ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ДАДЛАГЫН ТТАЙЙЛАН · 2018. 12. 23. · 4. Илтгэх...

МУИС-Хууль Зүйн Сургууль

Практик сургалтын тэнхим

ҮҮҮЙЙЙЛЛЛДДДВВВЭЭЭРРРЛЛЛЭЭЭЛЛЛИИИЙЙЙННН

ДДДАААДДДЛЛЛАААГГГЫЫЫННН ТТТАААЙЙЙЛЛЛАААННН

Дадлага хийсэн байгууллага: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх

Дадлага хийсэн чиглэл: Захиргаан хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/

Дадлагын үргэлжилсэн хугацаа: эхэлсэн 200 … оны …сарын …- ны өдөр

дууссан 200 …оны …сарын …-ны өдөр

____________________________________

Удирдагч: ………………….………………

/Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх,

шүүгч Х.Батсүрэн/

Дадлагажигч: ……………………………… /МУИС-Хууль Зүйн Сургууль, эрх зүйн

52 дугаар анги, оюутан Б.Батмөнх/

___________________________________________

222000000999 оооннн ҮҮҮйййлллдддвввэээрррлллэээлллииийййннн дддааадддлллааагггыыыннн тттааайййлллаааннн

2

ГГГүүүйййцццэээтттгггэээсссэээннн ::: МММУУУИИИССС---ХХХуууууулллььь ЗЗЗүүүйййннн сссуууррргггуууууулллььь ,,, эээрррххх зззүүүйййннн 555222 дддууугггааааааррр ааанннгггиии ,,, оооюююууутттаааннн БББ ...БББааатттмммөөөнннххх

Гарчиг

I. ҮНДСЭН ХЭСЭГ

1. Талархал

2. Товч мэдээлэл

3. Тодорхойлолт

4. Илтгэх хуудас

5. Төлөвлөгөө

6. Тайлан

II. ХАВСРАЛТ ХЭСЭГ

7. Дэд хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх нэхэмжлэл хүлээн авах”

7.1. “Захиргааны хэргийн шүүх нэхэмжлэл хүлээн авах” ажиллагаа

7.2. “Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай” захирамж

7.3. “Нэхэмжлэл хүлээн авах” тухай

7.4. “Нэхэмжлэл”

8. Дэд хэсэг “Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгчээс явуулах ажиллагаа”

8.1. “Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгч”-ийн ажиллагаа

8.2. “Гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах тухай” захирамж

8.3. “Хэргийн газарт хийсэн үзлэг”-ийн тэмдэглэл

8.4. “Хэргийн газарт хийсэн үзлэг”-ийн тэмдэглэлийн хавсралт

8.5. “Хэргийн хугацаа сунгах тухай” шүүгчдийн зөвлөлгөөний тогтоол

8.6. “Шүүх бүрэлдэхүүн томилох тухай” шүүгчдийн зөвлөлгөөний тогтоол

8.7. “Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг товлон зарлах тухай” захирамж

8.8. “Шүүхийн мэдэгдэх хуудас”

8.9. “Шүүхийн албан тоот”

8.10. “Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад бүрдүүлэх баримт”-ын

тухай

9. Дэд хэсэг “Шүүх хуралдаан”

9.1. “Анхан шатны шүүх хуралдаан”-аар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

9.2. “Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай” шүүхийн тогтоол

9.3. “Шүүх хуралдааны тэмдэглэл”

9.4. “Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай” шүүгчийн захирамж


3



9.6. “Шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай” шүүгчийн

захирамж

9.7. “Шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгэх хуудас”

9.8. “Анхан шат, давж заалдах шат, хяналтын шатны шүүх хуралдаан”-ны

онцлогийн талаарх тойм

9.9. “Давж заалдах шатны шүүх хуралдаан”-д байлцсан тэмдэглэл

9.10. “Хяналтын шатны шүүх хуралдаан”-д байлцсан тэмдэглэл

10. Дэд хэсэг “Дадлагажих төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй ажиллагаа”

10.1. “Шүүх хуралдаан”-ны зар

10.2. “Шүүх хуралдаан”-д иргэдийн төлөөлөгчөөр оролцон, гаргасан дүгнэлт

10.3. Бие даан боловсруулсан баримт

III. БУСАД

11. Дэдэ хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх”-ийн тухай

11.1. “Захиргааны хэргийн шүүх”-ийн тухай

11.2. “Захиргааны хэргийн шүүгч”

11.3. “Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн туслах, шүүх хуралдааны нарийн

бичгийн дарга, шүүхийн хуяг, цагдаа, бичиг хэрэг”

11.4. “Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх”

12. Дүгнэлт


4


ҮҮҮНННДДДСССЭЭЭННН ХХХЭЭЭСССЭЭЭГГГ

1. Талархал

2. Товч мэдээлэл

3. Тодорхойлолт

4. Илтгэх хуудас

5. Төлөвлөгөө

6. Тайлан


5


ТАЛАРХАЛ

МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн эрх зүйн 5 дугаар ангийн оюутан Б.Батмөнх Нийслэлийн

Захиргааны хэргийн шүүхэд шүүгч Х.Батсүрэнгийн удирдлага дор “захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр үйлдвэрлэлийн дадлага хийж

гүйцэтгэлээ. Үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд дадлагажигч оюутанд мэдэхгүй чадахгүй,

шинэ тутам зүйл цаг ямагт тохиолдож байсан бөгөөд тэр бүрнээ тус шүүхийн шүүгч, шүүгчийн

туслах, бусад албан хаагчид тусалж дэмжиж байсныг хэлэх нь зүйтэй.

Тэр дундаа дадлага удирдсан шүүгч Х.Батсүрэн миний их сургуулийн танхимд олж

авсан онолын мэдлэгийг практикт хэрэглэх талаар үнэтэй зөвлөгөө өгч байсны дээр хувь хүний

зан чанар, шүүгчийн ноён нуруу ирээдүйд хуульч мэргэжлээр ажиллах миний хойшдын зам

мөрд үлгэр дуурайлал болсон.

Мөн шүүгч Х.Батсүрэнгийн туслах Н.Дамдинсүрэн дадлага эхэлсэн өдрөөс дадлагын

хугацаанд анхаарах зүйл болон шүүхийн дотоод бүтэц зохион байгуулалтыг танилцуулж,

зөвлөж байсан.

Шүүгч Х.Батсүрэнгийн туслах С.Өмирбек ахын ёсоор тусалж, эелдэг сайхан харьцаж

байсан.

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн Тамгын хэлтсийн дарга Д.Энхбаатар

дадлагажигч оюутануудтай дадлагын эхэлсэн өдрөөс дадлага хийхэд шаардагдах техник

хэрэгслээр хангаж, бүх талын туслалцаа үзүүлж байсан.

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч, МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн

Практик сургалтын тэнхимийн багш Ц.Цогт оюутануудтай хамгийн ойр байж, дадлагын

хугацааг үр дүнтэй, бүтээлч, хариуцлагтай ашиглах, хууль зүйн практик болон онолын цар

хүрээг зөв дүгнэх, гарсан алдаа дутагдлыг анхаарч цаашид хэрхэн дадлагыг үргэлжлүүлэх

талаар байнга сануулж байсан. Түүний хатуу ч гэлээ бодсон зүйлээ илэн далангүй шулуухан

хэлдэг зан чанар дадлагажигч оюутануудын хүндэтгэлийг хүлээсэн.

Мөн тус шүүхийн ерөнхий шүүгч Д.Дамдинсүрэн, шүүгч С.Мөнхжаргал, шүүгч

А.Отгонцэцэг, шүүгч Б.Хажидмаа, шүүгч Д.Эрдэнэчимэг, шүүгч Т.Энхмаа болон шүүгчийн

туслах Л.Баатар, О.Батсүх, Д.Дэлгэрмөрөн, Ц.Нарангэрэл, Б.Сугар, М.Цэцэгмаа, Д.Хаш-

Эрдэнэ, Э.Халиунбаяр болон тус шүүхийн нийт албан хаагчдад дадлагажигч оюутан Б.Батмөнх

гүн талархлаа илэрхийлье.

Талархал илэрхийлсэн:…………………………………….. /Б.Батмөнх/


6


ТОВЧ МЭДЭЭЛЭЛ

1.Дадлагажигч оюутан: МУИС-Хууль Зүйн Сургууль, эрх зүйн 5 дугаар ангийн оюутан

Б.Батмөнх

2.Байршил: Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 18 дугаар хороо, 42 байр, 118 тоот

3.Шуудангийн хаяг, E-mail: [email protected]

4.Харилцах утас, факс: (976-11) 362208

5.Регистрийн дугаар: ХЙ86021718

6.Харилцагч байгууллагын хаяг: МУИС-Хууль Зүйн сургууль, практик сургалтын тэнхим

7.Үйлдвэрлэлийн дадлага хийсэн байгууллага: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх

8.Байршил: Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Самбуугийн гудамж

9.Вэб хуудас: www.admincourt.gov.mn


11.Үйлдвэрлэлийн дадлагын чиглэл: Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан

шатны шүүх/

12.Үйлдвэрлэлийн дадлага удирдагч: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч

Х.Батсүрэн

13.Үйлдвэрлэлийн дадлагын үргэлжилсэн хугацаа: 2008.07.15-2009.01.15

http://www.admincourt.gov.mn/


7


МУИС-ийн Хууль Зүйн сургуулийн

захиргаанд

Оюутан Б.Батмөнхийн

үйлдвэрлэлийн дадлагын тухай

тодорхойлолт

Байгууллага:Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх

Чиглэл: Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/

Хугацаа: 2008.07.15-2009.01.15

Дадлага удирдагч: Шүүгч Х.Батсүрэн

Оюутан Б.Батмөнх 2008 оны 7 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 2009 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр

хүртэл хугацаанд Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд МУИС-Хууль Зүйн сургууль,

Практик сургалтын тэнхимээс олгосон удирдамжид заасны дагуу “Захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа/анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр үйлдвэрлэлийн дадлага хийж

гүйцэтгэв.

Энэ хугацаанд үйлдвэрлэлийн дадлагыг хийж гүйцэтгэх талаар төлөвлөгөө

боловсруулан дадлага удирдагчаар батлуулж, дадлагын удирдамж болон төлөвлөгөөнд заасан

ажлыг хийж гүйцэтгэсэн байна.

ШҮҮГЧ Х.БАТСҮРЭН


8


ИЛТГЭХ ХУУДАС

1.Дадлагажигч оюутан: МУИС-Хууль Зүйн Сургууль, эрх зүйн 5 дугаар ангийн

оюутан Б.Батмөнх

2.Байршил: Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 18 дугаар хороо, 42 байр, 118 тоот

2.Шуудангийн хаяг, E-mail: [email protected]


4.Харилцагч байгууллага: МУИС-Хууль Зүйн сургууль, практик сургалтын тэнхим

5. Сэдэв: Үйлдвэрлэлийн дадлага

6.Үйлдвэрлэлийн дадлагын чиглэл: Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

/анхан шатны шүүх/

7.Үйлдвэрлэлийн дадлага хийсэн байгууллага: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн

шүүх

8.Байршил: Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, Самбуугийн гудамж

9.Вэб хуудас: www.admincourt.gov.mn


11.Огноо: 2009.01.20

“ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ДАДЛАГЫН ИЛТГЭХ ХУУДАС”

Монгол улсын их сургуулийн Хууль Зүйн сургуулийн эрх зүйн 5 дугаар ангийн оюутан

Б.Батмөнх 2008 оны 7 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 2009 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд үйлдвэрлэлийн дадлагыг тус сургуулийн Практик

сургалтын тэнхимээс гаргасан удирдамжид зааснаар хийж гүйцэтгэлээ.

Б.Батмөнх Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд “захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/” чиглэлээр үйлдвэрлэлийн дадлага хийсэн бөгөөд

дадлагыг хийж гүйцэтгэх талаар төлөвлөгөө гарган, дадлага удирдагчаар батлуулж

төлөвлөгөөнд заасан ажлыг хийж гүйцэтгэв.

Илтгэх хуудас бичсэн: …………………..……………

/МУИС-Хууль Зүйн сургууль, эрх зүйн


http://www.admincourt.gov.mn/


9


МУИС-Хууль Зүйн Сургууль

Практик сургалтын тэнхим

ДДДааадддлллааагггааажжжиииххх тттөөөлллөөөвввлллөөөгггөөөөөө

Дадлага хийсэн байгууллага: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх

Дадлагын сэдэв: Үйлдвэрлэлийн дадлага

Дадлагын чиглэл: Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа/анхан шатны шүүх/

Дадлагын үргэлжлэх хугацаа: эхэлсэн 200 … оны …сарын …- ны өдөр

дууссан 200 …оны …сарын …-ны өдөр

____________________________________

Удирдагч: ………………….………………

/Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх,

шүүгч Х.Батсүрэн/

Дадлагажигч: ……………………………… /МУИС-Хууль Зүйн Сургууль, эрх зүйн


___________________________________________

Дадлагын хугацаанд хийж гүйцэтгэх ажиллагаа.

1. Нэхэмжлэл хүлээн авах.

2. Хэргийн харьяаллыг тогтоох, гомдлыг захиргааны журмаар урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагаа,

захиргааны хэргийн нутаг дэвсгэрийн болон шүүхийн харьяаллын ялгааг мэдэж авах

3. Захиргааны хэрэг үүсгэх шүүгчийн явуулах ажиллагаа. Ажиллагаанд биечлэн оролцож, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас ялгаатай болон төстэй зүйлийг мэдэж авах

4. Шүүх хуралдаанд бэлтгэх

5. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч этгээдийн

эрх зүйн байдал, мөн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн эрх үүрэг, тэдгээрийн эрх үүргээ хэрэгжүүлж

байгаа үйл явцтай танилцах

6. Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хуралдаанд 8-аас доошгүй удаа байлцаж, хурлаас гарах

эрхийн актыг боловсруулж сурах

7. Давж заалдах болон хяналтын журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаатай танилцах

8. Захиргааны хэргийн талаар данс бүртгэл хөтлөх, тайлан мэдээ гаргах аргачилалтай танилцах

9. Шүүгчийн ёс зүй


10


10. Бусад

1. Нэхэмжлэл хүлээн авах

- нэхэмжлэл гаргах

- нэхэмжлэлийн хэлбэр

- нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр

- нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

эдгээртэй холбогдсон ажиллагаатай 5 –аас доошгүй удаа оролцож холбогдох баримт

бичгийг боловсруулах.

2. Хэргийн харьяаллыг тогтоох, гомдлыг захиргааны журмаар урьдчилан шийдвэрлэх

ажиллагаа, захиргааны хэргийн нутаг дэвсгэрийн болон шүүхийн харьяаллын ялгааг

мэдэх.

3. Захиргааны хэрэг үүсгэх шүүгчийн явуулах ажиллагаа

- гэрчийн мэдүүлэг авах

- шинжээчийн дүгнэлт гаргуулах

- үзлэг хийх

- хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг цуглуулах

дээрх ажиллагаанд биечлэн оролцож буюу Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх

тухай хууль, эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль, Эрүүгийн хууль, холбогдох сурах

бичиг, эрдэм шинжилгээний бүтээлүүдээс тэмдэглэл хийж , Иргэний хэрэг шүүхэд

хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас ялгагдах болон төстэй зүйлийг мэдэх.


- нэхэмжлэлийг хариуцагчид гардуулах

- нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэгтгэх, тусгаарлах

- захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх ажиллагаа

5. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч

этгээдийн эрх зүйн байдал, мөн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн эрх үүрэг, тэдгээрийн эрх

үүргээ хэрэгжүүлж байгаа үйл явцтай танилцах.

6. Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хуралдаанд 8-аас доошгүй удаа байлцаж,

хурлаас гарах эрхийн актыг боловсруулж сурах.

7. Давж заалдах болон хяналтын шатны шүүхэд хийх ажиллагаа.

8. Захиргааны хэргийн талаар данс бүртгэл хөтлөх, тайлан мэдээ гаргах аргачлаатай

танилцах.

9. Шүүгчийн ёс зүйн дүрэмтэй танилцах.

10. Бусад.


11


ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ДАДЛАГЫН ТАЙЛАН

Оршил



хугацаанд Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх дээр үйлдвэрлэлийн дадлагын хүрээнд хийж

гүйцэтгэсэн үйл ажиллагааг толилуулж байна.

Тайлагнах зарчим

Энэхүү тайланд Б.Батмөнхийн 2008 оны 7 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 2009 оны 1 дүгээр сарын

16-ны өдөр хүртэл хугацаанд Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх дээр шүүгч

Х.Батсүрэнгийн удирдлага доор МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн Практик сургалтын тэнхимээс

гаргасан удирдамжийн дагуу “захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны

шүүх/”-ны чиглэлээр хийж гүйцэтгэсэн ажиллагааны талаарх мэдээллийг тусгасан болно.

Тайлангийн үзүүлэлт

Миний бие үйлдвэрлэлийн дадлагыг дэс дараалал бүхий, үр ашигтай хийхийн тулд төлөвлөгөө

гарган дадлага удирдагчаар батлуулан төлөвлөгөөнд заагдсан ажлыг өөрийн бүхий л бололцоо,

мэдлэг чадварыг дайчлан хийж гүйцэтгэсэн.

Төлөвлөгөөний хүрээнд “захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа/анхан шатны шүүх/”-

ны чиглэлээр дараах ажиллагааг хийж гүйцэтгэхээр төлөвлөсөн.

Үүнд

1. Нэхэмжлэл хүлээн авах

- нэхэмжлэл гаргах

- нэхэмжлэлийн хэлбэр

- нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр

- нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

эдгээртэй холбогдсон ажиллагаатай 5 –аас доошгүй удаа оролцож холбогдох баримт

бичгийг боловсруулах.

2. Хэргийн харьяаллыг тогтоох, гомдлыг захиргааны журмаар урьдчилан шийдвэрлэх

ажиллагаа, захиргааны хэргийн нутаг дэвсгэрийн болон шүүхийн харьяаллын ялгааг

мэдэж авах.

3. Захиргааны хэрэг үүсгэх шүүгчийн явуулах ажиллагаа

- гэрчийн мэдүүлэг авах

- шинжээчийн дүгнэлт гаргуулах

- үзлэг хийх

- хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг цуглуулах


12


дээрх ажиллагаанд биечлэн оролцож буюу Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх

тухай хууль, эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль, Эрүүгийн хууль, холбогдох сурах

бичиг, эрдэм шинжилгээний бүтээлүүдээс тэмдэглэл хийж, Иргэний хэрэг шүүхэд

хянан шийдвэрлэх ажиллагаанаас ялгаатай болон төстэй зүйлийг мэдэж авах.


- нэхэмжлэлийг хариуцагчид гардуулах

- нэхэмжлэлийн шаардлагыг нэгтгэх, тусгаарлах

- захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх ажиллагаа

5. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч

этгээдийн эрх зүйн байдал, мөн төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн эрх үүрэг, тэдгээрийн эрх

үүргээ хэрэгжүүлж байгаа үйл явцтай танилцах.

6. Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хуралдаанд 8-аас доошгүй удаа байлцаж,

хурлаас гарах эрхийн актыг боловсруулж сурах.

7. Давж заалдах болон хяналтын шатны шүүхэд хийх ажиллагаа.

8. Захиргааны хэргийн талаар данс бүртгэл хөтлөх, тайлан мэдээ гаргах аргачилалтай

танилцах.

9. Шүүгчийн ёс зүйн дүрэмтэй танилцах

10. Бусад

Төлөвлөгөөний биелэлт

Б.Батмөнх үйлдвэрлэлийн дадлага хийх төлөвлөгөөнд заасны дагуу “захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр дараах ажиллагааг хийж түүнд

холбогдох баримт бичгийг боловсруулсан.

Үүнийг хүснэгтээр үзүүлбэл.

Д/д Боловсруулсан албан бичгийн нэр Боловсруулсан албан

бичгийн тоо

1 Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай шүүгчийн захирамж 8

2 Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулах хугацааг тогтоох тухай

шүүгчийн захирамж

0

3 Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай шүүгчийн

захирамж

0

4 Хэргийн хугацаа сунгах тухай шүүгчдийн зөвлөлгөөний

тогтоол

7

5 Шүүх бүрэлдэхүүн томилох тухай шүүгчдийн зөвлөлгөөний

тогтоол

3

6 Хамтран хариуцагчаар татах тухай шүүгчийн захирамж 0

7 Гуравдагч этгээдээр татах тухай шүүгчийн захирамж 7

8 Шүүх хуралдааныг товлон зарлах тухай шүүгчийн захирамж 7

9 Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай шүүгчийн захирамж 9

10 Дангаар шийдвэрлэх захиргааны хэргийн шүүх хуралдаан

хойшилсон тэмдэглэл

6

11 Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай шүүхийн тогтоол 7


13


12 Бүрэлдэхүүнтэй шийдвэрлэх захиргааны хэргийн шүүх

хуралдаан хойшилсон тэмдэглэл

6

13 Шүүхийн мэдэгдэх хуудас 1

14 Эрэн сурвалжлах тухай шүүгчийн захирамж 0

15 Даалгавар гүйцэтгүүлэх тухай шүүгчийн захирамж 0

16 Хэргийн оролцогчийг албадан ирүүлэх тухай шүүгчийн

захирамж

0

17 Захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх тухай шүүгчийн

захирамж

0

18 Шинжээч томилох тухай шүүгчийн захирамж 0

19 Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх тухай


0

20 Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулах тухай


0

21 Захиргааны шийтгэл ноогдуулах тухай 0

22 Хариуцагчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн

зөвшөөрснийг баталж хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай

0

23 Шүүхийн шийдвэр албадан гүйцэтгүүлэх тухай шүүгчийн

захирамж

1

24 Нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын эвлэрлийг баталж хэргийг

хэрэгсэхгүй болгох тухай

0

25 Хэргийг шилжүүлэн хувиарлах тухай шүүгчдийн зөвлөлгөөний

тогтоол

0

26 Шүүхийн албан тоот 15

27 Шүүхийн мэдэгдэх хуудас 1

28 Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх хуудас 1

29 Шүүхийн шийдвэр 0

Мөн үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд “захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

/анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр дараах ажиллагааг хийж түүнд холбогдох баримт бичгийг

бүрдүүлсэн.

Үүнийг хүснэгтээр үзүүлбэл.

Д/д Бүрдүүлсэн албан бичгийн нэр Бүрдүүлсэн албан

бичгийн тоо

1 Нэхэмжлэлийн хувийг хариуцагч /гуравдагч этгээдэд/

гардуулсан баримт

13

2 Нэхэмжлэгчид эрх, үүрэг тайлбарласан баримт 0

3 Хариуцагчид эрх, үүрэг тайлбарласан баримт 8

4 Гуравдагч этгээдэд эрх, үүрэг тайлбарласан баримт 5

5 Хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгчид

хэргийн материал танилцуулсан баримт

7

6 Гэрчид эрх үүрэг тайлбарласан баримт 0

7 Шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамжийг танилцуулж,

гардуулсан баримт

0

8 Шүүгчийн захирамжийн үр дагаврыг тайлбарласан баримт 0

9 Шүүхийн шийтгэврийг танилцуулсан баримт 0

10 Шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн баримт 20

11 Нэхэмжлэл, түүнд хавсаргасан материалыг хүлээлгэж өгсөн

баримт

0

12 Шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан баримт 6

13 Давах, хяналтын шатны журмаар гаргасан гомдлыг 2


14


танилцуулсан баримт

14 Хэргийг эмхэтгэсэн тухай баримт 0

15 Захиргааны зөрчлийн материал танилцуулсан тухай баримт

16 Зөрчил гаргасан этгээдэд эрхээ хамгаалах талаар тайлбарласан

баримт

0

17 Шүүхийн мэдэгдэх хуудас /бичсэн/ 17

18 Нэхэмжлэлээс татгалзсан баримт 0

19 Шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгчөөр оролцож хэргийн

үйл баримт, хэргийн оролцогчийн гэм буруутай эсэхийн талаар

гаргасан дүгнэлт

8

20 Шүүх хуралдааны зар 6

Шүүгчдийн зөвлөлгөөний 2008 оны 7 дугаар сарын 18-ны өдрийн тогтоолоор Б.Батмөнх тус

шүүхийн иргэдийн төлөөлөгчөөр томилогдсон бөгөөд иргэдийн төлөөлөгчөөр ажиллах

хугацаанд “иргэдийн төлөөлөгчийн дүгнэлт” үйлдэх баримт бичиг болон хэргийн оролцогчийг

албадан ирүүлэх тухай шүүгчийн захирамжийг хүргэсэн тухай тэмдэглэлийн эхийг

боловсруулсан. Шүүх хуралдаанд иргэдийн төлөөлөгчөөр 19 удаа оролцсоны 11 шүүх

хуралдаан хойшилсон байна.

Мөн үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд 3 захиргааны хэргийн газрын үзлэгт явж,

захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хуралдаанд 29 удаа, захиргааны хэргийн давж заалдах

шатны шүүх хуралдаанд 5 удаа, хяналтын шатны шүүх хуралдаанд 5 удаа сууж тэмдэглэл

хөтлөн, тухайн шатны хурлын талаар тойм бичсэн. Иргэн, хуулийн этгээдээс шүүхэд гаргасан

нэхэмжлэлээс 3 нэхэмжлэлийг сонгон авч бие даан захиргааны хэрэг үүсгэх, татгалзах

үндэслэл байгаа эсэх талаар иж бүрэн шинжилгээ хийн тайланд хавсаргасан.

Шинжээч томилох, захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх, гэрчийг асуух ажиллагаанд

биечлэн оролцоогүй болно.

Түүнчлэн дадлагын хугацаанд биечлэн оролцож боловсруулсан болон биечлэн оролцоогүй

ажиллагаа, баримт бичгийг нэг бүрчлэн бие даан холбогдох хууль, онолын эх сурвалжийг

ашиглан судалж өөрийн дүгнэлтийг хийсэн. Дадлагажих төлөвлөгөөнд тусгагдсан шүүгчийн ёс

зүй болон захиргааны хэргийн талаарх данс бүртгэл хөтлөх, тайлан мэдээ гаргах аргачлалтай

танилцахыг зорьж ажилласан болно.

Тайлан бичсэн:__________________ /МУИС-Хууль Зүйн Сургууль, эрх зүйн

5 дугаар ангийн оюутан Б.Батмөнх/


15


ХХХАААВВВСССРРРАААЛЛЛТТТ

ХХХЭЭЭСССЭЭЭГГГ

7. Дэд хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх нэхэмжлэл хүлээн авах”





8. Дэд хэсэг “Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгчээс явуулах ажиллагаа”











тухай

9. Дэд хэсэг “Шүүх хуралдаан”

9.1. “Анхан шатны шүүхээр хуралдаан”- аар хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаа






захирамж






10. Дэд хэсэг Дадлагажих төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй ажиллагаа

10.1. “Шүүх хуралдаа”-ны зар




16


Дэд хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх нэхэмжлэл

хүлээн авах”






17


7.1. ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ НЭХЭМЖЛЭЛ ХҮЛЭЭН АВАХ АЖИЛЛАГАА

Аймаг, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хуульд заасны дагуу анхан шатны шүүх бөгөөд

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-д заасны дагуу

үүсгэсэн захиргааны хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэнэ1. Захиргааны хэргийн

шүүх хэрэг маргааны анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэхдээ иргэн, хуулийн этгээдийн

нэхэмжлэлийн үндсэн дээр захиргааны хэрэг үүсгэнэ.

Нэхэмжлэл гэж ЗХХШтХ-д “иргэн, хуулийн этгээдээс захиргааны хууль бус актын

улмаас зөрчигдсөн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар захиргааны хэргийн

шүүхэд хандаж гаргасан өргөдөл” хэмээн томъёолсон байна.

Шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахад ЗХХШтХ-ийн 33 дугаар зүйлийн 33.1-т заанаар

“Нэхэмжлэлийг тухайн захиргааны хэргийн шүүхийн нарийн бичгийн дарга хүлээн авч,

ийнхүү хүлээн авсан нэхэмжлэл, хавсаргасан материалын хуудасны тоо, огноо, цаг, минутыг

нэхэмжлэлд тэмдэглэн, нэхэмжлэл бүртгэх дэвтэрт бүртгэж баримтжуулах” ажиллагаа

явагдана.

Энэ нь дараах эрх зүйн үр дагаврыг бий болгоно

- “Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулах хугацаа заан буцаах” бол ЗХХШтХ-ийн 33.2-т

зааснаар “Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт”-ийн 2 дугаар зүйлийн 2.5.1-т

заасан хугацааг тоолох

- Шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл байгаа эсэхийг тогтоон,

үндэслэл бүхий байдал тогтоогдвол нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах,

тогтоогдохгүй бол захиргааны хэрэг үүсгэх тухай ЗХХШтХ-ийн 36 дугаар зүйлд заасан

хугацааг тоолох

- Захиргааны хэрэг үүсгэн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах тохиолдолд

ЗХХШтХ-ийн 47 дугаар зүйлд заасан хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацааг тогтоох

Шүүхийн явуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг боловсронгуй болгосны үндсэн дээр

шүүхийн бие даасан байдлыг хангаж, иргэн хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг

сонирхлыг цаг алдалгүй хамгаалах, улмаар тухайн ажиллагаанд хяналт тавих зорилгоор

Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн 2007 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдөр “Захиргааны хэргийн

хөдөлгөөний стандарт” (цаашид ЗХХС гэх)-ийг батлах тухай 63 дугаар тогтоол гарсан.

Уг стандартын зорилт ЗХХШтХ болон ИХШХШтХ-д заасны дагуу захиргааны хэргийн

шүүхэд хэрэг, нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

явуулах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдаанаар хэрэг хянан шийдвэрлэх, хэргийг хянан

шийдвэрлэсний дараа хийгдэх ажилбаруудыг хэн, ямар хугацаанд, хэрхэн гүйцэтгэх тухай

нэгдсэн стандартыг тогтоож, уг ажиллагаанд тавих хяналтыг зохион байгуулахад оршино2.

Захиргааны хэргийн шүүхэд гаргах нэхэмжлэл бичгийн хэлбэрээр байх бөгөөд түүн

дээр нэхэмжлэл гаргагч болон түүнийг төлөөлөх эрх бүхий этгээд гарын үсэг зуран тухайн

шүүхийн шуудангийн хаягаар болон өөрийн биеэр эсвэл төлөөлөх эрх бүхий этгээдээр

дамжуулан нэхэмжлэл гаргана.

Нэхэмжлэлийг хүлээн авахад ЗХХШтХ-д заасан шаардлагаас гадна нэхэмжлэлд

хавсаргасан материал нотлох баримтын шаардлага хангасан эсэхийг шалгана.

Улсын тэмдэгтийн хураамж, нэхэмжлэлд хавсаргасан баримтын хуулийн шаардлага

ЗХХШтХ-д заасан нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэрт багтаагүй, уг шаардлагыг хангаагүй нь

“Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулахаар” буцаах үндэслэл болж шүүгчийн захирамж

гарахгүй ч ЗХХШтХ-ийн 80 дугаар зүйлийн 80.1-т заасны дагуу Шүүхээс эрх зүйн маргааныг

1 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15.1. УБ 2002 он 2 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 1 дүгээр зүйлийн 1.1. УБ 2007 он


18


шийдвэрлэхтэй холбогдсон үйлчилгээ үзүүлсний төлөө зохигчоос төлж байгаа мөнгөн

хөрөнгийг хураамж бөгөөд хураамжийг урьдчилан нэхэмжлэгчээр төлүүлж нэхэмжлэл

хангагдсан тохиолдолд хариуцагчаар төлүүлэн нэхэмжлэгчид буцаан олгохоор3 заасан нь

нэхэмжлэл гаргахад тавигдах шаардлага болох төдийгүй, уг шаардлагыг хангаагүй нь шүүх

нэхэмжлэл гаргагчид үйлчилгээ үзүүлэхээс татгалзах үндэслэл болж байна. Нэхэмжлэлд

хавсаргасан баримт бичиг нь нэхэмжлэгчээс тухайн маргааны үйл баримтыг гэрчилсэн шүүхэд

гарган өгч байгаа зүйл болох бөгөөд нэхэмжлэлийн дагуу Захиргааны хэрэг үүсгэсэн

тохиолдолд ЗХХШтХ-ийн 30 дугаар зүйлийн 30.1-т зааснаар ИХХШтХ-ийн 37 дугаар зүйлийн

37.1-т заасан Хэргийн оролцогчоос өөрийн шаардлага ба татгалзлаа үндэслэж байгаа, шүүх

хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий, хуульд заасан арга хэрэгслээр олж авсан

бодит нөхцөл байдлыг тогтооход шаардлагатай аливаа баримтат мэдээлэл болох бөгөөд нотлох

баримтын шаардлагыг хангах ёстой болно.

Дээрх шаардлагыг хангасан тохиолдолд шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авах үндэслэл бүрдэх

бөгөөд дараах ажиллагааг явуулна.

Үүнд:

- шүүхийн мэдээлэл, лавлагааны ажилтан /нарийн бичгийн дарга/ нэхэмжлэл болон

түүнд хавсаргасан баримт бичгийн хуудасны тоо, хүлээн авсан огноо, цаг, минут,

бүртгэлийн дугаарыг нэхэмжлэлийн эхний хуудасны арын нүүрний зүүн доод буланд

дардас дарж баталгаажуулна.

