพื้ก$ด�ดว้ย

เรดด�น กลี่&าว้ว้&า องค้6ประกอบที่��ส�าค้*ญในการระบ)สถานการณ์6ม� 5

ประการ ค้�อ เที่ค้โนโลี่ย� ปร*ชญาองค้6การ ผู้�บ*งค้*บบ*ญชา เพื้��อนร&ว้มงาน แลี่ะผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา แลี่ะเรดด�นไดเสนอแนะว้&าองค้6ประกอบที่างสถานการณ์6ที่��ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อร�ปแบบภาว้ะผู้�น�าที่��เหมาะสม ไดแก& องค้6ประกอบที่างเที่ค้โนโลี่ย� องค้6การ แลี่ะค้น ด*งน*(นในการบร�หารจั�งข�(นอย�&ก*บผู้�บร�หารที่��จัะใชว้�จัารณ์ญาณ์พื้�จัารณ์าว้&าจัะ ย�ดองค้6ประกอบต*ว้ใดเป1นหลี่*กในการใชร�ปแบบภาว้ะผู้�น�าไดอย&างเหมาะสมแลี่ะม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ส�งส)ด

2.2 Theory Z Organization เช��อว้&า มน)ษย6ที่)กค้นม�ค้ว้ามค้�ดสรางสรรค้6แลี่ะค้ว้ามด�อย�& ในต*ว้ ค้ว้รเป;ดโอกาสใหผู้�ปฏี�บ*ต�งานไดม�ส&ว้นร&ว้มในการพื้*ฒนางาน แลี่ะม�การกระจัายอ�านาจัไปส�&ส&ว้นลี่&าง (Decentralization) แลี่ะพื้*ฒนาถ�งค้)ณ์ภาพื้ช�ว้�ต ผู้�น�าเป1นเพื้�ยงผู้�ที่��ค้อยช&ว้ยประสานงาน ร&ว้มค้�ดพื้*ฒนาแลี่ะใชที่*กษะในการอย�&ร&ว้มก*น

2.3 Life – Cycle Theories ไดร*บอ�ที่ธ�พื้ลี่จัากที่ฤษฎี�เรดด�นแลี่ะย*งย�ดหลี่*กการเด�ยว้ก*น ค้�อ แบบภาว้ะผู้�น�าอาจัม�ประส�ที่ธ�ผู้ลี่หร�อไม&ก$ได ข�(นอย�&ก*บสถานการณ์6 องค้6ประกอบของภาว้ะผู้�น�าตามสถานการณ์6 ตามที่ฤษฎี�ของเฮอร6เซึ่ย6แลี่ะบลี่*นชาร6ด ประกอบดว้ย ปร�มาณ์การออกค้�าส*�ง ค้�าแนะน�าต&างๆหร�อพื้ฤต�กรรมดานงานปร�มาณ์การสน*บสน)นที่างอารมณ์6 ส*งค้ม หร�อพื้ฤต�กรรมดาน

20

มน)ษยส*มพื้*นธ6ค้ว้ามพื้รอมของผู้�ตามหร�อกลี่)&มผู้�ตาม เฮอร6เซึ่ย6แลี่ะ บลี่*นชาร6ด แบ&งภาว้ะผู้�น�าออกเป1น 4 แบบ ค้�อ

1. ผู้�น�าแบบบอกที่)กอย&าง (Telling) ผู้�น�าประเภที่น�(จัะใหค้�าแนะน�าอย&างใกลี่ช�ดแลี่ะด�แลี่ลี่�กนองอย&างใกลี่ช�ด เหมาะสมก*บผู้�ตามที่��ม�ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บที่�� 1 ค้�อ (M1) บ)ค้ค้ลี่ม�ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บต��า

2. ผู้�น�าแบบขายค้ว้ามค้�ด (Selling) ผู้�น�าประเภที่น�(จัะค้อยช�(แนะบางว้&าผู้�ตาม ขาดค้ว้ามสามารถในการที่�างาน แต&ถาผู้�ตามไดร*บการสน*บสน)นใหที่�าพื้ฤต�กรรมน*(นโดยการใหรางว้*ลี่ ก$จัะที่�าใหเก�ดค้ว้ามเต$มใจัที่��จัะร*บผู้�ดชอบงาแลี่ะกระต�อร�อรนที่��จัะที่�างานมากข�(น ผู้�บร�หารจัะใชว้�ธ�การต�ดต&อส��อสารแบบ 2 ที่าง แลี่ะตองค้อยส*�งงานโดยตรง อธ�บายใหผู้�ตามเขาใจั จัะที่�าใหผู้�ตามเขาใจัแลี่ะต*ดส�นใจัในการที่�างานไดด� เหมาะก*บผู้�ตามที่��ม�ค้ว้ามพื้รอมในการที่�างานอย�&ในระด*บ ที่�� 2 ค้�อ (M2) บ)ค้ค้ลี่ม�ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บต��าถ�งปานกลี่าง

3. ผู้�น�าแบบเนนการที่�างานแบบม�ส&ว้นร&ว้ม (Participation)

ผู้�น�าประเภที่น�( จัะค้อยอ�านว้ยค้ว้ามสะดว้กต&างๆในการต*ดส�นใจั ม�การซึ่*กถาม ม�การต�ดต&อส��อสาร 2 ที่างหร�อร*บฟั7งเร��องราว้ ป7ญหาต&างๆจัากผู้�ตาม ค้อยใหค้ว้ามช&ว้ยเหลี่�อในดานต&างๆที่*(งที่างตรงแลี่ะที่างออม ที่�าใหผู้�ตามปฏี�บ*ต�งานไดเต$มค้ว้ามร� ค้ว้ามสามารถแลี่ะม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ เหมาะก*บผู้�ตามที่��ม�ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บ 3 (M3) ค้�อค้ว้ามพื้รอมของผู้�ตามอย�&ในระด*บปานกลี่างถ�งระด*บส�ง ซึ่��งเป1นบ)ค้ค้ลี่ที่��ม�ค้ว้ามสามารถแต&ไม& เต$มใจัที่��จัะร*บผู้�ดชอบงาน

4. ผู้�น�าแบบมอบหมายงานใหที่�า (Delegation) ผู้�บร�หารเพื้�ยงใหค้�าแนะน�าแลี่ะช&ว้ยเหลี่�อเลี่$กๆนอยๆ ผู้�ตามค้�ดแลี่ะต*ดส�นใจัเองที่)กอย&าง เพื้ราะถ�อว้&าผู้�ตามที่��ม�ค้ว้ามพื้รอมในการที่�างานระด*บส�งสามารถที่�างานใหม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ไดด� เหมาะก*บผู้�ตามที่��ม�ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บ 4 (M4) ค้�อ ค้ว้ามพื้รอมอย�&ในระด*บส�ง ซึ่��งเป1นบ)ค้ค้ลี่ที่��ม�ที่*(งค้ว้ามสามารถแลี่ะเต$มใจัหร�อม*�นใจัในการร*บผู้�ดชอบการที่�างาน

2.4 Fiedler’s Contingency Model of Leadership Effectiveness

Fiedler กลี่&าว้ว้&า ภาว้ะผู้�น�าที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ตองประกอบดว้ยป7จัจั*ย 3 ส&ว้น ค้�อ ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ระหว้&างผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามบ)ค้ลี่�กภาพื้ของผู้�น�า ม�ส&ว้น

21

ส�าค้*ญที่��จัะที่�าใหกลี่)&มยอมร*บโค้รงสรางของงาน งานที่��ใหค้ว้ามส�าค้*ญ เก��ยว้ก*บโค้รงสรางของงานอ�านาจัของผู้�น�าจัะลี่ดลี่ง แต&ถางานใดตองใชค้ว้ามค้�ด การว้างแผู้น ผู้�น�าจัะม�อ�านาจัมากข�(น ผู้�น�าที่��ด�ที่��ส)ด ค้�อ ผู้�ที่��เห$นงานส�าค้*ญที่��ส)ด แต&ถาผู้�น�าที่��จัะที่�าเช&นน�(ไดผู้�น�าตองม�อ�านาจัแลี่ะอ�ที่ธ�พื้ลี่มาก แต&ถาผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่หร�ออ�านาจัไม&มากพื้อจัะกลี่ายเป1นผู้�น�าที่��เห$นค้ว้ามส�าค้*ญของส*มพื้*นธภาพื้ระหว้&างผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามมากกว้&าเห$นค้ว้ามส�าค้*ญของงาน ที่ฤษฎี�ของ Fiedler ภาว้ะผู้�น�าที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้หร�อไม&ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ข�(นอย�&ก*บสถานการณ์6 ถาส*มพื้*นธภาพื้ของผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามด� แลี่ะม�โค้รงสรางของงานช*ดเจัน ผู้�น�าจัะสามารถค้ว้บค้)มสถานการณ์6ขององค้6กรได

3. ที่ฤษฎี�ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป (Transformational Leadership

Theories)

จัากสภาพื้แว้ดลี่อมที่��ม�การเปลี่��ยนแปลี่งตลี่อดเว้ลี่า ม�การแข&งข*นเพื้��อช�งค้ว้ามเป1นเลี่�ศึ ด*งน*(นว้�ธ�ที่��จัะที่�าใหผู้�บร�หารประสบค้ว้ามส�าเร$จัส�งส)ด ค้�อ ผู้�บร�หารตองเปลี่��ยนแปลี่งตนเอง เบ�ร6นส6 (Burns) เสนอค้ว้ามเห$นว้&า การแสดงค้ว้ามเป1นผู้�น�าย*งเป1นป7ญหาอย�&จันที่)กว้*นน�( เพื้ราะบ)ค้ค้ลี่ไม&ม�ค้ว้ามร� เพื้�ยงพื้อในเร��องกระบว้นการของค้ว้ามเป1นผู้�น�า เบ�ร6นส6 อธ�บายค้ว้ามเขาใจัในธรรมชาต�ของค้ว้ามเป1นผู้�น�าว้&าต* (งอย�&บนพื้�(นฐานของค้ว้ามแตกต&างระหว้&างค้ว้ามเป1นผู้�น�าก*บอ�านาจัที่��ม�ส&ว้นส*มพื้*นธ6ก*บผู้�น�าแลี่ะ ผู้�ตาม อ�านาจัจัะเก�ดข�(นเม��อผู้�น�าจั*ดการบร�หารที่ร*พื้ยากร โดยเขาไปม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อพื้ฤต�กรรมของผู้�ตามเพื้��อบรรลี่)เปAาหมายที่��ตนหว้*งไว้ ค้ว้ามเป1นผู้�น�าจัะเก�ดข�(นเม��อการบร�หารจั*ดการที่�าใหเก�ดแรงจั�งใจั แลี่ะน�ามาซึ่��งค้ว้ามพื้�งพื้อใจัต&อผู้�ตาม ค้ว้ามเป1นผู้�น�าถ�อว้&าเป1นร�ปแบบพื้�เศึษของการใชอ�านาจั (Special Form of Power)

เบ�ร6นส6 (Burns) ไดเสนอที่ฤษฎี�ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป (Transformational Leadership Theory) เด�ม เบ�ร6น เช��อว้&า ผู้�บร�หารค้ว้รม�ลี่*กษณ์ะค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งเปAาหมาย (Transactional Leadership) โดยอธ�บายว้&า เป1นว้�ธ�การที่��ผู้�บร�หารจั�งใจัผู้�ตามใหปฏี�บ*ต�ตามที่��ค้าดหว้*งไว้ ดว้ยการระบ)ขอก�าหนดงานอย&างช*ดเจัน แลี่ะใหรางว้*ลี่ เพื้��อการแลี่กเปลี่��ยนก*บค้ว้ามพื้ยายามที่��จัะบรรลี่)เปAาหมายของ ผู้�ตาม การแลี่กเปลี่��ยนน�(จัะช&ว้ยใหสมาช�กพื้�งพื้อใจัในการที่�างานร&ว้มก*นเพื้��อบรรลี่)เปAาหมายของงาน ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งเปAาหมายจัะม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ส�งภายใตสภาพื้แว้ดลี่อมที่��ค้&อนขางค้งที่�� ผู้�บร�หารจัะใชค้ว้ามเป1นผู้�น�าแบบน�(ด�าเน�น

22

งานใหบรรลี่)เปAาหมายอย&างม�ประส�ที่ธ�ภาพื้เพื้�ยงช*�ว้ระยะเว้ลี่าหน��งที่��ค้&อนขางส*(น แต&เม��อสภาพื้แว้ดลี่อมเปลี่��ยนแปลี่งไปอย&างรว้ดเร$ว้ เบ�ร6นส6 จั�งไดเสนอว้�ธ�การของค้ว้ามเป1นผู้�น�าแบบใหม&ที่��สามารถจั�งใจัใหผู้�ตามปฏี�บ*ต�งานไดมากกว้&าที่��ค้าดหว้*งไว้ เร�ยกว้&า ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป (Transformational Leadership

Theory) เบ�ร6นส6 สร)ปลี่*กษณ์ะผู้�น�าเป1น 3 แบบ ไดแก&

1. ผู้�น�าการแลี่กเปลี่��ยน (Transactional Leadership) ผู้�น�าที่��ต�ดต&อก*บผู้�ตามโดยการแลี่กเปลี่��ยนซึ่��งก*นแลี่ะก*น แลี่ะส��งแลี่กเปลี่��ยนน*(นต&อมากลี่ายเป1นประโยชน6ร&ว้มก*น ลี่*กษณ์ะน�(พื้บไดในองค้6กรที่*�ว้ไป เช&น ที่�างานด�ก$ไดเลี่��อนข*(น ที่�างานก$จัะไดค้&าจัางแรงงาน แลี่ะในการเลี่�อกต*(งผู้�แที่นราษฎีรม�ขอแลี่กเปลี่��ยนก*บช)มชน เช&น ถาตนไดร*บการเลี่�อกต*(งจัะสรางถนนให เป1นตน

  2. ผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transformational Leadership) ผู้�น�าที่��ตระหน*กถ�งค้ว้ามตองการของผู้�ตาม พื้ยายามใหผู้�ตามไดร*บการตอบสนอง ส�งกว้&าค้ว้ามตองการของผู้�ตาม เนนการพื้*ฒนาผู้�ตาม กระต)นแลี่ะยกย&องซึ่��งก*นแลี่ะก*นจันเปลี่��ยนผู้�ตามเป1นผู้�น�า แลี่ะม�การเปลี่��ยนต&อๆก*นไป เร�ยกว้&า Domino