- үүний дараа Шүүхийн тухай хуулийн 68 дугаар зүйлийн 68.4.1, ЗХХШтХ-ийн 50

дугаар зүйлийн 50.1, ИХХШтХ-ийн 78 дугаар зүйлийн 78.1-т заасны дагуу тухайн

шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөнөөс тогтоосон хуваарийн дагуу нэхэмжлэлийг, түүнд

хавсаргасан баримт бичгийн хамт тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүгчид 1 өдрийн

дотор хүлээлгэн өгч, энэ тухай нэхэмжлэл бүртгэх дэвтэрт гарын үсэг зуруулна. /уг

дэвтэрт нэхэмжлэл гаргагчийн нэр, хаяг, хариуцагчийн нэр, хаяг, нэхэмжлэлийн утга,

нэхэмжлэл хүлээн авсан огноо, хавсаргасан баримтын хуудасны тоо, нэхэмжлэл

хүлээлгэн өгсөн этгээдийн гарын үсэг, хүлээн авсан нарийн бичгийн даргын гарын үсэг,

хүлээн авсан шүүгчийн нэр зэрэг мэдээлэл, бүртгэлийн ач холбогдол бүхий

бүрдүүлбэртэй/

Нэхэмжлэлийг ЗХХШтХ-д заасны дагуу бичгээр гаргах бөгөөд тухайн захиргааны хэргийн

шүүхийн нарийн бичгийн дарга хүлээн авч ЗХХШтХ-ийн 50 дугаар зүйлийн 50.1-т зааснаар

Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ИХХШтХ гэх)-д заасны дагуу жил,

хагас жил зэрэг тодорхой хугацаагаар тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөнөөс хуваарь

гарган томилогдсон шүүгч4-д хуваарилна.

Хуваарийн дагуу нэхэмжлэлийг хүлээн авсан шүүгч ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлд заасан

нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангасан эсэхийг шалган тогтоох зорилгоор дараах ажиллагааг

явуулна.

I. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.2-д заасан дараах зүйлийг нэхэмжлэл гаргагч

гаргасан нэхэмжлэлдээ тусгасан байна.

Үүнд:

- 32.2.1. нэхэмжлэлийг захиргааны хэргийн ямар шүүхэд гаргаж байгаа /Нэхэмжлэл гаргаж

буй Захиргааны хэрийг шүүхийг бичнэ /

- 32.2.2. нэхэмжлэгч,хариуцагчийн овог, эцгийн болон өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг,

хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа газрын хаяг /Нэхэмжлэл гаргагч өөрийн болон

нэхэмжлэлдээ тодорхойлсон хариуцагчийн овог, эцгийн болон өөрийн нэр, оршин суугаа газрын

хаяг, хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа газрын хаягийг тодорхой бичсэн байна/

3 Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 57 дугаар зүйлийн 57.1. УБ 2002 он 4 Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 78 дугаар зүйлийн 78.1. УБ 2002 он


19


- 32.2.3. нэхэмжлэлийн шаардлагын агуулга /Нэхэмжлэл гаргагч ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар

зүйлийн 32.51-32.5.4 болон тус хуулийн 70 дугаар зүйлийн 70.2.1-70.2.7-д заасан нэхэмжлэлийн

шаардлагын аль нэгийг гаргасан/

- 32.2.4. хавсаргасан баримт бичгийн жагсаалт /шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ хавсаргасан

баримт бичгийн жагсаалтад дурьдсан баримт бичиг, түүний хуулийн шаардлага хангаж

байгаа эсэхийг шалгана/

_____________________________________________

II. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.3-т “Нэхэмжлэлийг төлөөлөгч гаргасан бол

итгэмжлэл буюу гэрээг хавсаргана” гэж заажээ. Нэхэмжлэлийг шүүхэд

төлөөлөгчөөр дамжуулан гаргасан бол тухай төлөөлж буй этгээдийн итгэмжлэл,

гэрээ, хуулийн этгээд бол тухайн хуулийн этгээдийн гэрчилгээ, дүрэм нэхэмжлэлд

хавсаргасан эсэхийг шалгана.

______________________________________________

III. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.4-т “Нэхэмжлэлд нэхэмжлэгч, эсхүл төлөөлөгч

гарын үсэг зурж, нэхэмжлэл болон түүнд хавсаргасан баримт бичгийг

хариуцагчийн тоогоор хувилж өгнө” гэж заасан байна. Энэ шаардлагыг биелүүлсэн

эсэхийг шалгана.

_______________________________________________

Шүүгч ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлд заасан нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангасан эсэхийг

шалган бүрдүүлбэр хангаагүй бол хүлээн авсан шүүгч 7-14 хоногийн хугацаа тогтоон

нэхэмжлэгчид уг шаардлагыг хангах боломж олгон5, тус хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1 дэх

хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон, мөн тус хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.2-т заасныг

баримтлан “нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулах хугацаа тогтоох тухай” захирамж гарган

нэхэмжлэлийг буцаана. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 2 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн

туслах уг захирамжийг гарсан өдөрт нь ёсчлуулж, нэхэмжлэгчид 1 хоногийн дотор мэдэгдэж,

энэ тухай баримт/¹8/ үйлдэн, нарийн бичгийн даргад хүлээлгэн өгнө6, Нарийн бичгийн дарга

нэхэмжлэлийн нэг хувь, түүнд хавсаргасан баримтыг нэхэмжлэгчид буцаан өгч бүртгэл /¹18/-д

бүртгэж, гарын үсэг зуруулна.

Энэ тохиолдолд шүүгч дараах утга агуулга бүхий захирамж гаргана.

Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулах хугацаа тогтоох тухай

________________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч _____________ би

____________- аас ____________________- д холбогдох “______________________”

шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …–ны өдөр хүлээн авч

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ

Нэхэмжлэгч______________ шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

________________________________________________________________________ гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ НЬ

Нэхэмжлэл түүнд хавсаргасан материалаас үзвэл _________________________ нь

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн … дугаар зүйлийн …-т

__________________________________________________________ гэж заасны дагуу

_________________________________________________________________________ тул

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1 дэх хэсэгт

заасныг тус тус удирдлага болгон

ЗАХИРАМЖЛАХ НЬ

1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.2-т заасныг

баримтлан нэхэмжлэгч ____________________-аас тус шүүхэд ирүүлсэн нэхэмжлэлийн

5 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 33 дугаар зүйлийн 33.2. УБ 2002 он 6 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дүгээр зүйлийн 2.5.2. УБ 2007 он


20


бүрдүүлбэрийг хуульд заасан журмын дагуу хангаж ирүүлэх хугацааг … оны … дугаар сарын

…-ны өдөр хүртэл … хоногоор тогтоосугай.

2. Захирамжаар тогтоосон хугацаанд нэхэмжлэгч, Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх

тухай хуулийн … дугаар зүйлд заасан шаардлагыг хангасан нэхэмжлэлийг

__________________________________ тус шүүхэд ирүүлэхийг дурьдсугай.

3. Захирамжаар тогтоосон хугацаанд нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэрийг хангаагүй

тохиолдолд нэхэмжлэлийг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33-р зүйлийн

33.3-т зааснаар буцаахыг нэхэмжлэгчид мэдэгдсүгэй.

4. Шүүхэд ирүүлсэн нэхэмжлэл түүнд хавсаргасан материал болон Нэхэмжлэлийн

бүрдүүлбэр хангуулах хугацаа тогтоох тухай … оны … дугаар сарын … өдрийн … дугаар

шүүгчийн захирамжийг нэхэмжлэгч ____________-д хүргүүлэхийг шүүгчийн туслах

_______________-д даалгасугай.

ШҮҮГЧ ___. _________________

“Шүүгчийн захирамж” гэж захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүгчээс

дангаараа гаргасан баримт бичгийг7 хэлэх бөгөөд Монгол улсын баримт бичгийн стандарт

(цаашид баримт бичгийг стандарт гэх)-д заасны дагуу Мэдээлэл, лавлагааны баримт бичгийн

төрөлд хамаарах ба дараах бүрдүүлбэрийг хангасан байна. Энэ нь шүүгчийн захирамжид

тавигдах баримт бичгийн бүрдүүлбэрийн шаардлага юм.

Үүнд: Төрийн сүлд, Баримт бичгийн нэр, Огноо, Баримт бичгийн бүртгэлийн дугаар,

Тэргүү, Бичвэр, Гарын үсэг, Тамга, Баримт бичиг боловсруулсан тухай тэмдэглэл,

Шийдвэрлэсэн баримт бичгийг хөтлөх хэрэгт хадгалсан тухай тэмдэглэл, Санамжид байгаа

мэдээллийг эрж хайх тэмдэглэл8 зэргийг баримт бичгийг стандартад заасны дагуу байрлуулна.

Шүүгчийн захирамж ШтХ-ийн 25 дугаар зүйлийн 25.2-т заасны дагуу хэвлэмэл хуудсан

дээр гарна.

Уг захирамжийн дээд хэсэгт төрийн сүлд байрлах бөгөөд баримт бичгийн нэр нь “Шүүгчийн

захирамж” гээд түүний дор захирамжийн огноо, дугаар, баримт бичгийг боловсруулсан газрын

тухай тэмдэглэл байрлана.

Баримт бичгийн тэргүүг “Нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулах хугацаа тогтоох тухай”

хэмээн тавина.

Уг захирамжийн бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийн хүлээн авсан шүүх,

шүүхийн шүүгчийн нэр, нэхэмжлэл гаргагч иргэн, хуулийн этгээдийн нэр, нэхэмжлэгчийн

нэхэмжлэлдээ тодорхойлсон хариуцагчийн нэр болон нэхэмжлэлийн шаардлага, нэхэмжлэлийг

хүлээн авсан он, сар, өдрийг агуулна.

Захирамжийн тодорхойлох хэсэг шүүгч нэхэмжлэлийг шалгахад илэрсэн нөхцөл

байдлыг тусган, үндэслэх хэсэгт тухайн илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн

үндэслэл болсон хуулийн нэр, зүйл заалтыг агуулан, захирамжлах хэсэгт тухайн илэрсэн

нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхэд баримталсан хуулийн нэр, зүйл заалт буюу шүүгчээс авах арга

хэмжээг тусгасан байна. Үүний араас тухайн захирамжийг гаргасан шүүгчийн гарын үсэг,

гарын үсгийн тайлал байх бөгөөд түүн дээр шүүхийн тамга дарна.

_______________________________________

Нэхэмжлэгч гаргагч нэхэмжлэлийг шүүхээс тогтоосон хугацаанд бүрдүүлбэр ханган шүүхэд

ирүүлбэл нарийн бичгийн дарга дахин хүлээн авч, өдөрт нь багтаан тухайн нэхэмжлэлийг анх

хүлээж авсан бүртгэл /¹1/-д тэмдэглэн, дардас дарж, хүлээн авсан огноо, цаг, минутыг

баримтжуулан, нэхэмжлэлийг буцаасан шүүгчид 1 хоногийн дотор шилжүүлнэ9.

Үүний дараа шүүгч тухайн нэхэмжлэлд ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-т заасан

нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл байгаа эсэхийг шалган тогтооно.

7 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 3 дугаар зүйлийн 3.1.12. УБ 2002 он 8 Монгол улсын стандарт, баримт бичиг, MNS 5140 : 2002, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ 2002 он 9 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дүгээр зүйлийн 2.5.4. УБ 2007 он


21


IV. ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.1-д заасан ”захиргааны хэргийн шүүхийн

харьяаллыг” шалгана.

Захиргааны хэргийн шүүх нь хуулиар харьяалуулсан10

Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн

маргааныг хүлээн авч хянан шийдвэрлэдэг.

Нэхэмжлэлд тодорхойлсон маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн эсэхийг дараах

байдлаар шалгана

1. Маргааны гол зүйл /тухайн маргааны гол зүйлийг тодорхойлох /

2. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ /тухайн маргааныг

зохицуулж буй хэм хэмжээг тодорхойлох /

3. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ нь Нийтийн эрх зүйн хэм

хэмжээ байх /тухайн маргааныг зохицуулж буй хэм хэмжээ Нийтийн эрх зүйн эх хэм

хэмжээ мөн эсэхийг тогтоох/

_____________________________________________

I. ЗХХШтХ- ийн 4 зүйлийн 4.1-д заасан ”Захиргааны хэргийн шүүх энэ хуулийн 3.1.1.,

3.1.2.-т заасны дагуу дараах байгууллага, албан тушаалтнаас гаргасан захиргааны хууль

бус актад холбогдох маргааныг хянан шийдвэрлэнэ”. Тухайлсан маргааны аль нэг тал

энэ зүйлд заасан субъект байх шаардлагатай. Үүнийг тогтооход

_______________________________________________

II. ЗХХШтХ- ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2- д зааснаар ”энэ хуулийн 4.1-д заасан

байгууллагын зөвхөн гадагш чиглэсэн захиргааны акт захиргааны хэргийн шүүхэд

харьяалагдана” хэмээжээ. Тэгэхээр нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг

хөндсөн захиргааны байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаа захиргааны акт байх

бөгөөд гадагш чиглэсэн эрх зүйн үйлчлэл бүхий байгаа эсэхийг тогтооно.

_______________________________________________

III. ЗХХШтХ- ийн 3.1.4- д зааснаар ”захиргааны акт” гэж нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн

тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар захиргааны байгууллага, албан тушаалтнаас

амаар буюу бичгээр гаргасан захирамжилсан шийдвэр болон эрх зүйн үр дагавар шууд

бий болгодог нэг удаагийн захирамжилсан үйл ажиллагааг; энэ хуулиар захиргааны

байгууллагын хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр / тогтоол, дүрэм, заавар, журам/-ийг

захиргааны актад хамааруулна хэмээжээ. Нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг

сонирхлыг хөндсөн захиргааны байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаа

захиргааны акт мөн эсэхийг тогтооно.

- Захиргааны байгууллагаас гаргасан үйл ажиллагаа11

- Захирамжилсан арга хэмжээ агуулсан12

.

- Зохицуулалт агуулсан13

- Нийтийн эрх зүйн хүрээнд14

10 Шүүхийн тухай хуулийн 161.3.1. хуулиар харьяалуулсан хэрэг, маргааныг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэх; 11 Захиргааны байгууллагаас гаргасан гэж ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-т заасан байгууллага, албан тушаалтан байна.

Өөрөөр нийтийн буюу төрийн гүйцэтгэх эрх мэдлийг хэрэгжүүлж буй, нийтийн эрх зүйн хэмжээнд үндэслэгдсэн, тодорхой

хариуцсан чиг үүрэгтэй, түүнийг хэрэгжүүлэх тусгайлсан эрх хуулиар олгогдсон, үйл ажиллагаатайгаа холбогдон гарсан хариуцлагыг бие даан хариуцдаг албан хаагчийн солигдохоос үл хамааран орших ажлын байр буюу байгууллага юм. 12 Захирамжилсан арга хэмжээ гэж тодорхой зорилгод чиглэсэн, захиргааны байгууллага өөрт олгогдсон эрхийн хүрээнд хэнээс ч

үл хамааран өөрийн хүсэл зоригийг илэрхийлэн, бусад этгээдийн хүсэл зоригийг хөндсөн захирамжилсан шийдвэр, үйл ажиллагаа, мөн эс үйлдхүй. 13 Зохицуулалт агуулсан гэж захиргааны байгууллагаас гаргаж буй дээрх захирамжилсан арга хэмжээ нь тодорхой харилцааг

шийдвэрлэх зорилгод чиглэсэн, үр дүнд хүргэх зорилготой үйл ажиллагааг хэлдэг. Гэхдээ захиргааны актын тухай хуулийн тодорхойлолтоо үзэхэд зохицуулалт нь үйл ажиллагаа бус харин эцсийн бүтээгдэхүүн (шийдвэр) өөрөөр хэлбэл тухайн асуудлыг

шийдвэрлэсэн үйл ажиллагаа хэмээн ойлгож болно. 14 Нийтийн эрх зүйн хүрээнд гэдэг нь захиргаа ямар эрх зүйн хэм хэмжээний дагуу тухайн харилцаанд оролцож байгаагаар тодорхойлогдоно. Захиргаа нийтийн буюу төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэхээр олгогдсон бүрэн эрхийн хүрээнд үйл ажиллагаа

явуулсан бөгөөд тухайн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх эрх олгосон эх сурвалж нь нийтийн эрх зүйн эх сурвалж мөн эсэхээр

тодорхойлогдоно.


22


- Тодорхой нэг тохиолдол15

- Гадагш чиглэсэн16

Захиргааны актад тавигдах дээрх шинжийг нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг

хөндсөн захиргааны байгууллага, албан тушаалтны үйл ажиллагаа агуулж буй эсэхийг

тогтооно. Дээрх шинжийг агуулж буй тохиолдолд уг үйл ажиллагаа нь захиргааны акт болно.

_______________________________________

I. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.2- д заасан ”тухайн захиргааны хэргийн

шүүхийн харьяаллын бус” эсэхийг тогтооно.

Маргаан тухайн Захиргааны хэргийн шүүхийн харьяаллын байхын тулд шүүхийн тогтолцооны

болон нутаг дэвсгэрийн харьяаллыг авч үзэх шаардлагатай.

Шүүхийн тогтолцооны харьяаллын хувьд тухайн маргаан аль шатны шүүхэд хамаарах тухай

авч үзье. Шүүхийн тухай хууль (цаашид ШтХ гэх)-ийн 161 дугаар зүйлийн 16

1.1 дэх хэсэгт

“Аймаг, нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх нь анхан шатны шүүх мөн” хэмээн заасан

бөгөөд тус зүйлийн 161.3-д “Аймаг, нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх дараах бүрэн эрхийг

хэрэгжүүлнэ” хэмээн заагаад тус зүйлийн 161.3.1-д “хуулиар харьяалуулсан хэрэг, маргааныг

анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэх” хэмээн заажээ.

Тэгэхээр Аймаг, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх аливаа маргааныг анхан шатанд нь

хүлээн авч хянан шийдвэрлэдэг байна. Үүнийг нарийвчлан ЗХХШтХ- ийн 32 дугаар зүйлийн

32.1-д ”Энэ хуулийн 4.1.1-4.1.3-т заасан тохиолдолд нэхэмжлэлийг Улсын дээд шүүхийн

захиргааны хэргийн танхимд гаргана” зааснаар үүнээс бусад тохиолдолд тус хуулийн 15 дугаар

зүйлийн 15.1-д “Аймаг, нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх энэ хуульд заасны дагуу

үүсгэсэн захиргааны хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэнэ” хэмээн заажээ.

ЗХХШтХ- ийн 32 дугаар зүйлийн 32.1-д ”Нэхэмжлэлийг хариуцагчийн оршин байгаа газрын

захиргааны хэргийн шүүхэд бичгээр гаргах” мөн тус хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.1-д

“Нэхэмжлэлийг тухайн шийдвэр гаргасан захиргааны байгууллага, албан тушаалтны оршин

байгаа газрын захиргааны хэргийн шүүхэд гаргана” гэж нутаг дэвсгэрийн харьяаллын

зохицуулсан байна.

Анхаарахад шүүхээс захиргааны хэрэг үүсгэн хариуцагчийг тогтоогоогүй байгаа тул тухай

зүйлийн хариуцагч гэх ойлголтыг нэхэмжлэл гаргагч нэхэмжлэлийнхээ шаардлагын

хариуцагчаар тодорхойлсон субъектийг хэмээн ойлгох нь зүйтэй байна. Гэвч нэхэмжлэл

гаргагч нь нэхэмжлэлдээ хариуцагчийг буруу тодорхойлох тохиолдол гарах бөгөөд энэ

тохиолдолд нэхэмжлэлийн шаардлага хангуулахаар хугацаа заан буцааж шаардлага хангагдаж

ирсэн нэхэмжлэлд тодорхойлогдсон хариуцагчийн оршин байх нутаг дэвсгэрийн шүүхэд

нэхэмжлэл гаргана хэмээн ойлгоно.

________________________________________

II. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-д заасан ”захиргааны журмаар

урьдчилан шийдвэрлүүлэх шаардлагыг биелүүлээгүй ба энэ журмыг хэрэглэх

боломжтой” эсэхийг тогтооно.

ЗХХШтХ- ийн 6 дугаар зүйлийн 6.1-д ”Хуульд өөрөөр заагаагүй бол иргэн, хуулийн этгээд

захиргааны байгууллага, албан тушаалтны захиргааны хууль бус акт нь түүний эрх, хууль ёсны

15 Тодорхой нэг тохиолдол гэж Захиргааны захирамжилсан үйл ажиллагаа нь зөвхөн тодорхой нэг тохиолдолд зохицуулалт

агуулсан байх ёстой бөгөөд нийтээр дагаж мөрдөгдөх шинж чанартай эрх зүйн хэм хэмжээ нь үүнд хамаарахгүй. 16 Гадагш чиглэсэн гэдэг нь Захиргааны үйл ажиллагаа хэрэгжүүлж байгаа чиг үүргийнхээ хувьд өөрийн дотоод бүтэц нэгжрүү бус өөр хөндлөнгийн этгээд болох иргэн, хуулийн этгээдэд чиглэж түүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөж буйгаар

тодорхойлогдоно.


23


ашиг сонирхлыг зөрчсөн гэж үзвэл холбогдох захиргааны актыг хүлээн авснаас, эсхүл

мэдсэнээс хойш 30 хоногийн дотор тухайн байгууллага, албан тушаалтныг шууд харьяалах

дээд шатны захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд гомдлоо гаргана” хэмээн заасан.

Нэхэмжлэл гаргагч тухайн харилцааг зохицуулсан хуульд уг харилцаатай холбогдсон

маргааныг шууд шүүхэд хандан шийдвэрлүүлэхээр зааснаас бусад тохиолдолд уг маргааныг

анхан шатны журмаар шийдвэрлүүлсэн буюу шийдвэрлүүлэхээр зохих журмын дагуу хандсан

байх ёстой бөгөөд энэ үндсэн дээр тухайн маргаантай холбогдон шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрх

нээгдэнэ.

Нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн захиргааны үйл ажиллагаа Нийтийн

эрх зүйн ямар эх сурвалжаар зохицуулагдаж буйгаас хамааран тухайн үйл ажиллагаатай

холбогдсон маргааны урьдчилан хянан шийдвэрлэх асуудлыг өөрөөр зохицуулсан байдаг.

Шүүгч нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн захиргааны үйл ажиллагааг

зохицуулж буй эх сурвалжид заасны дагуу тухайн үйл ажиллагаатай холбогдсон маргааны

урьдчилан хянан шийдвэрлэсэн эсэхийг холбогдох эх сурвалжийн дагуу шалган тогтооно .

_______________________________________

III. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.4- д заасан “нэхэмжлэгч нь эрх зүйн

бүрэн чадамжгүй бөгөөд түүнийг төлөөлсөн этгээд байхгүй” бол шүүх

нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзана.

ЗХХШтХ-ийн 18 дугаар зүйлийн 18.1-т “шүүхэд захиргааны эрх зүйн хэм хэмжээгээр заагдсан

эрхээ өөрөө хэрэгжүүлж үүргээ биелүүлэх, хариуцлага хүлээх буюу төлөөлөгчөөрөө

гүйцэтгүүлэх чадварыг иргэний эрх зүйн бүрэн чадамжтай этгээд эдэлнэ” хэмээн захиргааны

хэргийн шүүхэд хандах этгээдийн эрх зүйн чадамжийг зохицуулсан байдаг. Энэ

зохицуулалтаар захиргааны хэргийн шүүхэд хандах этгээдийн эрх зүйн чадамж иргэний эрх

зүйн чадамжаар тодорхойлогдохоор заасан байна.

Иргэний хууль (цааших ИХ гэх)-ийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д “Иргэний эрх зүйн

бүрэн чадамж буюу иргэн өөрийн үйлдлээр өөртөө эрх олж авах, үүрэг бий болгох чадвар

насанд хүрснээр буюу 18 наснаас бий болно” хэмээн заасан. Нэхэмжлэгч 18 насанд хүрснээр

эрх зүйн бүрэн чадамжтай болсон. 18 насанд хүрсэн боловч Сэтгэцийн өвчний улмаас өөрийн

үйлдлийн учир холбогдлыг ойлгохгүй, өөрийгөө зөв удирдаж чадахгүй болсон этгээдийг шүүх

ИХ-ийн 18 дугаар зүйлийн 18.2-т заасны дагуу иргэний эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцно. Мөн

ИХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1-д Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодис, согтууруулах

ундаа байнга хэрэглэж, гэр бүлээ эдийн засгийн талаар хүнд байдалд оруулсан насанд хүрсэн

этгээдийн иргэний эрх зүйн чадамжийг сонирхогч этгээдийн хүсэлтээр, шүүх хуулиар

тогтоосон журмаар хязгаарлаж болно.

Ингэж тооцогдсон хүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг түүний эцэг, эх, асран

хамгаалагч, харгалзан дэмжигч төлөөлөн хамгаална17

.

Шүүгч нэхэмжлэгчийн иргэний эрх зүйн бүрэн чадамжтай эсэхийг шалган тогтооно.

________________________________________

IV. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.5- д зааснаар “нэхэмжлэгчийг төлөөлөх

бүрэн эрхгүй этгээд нэхэмжлэл гаргасан” эсэхийг тогтооно.

Нэхэмжлэлийг төлөөлөгчөөр дамжуулж шүүхэд гаргаж байгаа тохиолдолд шүүгч төлөөлөгч

этгээдийн төлөөлөх эрх бүхий баримтыг шалган, хуулийн шаардлага хангаж байгаа эсэхийг

тогтооно. Хуулийн этгээдийг төлөөлөн нэхэмжлэл гаргаж буй тохиолдолд тухай хуулийн

этгээдийн бүртгэлийн гэрчилгээ, дүрэм зэргийг нэхэмжлэлд хавсаргах шаардлага гардаг. Энэ

нь тухай хуулийн этгээдийн иргэний эрх зүйн чадамжийг тодорхойлох, тухай хуулийн

этгээдийг итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрх бүхий этгээдийг тогтоох зорилгыг агуулдаг.

__________________________________________

17 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 18 дугаар зүйлийн 18.2. УБ 2002 он


24


V. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.6- д “зааснаар нэхэмжлэлд дурдсан үйл

баримт, хариуцагчийн гэм буруугийн талаар, эсхүл уг нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас

татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүчин төгөлдөр

захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байгаа” эсэхийг

тогтооно.

Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ хавсаргасан баримтыг шинжлэн судалж тухайн

нэхэмжлэлд дурдсан үйл баримт, хариуцагчийн гэм буруугийн талаар, эсхүл уг нэхэмжлэлийг

хүлээн авахаас татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүчин төгөлдөр

захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байгаа эсэхийг шүүгч

тогтооно.

___________________________________________

VI. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.7- д зааснаар “нэхэмжлэгч болох иргэн

нас барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан боловч эрх, үүрэг нь эрх залгамжлагчид

шилжсэн” эсэхийг тогтооно.

Шүүгч нэхэмжлэгч иргэн нас барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан эсэхийг тогтоосны үндсэн

дээр тэдгээрийн эрх залгамжлагдсан эсэхийг холбогдох баримтын үндсэн дээр шалган

тогтооно.

____________________________________________

V. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.8- д зааснаар захиргааны акт нь “Үндсэн

хууль зөрчсөн нь тогтоогдсон бөгөөд Үндсэн хуулийн цэцийн харьяаллын маргаан”

эсэхийг тогтооно.

Шүүгч нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөн захиргааны үйл ажиллагаа

Үндсэн хуульд заасан субъектийн хоорондын үүссэн Үндсэн хуульд заасан эрх хэмжээний

талаарх маргаан өөрөөр хэлбэл Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1- 13.3, Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн 8 дугаар зүйлийн

8.2-8.3-д заасан маргаан мөн эсэхийг шалган тогтооно.

______________________________________________

VII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.9- д заасан “захиргааны акт нь

эрүүгийн эрх зүйн маргаан” эсэхийг тогтооно.


эрүүгийн хуульд эрүүгийн хуулиар хариуцлага ногдуулахаар заасан нийгэмд аюултай үйлдэл,

эс үйлдхүй шинж байгаа эсэхийг шалган тогтооно.

_______________________________________________

VIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.10- д заасан захиргааны акт нь

“иргэний эрх зүйн маргаан” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

үндэслэл бүрдэнэ.


иргэний буюу хувийн эрх зүйн маргаан мөн эсэхийг шалган тогтооно.

ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлд заасан нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл

тогтоогдохгүй бол шүүгч тус хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг тус тус

удирдлага, мөн тус хуулийн 36 дугаар зүйлийн 36.1-д заасныг баримтлан “захиргааны хэрэг

үүсгэх тухай” захирамж гаргана. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 2 дугаар зүйлд заасны дагуу

Нэхэмжлэлийг хүлээн авсан шүүгч Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34


25


дүгээр зүйлийн 34.1-д заасан үндэслэл байхгүй гэж үзвэл нэхэмжлэлийг хүлээн авсан өдрөөс

хойш 7 хоногийн дотор захиргааны хэрэг үүсгэх тухай захирамж гарган18

, хэрэг үүсгэсэн

шүүгчийн захирамж гармагц аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхэд нарийн бичгийн дарга,

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд ерөнхий шүүгчийн туслах Шүүхийн Ерөнхий

зөвлөлөөс баталсан журмын дагуу индексжүүлэн, энэ тухай мэдээллийг Шүүхийн бүртгэлийн

програмд бүрэн, зөв оруулна.

Энэ тохиолдолд шүүгч дараах утга агуулга бүхий захирамж гаргана

Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай

___________________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ____________ би

____________-аас _____________________- д холбогдох “___________________” тухай

/нэхэмжлэлийн шаардлага/ нэхэмжлэлийг … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр хүлээн авч

ХЯНАВАЛ :

________________________-аас _______________________________________- д

холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэл нь Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34

дүгээр зүйлд заасан “нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл” байхгүй болох нь дараах

нөхцөл байдлуудаар тогтоогдож байна.

Уг нэхэмжлэлд дурьдсан үйл баримт, хариуцагчийн гэм буруугийн талаар, эсхүл

нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн

хүчин төгөлдөр Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр, шүүгчийн захирамж байхгүй,

түүнчлэн Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1… дэх

хэсэгт хамаарах Захиргааны хэргийн шүүхийн харьяалан шийдвэрлэх маргаан байна.

Монгол улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн

79.1, 79.2-т заасныг тус тус удирдлага болгон _____________________-аас

__________________________________-д холбогдуулан

ЗАХИРАМЖЛАХ НЬ :

1 Монгол улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36 дугаар зүйлийн

36.1-д заасныг баримтлан холбогдуулан захиргааны хэрэг үүсгэсүгэй.

2. Нэхэмжлэлийн хувийг хариуцагчид гардуулж, хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн

төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчид шаардлага ба татгалзлаа үндэслэж буй нотлох баримтаа өөрөө

гаргаж өгөх буюу шүүхийн шаардсанаар гаргаж өгөх болон хуульд заасан бусад эрх, үүргийг

танилцуулахыг шүүгчийн туслах ___________-д даалгасугай.

3. Хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримт цуглуулах болон хуульд заасан

шаардлагатай бусад ажиллагааг явуулахаар тогтоосугай.

ШҮҮГЧ _._______________

Уг захирамж шүүгчийн захирамжид тавигдах бүрдүүлбэрийн шаардлагыг хангасан байх

бөгөөд баримт бичгийн нэр нь “Шүүгчийн захирамж” гээд тухайн баримт бичгийн тэргүүг

“Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай” хэмээн тавина.

Уг захирамжийн бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийг хүлээн авсан

шүүхийн нэр, захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгчийн нэр, нэхэмжлэл гаргагч иргэн, хуулийн

этгээдийн нэр, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлдээ тодорхойлсон хариуцагчийн нэр болон

нэхэмжлэлийн шаардлага, нэхэмжлэлийг хүлээн авсан он, сар, өдрийг агуулна.

Захирамжийн хянавал хэсэг шүүгч нэхэмжлэлийг шалгахад илэрсэн нөхцөл байдал

тухайн илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл болсон хуулийн нэр, зүйл

заалтыг агуулан, захирамжлах хэсэгт тухайн илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхэд

баримталсан хуулийн нэр, зүйл заалт буюу шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

__________________________________________

18 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дугаар зүйлийн 2.7.1. УБ 2007 он


26


Хэрэв нэхэмжлэл ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-т заасан нэхэмжлэл хүлээн авахаас

татгалзах үндэслэл байгаа нь тогтоогдвол шүүгч тус зүйлийн 34.2-т заасныг удирдлага болгон,

мөн тус хуулийн 34 дүгээр зүйлийн нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл болсон

заалтыг баримтлан “нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай” захирамж гаргана. Энэ

ажиллагаа: ЗХХС-ийн 2 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгч 7-оос доошгүй хоногийн дотор

нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзаж, нэхэмжлэгчид буцаах буюу холбогдох байгууллагад

шилжүүлэх тухай захирамж19

гарган шүүгчийн туслах захирамжийг гарсан өдөрт нь

нэхэмжлэгчид мэдэгдэж, баримт /¹8/ үйлдэнэ20

, Шүүгчийн туслах бүртгэлийн програмд энэ

талаарх мэдээллийг оруулж, захирамжийг нэхэмжлэл, түүнд хавсаргасан материалын хамт 3

хоногийн дотор нарийн бичгийн даргад хүлээлгэн өгнө21

, Нарийн бичгийн дарга холбогдох

бүртгэл /¹1/-д тэмдэглэн, нэхэмжлэгч болон холбогдох байгууллагад хүргүүлэхээр бичиг

хүргэгч, эсхүл шуудан хүргэгчид бүртгэл /¹18/-д гарын үсэг зуруулж, хүлээлгэн өгнө22

.


Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай

___________________ захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ______________ би

_______________-ээс _______________-нд хороонд холбогдох “____________” шаардлага

бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр хүлээн авч,

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд: __________________________” гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

____________________________________________________________________-сэн

байна.

Иймд __________________________________________________ нэхэмжлэлийг хүлээн

авахаас татгалзах үндэслэлтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.2-т заасныг

удирдлага болгон,

ЗАХИРАМЖЛАХ НЬ:

1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.6-д

заасныг баримтлан ____________________________-ээс ______________________-д

холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсугай.

2. Тэмдэгтийн хураамжийн хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.2-т зааснаар нэхэмжлэгчийн

төлсөн тэмдэгтийн хураамж болох 250 төгрөгийг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59

дүгээр зүйлийн 59.1-т зааснаар төрийн сангийн данснаас гаргуулж, нэхэмжлэгчид буцаан

олгосугай.

3. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.2-т

заасныг баримтлан нэхэмжлэлийг /нэхэмжлэлд хавсаргасан материал/ нэхэмжлэгчид буцаан

хүргүүлэхийг шүүгчийн туслах _________________-д даалгасугай.


зааснаар нэхэмжлэгч шүүгчийн энэхүү захирамжийг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш 10

хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргаж болохыг тайлбарласугай.

ШҮҮГЧ __._______________



“Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай тухай” хэмээн тавина.

19 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дугаар зүйлийн 2.6.1. УБ 2007 он 20 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дугаар зүйлийн 2.6.2. УБ 2007 он 21 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дугаар зүйлийн 2.6.3. УБ 2007 он 22 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 2 дугаар зүйлийн 2.6.4. УБ 2007 он


27


Уг захирамжийн бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийг хандан гаргасан

шүүхийн нэр, нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан шүүгчийн нэр, нэхэмжлэл гаргагч

иргэн, хуулийн этгээдийн нэр, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлдээ тодорхойлсон хариуцагчийн нэр

болон нэхэмжлэлийн шаардлага, нэхэмжлэлийг хүлээн авсан он, сар, өдрийг агуулна.

Захирамжийн тодорхойлох хэсэг шүүгч нэхэмжлэлийг шалгахад илэрсэн нөхцөл байдал

агуулан, үндэслэх хэсэгт нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл болсон үйл

баримтыг тусган, захирамжлах хэсэгт тухайн илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхэд

баримталсан хуулийн нэр, зүйл заалт буюу шүүгчээс авах арга хэмжээ, нэхэмжлэгчийн төлсөн

улсын тэмдэгтийн хураамжийг хэрхэх тухай тусгасан байна.


28


7.2. ЗАХИРГААНЫ ХЭРЭГ ҮҮСГЭХ ТУХАЙ” ЗАХИРАМЖ

Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай

Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би “Намдэмүн

сервис” ХХК-аас Монгол Улсын Сангийн яам, Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны

Үнэлгээний хороонд холбогдуулан гаргасан “Сангийн яаманд үнэлгээ авч шалгарсан

“Намдэмүн сервис” ХХК-тай “худалдан авах гэрээ” байгуулах зөвшөөрөл олгохыг

даалгах, Хууль зүй, дотоод хэргийн яамны Үнэлгээний хорооны 2008 оны 09 дүгээр

сарын 22-ны өдөр хуралдаж, “Хил хамгаалах байгууллагын хэмжээнд худалдан авах

техник тоног төхөөрөмжийг худалдан авах нээлттэй тендерийн гурав дугаар багцад

дахин үнэлгээ” хийж, “Баянхайрхан чоно” ХХК-ийг тендерт шалгаруулан, гэрээ

байгуулах зөвшөөрөл олгосон ажиллагааг хүчингүй болгуулах” тухай нэхэмжлэлийг

2008 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр хүлээн авч,

ХЯНАВАЛ: “Намдэмүн сервис” ХХК-аас Монгол Улсын Сангийн яам, Хууль зүй, дотоод хэргийн

яамны Үнэлгээний хороонд тус тус холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлд Захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх тухай хуулийн 34 дүгээр зүйлд заасан “нэхэмжлэл хүлээн авахаас татгалзах

үндэслэл” байхгүй болох нь дараах нөхцөл байдлуудаар тогтоогдож байна.

Уг нэхэмжлэлд дурьдсан үйл баримт, хариуцагчийн гэм буруугийн талаар, эсхүл

нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн

хүчин төгөлдөр Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр, шүүгчийн захирамж байхгүй,

түүнчлэн Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.3, 4.1.16 дэх

хэсэгт хамаарах захиргааны хэргийн шүүхийн харьяалан шийдвэрлэх маргаан байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-т

заасныг тус тус удирдлага болгон,



баримтлан “Намдэмүн сервис” ХХК-аас Монгол Улсын Сангийн яам, Хууль зүй, дотоод

хэргийн яамны Үнэлгээний хороонд холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлд захиргааны хэрэг

үүсгэсүгэй.

2. Нэхэмжлэлийн хувийг хариуцагчид гардуулж, хэргийн оролцогчид, тэдгээрийн

төлөөлөгч буюу өмгөөлөгчид шаардлага ба татгалзлаа үндэслэж буй нотлох баримтаа өөрөө

гаргаж өгөх буюу шүүхийн шаардсанаар гаргаж өгөх болон хуульд заасан бусад эрх, үүргийг

танилцуулахыг шүүгчийн туслах С.Өмирбект даалгасугай.

3. Хэрэгт ач холбогдол бүхий нотлох баримт цуглуулах болон хуульд заасан

шаардлагатай бусад ажиллагааг явуулахаар тогтоосугай.



29


7.3. ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ НЭХЭМЖЛЭЛИЙГ ХҮЛЭЭЖ АВАХ ТУХАЙ.



Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх дээр шүүгч Х.Батсүрэнгийн удирдлага доор МУИС-

Хууль Зүйн сургуулийн Практик сургалтын тэнхимээс гаргасан удирдамжийн дагуу

“захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр

үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд иргэн, хуулийн этгээдээс шүүхэд гаргасан

нэхэмжлэлээс 3 нэхэмжлэлийг сонгон авч бие даан захиргааны хэрэг үүсгэх, татгалзах

үндэслэл байгаа эсэх талаар иж бүрэн шинжилгээ хийснээ толилуулж байна.

____________________________________

Нэхэмжлэгч: Т.Халтар. Монголбанкны Мөнгөн тэмдэгтийн хэлтсийн захирал албан

тушаалтай.

Хариуцагч: Монголбанкны Ерөнхийлөгч.

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 2008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн

310 тоот тушаалыг хүчингүй болгуулах тухай.

____________________________________

Нэхэмжлэлийг Захиргааны хэргийн шүүх хүлээн авч захиргааны хэрэг үүсгэх эсэхийг

шийдвэрлэхийн тулд дараах хууль зүйн шаардлагыг хангаж байгаа эсэхийг шалгана. Уг

шалгалтын зорилго нь тухайлсан маргаан шүүхийн шатанд хүрэхэд хэрэг үүсгэгдэх эсэхийг

тогтоох юм. Үүний тулд дараах ажиллагааг явууллаа.

I. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 32 дугаар

зүйлийн 32.2-д заасан дараах зүйлийг нэхэмжлэл гаргагч гаргасан нэхэмжлэлдээ

тусгасан байна.

Үүнд:

- 32.2.1. нэхэмжлэлийг захиргааны хэргийн ямар шүүхэд гаргаж байгаа/Нийслэлийн Захиргааны

хэрийг шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж байна/


хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа газрын хаяг /Т.Халтар нь өөрийн болон хариуцагчийн

овог, эцгийн болон өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг, хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа

газрын хаягийг тодорхой бичсэн байна/

- 32.2.3. нэхэмжлэлийн шаардлагын агуулга/Т.Халтар шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 2008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн 310 тоот тушаалыг

хүчингүй болгуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлсон байна/


баримт бичгийн жагсаалтыг нэхэмжлэлдээ оруулсан байна/

_____________________________________________


итгэмжлэл буюу гэрээг хавсаргана” гэж заажээ. Т.Халтар нь нэхэмжлэлээ шүүхэд

төлөөлөгчөөр дамжуулалгүй өөрийн биеэр гаргасан байна. Тиймээс итгэмжлэл

шаардлагагүй.

______________________________________________



хариуцагчийн тоогоор хувилж өгнө” гэж заасан байна. Нэхэмжлэлийг

хариуцагчийн тоогоор нийт 2 хувь үйлдсэн байна.

_______________________________________________


30



харьяаллын бус”. Тухайлсан маргаан нь энэ зүйлд заасан үндэслэлийг агуулаагүй

байх ёстой. Үүнийг тогтооход

Захиргааны хэргийн шүүх нь хуулиар харъяалуулсан23



Т.Халтарын нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн маргааныг

тодорхойлохын тулд дараахыг шалгана

1. Маргааны гол зүйл /тухайн маргаж буй факт нь хэд хэдэн салбар эрх зүйн шинжийг

агуулж болох бөгөөд гол ач холбогдол бүхий эрх зүйн харилцааг олж тодорхойлох нь

чухал. Дээрх тохиолдолд маргааны гол зүйл нь Т.Халтарыг эрхэлж байсан албан

тушаалаас бууруулан тогтоосон Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн үйлдэл байна/

2. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ /Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 2008

оны 07 сарын 23- ны өдрийн 310 тоот тушаал нь Төв Банкны тухай хууль (цаашид

ТБтХ гэх)-ийн 28 дугаар зүйлийн 28.1 дэх хэсэг, Төрийн албаны тухай хууль( цаашид

ТАтХ гэх)ийн 23 дугаар зүйлийн 23.1.1 дэх хэсгийг тус тус үндэслэсэн гарсан байна/

3. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ нь Нийтийн эрх зүйн хэм хэмжээ

байх /төрийн буюу нийтийн эрх ашгийн үүднээс нийтийн чиг үүргийг биелүүлж байгаа

субъектэд тухайн хэрэгжүүлж буй чиг үүрэгтэй нь холбогдуулан тусгайлан эрх

олгосон зан үйлийн горим нь Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болдог. Монголбанкны

Ерөнхийлөгчийн 310 тоот тушаалын хууль зүйн үндэслэл болсон Төв Банкны тухай

хууль, Төрийн албаны тухай хууль нь төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх эрх бүхий

субъектийн үйл ажиллагааг зохицуулсан хууль болох тул Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж

болно/

Дээрхээс үзвэл Т.Халтарын нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд

үүссэн маргаан болох бөгөөд захиргааны хэргийн шүүхийн харьяаллын бус шинжийг

агуулаагүй байна.

_____________________________________________

V. ЗХХШтХ- ийн 4 зүйлийн 4.1-д заасан ”Захиргааны хэргийн шүүх энэ хуулийн 3.1.1.,

3.1.2.-т заасны дагуу дараах байгууллага, албан тушаалтнаас гаргасан захиргааны

хууль бус актад холбогдох маргааныг хянан шийдвэрлэнэ”. Тухайлсан маргааны

аль нэг тал энэ зүйлд заасан субъект байх шаардлагатай. Үүнийг тогтооход

Нэхэмжлэл гарагчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн эрх зүйн эх сурвалжийг

гаргасан субъект нь ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д заасан байгууллага, албан

тушаалтанд багтах ёстой.

Нэхэмжлэл гаргагчийг албан тушаалаас нь бууруулж, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь

зөрчсөн 310 тоот тушаалыг Монголбанкны Ерөнхийлөгч гаргасан байна. Тиймээс

Монголбанкны Ерөнхийлөгч нь ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.7-д заасан албан тушаалтан

байх боломжтой байна. Хуулийн заалтын гипотецээс харахад ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн

4.1.7-д Монголбанк гэж заасан байна. Тэгэхээр Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн гаргасан

үйлдэл Монголбанкнаас гаргасан үйлдэл мөн болох эсэхийг шалгая.

ТБтХ-ийн 1 дүгээр зүйлд ”Энэ хуулийн зорилт нь Монгол Улсын Төв банк /Монголбанк/-ны

бүрэн эрх, түүний удирдлага, зохион байгуулалт, үйл ажиллагааны эрх зүйн үндсийг

тодорхойлж, төрийн мөнгөний бодлогыг Төв Банк /Монголбанк/-наас хэрэгжүүлэхтэй

холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино” хэмээсэн. Тиймээс уг хуулиар Төв Банкны

23 Шүүхийн тухай хуулийн 161.3.1. хуулиар харъяалуулсан хэрэг, маргааныг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэх;


31


удирдлага болох Монголбанкны Ерөнхийлөгч, түүний чиг үүрэг, уг чиг үүргээ хэрэгжүүлэхтэй

холбогдох бүрэн эрхийг зохицуулсан байна.

ТБтХ-ийн 26 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт Монголбанкийг Улсын Их Хурлаас

томилогдсон Ерөнхийлөгч толгойлж… хэмээн заасан байна. Хуулийн 28 дугаар зүйлийн 1-д

Монголбанкны Ерөнхийлөгч дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ хэмээн заагаад

1/ Монголбанк, түүний салбар, төлөөлөгчийн газрын үйл ажиллагааг зохицуулан

удирдах

6/ Монголбанкны зохион байгуулалтын бүтцийг тогтоох зэрэг 14 бүрэн эрхийг

хуульчилжээ.

Тэгэхээр Т.Халтарыг албан тушаалаас нь бууруулж, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь

зөрчсөн 310 тоот тушаалыг гаргасан нь Монголбанкны Ерөнхийлөгч ТБтХ-ийн 28 дугаар

зүйлийн 1 дэх хэсгийн 6-д заасан бүрэн эрхээ хэрэгжүүлсэн үйлдэл бөгөөд энэ нь өөрт

олгогдсон тус зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-д заасан бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхтэй холбогдон гарсан

Монголбанкийг толгойлж буй үйлдэл байна.

Тиймээс Монгол Банкны Ерөнхийлөгчийн 310 тоот тушаалыг Монголбанкнаас гаргасан

тушаал гэж ойлгох үндэслэлтэй байх тул ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.7-д заасан

Монголбанк гэх субъект мөн болно.

_______________________________________________

VI. ЗХХШтХ- ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2- д зааснаар ”энэ хуулийн 4.1-д заасан


харъяалагдана” хэмээжээ. Тэгэхээр Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 310 тоот

тушаал нь захиргааны акт байх бөгөөд гадагш чиглэсэн эрх зүйн үйлчлэл бүхий

байх ёстой байна. Үүнийг тогтоохын тулд захиргааны акт мөн эсэхийг шалгах

учиртай.

________________________________________________

VII. ЗХХШтХ- ийн 3.1.4- д зааснаар ”захиргааны акт” гэж нийтийн эрх зүйн хүрээнд

үүссэн тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар захиргааны байгууллага, албан

тушаалтнаас амаар буюу бичгээр гаргасан захирамжилсан шийдвэр болон эрх зүйн

үр дагавар шууд бий болгодог нэг удаагийн захирамжилсан үйл ажиллагааг; энэ

хуулиар захиргааны байгууллагын хэм хэмжээ тогтоосон шийдвэр / тогтоол, дүрэм,

заавар, журам/-ийг захиргааны актад хамааруулна хэмээжээ. Тэгэхээр

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 310 тоот тушаал нь дараах шаардлагыг хангасан

байж захиргааны акт болно.

- Захиргааны байгууллагаас гаргасан. ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.7-д заасан

байгууллагаас буюу Монголбанкны Ерөнхийлөгчөөс гаргасан үйл ажиллагаа.

- Захирамжилсан арга хэмжээ агуулсан. Тухайн үйл ажиллагаа нь бусад этгээдийн хүсэл

зоригоос үл хамааран зөвхөн төрийн буюу Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн хүсэл

зоригийг агуулж Т.Халтарыг албан тушаал бууруулан түүнийг эрх хууль ёсны ашиг

сонирхлыг хөндсөнөөр уг шинжийг агуулж байна.

- Зохицуулалт агуулсан. Тухайн үйл ажиллагаа нь Монголбанк болон Т.Халтарын

хооронд үүссэн харилцааг зохицуулж талуудад эрх, үүрэг бий болгосноороо уг

шинжийг агуулж байна.

- Нийтийн эрх зүйн хүрээнд. Тухайн үйл ажиллагааг төрийн буюу нийтийн чиг үүргийг

хэрэгжүүлэх хүрээнд Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болох ТБтХ, ТАтХ-ийн дагуу

хэрэгжүүлсэн тул уг шинжийг агуулж байна.

- Тодорхой нэг тохиолдол. Тухайн үйл ажиллагаа нь зөвхөн Т.Халтар болон

Монголбанкны хооронд үүссэн харилцаа болох албан тушаал бууруулахтай холбогдсон


32


харилцааг зохицуулсан бөгөөд олон дахин давтагдах шинжийг агуулаагүй тул уг


- Гадагш чиглэсэн. Төв банкны үйл ажиллагаа нь Т.Халтарын бие даасан буюу субъектив

эрхийг хөндсөн тул гадагш чиглэсэн. Т.Халтрын төрийн албыг хаших эрх нь түүний

ТАтХ-д заасан шаардлагуудыг хангасан тохиолдолд төрийн албыг тогтвортой хаших

Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.4-д заасан ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох

эрхэд хамаарах тул Төв Банкны дотоод хүрээнд хамаарахгүй юм.

Тиймээс захиргааны актад тавигдах дээрх шинжийг Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 310 тоот

тушаал агуулж байх тул уг үйл ажиллагаа захиргааны акт болж байна.

_______________________________________

VIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.2- д заасан ”тухайн захиргааны хэргийн

шүүхийн харьяаллын бус”. Тухайлсан маргаан энэ зүйлд заасан шинжийг

агуулаагүй байх ёстой.








хэрэгжүүлнэ” хэмээн заагаад тус зүйлийн 161.3.1-д “хуулиар харъяалуулсан хэрэг, маргааныг


Тэгэхээр Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх аливаа маргааныг анхан шатанд нь хүлээн авч

хянан шийдвэрлэдэг байна. Үүнийг нарийвчлан ЗХХШтХ- ийн 32 дугаар зүйлийн 32.1-д ”Энэ

хуулийн 4.1.1-4.1.3-т заасан тохиолдолд нэхэмжлэлийг Улсын дээд шүүхийн захиргааны

хэргийн танхимд гаргана” зааснаар үүнээс бусад тохиолдолд тус хуулийн 15 дугаар зүйлийн

15.1-д “Аймаг, нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх энэ хуульд заасны дагуу үүсгэсэн

захиргааны хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэнэ” хэмээн заасны дагуу маргааныг

анхан шатны журмаар Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргахаар

зохицуулсан байна. Т.Халтарын маргаж буй захиргааны актыг гаргасан субъект нь дээрхэд

хамаарахгүй тул шүүхийн тогтолцооны хувьд анхан шатны шүүхэд гаргах байна.




байгаа газрын захиргааны хэргийн шүүхэд гаргана” гэж нутаг дэвсгэрийн харьяаллыг








нэхэмжлэл гаргана хэмээн ойлгоно. Т.Халтарын нэхэмжлэлд тодорхойлогдсон хариуцагч нь

Нийслэл Улаанбаатар хотод байрладаг тул Монголбанкийг хариуцагчаар тодорхойлсон

нэхэмжлэлийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хандан гаргана.

________________________________________


33


IX. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-д заасан ”захиргааны журмаар урьдчилан

шийдвэрлүүлэх шаардлагыг биелүүлээгүй ба энэ журмыг хэрэглэх боломжтой”

байх тохиолдолд шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахгүй.










нээгдэнэ.

Т.Халтар нь 2000 оны 10 сараас Монгол Банкны Мөнгөн тэмдэгтийн хэлтсийн захирлаар

ажиллаж байсан бөгөөд Монгол Банкны Ерөнхийлөгчийн 2008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн

310 тоот тушаалаар албан тушаал бууран мөнгө хураагчийн албан тушаалд томилогдсон байна.

Нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн 310 тоот тушаал МБтХ-ийн 28

дугаар зүйлийн 28.1, ТАтХ-ийн 26 дугаар зүйлийн 28.1.1 дэх хэсгийг үндэслэсэн нь

Т.Халтарын Монголбанканд ажиллах эрх зүйн байдлыг ТАтХ-иар зохицуулж байсныг харуулж

байна.

ТАтХ-ийн 5 дугаар зүйлийн 5.3-т зааснаар төрийн албан тушаал нь удирдах, гүйцэтгэх, туслах

гэсэн төрөлтэй байх бөгөөд Т.Халтар нь Монголбанкны Мөнгөн тэмдэгтийн хэлтсийн

захирлын албан тушаалыг хашдаг өөрөөр хэлбэл тухайн байгууллагын бүтцийн нэг хэсгийг

удирддаг байсан тул энэ албан тушаал нь удирдах албан тушаал байна.

Тус хуулийн 7 дугаар зүйлд “төрийн захиргааны албан тушаалд дараах албан тушаал

хамаарна” гээд тус зүйлийн 7.1.3- д “энэ хуулийн 8.1.2-т зааснаас бусад Монголбанк,

Санхүүгийн зохицуулах хорооны болон Үндэсний статистикийн газрын ажлын албаны удирдах

ба гүйцэтгэх албан тушаал” хэмээн заасан байна. Тус хуулийн 8 дугаар зүйлийн 8.1.2-т

“Монголбанкны Ерөнхийлөгч, тэргүүн дэд, дэд Ерөнхийлөгч, Санхүүгийн зохицуулах хорооны

дарга, орон тооны гишүүн, Үндэсний статистикийн газрын дарга, дэд дарга” – ыг төрийн

тусгай албан тушаалд хамааруулдаг бөгөөд Т.Халтар нь энд хамаарахгүй. Тиймээс тэрбээр

төрийн захиргааны албан тушаалтан байна. Тус хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д Төрийн албан

тушаалыг төрийн улс төрийн, төрийн захиргааны, төрийн тусгай, төрийн үйлчилгээний албан

тушаал гэж ангилна хэмээн заасан бөгөөд тус зүйлийн 5.2-т “Энэ зүйлийн 5.1.2, 5.1.3-т заасан

албан тушаалыг төрийн жинхэнэ албан тушаал гэнэ” хэмээн хуульчилжээ. Тэгэхээр Т.Халтар

нь төрийн жинхэнэ албан хаагч байна.

Иймд тэрбээр ТАтХ- ийн 11.1- д зааснаар Төрийн албан тушаалыг эрхэлж, бүрэн эрхээ

хэрэгжүүлсний төлөө төрөөс цалин хөлс авч, ажиллах нөхцөл, баталгаагаар хангагдан ажиллаж

байгаа этгээд бөгөөд төрийн албан хаагч мөн болно. ТАтХ- ийн 1.1- д зааснаар Т.Халтарын

төрийн байгууллагатай ажил үүргийн хувьд холбогдох эрх зүйн харилцааг Төрийн албаны

хуулиар зохицуулна.

Т.Халтарын төрийн алба хашихтай холбогдсон маргааныг ТАтХ- ийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1-д

“Төрийн байгууллага болон төрийн жинхэнэ албан хаагч, уг албанд нэр дэвшигчийн хооронд

төрийн албатай холбогдсон асуудлаар гарсан дараах маргааныг хууль тогтоомжид өөрөөр

заагаагүй бол төрийн албаны төв байгууллага хянан шийдвэрлэнэ” гэж заасны дагуу урьдчилан

шийдвэрлэх журмаар хянан шийдвэрлүүлэх шаардлага үүсэж байна.


34


ТАтХ-ийн 33 дугаар зүйлийн 33.2-т “Төрийн албан хаагчийн стандартын удирдлагыг төрийн

албаны төв байгууллага хэрэгжүүлнэ” заажээ. Тус хуулийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1-т Төрийн

албаны төв байгууллага нь Төрийн албаны зөвлөл мөн гэжээ. Тэгэхээр уг маргааныг урьдчилан

шийдвэрлэх төрийн албаны байгууллага нь Төрийн албаны зөвлөл байна.

Нэхэмжлэгч уг маргаантай холбогдсон асуудлаар Төрийн албаны зөвлөлд хандсан байна.

Тиймээс урьдчилан шийдвэрлэх шаардлагыг хангасан байна.

_______________________________________

X. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.4- д заасан “нэхэмжлэгч нь эрх зүйн бүрэн

чадамжгүй бөгөөд түүнийг төлөөлсөн этгээд байхгүй” бол шүүх нэхэмжлэлийг

хүлээн авахаас татгалзана.

Иргэний хууль (цааших ИХ гэх)-ийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д “Иргэний эрх зүйн бүрэн

чадамж буюу иргэн өөрийн үйлдлээр өөртөө эрх олж авах, үүрэг бий болгох чадвар насанд

хүрснээр буюу 18 наснаас бий болно” хэмээн заасан. Т.Халтар нь 18 насанд хүрснээр эрх зүйн

бүрэн чадамжтай болсон. 18 насанд хүрсэн боловч Сэтгэцийн өвчний улмаас өөрийн үйлдлийн

учир холбогдлыг ойлгохгүй, өөрийгөө зөв удирдаж чадахгүй болсон этгээдийг шүүх ИХ-ийн

18 дугаар зүйлийн 18.2-т заасны дагуу иргэний эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцно. Мөн ИХ-ийн

19 дүгээр зүйлийн 19.1-д Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодис, согтууруулах ундаа

байнга хэрэглэж, гэр бүлээ эдийн засгийн талаар хүнд байдалд оруулсан насанд хүрсэн


тогтоосон журмаар хязгаарлаж болно. Т.Халтарыг эрх зүйн чадамжийг дээрх журмаар

хязгаарлаагүй байна.

________________________________________

XI. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.5- д зааснаар “нэхэмжлэгчийг төлөөлөх бүрэн

эрхгүй этгээд нэхэмжлэл гаргасан” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас

татгалзана.

Т.Халтар нь Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд өөрийн биеэр нэхэмжлэл гаргаж гаргасан

нэхэмжлэлдээ өөрийн гарын үсгийг зурсан байна.

__________________________________________

XII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.6- д зааснаар нэхэмжлэлд дурдсан үйл



захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байгаа

Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ хавсаргасан баримтыг шинжлэхэд Т.Халтарын

өмнө хашиж байсан албан тушаалаасаа буурсантай холбогдуулан нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас

татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүчин төгөлдөр захиргааны

хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байхгүй байна.

___________________________________________

XIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.7- д зааснаар “нэхэмжлэгч болох иргэн нас

барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан боловч эрх, үүрэг нь эрх залгамжлагчид

шилжээгүй” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл бүрдэнэ.

Т.Халтар нь нас бараагүй бөгөөд ИХ-ийн 24 дүгээр зүйлд заасны дагуу нас барснаар

зарлагдаагүй байна.

____________________________________________


35


XIV. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.8- д зааснаар захиргааны акт нь “Үндсэн


бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл бүрдэнэ.

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн 310 тоот тушаал нь Үндсэн

хуульд заасан субъектуудын хоорондын үүссэн Үндсэн хуульд заасан эрх хэмжээний талаарх

маргаан биш байна. Өөрөөр хэлбэл Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1- 13.3, Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн8 дугаар зүйлийн

8.2-8.3- д заасан маргаан биш байна.

______________________________________________

XV. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.9- д заасан “захиргааны акт нь эрүүгийн эрх

зүйн маргаан” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл бүрдэнэ.

Монголбанкны Ерөнхийлөгчийн 008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн 310 тоот тушаал нь

Эрүүгийн хуульд эрүүгийн хуулиар хариуцлага ногдуулахаар заасан нийгэмд аюултай үйлдэл,

эс үйлдхүй шинж байхгүй байх тул Эрүүгийн эрх зүйн маргаан биш байна.

_______________________________________________

XVI. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.10- д заасан захиргааны акт нь “иргэний эрх


Дээрх маргаан нь нэг талаас буюу нийтийн төрийн ашиг сонирхлыг24

хэрэгжүүлэгч субъект

болох Монгол Банкны ерөнхийлөгч нөгөө талаас иргэн буюу Т.Халтар нарын хооронд үүссэн

Нийтийн эрх зүйн хэм хэмжээг буюу МБтХ болон ТАтХ-иар зохицуулагдсан25

захирах,

захирагдах харилцаа26

байх тул энэхүү харилцаанд тулгуурлан үүссэн маргаан нь хувийн эрх

зүйн маргаан биш байна.

ДҮГНЭЛТ

Иргэн Т.Халтараас Монголбанкны Ерөнхийлөгчид холбогдуулан гаргасан ”Монголбанкны

Ерөнхийлөгчийн 2008 оны 2008 оны 07 сарын 23- ны өдрийн 310 тоот тушаалыг хүчингүй

болгуулах” тухай нэхэмжлэлийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хүлээн авах

үндэслэлтэй байна.

Хавсралт 1. Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн Иргэн

Т.Халтараас Монголбанкны Ерөнхийлөгчид холбогдох захиргааны хэрэг үүсгэсэн захирамж 1

хуудас болно. Эдгээрийг тайлангийн 7.2 “Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай” захирамж хэсэгт

хавсаргасан болно

24 Ашиг сонирхлын онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 45 талаас үзнэ үү. 25 Шатлалын онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 45 талаас үзнэ үү. 26 Субъектийн онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 44 талаас үзнэ үү.


36


____________________________________

Нэхэмжлэгч: М.Ихбор,

Хариуцагч: УИХ-ын гишүүн Ц.Батбаяр, УИХ-ын гишүүн Э.Мөнх-Очир.

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдрийн

138 тоот, 2005 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны

өдрийн 350 тоот, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234

тоот захирамжууд буюу эдгээр захирамжуудын “Мансард” барихтай холбогдсон заалтуудыг

хүчингүй болгуулах тухай.

____________________________________





I. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 32 дугаар

зүйлийн 32.2-д заасан дараах зүйлийг нэхэмжлэл гаргагч гаргасан нэхэмжлэлдээ


Үүнд:

- 32.2.1. нэхэмжлэлийг захиргааны хэргийн ямар шүүхэд гаргаж байгаа/Нийслэлийн Захиргааны

хэрийг шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж байна/

- 32.2.2. нэхэмжлэгч, хариуцагчийн овог, эцгийн болон өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг,

хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа газрын хаяг /М.Ихбор нь өөрийн болон хариуцагчийн



- 32.2.3. нэхэмжлэлийн шаардлагын агуулга/ М.Ихбор шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ

Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар

сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот, Баянзүрх

дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамжууд буюу

эдгээр захирамжуудын “Мансард” барихтай холбогдсон заалтуудыг хүчингүй болгуулах

болгуулахаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлсон байна/


баримт бичгийн жагсаалтыг нэхэмжлэлийн сүүлийн талд оруулсан байна/

_____________________________________________


итгэмжлэл буюу гэрээг хавсаргана” гэж заажээ. М.Ихбор нь “Цахиур” СӨХ-ийн

харъяа байрны оршин суугчдыг төлөөлж шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан байна.

Тиймээс уг байрны иргэдээс авсан итгэмжлэлийг нэхэмжлэлдээ хавсаргах

шаардлагатай.

______________________________________________



хариуцагчийн тоогоор хувилж өгнө” гэж заасан байна. Нэхэмжлэлийг 1 хувь

үйлдсэн байна.

_______________________________________________

ДҮГНЭЛТ

Нэхэмжлэл гаргагч М.Ихбор нь Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхэд гаргасан

нэхэмжлэлдээ хариуцагчийг буруу тодорхойлсон бөгөөд нэхэмжлэлийг хариуцагчийн тоогоор


37


хувилж өгөөгүй байна. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.2.2-т ”нэхэмжлэгч, хариуцагчийн

овог, эцгийн болон өөрийн нэр, оршин суугаа газрын хаяг, хуулийн этгээд бол нэр, оршин

байгаа газрын хаяг”-ийг нэхэмжлэлд тусгах, тус зүйлийн 32.3-т “Нэхэмжлэлийг төлөөлөгч

гаргасан бол итгэмжлэл буюу гэрээг хавсаргана”, тус зүйлийн 32.4-т “Нэхэмжлэлд нэхэмжлэгч,

эсхүл төлөөлөгч гарын үсэг зурж, нэхэмжлэл болон түүнд хавсаргасан баримт бичгийг

хариуцагчийн тоогоор хувилж өгнө”-өөр заажээ. М.Ихборын шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд

тусгасан хариуцагч нь тухайн маргааны хариуцагч болохгүй, тэрээр “Цахиур” СӨХ-ийн харъяа

байрны оршин суугчдын төлөөлж шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд “Цахиур” СӨХ-ийн харъяа

байрны оршин суугчдын төлөөлөх итгэмжлэлийг хавсаргаагүй, нэхэмжлэлийг хариуцагчийн

тоогоор хувилж шүүхэд гаргаагүй байх тул тус хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.2-т “Нэхэмжлэл

нь энэ хуулийн 32.2-т заасан бүрдүүлбэр хангаагүй бол хүлээн авсан шүүгч 7-14 хоногийн

хугацаа тогтоон нэхэмжлэгчид уг шаардлагыг хангах боломж олгоно” хэмээн заасныг

баримтлан нэхэмжлэлийг шаардлага хангуулахаар буцаах нь зүйтэй байна.



дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамжууд буюу

эдгээр захирамжуудын “Мансард” барихтай холбогдсон заалтуудыг хүчингүй болгуулах

тухайн нэхэмжлэлийг тухайн шийдвэрийг гаргасан нийтийн буюу төрийн чиг үүргийг

хэрэгжүүлэгч байгууллага, албан тушаалтанд холбогдуулан гаргах ёстой.