Effect ต&อไปผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งก$จัะเปลี่��ยนเป1นผู้�น�าจัร�ยธรรม ต*ว้อย&างผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�( ไดแก& ผู้�น�าช)มชนผู้�น�าจัร�ยธรรม (Moral Leadership)

3. ผู้�น�าที่��สามารถที่�าใหเก�ดการเปลี่��ยนแปลี่งที่��สอดค้ลี่องก*บค้ว้ามตองการของผู้�ตาม ซึ่��งผู้�น�าจัะม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ก*บผู้�ตามในดานค้ว้ามตองการ (Needs) ค้ว้ามปรารถนา (Aspirations) ค้&าน�ยม (Values) แลี่ะค้ว้รย�ดจัร�ยธรรมส�งส)ด ค้�อ ค้ว้ามเป1นธรรมแลี่ะค้ว้ามย)ต�ธรรมในส*งค้ม ผู้�น�าลี่*กษณ์ะน�(ม)&งไปส�&การเปลี่��ยนแปลี่งที่��ตอบสนองค้ว้ามตองการ แลี่ะค้ว้ามจั�าเป1นอย&างแที่จัร�งของผู้�ตาม ต*ว้อย&างผู้�น�าจัร�ยธรรมที่��ส�าค้*ญ ค้�อ พื้ระบาที่สมเด$จัพื้ระเจัาอย�&ห*ว้ภ�ม�พื้ลี่อด)ลี่ยเดช ที่&านที่รงเป1น น*กว้างแผู้นแลี่ะ มองการณ์6ไกลี่ น�ามาซึ่��งการเปลี่��ยนแปลี่ง เช&น โค้รงการอ�สานเข�ยว้ โค้รงการน�(าพื้ระที่*ยจัากในหลี่ว้ง โค้รงการแกมลี่�ง เป1นตน

แบสส6 (Bass) พื้บว้&า แนว้ค้�ดพื้ฤต�กรรมค้ว้ามเป1นผู้�น�าของเขาข*ดแยงก*บแนว้ค้�ดของเบ�ร6นส6 ซึ่��ง แบสส6 พื้บว้&า พื้ฤต�กรรมของผู้�น�าในการน�ากลี่)&มใหปฏี�บ*ต�งานอย&างใดอย&างหน��งใหไดผู้ลี่ด�ย��งข�(นหร�อใหไดผู้ลี่เก�นค้ว้ามค้าดหว้*ง ผู้�น�าจัะตองแสดงค้ว้ามเป1นผู้�น�าที่*(ง 2 ลี่*กษณ์ะร&ว้มก*น ค้�อ ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งเปAา

23

หมาย แลี่ะค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป โดยที่�ศึที่างการแสดงพื้ฤต�กรรมค้ว้ามเป1นผู้�น�าจัะออกมาในส*ดส&ว้นของค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ปหร�อเช�งเปAาหมายมากนอยเพื้�ยงใดน*(นข�(นอย�&ก*บ

1. ส��งแว้ดลี่อมภายนอกองค้6กร ไดแก& เศึรษฐก�จั การเปลี่��ยนแปลี่งในส*งค้ม ว้*ฒนธรรม แลี่ะประเพื้ณ์�ของแต&ลี่ะที่องถ��น

2. ส��งแว้ดลี่อมภายในองค้6กร ไดแก& งาน เพื้��อนร&ว้มงาน ผู้�บ*งค้*บบ*ญชา ผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา แลี่ะว้*ฒนธรรมองค้6กร

3. ค้)ณ์ลี่*กษณ์ะส&ว้นต*ว้ของผู้�น�าเอง ไดแก& บ)ค้ลี่�กภาพื้ ค้ว้ามสามารถเฉพื้าะบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะค้ว้ามสนใจัของแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป (Transformational Leadership) ตามแนว้ค้�ดของแบสส6 หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าใหค้ว้ามช&ว้ยเปลี่�อเก�(อก�ลี่แก&ผู้�ตามเพื้��อใหเก�ดขว้*ญแลี่ะแรงใจัในระด*บที่��ส�งข�(น ผู้�น�าสามารถที่�าใหผู้�ตามเก�ดแรงดลี่ใจัในการที่�างาน แลี่ะพื้ยายามที่��จัะที่�างานใหไดมากกว้&าที่��ค้าดหว้*งไว้ ซึ่��งค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป ประกอบดว้ย

1. บ)ค้ลี่�กภาพื้ที่��น&าน*บถ�อ (Charisma)

2. การยอมร*บค้ว้ามแตกต&างของบ)ค้ค้ลี่ (Individualized

Consideration)

3. การกระต)นใหใชสต�ป7ญญา (Intellectual Stimulation)

ค้ว้ามเป1นผู้�น�าเช�งเปAาหมาย (Transactional

Leadership) หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าช�(แนะหร�อจั�งใจัใหผู้�ตามปฏี�บ*ต�ตามเปAาหมายที่��ก�าหนด โดยระบ)ค้ว้ามช*ดเจันดานบที่บาที่ โค้รงสรางงานแลี่ะส��งที่��ตองการจัากงานซึ่��งจัะแลี่กเปลี่��ยนก*นดว้ยส��งตอบแที่นที่��ผู้�ตามตองการ เพื้��อเป1นแรงผู้ลี่*กด*นใหงานบรรลี่)จั)ดม)&งหมายตามที่��ค้าดหว้*งไว้ แบสส6ไดเสนอแนว้ที่าง 2 ประการ ในการแสดงค้ว้ามเป1นผู้�น�า เช�งเปAาหมาย

1. การใหรางว้*ลี่ตามสถานการณ์6 (Contingent Reward)

2. การจั*ดการโดยย�ดกฎีระเบ�ยบ (Management by

Exception)

การแยกผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ป แลี่ะผู้�น�าเช�งเปAาหมาย แยกที่��ค้ว้ามสามารถในการกระต)นใหผู้�ตามเก�ดสต�ป7ญญา ร� จั*กค้�ดแกป7ญหาเก&าในแนว้ที่างใหม& ม�ค้ว้าม

24

ค้�ดสรางสรรค้6 ม�โลี่กที่*ศึน6ที่��กว้างไกลี่ในการที่�างาน เพื้ราะผู้�น�าเช�งปฏี�ร�ปจัะไม&ย�นด�ก*บสถานการณ์6ที่��เป1นอย�&ในป7จัจั)บ*นแลี่ะพื้ยายามที่��จัะหาว้�ถ�ที่างใหม&ในการที่�างาน เพื้��อใหงานประสบค้ว้ามส�าเร$จัมากที่��ส)ดเที่&าที่��โอกาสจัะอ�านว้ยใหเขาที่�าได ในขณ์ะที่��ผู้�น�าเช�งเปAาหมายย*งค้งใหค้ว้ามส�าค้*ญอย�&ก*บการค้งสภาพื้ของระบบการที่�างานในป7จัจั)บ*นต&อไป เพื้��อใหงานส�าเร$จัไปแบบว้*นต&อว้*น ม*�นค้ง แลี่ะไม&เส��ยง

3. แนวิคิ�ดทฤษฎี�ข้องภาวิะผู้"�น#าการเปล��ยนแปลง

11 . ในการบร�หารงาน หร�อก�จัการใดๆ ก$ตาม ไม&ว้&าจัะเป1นการบร�หาร ดานธ)รก�จัการบร�หารภาค้การศึ�กษา ผู้�บร�หารในฐานะผู้�น�า จัะตองน�าพื้าองค้6กรฟั7นฝัFาอ)ปสรรค้แลี่ะป7ญหาในที่)กดานสราง ค้ว้ามร&ว้มม�อร&ว้มใจัก*นในการที่�างานข*บเค้ลี่��อนองค้6กรใหบรรลี่)ว้*ตถ)ประสงค้6ที่��ต* (งไว้ โดยผู้�บร�หารที่��ด� จัะตองม�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง กลี่าค้�ดกลี่าต*ดส�นใจัเพื้��อการเปลี่��ยนแปลี่งองค้6การในที่างที่��ด�ข�(น

3.1 คิวิามห็มายข้องภาวิะผู้"�น#าการเปล��ยนแปลง

ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง เป1นแนว้ค้�ดใหม&ที่��ม)&งยกระด*บพื้ฤต�กรรมการที่�างาน ค้ว้ามค้�ด ค้ว้ามเช��อ ว้*ฒนธรรมการที่�างาน ค้&าน�ยมในองค้6การ เปAาหมายในการที่�างาน แลี่ะค้)ณ์ธรรมจัร�ยธรรมที่��ส�งข�(น น*กว้�ชาการที่างการบร�หารจั�งใหค้ว้ามสนใจัแลี่ะม�ผู้�ใหค้�าจั�าก*ดค้ว้ามไว้ ด*งน�(

น�ตย6 ส*มมาพื้*นธ6(2546 : 54) ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง หมายถ�ง ผู้�น�าที่��สามารถสราง แรงบ*นดาลี่ใจัใหบ)ค้ค้ลี่จั�านว้นมาก ลี่งม�อที่�ามากกว้&าเด�มจันใต&ระด*บข�(นส�&เพื้ดานการปฏี�บ*ต�ที่��ส�งข�(น

กระที่รว้งศึ�กษาธ�การ (2550 : 7) ไดใหค้ว้ามหมายของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งไว้ว้&า เป1นการใหค้ว้ามส�าค้*ญของผู้�ร&ว้มงานแลี่ะผู้�ตาม ใหมองเห$นงานในแง&ม)มใหม& โดยม�การสราง แรงบ*นดาลี่ใจั การกระต)นที่างป7ญญา หร�อการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ โดยผู้�น�าจัะยกระด*บว้)ฒ�ภาว้ะแลี่ะอ)ดมการณ์6ของผู้�ตาม กระต)น ช�(น�า แลี่ะม�ส&ว้นร&ว้มในการพื้*ฒนาค้ว้ามสามารถ

25

ของผู้�ตามแลี่ะผู้�ร &ว้มงาน ไปส�&ระด*บค้ว้ามสามารถที่��ส�งข�(น ม�ศึ*กยภาพื้มากข�(นน�าไปส�&การบรรลี่)ถ�งผู้ลี่งานที่��ส�งข�(น

ร*ตต�กรณ์6 จังว้�ศึาลี่(2551 : ออนไลี่น6) ไดใหค้ว้ามหมายว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transfornational Leadership) หมายถ�ง ระด*บพื้ฤต�กรรมที่��ผู้�น�าแสดงใหเห$นในการจั*ดการหร�อการที่�างาน เป1นกระบว้นการที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อเพื้��อนร&ว้มงาน โดยการเปลี่��ยนสภาพื้หร�อเปลี่��ยนแปลี่งค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ร&ว้มงาน ใหส�งข�(นกว้&าค้ว้ามพื้ยายามที่��ค้าดหว้*ง พื้*ฒนาค้ว้ามสามารถของผู้�ร&ว้มงาน ไปส�&ระด*บที่��ส�งข�(นแลี่ะม�ศึ*กยภาพื้มากข�(น ที่�าใหเก�ดค้ว้ามตระหน*กร� ในภารก�จัแลี่ะว้�ส*ยที่*ศึน6ของกลี่)&ม จั�งใจัใหผู้�ร &ว้มงานมองไกลี่เก�นกว้&าค้ว้ามสนใจัของพื้ว้กเขาไปส�&ประโยชน6ของกลี่)&มหร�อส*งค้ม

แพื้รภ*ที่ร ยอดแกว้ (2551 : 1) ใหค้ว้ามหมายว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง หมายถ�ง ร�ปแบบของผู้�น�าที่��แสดงออก โดยม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อการเปลี่��ยนแปลี่งที่*ศึนค้ต�แลี่ะสมมต�ฐานของสมาช�กในองค้6การ แลี่ะสรางค้ว้ามผู้�กพื้*นในการเปลี่��ยนแปลี่งว้*ตถ)ประสงค้6แลี่ะกลี่ย)ที่ธ6ขององค้6การ โดยการเปลี่��ยนสภาพื้หร�อเปลี่��ยนแปลี่งค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ร&ว้มงาน ใหส�งข�(นกว้&าค้ว้ามพื้ยายามที่��ค้าดหว้*ง พื้*ฒนาค้ว้ามสามารถของผู้�ร&ว้มงานไปส�&ระด*บที่��ส�งข�(นแลี่ะม�ศึ*กยภาพื้มากข�(น

โสภณ์ ภ�เกาลี่ว้น(2552 : 3) สร)ปว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง หมายถ�ง ระด*บพื้ฤต�กรรมที่��ผู้�น�าแสดงใหเห$นในการจั*ดการ หร�อการบร�หารงาน เป1นกระบว้นการที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ตามแลี่ะผู้�ร &ว้มงาน โดยการเปลี่��ยนสภาพื้หร�อเปลี่��ยนแปลี่งค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ร&ว้มงานใหส�งข�(นกว้&าค้ว้ามพื้ยายามที่��ค้าดหว้*ง พื้*ฒนาค้ว้ามสามารถของผู้�ร&ว้มงานไปส�&ระด*บที่��ส�งข�(นแลี่ะม�ศึ*กยภาพื้มากข�(น ที่�าใหเก�ดค้ว้ามตระหน*กร� ในภาร แลี่ะว้�ส*ยที่*ศึน6ของกลี่)&ม จั�งใจัใหผู้�ร &ว้มงานมองไกลี่เก�นกว้&าค้ว้ามสนใจัของพื้ว้กเขา ไปส�&ประโยชน6ของกลี่)&มหร�อส*งค้ม ซึ่��งกระบว้นการที่��ผู้�น�า ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ร &ว้มงานจัะกระที่�าโดยผู้&านองค้6ประกอบพื้ฤต�กรรมเฉพื้าะ 4 ประการ ค้�อ การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่

Bass (มย)ร� แพื้ร&หลี่าย. 2551 : ออนไลี่น6) กลี่&าว้ถ�ง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งว้&า เป1นผู้�น�าที่��ที่�าใหผู้�ตามอย�&เหน�อค้ว้ามสนใจัในตนเอง เป1นกระบว้น

26

การที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ร &ว้มงานแลี่ะผู้�ตาม โดยเปลี่��ยนแปลี่งค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ร&ว้มงานแลี่ะผู้�ตามใหส�งข�(น ที่�าใหเก�ดการตระหน*กร� ในภารก�จัว้�ส*ยที่*ศึน6ของที่�มแลี่ะองค้6การ จั�งใจัใหผู้�ร &ว้มงานแลี่ะผู้�ตามมองไกลี่เก�นกว้&าค้ว้ามสนใจัของตนเอง ของพื้รรค้พื้ว้กใหเขามองเป1นประโยชน6ต&อกลี่)&มองค้6การแลี่ะส*งค้ม