________________________________________________

ЖИЧ: М.Ихбор шүүхээс заасан хугацаанд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангавал шүүх

нэхэмжлэлийг хүлээн авах эсэхийг тогтоохын тулд дараах ажиллагааг явуулна.

________________________________________________







М.Ихборын нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн маргааныг




чухал. Дээрх тохиолдолд маргааны гол зүйл нь ”Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны

дээвэр дээр ”Мансард” барихтай холбогдсон Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4

дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 264 тоот,

2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007

оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамж байна/

2. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ /Орон сууцны тухай хууль (цаашид

ОСтХ гэх)-ийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1-т “Энэ хуулийн зорилт нь орон сууцны талаарх

төрийн байгууллагуудын бүрэн эрхийг тогтоож, орон сууц төлөвлөх, орон сууц

хөгжүүлэх үйл ажиллагааг санхүүжүүлэх нийтийн зориулалттай орон сууцны

байшингийн зориулалтыг өөрчлөх болон орон сууц ашиглахтай холбогдсон харилцааг

зохицуулахад оршино” хэмээн заасан тул уг хуулиар орон сууцны ашиглалтыг өөрчлөх

асуудлыг зохицуулна/





38



олгосон зан үйлийн горим нь Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болдог. Тухайн харилцааг

зохицуулж байгаа ОСтХ нь төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх эрх бүхий субъектийн үйл

ажиллагааг зохицуулсан хууль болох тул Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болно/

Дээрхээс үзвэл М.Ихборын нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд



_____________________________________________

V. ЗХХШтХ- ийн 4 зүйлийн 4.1-д заасан ”Захиргааны хэргийн шүүх энэ хуулийн 3.1.1.,







Нэхэмжлэл гаргагчийг албан тушаалаас нь бууруулж, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь

зөрчсөн 2002 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн

264 тоот, 2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот захирамжийг Нийслэлийн Засаг

дарга, 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамжийг Баянзүрх дүүргийн Засаг

дарга гаргасан байна. Тиймээс дээрх субъектүүд нь ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.10-д

заасан албан тушаалтан байна.

_______________________________________________

VI. ЗХХШтХ- ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2- д зааснаар ”энэ хуулийн 4.1-д заасан


харъяалагдана” хэмээжээ. Тэгэхээр Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4 дүгээр

сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006

оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007

оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамж нь захиргааны акт байх

бөгөөд гадагш чиглэсэн эрх зүйн үйлчлэл бүхий байх ёстой байна. Үүнийг

тогтоохын тулд захиргааны акт мөн эсэхийг шалгах учиртай.

________________________________________________

VII. ЗХХШтХ- ийн 3.1.4- д зааснаар ”захиргааны акт” гэж нийтийн эрх зүйн хүрээнд

үүссэн тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар захиргааны байгууллага, албан




заавар, журам/-ийг захиргааны актад хамааруулна хэмээжээ. Тэгэхээр Нийслэлийн

Засаг даргын 2002 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар

сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот,

Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот

захирамж нь дараах шаардлагыг хангасан байж захиргааны акт болно.

- Захиргааны байгууллагаас гаргасан. ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.10-д заасан

байгууллагаас буюу нийслэл, дүүргийн Засаг дарга гаргасан үйл ажиллагаа.


зоригоос үл хамааран зөвхөн төрийн буюу нийслэл, дүүргийн Засаг даргын хүсэл

зоригийг агуулж ”Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны дээвэр дээр ”Мансард”


39


барихаар оршин суугчдын эрх хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөнөөр уг шинжийг

агуулж байна.

- Зохицуулалт агуулсан. Тухайн үйл ажиллагаа нь нийслэл, дүүргийн Засаг даргын хүсэл

зоригийг агуулж ”Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны оршин суугчдын хооронд

үүссэн харилцааг зохицуулж талуудад эрх, үүрэг бий болгосноороо уг шинжийг агуулж

байна.


хэрэгжүүлэх хүрээнд Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болох ОСтХ-ийн дагуу


- Тодорхой нэг тохиолдол. Тухайн үйл ажиллагаа нь зөвхөн ”Цахиур” СӨХ-ийн харъяа

орон сууцны оршин суугчид болон нийслэл, дүүргийн Засаг даргын хооронд үүссэн

харилцаа болох ”Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны дээвэр дээр ”Мансард”

барихтай холбогдсон харилцааг зохицуулсан бөгөөд олон дахин давтагдах шинжийг

агуулаагүй тул уг шинжийг агуулж байна.

- Гадагш чиглэсэн. нийслэл, дүүргийн Засаг даргын үйл ажиллагаа нь ”Цахиур” СӨХ-

ийн харъяа орон сууцны оршин суугчдын бие даасан буюу субъектив эрхийг хөндсөн

тул гадагш чиглэсэн.

Тиймээс захиргааны актад тавигдах дээрх шинжийг Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4

дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны 7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006 оны 7

дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар

сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамж агуулж байх тул уг үйл ажиллагаа захиргааны акт болж

байна.

_______________________________________

VIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.2- д заасан ”тухайн захиргааны хэргийн



















зохицуулсан байна. М.Ихборын маргаж буй захиргааны актыг гаргасан субъект нь дээрхэд








40








нэхэмжлэл гаргана хэмээн ойлгоно. М.Ихборын нэхэмжлэлд тодорхойлогдсон хариуцагч нь

Нийслэл Улаанбаатар хотод байрладаг тул нийслэл, дүүргийн Засаг даргыг хариуцагчаар

тодорхойлсон нэхэмжлэлийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хандан гаргана.

________________________________________

IX. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-д заасан ”захиргааны журмаар урьдчилан












нээгдэнэ.

Нийслэлийн Засаг дарагд дээд шатны байгууллага, албан тушаалтан байхгүй тул нэхэмжлэлийг

шууд шүүхэд гаргана. Баянзүрх дүүргийн Засаг даргатай түүний дээд шатны байгууллага,

албан тушаалтан болох Нийслэлийн Засаг дарга ашиг сонирхлын хувьд ижил тул үүнтэй

холбогдсон маргаанаар урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулах шаардлагагүй.

Тиймээс урьдчилан шийдвэрлэх шаардлагыг хангасан байна.

_______________________________________

X. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.4- д заасан “нэхэмжлэгч нь эрх зүйн бүрэн

чадамжгүй бөгөөд түүнийг төлөөлсөн этгээд байхгүй” бол шүүх нэхэмжлэлийг

хүлээн авахаас татгалзана.

Иргэний хууль (цааших ИХ гэх)-ийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д “Иргэний эрх зүйн бүрэн

чадамж буюу иргэн өөрийн үйлдлээр өөртөө эрх олж авах, үүрэг бий болгох чадвар насанд

хүрснээр буюу 18 наснаас бий болно” хэмээн заасан. М.Ихбор нь 18 насанд хүрснээр эрх зүйн

бүрэн чадамжтай болсон. 18 насанд хүрсэн боловч Сэтгэцийн өвчний улмаас өөрийн үйлдлийн

учир холбогдлыг ойлгохгүй, өөрийгөө зөв удирдаж чадахгүй болсон этгээдийг шүүх ИХ-ийн

18 дугаар зүйлийн 18.2-т заасны дагуу иргэний эрх зүйн чадамжгүй гэж тооцно. Мөн ИХ-ийн

19 дүгээр зүйлийн 19.1-д Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөлөх бодис, согтууруулах ундаа

байнга хэрэглэж, гэр бүлээ эдийн засгийн талаар хүнд байдалд оруулсан насанд хүрсэн


тогтоосон журмаар хязгаарлаж болно. М.Ихборын эрх зүйн чадамжийг дээрх журмаар

хязгаарлаагүй байна.

________________________________________


41


XI. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.5- д зааснаар “нэхэмжлэгчийг төлөөлөх бүрэн

эрхгүй этгээд нэхэмжлэл гаргасан” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас

татгалзана.

М.Ихборд “Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны оршин суугчид өөрсдийнх нь эрх, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг шүүхэд төлөөлөх итгэмжлэлийг олгоогүй байна. Гэхдээ М.Ихбор нь

дээрх итгэмжлэлийг шүүхээс нэхэмжлэлийн бүрдүүлбэр хангуулахаар буцаах хугацаанд

“Цахиур” СӨХ-ийн харъяа орон сууцны оршин суугчдаас авах бололцоотой.

__________________________________________

XII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.6- д зааснаар нэхэмжлэлд дурдсан үйл



захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байгаа

Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ хавсаргасан баримтыг шинжлэхдээ ”Цахиур”

СӨХ-ийн харъяа орон сууцны дээвэр дээр ”Мансард” барихтай холбогдуулан нэхэмжлэлийг

хүлээн авахаас татгалзсан, түүнчлэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон хуулийн хүчин төгөлдөр

захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэр буюу шүүгчийн захирамж байхгүй байна.

___________________________________________

XIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.7- д зааснаар “нэхэмжлэгч болох иргэн нас

барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан боловч эрх, үүрэг нь эрх залгамжлагчид

шилжээгүй” бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл бүрдэнэ.

М.Ихборын шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.7- д зааснаар

“нэхэмжлэгч болох иргэн нас барсан, хуулийн этгээд татан буугдсан боловч эрх, үүрэг нь эрх

залгамжлагчид шилжээгүй” байх тухай хамаарахгүй.

____________________________________________

XIV. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.8- д зааснаар захиргааны акт нь “Үндсэн


бол шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах үндэслэл бүрдэнэ.



дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамж нь Үндсэн

хуульд заасан субъектуудын хоорондын үүссэн Үндсэн хуульд заасан эрх хэмжээний талаарх

маргаан биш байна. Өөрөөр хэлбэл Үндсэн хуулийн цэцэд маргаан хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1- 13.3, Үндсэн хуулийн цэцийн тухай хуулийн8 дугаар зүйлийн

8.2-8.3- д заасан маргаан биш байна.

______________________________________________

XV. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.9- д заасан “захиргааны акт нь эрүүгийн эрх




дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамж нь Эрүүгийн

хуульд эрүүгийн хуулиар хариуцлага ногдуулахаар заасан нийгэмд аюултай үйлдэл, эс

үйлдхүй шинж байхгүй байх тул Эрүүгийн эрх зүйн маргаан биш байна.

_______________________________________________


42


XVI. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.10- д заасан захиргааны акт нь “иргэний эрх


Дээрх маргаан нь нэг талаас буюу нийтийн төрийн ашиг сонирхлыг28

хэрэгжүүлэгч субъект

болох нийслэл, дүүргийн Засаг дарга нөгөө талаас иргэн М.Ихборын төлөөлж ”Цахиур” СӨХ-

ийн харъяа орон сууцны оршин суугчдын хооронд үүссэн Нийтийн эрх зүйн хэм хэмжээг буюу

ОСтХ-иар зохицуулагдсан29

захирах, захирагдах харилцаа30

байх тул энэхүү харилцаанд

тулгуурлан үүссэн маргаан нь хувийн эрх зүйн маргаан биш байна.

_________________________________________________

ДҮГНЭЛТ

Иргэн М.Ихбороос Нийслэлийн Засаг дарга, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад холбогдуулан

гаргасан ” Нийслэлийн Засаг даргын 2002 оны 4 дүгээр сарын 9-ны өдрийн 138 тоот, 2005 оны

7 дугаар сарын 5-ны өдрийн 264 тоот, 2006 оны 7 дугаар сарын 19-ны өдрийн 350 тоот,

Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 7 дугаар сарын 27-ны өдрийн 234 тоот захирамжууд

буюу эдгээр захирамжуудын “Мансард” барихтай холбогдсон заалтуудыг хүчингүй болгуулах”

тухай нэхэмжлэлийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хүлээн авах үндэслэлтэй байна.

Хавсралт: Иргэн М.Ихборын Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл 3

хуудас болно. Эдгээрийг тайлангийн 7.4 “Нэхэмжлэл” хэсэгт хавсаргасан болно.

28 Ашиг сонирхлын онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 45 талаас үзнэ үү. 29 Шатлалын онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 45 талаас үзнэ үү. 30 Субъектийн онол. П.Одгэрэл, “Захиргааны эрх зүйн ерөнхий анги”, УБ хот, 2008 он, 44 талаас үзнэ үү.


43


____________________________________

Нэхэмжлэгч: “Гүн галуут” ХХК- ыг төлөөлж Б.Энхзаяа

Хариуцагч: Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн

татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэг

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Татварын улсын байцаагчийн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний

өдрийн 0300891 тоот актыг хуульд нийцүүлж өөрчилж, татварын хэмжээг багасгах тухай.

____________________________________





XVII. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 32

дугаар зүйлийн 32.2-д заасан дараах зүйлийг нэхэмжлэл гаргагч гаргасан

нэхэмжлэлдээ тусгасан байна.

Үүнд:

- 32.2.1. нэхэмжлэлийг захиргааны хэргийн ямар шүүхэд гаргаж байгаа /Нийслэлийн

Захиргааны хэрийг шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж байна/


хуулийн этгээд бол нэр, оршин байгаа газрын хаяг /Б.Энхзаяа нь өөрийн болон хариуцагчийн



- 32.2.3. нэхэмжлэлийн шаардлагын агуулга /Б.Энхзаяа шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ

Татварын улсын байцаагчийн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний өдрийн 0300891 тоот актыг

хуульд нийцүүлж өөрчилж, татварын хэмжээг багасгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаа

тодорхойлсон байна/


баримт бичгийн жагсаалтыг нэхэмжлэлдээ оруулсан байна/

_____________________________________________

I. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.3-т “Нэхэмжлэлийг төлөөлөгч гаргасан бол

итгэмжлэл буюу гэрээг хавсаргана” гэж заажээ. Б.Энхзаяа нь нэхэмжлэлээ шүүхэд

төлөөлөгчөөр дамжуулалгүй өөрийн биеэр гаргасан байна. Тиймээс итгэмжлэл

шаардлагагүй.

______________________________________________

II. ЗХХШтХ-ийн 32 дугаар зүйлийн 32.4-т “Нэхэмжлэлд нэхэмжлэгч, эсхүл төлөөлөгч


хариуцагчийн тоогоор хувилж өгнө” гэж заасан байна. Нэхэмжлэлийг

хариуцагчийн тоогоор нийт 2 хувь үйлдсэн байна.

_______________________________________________

III. ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.1-д заасан ”захиргааны хэргийн шүүхийн








44


Б.Энхзаяагийн нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн маргааныг




чухал. Дээрх тохиолдолд маргааны гол зүйл нь Татварын улсын байцаагчийн 2008 оны

3 дугаар сарын 11-ний өдрийн 0300891 тоот акт нь“Гүн галуут” ХХК-д татварын

зөрчлийг их хэмжээгээр нэмэгдүүлсэн үйлдэл байна/

2. Маргааны гол зүйлийг зохицуулж буй хэм хэмжээ /Үл хөдлөх эд хөрөнгийн албан

татварын тухай хууль (цаашид ҮХЭХАТтХ гэх) /




олгосон зан үйлийн горим нь Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болдог. ҮХЭХАТтХ нь

төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлэх эрх бүхий субъектийн үйл ажиллагааг зохицуулсан

хууль болох тул Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болно/

Дээрхээс үзвэл Б.Энхзаяагийн нэхэмжлэлд бичигдсэн маргаан нь Нийтийн эрх зүйн хүрээнд



_____________________________________________

IV. ЗХХШтХ- ийн 4 зүйлийн 4.1-д заасан ”Захиргааны хэргийн шүүх энэ хуулийн 3.1.1.,







“Гүн галуут” ХХК-ийн татварын зөрчлийг нэмэгдүүлж эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь

зөрчсөн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний өдрийн 0300891 тоот актыг Үндэсний Татварын

Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэг

гаргасан байна. Тиймээс Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн

хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэг нь ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.12-т

заасан албан тушаалтан байна.

_______________________________________________

V. ЗХХШтХ- ийн 4 дүгээр зүйлийн 4.2- д зааснаар ”энэ хуулийн 4.1-д заасан


харъяалагдана” хэмээжээ. Тэгэхээр Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт

шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 2008 оны 3 дугаар сарын

11-ний өдрийн 0300891 тоот акт нь захиргааны акт байх бөгөөд гадагш чиглэсэн

эрх зүйн үйлчлэл бүхий байх ёстой байна. Үүнийг тогтоохын тулд захиргааны акт

мөн эсэхийг шалгах учиртай.

________________________________________________

VI. ЗХХШтХ- ийн 3.1.4- д зааснаар ”захиргааны акт” гэж нийтийн эрх зүйн хүрээнд үүссэн

тодорхой нэг тохиолдлыг зохицуулахаар захиргааны байгууллага, албан




заавар, журам/-ийг захиргааны актад хамааруулна хэмээжээ. Тэгэхээр Үндэсний


45


Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын

байцаагчийн 0300891 тоот акт дараах шаардлагыг хангасан байж захиргааны акт

болно.

- Захиргааны байгууллага, албан тушаалтнаас гаргасан. ЗХХШтХ-ийн 4 дүгээр зүйлийн

4.1.7-д заасан байгууллагаас буюу Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт

шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчаас явуулсан үйл ажиллагаа.


зоригоос үл хамааран зөвхөн төрийн буюу Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт

шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн хүсэл зоригийг агуулж “Гүн

галуут” ХХК-д татварын зөрчлийг их хэмжээгээр нэмэгдүүлсэн түүнийг эрх хууль ёсны

ашиг сонирхлыг хөндсөнөөр уг шинжийг агуулж байна.

- Зохицуулалт агуулсан. Тухайн үйл ажиллагаа нь Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын

Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагч болон “Гүн галуут”

ХХК-ний хооронд үүссэн харилцааг зохицуулж талуудад эрх, үүрэг бий болгосноороо

уг шинжийг агуулж байна.


хэрэгжүүлэх хүрээнд Нийтийн эрх зүйн эх сурвалж болох ҮХЭХАТтХ -ийн дагуу


- Тодорхой нэг тохиолдол. Тухайн үйл ажиллагаа нь зөвхөн “Гүн галуут” ХХК болон

Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын

улсын байцаагчийн хооронд үүссэн харилцаа болох татварын зөрчилтэй холбогдсон

харилцааг зохицуулсан бөгөөд олон дахин давтагдах шинжийг агуулаагүй тул уг


- Гадагш чиглэсэн. Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн

хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн үйл ажиллагаа нь “Гүн галуут” ХХК-ийн бие

даасан буюу субъектив эрхийг хөндсөн тул гадагш чиглэсэн.

Тиймээс захиргааны актад тавигдах дээрх шинжийг Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын

Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 0300891 тоот акт агуулж

байх тул уг үйл ажиллагаа захиргааны акт болж байна.

_______________________________________

VII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.2- д заасан ”тухайн захиргааны хэргийн




















46


зохицуулсан байна. Т.Халтарын маргаж буй захиргааны актыг гаргасан субъект нь дээрхэд













нэхэмжлэл гаргана хэмээн ойлгоно. “Гүн галуут” ХХК-ийн нэхэмжлэлд тодорхойлогдсон

хариуцагч Нийслэл Улаанбаатар хотод байрладаг тул Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын

Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчийг хариуцагчаар тодорхойлсон

нэхэмжлэлийг Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх хандан гаргана.

_________________________________________

VIII. ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-д заасан ”захиргааны журмаар урьдчилан












нээгдэнэ.

Байцаагч Ц.Алтанцэцэг “Гүн галуут” ХХК-ийн 2006, 2007 оны санхүүгийн Санхүүгийн тайлан

тэнцэл, албан татвар ногдуулалт, төлөлтийн тайланг шалгаж 0300891 тоот акт үйлджээ.

Нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь зөрчсөн Үндэсний Татварын Ерөнхий

газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагчийн 0300891 тоот актыг

эс зөвшөөрч ТЕХ- ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.3- д “Үндэсний татварын ерөнхий газар, аймаг,

нийслэлийн татварын албаны дэргэд татвар төлөгч, татварын албаны хооронд үүссэн

маргааныг шийдвэрлэх эрх бүхий Татварын маргаан таслах зөвлөл ажиллана.” гэж заасны

дагуу Татварын маргаан таслах зөвлөл (цаашид ТМТЗ гэх)-д 2008 оны 4 дүгээр сард гомдол

гаргажээ. Тиймээс ЗХХШтХ- ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-т заасан урьдчилан шийдвэрлүүлэх

журмыг нэхэмжлэгч “Гүн галуут” ХХК хангасан байна.

Энд нэхэмжлэгч татварын улсын байцаагчийн 0300891 тоот актыг эс зөвшөөрөн ҮТЕГ-

ын дэргэдэх ТМТЗ-д ЗХХШтХ- ийн 6 дугаар зүйлийн 6.1- д зааснаар “Хуульд өөрөөр заагаагүй

бол иргэн, хуулийн этгээд захиргааны байгууллага, албан тушаалтны захиргааны хууль бус акт

нь түүний эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн гэж үзвэл холбогдох захиргааны актыг

хүлээн авснаас, эсхүл мэдсэнээс хойш 30 хоногийн дотор тухайн байгууллага, албан

тушаалтныг шууд харьяалах дээд шатны захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд гомдлоо

гаргана” гэснийг зөрчиж хуульд заасан хугацааг хэтрүүлэн гомдлоо гаргасан ч захиргааны


47


байгууллага гомдлыг хүлээн авсан байна. Тиймээс Захиргааны хэргийг урьдчилан шийдвэрлэх

ажиллагаа нь захиргааны байгууллагын бүрэн эрхийн хүрээнд багтах ажиллагаа тул шүүх

нэхэмжлэгчийг дээд шатны захиргаанд хандах хуульд заасан хугацааг хэтрүүлсэн гэж үзэх

үндэслэлгүй юм.

ҮТЕГ-ын дэргэдэх ТМТЗ нь “Гүн галуут” ХХК- ийн гомдлыг хүлээн аваад

шийдвэрлэлгүй хуульд заасан хугацааг ямар нэг хүндэтгэх шалтгаангүй хэтрүүлэн 2008 оны 6

дугаар сарын 4- нд хэлэлцэн шийдвэрлэн 12 тоот тогтоол гаргасныг нэхэмжлэгч Багануур

дүүргийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийг гардан авахдаа мэдсэн байна. Иргэдээс төрийн

байгууллага албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар

зүйлийн 16.1, ЗХХШтХ- ийн 6 дугаар зүйлийн 6.4- д “Энэ хуулийн 6.1.-д заасан байгууллага,

албан тушаалтан иргэн, хуулийн этгээдээс гаргасан гомдлыг Иргэдээс төрийн байгууллага,

албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу хүлээн

авч хуульд өөрөөр заагаагүй бол 30 хоногийн дотор хянан шийдвэрлэж хариу өгнө.

Шаардлагатай тохиолдолд уг хугацааг байгууллагын удирдах албан тушаалтан 30 хүртэл

хоногоор сунгаж болно. Хугацаа сунгасан тухай гомдол гаргасан иргэн, хуулийн этгээдэд

мэдэгдэнэ” гэж заасны дагуу нэхэмжлэгчийн гомдлыг ТМТЗ хэлэлцэн шийдвэрлэх хугацаа

2008 оны 5 сард дуусгавар болж байна. Энэ хугацаанд гомдлыг хэлэлцэн шийдвэрлэх хугацааг

сунгасан тухай гомдол гаргагчид албан ёсоор мэдэгдээгүй бол гомдол гаргагчид захиргааны

байгууллагаас эс үйлдхүй үзүүлсэн гэж үзэн гомдлынхоо шаардлагын дагуу шүүхэд хандах

эсвэл захиргааны актыг биелүүлэх хууль зүйн үр дагавар бий болно.

Гэтэл энэ хугацааг нэхэмжлэл гаргагч хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хэтрүүлсэн бөгөөд энэ

тухай нэхэмжлэлд дурьдаагүй байна.

ЗХХШтХ-ийн 12 дугаар зүйлд “Захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрх” гээд тус

зүйлийн 12.1.Иргэн, хуулийн этгээд дараах тохиолдолд захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл

гаргах эрхтэй гэж заасан байна. Үүнд: хуульд тусгайлан заасан32

, дээд шатны захиргааны

байгууллага, албан тушаалтнаас энэ хуулийн 8 дугаар зүйлд заасан журмын дагуу гаргасан

шийдвэрийг эс зөвшөөрсөн33

, захиргааны байгууллага, албан тушаалтан энэ хуулийн 8 дугаар

зүйлд заасан журмын дагуу гаргасан шийдвэрийг биелүүлээгүй34

, шууд харьяалах дээд шатны

захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан гомдлыг хуульд заасан хугацаанд хянан

шийдвэрлээгүй35

гэжээ. Тэгэхээр иргэн, хуулийн этгээд дээрх тохиолдолд л шүүхэд нэхэмжлэл

гаргах эрх нээгдэх бөгөөд “Гүн галуут” ХХК-ийн татварын зөрчлийг нэмэгдүүлж эрх, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг нь зөрчсөн Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга

зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэгийн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний

өдрийн 0300891 тоот актыг эс зөвшөөрч ТМТЗ-д 2008 оны 4 дүгээр сард гомдол гаргасан ч

ТМТЗ гомдлыг хүлээн аваад шийдвэрлэлгүй хуульд заасан хугацааг ямар нэг хүндэтгэх

шалтгаангүй хэтрүүлэн 2008 оны 6 дугаар сарын 4- нд хэлэлцэн шийдвэрлэн 12 тоот тогтоол

гаргасан нь Иргэдээс төрийн байгууллага албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл гомдлыг

шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1, ЗХХШтХ- ийн 6 дугаар зүйлийн 6.4- д

“Энэ хуулийн 6.1.-д заасан байгууллага, албан тушаалтан иргэн, хуулийн этгээдээс гаргасан

гомдлыг Иргэдээс төрийн байгууллага, албан тушаалтанд гаргасан өргөдөл, гомдлыг

шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу хүлээн авч хуульд өөрөөр заагаагүй бол 30 хоногийн

дотор хянан шийдвэрлэж хариу өгнө. Шаардлагатай тохиолдолд уг хугацааг байгууллагын

удирдах албан тушаалтан 30 хүртэл хоногоор сунгаж болно. Хугацаа сунгасан тухай гомдол

гаргасан иргэн, хуулийн этгээдэд мэдэгдэнэ” гэж заасны дагуу нэхэмжлэгчийн гомдлыг ТМТЗ

хэлэлцэн шийдвэрлэх хугацаа 2008 оны 5 сард дуусгавар болж байна. Энэ хугацаанд гомдлыг

хэлэлцэн шийдвэрлэх хугацааг сунгасан тухай гомдол гаргагчид албан ёсоор мэдэгдээгүй бол

гомдол гаргагчид захиргааны байгууллагаас эс үйлдхүй үзүүлсэн гэж үзэн гомдлынхоо

шаардлагын дагуу шүүхэд хандан нэхэмжлэл гаргах эрх нь ЗХХШтХ-ийн 12 дугаар зүйлийн

32 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 12 дугаар зүйлийн 12.1.1. УБ 2002 он 33 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 12 дугаар зүйлийн 12.1.2. УБ 2002 он 34 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 12 дугаар зүйлийн 12.1.3. УБ 2002 он 35 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 12 дугаар зүйлийн 12.14. УБ 2002 он


48


12.1.4-т зааснаар “шууд харьяалах дээд шатны захиргааны байгууллага, албан тушаалтанд

гаргасан гомдлыг хуульд заасан хугацаанд хянан шийдвэрлээгүй” гэх үндэслэлээр үүсэж

байна.

Гэхдээ энэ эрхээ тус зүйлийн 12.2-т “Харьяалах дээд шатны захиргааны байгууллага,

албан тушаалтан байхгүй бол иргэн, хуулийн этгээд нь зөрчигдсөн эрхээ хамгаалуулахаар энэ

хуулийн 6.1.-д заасан хугацаанд захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргана” гэж заасан

хугацаанд эдлэх боломжтой бөгөөд энэ хугацааг хэтрүүлбэл шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрх

дуусгавар болно.

Гэтэл “Гүн галуут” ХХК Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга

зүйн хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэгийн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний

өдрийн 0300891 тоот актад холбогдуулан 2008 оны 12 сарын 08-нд шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж

байгаа нь ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-д заасан үндэслэл бий болгож байна.

__________________________________________

ДҮГНЭЛТ

”Гүн галуут” ХХК Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн

татварын улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэгийн 2008 оны 3 дугаар сарын 11-ний өдрийн 0300891

тоот актад холбогдуулан шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан нэхэмжлэл ЗХХШтХ-ийн 12 дугаар

зүйлийн 12.2-т “Харьяалах дээд шатны захиргааны байгууллага, албан тушаалтан байхгүй бол

иргэн, хуулийн этгээд нь зөрчигдсөн эрхээ хамгаалуулахаар энэ хуулийн 6.1.-д заасан

хугацаанд захиргааны хэргийн шүүхэд нэхэмжлэл гаргана” гэж заасан шаардлагыг хангахгүй

байгаагаар ЗХХШтХ-ийн 34 дүгээр зүйлийн 34.1.3-т заасан “захиргааны журмаар урьдчилан

шийдвэрлүүлэх шаардлагыг биелүүлээгүй …” гэх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

үндэслэлийг бий болгож байгаа тул Захиргааны хэргийн шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас

татгалзах үндэслэлтэй.

Хавсралт 1. ”Гүн галуут” ХХК-ийг төлөөлж Б.Энхзаяагийн Нийслэлийн Захиргааны

хэргийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл 2 хуудас болно. Эдгээрийг тайлангийн 7.4 “Нэхэмжлэл”

хэсэгт хавсаргасан болно

Хавсралт 2. Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн ”Гүн галуут”

ХХК-иас Үндэсний Татварын Ерөнхий газрын Хяналт шалгалт, арга зүйн хэлтсийн татварын

улсын байцаагч Ц.Алтанцэцэгт холбогдох захиргааны хэрэг үүсгэсэн захирамж 1 хуудас болно.

Эдгээрийг тайлангийн 7.2 “Захиргааны хэрэг үүсгэх тухай” захирамж хэсэгт хавсаргасан болно


49


7.4. НЭХЭМЖЛЭЛ.


50


Дэд хэсэг “Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгчээс

явуулах ажиллагаа”











тухай

8.1. ЗАХИРГААНЫ ХЭРЭГ ҮҮСГЭСЭН ШҮҮГЧИЙН АЖИЛЛАГАА


51


Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгчээс явуулах ажиллагааг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх

тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 37 дугаар зүйлд хуульчлан заасан. Энэхүү ажиллагаа

нь хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий үйл баримтыг тогтоох, цуглуулах, хэргийн

оролцогчдын эрхийг хангах, хэргийг шүүх хуралдааны өмнө шийдвэрлэх, шүүх хуралдаанд

бэлтгэх зорилготой шүүгчээс явуулах ажиллагаа юм.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны гол цөм нь тухайн захиргааны хэргийг

үүсгэсэн шүүгч дээр төвлөрөн явагддаг.

Нэхэмжлэлийг хүлээн авч, шалгасны үндсэн дээр захиргааны хэрэг үүгэн уг хэргийг

хянан шийдвэрлэх бүхий л ажиллагааг тухайн шүүгч удирдан явуулах бөгөөд хэргийн хэргийн

оролцогчдыг эрхээр нь хангах, хэргийг хянан шийдвэрлэхэд шаардлагатай нотлох баримтыг

хуульд заасан аргаар бүрдүүлэх, талуудыг эвлэрүүлэх, шаардлагтай тохиолдолд

нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нэн даруй хамгаалалтад авах /захиргааны

актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх/ зэргээр хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд идэвхтэй байр

сууринаас оролцох бөгөөд энэ нь процессын мөрдөн шалгах зарчим, шүүх хэрэгт анхаарлаа

төвлөрүүлэх зарчмаас үүдэлтэй.

Захиргаа, иргэний хооронд үүссэн харилцаа нь тэгш бус, нэг тал нь давамгай байдалд

байх бөгөөд шүүгч үүнийг маш сайн ойлгож, ач холбогдол өгөх нь хэргийг хянан

шийдвэрлэхэд чухал. Гэхдээ хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг шүүгчид найдан үлдээх бус

хэргийн оролцогчид идэвхтэй байр сууринаас хандан, өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо

хамгаалах бүхий л боломжийг үр дүнтэй ашиглах нь шүүх хэргийг үнэн бодитой шийдвэрлэхэд

чухал нөлөө үзүүлнэ.

Харамсалтай нь хэргийн оролцогчдын идэвхгүй байдал, шүүхийн үйл ажиллагаанд саад

учруулах, ялангуяа захиргааны зүгээс хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг саатуулах явдал их

гарч байна. Эдгээрээс тоочвол, хариуцагч нэхэмжлэлийг гардаж авахгүй цаг алдах, хариу

тайлбараа ЗХХШтХ-ийн 38 дугаар зүйлийн 38.2-т заасан хугацаанд шүүхэд ирүүлэхгүй удаах,

захиргааны байгууллагаас хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг

гаргаж өгөхгүй саатуулах, хэргийн оролцогчид шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирээгүйгээс шүүх

хуралдаан хойшлогдох, эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулахаар эрх олгогдсон

этгээдийн мэдлэг чадвар дутуу байх зэрэг.

Захиргааны хэрэг үүсгэсэн шүүгч ЗХХШтХ-ийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.1-т заасны дагуу

“хариуцагчийг дуудан ирүүлж, нэхэмжлэл, түүнд хавсаргасан баримт бичгийн хувийг

гардуулж, энэ тухайгаа баталгаажуулна”. Хариуцагчид нэхэмжлэлийн хувийг ЗХХШтХ- ийн

38 дугаар зүйлийн 38.1-т заасны дагуу хэрэг үүсгэсэн өдрөөс хойш нийслэлд 7, орон нутагт 14

хоногийн дотор гардуулна. Энэ ажиллагаа: Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт(цаашид

ЗХХС гэх)-ын 3 дугаар зүйлд заасны дагуу захиргааны хэрэг үүсгэмэгц шүүгчийн туслах

хаана, хэзээ хүрэлцэн ирж нэхэмжлэлийн хувийг гардан авахыг мэдэгдэх хуудсаар

хариуцагчид мэдэгдэж, энэ тухай баримт /¹1/-ыг хэрэгт хавсаргана36

, мэдэгдэх хуудсыг

шүүгчийн туслах бичсэн өдөртөө шүүхийн бичиг хүргэгчид хүлээлгэн өгч, бүртгэл /¹2/-д

тэмдэглүүлнэ37

, бичиг хүргэгч мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авснаас хойш хэргийн оролцогчдод 3

хоногийн дотор Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ИХШХШтХ гэх)-ийн

77.2-77.9-д заасан журмын дагуу хүргэж, мэдэгдэх хуудсыг хүлээн авсан баримт/¹1/-д тухайн

этгээдээр гарын үсэг зуруулж, баримтжуулан шүүгч, шүүгчийн туслахад бүртгэл /¹2/-д

тэмдэглэн, буцааж өгнө38

, шүүгч, шүүгчийн туслах хариуцагчид нэхэмжлэлийн хувийг

36 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.1.1. УБ 2007 он 37 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.1.2. УБ 2007 он 38 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.1.3. УБ 2007 он


52


гардуулан, гарын үсгийг гаргацтай зуруулж, баримт /¹2/ үйлдэн, хэрэгт хавсаргана39

, шүүгчийн

туслах нэхэмжлэлд хавсаргасан баримтуудаас хариуцагчийн шаардлагатай гэж үзсэн нотлох

баримтуудыг тэдний зардлаар хуулбарлан өгч болно40

.

Хариуцагчид нэхэмжлэлийн хувийг гардуулсан баримт дээр ЗХХШтХ-ийн 38 дугаар

зүйлийн 38.2-т заасны дагуу хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрөх эсэх тухайгаа

шүүхэд бичгээр мэдэгдэх хугацааг заан үүрэг болгосон байна.

Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй бол үндэслэлээ тайлбарт

заан энэ тухай нотлох баримтыг хавсаргаж болно.

Хариуцагч нэхэмжлэлийн хариу тайлбараа шүүхэд заасан хугацаанд ирүүлэх үүрэгтэй.

Тайлбарын үндэслэл болсон нотлох баримтыг шүүхэд гаргаж өгөх үүргийг мөн адил хүлээдэг.

Учир нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд нотлох үүргийг шүүх хүлээдэг бөгөөд энэ эрхээ

хэрэгжүүлэхээр тавьсан шаардлагыг байгууллага, албан тушаалтан, иргэнд биелүүлэх үүргийг

ЗХХШтХ-ийн 31 дүгээр зүйлийн 31.2-т зохицуулсан байна.

Иргэн, байгууллага, албан тушаалтнаас ирүүлсэн тайлбар, түүнд хавсаргасан баримт

хуулийн шаардлага хангасан байх ёстой. Хариуцагч тайлбараа шүүхэд ирүүлэхэд шүүх түүнд

эрх, үүргийг нь амаар тайлбарлан өгч, энэ тухай баримт/ ¹4/-ыг үйлдэн хэрэгт хавсаргана.

Хариуцагчийн тайлбарт нэхэмжлэгч ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.2-т заасан эрхийн

дагуу нэмэлт тайлбар хийх, түүнийгээ нотолсон баримт шүүхэд гаргах, шинээр нотлох баримт

бүрдүүлэхээр шүүхэд хүсэлт гаргах эрхтэй болно. Шүүхэд гаргах хүсэлт нь хэргийн

оролцогчид эрхээ эдлэх хэлбэр бөгөөд хүсэлт нь хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд ач

холбогдол бүхий нь тогтоогдсоноор шүүх түүнийг заавал биелүүлэх үүрэг үүсдэгээрээ шүүхэд

тавьж буй хууль ёсны шаардлага гэж болно.

Шүүгч хэргийг хянан шийдвэрлэх хянан шийдвэрлэх зорилгоор дараах ажиллагааг явуулж

болно.

I. Нотлон баримт цуглуулах

Захиргааны хэргийн шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг

нотлох чиг үүргийг хүлээдгийн дээр энэ чиг үүргээ хэрэгжүүлэхээр байгууллага, албан

тушаалтан, иргэнээс нотлох баримт гаргаж өгөхийг шаардах эртэй бөгөөд шүүхийн

шаардлагыг заавал биелүүлнэ. Мөн хэргийн оролцогч өөрийн шаардлагын үндэслэл болсон,

хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг гаргаж өгөх эрхтэй. Шүүх

нотлох баримт цуглуулах ажиллагаа явуулахдаа тухайн байгууллага, хуулийн этгээд, иргэнд

энэ тухай албан тоот хүргүүлнэ. Уг албан тоотыг байгууллагын хэвлэмэл хуудас дээр гаргасан.

Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ын 3 дугаар зүйлд заасны дагуу байгууллага, албан тушаалтан, иргэнээс

хэрэг хянан шийдвэрлэхэд шаардлагатай нотлох баримтыг гаргуулахдаа шүүгч албан бичиг

явуулна. Уг албан бичигт нотлох баримт гаргуулах болсон шалтгаан, ямар нотлох баримтыг

гаргуулахыг хүсэж байгаагаа тодорхой илэрхийлж, нотлох баримтыг шүүхэд ирүүлэх

боломжит хугацааг заана41

, шүүгчийн туслах уг албан бичгийг гарсан өдөрт нь бичиг

хүргэгчид хүлээлгэн өгч, бүртгэл /¹2/-д тэмдэглүүлнэ42

, бичиг хүргэгч 1 хоногийн дотор тухайн

этгээдэд уг албан бичгийг хүргэж, хүлээн авсан этгээдээр бүртгэл /¹2/-д гарын үсэг зуруулна43

,

албан бичгийн хариу ирмэгц нарийн бичгийн дарга хүлээн авч, дардас дарж, хүлээн авсан

огноо, цаг, минутыг баталгаажуулж, бүртгэл /¹17/-д бүртгэн, тухайн өдөрт нь шүүгчид

шилжүүлнэ44

.

II. Шинжээч томилох

39 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.1.4. УБ 2007 он 40 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.1.5. УБ 2007 он 41 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.3.2. УБ 2007 он 42 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.3.3. УБ 2007 он 43 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.3.4. УБ 2007 он 44 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.3.5. УБ 2007 он


53


Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хэргийн оролцогчид ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр

зүйлийн 19.13, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.4, тус хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2

болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу

шинжээч томилуулах тухай хүсэлт гаргаснаар эсвэл хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол

бүхий үйл баримтыг тогтоох зорилгоор шүүгч өөрийн санаачилгаар шинжээч томилно.

Шинжээчийн эрх зүйн байдлыг ЗХХШтХ-ийн 30 дугаар зүйлийн 30.1-т ерөнхий, тус хуулийн

59 дүгээр зүйлд нарийвчлан зохицуулсан. Энэ тохиолдолд шүүгч “Шинжээч томилох тухай”

захирамж гаргана. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу ЗХХШтХ-ийн 59

дугаар зүйл, ИХШХШтХ-ийн 47 дугаар зүйлд заасны дагуу захирамж гарган, хариу ирүүлэх

боломжит хугацааг заана45

, шүүгчийн туслах шинжээч томилох тухай захирамжийг гарсан

өдөрт нь холбогдох баримтын хамт нарийн бичгийн даргад хүлээлгэн өгнө46

, нарийн бичгийн

дарга мөн өдөрт нь шинжээчээр томилогдсон этгээдэд хүргүүлэхээр бичиг хүргэгчид

бүртгэл/¹18/-д гарын үсэг зуруулж, хүлээлгэн өгнө47

,Шинжээчийн дүгнэлтийг ирмэгц нарийн

бичгийн дарга хүлээн авч, дардас дарж, хүлээн авсан огноо, цаг, минутыг баталгаажуулж,

бүртгэл /¹17/-д бүртгэн, шинжээч томилох тухай захирамжийг хүргүүлэхэд хавсаргасан

баримтыг бүрэн ирүүлсэн эсэхийг нягталж, тухайн өдөрт нь шүүгчид шилжүүлнэ48

.

III. Гэрчийг асуух



болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу гэрчээс

мэдүүлэг авах тухай хүсэлт гаргаснаар эсвэл хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий

үйл баримтыг тогтоох зорилгоор шүүгч өөрийн санаачилгаар гэрчээс мэдүүлэг авна. Гэрчийн

эрх зүйн байдлыг ЗХХШтХ-ийн 58 дугаар зүйл, ИХШХШтХ-ийн 43 дугаар зүйлд зохицуулсан.

Гэрчийг ЗХХШтХ-ийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 болон ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлийн 3.5.1-т

зааснаар мэдэгдэх хуудсаар дуудна. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу

шүүгч гэрчид шаардлагатай асуултыг тавьж, шүүгчийн туслах энэ талаар ИШХШтХ-ийн 51

дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангасан тэмдэглэл үйлдэнэ49

, шүүгч, шүүгчийн туслах гэрчид

эрх, үүргийг нь тайлбарлаж өгсөн талаар тэмдэглэлд тусгана. Энэ талаар баримт/¹ 7/-г үйлдэж,

тэмдэглэлд хавсаргана50

.

IV. Үзлэг хийх



болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу үзлэг

хийлгэх тухай хүсэлт гаргаснаар эсвэл хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий үйл

баримтыг тогтоох зорилгоор шүүгч өөрийн санаачилгаар үзлэг хийнэ.Үзлэгийг ЗХХШтХ-ийн

30 дугаар зүйлийн 30.1, ИХШХШтХ-ийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-т заасны дагуу хийнэ. Энэ

ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах үзлэгт байлцах

этгээдүүдийг товлосон хугацаанд мэдэгдэх хуудас /¹1/-аар дуудан ирүүлнэ 51

, шүүгчийн туслах

үзлэг хийсэн талаар ИХШХШтХ-ийн 51 дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангасан тэмдэглэл

үйлдэнэ52

, шүүгчийн туслах хөндлөнгийн гэрчид эрх, үүргийг нь тайлбарлаж өгсөн талаар

тэмдэглэлд тусгана53

.

45 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.4.1. УБ 2007 он 46 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.4.2. УБ 2007 он 47 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.4.3. УБ 2007 он 48 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.4.4. УБ 2007 он 49 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.5.3. УБ 2007 он 50 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.5.4. УБ 2007 он 51 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.6.1. УБ 2007 он 52 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.6.3. УБ 2007 он 53 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.6.4. УБ 2007 он


54


V. Даалгавар гүйцэтгэх



болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу

даалгавар гүйцэтгүүлэх тухай хүсэлт /нотлох баримт гаргуулах/ гаргаснаар эсвэл хэргийг хянан

шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий үйл баримтыг тогтоох зорилгоор шүүгч ЗХХШтХ-ийн 30

дугаар зүйлийн 30.1, тус хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.4, ИХШХШтХ-ийн 41 дүгээр зүйлд

заасны дагуу даалгавар гүйцэтгүүлэхээр явуулж болно. ИХШХШтХ-ийн 41 дүгээр зүйлд

зааснаар шүүгч “даалгавар гүйцэтгүүлэх тухай” захирамж гаргах бөгөөд даалгавар хүлээн

авсан шүүх тогтоосон хугацаанд заавал биелүүлнэ. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд

заасны дагуу шүүгчийн туслах “даалгавар гүйцэтгүүлэх тухай” захирамжийг гарсан өдөрт нь

холбогдох баримтын хамт нарийн бичгийн даргад хүлээлгэн өгнө54

, нарийн бичгийн дарга мөн

өдөрт нь даалгавар гүйцэтгэх шүүхэд хүргүүлэхээр бичиг хүргэгчид бүртгэл/¹18 /-д гарын үсэг

зуруулж, хүлээлгэн өгнө55

, Даалгаврын хариу ирмэгц нарийн бичгийн дарга хүлээн авч, дардас

дарж, хүлээн авсан огноо, цаг, минутыг баталгаажуулж, бүртгэл /¹17/-д бүртгэн, хавсаргасан

баримтын хамт тухайн өдөрт нь шүүгчид шилжүүлнэ56

.

VI. Гуравдагч этгээдийг татан оролцуулах, хамтран хариуцагчаар татах, хариуцагчийг

солих

Гуравдагч этгээдийг татан оролцуулах, хамтран хариуцагчаар татах, хариуцагчийг солих

ажиллагааг явуулах үндэслэл нь шүүгч тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэх явцад дээрх

ажиллагааг явуулах үндэслэл бий болсон нотлох баримтуудыг шинжлэн судалсны үндсэн дээр

болно.

ЗХХШтХ-ийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-т зааснаар “Захиргааны тухайн хэргийн улмаас

эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдөж” болзошгүй этгээдийг ЗХХШтХ-ийн 21 дүгээр

зүйлийн 21.2, ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.3-т зааснаар тухайн хэргийн зохигч

(ИХШХШтХ-ийн 26 дугаар зүйлийн 26.1, ЗХХШтХ-ийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т заасны дагуу

зохигч гэдэг нь захиргааны хэргийн оролцогч болно)-ийн болон өөрийн хүсэлтээр тухайн

хэрэгт гуравдагч этгээдээр татан оролцуулахаар хүсэлт гаргаснаар эсвэл хэрэг хянан

шийдвэрлэх чиг үүргийнхээ дагуу шүүгч өөрийн санаачилгаар ЗХХШтХ-ийн 79 дүгээр

зүйлийн 79.1-д заасныг тус тус удирдлага болгон, тус хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-т

заасныг баримтлан захирамж гаргаж болно. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны

дагуу шүүгчийн туслах уг захирамжийг гарснаас хойш 3 хоногийн дотор гуравдагч этгээдэд

танилцуулж, нэхэмжлэлийн хувийг гардуулан, эрх, үүргийг нь тайлбарлан өгч, энэ тухай

баримт /¹ 2, 5/ үйлдэн , хэрэгт хавсаргана57

.


Гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах тухай

_______________________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч __________________

би “__________________________________-аас _______________________-д холбогдох

“___________________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …ны өдөр

хүлээн авч, … оны … дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд,


Нэхэмжлэгчээс тус шүүхэд хандаж __________________ тухай нэхэмжлэл гаргажээ.


__________________________-аас ________________________-д холбогдуулан

гаргасан нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ___________________-ийн

54 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.7.2. УБ 2007 он 55 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.7.3. УБ 2007 он 56 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.7.4. УБ 2007 он 57 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дүгээр зүйлийн 3.8.2. УБ 2007 он


55


эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөж болзошгүй байх тул түүнийг гуравдагч этгээдээр

хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд татан оролцуулах үндэслэлтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1-д заасныг

тус тус удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-т заасныг

баримтлан __________________________-аас _____________________-д холбогдуулан

гаргасан нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд

_______________________-ийг гуравдагч этгээдээр татан оролцуулсугай.

2. Энэхүү захирамжийн хувийг гуравдагч этгээдэд гардуулж, Иргэний хэрэг хянан

шийдвэрлэх тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан эрх үүргийг танилцуулж, баримтыг

хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн туслах __________-д даалгасугай.

3. Гуравдагч этгээдэд нэхэмжлэлтэй холбогдуулан гаргах тайлбараа нотлох баримтын

хамт шүүхэд ирүүлэхийг мэдэгдсүгэй.

4. Захирамжийн хувийг нэхэмжлэгч, хариуцагч нарт танилцуулсугай.

ШҮҮГЧ ___.__________________

Уг захирамж шүүгчийн захирамжид тавигдах бүрдүүлбэрийн шаардлагыг хангах ба баримт

бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Гуравдагч этгээдээр хэрэг

хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд татан оролцуулах тухай” хэмээн тавина.

Уг захирамжийн бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийн хүлээн авсан



нэхэмжлэлийн шаардлага, нэхэмжлэлийг хүлээн авсан он, сар, өдөр, захиргааны хэрэг үүсгэсэн

он, сар, өдрийг агуулна.

Захирамжийн тодорхойлох хэсэг шүүгч нэхэмжлэл, нотлох баримтыг шалгахад илэрсэн

нөхцөл байдал агуулан, үндэслэх хэсэгт хэргийг хянан шийдвэрлэхэд эрх, хууль ёсны ашиг

сонирхол нь хөндөгдөж буй этгээд, захирамжлах хэсэгт тухайн этгээдийг хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаанд гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах тухай, түүний хууль зүйн

үндэслэл болон шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

Гуравдагч этгээдийн ЗХХШтХ-ийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2, ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр

зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т зааснаас бусад хэргийн оролцогчдын эрх, үүргийг нэгэн адил

хэрэгжүүлнэ.

Шүүгч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад цугларсан нотлох баримтыг

шинжлэн судлаад нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлдээ тодорхойлсон хариуцагч тухайн хэргийн

жинхэнэ хариуцагч биш болох нь тогтоогдвол ЗХХШтХ-ийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1-т заасны

дагуу нэхэмжлэгчийн зөвшөөрлийг үндэслэн хариуцагчийг жинхэнэ хариуцагчаар солих тухай

захирамж гаргана. Хэрэв нэхэмжлэгч хариуцагчийг жинхэнэ хариуцагчаар солихыг эс

зөвшөөрвөл уг этгээдийг хамтран хариуцагчаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд татан

оролцуулна. хариуцагчийг жинхэнэ хариуцагчаар солих, хамтран хариуцагчаар татах

ажиллагаа явуулснаар хэрэгт авагдсан нотлох баримтын тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэхэд

ач холбогдол бүхий чанарт нь эргэлзээ бүхий байдал үүсэх тул шүүх шинээр нотлох баримт

цуглуулах ажиллагаа явуулах шаардлагатай болно. ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.13,

тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.4, тус хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2 болон ИХШХШтХ-

ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу хэргийн оролцогчид

тухайн хэрэгт хамтран хариуцагчаар татах тухай хүсэлт гаргах боломжтой бөгөөд эсвэл

нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэнтэй холбогдуулан хамтран хариуцагчаар

татах үндэслэл бүхий нөхцөл байдал үүсэж болох юм.


Хариуцагчийг жинхэнэ хариуцагчаар солих тухай


56



__________________–ээс _________________-д холбогдох “____________________________”

тухай нэхэмжлэлийг … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр хүлээн авч, … оны … дүгээр сарын

…-ний өдөр захиргааны хэрэг үүсгэн


Нэхэмжлэгч ____________-ны шүүхэд нэхэмжлэлд: “___________________” гэжээ.


Нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг хүлээн авах үндэслэлтэй тул ______________–ээс

_______________-д холбогдох “______________________” тухай нэхэмжлэлтэй захиргааны

хэрэгт ___________________ нь жинхэнэ хариуцагч болох нь тогтоогдож байх тул

___________________-ыг тухайн солих нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн

79.1, 79.2 дах хэсэгт заасныг удирдлага болгон


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 24 дугаар зүйлийн 24.1 дэх

хэсэгт заасныг баримтлан ______________ –ийн нэхэмжлэлтэй _____________-д холбогдох

захиргааны хэрэгт ______________-ыг жинхэнэ хариуцагчаар солин, хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаанд татан оролцуулсугай.

2. Хамтран хариуцагчийг дуудан ирүүлж нэхэмжлэл түүнд хавсаргасан материалыг

гардуулж эрх, үүргийг тайлбарлан өгч энэ тухай баримт үйлдэн хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн

туслах _______________-д даалгасугай.

3. Жинхэнэ хариуцагч энэ хэргийн нэхэмжлэлтэй холбогдуулан гаргах хариу

тайлбараа нотлох баримтын хамт шүүхээс тогтоосон хугацаанд ирүүлэхийг мэдэгдсүгэй.

ШҮҮГЧ _.______________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хариуцагчийг жинхэнэ

хариуцагчаар солих тухай” хэмээн тавина.







нөхцөл байдал эсвэл нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг агуулан, үндэслэх хэсэгт хэргийг хянан

шийдвэрлэхэд илэрсэн нөхцөл байдал эсвэл нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг шийдвэрлэх хууль зүйн

үндэслэлийг, захирамжлах хэсэгт илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх буюу хариуцагчийг

жинхэнэ хариуцагчаар солих тухай, түүний хууль зүйн үндэслэл болон шүүгчээс авах арга

хэмжээг тусгасан байна.

Хамтран хариуцагчаар татах тухай


__________________–ээс _________________-д холбогдох “____________________________”

тухай нэхэмжлэлийг … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр хүлээн авч, … оны … дүгээр сарын

…-ний өдөр захиргааны хэрэг үүсгэн


Нэхэмжлэгч__________-ны шүүхэд гаргасан хүсэлтэд: “_________________” гэжээ.


Нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг хүлээн авах үндэслэлтэй тул ______________–ны

нэхэмжлэлтэй_________________-д холбогдох, “_____________________” шаардлага бүхий

захиргааны хэрэгт _______________-ыг хамтран хариуцагчаар татах нь зүйтэй гэж үзлээ.


57



79.1, 79.2 дах хэсэгт заасныг удирдлага болгон


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.1 дэх

хэсэгт заасныг баримтлан ______________ –ийн нэхэмжлэлтэй _____________-д холбогдох

захиргааны хэрэгт ______________-ыг хамтран хариуцагчаар татан оролцуулсугай.

2. Хамтран хариуцагчийг дуудан ирүүлж нэхэмжлэл түүнд хавсаргасан материалыг

гардуулж эрх, үүргийг тайлбарлан өгч энэ тухай баримт үйлдэн хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн

туслах _______________-д даалгасугай.

3. Хамтран хариуцагчид энэ хэргийн нэхэмжлэлтэй холбогдуулан гаргах хариу

тайлбараа нотлох баримтын хамт шүүхээс тогтоосон хугацаанд ирүүлэхийг мэдэгдсүгэй.

ШҮҮГЧ _.____________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хамтран хариуцагчаар

татах тухай” хэмээн тавина.







нөхцөл байдал эсвэл нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг агуулан, үндэслэх хэсэгт хэргийг хянан

шийдвэрлэхэд илэрсэн нөхцөл байдал эсвэл нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг шийдвэрлэх хууль зүйн

үндэслэлийг, захирамжлах хэсэгт илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх буюу хамтран

хариуцагчаар татах тухай, түүний хууль зүйн үндэслэл болон шүүгчээс авах арга хэмжээг


VII. Захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх тухай

ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.13, тус хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2 болон

ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан заасан эрхийн дагуу

нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээд өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хохироож буй болон

хохироож болзошгүй захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх тухай хүсэлт гаргаснаар

эсвэл хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээдийн эрх,

хууль ёсны ашиг сонирхлыг хохироож буй болон хохироож болзошгүй болох нь тогтоогдвол

шүүгч өөрийн санаачилгаар иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг

захиргааны байгууллагын үйл ажиллагаанаас хамгаалах зорилгоор ЗХХШтХ-ийн 46 дугаар

зүйлд заасан үндэслэл байхгүй бол тус хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг

удирдлага болгон, тус хуулийн 45 дугаар зүйлийн 45.1-т заасныг баримтлан тухайн захиргааны

актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх захирамж гаргана.

Захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх нь маргаан бүхий захиргааны актад

хамаарах хувьдаа зөвхөн нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээдээс гадна захиргааны актын улмаас эрх,

хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдөн, уг эрхээ хамгаалуулах эрх бүхий этгээд эрх, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг нь зөрчиж буй захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэхээр шүүхэд

хүсэлт гаргах боломжтой. Учир нь ЗХХШтХ-ийн 45 дугаар зүйлийн 45.1-т заасны дагуу

захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх захирамж гаргах нь шүүгчийн бүрэн эрхийн

хүрээнд багтана. Шүүгч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хэргийн оролцогчдын

хуульд заасан эрхийн58

хүрээнд гаргасан хүсэлтийг шалган үндэслэлтэй бол тухайн захиргааны

актыг түдгэлзүүлэх нь хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүгчийн чиг үүрэгт багтана.

58 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 19 дүгээр зүйлийн 19.1.3, 21 дүгээр зүйлийн 21.2, УБ 2002 он, Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 29 дүгээр зүйлийн 29.4 УБ 2002 он


58


Харин захиргааны актын улмаас эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь зөрчигдөн, уг эрхээ

хамгаалуулах эрх бүхий этгээд тухайн захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэхээр шүүхэд

хандвал зөрчигдсөн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо хамгаалуулах эрхийг нь тогтоосны үндсэн

дээр уг эрхтэй нь холбогдуулан захиргааны хэрэг үүсгэхээс өмнөх шатанд захиргааны актын

биелэлтийг түдгэлзүүлэх боломжийг 45.1-т нээлттэй зохицуулсан байна.

Энэ нь захиргааны хэргийн урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагааны оролцогч болон

нэхэмжлэл гаргах эрх үүссэн боловч хараахан уг эрхээ эдлээгүй этгээдэд хамаарна.

Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах уг

захирамжийг хэргийн оролцогчдод 3 хоногийн дотор мэдэгдэж, нарийн бичгийн даргад

хүлээлгэн өгнө 59

, Нарийн бичгийн дарга мөн өдөрт нь тухайн захирамжийг холбогдох

байгууллага, албан тушаалтанд хүргүүлэхээр бичиг хүргэгчид бүртгэл/¹18/-д гарын үсэг


.


Захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх тухай

____________________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч _______________ би

___________________________-ээс ______________________________-д холбогдох

“________________________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …-

ны өдөр хүлээн авч, … оны … дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд,


______________ шүүхэд ирүүлсэн хүсэлтэд: _____________________________ гэжээ.


Шүүх дээрх хүсэлтийг хянаад Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 46

дугаар зүйлд заасан захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлж болохгүй нөхцөл байхгүй байх

тул нэхэмжлэгчийн хүсэлтийг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.


заасныг удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 45 дугаар зүйлийн 45.1-т

заасныг баримтлан ________________________-ны … оны … дүгээр сарын …-ний өдрийн …

дугаар тогтоолоор ___________________________________-сан шийдвэрийн биелэлтийг шүүх

энэхүү хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх хүртэл хугацаанд түдгэлзүүлсүгэй.


зааснаар хэргийн оролцогчид энэхүү захирамж гарсан өдрөөс хойш 10 хоногийн дотор Улсын

Дээд Шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргаж болохыг дурьдсугай.

3. Захирамжийн хувийг хэргийн оролцогчдод хүргүүлэхийг шүүгчийн туслах

___________-д даалгасугай.

ШҮҮГЧ _.____________



“Захиргааны актын биелэлтийг түдгэлзүүлэх тухай” хэмээн тавина.






Захирамжийн тодорхойлох хэсэг хүсэлт гаргагч этгээдийн хүсэлтийг эсвэл шүүгч

нэхэмжлэл, нотлох баримтыг шалгахад илэрсэн нөхцөл байдлыг агуулан, үндэслэх хэсэгт

59 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.9.2. УБ 2007 он 60 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.9.3. УБ 2007 он


59


хүсэлт, илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл, захирамжлах хэсэгт тухайн

үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг


VIII. Орчуулагч, хэлмэрч томилох тухай

Монгол улсын Үндсэн хуулийн 53 дугаар зүйлийн 1-т шүүн таслах ажиллагааг Монгол хэлээр

явуулна гэж заасан бөгөөд тус зүйлийн 2-т Монгол хэл мэдэхгүй хүнд хэргийн баримт сэлтийг

хэлмэрчлүүлэн бүрэн танилцуулах бөгөөд шүүх хуралдаан дээр эх хэлээр нь үг хэлэх эрх

олгоно хэмээн тунхагласан.

ШтХ-ийн 10 дугаар зүйлд шүүн таслах ажиллагааг хэлийг заан, Монгол хэл мэдэхгүй

хүн хэргийн баримт сэлтийг орчуулуулан авах буюу хэлмэрчлүүлэн бүрэн танилцах, шүүх

хуралдаан дээр эх хэлээрээ үг хэлэх, орчуулагч, хэлмэрч авах эрхтэй гэж61

заажээ.

ЗХХШтХ-ийн 13 дугаар зүйлд хэрэг хянан зарчмыг заасан бөгөөд ИХХШтХ-ийн 7

дугаар зүйлд хэрэг хянан шийдвэрлэх хэлийг заан, шаардлагатай тохиолдолд орчуулагч,

хэлмэрч оролцуулах үндэслэлийг хуульчилсан байна.

Дээрх үндэслэл бүхий тохиолдолд ЗХХШтХ-ийн 60 дугаар зүйлийн 60.1-т заасны дагуу

орчуулагч, хэлмэрчийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулахаар шүүгч захирамж

гарган. Орчуулагч, хэлмэрч томилуулах тухай хүсэлт шүүхэд гаргах боломжтой. Орчуулагч,

хэлмэрчийн эрх зүйн байдлыг тус зүйлийн 60.-60.5-д заасан. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3

дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах нь орчуулагч, хэлмэрч томилсон захирамжийг

гарсан өдөрт нь шүүхийн бичиг хүргэгчид баримт /¹8/-ын хамт хүлээлгэн өгнө62

, бичиг хүргэгч

шүүхээс томилсон орчуулагч, хэлмэрчид 3 хоногийн дотор шүүгчийн захирамжийг хүлээлгэн

өгч, энэ тухай баримт /¹8/-д гарын үсэг зуруулан, шүүгчийн туслахад бүртгэл /¹2/-д гарын үсэг


.

IX. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх, сэргээх

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг цаашид үргэлжлүүлэн явуулах боломжгүйд хүргэсэн

нөхцөл байдал бий болсон тохиолдолд хэрийг оролцогчдын хүсэлтээр эсвэл шүүх өөрийн

санаачилгаар ЗХХШтХ-ийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-т зааснаар ИХШХШтХ-ийн 80 дугаар

зүйлийн 80.1-т заасны дагуу шүүхийн тогтоол, шүүгч захирамж гарч хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааг түдгэлзүүлнэ. Энэхүү ажиллагааны эрх зүйн үр дагавар нь тухай хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагааг бүхэлд нь зогсоосноор илэрдэг тул энэ нь хэргийн оролцогчдын эрх,

хууль ёсны ашиг сонирхлыг шууд хөнддөг. Тиймээс ИХШХШтХ-д хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааг түдгэлзүүлэх үндэслэлийг зааж өгсөн бөгөөд үүнээс бусад үндэслэлээр хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэхийг хориглодог. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар

зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлсэн буюу

сэргээсэн захирамжийг гармагц бүртгэлийн програмд энэ талаарх мэдээллийг оруулж, хэрэг

хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хугацааг зогсоох буюу сэргээнэ64

.

Энэ тохиолдолд шүүгч дараах утга агуулга бүхий захирамж, шүүх хуралдааны явцад

үндэслэл бүхий нөхцөл байдал илэрвэл тогтоол гаргана.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх тухай

___________________ захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч _____________ би

______________________________-ээс ___________________________-д холбогдох

“_________________________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …-

ны өдөр хүлээн авч, … оны … дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд,


____________________ шүүхэд гаргасан хүсэлтэд: ____________________ гэжээ.

61 Шүүхийн тухай хууль, 10 дугаар зүйлийн 10.2. УБ 2002 он 62 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.10.2. УБ 2007 он 63 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.10.3. УБ 2007 он 64 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.11.2. УБ 2007 он


60



__________________-ийн нэхэмжлэлтэй, ________________-д холбогдох захиргааны

хэргийн _________________ нь ________________ байгаа нь _______________-р тогтоогдож

байх тул хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх үндэслэлтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг

удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1.5-д заасныг баримтлан

___________________-ийн нэхэмжлэлтэй, ______________-д холбогдох захиргааны хэргийг

хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлсүгэй.

2. Хэргийн оролцогчид шүүхийн тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш 10

хоногийн дотор Монгол улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

ШҮҮГЧ __.______________



“Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх тухай” хэмээн тавина.






Захирамжийн тодорхойлох хэсэг хүсэлт гаргагч этгээдийн хүсэлтийг эсвэл шүүгч

хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг шалгахад илэрсэн нөхцөл

байдлыг агуулан, үндэслэх хэсэгт хүсэлт, илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн

үндэслэл, захирамжлах хэсэгт тухайн үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг

шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх тухай

_________________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч _______________ даргалж,

шүүгч ________________________, шүүгч ___________________ нарын бүрэлдэхүүнтэй тус

шүүхийн шүүх хуралдааны __ танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч: _______________________-ийн нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: __________________________-д холбогдох

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “_________” тухай захиргааны хэргийг хянан хэлэлцлээ.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч ___________, Хариуцагч_________, гуравдагч

_________, иргэдийн төлөөлөгч __________, нарийн бичгийн дарга ________ нар оролцов.


_________________ хуралдаанд мэдүүлэхдээ: _________________________ гэв.


________________________нь _______________________________ гэж үзэж байна гэв.

Монгол улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн

79.1, 79.2-д заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ НЬ:

1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1.5-д заасныг баримтлан

___________________-ийн нэхэмжлэлтэй, ______________-д холбогдох захиргааны хэргийг

хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлсүгэй.