3.2 คิวิามเป&นมาข้องภาวิะผู้"�น#าการเปล��ยนแปลง

ก&อนจัะมาเป1นแนว้ค้�ดที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าที่��เร��มตนมาก&อน ค้�อที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม� (Charismatic Leadership)

โดย Max Weber ในที่ศึว้รรษที่�� 1920 ไดเสนอที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม� เม��อผู้ลี่งานของเขาไดแปลี่เป1นภาษาอ*งกฤษในปG ค้.ศึ.1947 ไดกระต)นค้ว้ามสนใจัของน*กส*งค้มว้�ที่ยา แลี่ะน*กร*ฐศึาสตร6ที่��ศึ�กษาดานภาว้ะผู้�น�า ต&อมาในที่ศึว้รรษที่�� 1980

น*กจั�ตว้�ที่ยาแลี่ะการจั*ดการ ไดแสดงค้ว้ามสนใจัอย&างมากต&อภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม� เน��องจัากในช&ว้งที่ศึว้รรษน*(นเก�ดการแปรร�ปแลี่ะม�การฟัH( นฟั�องค้6กรต&างๆ อย&างมาก แลี่ะผู้�บร�หารองค้6กรต&างๆ ในสหร*ฐอเมร�กาม�การยอมร*บก*นว้&า ม�ค้ว้ามตองการแลี่ะค้ว้ามจั�าเป1นตองม�การเปลี่��ยนแปลี่ง ในการด�าเน�นการเร��องต&างๆ เพื้��อใหองค้6กรสามารถอย�&ไดในสภาว้ะที่��ม�การแข&งข*นที่างเศึรษฐก�จัส�ง (ร*ตต�กรณ์6 จังว้�ศึาลี่ 2551 : ออนไลี่น6)

ภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม� หมายถ�ง ภาพื้ค้ว้ามค้�ดของผู้�ตามที่��ว้&า ผู้�น�าเป1นผู้�ม�พื้รสว้รรค้6 ม�ค้ว้ามเป1นพื้�เศึษเหน�อกว้&าค้นที่*�ว้ไป (Muchinsky) ผู้�ตามจัะม�ค้ว้ามเช��อม*�น เค้ารพื้ แลี่ะบ�ชาในต*ว้ผู้�น�าในลี่*กษณ์ะที่��เป1นว้�รบ)ร)ษเหน�อมน)ษย6หร�อเที่พื้เจัา House ไดเสนอที่ฤษฎี�ที่��ช�(ว้&า ผู้�น�าแบบบารม� ม�พื้ฤต�กรรมอย&างไร โดยระบ)ต*ว้บ&งช�(ค้ว้ามเป1นผู้�น�าแบบบารม�ว้&าจัะรว้มเอาค้ว้ามเช��อม*�นของผู้�ตามในค้ว้ามถ�กตองของผู้�น�า การยอมร*บต*ว้อย&างปราศึจัากค้�าถามของผู้�น�า ค้ว้ามหลี่งใหลี่ในต*ว้ผู้�น�า รว้มที่*(งค้ว้ามต*(งใจัที่��จัะเช��อฟั7งดว้ยที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าแบบบารม�น�(ระบ)ถ�งลี่*กษณ์ะของผู้�น�าที่��ไดร*บการมองว้&า เป1นผู้�ม�ค้ว้ามสามารถพื้�เศึษเหน�อธรรมดา ค้�อ ผู้�น�าจัะม�ค้ว้ามตองการในอ�านาจัอย&างแรงกลี่า ม�ค้ว้ามเช��อม*�นในตนเองส�ง แลี่ะม�ค้ว้ามต*(งใจัส�ง พื้ฤต�กรรมของผู้�น�าแบบบารม�ประกอบดว้ยลี่*กษณ์ะ 4 ประการ ค้�อ 1) การสรางภาพื้ประที่*บใจั ใหผู้�ตามม�ค้ว้ามม*�นใจัในต*ว้ผู้�น�า 2) การประกาศึอย&างช*ดเจันถ�งเปAาหมายที่างอ)ดมการณ์6 เพื้��อสรางค้ว้ามผู้�กพื้*นในต*ว้ผู้�ตาม 3) การส��อสารใหผู้�ตามที่ราบถ�งค้ว้ามค้าดหว้*งอย&างส�งที่��ผู้�น�าม�ต&อต*ว้ผู้�ตาม แลี่ะ 4) การ

27

แสดงค้ว้ามม*�นใจัในค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ตาม เพื้��อสรางค้ว้ามม*�นใจัแก&ผู้�ตาม นอกจัากน�(ผู้�น�าแบบบารม�จัะม�การสรางว้�ส*ยที่*ศึน6ในอนาค้ต ที่�าใหผู้�ตามม�ช�ว้�ตที่��ด�แลี่ะม�ค้ว้ามหมายมากข�(น แลี่ะผู้�น�าจัะสรางต*ว้อย&างในพื้ฤต�กรรมของตน เพื้��อเป1นโมด)ลี่ที่างพื้ฤต�กรรมใหก*บผู้�ตาม (Behavior Modeling) แลี่ะหากม�ค้ว้ามจั�าเป1นผู้�น�าจัะแสดงออกเพื้��อกระต)นจั�งใจัผู้�ตามค้ว้ามเหมาะสมดว้ย (ร*ตต�กรณ์6 จังว้�ศึาลี่ 2551 :ออนไลี่น6)

Bass (พื้�ชาย ร*ตนด�ลี่ก ณ์ ภ�เก$ต. 2555 : ออนไลี่น6) ไดระบ)ขอจั�าก*ดบางประการของภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม� แลี่ะไดแนะน�าใหม�การขยายที่ฤษฎี�ใหค้รอบค้ลี่)มถ�งลี่*กษณ์ะเสร�มพื้ฤต�กรรม ต*ว้บ&งช�(บารม� สภาพื้แว้ดลี่อมที่��เอ�(ออ�านว้ย ต*ว้อย&างเช&น Bass เสนอว้&าผู้�น�าแบบม�บารม� ม*กจัะเก�ดข�(นในที่��ที่��การใชอ�านาจัแบบปกต� ลี่มเหลี่ว้ในการจั*ดการก*บว้�กฤต�การณ์6 แลี่ะย*งเป1นที่��น&าสงส*ยเก��ยว้ก*บค้&าน�ยมแลี่ะค้ว้ามเช��อด*(งเด�มของผู้�น�าแบบน�( ด*งน*(นต&อมาในที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของแบส (Bass & Avolio) ไดใชค้�าว้&าการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 (Idealized

Influence) แที่นค้�าว้&า การสรางบารม� (Charisma) ซึ่��งหมายถ�ง การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เก��ยว้ก*บอ)ดมการณ์6ที่��ระด*บส�งส)ดของจัร�ยธรรม ค้�อค้ว้ามไม&เห$นแก&ต*ว้ ซึ่��งที่*(งผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามจัะม�การอ)ที่�ศึต*ว้ที่��ด�ที่��ส)ดเที่&าที่��จัะสามารถที่�าได ซึ่��งเหต)ผู้ลี่ที่��ใชค้�าว้&าการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 แที่นค้�าว้&าการสรางบารม� เน��องจัาก 1)

การสรางบารม�เป1นต*ว้แที่นของค้ว้ามหมายใน การโฆษณ์า เช&น การฉลี่อง ซึ่��งม�ลี่*กษณ์ะเป1นการโออว้ดหร�อแสดงค้ว้ามต��นเตนเก�นจัร�ง 2) การสรางบารม� ม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6มากเก�นไปก*บการปกค้รองแบบเผู้ด$จัการ แลี่ะค้ว้ามเป1นผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งเที่�ยม 3) ส�าหร*บผู้�ว้�จั*ยบางค้น กลี่&าว้ว้&าการสรางบารม�ค้�อ การรว้มภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่*(งหมด ต*(งแต&การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ ที่*(งน�(ในการฝัJก อบรมแลี่ะในว้*ตถ)ประสงค้6บางงานว้�จั*ยของ Bass จั�งใชค้�าว้&า การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 แที่นค้�าว้&า การสรางบารม�

หลี่*งจัากเก�ดภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม�แลี่ว้ ไดม�การพื้*ฒนาแนว้ค้�ดที่ฤษฎี�เก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าแนว้ใหม&ข�(น ค้�อ ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ส�าหร*บที่ฤษฎี�ที่��ม�การกลี่&าว้ถ�งก*นมากค้�อ ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของ Burns ในปG ค้.ศึ.

1978 แลี่ะ Bass ในปG ค้.ศึ. 1985 แต&ที่ฤษฎี�ที่��ไดร*บการยอมร*บว้&าเป1นที่ฤษฎี�ภาว้� น�าที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ ม�ค้ว้ามสอดค้ลี่องก*บสถานการณ์6ของโลี่กย)ค้ป7จัจั)บ*นที่��ม�ค้ว้าม

28

เปลี่��ยนแปลี่งเก�ดข�(นอย�&ตลี่อดเว้ลี่า แลี่ะม�งานว้�จั*ยสน*บสน)นมากที่��ส)ด ค้�อ ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของ Bass (ขว้*ญช*ย จัะเกรง. 2551 : 20)

กลี่&าว้โดยสร)ปไดว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งเร��มตนมาจัากที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าแบบม�บารม�ซึ่��งม�แนว้ค้�ดที่��ค้ลี่ายค้ลี่�งก*นแลี่ะพื้*ฒนามาเป1นภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่*(งหมด โดยใชค้�าว้&าการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 แที่นการสรางบารม� แลี่ะม�การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่

3.3 ทฤษฎี�ภาวิะผู้"�น#าการเปล��ยนแปลง

ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ม�น*กที่ฤษฎี�ค้นส�าค้*ญ ไดแก& Burns แลี่ะ Bass and Avolio

Burns (พื้�ชาย ร*ตนด�ลี่ก ณ์ ภ�เก$ต. 2555 : ออนไลี่น6) ไดอธ�บายภาว้ะผู้�น�าในเช�งกระบว้นการที่��ผู้�น�าอ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ตาม แลี่ะในที่างกลี่*บก*นผู้�ตามก$ส&งอ�ที่ธ�พื้ลี่ ต&อการแกไขพื้ฤต�กรรมของผู้�น�าเช&นเด�ยว้ก*น ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งมองไดที่*(งในระด*บแค้บ ที่��เป1นกระบว้นการที่��ส&งอ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ (Individual) แลี่ะในระด*บที่��กว้าง ที่��เป1นกระบว้นการในการใชอ�านาจัเพื้��อเปลี่��ยนแปลี่งส*งค้มแลี่ะปฏี�ร�ปสถาบ*น ที่ฤษฎี�ของ Burns ผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งพื้ยายามยกระด*บของการตระหน*กร� ของผู้�ตาม โดยยกระด*บแนว้ค้ว้ามค้�ดแลี่ะค้&าน�ยมที่างศึ�ลี่ธรรมใหส�งข�(น เช&น ในเร��องของเสร�ภาพื้ ค้ว้ามย)ต�ธรรม ค้ว้ามเที่&าเที่�ยมก*น ส*นต�ภาพื้ แลี่ะมน)ษยธรรม โดยไม&ย�ดตามอารมณ์6 เช&น ค้ว้ามกลี่*ว้ ค้ว้ามเห$นแก&ต*ว้ ค้ว้ามอ�จัฉาร�ษยา ผู้�น�าจัะที่�าใหผู้�ตามกาว้ข�(นจัาก ต*ว้ตนในที่)ก ๆ ว้*น “ ” (Everyday Selves) ไปส�& ต*ว้ตนที่��ด�กว้&า “ ” (Better Selves)

Burns ม�แนว้ค้�ดว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งอาจัม�การแสดงออกโดยผู้�ใดก$ไดในองค้6การ ในที่)กต�าแหน&ง ซึ่��งอาจัจัะเป1นผู้�น�าหร�อผู้�ตามแลี่ะอาจัจัะเก��ยว้ก*บค้นที่��ม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เที่&าเที่�ยมก*น ส�งกว้&าหร�อต��ากว้&าก$ได ซึ่��ง Burns ไดใหค้ว้ามหมายของภาว้ะผู้�น�าว้&า หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าที่�าใหผู้�ตามสามารถบรรลี่)จั)ดม)&งหมายที่��แสดงออกถ�งค้&าน�ยม แรงจั�งใจั ค้ว้ามตองการ ค้ว้ามจั�าเป1น แลี่ะค้ว้ามค้าดหว้*ง ที่*(งในของผู้�น�าแลี่ะผู้�ตาม Burns เห$นว้&า ภาว้ะผู้�น�าเป1นปฏี�ส*มพื้*นธ6ของบ)ค้ค้ลี่ที่��ม�ค้ว้ามแตกต&างก*นในดานอ�านาจั ระด*บแรงจั�งใจั แลี่ะที่*กษะเพื้��อไปส�&จั)ดม)&งหมายร&ว้มก*น ซึ่��งเก�ดไดใน 3 ลี่*กษณ์ะ ค้�อ

29

1. ภาว้ะผู้�น�าแบบแลี่กเปลี่��ยน (Transactional Leadership)

เป1นปฏี�ส*มพื้*นธ6ที่��ผู้�น�า ต�ดต&อก*บผู้�ตาม เพื้��อแลี่กเปลี่��ยนผู้ลี่ประโยชน6ซึ่��งก*นแลี่ะก*น ผู้�น�าจัะใชรางว้*ลี่เพื้��อตอบสนองค้ว้ามตองการ แลี่ะเพื้��อแลี่กเปลี่��ยนก*บค้ว้ามส�าเร$จัในการที่�างาน ถ�อว้&าผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามม�ค้ว้ามตองการอย�&ใน ข*(นแรกตามที่ฤษฎี�ค้ว้ามตองการของมาสโลี่ว้6 (Maslow’s Need Hierarchy Theory)

2. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transformational

Leadership) ผู้�น�าจัะตระหน*กถ�งค้ว้ามตองการแลี่ะแรงจั�งใจัของผู้�ตาม ผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามม�ปฏี�ส*มพื้*นธ6ก*นในลี่*กษณ์ะยกระด*บค้ว้ามตองการซึ่��งก*นแลี่ะก*น ก&อใหเก�ดการเปลี่��ยนแปลี่งสภาพื้ที่*(งสองฝัFาย ค้�อ เปลี่��ยนผู้�ตามไปเป1นผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง แลี่ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งไดตระหน*กถ�งค้ว้ามตองการของผู้�ตาม แลี่ะจัะกระต)นใหผู้�ตามเก�ดค้ว้ามส�าน�ก (Conscious) แลี่ะยกระด*บค้ว้ามตองการของผู้�ตามใหส�งข�(นตามลี่�าด*บข*(นค้ว้ามตองการของมาสโลี่ว้6 แลี่ะที่�าใหผู้�ตามเก�ดจั�ตส�าน�กของอ)ดมการณ์6แลี่ะย�ดถ�อค้&าน�ยมเช�งจัร�ยธรรม เช&น อ�สรภาพื้ ค้ว้ามย)ต�ธรรม ค้ว้ามเสมอภาค้ ส*นต�ภาพื้แลี่ะส�ที่ธ�มน)ษยชน

3. ภาว้ะผู้�น�าแบบจัร�ยธรรม (Model Leadership) ผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งจัะเปลี่��ยนเป1นผู้�น�าแบบจัร�ยธรรมอย&างแที่จัร�ง เม��อไดยกระด*บค้ว้ามประพื้ฤต�แลี่ะค้ว้ามปรารถนาเช�งจัร�ยธรรมของที่*(งผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามใหส�งข�(น แลี่ะก&อใหเก�ดการเปลี่��ยนแปลี่งที่*(งสองฝัFาย อ�านาจัของผู้�น�าจัะเก�ดข�(นเม��อผู้�น�าที่�าใหเก�ดค้ว้ามไม&พื้�งพื้อใจัต&อสภาพื้เด�ม ที่�าใหผู้�ตามเก�ดค้ว้ามข*ดแยงระหว้&างค้&าน�ยมก*บว้�ธ�ปฏี�บ*ต� สรางจั�ตส�าน�กใหผู้�ตามเก�ดค้ว้ามตองการในระด*บที่��ส�งข�(นกว้&าเด�ม ตามลี่�าด*บข*(นค้ว้ามตองการของมาสโลี่ว้6หร�อระด*บการพื้*ฒนาจัร�ยธรรมของโค้ลี่เบ�ร6ก แลี่ว้จั�งด�าเน�นการเปลี่��ยนแปลี่งสภาพื้ที่�าใหผู้�น�าแลี่ะผู้�ตามไปส�&จั)ดหมายที่��ส�งข�(น ผู้�น�าที่*(งสามลี่*กษณ์ะตามที่ฤษฎี�ของ Burns ม�ลี่*กษณ์ะเป1นแกนต&อเน��อง ภาว้ะผู้�น�าแลี่กเปลี่��ยนอย�&ปลี่ายส)ดของแกน ตรงก*นขามก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ซึ่��งม)&งเปลี่��ยนสภาพื้ไปส�&ภาว้ะผู้�น�าแบบจัร�ยธรรม

Bass (พื้*ชรา ที่�พื้ยที่*ศึน6. 2551 : ออนไลี่น6) ไดพื้*ฒนาแนว้ค้�ดที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งต&อจัาก Burn โดยม�รายลี่ะเอ�ยดมากข�(น เพื้��ออธ�บายถ�งกระบว้นการเปลี่��ยนสภาพื้ในองค้6การ แลี่ะไดช�(ใหเห$นถ�งค้ว้ามแตกต&างภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งแบบม�บารม� (Charismatic) แลี่ะแบบแลี่กเปลี่��ยน

30

(Tran Section) Bass ไดน�ยามภาว้ะผู้�น�าในแง&ของผู้ลี่กระที่บของผู้�น�าที่��ม�ต&อต*ว้ผู้�ตาม ผู้�น�าเปลี่��ยนสภาพื้ผู้�ตามโดยการที่�าใหพื้ว้กเขาตระหน*กในค้ว้ามส�าค้*ญแลี่ะค้)ณ์ค้&าในผู้ลี่ลี่*พื้ธ6ของงานมากข�(น หร�อโดยยกระด*บค้ว้ามตองการของผู้�ตาม หร�อโดยช*กจั�งใหพื้ว้กเขาเห$นแก&องค้6การมากกว้&าค้ว้ามสนใจัของตนเอง (Self-

Interest) ผู้ลี่จัากอ�ที่ธ�พื้ลี่เหลี่&าน�( ที่�าใหผู้�ตามม�ค้ว้ามเช��อม*�นแลี่ะเค้ารพื้ในต*ว้ผู้�น�า แลี่ะไดร*บการจั�งใจัใหที่�าส��งต&างๆ ไดมากกว้&าที่��ค้าดหว้*งไว้ในตอนแรก Bass เห$นว้&าภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง เป1นมากกว้&าค้�าเพื้�ยงค้�าเด�ยว้ที่��เร�ยกว้&า บารม� (Charisma) บารม�ไดร*บการน�ยามเป1นกระบว้นการซึ่��งผู้�น�าส&งอ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ตาม โดยการปลี่)กเราอารมณ์6ที่��เขมแข$ง แลี่ะค้ว้ามเป1นเอกลี่*กษณ์6ของผู้�น�า Bass เห$นว้&าค้ว้ามม�บารม�ม�ค้ว้ามจั�าเป1น แต&ย*งไม&เพื้�ยงพื้อส�าหร*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ย*งตองม�ส&ว้นประกอบที่��ส�าค้*ญอ�กสามส&ว้นของภาว้ะผู้�น�า การเปลี่��ยนแปลี่งที่��ม�นอกเหน�อจัากค้ว้ามม�บารม� ค้�อ การกระต)นที่างป7ญญา (Intellectual Stimulation) การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ (Individualized

Consideration) แลี่ะการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั (Inspirational Motivation) ที่*(งสามองค้6ประกอบรว้มก*นก*บการสรางบารม�เป1นองค้6ประกอบที่��ม�ปฏี�ส*มพื้*นธ6ก*น เพื้��อสรางการเปลี่��ยนแปลี่งแตกต&างก*บผู้�น�าแบบม�บารม� นอกจัากน�( ผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งพื้ยายามที่��จัะเพื้��มพื้ลี่*ง (Empower) แลี่ะยกระด*บผู้�ตาม ในขณ์ะที่��ผู้�น�าแบบม�บารม�หลี่ายค้นพื้ยายามที่��จัะที่�าใหผู้�ตามอ&อนแอแลี่ะตองค้อยพื้��งผู้�น�าแลี่ะสรางค้ว้ามจังร*กภ*กด�มากกว้&าค้ว้ามผู้�กพื้*นในดานแนว้ค้�ด Bass ใหน�ยามภาว้ะผู้�น�าในที่างที่��กว้างกว้&าเบอร6น โดยไม&ใช&แค้&เพื้�ยงการใชส��งจั�งใจั (Incentive) เพื้��อใหม�ค้ว้ามพื้ยายามมากข�(น แต&จัะรว้มการที่�าใหงานที่��ตองการม�ค้ว้ามช*ดเจันข�(นเพื้��อการใหรางว้*ลี่ตอบแที่น แลี่ะ Bass ย*งมองภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งม�ค้ว้ามแตกต&างจัากภาว้ะผู้�น�าแบบแลี่กเปลี่��ยน แต&ไม&ใช&กระบว้นการที่��เก�ดข�(นแยกจัากก*น Bass ยอมร*บว้&า ผู้�น�าค้นเด�ยว้ก*นอาจัใชภาว้ะผู้�น�าที่*(งสองแบบ แต&อาจัจัะใชในสถานการณ์6หร�อเว้ลี่าที่��แตกต&างก*น

ในปG ค้.ศึ. 1991 Bass and Avolio ไดเสนอโมเดลี่ภาว้ะผู้�น�าเต$มร�ปแบบโดยใชเค้ร��องม�อว้*ดภาว้ะผู้�น�าพื้ห)องค้6ประกอบแลี่ะใชผู้ลี่การว้�เค้ราะห6องค้6ประกอบภาว้ะผู้�น�าตามร�ปแบบ (Model of the full Range of Leadership) ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่��เขาเค้ยเสนอ ในปG ค้.ศึ.1985 โมเดลี่น�(จัะประกอบดว้ยภาว้ะผู้�น�า 3 แบบ ค้�อ ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transformational Leadership)

31

ภาว้ะผู้�น�าแบบแลี่กเปลี่��ยน (Transactional Leadership) แลี่ะภาว้ะผู้�น�าแบบปลี่&อยตามสบาย (Laissez-faire Leadership) สามารถน�าเสนอรายลี่ะเอ�ยดไดด*งน�( (กระที่รว้งศึ�กษาธ�การ 2550 : 11)

1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transformational Leadership)

เป1นกระบว้นการที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ร &ว้มงานแลี่ะผู้�ตามโดยเปลี่��ยนแปลี่งค้ว้ามพื้ยายามของผู้�ร&ว้มงานแลี่ะผู้�ตามใหส�งข�(นกว้&าค้ว้ามพื้ยายามที่��ค้าดหว้*ง พื้*ฒนาค้ว้ามสามารถของผู้�ร&ว้มงานแลี่ะผู้�ตามไปส�&ระด*บที่��ส�งข�(นแลี่ะม�ศึ*กยภาพื้มากข�(น ที่�าใหเก�ดการตระหน*กร� ในภารก�จัแลี่ะว้�ส*ยที่*ศึน6ของที่�มแลี่ะขององค้6การ จั�งใจัใหผู้�ร &ว้มงานแลี่ะผู้�ตามมองใหไกลี่เก�นกว้&าค้ว้ามสนใจัของพื้ว้กเขาไปส�&ประโยชน6ของกลี่)&มหร�อองค้6การหร�อส*งค้ม ซึ่��งกระบว้นการที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ร &ว้มงานหร�อผู้�ตามน�(จัะกระที่�าโดยผู้&านองค้6ประกอบพื้ฤต�กรรมเฉพื้าะ 4 ประการหร�อที่��เร�ยกว้&า “4 I’s” ค้�อ

1.1 การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 (Idealized

influence of Charisma Leadership : II or CL) หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าประพื้ฤต�ต*ว้เป1นแบบอย&างหร�อเป1นโมเดลี่ส�าหร*บผู้�ตาม ผู้�น�าที่��จัะเป1นที่��ยกย&องเค้ารพื้น*บถ�อ ศึร*ที่ธา ไว้ว้างใจัแลี่ะที่�าใหผู้�ตามเก�ดค้ว้ามภาค้ภ�ม�ใจัเม��อไดร&ว้มงานก*น ผู้�ตามจัะพื้ยายามประพื้ฤต�ปฏี�บ*ต�เหม�อนก*บผู้�น�าแลี่ะตองการเลี่�ยนแบบผู้�น�าของเขา

1.2 การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั (Inspirational

motivation : IM) หมายถ�งการที่��ผู้�น�าจัะประพื้ฤต�ในที่างที่��จั�งใจัใหเก�ดแรงบ*นดาลี่ใจัก*บผู้�ตามโดยการสรางแรงจั�งใจัภายใน การใหค้ว้ามหมายแลี่ะที่าที่ายในเร��องงานของผู้�ตาม ผู้�น�าจัะกระต)นจั�ตว้�ญญาณ์ของที่�ม (Team Spirit) ใหม�ช�ว้�ตช�ว้า ม�การแสดงออกซึ่��งค้ว้ามกระต�อร�อรน โดยการสรางเจัตค้ต�ที่��ด�แลี่ะการค้�ดแง&บว้ก ผู้�น�าจัะที่�าใหผู้�ตามส*มผู้*สก*บภาพื้ที่��งดงามของอนาค้ต ผู้�น�าจัะสรางแลี่ะส��อค้ว้ามหว้*งที่��ผู้�น�าตองการอย&างช*ดเจัน ผู้�น�าจัะแสดงการอ)ที่�ศึต*ว้หร�อค้ว้ามผู้�กพื้*นต&อเปAาหมายแลี่ะว้�ส*ยที่*ศึน6ร&ว้มก*น ผู้�น�าจัะแสดงค้ว้ามเช��อม*�นแลี่ะแสดงใหเห$นค้ว้ามต*(งใจัอย&างแน&ว้แน&ว้&าจัะสามารถบรรลี่)เปAาหมายได ผู้�น�าจัะช&ว้ยใหผู้�ตามมองขามผู้ลี่ประโยชน6ของตนเพื้��อว้�ส*ยที่*ศึน6แลี่ะภารก�จัขององค้6การ ผู้�น�าจัะช&ว้ยใหผู้�ตามพื้*ฒนาค้ว้ามผู้�กพื้*นของตนต&อเปAาหมายระยะยาว้

32

1.3 การกระต)นที่างป7ญญา (Intellectual Stimulation

: IS) หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าม�การกระต)นผู้�ตามใหตระหน*กถ�งป7ญหาต&างๆ ที่��เก�ดข�(นในหน&ว้ยงาน ที่�าใหผู้�ตามม�ค้ว้ามตองการหาแนว้ที่างใหม& ๆ มาแกป7ญหาในหน&ว้ยงานเพื้��อหาขอสร)ปใหม&ที่��ด�กว้&าเด�ม เพื้��อที่�าใหเก�ดส��งใหม&แลี่ะสรางสรรค้6

1.4 การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ (Individualized Consideration : IC) ผู้�น�าจัะม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6เก��ยว้ของก*บบ)ค้ค้ลี่ในฐานะเป1นผู้�น�า ใหการด�แลี่เอาใจัใส&ผู้�ตามเป1นรายบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะที่�าใหผู้�ตามร� ส�กม�ค้)ณ์ค้&าแลี่ะม�ค้ว้ามส�าค้*ญ ผู้�น�าจัะเป1นโค้ช (Coach) แลี่ะเป1นที่��ปร�กษา (Advisor)

ของผู้�ตามแต&ลี่ะค้นเพื้��อการพื้*ฒนาผู้�ตาม ผู้�น�าจัะเอาใจัใส&เป1นพื้�เศึษในค้ว้ามตองการของป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ เพื้��อค้ว้ามส*มฤที่ธ�Bผู้ลี่แลี่ะเต�บโตของแต&ลี่ะค้น ผู้�น�าจัะพื้*ฒนาศึ*กยภาพื้ของผู้�ตามแลี่ะเพื้��อร&ว้มงานใหส�งข�(น