хоногийн дотор Монгол улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.


61


ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ _.__________

ШҮҮГЧИД ____________

____________

“Шүүхийн тогтоол” гэж захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх аливаа ажиллагааны талаар шүүх

бүрэлдэхүүнээс гаргасан анхан шатны шүүхийн хуралдааныхаас бусад баримт бичиг, мөн

Улсын дээд шүүхийн хуралдаанаар хяналтын журмаар захиргааны хэргийг хянан хэлэлцээд

гаргасан баримт бичгийг65

хэлэх бөгөөд Монгол улсын баримт бичгийн стандарт (цаашид

баримт бичгийг стандарт гэх)-д заасны дагуу Мэдээлэл, лавлагааны баримт бичгийн төрөлд

хамаарах ба дараах бүрдүүлбэрийг хангасан байна. Энэ шүүхийн тогтоолд тавигдах баримт

бичгийг бүрдүүлбэрийн шаардлага юм.

Үүнд: Төрийн сүлд, Баримт бичгийн нэр, Огноо, Баримт бичгийн бүртгэлийн дугаар,

Тэргүү, Бичвэр, Гарын үсэг, Тамга, Баримт бичиг боловсруулсан тухай тэмдэглэл,

Шийдвэрлэсэн баримт бичгийг хөтлөх хэрэгт хадгалсан тухай тэмдэглэл, Санамжид байгаа

мэдээллийг эрж хайх тэмдэглэл66

зэргийг баримт бичгийг стандартад заасны дагуу байрлуулна.

Шүүхийн тогтоол ШтХ-ийн 25 дугаар зүйлийн 25.2-т заасны дагуу хэвлэмэл хуудсан

дээр гарна.

Уг тогтоолын дээд хэсэгт төрийн сүлд байрлах бөгөөд баримт бичгийн нэр нь “Шүүхийн

тогтоол” гээд түүний дор тогтоолын огноо, дугаар, баримт бичгийг боловсруулсан газрын

тухай тэмдэглэл байрлана.

Баримт бичгийн тэргүүг “Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх тухай”

хэмээн тавина.

Уг тогтоолын бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийн хүлээн авсан шүүхийн

нэр, шүүх хуралдааныг даргалагч, шүүх бүрэлдэхүүн, шүүх хуралдааны нарийн бичиг, шүүх

хуралдаанд оролцогч иргэдийн төлөөлөгч, нэхэмжлэл гаргагч иргэн, хуулийн этгээдийн,

хариуцагч байгууллага, албан тушаалтны нэр, нэхэмжлэлийн шаардлага болон шүүх

хуралдаанд оролцогчдын нэрсийг агуулна.

Тогтоолын тодорхойлох хэсэг хүсэлт гаргагч этгээдийн хүсэлтийг эсвэл шүүх

хуралдааны явцад илэрсэн нөхцөл байдлыг агуулан, үндэслэх хэсэгт хүсэлт, илэрсэн нөхцөл

байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл, захирамжлах хэсэгт тухайн үндэслэлийн дагуу

илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүхээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

Үүний араас тухайн тогтоолыг гаргасан шүүх бүрэлдэхүүний гарын үсэг, гарын үсгийн

тайлал байх бөгөөд даргалагч шүүгчийн гарын үсгийн урд шүүхийн тамга дарна.

ИШХШтХ-ийн 80 дугаар зүйлийн 80.3-т зааснаар “Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг

түдгэлзүүлсэн шалтгаан арилмагц хэргийн оролцогчийн хүсэлт буюу өөрийн санаачилгаар

хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулах тухай шүүгч захирамж гаргах ба энэ

өдрөөс эхлэн хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацааг үргэлжлүүлэн тоолно”


Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулах тухай

________________________ захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч

_____________________ би ___________________-ны ____________________-д холбогдох

“__________________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр

хүлээн авч, … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд,


____________________-ны _______________-д холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлтэй

захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг тус шүүхийн эсвэл шүүгчийн … оны …

дугаар сарын …-ны өдрийн … дугаартай захирамжаар түдгэлзүүлсэн байна.

65 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 3 дугаар зүйлийн 3.1.10. УБ 2002 он 66 Монгол улсын стандарт, баримт бичиг, MNS 5140 : 2002, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ 2002 он


62



_______________________-ны нэхэмжлэлтэй _____________________-д холбогдуулан

гаргасан нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлсэн

шалтгаан арилсан буюу __________________________________________-сэн байх тул тус

хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн явуулах үндэслэлтэй байна.




1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 45.1-т,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.3-т

заасныг тус тус баримтлан ________________-ны _________________-д холбогдуулан

гаргасан нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг сэргээн

явуулж, энэ өдрөөс эхлэн хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацааг үргэлжлүүлэн тоолсугай.

ШҮҮГЧ _._____________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааг сэргээн явуулах тухай” хэмээн тавина.






Захирамжийн тодорхойлох хэсэг “хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг түдгэлзүүлэх

тухай” шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамж огноо, дугаарыг агуулан, үндэслэх хэсэгт шүүгч

хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нотлох баримтыг шалгахад илэрсэн нөхцөл

байдал, түүнийг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл, захирамжлах хэсэгт тухайн үндэслэлийн

дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

X. Хэргийг нэгтгэх, тусгаарлах.


зүйлд заасан үндэслэл бүхий нөхцөл байдал байвал шүүгч хэргийг нэгтгэх, тусгаарлах тухай

захирамж гаргана. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах уг

захирамжийн талаар хэргийн оролцогчдод 3 хоногийн дотор мэдэгдэж, баримт /¹8/ үйлдэн

хэрэгт хавсаргаж, энэ журмын 2.7.2-т заасан албан тушаалтанд мэдэгдэнэ67

, дээрх албан

тушаалтан хэргийн индексийг Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлөөс баталсан журамд заасны дагуу

өөрчилж, энэ тухай бүртгэлийн програмд бүртгэнэ68

, тусгаарласан хэргийг тухайн шүүхийн

шүүгчдийн зөвлөлгөөнөөс тогтоосон журмын дагуу шүүгчид хуваарилна69

.

XI. Захиргааны хэргийг нэхэмжлэлээсээ татгалзах, хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг

хүлээн зөвшөөрөх, хариуцагч, нэхэмжлэгч эвлэрэх

ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.1, тус хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1-т заасны дагуу

нэхэмжлэгч хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны аль ч үе шатанд нэхэмжлэлээсээ татгалзах

эрхтэй, энэ тухайгаа бичгээр гаргах бөгөөд тухайн асуудлаар дахин нэхэмжлэл гаргах эрхээ

алддаг. Шүүгч татгалзсаныг баталж хэргийг хэрэгсэхгүй болгох захирамж, гаргадаг.

ЗХХШтХ-ийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.2, тус хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1-т заасан

эрхийн дагуу нь бусад этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөхгүй, хуульд

67 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.12.2. УБ 2007 он 68 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.11.3. УБ 2007 он 69 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.11.4. УБ 2007 он


63


харшлаагүй бол шүүгч захирамж гаргах бөгөөд уг захирамж шүүхийн шийдвэрийн нэгэн адил

биелэгдэнэ.

ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.1, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.2, тус

хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1-т заасан эрхийн дагуу эвлэрч болно. Энэ нь бусад этгээдийн

эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөхгүй, хуульд харшлаагүй бол шүүгч энэ тухай захирамж

гаргах бөгөөд маргаан дуусгавар болж шүүх дахин авч хэлэлцэхгүй. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн

3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 41, 42, 43 дугаар зүйлд зааснаар хэргийг хянан шийдвэрлэх тохиолдолд шүүгч

захирамж, шүүх бүрэлдэхүүн шүүхийн тогтоол гаргахаасаа өмнө тухайн этгээд уг асуудлаар

шүүхэд дахин нэхэмжлэл гаргахгүй, давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхгүйг тайлбарлаж,

шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгах, эсхүл баримт /¹9/ үйлдэн гарын үсэг зуруулж, хэрэгт

хавсаргана70

, Шүүгчийн туслах захирамж, тогтоол гармагц шүүхийн шийдвэрийн дугаар авна71

,

шүүгчийн туслах захирамж, тогтоолыг 7 хоногийн дотор хэргийн оролцогчдод гардуулж, энэ

тухай баримт/¹14/ үйлдэн, хэрэгт хавсаргана72

, дээрхээр шийдвэрлэсэн тохиолдолд шүүгчийн

туслах энэ журмын 5.2.-т зааснаар хэргийг эмхтгэж, 5.11-д заасны дагуу архивт шилжүүлнэ73

.

Энэ тохиолдолд шүүгч дараах утга агуулга бүхий захирамж, шүүх хуралдааны явцад

үндэслэл бүхий нөхцөл байдал илэрвэл тогтоол гаргана.

Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлээсээ татгалзсаныг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай

____________Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ________________ би

___________________-ны ______________________-д холбогдох, “____________________”

шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …-ний өдөр хүлээн авч, … оны …

дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгэн,


Нэхэмжлэгч _________________ тус шүүхэд гаргасан хүсэлтдээ: ___________ гэжээ.


Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгч _________ нь

нэхэмжлэлээсээ татгалзаж, нэхэмжлэлээсээ татгалзсан тухай хүсэлтээ бичгээр илэрхийлэн …

оны … дугаар сарын …-ны өдөр шүүхэд ирүүлсэн байх тул

Монгол улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 41 дүгээр зүйл, 74

дүгээр зүйлийн 74.1-д заасныг тус тус удирдлага болгон


1. Нэхэмжлэгч ________________________ нэхэмжлэлээсээ татгалзсаныг баталж,

____________________________-д холбогдох захиргааны хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Нэхэмжлэгч ___________________ энэ асуудлаар дахин нэхэмжлэл гаргах, давж

заалдах болон хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхгүй болохыг дурьдсугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.4 дэх

хэсгийг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 250 төгрөгийг Улсын

орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

ШҮҮГЧ _.______________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Нэхэмжлэгч

нэхэмжлэлээсээ татгалзсаныг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай” хэмээн тавина.






64




Захирамжийн тодорхойлох хэсэг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад

нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлээсээ татгалзах тухай шүүхэд гаргасан хүсэлтийг агуулан, үндэслэх

хэсэгт шүүгч хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад илэрсэн нөхцөл байдал буюу

нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлээсээ татгалзах тухай шүүхэд гаргасан хүсэлтийн он, сар, өдөр,

түүнийг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл, захирамжлах хэсэгт тухайн үндэслэлийн дагуу

илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрснийг баталж,

хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай

_____________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч ___________ би

даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: ___________________-ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: ___________________-д холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: "______________________”тухай шаардлага бүхий

захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч_________________, хариуцагч___________________,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга __________________ нар оролцов.


Хариуцагч___________ шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “…Нэхэмжлэлийн

шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч байна. _______________________________________” гэжээ.


____________-ийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч _____________-д холбогдох,

_______________________тухай шаардлага бүхий захиргааны хэргийг шүүх хуралдаанаар

хянан хэлэлцэх явцад хариуцагч____________________ шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгчийн

нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүрэн хэмжээгээр хүлээн зөвшөөрсөн нь бусад этгээдийн эрх, эрх

чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөөгүй, хуульд харшлаагүй байх тул хариуцагчийн

зөвшөөрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, 79 дүгээр зүйлийн

79.1, 79.2-т заасныг тус тус удирдлага болгон,


1. _____________ хуулийн … дугаар зүйлийн …-т зааснаар нэхэмжлэгч _______-ийн

хариуцагч ______________________-т холбогдуулан гаргасан “____________________” тухай

нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагч бүрэн хэмжээгээр хүлээн зөвшөөрснийг баталж, хэргийг

хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.2-т зааснаар

нэхэмжлэгчийн төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж болох 250 төгрөгийг Захиргааны хэрэг

хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан

шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-т зааснаар төрийн сангийн дансанд хэвээр

үлдээсүгэй.

3. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.3-т

зааснаар энэхүү шүүгчийн захирамж нь Захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрийн нэгэн адил

биелэгдэхийг дурьдсугай.


зааснаар хэргийн оролцогчид шүүгчийн энэхүү захирамжийг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь

хойш 10 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргаж болохыг тайлбарласугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ _._____________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хариуцагч нэхэмжлэлийн

шаардлагыг хүлээн зөвшөөрснийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай” хэмээн тавина.


65



шүүхийн нэр, шүүх хуралдааныг даргалагч, шүүх хуралдааны нарийн бичиг, нэхэмжлэл

гаргагч иргэн, хуулийн этгээдийн, хариуцагч байгууллага, албан тушаалтны нэр,

нэхэмжлэлийн шаардлага болон шүүх хуралдаанд оролцогчдын нэрсийг агуулна.

Захирамжийн тодорхойлох хэсэг хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааны явцад

хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн тухай шүүхэд гаргасан тайлбар,

хүсэлтийг агуулан, үндэслэх хэсэгт шүүгч хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад

илэрсэн нөхцөл байдал буюу хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрсөн тухай

шүүхэд гаргасан тайлбар, хүсэлтийн он, сар, өдөр, түүнийг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл,

захирамжлах хэсэгт тухайн үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр

шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

Нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын эвлэрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай

_____________захиргааны хэргийн шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч ___________ би

даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: _____________________ны нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: ______________________-д холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “__________________________________” тухай шаардлага

бүхий захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч _______________, хариуцагч____________________,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга ___________________ нар оролцов.


Нэхэмжлэгч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар шүүх хуралдаанд харилцан

тохиролцсон эвлэрлийн гэрээндээ: “Нэг талаас нэхэмжлэгч ______________ /РД: ЧМ74021512,

цаашид “нэхэмжлэгч” гэх/, нөгөө талаас хариуцагч ______________ /цаашид хариуцагч гэх/

нар Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1-т зааснаар

доорх нөхцөлөөр харилцан тохирч, маргааныг дуусгавар болгож байна.

Үүнд:

Нэг. ______________________ үүргийг ___________________ тал хүлээнэ.

Хоёр. _____________________ үүргийг ___________________ тал хүлээнэ.


Нэхэмжлэгч _______________-ны _____________-д холбогдох, “________________”

шаардлага бүхий захиргааны хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэх явцад нэхэмжлэгч,

хариуцагчийн нар харилцан тохиролцож, эвлэрлийн гэрээ бичгээр байгуулсан нь бусад

этгээдийн эрх, эрх чөлөө, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндөөгүй, хуульд харшлаагүй байх тул

нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын эвлэрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох үндэслэлтэй

байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.3, 79 дүгээр

зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг тус тус удирдлага болгон,


1. _____________хуулийн … дүгээр зүйлийн …-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгч

______________-ны _________________-д холбогдуулан гаргасан “_______________”

шаардлага бүхий нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн нэхэмжлэгч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгч нарын эвлэрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.2-т зааснаар

нэхэмжлэгчийн төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж болох 250 төгрөгийг Захиргааны хэрэг

хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 80 дугаар зүйлийн 80.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан

шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-т зааснаар төрийн сангийн дансанд хэвээр

үлдээсүгэй.


баримтлан нэхэмжлэгч, хариуцагч нар эвлэрсэн учир уг маргааныг захиргааны хэргийн шүүх

дахин авч хэлэлцэхгүйг дурьдсугай.


66



зааснаар хэргийн оролцогчид шүүгчийн энэхүү захирамжийг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь

хойш 10 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргаж болохыг тайлбарласугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ _.________________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Нэхэмжлэгч, хариуцагч

нарын эвлэрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай” хэмээн тавина.


шүүхийн нэр, шүүх хуралдааныг даргалагч, шүүх хуралдааны нарийн бичиг, нэхэмжлэл

гаргагч иргэн, хуулийн этгээдийн, хариуцагч байгууллага, албан тушаалтны нэр,

нэхэмжлэлийн шаардлага болон шүүх хуралдаанд оролцогчдын нэрсийг агуулна.

Захирамжийн тодорхойлох хэсэг хэрэг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааны явцад

хариуцагч, нэхэмжлэгч нарын эвлэрсэн нөхцөл байдал буюу эвлэрлийн гэрээ, гэрээгээр

талуудын хүлээсэн эрх, үүргийг агуулан, үндэслэх хэсэгт шүүгч хэргийг хянан шийдвэрлэх

шүүх хуралдааны явцад илэрсэн нөхцөл байдал болох нэхэмжлэгч, хариуцагчийн нар харилцан

тохиролцож, эвлэрлийн гэрээ бичгээр байгуулсан нь бусад этгээдийн эрх, эрх чөлөө, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг хөндөөгүй, хуульд харшлаагүйг, захирамжлах хэсэгт тухайн

үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг


XII. Хэргийн оролцогчийг албадан ирүүлэх

Хэргийн оролцогчид ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.2.1, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн

20.1.1, 21 дүгээр зүйлийн 21.2 болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн

29.4-т заасны дагуу, гэрч ЗХХШтХ-ийн 58 дугаар зүйлийн 58.6, шинжээч тус хуулийн 59

дүгээр зүйлийн 59.2, орчуулагч, хэлмэрч тус хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.2-т тус тус заасны

дагуу шүүхийн дуудсанаар хүрэлцэн ирэх үүрэгтэй бөгөөд шүүх, шүүх хуралдаанд мэдэгдэх

хуудсаар дуудан ирүүлнэ.

Ийнхүү мэдэгдэх хуудсаар дуудсаар атал хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлж шүүх,

шүүх хуралдаанд ирэхгүй тохиолдолд шүүгч ЗХХШтХ-ийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.9-т заасны дагуу хэргийн

оролцогч, гэрч, шинжээч, орчуулагч, хэлмэрчийг албадан ирүүлэх захирамж гаргана. Энэхүү

ажиллагаа: Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу захирамжийг шүүгчийн

туслах гарсан өдөрт нь шүүхийн хуягт хүлээлгэн өгч, энэ тухай бүртгэл /¹18/-д гарын үсэг


шүүхийн хуяг уг захирамжийн дагуу тухайн этгээдийг 3 хоногийн

дотор шүүхэд албадан ирүүлнэ75

.


Хэргийн оролцогчийг албадан ирүүлэх тухай

_____________ захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ______________ би

___________________-ээс ____________________-д холбогдох, “_____________________”

шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар сарын …-ны өдөр хүлээн авч, … оны …

дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд

ХЯНАВАЛ:

__________ нь _________-сэн байх тул түүнийг албадан ирүүлэх үндэслэлтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-д




67



1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.9-т заасныг баримтлан

_____________________-г шүүхэд албадан ирүүлсүгэй.

2. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.10-т заасныг баримтлан

албадан ирүүлэх ажиллагааг гүйцэтгэхийг шүүхийн цагдаа ____-д даалгасугай.

ШҮҮГЧ _.______________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хэргийн оролцогчийг

албадан ирүүлэх тухай” хэмээн тавина.






Захирамжийн хянавал хэсэг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад үүссэн нөхцөл

байдал буюу шүүх, шүүх хуралдаанд ирээгүй оролцогч болон тухайн үүссэн нөхцөл байдлыг

шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл болсон холбогдох хуулийн зүйл, заалт, захирамжлах хэсэгт

тухайн үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээг


XIII. Хэргийн оролцогчийг эрэн сурвалжлах

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад хэргийн оролцогч олдохгүй, түүний

хаана байгаа нь тогтоогдохгүй тохиолдолд Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны

явцад хэргийн оролцогч олдохгүй, түүний хаана байгаа нь тогтоогдохгүй тохиолдолд шүүгч

ЗХХШтХ-ийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2, ИХШХШтХ-ийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5-д заасны дагуу

шүүгч тухайн этгээдийг эрэн сурвалжлах тухай захирамж гаргана. Шүүх хэргийн оролцогчийг

эрэн сурвалжилж, олж тогтоон, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцуулах үүргээ

биелүүлэхгүй бол хэргийн оролцогч энэ тухай хүсэлт гаргах эрхтэй. Гэхдээ эрэн

сурвалжлагдах этгээд нэхэмжлэгч, гуравдагч этгээд л байх боломжтой.


Хэргийн оролцогчийг эрэн сурвалжлах тухай

____________Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ____________ би ___________-ээс

____________-д холбогдох, “___________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны … дугаар

сарын …-ны өдөр хүлээн авч, … оны … дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгэн


____________ нь шүүхэд гаргасан ___________-дээ: ___________________ гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ НЬ :

___________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн … оны … дүгээр сарын …-ний

өдрийн … дугаартай “________________ тухай” захирамжаар ________________-сан байна.

__________________ нь ___________________________-сэн болох нь нотлогдож байна.

Иймд _______________-г эрэн сурвалжлан шүүхэд ирүүлж __________________-ны

нэхэмжлэлтэй _______________________-д холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаанд оролцуулах шаардлагатай байх тул


заасныг удирдлага болгон


68



1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40-р зүйлийн 40.2, Иргэний хэрэг

хянан шүүхэд шийдвэрлэх тухай 14 –р зүйлийн 14.5 –д зааснаар _____________-г эрэн

сурвалжилсугай.

2. _____________________-г шүүхэд албадан ирүүлэх ажиллагааг захирамж гарснаас 30

хоногийн дотор багтаан гүйцэтгэхийг _________________________ дүүргийн Цагдаагийн

хэлтсийн дарга хурандаа____________________-д даалгасугай.

3. Захирамжийн хувийг холбогдох нотлох баримтуудын хамт ____________ дүүргийн

Цагдаагийн хэлтэст хүргүүлэхийг шүүгчийн туслах ________________-д даалгасугай.

ШҮҮГЧ _._____________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Хэргийн оролцогчийг эрэн

сурвалжлах тухай” хэмээн тавина.






Захирамжийн тодорхойлох хэсэг шүүгч нэхэмжлэлийг шалгахад илэрсэн нөхцөл байдал

агуулан, үндэслэх хэсэгт тухайн илэрсэн нөхцөл байдалтай уялдан гарах үр дагавар, түүний

шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл болсон хуулийн зүйл заалт, захирамжлах хэсэгт тухайн

үндэслэлийн дагуу үүссэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүгчээс авах арга хэмжээ буюу

эрэн сурвалжлах арга хэмжээг зохион явуулах хугацаа болон байгууллага, албан тушаалтны

тухай тусгасан байна.

XIV. Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны хугацаа, түүнийг сунгах

ЗХХШтХ-ийн 47 дугаар зүйлд зааснаар захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ерөнхий хугацааг

нутаг, орны байдлаар 30-40 хоног гэж заагаад шаардлагтай тохиолдолд шүүгчдийн

зөвлөлгөөний хурлаар нэг удаа 30 хүртэл хоногоор, хоёр удаа 15 хоногоор сунгаж нийт 90

хоногийн дотор тухайн захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэхээр заажээ. Энэ ажиллагаа:

ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа

дуусахаас 7-оос доошгүй хоногийн өмнө энэ тухай шүүгчид мэдэгдэнэ76

, Шүүгч хэрэгтэй

танилцаад хуульд заасан хугацаанд шийдвэрлэх боломжгүй бол шүүгчдийн зөвлөлгөөнд

хугацааг сунгах болсон шалтгааныг танилцуулна77

, зайлшгүй шаардлагатай гэж үзвэл хугацааг

сунган, шүүгчдийн зөвлөлгөөний тогтоол гарч, зөвлөгөөнд оролцсон шүүгч нар гарын үсэг

зурна78

ерөнхий шүүгчийн туслах зөвлөлгөөний тэмдэглэл хөтлөн, тогтоолд дугаар авч,

хуулбарыг хэрэг тус бүрт хавсаргана79

, шүүгчийн туслах энэ талаарх мэдээллийг бүртгэлийн

програмд оруулна80

.

Энэ тохиолдолд шүүгчдийн зөвлөлгөөн дараах утга агуулга бүхий захирамж гаргана.

_____________ ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН

ШҮҮГЧДИЙН ЗӨВЛӨЛГӨӨНИЙ ТОГТООЛ

… оны … сарын … өдөр Дугаар … Улаанбаатар хот

76 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.15.1. УБ 2007 он 77 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.15.2. УБ 2007 он 78 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.15.3. УБ 2007 он 79 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.15.4. УБ 2007 он 80 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.15.5. УБ 2007 он


69


Хэргийн хугацаа сунгах тухай

____________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөнөөр _____________-ээс

________________-д холбогдох захиргааны хэргийн хугацааны асуудлыг хэлэлцээд


Шүүгч _________: __________-ны нэхэмжлэлтэй _______________-д холбогдох захиргааны

хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны _________________ шаардлагатай байх тул хэрэг

хянан шийдвэрлэх хугацааг … хоногоор сунгаж өгнө үү гэсэн хүсэлт гаргасан байна.

Уг хүсэлтийг хүлээн авах үндэслэлтэй байх тул Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх

тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.3 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон


1. ________-ны нэхэмжлэлтэй ____________-д холбогдох захиргааны хэргийг хянан

шийдвэрлэх хугацааг … оны … дугаар сарын …-ны өдрөөс эхлэн … хоногоор сунгасугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ ____________

ШҮҮГЧИД ____________

____________

“Шүүгчдийн зөвлөлгөөний тогтоол” нь ШтХ-ийн 68 дугаар зүйлийн 68.1-т заасны дагуу

тухайн шүүхийн нийт шүүгчдээс бүрдсэн шүүгчдийн зөвлөлгөөн тус зүйлийн 68.4.7-д заасны

дагуу бүрэн эрхээ хэрэгжүүлсний үр дүнд гарсан шийдвэр юм. Монгол улсын баримт бичгийн

стандарт (цаашид баримт бичгийг стандарт гэх)-д заасны дагуу Мэдээлэл, лавлагааны баримт

бичгийн төрөлд хамаарах ба дараах бүрдүүлбэрийг хангасан байна. Энэ шүүгчдийн

зөвлөлгөөний тогтоолд тавигдах баримт бичгийг бүрдүүлбэрийн шаардлага юм.

Үүнд: Төрийн сүлд, Байгууллагын нэр, Баримт бичгийн нэр, Огноо, Баримт бичгийн

бүртгэлийн дугаар, Тэргүү, Бичвэр, Гарын үсэг, Тамга, Баримт бичиг боловсруулсан тухай

тэмдэглэл, Шийдвэрлэсэн баримт бичгийг хөтлөх хэрэгт хадгалсан тухай тэмдэглэл, Санамжид

байгаа мэдээллийг эрж хайх тэмдэглэл81

зэргийг баримт бичгийг стандартад заасны дагуу

байрлуулна.

Уг тогтоолын дээд хэсэгт төрийн сүлд байрлах бөгөөд баримт бичгийн нэр нь “_________

Захиргааны хэргийн шүүхийн Шүүгчдийн зөвлөлгөөний тогтоол” гээд түүний дор тогтоолын

огноо, дугаар, баримт бичгийг боловсруулсан газрын тухай тэмдэглэл байрлана.

Баримт бичгийн тэргүүг “Хэргийн хугацаа сунгах тухай тухай” хэмээн тавина.

Уг тогтоолын бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэгт тухайн захиргааны хэргийн шүүхийн

нэр, зөвлөгөөнөөр хэлэлцэх асуудал, үндэслэх хэсэгт шүүгчдийн зөвлөгөөнд тухайн асуудлаар

хандсан шүүгчийн нэр, хандсан асуудлыг шийдвэрлэхийг хүссэн нөхцөл, тогтоох хэсэгт тухайн

асуудлыг шийдвэрлэсэн байдлыг тус тус агуулна.

Үүний араас тухайн тогтоолыг гаргасан шүүх бүрэлдэхүүний гарын үсэг, гарын үсгийн

тайлал байх бөгөөд даргалагч шүүгчийн гарын үсгийн урд шүүхийн тамга дарна.

XV. Шүүх бүрэлдэхүүн томилох

ЗХХШтХ-ийн 50 дугаар зүйлийн 50.1-т зааснаар ИХШХШтХ-ийн 78 дугаар зүйлд заасны

дагуу тухайн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөний хурлаас гаргасан хуваарийн дагуу шүүгч

буюу шүүх бүрэлдэхүүнийг томилно. Томилогдсон шүүгч буюу шүүх бүрэлдэхүүн тухайн

хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдаанд орж чадахгүй тохиолдол орлох шүүгч буюу шүүх

бүрэлдэхүүнийг дахин томилно. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгч

хуульд зааснаар бүрэлдэхүүнтэй хянан шийдвэрлэх хэргийн шүүх хуралдааныг товлон

зарлахаас 3-аас доошгүй хоногийн өмнө шүүгчдийн зөвлөлгөөнд танилцуулж, тогтоол гарган,

шүүх бүрэлдэхүүнийг томилно82

, ерөнхий шүүгчийн туслах зөвлөлгөөний тэмдэглэл хөтлөн,

81 Монгол улсын стандарт, баримт бичиг, MNS 5140 : 2002, Стандартчилал хэмжилзүйн үндэсний төв, УБ 2002 он 82 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 3 дугаар зүйлийн 3.16.1. УБ 2007 он


70


тогтоолд дугаар авч, хуулбарыг хэрэг тус бүрт хавсаргана83

, томилогдсон шүүх бүрэлдэхүүнд

шүүгчийн туслах шүүх хуралдааны товыг 3-аас доошгүй хоногийн өмнө мэдэгдэж, хэргийн

материалтай танилцуулна84

.

Энэ тохиолдолд шүүгчдийн зөвлөлгөөн дараах утга агуулга бүхий захирамж гаргана.

_____________ ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН


… оны … сарын … өдөр Дугаар … Улаанбаатар хот

Шүүх бүрэлдэхүүн томилох тухай

Монгол Улсын Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1,

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 78 дугаар зүйлийн 78.1, Нийслэлийн

Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөний 2007 оны 12 дугаар сарын 29-ний

өдрийн 01 тоот тогтоолыг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. _____________________-ны нэхэмжлэлтэй _______________________-д холбогдох

захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэх шүүх хуралдааныг даргалагчаар шүүгч ________,

бүрэлдэхүүнд шүүгч _________, шүүгч _____________ нарыг томилсугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ ____________

ШҮҮГЧИД ____________

____________

Уг тогтоол шүүгчийн захирамжид тавигдах бүрдүүлбэрийн шаардлагыг хангах ба баримт

бичгийн нэр “______________ Захиргааны хэргийн шүүхийн Шүүгчдийн зөвлөлгөөний

тогтоол” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Шүүх бүрэлдэхүүн томилох тухай” хэмээн тавина.

Тогтоолын бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэгт тухайн тогтоолыг гаргахад удирдлага

болсон ЗХХШтХ, ИХШХШтХ-ийн холбогдох зүйл, заалт, тогтоох хэсэгт тухайн асуудлыг

шийдвэрлэсэн байдал буюу хэргийг хянан шийдвэрлэхээр томилогдсон шүүгч, шүүх

бүрэлдэхүүний нэрийг заана.

XVI. Хэргийг оролцогчдод хэргийн материалыг танилцуулах, хүсэлтийг хүлээн авч

шийдвэрлэх

ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.2, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.3, тус хуулийн 21

дүгээр зүйлийн 21.2 болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан

эрхийн дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч, ЗХХШтХ-ийн 56.2.1-т

заасан эрхийн дагуу иргэдийн төлөөлөгч, тус хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.4-т заасан эрхийн

дагуу шинжээч хэргийн материалтай танилцана. Шүүх уг эрхээр нь хангах үүрэгтэй. Энэ

ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах хэргийн материалтай

танилцуулж, энэ тухай баримт /¹ 6/ үйлдэн хэрэгт хавсаргана85

.

ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.3, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн 20.1.4, тус

хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2 болон ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, тус зүйлийн

29.4-т заасан эрхийн дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч, ЗХХШтХ-ийн

56.2.1-т заасан эрхийн дагуу иргэдийн төлөөлөгч, тус хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.4-т заасан

эрхийн дагуу шинжээч хуульд заасан үндэслэлээр хүсэлт гаргавал түүнийг шүүгч, шүүх

бүрэлдэхүүн хүлээн авч, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд ач холбогдол бүхий нөхцөл

байдлыг шалган тогтоосны үндсэн дээр хүсэлтийг шийдвэрлэнэ. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 3

дугаар зүйлд заасны дагуу хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх хуралдааныг



71


товлон зарлахаас өмнө хэргийн оролцогчид хүсэлтээ бичгээр гаргана. Хүсэлтийг нарийн

бичгийн дарга хүлээн авч, дардас дарж, хүлээн авсан огноо, цаг, минутыг баталгаажуулж,

тухайн өдөрт нь шүүгчид шилжүүлнэ86

, шүүгч хэргийн оролцогчийн хүсэлтийг Захиргааны

хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу шийдвэрлэж, захирамж гаргана87

,

шүүгчийн туслах захирамжийн талаар хэргийн оролцогчдод тухай бүрд мэдэгдэж, энэ журамд

заасан ажиллагааг хийж холбогдох баримт үйлдэн хэрэгт хавсаргана88

.

8.2. “ГУРАВДАГЧ ЭТГЭЭДЭЭР ТАТАН ОРОЛЦУУЛАХ ТУХАЙ” ЗАХИРАМЖ



72


Гуравдагч этгээдээр татан

оролцуулах тухай

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би “Монгол эд импекс”

ХХК- ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох

нэхэмжлэлийг 2008 оны 7 дугаар сарын 7-ны өдөр хүлээн авч, 2008 оны 7 дугаар сарын 7-ний

өдөр захиргааны хэрэг үүсгэн

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч Ж.Дамчаа нь “Нийслэлийн Засаг даргын 2006 оны 9 дүгээр сарын 07-ний

өдрийн 434 тоот захирамжийг хүчингүй болгуулах” тухай нэхэмжлэл гаргажээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

“Монгол эд импекс” ХХК- ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй

Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэхэд “Монхангай

трейд” ХХК –ийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөж болзошгүй байх тул “Монхангай

трейд” ХХК– ийг гуравдагч этгээдээр татан энэ хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд

оролцуулах нь зүйтэй байна.