2. ภาว้ะผู้�น�าแบบแลี่กเปลี่��ยน (Transformational

Leadership) เป1นกระบว้นการที่��ผู้�น�าใหรางว้*ลี่หร�อลี่งโที่ษผู้�ตาม ข�(นอย�&ก*บผู้ลี่การปฏี�บ*ต�งานของผู้�ตาม ผู้�น�าใชกระบว้นการแลี่กเปลี่��ยนเสร�มแรงตามสถานการณ์6 ผู้�น�าจั�งใจัผู้�ตามใหปฏี�บ*ต�งานตามระด*บที่��ค้าดหว้*ง ผู้�น�าช&ว้ยใหผู้�ตามบรรลี่)เปAาหมาย ผู้�น�าที่�าใหผู้�ตามม�ค้ว้ามเช��อม*�นที่��จัะปฏี�บ*ต�งานตามบที่บาที่ แลี่ะเห$นค้)ณ์ค้&าของผู้ลี่ลี่*พื้ธ6ที่��ก�าหนด ซึ่��งผู้�น�าจัะตองร� ถ�งส��งที่��ผู้�ตามจัะตองปฏี�บ*ต�เพื้��อใหไดผู้ลี่ลี่*พื้ธ6ที่��ตองการ ผู้�น�าจั�งใจัโดยเช��อมโยงค้ว้ามตองการแลี่ะรางว้*ลี่ก*บค้ว้ามส�าเร$จัตามเปAาหมาย ประกอบดว้ย

2.1 การใหรางว้*ลี่ตามสถานการณ์6 (Contingent

Reward : CRW) ผู้�น�าแบบน�(ม*กจั�งใจัใหรางว้*ลี่เป1นการตอบแที่น แลี่ะม*กจั�งใจัดว้ยแรงจั�งใจัข*(นพื้�(นฐานหร�อแรงจั�งใจัภายนอก

2.2 การบร�หารงานแบบว้างเฉย (Management – by

Exception) การเสร�มแรงม*กจัะเป1นที่างลี่บหร�อใหขอม�ลี่ยอนกลี่*บที่างลี่บ ม�การบร�หารงานโดยไม&ปร*บปร)งเปลี่��ยนแปลี่งอะไร ผู้�น�าจัะเขาไปเก��ยว้ของก$ต&อเม��องานบกพื้ร&องหร�อไม&ไดมาตรฐานการบร�หารงานแบบว้างเฉย แบ&งออกเป1น 2 แบบ ค้�อ

2.2 การบร�หารแบบว้างเฉยเช�งร)ก (Active

Management by Exception : MBE-A) ผู้�น�าจัะใชว้�ธ�การที่�างานแบบก*นไว้ด�กว้&าแก

33

ผู้�น�าจัะค้อยส*งเกตผู้ลี่การปฏี�บ*ต�งานของผู้�ตาม แลี่ะช&ว้ยแกไขใหถ�กตองเพื้��อปAองก*นการเก�ดค้ว้ามผู้�ดพื้ลี่าดหร�อลี่มเหลี่ว้

2.2.2 การบร�หารงานแบบว้างเฉยเช�งร*บ (Passive Management by Exception : MBE-P) ผู้�น�าจัะใชว้�ธ�การที่�างานแบบเด�มแลี่ะพื้ยายามร*กษาสภาพื้เด�ม

3. ภาว้ะผู้�น�าแบบปลี่&อยตามสบาย (Laissez-Faire

Leadership) หร�อพื้ฤต�กรรมค้ว้ามไม&ม�ผู้�น�า (Non-Leadership Behavior)

สร)ปไดว้&า ที่ฤษฎี�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง ไดกลี่&าว้ถ�งกระบว้นการที่��ผู้�น�าม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อผู้�ร &ว้มงานหร�อผู้�ตามน�(จัะกระที่�าโดยผู้&านองค้6ประกอบพื้ฤต�กรรมเฉพื้าะ 4 ประการไดแก& การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่

4. ภาวิะผู้"�น#าการเปล��ยนแปลงข้องผู้"�บร�ห็ารโรงเร�ยน

กระที่รว้งศึ�กษาธ�การไดใหค้ว้ามส�าค้*ญก*บการพื้*ฒนาผู้�บร�หารสถานศึ�กษาใหม�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งเพื้��อการปฏี�ร�ปการศึ�กษา โดยจั*ดหลี่*กส�ตรพื้*ฒนาผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งเพื้��อรองร*บการกระจัายอ�านาจัส�าหร*บผู้�บร�หารการศึ�กษาแลี่ะผู้�บร�หารสถานศึ�กษา (กระที่รว้งศึ�กษาธ�การ. 2550 :

16-18) ตามองค้6ประกอบพื้ฤต�กรรมเฉพื้าะของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งตามแนว้ค้�ดของแบส แลี่ะ อโว้ลี่�โอ ซึ่��งม�องค้6ประกอบส�าค้*ญของพื้ฤต�กรรม 4 ประการ หร�อที่��เร�ยกว้&า 4I (Four I’s) ซึ่��งแต&ลี่ะองค้6ประกอบจัะม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ก*น (Interco

Related) ม�การแบ&งแยกแต&ลี่ะองค้6ประกอบเพื้ราะเป1นแนว้ค้�ดที่��ม�ค้ว้ามเฉพื้าะเจัาะจัง แลี่ะม�ค้ว้ามส�าค้*ญในการว้�น�จัฉ*ยตามว้*ตถ)ประสงค้6ต&างๆ แลี่ะสม)ที่ร ช�านาญ ไดที่�าการว้�จั*ย เร��องการส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าที่างการศึ�กษาในระหว้&างปG พื้.ศึ. 2541 – 2550 ซึ่��งเป1นการส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยดานภาว้ะผู้�น�าที่างการศึ�กษาตามแนว้ค้�ดภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของแบส รว้มที่*(งส�(น 25

เร��อง พื้บว้&าองค้6ประกอบภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่*(ง 4 องค้6ประกอบม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ในที่างบว้กก*บประส�ที่ธ�ผู้ลี่ขององค้6การแลี่ะการเป1นผู้�บร�หารม�ออาช�พื้ โดยองค้6ประกอบที่*(ง 4 องค้6ประกอบหร�อ 4I (Four I’s) ม�รายลี่ะเอ�ยดด*งน�(

34

4.1 การม�อ�ทธิ�พลอย*างม�อ+ดมการณ์- (Idealized Influence of

Charisma Leadership : II or CL) หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าประพื้ฤต�ต*ว้เป1นแบบอย&างหร�อเป1นโมเดลี่ส�าหร*บผู้�ตาม ผู้�น�าจัะเป1นที่��ยกย&อง เค้ารพื้น*บถ�อ ศึร*ที่ธา ไว้ว้างใจัแลี่ะที่�าใหผู้�ตามเก�ดค้ว้ามภาค้ภ�ม�ใจัเม��อไดร&ว้มงานก*น ผู้�ตามจัะพื้ยายามประพื้ฤต�ปฏี�บ*ต�เหม�อนก*บผู้�น�า แลี่ะตองการเลี่�ยนแบบผู้�น�าของเขา ส��งที่��ผู้�น�าตองปฏี�บ*ต�เพื้��อบรรลี่)ถ�งค้)ณ์ลี่*กษณ์ะอ*นน�(ค้�อ ผู้�น�าจัะตองม�ว้�ส*ยที่*ศึน6แลี่ะสามารถถ&ายที่อดไปย*งผู้�ตาม ผู้�น�าจัะม�ค้ว้ามสม��าเสมอมากกว้&าการเอาแต&อารมณ์6 สามารถค้ว้บค้)มอารมณ์6ไดในสถานการณ์6ว้�กฤต� ผู้�น�าเป1นผู้�ที่��ไว้ว้างใจัไดว้&าจัะที่�าส��งที่��ถ�กตอง ผู้�น�าจัะเป1นผู้�ที่��ม�ศึ�ลี่ธรรมแลี่ะม�จัร�ยธรรมส�ง ผู้�น�าจัะหลี่�กเลี่��ยงที่��จัะใชอ�านาจัเพื้��อผู้ลี่ประโยชน6ส&ว้นตน แต&จัะประพื้ฤต�ตนเพื้��อใหเก�ดประโยชน6ของกลี่)&ม ผู้�น�าจัะแสดงใหเห$นถ�งค้ว้ามเฉลี่�ยว้ฉลี่าด ค้ว้ามม�สมรรถภาพื้ ค้ว้ามต*(งใจั การเช��อม*�นในตนเอง ค้ว้ามแน&ว้แน&ในอ)ดมการณ์6 ค้ว้ามเช��อแลี่ะค้&าน�ยมของเขา ผู้�น�าจัะเสร�มค้ว้ามภาค้ภ�ม�ใจั ค้ว้ามจังร*กภ*กด�แลี่ะค้ว้ามม*�นใจัของผู้�ตาม ที่�าใหผู้�ตามม�ค้ว้ามเป1นพื้ว้กเด�ยว้ก*บผู้�น�า โดยอาศึ*ยว้�ส*ยที่*ศึน6แลี่ะการม�จั)ดประสงค้6ร&ว้มก*น ผู้�น�าแสดงค้ว้ามม*�นใจัช&ว้ยสรางค้ว้ามร� ส�กเป1นหน��งเด�ยว้ก*น เพื้��อการบรรลี่)เปAาหมายที่��ตองการ ผู้�ตามจัะเลี่�ยนแบบผู้�น�าแลี่ะพื้ฤต�กรรมของผู้�น�า จัากการสรางค้ว้ามม*�นใจัในตนเอง ประส�ที่ธ�ภาพื้แลี่ะค้ว้ามเค้ารพื้ในตนเอง ผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งจั�งร*กษาอ�ที่ธ�พื้ลี่ของตนในการบรรลี่)เปAาหมายแลี่ะปฏี�บ*ต�หนาที่��ขององค้6การ จัากแนว้ค้�ดด*งกลี่&าว้ขางตน สร)ปไดว้&า การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 หมายถ�ง การที่��ผู้�บร�หารประพื้ฤต�ต*ว้เป1นแบบอย&าง หร�อเป1นพื้ฤต�กรรมที่��ผู้�บร�หารแสดงออกมาใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา ม�การยอมร*บ เช��อม*�น ศึร*ที่ธา ภาค้ภ�ม�ใจัแลี่ะไว้ว้างใจัในค้ว้ามสามารถของผู้�บร�หาร ย�นด�ที่��จัะที่)&มเที่การปฏี�บ*ต�งานตามภารก�จั โดยผู้�บร�หารจัะม�การประพื้ฤต�ตนเพื้��อใหเก�ดประโยชน6แก&ผู้�อ��น เส�ยสลี่ะเพื้��อผู้ลี่ประโยชน6ของกลี่)&ม เนนค้ว้ามส�าค้*ญเร��องค้&าน�ยม ค้ว้ามเช��อ แลี่ะการม�เปAาหมายที่��ช*ดเจัน ม�ค้ว้ามม*�นใจัที่��จัะเอาชนะอ)ปสรรค้ ผู้�บร�หารจัะม�ค้)ณ์ลี่*กษณ์ะที่��ส�าค้*ญในดานการม�ว้�ส*ยที่*ศึน6 แลี่ะการถ&ายที่อดว้�ส*ยที่*ศึน6ไปย*งผู้�ร &ว้มงานม�ค้ว้ามม)&งม*�นแลี่ะที่)&มเที่ในการปฏี�บ*ต�งานตามภารก�จั ม�ค้ว้ามสามารถในการจั*ดการหร�อการค้ว้บค้)มอารมณ์6ตนเอง ม�การเห$นค้)ณ์ค้&าของตนเอง ม�ศึ�ลี่ธรรมแลี่ะจัร�ยธรรม

4.2 การสร�างแรงบ�นดาลใจั (Inspirational Motivation : IM)

หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าจัะประพื้ฤต�ในที่างที่��จั�งใจัใหเก�ดแรงบ*นดาลี่ใจัก*บผู้�ตาม โดย

35

การสรางแรงจั�งใจัภายใน การใหค้ว้ามหมายแลี่ะที่าที่ายในเร��องงานของผู้�ตาม ผู้�น�าจัะกระต)นจั�ตว้�ญญาณ์ของที่�ม (Team Spirit) ใหม�ช�ว้�ตช�ว้า ม�การแสดงออกซึ่��งค้ว้ามกระต�อร�อรน โดยการสรางเจัตค้ต�ที่��ด�แลี่ะการค้�ดในแง&บว้ก ผู้�น�าจัะที่�าใหผู้�ตามส*มผู้*สก*บภาพื้ที่��งดงามของอนาค้ต ผู้�น�าจัะสรางแลี่ะส��อค้ว้ามหว้*งที่��ผู้�น�าตองการอย&างช*ดเจัน ผู้�น�าจัะแสดงการอ)ที่�ศึต*ว้หร�อค้ว้ามผู้�กพื้*นต&อเปAาหมายแลี่ะว้�ส*ยที่*ศึน6ร&ว้มก*น ผู้�น�าจัะแสดงค้ว้ามเช��อม*�นแลี่ะแสดงใหเห$นค้ว้ามต*(งใจัอย&างแน&ว้แน&ว้&าจัะสามารถบรรลี่)เปAาหมายได ผู้�น�าจัะช&ว้ยใหผู้�ตามมองขามผู้ลี่ประโยชน6ของตนเพื้��อว้�ส*ยที่*ศึน6แลี่ะภารก�จัขององค้6การ ผู้�น�าจัะช&ว้ยใหผู้�ตามพื้*ฒนาค้ว้ามผู้�กพื้*นของตนต&อเปAาหมายระยะยาว้แลี่ะบ&อยค้ร*(งพื้บว้&า การสรางแรงบ*นดาลี่ใจัน�(เก�ดข�(นผู้&านการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะการกระต)นที่างป7ญญา โดยการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ที่�าใหผู้�ตามร� ส�กว้&าตนเองม�ค้)ณ์ค้&า แลี่ะการกระต)นใหพื้ว้กเขาสามารถจั*ดการก*บป7ญหาที่��ตนเองเผู้ช�ญได ส&ว้นการกระต)นที่างป7ญญาช&ว้ยใหผู้�ตามจั*ดการก*บอ)ปสรรค้ของตนเอง แลี่ะเสร�มค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรรค้6

จัากค้ว้ามหมายขางตน สร)ปไดว้&า การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั หมายถ�ง การที่��ผู้�บร�หารม�ค้ว้ามสามารถในการส��อสารเป1นอย&างส�ง สามารถส��อสารใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเก�ดแรงจั�งใจัภายใน ไม&เห$นแก&ประโยชน6ส&ว้นตน แต&อ)ที่�ศึตนเพื้��อกลี่)&ม ผู้�บร�หารจัะม�การต*(งมาตรฐานในการที่�างานของผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาไว้ส�งแลี่ะแสดงออกถ�งค้ว้ามเช��อม*�นว้&า ผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาสามารถปฏี�บ*ต�งานบรรลี่)เปAาหมาย ผู้�บร�หารจัะแสดงออกถ�งค้ว้ามต*(งใจัแน&ว้แน&ในการที่�างาน ม�การใหก�าลี่*งใจัผู้�ร &ว้มงาน ม�การกระต)นผู้�ร &ว้มงานใหตระหน*กถ�งส��งที่��ส�าค้*ญย��งขององค้6การ โดยผู้�บร�หารจัะม�ลี่*กษณ์ะที่��ส�าค้*ญในดานการสรางแรงจั�งใจัภายในใหก*บผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาในการที่�างานเพื้��อองค้6การ ม�การสรางเจัตค้ต�ที่��ด�แลี่ะการค้�ดในแง&บว้ก

4.3 การกระต+�นทางป/ญญา (Intellectual Stimulation : IS)

หมายถ�ง การที่��ผู้�น�าม�การกระต)นผู้�ตามใหตระหน*กถ�งป7ญหาต&างๆ ที่��เก�ดข�(นในหน&ว้ยงาน ที่�าใหผู้�ตามม�ค้ว้ามตองการหาแนว้ที่างใหม& ๆ มาแกป7ญหาในหน&ว้ยงานเพื้��อหาขอสร)ปใหม&ที่��ด�กว้&าเด�ม เพื้��อที่�าใหเก�ดส��งใหม&แลี่ะสรางสรรค้6 โดยผู้�น�า ม�การค้�ดแลี่ะการแกป7ญหาอย&างเป1นระบบ ม�ค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรรค้6 ม�การต*(งสมมต�ฐาน การเปลี่��ยนกรอบ (Reframing) การมองป7ญหาแลี่ะการเผู้ช�ญก*บสถานการณ์6เก&า ๆ ดว้ยว้�ถ�ที่างแบบใหม& ๆ ม�การจั�งใจัแลี่ะสน*บสน)นค้ว้ามค้�ดร�เร��ม

36

ใหม& ๆ ในการพื้�จัารณ์าป7ญหาแลี่ะการหาค้�าตอบของป7ญหา ม�การใหก�าลี่*งใจัผู้�ตามใหพื้ยายามหาที่างแกป7ญหาดว้ยว้�ธ�การใหม&ๆ ผู้�น�าม�การกระต)นใหผู้�ตามแสดงค้ว้ามค้�ดแลี่ะเหต)ผู้ลี่ แลี่ะไม&ว้�จัารณ์6ค้ว้ามค้�ดของผู้�ตามแมว้&าม*นจัะแตกต&างไปจัากค้ว้ามค้�ดของตนเอง ผู้�น�าที่�าใหผู้�ตามร� ส�กว้&าป7ญหาที่��เก�ดข�(นเป1นส��งที่��ที่าที่าย แลี่ะเป1นโอกาสที่��ด�ที่��จัะแกป7ญหาร&ว้มก*น โดยผู้�น�าจัะสรางค้ว้ามเช��อม*�นใหผู้�ตามว้&า ป7ญหาที่)กอย&างตองม�ว้�ธ�แกไข แมบางป7ญหาจัะม�อ)ปสรรค้มากมาย ผู้�น�าจัะพื้�ส�จัน6ใหเห$นว้&าสามารถเอาชนะอ)ปสรรค้ที่)กอย&างไดจัากค้ว้ามร&ว้มม�อร&ว้มใจัในการแกป7ญหาของผู้�ร&ว้มงานที่)กค้น ผู้�ตามจัะไดร*บการกระต)นใหต* (งค้�าถามต&อค้&าน�ยมของตนเอง ค้ว้ามเช��อแลี่ะประเพื้ณ์� การกระต)นที่างป7ญญาเป1นส&ว้นที่��ส�าค้*ญของการพื้*ฒนาค้ว้ามสามารถของผู้�ตามในการที่��จัะตระหน*กเขาใจัแลี่ะแกไขป7ญหาดว้ยตนเอง

จัากแนว้ค้�ดที่��กลี่&าว้ขางตน สร)ปไดว้&า การกระต)นที่างป7ญญา หมายถ�ง การที่��ผู้�บร�หารแสดงพื้ฤต�กรรมที่��เป1นการกระต)นผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาใหเห$นว้�ธ�การหร�อแนว้ที่างใหม&ในการแกป7ญหาม�การพื้�จัารณ์าถ�งการปร*บเปลี่��ยนว้�ธ�การที่�างานแบบเก&า ๆ ส&งเสร�มใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาแสดงค้ว้ามค้�ดเห$น มองป7ญหาในแง&ม)มต&างๆ ม�การว้�เค้ราะห6ป7ญหาโดยใชเหต)ผู้ลี่แลี่ะขอม�ลี่หลี่*กฐาน ม�ค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรรค้6 โดยผู้�บร�หารจัะม�ค้)ณ์ลี่*กษณ์ะที่��ส�าค้*ญในดานการค้�ดแลี่ะการแกป7ญหาอย&างเป1นระบบแลี่ะม�ค้ว้ามค้�ดร�เร��มสรางสรรค้6แลี่ะจั�งใจัใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเป1นผู้�ค้�ดว้�เค้ราะห6แลี่ะค้�ดสรางสรรค้6

4.4 การคิ#าน1งถึ1งคิวิามเป&นป/จัเจักบ+คิคิล (Individualized

Consideration : IC) ผู้�น�าจัะม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6เก��ยว้ของก*บบ)ค้ค้ลี่ในฐานะเป1นผู้�น�าใหการด�แลี่เอาใจัใส&ผู้�ตามเป1นรายบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะที่�าใหผู้�ตามร� ส�กม�ค้)ณ์ค้&าแลี่ะม�ค้ว้ามส�าค้*ญ ผู้�น�าจัะเป1นโค้ช (Coach) แลี่ะเป1นที่��ปร�กษา (Advisor) ของผู้�ตาม แต&ลี่ะค้นเพื้��อการพื้*ฒนาผู้�ตาม ผู้�น�าจัะเอาใจัใส&เป1นพื้�เศึษในค้ว้ามตองการของป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ เพื้��อค้ว้ามส*มฤที่ธ�Bแลี่ะเต�บโตของแต&ลี่ะค้น ผู้�น�าจัะพื้*ฒนาศึ*กยภาพื้ของผู้�ตามแลี่ะเพื้��อนร&ว้มงานใหส�งข�(น นอกจัากน�(ผู้�น�าจัะม�การปฏี�บ*ต�ต&อผู้�ตามโดยการใหโอกาสในการเร�ยนร� ส��งใหม& สรางบรรยากาศึของการใหการสน*บสน)น ค้�าน�งถ�งค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ ในดานค้ว้ามจั�าเป1นแลี่ะค้ว้ามตองการ การประพื้ฤต�ของผู้�น�าแสดงใหเห$นว้&าเขาใจัแลี่ะยอมร*บค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ เช&น บางค้นไดร*บก�าลี่*งใจัมากกว้&า บางค้นไดร*บอ�านาจัการต*ดส�นใจัดว้ยตนเอง

37

มากกว้&า บางค้นม�มาตรฐานที่��เค้ร&งค้ร*ดกว้&า บางค้นม�โค้รงสรางงานที่��มากกว้&า ผู้�น�าม�การส&งเสร�มการส��อสารสองที่างแลี่ะม�การจั*ดการดว้ยการเด�นด�รอบๆ (Management by Walking Around) ม�ปฏี�ส*มพื้*นธ6ก*บผู้�ตามเป1นการส&ว้นต*ว้ ผู้�น�าสนใจัในค้ว้ามก*งว้ลี่ของแต&ลี่ะบ)ค้ค้ลี่ เห$นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่เป1นบ)ค้ค้ลี่ที่*(งหมด (As a

Whole Person) มากกว้&าเป1นพื้น*กงานหร�อเป1นเพื้�ยงป7จัจั*ยการผู้ลี่�ต ผู้�น�าจัะม�การฟั7งอย&างม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ ม�การเอาใจัเขามาใส&ใจัเรา (Empathy) ผู้�น�าจัะม�การมอบหมายงานเพื้��อเป1นเค้ร��องม�อในการพื้*ฒนาผู้�ตาม เป;ดโอกาสใหผู้�ตามไดใชค้ว้ามสามารถพื้�เศึษอย&างเต$มที่��แลี่ะเร�ยนร� ส��งใหม& ๆ ที่��ที่าที่ายค้ว้ามสามารถ ผู้�น�าจัะด�แลี่ผู้�ตามว้&าตองการค้�าแนะน�า การสน*บสน)นแลี่ะการช&ว้ยใหกาว้หนาในการที่�างานที่��ร*บผู้�ดชอบโดยผู้�ตามจัะไม&ร� ส�กว้&าเขาก�าลี่*งถ�กตรว้จัสอบ

จัากแนว้ค้�ดที่��กลี่&าว้ขางตนสร)ปไดว้&า การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ หมายถ�ง การที่��ผู้�บร�หารแสดงพื้ฤต�กรรมในการที่�างานโดยค้�าน�งถ�งค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ของผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา ม�การเอาใจัเขามาใส&ใจัเรา ม�การต�ดต&อส��อสารแบบสองที่าง แลี่ะเป1นรายบ)ค้ค้ลี่ ผู้�บร�หารจัะม�พื้ฤต�กรรมเป1นพื้��เลี่�(ยง สอนแลี่ะใหค้�าแนะน�า แลี่ะส&งเสร�มพื้*ฒนาผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาใหพื้*ฒนาตนเอง ม�การกระจัายอ�านาจัโดยการมอบหมายงานเป1นผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา โดยผู้�บร�หารจัะม�ค้)ณ์ลี่*กษณ์ะส�าค้*ญดานค้ว้ามเขาใจัในค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ การเอาใจัเขามาใส&ใจัเรา ม�ค้ว้ามสามารถในการต�ดต&อส��อสารระหว้&างบ)ค้ค้ลี่แลี่ะม�เที่ค้น�ค้การมอบหมายงานที่��ด�

จัากการศึ�กษาแนว้ค้�ดที่ฤษฎี�ของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งด*งกลี่&าว้ขางตนสามารถสร)ปไดว้&าภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่ง (Transformational Leadership)

เป1นพื้ฤต�กรรมที่��ผู้�บร�หารแสดงใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาเห$นในการที่�างาน เพื้��อกระต)นใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชาม�ค้ว้ามตองการแลี่ะม�ค้ว้ามพื้�งพื้อใจัมากกว้&าที่��ม�อย�& ก&อใหเก�ดค้ว้ามภาค้ภ�ม�ใจัในตนเอง กลี่าเผู้ช�ญก*บค้ว้ามเปลี่��ยนแปลี่ง ม�ว้�ส*ยที่*ศึน6ที่��กว้างไกลี่เป1นการจั�งใจัใหผู้�ใตบ*งค้*บบ*ญชา มองใหไกลี่เก�นกว้&าค้ว้ามสนใจัของตนเองไปส�&ประโยชน6ของสถานศึ�กษาซึ่��งกระบว้นการที่��ผู้�บร�หารสถานศึ�กษาม�อ�ที่ธ�พื้ลี่ต&อค้ร�น�( จัะกระที่�าโดยผู้&านองค้6ประกอบพื้ฤต�กรรม 4 ประการ ค้�อ 1) การม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 2) การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั 3) การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะ 4) การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะเน��องจัากสภาพื้ป7จัจั)บ*นส*งค้มไดเปลี่��ยนแปลี่งไปอย&างรว้ดเร$ว้ ที่�าใหบ)ค้ลี่ากรของไที่ย จั�าเป1นตองปร*บเปลี่��ยน

38

กระบว้นการเร�ยนร� ใหเหมาะสมก*บการเปลี่��ยนแปลี่งตามสภาพื้ของส*งค้ม เป1นผู้ลี่ใหประเที่ศึไที่ยม�การปฏี�ร�ปการเร�ยนร� ที่*(งในพื้ระราชบ*ญญ*ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการ กระที่รว้งศึ�กษาธ�การ พื้.ศึ.2546 มาตรา 40 ไดก�าหนดใหปลี่*ดกระที่รว้งแลี่ะเลี่ขาธ�การค้ณ์ะกรรมการการศึ�กษาข*(นพื้�(นฐาน กระจัายอ�านาจัการบร�หารแลี่ะการจั*ดการศึ�กษาที่*(งดานว้�ชาการ งบประมาณ์ การบร�หารงานบ)ค้ค้ลี่แลี่ะการบร�หารที่*�ว้ไปไปย*งค้ณ์ะกรรมการสถานศึ�กษา ส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษา แลี่ะสถานศึ�กษาในเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาโดยตรง ตามเจัตนารมณ์6ของการปฏี�ร�ปการศึ�กษา พื้รอมที่*(งไดก�าหนดใหสถานศึ�กษาเป1นน�ต�บ)ค้ค้ลี่เพื้��อใหม�ค้ว้ามเป1นอ�สระ ค้ลี่&องต*ว้ สามารถบร�หารจั*ดการศึ�กษาในสถานศึ�กษาสะดว้ก รว้ดเร$ว้ ถ�กตองแลี่ะม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ ด*งน*(นผู้�บร�หารการศึ�กษาค้ว้รไดร*บการพื้*ฒนาเพื้��อเสร�มสรางภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่��จัะน�าไปส�&การบร�หารย)ค้ใหม&น*�นเอง

5. บร�บทข้องโรงเร�ยนในเคิร3อข้*ายสถึานศึ1กษา อ#าเภอน#5าข้+*น

ส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาประถมศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 5 จั*ดต*(งข�(นเม��อว้*นที่�� 7 กรกฎีาค้ม พื้.ศึ. 2546 ตามพื้ระราชบ*ญญ*ต�ระเบ�ยบบร�หารราชการกระที่รว้งศึ�กษาธ�การ พื้.ศึ.2546 มาตรา 36 แลี่ะ 37 เพื้��อใหการปฏี�ร�ประบบบร�หาร แลี่ะการจั*ดการศึ�กษาบรรลี่)ผู้ลี่ตามเจัตนารมณ์6ของร*ฐธรรมน�ญแห&ง ราชอาณ์า จั*กรไที่ย พื้.ศึ. 2540 แลี่ะพื้ระราชบ*ญญ*ต�การ ศึ�กษาแห&งชาต� พื้. ศึ.