79.1, 79.2-т заасныг удирдлага болгон

ЗАХИРАМЖЛАХ нь:

1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-д заасныг

баримтлан “Монгол эд импекс” ХХК- ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй

Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд

“Монхангай трейд” ХХК– ийг гуравдагч этгээдээр татан оролцуулсугай.

2. Гуравдагч этгээдийг дуудан ирүүлж нэхэмжлэл түүнд хавсаргасан материалыг

гардуулж, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлд заасан эрх,

үүргийг тайлбарлан өгч энэ тухай баримт үйлдэн хэрэгт хавсаргахыг шүүгчийн туслах

Н.Дамдинсүрэнд даалгасугай.

3. Гуравдагч этгээд “Монхангай трейд” ХХК- д энэ хэргийн нэхэмжлэлтэй

холбогдуулан гаргах хариу тайлбараа нотлох баримтын хамт шүүхээс тогтоосон хугацаанд

ирүүлэхийг мэдэгдсүгэй.


8.3. ХЭРГИЙН ГАЗАРТ ХИЙСЭН ҮЗЛЭГИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ

Нэхэмжлэгч: “СН трейд” ХХК.


73


Байрлал: Сүхбаатар дүүрэг, 4 дүгээр хороо, Сөүлийн гудамж.

Хариуцагч: Нийслэлийн Засаг дарга.

Нэхэмжлэлийн шаардлага: Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн

299 тоот захирамжийн “СН трейд” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож, газар эзэмших

эрхийг сэргээж өгөх тухай.

Нийслэлийн Засаг даргын 2004 оны 10 дугаар сарын 6-ны өдрийн 455 тоот захирамжаар

Баянгол дүүргийн 19 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 57 дугаар байрны баруун талд

3240м2 газрыг орон сууцны зориулалтаар 5 жилийн хугацаатай эзэмших эрхийг “СН трейд”

ХХК-д олгосон байна.


тус компанид олгосон газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон байна.

Тус захирамжийг гаргах болсон үндэслэл нь 455 тоот захирамжаар “СН трейд” ХХК-д

олгосон Баянгол дүүргийн 19 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 57 дугаар байрны баруун

талын 3240м2 газар нь СӨХ-ийн эзэмшил газарт орсон болно.

Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий нөхцөл байдлыг тодруулахын тулд 2008

оны 11 дүгээр сарын 12-ны өдөр БГД-ийн 19 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах 57 дугаар

байрны баруун талын 3240м2 газарт шүүгчийн туслах Б.Сугар хөндлөнгийн гэрчээр З.Ганзориг,

Г.Батмөнх нарыг байлцуулан үзлэг хийсэн. Үзлэгт Б.Батмөнх хамт явсан.

Үзлэгийн зорилго нь тус маргаан бүхий газарт орон сууцны зориулалтаар газар

эзэмшүүлэх бололцоотой эсэх СӨХ-ийн эзэмшил бүхий газар мөн эсэхийг тодруулах байсан.

Үзлэгээр илэрсэн:

Баянгол дүүргийн 19 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах орон сууцны 57 дугаар

байрны чанх баруун талд хүүхдийн тоглоомын талбай байрладаг. Тус байр хүүхдийн

тоглоомын талбайн хооронд явган хүний болон авто машины цардмал зам байрладаг бөгөөд

байр болон хүүхдийн тоглоомын талбайн баруун талд явган хүний болон авто машины төв зам

оршдог байна. Байр болон хүүхдийн тоглоомын талбайн баруун талд орших явган хүний

замаас төв зам хүртэлх газрын гадаргуу налуу бөгөөд шороон бүтэцтэй байсан. Үзлэгээр

илэрсэн нөхцөл байдлын гэрэл зураг авч баримтжуулсан.

Хэргийн газарт хийсэн үзлэгийн тэмдэглэл, гэрэл зургийг хавсаргасан болно.

Эдгээрийг тайлангийн 8.4 “Хэргийн газарт хийсэн үзлэг”-ийн тэмдэглэлийн хавсралт хэсэгт

хавсаргасан болно.

Хавсралт: Хэрийг газарт хийсэн үзлэгийн тэмдэглэл 1 хуудас

Хэргийн газарт хийсэн үзлэгийн гэрэл зураг 2 хуудас

Нэхэмжлэгч: Б.Болормаа

Байрлал: Сүхбаатар дүүрэг, 10 дүгээр хороо, 7 дугаар хороолол, 38-ын 10 тоот

Хариуцагч: Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга.


74


Нэхэмжлэлийн шаардлага: Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2004 оны 4 дүгээр сарын 1-ний

өдрийн 70 дугаар захирамжийн Э.Баярцэрэнд холбогдох хэсгийг хүчингүй болгох, тус

дүүргийн Газрын албаны мэргэжилтэн Б.Отгонгэрэлийн үйлдсэн нэгж талбайн 18647310444399

дугаар бүхий кадастрын зургийн Баянзүрх дүүрэг, 13 дугаар хороо, АОС 19 дугаар гудамж 01

тоот хаалга гэж буруу хаягласныг Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын тодорхойлолтыг үндэслэн

Баянзүрх дүүрэг 13 дугаар хороо АОС-120 тоот гэж залруулан өөрчлөх тухай.

Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2007 оны 221 тоот захирамжаар Баянзүрх дүүргийн 13 дугаар

хороо, АОС-120 тоот нэгж талбарын 6008/0061 дугаар бүхий 580м2 газрыг миний нагац ах

Т.Сосорт эзэмшүүлсэн.

Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2004 оны 4 дүгээр сарын 1-ний өдрийн 70 тоот

захирамжаар уг газрыг Э.Баярцэрэнд амны орон сууцны зориулалтаар олгосон байна. Тус

гэрчилгээг үндэслэн Т.Сосорт олгосон АОС-120 тоот газрын хаягийг АОС 19 дүгээр гудамж 01

тоот хаалга болгон засварлаж Баянзүрх дүүргийн Газрын албаны мэргэжилтэн Б.Отгонгэрэл

газрын байршлын кадастрын зураг үйлджээ


оны 9 дүгээр сарын 3-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн 13 дүгээр хороо, АОС-19 дүгээр гудамж 01

тоот хашааны газарт шүүгчийн туслах Б.Сугар хөндлөнгийн гэрчээр С.Амартүвшин, Б.Батмөнх

нарыг байлцуулан үзлэг хийсэн.

Үзлэгийн зорилго нь тус маргаан бүхий газрын байрлал, тухайн газрын бүтэц,

ашиглалтын байдлыг тодруулах байсан.


Баянзүрх дүүргийн 13 дүгээр хороо, АОС-19 дүгээр гудамж 01 тоот хашааны газар нь

“Сүнжин гранд” зочид буудлын баруун урд талд орших ба тухайн маргаан бүхий газар нь

хажуудаа С.Энхтайвны 1 гэр, урд талд нь дутуу баригдсан улаан тоосгон байшин байв.

Байшингийн баруун талд үерийн далан байсан. Үзлэгээр илэрсэн нөхцөл байдлын гэрэл зураг

авч баримтжуулсан.






Нэхэмжлэгч: “Ойрад Импекс” ХХК-ийг төлөөлж итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Дуламсүрэн

Байрлал: Баянзүрх дүүрэг, 1 дүгээр хороо, 26-39

Хариуцагч: Нийслэлийн Засаг дарга


75


Нэхэмжлэлийн шаардлага: Нийслэлийн Засаг даргын 2008 оны 6 дугаар сарын 13-ны өдрийн

299 тоот захирамжийн “Ойрад Импекс” ХХК-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах тухай.


Чингэлтэй дүүргийн 1 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт орших 2/0076 дугаар бүхий 1008м2

газрыг үйлчилгээ, орон сууц, гаражийн барилга барих зориулалтаар 5 жилийн хугацаатай

эзэмших эрхийг “Ойрад Импекс” ХХК-д олгосон байна.


тус компанид олгосон газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон байна.

“Ойрад Импекс” ХХК нь газар эзэмшүүлэх гэрээнд заасан эрх, үүргээ хуулийн дагуу

хэрэгжүүлж, газрын төлбөрийг цаг тухайд нь төлж, гэрээнд заасан үйлчилгээ, гараж бүхий

орон сууцны барилгыг барих зураг төслийг хийлгэн, эрх бүхий албан тушаалтнаар хянуулж,

батлуулан, барилгын гүйцэтгэлийг “Ганьт” ХХК-аар хийж гүйцэтгүүлэхээр гэрээ байгуулан,

барилгын ажил эхлэх зөвшөөрлийг Улсын Мэргэжлийн Хяналтын Газраас авч, барилгын

угсралтын ажил эхэлсэн байсан.

Тус захирамжид газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгох үндэслэлийг заагаагүй болно.


оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдөр Чингэлтэй дүүргийн 1 дүгээр хороо, 39 дүгээр цэцэрлэгийн

баруун талд байрлах газарт шүүгч А.Отгонцэцэг, шүүгчийн туслах Ц.Нарангэрэл гэрчээр

Б.Батмөнх нарыг байлцуулан үзлэг хийсэн.

Үзлэгийн зорилго нь тус маргаан бүхий газрын байрлал, тухайн газрын бүтэц,

ашиглалтын байдлыг тодруулах байсан.


Чингэлтэй дүүргийн 1 дүгээр хороо, 39 дүгээр цэцэрлэгийн баруун талд байрлах газарт

үзлэг хийж, газрын урт, өргөнийг хэмжилт хийв. Газрын урт буюу ертөнцийн зүгээр урд тал

(хайснаас) хойд талын сагсны шийд хүртэл газрын уртыг хэмжилт хийхэд 59.5 метр, өргөн нь

буюу ертөнцийн зүгээр баруунаас зүүн зүг хүртэл (39 дүгээр цэцэрлэгийн хашаанд тулган)

өргөнийг хэмжилт хийхэд 23.8 метр байна. Үзлэгээр илэрсэн нөхцөл байдлын гэрэл зураг авч

баримтжуулсан.






8.4. “ХЭРГИЙН ГАЗАРТ ХИЙСЭН ҮЗЛЭГ”-ИЙН ТЭМДЭГЛЭЛИЙН ХАВСРАЛТ


76


8.5. “ХЭРГИЙН ХУГАЦАА СУНГАХ ТУХАЙ” ШҮҮГЧДИЙН ЗӨВЛӨЛГӨӨНИЙ

ТОГТООЛ


77


НИЙСЛЭЛИЙН ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН


2008 оны 9 сарын 1 өдөр Дугаар 534 Улаанбаатар хот

Хэргийн хугацаа сунгах тухай

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөнөөр “Монгол эд импекс”

ХХК –ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй Нийслэлийн Засаг даргад

холбогдох захиргааны хэргийн хугацааны асуудлыг хэлэлцээд

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Шүүгч Х.Батсүрэнгээс: “Монгол эд импекс” ХХК –ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн

нэхэмжлэлтэй Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааны гуравдагч этгээдэд нэхэмжлэлийн хувийг гардуулж хариу тайлбар авах болон

нэмэлт нотлох баримт цуглуулах шаардлагатай байх тул хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацааг 15

хоногоор сунгаж өгнө үү гэсэн хүсэлт гаргасан байна.

Уг хүсэлтийг хүлээн авах үндэслэлтэй байх тул Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.3 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. “Монгол эд импекс” ХХК –ийн хувьцаа эзэмшигч Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй

Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх хугацааг 2008 оны

9 дүгээр сарын 5-ны өдрөөс эхлэн 15 хоногоор сунгасугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Д.ДАМДИНДОРЖ

ШҮҮГЧИД Х.БАТСҮРЭН

С.МӨНХЖАРГАЛ

А.ОТГОНЦЭЦЭГ

Б.ХАЖИДМАА

Ц.ЦОГТ

Т.ЭНХМАА

Д.ЭРДЭНЭЧИМЭГ

8.6. “ШҮҮХ БҮРЭЛДЭХҮҮН ТОМИЛОХ ТУХАЙ” ШҮҮГЧДИЙН

ЗӨВЛӨЛГӨӨНИЙ ТОГТООЛ


78


НИЙСЛЭЛИЙН ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН


2008 оны 9 дүгээр сарын 15-ны өдөр Дугаар 572 Улаанбаатар хот

Шүүх бүрэлдэхүүн томилох тухай

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 50 дугаар зүйлийн 50.1, Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 78 дугаар зүйлийн 78.1, Нийслэлийн Захиргааны

хэргийн шүүхийн шүүгчдийн зөвлөлгөөний 2007 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн 01

тоот тогтоолыг тус тус удирдлага болгон,


1. Иргэн Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны

хэргийг хянан хэлэлцэх шүүх хуралдааныг даргалагчаар шүүгч Х.Батсүрэнг, бүрэлдэхүүнд

шүүгч Ц.Цогт, шүүгч С.Мөнхжаргал нарыг томилсугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Д.ДАМДИНДОРЖ

ШҮҮГЧИД Х.БАТСҮРЭН


А.ОТГОНЦЭЦЭГ

Б.ХАЖИДМАА

Ц.ЦОГТ

Т.ЭНХМАА

Д.ЭРДЭНЭЧИМЭГ

8.7. “ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫГ ТОВЛОН ЗАРЛАХ

ТУХАЙ” ЗАХИРАМЖ


79


Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг

товлон зарлах тухай

Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би Нийслэлийн Засаг

даргад холбогдох иргэн Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлийг 2008 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдөр

хүлээн авч, 2008 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдөр захиргааны хэрэг үүсгээд,

ХЯНАВАЛ:

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлд заасан хэрэг хянан

шийдвэрлэх хугацаа дууссан байх тул Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79

дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 49-р зүйлийн 49.1, 49.2-т заасныг

баримтлан иргэн Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох

захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг 2008 оны 09 дүгээр сарын 19-ний

өдрийн 10 цаг 00 минутад тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийхээр тогтоосугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээс өмнө хэргийн оролцогчдыг хавтаст

хэрэгтэй танилцуулж, хэргийн болон шүүх хуралдааны оролцогчдод шүүх хуралдааны товыг

шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар мэдэгдэхийг Н.Дамдинсүрэнд даалгасугай.


9.8. “ШҮҮХИЙН МЭДЭГДЭХ ХУУДАС”


80


НИЙСЛЭЛИЙН ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ

2008 оны 10 дугаар сарын 21-ны өдөр Улаанбаатар хот

МЭДЭГДЭХ ХУУДАС

Нийслэлийн тээврийн газарт

Тус шүүхэд Х.Галмандахын нэхэмжлэлээр Нийслэлийн тээврийн газарт холбогдуулан

захиргааны хэрэг үүсгэж, хянан шийдвэрлэх ажиллагааг явуулж байгаа болно.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.2-т зааснаар

хариуцагч нэхэмжлэлийг хүлээн авснаас хойш 14 хоногийн дотор эсхүл шүүгчээс тогтоосон

хугацаанд нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрөх эсэх тухайгаа шүүхэд бичгээр мэдэгдэх

үүрэгтэй байна.

М.Насанбатын нэхэмжлэлийг 2008 оны 09 дүгээр сарын 29-ны өдөр Нийслэлийн

тээврийн газрын хуулийн зөвлөх ажилтай Л.Энх-Ундрал хүлээн авсан бөгөөд хариу тайлбар

ирүүлэх хугацаа 2008 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр дууссан боловч тайлбарыг нотлох

баримтын хамт ирүүлээгүйгээс хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хүндрэл учирч байгааг

үүгээр мэдэгдье.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38 дугаар зүйлд заасан шаардлагын

дагуу тайлбараа гаргаж өгөөгүй гэм буруутай албан тушаалтанд Захиргааны хариуцлагын

тухай хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1-т зааснаар 5000-25000 төгрөгөөр торгох, эсхүл 7-14

хоногийн хугацаагаар баривчлах шийтгэл ногдуулах хуулийн үндэслэл бүрдсэн болохыг

анхааруулж байна.

Иймд, нэхэмжлэлд өгөх хариу тайлбарыг нэн яаралтай манайд ирүүлнэ үү.

Хувийг хэрэгт.


9.8. “ШҮҮХИЙН АЛБАН ТООТ”


81


МОНГОЛ ШУУДАН БАНКНЫ

УЛААНБААТАР ХОТ ДАХЬ 11 ДҮГЭЭР

ТООЦООНЫ ТӨВИЙН ЗАХИРАЛ

С.ХИШИГЖАРГАЛ ТАНАА

Хүсэлтийг хүлээн авахаас

татгалзах тухай

Тус шүүх ОХУ-ын иргэн А.М.Спиридоновогийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

Ч.Отгонбаатарын нэхэмжлэлээр Нийслэлийн орон сууц хувьчлах товчоо, Улаанбаатар хотын

захирагчийн ажлын албанд холбогдох захиргааны хэргийг 2008 оны 3 дугаар сарын 17-ны өдөр

66 дугаар шийдвэрээр Нийслэлийн Баянгол дүүргийн 17 дугаар хороо, 41 дүгээр байрны 118

тоот орон сууц эзэмших 2002287 тоот эрхийн бичиг, Нийслэлийн орон сууц хувьчлах товчооны

2002 оны 10 дугаар сарын 21-ны өдрийн 15 дугаар тогтоолын Б.Болдбаатарт холбогдох хэсгийг

тус тус хүчингүй болгож, нэхэмжлэгч А.М.Спиридоновагийн орон сууц эзэмших 2004087 тоот

эрхийн бичгийг хүчин төгөлдөрт тооцож, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж

шийдвэрлэсэн байна.

Уг захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх явцад тус шүүхээс шийдвэр гүйцэтгэлийн

ажиллагааг түдгэлзүүлсэн тухай шүүгчийн захирамж гаргаагүй байх тул Танаас ирүүлсэн

“Шийдвэр гүйцэтгэлийн ажиллагааг сэргээлгэх” тухай хүсэлтийг хүлээн авах боломжгүй

болохыг үүгээр мэдэгдье.

Хүндэтгэсэн,

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Д.ДАМДИНДОРЖ

8.10. “ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ АЖИЛЛАГААНЫ ЯВЦАД БҮРДҮҮЛЭХ

БАРИМТ”-НЫ ТУХАЙ


82


Шүүхийн явуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг боловсронгуй болгосны үндсэн дээр

шүүхийн бие даасан байдлыг хангаж, иргэн хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг

сонирхлыг цаг алдалгүй хамгаалах, улмаар тухайн ажиллагаанд хяналт тавих зорилгоор

Шүүхийн Ерөнхий зөвлөлийн 2007 оны 10 дугаар сарын 19-ны өдрийн 63 дугаар тогтоолоор

“Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт” (цаашид ЗХХС гэх)-ийг батлах тухай тогтоол

гарсан.

Уг стандартын зорилт ЗХХШтХ болон ИХШХШтХ-д заасны дагуу захиргааны хэргийн

шүүхэд хэрэг, нэхэмжлэл, гомдол, хүсэлтийг хүлээн авах, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа

явуулах, шүүх хуралдаанд бэлтгэх, шүүх хуралдаанаар хэрэг хянан шийдвэрлэх, хэргийг хянан

шийдвэрлэсний дараа хийгдэх ажилбаруудыг хэн, ямар хугацаанд, хэрхэн гүйцэтгэх тухай

нэгдсэн стандартыг тогтоож, уг ажиллагаанд тавих хяналтыг зохион байгуулахад оршино89

.

Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд үе шат бүрт тус тогтоолын 1 дүгээр хавсралтаар

баталсан журмыг мөрдөх бөгөөд ингэж ажиллахдаа тус тогтоолын 2 дугаар хавсралтаар

баталсан баримтыг бүрдүүлдэг.

Анхан шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тус тогтоолын 2 дугаар

хавсралтаар батлагдсан эдгээр баримтыг бүрдүүлдэг.

1. Шүүхийн мэдэгдэх хуудас

2. Нэхэмжлэлийн хувийг хариуцагч /гуравдагч этгээд/-д гардуулсан баримт

3. Нэхэмжлэгчид эрх, үүрэг тайлбарласан баримт

4. Хариуцагчид эрх, үүрэг тайлбарласан баримт

5. Гуравдагч этгээдэд эрх, үүрэг тайлбарласан баримт

6. Хэргийн оролцогч тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгчид хэргийн материал танилцуулсан

баримт

7. Гэрч, шинжээч, орчуулагч, хэлмэрчид эрх, үүрэг тайлбарласан баримт

8. Шүүхийн тогтоол, шүүгчийн захирамжийг танилцуулж, гардуулсан баримт

9. ЗХХШТХ-ийн 41, 42, 43 дугаар зүйлд зааснаар шийдвэрлэснээс үүсэх үр дагаврыг

тайлбарласан баримт

10. Шүүх хуралдаанд дуудан ирүүлэх тухай мэдэгдэх хуудас

11. Шүүхийн шийтгэврийг танилцуулсан баримт

12. Шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн баримт

13. Нэхэмжлэл, түүнд хавсаргасан материалыг хүлээлгэж өгсөн баримт

14. Шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан баримт

15. Давж заалдах болон хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг танилцуулсан баримт

Дэд хэсэг “Шүүх хуралдаан”

89 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 1 дүгээр зүйлийн 1.1. УБ 2007 он


83


9.1. “Анхан шатны шүүх хуралдаан”-аар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа






захирамж






9.1 АНХАН ШАТНЫ ШҮҮХ ХУРАЛДААНАААР ХЭРЭГ ХЯНАН ШИЙДВЭРЛЭХ

АЖИЛЛАГАА

Сэдвийн хүрээнд:

- Шүүх хуралдааны дараах ажиллагаа

- Шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх

- Гомдол

- Анхан шатны шүүх хуралдаан

- Захиргааны хэргийг товлон зарлах, товыг хэргийн оролцогчдод мэдэгдэх


84


Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 42, 43 дугаар

зүйлд зааснаас бусад тохиолдолд шүүх хэргийг шүүх хуралдаанаар шийдвэрлэнэ.

Шүүх хуралдаан нь шүүгч хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай нотлох баримтыг

цуглуулсны хэргийн оролцогчдыг оролцуулан хэрэг маргааныг анхан шатны шүүхийн шатанд

эцэслэн шийдвэрлэх үйл ажиллагаа юм.

I. Захиргааны хэргийг товлон зарлах, товыг хэргийн оролцогчдод мэдэгдэх

Шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай нотлох баримт цуглуусны дараа шүүх

хуралдааныг хийхэд бэлтгэнэ. ЗХХШтХ-ийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1-т заасан үндэслэлээр шүүх

хуралдааныг товлон зарлах тухай захирамжийг шүүгч гаргаж хэргийг оролцогчдод товыг

мэдэгдэнэ. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 4 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах шүүх

хуралдаан болохоос 5-аас доошгүй хоногийн өмнө шүүх бүрэлдэхүүн болон шүүх хуралдааны

оролцогчдод мэдэгдэх хуудсыг хүргүүлж, энэ тухай баримт /¹10/ үйлдэн хэрэгт хавсаргана90

.


Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг товлон зарлах тухай

___________ захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ___________ би _________-ээс

_____________-д холбогдох, “_______________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг … оны …

дугаар сарын …-ний өдөр хүлээн авч, … оны … дугаар сарын …-ны өдөр захиргааны хэрэг

үүсгээд,

ХЯНАВАЛ:

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлд заасан

_________________ байх тул Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр

зүйлийн 79.1, 79.2-т заасныг удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 49.1, 49.2-т

заасныг баримтлан ________________-ээс ___________________-д холбогдох захиргааны

хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг … оны … дугаар сарын …-ний өдрийн … цагт

тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийхээр тогтоосугай.

2. Хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээс өмнө хэргийн оролцогчдыг хавтаст

хэрэгтэй танилцуулж, хэргийн болон шүүх хуралдааны оролцогчдод шүүх хуралдааны товыг

шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар мэдэгдэхийг шүүгчийн туслах ___________ даалгасугай.

ШҮҮГЧ _._____________


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Захиргааны хэргийн шүүх

хуралдааныг товлон зарлах тухай” хэмээн тавина.



этгээдийн нэр, хариуцагчийн нэр болон нэхэмжлэлийн шаардлага, нэхэмжлэлийг хүлээн авсан

он, сар, өдөр, захиргааны хэрэг үүсгэсэн он, сар, өдрийг агуулна.

Захирамжийн хянавал хэсэг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тухайн

илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл болсон хуулийн нэр, зүйл заалтыг

агуулан, захирамжлах хэсэгт тухайн илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхэд баримталсан

хуулийн нэр, зүйл заалт буюу шүүгчээс авах арга хэмжээг тусгасан байна.

II. Анхан шатны шүүх хуралдаан

ЗХХШтХ-ийн 57 дугаар зүйлийн 57.1-т заасны дагуу шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга

шүүх хуралдаан явуулах бэлтгэлийг хангасны /шүүх хуралдааны танхимыг бэлдэх, хэргийн

90 Захиргааны хэргийн хөдөлгөөний стандарт, 4 дугаар зүйлийн 4.2.1. УБ 2007 он


85


оролцогчдыг шүүх хуралдааны танхимд оруулах гэх мэт/ үндсэн дээр шүүх хуралдаан эхэлнэ.

ЗХХШтХ-ийн 63 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүх хуралдаан явагдана. Шүүх

хуралдааныг даргалагч нээн, шүүх хуралдаанд оролцогчдын ирцийг асууна. Шүүх хуралдааны

нарийн бичгийн дарга ирцийг нэг бүрчлэн илтгэж, мөн шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирээгүйн

этгээдийг хүрэлцэн ирээгүйг шалтгааныг тайлбарлана. Үүний дараа даргалагч оролцогчдын

биеийн байцаалтыг авч төлөөлөгч, өмгөөлөгчийн эрхийг шалгасны дараа шүүх бүрэлдэхүүн,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг танилцуулж, хуульд заасан татгалзал бий эсэхийг

асууж, татгалзах үндэслэл, хэргийн оролцогчид шүүх хуралдаанд оролцох эрх үүргийг

тайлбарлаж, шүүх хуралдааны дэгийг танилцуулж, зөрчсөн тохиолдолд гарах үр дагаврыг

сануулна. Үүний эцэст шүүх хуралдаанд шинээр гаргаж өгөх нотлох баримт, хүсэлтийг асуун,

шүүх хуралдаан явагдах дарааллыг танилцуулна.

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга ЗХХШтХ-ийн 68 дугаар зүйлд заасны дагуу

хуралдааны ажиллагааг тэмдэглэл үйлдэн баталгаажуулна.

Шүүх хуралдааны явцад хэргийн оролцогчдоос хүсэлт гаргавал шүүгч, шүүх

бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орж хүсэлтийг хүлээн авах тухай хянан хэлэлцэж шүүгчийн

захирамж, шүүхийн тогтоол гаргана.

Анхан шатны шүүхээс захиргааны хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд

ЗХХШтХ-ийн 70 дугаар зүйлийн 70.2-т заасан шийдвэр гаргаж шүүх хуралдааны эцэс

шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулгыг шүүх хуралдаанд оролцогчдод уншиж танилцуулна.

Шүүх хуралдаанд оролцсон иргэдийн төлөөлөгч ЗХХШтХ-ийн 56 дугаар зүйлд заасны дагуу

дүгнэлт гаргана шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орохоос өмнө шүүх хуралдаанд

оролцогчдод уншиж танилцуулна.

ЗХХШтХ-ийн 69 дүгээр зүйлийн 69.2-т заасны дагуу нэхэмжлэгч, түүний төлөөлөгч

буюу өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд ирээгүй тохиолдолд захиргааны хэргийн шүүх хангалттай

нотлох баримт цугларсан гэж үзвэл уг хэргийг хянан шийдвэрлэж болох бөгөөд тэдгээрийг

заавал байлцуулах шаардлагатай гэж үзвэл шүүх хуралдааныг хойшлуулж дахин дуудах ба 2

дахь удаагаа ирээгүй бол нэхэмжлэлийг буцаана.

Энэ тохиолдолд шүүгч дараах утга агуулга бүхий захирамж, шүүх бүрэлдэхүүн тогтоол

гаргана.

Нэхэмжлэлийг буцааж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай

_______________захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч __________________ даргалж,

шүүгч _________________, шүүгч _________________ нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн

шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: ________________-ийн нэхэмжлэлтэй

Хариуцагч: _________________-д холбогдох

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “______________________” тухай шаардлага бүхий

захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч _____________, хариуцагч _______________, иргэдийн

төлөөлөгч _______________, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга _________ нар оролцов.


Нэхэмжлэгч ____________________ нь тус шүүхэд ___________________-д холбогдох

“_________________” тухай шаардлага бүхий нэхэмжлэл … оны .. сарын …-ны өдөр гаргажээ.


Нэхэмжлэгч ________ шүүх хуралдааны товыг мэдсэн атлаа хүндэтгэн үзэх

шалтгаангүйгээр … оны … дугаар сарын …-ны өдрийн шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирээгүйн

улмаас шүүх бүрэлдэхүүн нэхэмжлэгчийг шүүх хуралдаанд зайлшгүй оролцуулах

шаардлагатай гэж үзэн шүүх хуралдааныг дахин хойшлуулж, … оны … дүгээр сарын …-ны

өдрийн 10.00 цагт хуралдуулахаар товлон шүүх хуралдааны товыг нэхэмжлэгчид мэдэгдсэн

боловч нэхэмжлэгч … оны … дүгээр сарын …-ны өдрийн 10.00 цагт болсон шүүх хуралдаанд

хоёр дахь удаагаа шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирээгүй байх тул нэхэмжлэгч _____________-ээс

_________________-д холбогдох “______________________” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг

буцааж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж үзлээ.


86






зааснаар нэхэмжлэлийг нэхэмжлэгч _____________-т буцааж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.


зааснаар хэргийн оролцогчид энэхүү тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш 10

хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргах эрхтэйг

тайлбарласугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ _.__________

ШҮҮГЧИД ____________

____________

Уг тогтоол “Шүүхийн тогтоол”-д тавигдах бүрдүүлбэрийн шаардлагыг хангах ба баримт

бичгийн нэр “Шүүхийн тогтоол” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Нэхэмжлэлийг буцааж,

хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай” хэмээн тавина.

Уг тогтоолын бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэг нэхэмжлэлийн хүлээн авсан шүүхийн

нэр, шүүх хуралдааныг даргалагч, шүүх бүрэлдэхүүн, шүүх хуралдааны нарийн бичиг, шүүх

хуралдаанд оролцогч иргэдийн төлөөлөгч, нэхэмжлэл гаргагч иргэн, хуулийн этгээдийн,

хариуцагч байгууллага, албан тушаалтны нэр, нэхэмжлэлийн шаардлага болон шүүх

хуралдаанд оролцогчдын нэрсийг агуулна.

Тогтоолын тодорхойлох хэсэг нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг агуулан,

үндэслэх хэсэгт илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэл, захирамжлах хэсэгт

тухайн үндэслэлийн дагуу илэрсэн нөхцөл байдлыг шийдвэрлэхээр шүүхээс авах арга хэмжээг


III. Шүүх хуралдааны дараах ажиллагаа

ЗХХШтХ-ийн 73 дугаар зүйлд заасан хугацаанд шүүхийн шийдвэрийг оролцогчдод хүргүүлнэ.

Энэ ажиллагаа: ЗХХС-ийн 5 дугаар зүйлд заасны дагуу шүүгчийн туслах шийдвэрийг хэргийн

оролцогчдод гардуулж, энэ тухай баримт /¹14/ үйлдэн, хэрэгт хавсаргана91

, телефон утас болон

шүүхийн мэдэгдэх хуудсаар шийдвэрийг гардан авах талаар хэргийн оролцогчдод мэдэгдсэн

боловч ирээгүй бол байгууллага, албан тушаалтан, хуулийн этгээдэд албан бичгээр, иргэдэд

тэдгээрийн нэхэмжлэлд бичсэн буюу шүүх хуралдаанд оролцохдоо мэдүүлсэн хаягаар

шүүхийн шийдвэрийг хүргүүлж, энэ тухай баримт /¹14/ үйлдэн, хэрэгт хавсаргана92

.

IV. Гомдол

Хэргийн оролцогчид ЗХХШтХ-ийн 19 дүгээр зүйлийн 19.1.6, тус хуулийн 20 дугаар зүйлийн

20.1.5 болон тус хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2-т заасны дагуу ИХШХШтХ-ийн 29 дүгээр

зүйлийн 29.2, тус зүйлийн 29.4-т заасан эрхийн дагуу давж заалдах, хяналтын журмаар гаргах

гомдлоо ЗХХШтХ-ийн 71 дүгээр зүйлд заасан хугацаанд тус хуулийн 81 дүгээр зүйлийн 81.1.5-

д заасны дагуу тухайн хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүхээр дамжуулан

гаргана.