2542 แลี่ะแกไขเพื้��มเต�ม (ฉบ*บที่�� 2) พื้. ศึ. 2545 ร*ฐมนตร�ว้&าการกระที่รว้งศึ�กษาธ�การไดออกประกาศึกระที่รว้งศึ�กษาธ�การ เร��องก�าหนดเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาลี่งว้*นที่�� 30 ต)ลี่าค้ม 2545 ก�าหนดใหม�เขต พื้�(นที่��การศึ�กษาที่*�ว้ประเที่ศึ 175 เขตต&อมาไดแบ&งเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาเพื้��มเต�มเป1น 185 เขต ส&ว้นจั*งหว้*ดอ)บลี่ราชธาน� แบ&งเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาเป1น 5 เขต ส�าหร*บส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาประถมศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 5 ประกอบดว้ยสถานศึ�กษาที่��ต* (งอย�&ในเขตพื้�(นที่��การปกค้รอง 6 อ�าเภอ ค้�อ อ�าเภอเดชอ)ดม อ�าเภอบ)ณ์ฑ์ร�ก อ�าเภอน�(าย�น อ�าเภอนาจัะหลี่ว้ย อ�าเภอที่)&งศึร�อ)ดม แลี่ะอ�าเภอน�(าข)&น

อ#าเภอน#5าข้+*น

39

ที่��ต* (งแลี่ะอาณ์าเขต

อ�าเภอน�(าข)&นต*(งอย�&ที่างที่�ศึตะว้*นตกเฉ�ยงใตของจั*งหว้*ด ม�อาณ์าเขตต�ดต&อก*บเขตการปกค้รองขางเค้�ยงด*งต&อไปน�(

ที่�ศึเหน�อ  ต�ดต&อก*บอ�าเภอก*นที่รลี่*กษ6 (จั*งหว้*ดศึร�สะเกษ) อ�าเภอที่)&งศึร�อ)ดม แลี่ะอ�าเภอเดชอ)ดม

ที่�ศึตะว้*นออก  ต�ดต&อก*บอ�าเภอน�(าย�น

ที่�ศึใต  ต�ดต&อก*บจั*งหว้*ดพื้ระว้�หาร (ประเที่ศึก*มพื้�ชา)

ที่�ศึตะว้*นตก  ต�ดต&อก*บอ�าเภอก*นที่รลี่*กษ6 (จั*งหว้*ดศึร�สะเกษ)

ที่องที่��อ�าเภอน�(าข)&นเด�มเป1นส&ว้นหน��งของอ�าเภอน�(าย�น ที่างราชการไดแบ&งพื้�(นที่��การปกค้รองออกมาต*(งเป1น ก��งอ�าเภอน�(าข)&น ตามประกาศึกระที่รว้งมหาดไที่ยลี่งว้*นที่�� 26 ม�ถ)นายน  พื้ . ศึ . 2539  โดยม�ผู้ลี่บ*งค้*บต*(งแต&ว้*นที่�� 15

กรกฎีาค้ม ปGเด�ยว้ก*น แลี่ะต&อมาในว้*นที่�� 24 ส�งหาค้ม  พื้ . ศึ . 2550  ไดม�พื้ระราชกฤษฎี�กายกฐานะข�(นเป1น อ�าเภอน�(าข)&น โดยม�ผู้ลี่บ*งค้*บต*(งแต&ว้*นที่�� 8 ก*นยายน  ปGเด�ยว้ก*น

การปกค้รองส&ว้นภ�ม�ภาค้

อ�าเภอน�(าข)&นแบ&งเขตการปกค้รองย&อยออกเป1น 4 ต�าบลี่ 53 หม�&บาน ไดแก&

1.

ตาเกา (Ta Kao)

13

หม�&บาน

2.

ไพื้บ�ลี่ย6 (Phaibun)

15

หม�&บาน

3.

ข�(เหลี่$ก (Khilek)

13

หม�&บาน

4.

โค้กสะอาด

(Khok Sa-at)

12

หม�&บาน

ค้�าขว้*ญ 

40

เขตถ��นด�นด� ม�เงาะที่)เร�ยนขาว้โพื้ดหว้าน น*บลี่านนกกระยางขาว้ ชนเผู้&า 3 ภาษา ลี่�(าค้&าอ*ญมณ์� ของด�ศึ�ลี่าด�า งามลี่�(าน�(าตกตาดไฮ สว้ยซึ่�(งในพื้ลี่าญฮ�ม

โรงเร�ยนในเคิร3อข้*ายสถึานศึ1กษาอ#าเภอน#5าข้+*น

โรงเร�ยนในอ�าเภอน�(าข)&น ส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาประถมศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 5 ประกอบดว้ยโรงเร�ยนที่��เป;ดสอนในระด*บช*(นปฐมว้*ยถ�งระด*บประถมศึ�กษา จั�านว้น 12 โรงเร�ยน แลี่ะโรงเร�ยนขยายโอกาสที่างการศึ�กษา จั�านว้น 8 โรงเร�ยน รว้มที่*(งส�(น 20 โรงเร�ยน ม�ขอม�ลี่บ)ค้ลี่ากรในโรงเร�ยน ด*งตาราง 2

ตาราง 2 จั�านว้นน*กเร�ยนแลี่ะจั�านว้นค้ร�จั�าแนกตามโรงเร�ยน

ที่�� ช��อโรงเร�ยนจั�านว้นน*กเร�ยน

จั�านว้นค้ร�ปฐมว้*

ยประถมศึ�กษา

ม*ธยมศึ�กษาตอนตน

รว้ม

41

ส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาประถมศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 5. 2556 : ออนไลี่น6)

6. งานวิ�จั�ยท��เก��ยวิข้�อง

การศึ�กษาที่��เก��ยว้ของก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนไดม�ผู้�ศึ�กษาไว้หลี่ายที่&าน ด*งน�(

สราญร*ตน6 จั*นที่ะมลี่ (2548 : บที่ค้*ดย&อ) ไดศึ�กษาเร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนประถมศึ�กษา อ�าเภอว้*งสะพื้)ง ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาเลี่ย เขต 2 ม�ว้*ตถ)ประสงค้6ในการศึ�กษาเพื้��อศึ�กษา ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนประถมศึ�กษา อ�าเภอว้*งสะพื้)ง ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาเลี่ย เขต 2 ประชากรที่��ใชในการศึ�กษาประกอบดว้ย ผู้�บร�หาร แลี่ะค้ร�ผู้�สอนในโรงเร�ยนประถมศึ�กษา จั�านว้น 728 ค้น กลี่)&มต*ว้อย&างที่��ใชในการศึ�กษา ผู้�บร�หารโรงเร�ยน จั�านว้น 58 ค้น แลี่ะค้ร�ผู้�สอนจั�านว้น 250 ค้น โดยใชว้�ธ�ส)&มตามส*ดส&ว้น รว้มกลี่)&มต*ว้อย&างที่*(งหมด 308

ค้น เค้ร��องม�อที่��สรางข�(นน�าไปที่ดลี่องใชไดค้&าส*มประส�ที่ธ�Bค้ว้ามเที่��ยง เที่&าก*บ .98

เก$บรว้บรว้มขอม�ลี่ได 303 ช)ด ค้�ดเป1นรอยลี่ะ 98.37 ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่โดยใช

ที่�� ช��อโรงเร�ยนจั�านว้นน*กเร�ยน

จั�านว้นค้ร�ปฐมว้*

ยประถมศึ�กษา

ม*ธยมศึ�กษาตอนตน

รว้ม

42

โปรแกรมค้อมพื้�ว้เตอร6ส�าเร$จัร�ป SPSS for Windows เพื้��อหาค้&าค้ว้ามถ�� ค้&ารอยลี่ะ ค้&าเบ��ยงเบนมาตรฐาน

ผู้ลี่การว้�จั*ย พื้บว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนประถมศึ�กษา อ�าเภอว้*งสะพื้)ง ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาเลี่ย เขต 2

โดยภาพื้รว้มแลี่ะรายดาน ผู้�บร�หารม�ระด*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งอย�&ในระด*บมาก ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่��ผู้�บร�หารแสดงออกมากกว้&าดานอ��น ค้�อ ดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เช�งอ)ดมการณ์6 ส&ว้นภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่��ผู้�บร�หารแสดงออกนอยกว้&าดานอ��น ค้�อ ดานการกระต)นการใชป7ญญา ในดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจัผู้�บร�หารกระต)นใหผู้�ร &ว้มงานที่�างานเป1นที่�มไดอย&างม�ประส�ที่ธ�ภาพื้ แลี่ะผู้�บร�หารที่�าใหผู้�ร &ว้มงานเก�ดค้ว้ามสนใจัที่��จัะค้นหาว้�ธ�ใหม&ๆ อย�&ในระด*บปานกลี่าง ดานการกระต)นการใชป7ญญา ผู้�บร�หารชว้นใหผู้�ร &ว้มงานมองป7ญหาในหลี่ายแง&ม)ม แลี่ะผู้�บร�หารสน*บสน)นผู้�ร &ว้มงานใหค้�ดแกป7ญหาที่��เค้ยเก�ดข�(นแลี่ว้ ดว้ยว้�ธ�การใหม&ๆ อย�&ในระด*บปานกลี่าง แลี่ะดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ ผู้�บร�หารเป1นพื้��เลี่�(ยงค้อยแนะน�าว้�ธ�การที่�างานแก&ผู้�ร &ว้มงานเป1นรายบ)ค้ค้ลี่อย�&ในระด*บปานกลี่าง

สมพื้ร จั�าปาน�ลี่ (2549 : บที่ค้*ดย&อ) ไดศึ�กษาว้�จั*ยเร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาขอนแก&น เขต 5 ม�ว้*ตถ)ประสงค้6เพื้��อ ศึ�กษาแลี่ะเปร�ยบเที่�ยบภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา จั�าแนกตามต�าแหน&งหนาที่�� ขนาดโรงเร�ยนแลี่ะระด*บการจั*ดการศึ�กษา กลี่)&มต*ว้อย&าง ประกอบดว้ยขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา จั�านว้น 360 ค้น แยกเป1น ผู้�บร�หารสถานศึ�กษา จั�านว้น 32 ค้น แลี่ะขาราชการค้ร�สายผู้�สอน จั�านว้น 328 ค้น เค้ร��องม�อที่��ใชเก$บรว้บรว้มขอม�ลี่ เป1นแบบสอบถามแบบมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่โดยใชค้&ารอยลี่ะ ค้&าเฉลี่��ย ส&ว้นเบ��ยงเบนมาตรฐาน แลี่ะสถ�ต�ที่ดสอบ ค้�อ สถ�ต�ที่� (t-test) การว้�เค้ราะห6ค้ว้ามแปรปรว้นแบบที่างเด�ยว้ใชสถ�ต� (F-test) แลี่ะที่ดสอบค้ว้ามแตกต&างระหว้&างค้&าเฉลี่��ยเป1นรายค้�& โดยว้�ธ�การของเชฟัเฟัF(Scheffe)

ผู้ลี่การว้�จั*ย พื้บว้&า

43

1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาขอนแก&น เขต 5 โดยรว้มแลี่ะรายดาน อย�&ในระด*บมาก

2. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา ที่��ม�ต�าแหน&งหนาที่��ต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05

3. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา ที่��ปฏี�บ*ต�งานในโรงเร�ยนที่��ม�ขนาดต&างก*น

ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ไม&แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05

4. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา ที่��ปฏี�บ*ต�งานในโรงเร�ยนที่��ม�ระด*บการจั*ดการศึ�กษาต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ไม&แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05

ภ�รมย6 ถ�นถาว้ร (2550 : บที่ค้*ดย&อ) ศึ�กษาภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาตามการร*บร� ของขาราชการค้ร� โรงเร�ยนในอ�าเภอบานโพื้ธ�B ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาฉะเช�งเที่รา เขต 1 การว้�จั*ยค้ร*(งน�(ม�จั)ดม)&งหมายเพื้��อศึ�กษาแลี่ะเปร�ยบเที่�ยบภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาตามการร*บร� ของขารากชารค้ร�โรงเร�ยนในอ�าเภอบานโพื้ธ�B ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาฉะเช�งเที่รา เขต 1 จั�าแนกตามเพื้ศึแลี่ะประเภที่ของสถานศึ�กษา กลี่)&มต*ว้อย&าง ไดแก& ขาราชการค้ร�ในอ�าเภอบานโพื้ธ�B ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาฉะเช�งเที่รา เขต 1 จั�านว้น 177 ค้น เค้ร��องม�อที่��ใชในการว้�จั*ยเป1นแบบสอบถามมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า 5 ระด*บ ผู้�ว้�จั*ยสรางข�(นม�ค้&าค้ว้ามเช��อม*�น .83 สถ�ต�ที่��ใชในการว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่ ไดแก& ค้&าเฉลี่��ย ค้ว้ามเบ��ยงเบนมาตรฐาน การว้�เค้ราะห6ค้ว้ามแปรปรว้นที่างเด�ยว้ แลี่ะที่ดสอบค้ว้ามแตกต&างรายค้�&ดว้ยว้�ธ�การของสต�ว้เดนที่6น�ว้แมน-ค้�ลี่ส6 ผู้ลี่การว้�จั*ยพื้บว้&า 1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาตามการร*บร� ของขาราชการค้ร�โรงเร�ยนอ�าเภอบานโพื้ธ�B ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาฉะเช�งเที่รา เขต 1 โดยรว้มแลี่ะรายดานอย�&ในระด*บมาก เร�ยงลี่�าด*บ

44

จัากมากไปหานอย ไดแก& ดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่ดานการสรางบารม� ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั แลี่ะดานกระต)นการใชป7ญญาเป1นอ*นด*บส)ดที่าย 2. ผู้ลี่การเปร�ยบเที่�ยบภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาตามการร*บร� ของขาราชการค้ร�โรงเร�ยนในอ�าเภอบานโพื้ธ�B ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาฉะเช�งเที่รา เขต 1 โดยรว้มจั�าแนกตามเพื้ศึแลี่ะประเภที่ของสถานศึ�กษา แตกต&างก*นอย&างไม&ม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�เม��อพื้�จัารณ์าเป1นรายดานจั�าแนกตามเพื้ศึ แตกต&างก*นอย&างไม&ม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�แลี่ะจั�าแนกตามประเภที่สถานศึ�กษา ดานกระต)นการใชป7ญญาของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาประเภที่โรงเร�ยนม*ธยมศึ�กษาก*บผู้�บร�หารสถานศึ�กษาประเภที่โรงเร�ยนขยายโอกาสที่างการศึ�กษา แตกต&างก*นอย&างไม&ม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต� (p<.05)

ส&ว้นดานการสรางบารม� ดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามแตกต&างระหว้&างบ)ค้ค้ลี่แลี่ะดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั แตกต&างก*นอย&างไม&ม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�

ส)รช�น ว้�เศึษลี่า (2550 : บที่ค้*ดย&อ) ศึ�กษาภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาขอนแก&น เขต 4 ม�ว้*ตถ)ประสงค้6เพื้��อ ศึ�กษาแลี่ะเปร�ยบเที่�ยบภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน จั�าแนกตามต�าแหน&งหนาที่�� ประสบการณ์6การที่�างาน แลี่ะขนาดโรงเร�ยน กลี่)&มต*ว้อย&าง ประกอบดว้ยขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา จั�านว้น 331

ค้น แยกเป1นขาราชการค้ร� 296 ค้น บ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษา 35 ค้น เค้ร��องม�อที่��ใชในการเก$บรว้บรว้มขอม�ลี่เป1นแบบสอบถามมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่โดยใชค้&ารอยลี่ะ ค้&าเฉลี่��ย ค้&าเบ��ยงเบนมาตรฐาน แลี่ะสถ�ต�ที่ดสอบ ค้�อ สถ�ต�ที่�(t-test)

ผู้ลี่การว้�จั*ย พื้บว้&า

1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาขอนแก&น เขต 4 โดยภาพื้รว้มแลี่ะรายดาน อย�&ในระด*บมาก

2. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาที่��ม�ต�าแหน&งหนาที่��ต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05 โดยที่��บ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาม�ค้&าเฉลี่��ยของค้ว้ามค้�ดเห$นส�งกว้&าขาราชการค้ร�

45

3. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาที่��ม�ประสบการณ์6การที่�างานต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยน แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05 โดยที่��บ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาม�ค้&าเฉลี่��ยของค้ว้ามค้�ดเห$นส�งกว้&าขาราชการค้ร�

4. ขาราชการค้ร�แลี่ะบ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาที่��ปฏี�บ*ต�งานในโรงเร�ยนที่��ม�ขนาดต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นเก��ยว้ก*บ ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนแตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05 โดยที่��บ)ค้ลี่ากรที่างการศึ�กษาม�ค้&าเฉลี่��ยของค้ว้ามค้�ดเห$นส�งกว้&าขาราชการค้ร�

ส)ร�ยน ชาธรรมา (2551 : บที่ค้*ดย&อ) ว้�จั*ยเร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนในศึ�นย6เค้ร�อข&ายก)ณ์โฑ์ ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษากาฬส�นธ)6 เขต 2 ม�ว้*ตถ)ประสงค้6เพื้��อศึ�กษาภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนในศึ�นย6เค้ร�อข&ายก)ณ์โฑ์ ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษากาฬส�นธ)6 เขต 2 ประชากรกลี่)&มเปAาหมายที่��ใชในการศึ�กษาค้ร*(งน�( ค้�อ ค้ร�ผู้�สอน จั�านว้นที่*(งหมด 161 ค้น เค้ร��องม�อที่��ใชในการว้�จั*ยค้ร*(งน�( ค้�อแบบสอบถามลี่ายเป;ด ม�ลี่*กษณ์ะเป1นมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า 5 ระด*บ ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่โดยใชโปรแกรมค้อมพื้�ว้เตอร6 ใชสถ�ต�เช�งพื้รรณ์นา ไดแก& ค้ว้ามถ�� รอยลี่ะ ค้&าเฉลี่��ย แลี่ะส&ว้นเบ��ยงเบนมาตรฐาน

ผู้ลี่การศึ�กษาพื้บว้&า ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารโรงเร�ยนในศึ�นย6เค้ร�อข&ายก)ณ์โฑ์ ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษากาฬส�นธ)6 เขต 2 ม�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งอย�&ในระด*บมาก เม��อพื้�จัารณ์าเป1นรายดาน โดยเร�ยงลี่�าด*บภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งจัากมากไปหานอย ไดแก& การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ การกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เช�งอ)ดมการณ์6

สม)ที่ร ช�านาญ (บที่ค้*ดย&อ : 2553) ว้�จั*ยเร��อง การส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยเก��ยว้ก*บภาว้ะผู้�น�าที่างการศึ�กษาในระหว้&างปG พื้.ศึ. 2541-2550 การว้�จั*ยค้ร*(งน�( เป1นการส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยดานภาว้ะผู้�น�าที่างการศึ�กษา ตามแนว้ค้�ดภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของเบส (Bass) ใน 4 องค้6ประกอบ ไดแก& การกระต)นการใชป7ญญา การค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ การสรางแรงบ*นดาลี่ใจั แลี่ะการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่เช�งอ)ดมการณ์6 โดยใชว้�ธ�การอธ�บายกลี่)&มต*ว้อย&างที่��ใชในการว้�จั*ยที่��ผู้&านเกณ์ฑ์6

46

ที่*(งหมด 25 เร��อง เค้ร��องม�อที่��ใชในการว้�จั*ย เป1นแบบประเม�นงานว้�จั*ยซึ่��งงานว้�จั*ยที่��น�ามาส*งเค้ราะห6เป1นงานว้�จั*ยที่��ผู้&านเกณ์ฑ์6ประเม�นที่�� 70 ค้ะแนนข�(นไป แลี่ะแบบสร)ปรายลี่ะเอ�ยดงานว้�จั*ยที่��ผู้�ว้�จั*ยสรางข�(นเอง เพื้��อใชในการเก$บรว้บรว้มขอม�ลี่ แลี่ะรายลี่ะเอ�ยดต&าง ๆ ของงานว้�จั*ย สถ�ต�ที่��ใชในงานว้�จั*ย ไดแก& ค้&าเฉลี่��ย ส&ว้นเบ��ยงเบนมาตรฐาน แลี่ะค้&ารอยลี่ะ ผู้ลี่การว้�จั*ย 1. ผู้ลี่การส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยเช�งส�ารว้จั พื้บว้&า ภาว้ะผู้�น�าที่างการศึ�กษาตามแนว้ค้�ด ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของเบส (Bass) ที่*(ง 4 องค้6ประกอบ โดยรว้มอย�&ในระด*บมาก แลี่ะเม��อพื้�จัารณ์าเป1นรายดานพื้บว้&า ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั อย�&ในระด*บส�ง ส&ว้นดานอ��น ๆ อย�&ในระด*บรองลี่งมา ไดแก& การใชบารม� การสรางส*มพื้*นธ6เป1นรายบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะการกระต)นการใชป7ญญา ตามลี่�าด*บ 2. เม��อส*งเค้ราะห6งานว้�จั*ยเช�งสหส*มพื้*นธ6 พื้บว้&า องค้6ประกอบของภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งที่*(ง 4 องค้6ประกอบ ม�ค้ว้ามส*มพื้*นธ6ที่างบว้กในระด*บมากก*บประส�ที่ธ�ผู้ลี่ขององค้6การแลี่ะการเป1นผู้�บร�หารม�ออาช�พื้ที่)กองค้6ประกอบ

แอนนา ร*ตนภ*กด�(2553 : บที่ค้*ดย&อ) ไดศึ�กษาว้�จั*ย เร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 1 การว้�จั*ยค้ร*(งน�(ม�ว้*ตถ)ประสงค้6 เพื้��อศึ�กษาภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 1 แลี่ะเพื้��อเปร�ยบเที่�ยบตามค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอนที่��ม�ต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารการศึ�กษา ในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 1 จั�าแนกตาม ต�าแหน&ง ว้)ฒ�การศึ�กษาส�งส)ด ประสบการณ์6ในการที่�างาน แลี่ะขนาดของสถานศึ�กษา กลี่)&มต*ว้อย&างในการว้�จั*ยในค้ร*(งน�( ไดแก& ค้ร�ผู้�สอนในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 1

จั�านว้น 239 ค้น โดยด�าเน�นการส)&มแบบแบ&งช*(นภ�ม� ตามขนาดของโรงเร�ยน เค้ร��องม�อที่��ใชในการว้�จั*ย เป1นแบบสอบถามมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า 5 ระด*บ แลี่ะม�ค้&าค้ว้ามเช��อม*�นที่*(งฉบ*บเที่&าก*บ .93 ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่ โดยการหาค้&าค้ว้ามถ�� รอยลี่ะ ค้&าเฉลี่��ย ส&ว้นเบ��ยงเบนมาตรฐาน การที่ดสอบค้&า t แลี่ะการที่ดสอบค้&า F ผู้ลี่การว้�จั*ยพื้บว้&า 1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษาในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน� เขต 1 โดยภาพื้รว้ม อย�&ในระด*บมาก ที่*(งดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั ดานการกระ

47

ต)นที่างป7ญญา แลี่ะดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ 2. ค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอนในส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาอ)บลี่ราชธาน�

เขต 1 ที่��ม�ต�าแหน&ง แลี่ะประสบการณ์6ในการเป1นผู้�บร�หารต&างก*นม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั ดานการกระต)นที่างป7ญญา แลี่ะ ดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 ดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั แลี่ะดานการกระต)นที่างป7ญญา ไม&แตกต&างก*น ส&ว้นดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะโดยภาพื้รว้ม แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05 แลี่ะค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอนที่��ม�ขนาดของสถานศึ�กษาต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 แลี่ะดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั ไม&แตกต&างก*น ส&ว้นดานการกระต)นที่างป7ญญา ดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ แลี่ะโดยภาพื้รว้ม แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05

ส)มาลี่� ลี่ะม&อม (2553 : บที่ค้*ดย&อ) ไดว้�จั*ย เร��อง ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ตามค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 การว้�จั*ยน�(ม�ว้*ตถ)ประสงค้6เพื้��อศึ�กษาภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ตามค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 แลี่ะเพื้��อเปร�ยบเที่�ยบค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอนต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 จั�าแนกตาม ประสบการณ์6การที่�างาน แลี่ะขนาดของสถานศึ�กษากลี่)&มต*ว้อย&างที่��ใชในการว้�จั*ยค้ร*(งน�(ค้�อ ค้ร�ผู้�สอน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 ปGการศึ�กษา 2552

จั�านว้น 365 ค้น จั�าแนกเป1นค้ร�ผู้�สอนที่��ปฏี�บ*ต�งานในสถานศึ�กษาขนาดเลี่$กจั�านว้น 73 ค้น ค้ร�ผู้�สอนที่��ปฏี�บ*ต�งานในสถานศึ�กษาขนาดกลี่างจั�านว้น 129 ค้น ค้ร�ผู้�สอนที่��ปฏี�บ*ต�งาน ในสถานศึ�กษาขนาดใหญ&จั�านว้น 163 ค้น โดยว้�ธ�การส)&มแบบแบ&งช*(น เค้ร��องม�อที่��ใชในการว้�จั*ยค้�อ แบบสอบถามที่��เป1นมาตราส&ว้นประมาณ์ค้&า 5 ระด*บ จั�านว้น 32 ขอ ม�ค้&าค้ว้ามเช��อม*�น.90 สถ�ต�ที่��ใชในการ

48

ว้�เค้ราะห6ขอม�ลี่ ไดแก& รอยลี่ะ ค้&าเฉลี่��ย ส&ว้นเบ��ยงเบนมาตรฐาน แลี่ะการที่ดสอบค้&า F

ผู้ลี่การว้�จั*ยพื้บว้&า 1. ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ตามค้ว้ามค้�ดเห$นของค้ร�ผู้�สอน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4  โดยภาพื้รว้ม แลี่ะรายดาน อย�&ในระด*บมาก 2. ค้ร�ผู้�สอน ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 ที่��ม�ประสบการณ์6การที่�างานต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 ที่*(งภาพื้รว้มแลี่ะรายดานไม&แตกต&างก*น 3.

ค้ร�ผู้�สอนที่��ปฏี�บ*ต�งานในสถานศึ�กษา ที่��ม�ขนาดต&างก*น ม�ค้ว้ามค้�ดเห$นต&อภาว้ะผู้�น�า การเปลี่��ยนแปลี่งของผู้�บร�หารสถานศึ�กษา ส*งก*ดส�าน*กงานเขตพื้�(นที่��การศึ�กษาศึร�สะเกษ เขต 4 โดยรว้มแตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .01

เม��อพื้�จัารณ์าเป1นรายดาน ค้�อดานการม�อ�ที่ธ�พื้ลี่อย&างม�อ)ดมการณ์6 ดานการกระต)นที่างสต�ป7ญญา แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .01 ส&ว้นดานการสรางแรงบ*นดาลี่ใจั แตกต&างก*นอย&างม�น*ยส�าค้*ญที่างสถ�ต�ที่��ระด*บ .05 แลี่ะดานการค้�าน�งถ�งค้ว้ามเป1นป7จัเจักบ)ค้ค้ลี่ ไม&แตกต&างก*น

จัากการศึ�กษาแนว้ค้�ด ที่ฤษฏี� เอกสารแลี่ะงานว้�จั*ยขางตน สร)ปไดว้&า กระบว้นการบร�หารเพื้��อพื้*ฒนาค้)ณ์ภาพื้การศึ�กษาของผู้�บร�หาร ผู้�บร�หารตองม�ค้ว้ามเป1นผู้�น�าแลี่ะใหค้ว้ามส�าค้*ญต&อการพื้*ฒนาภาว้ะผู้�น�าของตนเอง ร� จั*กเปลี่��ยนแปลี่งแลี่ะปร*บปร)งตนเอง โดยม�ค้ว้ามเช��อว้&า การม�ภาว้ะผู้�น�าการเปลี่��ยนแปลี่งจัะช&ว้ยใหบ)ค้ลี่ากรแลี่ะองค้6กรม�ค้ว้ามเขมแข$ง แลี่ะสามารถน�าพื้าองค้6กรบรรลี่)เปAาหมายของการจั*ดการศึ�กษาได