Давж заалдах болон хяналтын журмаар гаргах гомдлын бүрдүүлбэрийн шаардлага

хангасан бол шүүх хүлээн авч шаардлагатай тохиолдолд хэргийн оролцогчдод танилцуулан,

тайлбар авч 3 хоногийн дотор давж заалдах шатны шүүхэд хүргүүлнэ. Энэ ажиллагаа: ЗХХС-



87


ийн 5 дугаар зүйлд заасны дагуу гомдлыг тухайн захиргааны хэргийн шүүхийн нарийн

бичгийн дарга дардас дарж, хүлээн авсан огноо, цаг, минут, хавсаргасан баримтын хуудасны

тоог баталгаажуулах бөгөөд бүртгэлийн програмд энэ тухай мэдээллийг оруулж, холбогдох

бүртгэл /¹5, 6/-д бүртгээд93

, өдөрт нь тухайн хэргийг хянан шийдвэрлэсэн шүүгч, эсхүл

шүүгчийн туслахад шилжүүлнэ94

, шүүгчийн туслах гомдлыг хүлээн авсан өдөртөө тухайн

хэргийн бусад оролцогчдод гомдлын талаар телефон утас болон мэдэгдэх хуудас /¹3/-аар

мэдэгдэж, тайлбар өгөх, шүүх хуралдаанд оролцох хүсэлт гаргах эрхтэйг тайлбарлаж, гомдлыг

танилцуулсан тухай баримт /¹15/ үйлдэн, хэрэгт хавсаргана95

, шүүгчийн туслах хэрэг хүргүүлэх

албан бичгийг ёсчлуулж, гомдол, тайлбарын хамт хэрэгт хавсарган нарийн бичгийн даргад

хүлээлгэн өгнө96

.

V. Шүүхийн шийдвэрийг биелүүлэх

Шүүхийн шийдвэр, магадлал, тогтоол, захирамжийг сайн дураар биелүүлээгүй бөгөөд

шүүхийн шийдвэрийг албадан биелүүлэх тухай хэргийн оролцогчдоос хүсэлт гаргаснаар эсвэл

шүүгч даруй биелүүлэх шаардлагатай гэж үзвэл албадан гүйцэтгүүлэхээр шүүгч захирамж

гаргаж, гүйцэтгэх хуудас бичин 7 хоногийн дотор шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд

хүргүүлнэ.


Шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай

_________ Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч ___________ би ___________-ээс

“...____________________________________” гэсэн хүсэлтийг хүлээн авч

ХЯНАВАЛ:

Тус шүүхийн … оны … дугаар сарын …-ны өдрийн … дугаар шийдвэрээр

___________-ээс _______________- д холбогдуулан гаргасан “__________________” тухай

нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн хянан шийдвэрлээд, ____________-ж шийдвэрлэсэн байна.

Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх

хуралдааны … оны … дүгээр сарын …-ны өдрийн … дүгээр магадлалаар ______________-ийн

давж заалдах гомдлыг ______________________ болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг

______________________-ж шийдвэрлэсэн байна.

Шүүхийн шийдвэрийг ____________________ биелүүлээгүй, уг хэргийн

нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс шийдвэрийг албан биелүүлэх тухай хүсэлтийг

гаргасан байх тул __________________ захиргааны хэргийн шүүхийн … оны … дүгээр сарын

…-ны өдрийн … дүгээр шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх нь зүйтэй гэж үзлээ

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 79 дүгээр зүйлийн 79.1, 79.2 дах

хэсэгт заасныг удирдлага болгон,


1. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 93 дугаар зүйл, Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1.1 дэх хэсэгт заасныг

баримтлан Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн … оны … дугаар сарын …-ны өдрийн …

дугаар шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлсүгэй.

2. Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 93 дугаар зүйл, Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.2-т заасныг баримтлан энэ

захирамж гарснаас хойш 7 хоногийн дотор уг захирамж, шийдвэр, шаардлагатай бусад

материалыг хавсарган Нийслэлийн шийдвэр гүйцэтгэх албад хүргүүлэхийг шүүгчийн туслах

______________ даалгасугай.



88


ШҮҮГЧ _._______


бичгийн нэр “Шүүгчийн захирамж” гээд, баримт бичгийн тэргүүг “Шүүхийн шийдвэрийг

албадан гүйцэтгүүлэх тухай” хэмээн тавина.

Захирамжийн бичвэрийн эхний /удиртгал/ хэсэгт албадан гүйцэтгүүлэх тухай хүсэлт

хүлээн авсан шүүхийн нэр, хүсэлт гаргасан этгээдийн нэр, хүсэлтийн агуулгыг оруулна.

Захирамжийн хянавал хэсэг нэхэмжлэгч, хариуцагч, нэхэмжлэлийн шаардлага, хэргийг

хянан шийдвэрлэсэн шийдвэрийн огноо, шийдвэрийн тогтоох хэсгийн агуулга, шүүхийн

шийдвэрийг гүйцэтгэх үүрэг хүлээсэн этгээдийг агуулан, захирамжлах хэсэгт шүүхийн

шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэхэд баримталсан хуулийн нэр, зүйл заалт, буюу шүүгчээс

авах арга хэмжээг тусгасан байна

ШҮҮХИЙН ГҮЙЦЭТГЭХ ХУУДАС

… оны … сарын … өдөр Дугаар… Улаанбаатар

хот

Тус шүүхийн … оны … дугаар сарын …-ны өдрийн … тоот шийдвэрээр _______________-ний

нэхэмжлэлтэй ___________________-д холбогдох “____________________” шаардлага бүхий

захиргааны хэргийг ____________________ тухай хуулийн … дүгээр зүйлийн …-т зааснаар

“__________________________” шийдвэрлэсэн тул Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай

хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх хуулийн 183 дугаар

зүйлийн 183.1-д зааснаар гүйцэтгэх хуудас олгов.

Шүүхийн энэхүү шийдвэр нь … оны … дүгээр сарын …-ны өдөр хүчин төгөлдөр

болсон тул … хоногийн дотор биелүүлэхийг ___________________-д мэдэгдэж байна. Энэ

хугацаанд шийдвэрийг сайн дураар эс биелүүлбэл Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх

тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1.1-д зааснаар албадан биелүүлэх болно.

… хуудас баримт материал хавсаргав.

ШҮҮГЧ _._____________

Гүйцэтгэх хуудсыг …. оны …-р сарын …-ны өдөр хүлээн авсан: _____________________

/ / гарын үсэг, нэр, албан тушаал

Дансны бүртгэлийн дугаар .................................

9.2. “ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫГ ХОЙШЛУУЛАХ ТУХАЙ” ШҮҮХИЙН ТОГТООЛ

Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай


89


Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би даргалж, шүүгч

Ц.Цогт, шүүгч С.Мөнхжаргал нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн шүүх хуралдааны “А”

танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: Иргэн Амга овогт Жүгдэрийн Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох,

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Нийслэлийн Засаг даргын 2006 оны 09 дүгээр сарын 07-ны

өдрийн 434 тоот захирамжийг хүчингүй болгуулах” тухай нэхэмжлэлийн шаардлагатай,

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Ж.Дамчаа, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

М.Дунгармаа, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Өлзий-Орших, гуравдагч

этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа, иргэдийн төлөөлөгч Б.Батмөнх, шүүх

хуралдааны нарийн бичгийн дарга С.Өмирбек нар оролцов.


Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Дунгармаа болон гуравдагч этгээдийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа нар шүүх хуралдаанд гаргасан хүсэлтэндээ:

Нийслэлийн газрын албаны хуулийн зөвлөх ажилтай, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгчөөр энэ хуралдаанд оролцох Д.Цолмон нь ХБНГУ-руу томилолтоор явсан байх тул

шүүх хуралдааныг хойшлуулж өгөн үү гэжээ.


Шүүх хуралдаанд хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон гуравдагч этгээдийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нарын гаргасан хүсэлтийг хүлээн авч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгч Д.Цолмонг шүүх хуралдаанд зайлшгүй оролцуулах шаардлагатай гэж үзэж, шүүх

хуралдааныг хойшлуулах нь зүйтэй байна.





баримтлан Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны

хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг 14 хоногийн хугацаагаар хойшлуулж, 2008 оны

10 дугаар сарын 16-ны өдрийн 14.30 цагт хуралдуулахаар товлосугай.

2. Шүүх хуралдааны товыг хэргийн оролцогчдод мэдэгдэхийг шүүгчийн туслах

С.Өмирбект даалгасугай.


зааснаар хэргийн оролцогчид энэхүү тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш 10

хоногийн дотор Улсын Дээд Шүүхэд гомдол гаргаж болохыг тайлбарласугай.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Х.БАТСҮРЭН

ШҮҮГЧИД Ц.ЦОГТ


9.3. “ШҮҮХ ХУРАЛДААН”-НЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ


90


2008 оны 10 дугаар сарын 02-ны өдөр Дугаар 242/243 Улаанбаатар хот

Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Х.Батсүрэн

даргалж, шүүгч Ц.Цогт, шүүгч С.Мөнхжаргал нарын бүрэлдэхүүнтэй, шүүх хуралдааны

нарийн бичгийн дарга С.Өмирбек, нэхэмжлэгч Ж.Дамчаа, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгч М.Дунгармаа, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Г.Өлзий-Орших,

гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа, иргэдийн төлөөлөгч Б.Батмөнх

нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны “А” танхимд нээлттэйгээр 10.35 цагт эхлэв.

Даргалагчаас: Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг нээж, иргэн Ж.Дамчаагийн

нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэхийг

зарлаж, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг хуралдаанд оролцогчдын ирцийг илтгэ гэв.

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргаас: Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч Ж.Дамчаа,

хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Дунгармаа, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгч Г.Өлзий-Орших, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа нар

ирсэн байна. Шүүх хуралдааны товыг мэдсэн хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

Д.Цолмон ирээгүй байна гэж илтгэв.

Даргалагчаас: Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Цолмон шүүх хуралдаанд

хүрэлцэн ирээгүй байна. Ирцтэй холбоотой санал байна уу талуудад гэхэд,

Нэхэмжлэгч Ж.Дамчаа: Хуулийг л дээдэлж ажилладаг хүн болохоор хуулийн дагуу

шийдвэрлэхийг хүсэж байна гэв.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа: Хариуцагчийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Цолмонг шүүх хуралдаанд оролцуулахыг дэмжиж байна,

хуралдааныг хойшлуулж өгнө үү гэв.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Дунгармаа: Хуулийн зөвлөх Д.Цолмонтой

шүүх хуралдааныг үргэлжлүүлмээр байна. Цолмон нь томилолтоор ХБНГУ руу явсан байгаа

гэв.

Даргалагчаас: Та бүхэнд өөр нэмж хэлэх зүйл байна уу, хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааны талаар хүсэлт байна уу гэхэд,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Би хуралдааныг хойшлуулах саналтай байна,

хуулийн зөвлөхтэйгөө хамт ормоор байна гэв.

Нэхэмжлэгч: Би шүүхэд хүсэлтээ бичгээр өгсөн байгаа, тэр хүсэлтээ шийдвэрлүүлнэ

гэв.

Даргалагчаас: Нэхэмжлэгч та шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчгүйгээр оролцох уу гэхэд,

Нэхэмжлэгч: Би шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчгүйгээр оролцоно гэв.

Даргалагчаас: Нэхэмжлэгчийн шүүхэд бичгээр ирүүлсэн хүсэлтийг танилцуулав.

Ж.Дамчаа нь 2008 оны 9 дугаар сарын 24-ны өдөр буюу шүүх хуралдаан товлон зарлагдсаны

дараа ирүүлсэн хүсэлтэндээ Анод банкийг энэ хэрэгт гуравдагч этгээдээр татан оролцуулж

өгнө үү гэсэн байна гэв.

Даргалагчаас: Уг газар банкны барьцаанд байгаа юу, хүсэлтэд энэ талаар бичсэн байна,

хэргийн бусад оролцогчид энэ асуултад хариулна уу гэхэд,

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа: Манай газрын мэдээллийн санд

барьцааны бүртгэл байхгүй, хэрвээ үл хөдлөх хөрөнгийг барьцаалсан л бол манайд бүртгэлтэй

байх ёстой, гэтэл тийм бүртгэл байхгүй гэж хариулав.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А.Нарантуяа: Барьцаанд байхгүй,

захирамж бол худалдах, худалдан авах эрх үүсгээгүй гэв.


91


Даргалагчаас: Шүүх бүрэлдэхүүнд асуух асуулт байхгүй бол хариуцагчийн шүүх

хуралдааныг хойшлуулах тухай болон нэхэмжлэгчийн Анод банкийг хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаанд гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах тухай хүсэлттэй холбогдуулан шүүх

хуралдааныг түр завсарлая гэв.

Шүүх хуралдаан завсарлаж шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх тасалгаанд орж зөвлөлдөв.

Шүүх хуралдаан үргэлжилж шүүхийн тогтоолын тогтоох хэсгийн агуулгыг тайлбарлав.

ШҮҮХИЙН ТОГТООЛД:


баримтлан Ж.Дамчаагийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны

хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг 14 хоногийн хугацаагаар хойшлуулж, 2008 оны

10 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 14.30 цагт хуралдуулахаар,

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1-т

зааснаар нэхэмжлэгчийн Анод банкийг гуравдагч этгээдээр татан оролцуулах тухай хүсэлтийг

хэрэгсэхгүй болгохоор,


С.Өмирбект даалгахаар,


хоногийн дотор Улсын Дээд Шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг тайлбарлаж, шүүх хуралдааныг

11.05 минутад хаав.


Тэмдэглэл хөтөлсөн:

9.4. “ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫГ ХОЙШЛУУЛАХ ТУХАЙ” ШҮҮГЧИЙН ЗАХИРАМЖ

Шүүх хуралдааныг хойшлуулах тухай

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би даргалж тус шүүхийн

шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: 1968 онд Завхан аймагт төрсөн, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой,

слесарь мэргэжилтэй, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 1 дүгээр хорооны Ойн задгайд

оршин суугч, ИУ68120118 регистрийн дугаартай, Гэгээнтэн овгийн Лувсандоржийн Амарбат,

Хариуцагч: Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад холбогдох,


92


Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Газар эзэмшүүлэхийг даалгах” тухай нэхэмжлэлийн

шаардлага бүхий захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Л.Амарбат, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

Ц.Төрхүү /Сүхбаатар дүүргийн газрын албаны даргын үүрэг гүйцэтгэгч ажилтай, үнэмлэхний

дугаар 86, 2008 оны 08 дугаар сарын 20-ны өдрийн 1/593 тоот итгэмжлэлтэй/, шүүх хуралдааны

нарийн бичгийн дарга С.Өмирбек нар оролцов.


Хариуцагч шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: “Тухайн газар нь нийслэлийн газар

зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд барилгажихаар тусгагдсан буюу иргэнд ахуйн

зориулалтаар эзэмшүүлэх боломжгүй газар юм /Ерөнхий төлөвлөгөөг хавсаргасан байна/”

гэжээ.


Л.Амарбатын нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад холбогдох

захиргааны хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан шийдвэрлэх явцад хариуцагчийн хариу тайлбарт

хавсарган ирүүлсэн “Зүүн сэлбэ” хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө нь нотлох

баримтын шаардлага хангаагүй, нэмэлт нотлох баримт цуглуулах шаардлагатай байх тул шүүх

хуралдааныг хойшлуулах үндэслэлтэй байна.





баримтлан Л.Амарбатын нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад холбогдох

захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг 8 хоногийн хугацаагаар хойшлуулж,

2008 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 12 цаг 00 минутад хуралдуулахаар товлосугай.

2. Шүүх хуралдааны товыг хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгчид

мэдэгдэхийг шүүгчийн туслах С.Өмирбект даалгасугай.


зааснаар хэргийн оролцогчид энэхүү захирамжийг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш 10

хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргаж болохыг тайлбарласугай.


9.5. “ШҮҮХ ХУРАЛДААН”-НЫ ТЭМДЭГЛЭЛ


93


ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

2008 оны 08 дугаар сарын 25-ны өдөр Дугаар 812 Улаанбаатар хот

Захиргааны хэргийн шүүхийн захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч Х.Батсүрэн

даргалж, нарийн бичгийн дарга Н.Дамдинсүрэн, нэхэмжлэгч Л.Амарбат хариуцагч Сүхбаатар

дүүргийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Төрхүү нарыг оролцуулан тус шүүхийн

шүүх хуралдааны танхимд олны өмнө нээлттэйгээр 10 цаг 02 минутад хийв.

Даргалагчаас: Захиргааны хэргийн шүүх хуралдааныг нээж иргэн Л.Амарбатын

нэхэмжлэлтэй Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Даргалагчаас: Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг шүүх хуралдаанд оролцогсдын

ирцийг илтгэ гэв.

Оролцогчдыг бүртгэхэд:

Нэхэмжлэгч Л.Амарбат

Хариуцагч Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Төрхүү нар

ирснийг байгааг илтгэв.

Даргалагч: Оролцогчдын биеийн байцаалтыг авъя гэв.

Нэхэмжлэгч Амарбат: Сүхбаатар дүүрэг 1-р хороо Ойн 3-205А тоотод оршин суух,

Гэгээнтэн овогт Лувсандоржийн Амарбат

Хариуцагч Төрхүү: Сүхбаатар дүүргийн Газрын албаны дарга Цогтсайханы Төрхүү

Даргалагч: Шүүгч, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргыг нэр заан танилцуулж,

тэдгээрийг татгалзан гаргах эрхтэйг нэхэмжлэгч, хариуцагч, гуравдагч этгээдэд тайлбарлан

өгөв.

Нэхэмжлэгч Амарбат: Татгалзалгүй

Хариуцагч Төрхүү: Татгалзалгүй

Даргалагч: Хэргийн оролцогчдод эрх үүргийг тайлбарлан өгч ойлгосон эсэхийг асуув.

Оролцогсод: Ойлгосон гэв

Даргалагч: Оролцогчид шүүх хуралдаанд оролцохдоо өмгөөлөгч авах уу?

Нэхэмжлэгч Амарбат: Өмгөөлөгчгүй оролцоно.

Хариуцагч Төрхүү: Авахгүй

Даргалагч: Шүүх хуралдаанд шинэ нотлох баримт бүрдүүлж, хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагааны талаар гаргах санал, хүсэлт байна уу?

Нэхэмжлэгч Амарбат: Алга

Хариуцагч Төрхүү: Байхгүй

Даргалагч: Шүүгч хэргийн талаар танилцуулснаар эхлэв.

Даргалагч:Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлээ дэмжиж байна уу? Нэхэмжлэлийн шаардлагаа

тодруулна уу?

Нэхэмжлэгч Амарбат: Дэмжиж байна. Газрын бичиг авах, гаргуулахыг даалгуулахаар

нэхэмжлэл гаргасан.

Даргалагч: Хариуцагч нэхэмжлэлийн шаардлагыг зөвшөөрч байна уу?

Хариуцагч Төрхүү: Зөвшөөрөхгүй байна.

Даргалагч: Нэхэмжлэгч хариуцагч нарт эвлэрэн хэлэлцэх санал байна уу?

Нэхэмжлэгч Амарбат: Бичиг гаргаад өгвөл болно.

Хариуцагч Төрхүү: Боломжтой гэж үзэж байгаа.

Даргалагч: Маргаан бүхий газар одоо хэний эзэмшилд байдаг вэ?

Хариуцагч: Улсын прокурорын авто баазын хашаа байсан. Улсын прокурорын газар уг

газар дээрээ барилга бариулахаар болсон юм шиг байна лээ.

Даргалагч: Нэхэмжлэгч өмгөөлөгч авах уу? Хэргийн нөхцөл байдлаас харахад эвлэрэх

боломжтой байна. Мөн хэргийг шийдвэрлэхэд нэмж нотлох баримт гаргуулах шаардлагатай

байна. Шүүх хуралдааныг хойшлуулж, эвлэрэх боломжийн талаар ярилцаад үзье.

Даргалагч шүүгч захирамж гаргаж шүүгчийн захирамжийн захирамжлах хэсгийн

агуулгыг тайлбарлав.

ШҮҮГЧИЙН ЗАХИРАМЖИЙН ЗАХИРАМЖЛАХ ХЭСЭГТ:


94



баримтлан иргэн Л.Амарбатын нэхэмжлэлтэй Сүхбаатар дүүргийн засаг даргад холбогдох

захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэх шүүх хуралдааныг 14 хоногийн хугацаагаар

хойшлуулж, 2008 оны 9 дүгээр сарын 8-ны өдрийн 12.00 цагт хуралдуулахаар товлов.


Н.Дамдинсүрэнд даалгав.

3. Хэргийн оролцогчид шүүгчийн захирамжийг эс зөвшөөрвөл гарсан өдрөөс нь хойш

10 хоногийн дотор Монгол улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг тайлбарлан өгснөөр

шүүх хуралдааныг 10 цаг 39 минутад хаав.

ДАРГАЛАГЧ Х.БАТСҮРЭН

Тэмдэглэл хөтөлсөн:

НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА Н.ДАМДИНСҮРЭН

9.6. “ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ АЛБАДАН ГҮЙЦЭТГҮҮЛЭХ ТУХАЙ” ШҮҮГЧИЙН

ЗАХИРАМЖ

Шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай

Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч Х.Батсүрэн би иргэн

Ц.Сарантуяагийн шүүхийн шийдвэрийг албадан гүйцэтгүүлэх тухай хүсэлтийг 2008 оны 12

дүгээр сарын 10-ны өдөр хүлээн авч,



95


Нэхэмжлэгч Л.Амарбат нь шүүхэд хандсан хүсэлтдээ: “Нийслэлийн захиргааны

хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 279 дугаар шийдвэрээр миний сууж

байгаа байшингийн оршиж буй 519 м2 газрыг надад эзэмшүүлэхийг дүүргийн Засаг даргад

даалгасан. Дүүргийн Засаг дарга энэ шийдвэрийг одоо хүртэл биелүүлээгүй байгаа тул албадан

биелүүлэх захирамж гаргаж, гүйцэтгэх хуудас бичиж өгөн үү” гэжээ.


Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 279

тоот Л.Амарбатын Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хороо, Ойн задгайд байрлах үл хөдлөх

хөрөнгө оршин байгаа газрыг эзэмшүүлэх эрх олгохыг Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад

даалгаж шийдвэрлэсэн байна.

Дээрх шийдвэрийг хэргийн оролцогчдын хэн аль нь хуульд заасан хугацаанд давж

заалдах болон хяналтын шатанд гомдол гаргаагүй байх тул уг шийдвэр хуулийн хүчин

төгөлдөр болсон байна.

Сүхбаатар дүүргийн Засаг дарга шүүхийн шийдвэрийг хуульд заасан хугацаанд сайн

дураараа биелүүлээгүй тул тус шүүхийн шүүгчийн 2008 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн

279 тоот шийдвэрийг албадан гүйцэтгэх нь зүйтэй байна.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.1, Иргэний

хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1-д заасныг удирдлага

болгон,


1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1.1-

т заасныг баримтлан Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 08-

ны өдрийн 279 тоот шийдвэрийг энэ захирамж гарсан өдрөөс албадан гүйцэтгэхийг

Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд даалгасугай.

2. Энэхүү захирамжийг Нийслэлийн шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд хүргүүлэхийг

шүүгчийн туслах С.Өмирбект даалгасугай.


9.7. “ШҮҮХИЙН ШИЙДВЭРИЙГ АЛБАДАН ГҮЙЦЭТГЭХ ХУУДАС”


96


ШҮҮХИЙН ГҮЙЦЭТГЭХ ХУУДАС

2008 оны 12 дүгээр сарын 16-ны өдөр Дугаар… Улаанбаатар хот

Тус шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдрийн 279 тоот шийдвэрээр Газрын

тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5.3-т зааснаар “Иргэн Л.Амарбатын 513 м2 газрыг

эзэмшүүлэхийг Сүхбаатар дүүргийн Засаг даргад даалгуулах” нэхэмжлэлийг хариуцагчид

Сүхбаатар дүүргийн 1 дүгээр хороо, Ойн задгайд байрлах үл хөдлөх хөрөнгө оршин байгаа

газрыг эзэмшүүлэх эрх олгохыг даалгаж шийдвэрлэсэн тул Захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх тухай хуулийн 93 дугаар зүйлийн 93.1, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх

хуулийн 183 дугаар зүйлийн 183.1-д зааснаар гүйцэтгэх хуудас олгов.

Шүүхийн энэхүү шийдвэр нь 2008 оны 11 дүгээр сарын 7-ны өдөр хүчин төгөлдөр

болсон тул 15 хоногийн дотор биелүүлэхийг Улаанбаатар хотын захирагчийн ажлын албанд

мэдэгдэж байна. Хэрэв энэ хугацаанд шийдвэрийг сайн дураар эс биелүүлбэл Иргэний хэрэг

шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 185 дугаар зүйлийн 185.1.1-д зааснаар албадан

биелүүлэх болно.

… хуудас баримт материал хавсаргав.


Гүйцэтгэх хуудсыг …. оны …-р сарын …-ны өдөр хүлээн авсан: _______________________

/ / гарын үсэг, нэр, албан тушаал

Дансны бүртгэлийн дугаар .................................

9.8. “АНХАН ШАТ, ДАВЖ ЗААЛДАХ ШАТ, ХЯНАЛТЫН ШАТНЫ ШҮҮХ

ХУРАЛДАА”-НЫ ОНЦЛОГИЙН ТАЛААРХ ТОЙМ.



хугацаанд Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх дээр шүүгч Х.Батсүрэнгийн удирдлага доор

“захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр


97


үйлдвэрлэлийн дадлага хийж гүйцэтгэх хугацаанд МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн Практик

сургалтын тэнхимээс гаргасан удирдамжийн дагуу 2009 оны 1 дүгээр сарын 6-ны өдрийн

Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдаан,

2009 оны 1 дүгээр сарын 12-ны өдрийн Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын

хяналтын шатны шүүх хуралдаанд тус бүр 5 удаа байлцаж, тухайн хурлын талаар тэмдэглэл

үйлдэн, Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүх хуралдаан, давж заалдах шатны шүүх

хуралдаан, хяналтын шатны шүүх хуралдаан, тэдгээрийн ялгагдах талаар дараах тойм бичлээ.

Доорх хүрээнд анхан шат, давж заалдах шат болон хяналтын шатны шүүх хуралдааны

онцлогийг тодорхойлж тоймын хамран бичлээ.

- Тухайн шатны шүүхэд хандах субъект

- Хяналтын цар хүрээ

- Хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа

- Шүүх гомдол, нэхэмжлэлийг хүлээн авах үндэслэл

- Шүүхэд нэхэмжлэл, гомдол гаргах хугацаа

- Шүүхийн менежмент

- Шүүх хуралдааны дэг

- Шүүх бүрэлдэхүүн

- Шүүх хуралдааны эцэст гарах эрхийн акт

- Шүүх хуралдаанд суухад гарсан илэрц

- Шүүх хуралдааны танхим

- Шүүх хуралдаанд байлцахад ажиглагдсан зүйл

Шүүхийн тухай хуульд Улсын дээд шүүх шүүн таслах ажлын төрлөөр хэрэг, маргааныг хянан

шийдвэрлэх, шүүхийг мэргэжлийн удирдлагаар хангах чиг үүрэг бүхий танхимтай байна97

хэмээн заасны дагуу Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн танхим аймаг, нийслэлийн

захиргааны хэргийн шүүх анхан шатны журмаар шийдвэрлэсэн хэргийг давж заалдах шатны

журмаар98

, Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн танхим давж заалдах шатны журмаар

хянан шийдвэрлэсэн болон анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүхийн хүчин

төгөлдөр шийдвэртэй хэргийг хяналтын шатны журмаар хянан шийдвэрлэдэг99

.

1. Тухайн шатны шүүхэд хандах субъект

Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд захиргааны үйл ажиллагааны улмаас эрх, хууль ёсны

ашиг сонирхол нь зөрчигдсөн, уг эрхээ хамгаалуулах эрх /субъектив эрх/ нь хуулиар олгогдсон

нэхэмжлэгч хандах боломжтой.

Харин давж заалдах шатны шүүх чиг үүргийн хувьд анхан шатны шүүхийн

шийдвэрлэсэн хэрэг маргааныг дээд шатанд хянадаг. Тиймдээ тус шүүхэд хандах субъект

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль (цаашид ЗХХШтХ гэх)-ийн 81 дүгээр

зүйлийн 81.1-т зааснаар Анхан шатны журмаар захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлээд гаргасан

захиргааны хэргийн шүүхийн шийдвэрт хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч

шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан буюу хүлээн авсан өдрөөс хойш 10 хоногийн дотор давж

заалдах гомдлоо Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн танхимд тус зүйлийн 81.1.5-д

заасны дагуу тухайн хэргийг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүхээр дамжуулан

гаргана.

Энэ шатны шүүхэд хандах субъект нэхэмжлэгчээс гадна тухайн хэргийн хариуцагч,

хамтран хариуцагч, гуравдагч этгээд хандах эрхтэй. Учир нь анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийг

шүүхэд хандах субъектив эрхтэй этгээдээс хүлээн авдаг нь захиргааны хэрэг үүсгэхээс өмнө

зөвхөн нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдсөн байдагтай холбоотой.

Харин шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн авч, захиргааны хэрэг үүсгэн, хэрэг хянан шийдвэрлэх

ажиллагаа явуулж эхлэхэд бусад этгээд буюу хариуцагч, хамтран хариуцагч, гуравдагч

этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж эхэлдэг. Яг энэ үеэс тэдэнд тухайн

97 Шүүхийн тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15. 3. УБ 2002 он 98 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15.2.1 УБ 2002 он 99 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15.2.2 УБ 2002 он


98


асуудлаар шүүхэд хандах субъектив эрх үүсдэг бөгөөд шүүгчийн захирамж, тогтоолд

нэхэмжлэгчээс гадна хариуцагч, хамтран хариуцагч, гуравдагч этгээд мөн адил гомдол гаргах

эрхтэй байдгаар илэрнэ. Шүүхийн шийдвэр ямар гарснаас шалтгаалан нэхэмжлэгчээс гадна

хариуцагч, хамтран хариуцагч, гуравдагч этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь

зөрчигдөж болох бөгөөд хэрэв зөрчигдсөн гэж үзвэл эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлоо

хамгаалуулахаар дээд шатны буюу илүү эрх хэмжээ бүхий шүүхэд ханддаг байна.

Давж заалдах шатны шүүхэд хандах нь тухайн хандагч этгээдэд эрх зүйн давхар

хамгаалалтын боломж олгож байгаа бөгөөд эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг нь зөрчиж байгаа

шүүхийн шийдвэрийн биелэлтийг түр хугацаагаар зогсоох үйлчлэлтэй.

Давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх хандах эрх бүхий субъектийн хувьд

адилхан бөгөөд анхан шатны шүүхээс ялгаатай болно.

2. Шүүхэд нэхэмжлэл, гомдол гаргах хугацаа

Анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргах хугацааг харьцангуй чөлөөтэй зохицуулсан бол давж

заалдах журмаар гомдол гарах хугацааг ЗХХШтХ-ийн 77 дугаар зүйлийн 77.2-т 14 хоног,

хяналтын шатанд гомдол гаргах хугацааг 30 хоногоор зохицуулсан байна.

3. Шүүх гомдол, нэхэмжлэлийг хүлээн авах үндэслэл

Анхан шатны шүүх ЗХХШтХ-ийн 32, 34 дүгээр зүйлд заасан шаардлагыг хангасан субъектийн

нэхэмжлэлийг хүлээн авах бол давж заалдах шатанд гомдол гаргах үндэслэл нь анхан шатны

шүүхийн шийдвэр байна. Гомдлын бүрдүүлбэрийн шаардлага анхан шатны шүүхтэй

ерөнхийдөө төстэй.

Харин хяналтын шатны шүүхэд ЗХХШтХ-ийн 86 дугаар зүйлийн 86.5-д зааснаар хууль

буруу хэрэглэсэн, процесс зөрчсөн гэх үндэслэлээр гомдол гаргана. Учир нь давж заалдах

шатанд шүүхийн шийдвэрийг маш нарийн шалгуураар хянасан байдаг тул тухайн шүүхээс

гарах магадлалд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрх хязгаарлагдмал байна.

Мөн давж заалдах, хяналтын шатны шүүхэд гомдол гаргахад анхан шатны шүүх

нэхэмжлэлийг хүлээн авахад тавигддаг урьдчилан шийдвэрлэх ажиллагаа явуулсан байхыг

шаарддаггүй.

4. Хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацаа

Анхан шатны шүүх хэргийг ЗХХШтХ-ийн 47 дугаар зүйлд зааснаар нийт 90 хоногт багтаан

хэрэг хянан шийдвэрлэдэг бол давж заалдах шатанд шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх хугацааг

ЗХХШтХ-ийн 85 дүгээр зүйлийн 85.1-д 30 хоног, хяналтын шатанд шүүх хэрэг хянан

шийдвэрлэх хугацааг ЗХХШтХ-ийн 91 дүгээр зүйлийн 91.1-т зааснаар ИХШХШтХ-ийн 174

дүгээр зүйлийн 174.1-т заасны дагуу 30 хоногт багтаан шийдвэрлэнэ.

5. Хяналтын цар хүрээ

Анхан шатны болон давж заалдах шатны шүүх хэрэг маргааны бодит болон хууль зүйн

үндэслэлийг хянадаг бөгөөд хэргийн оролцогчдоос шинээр нотлох баримт, хүсэлт шүүхэд

гаргаж өгөх нь нээлттэй байдгаар илэрдэг.

Харин хяналтын шатны шүүхийн цар хүрээ тус шатны шүүхэд гомдол гаргах хууль

зүйн үндэслэлээр тодорхойлогдоно. Өөрөөр хэлбэл хяналтын шат хэрэг маргааны хууль буруу

хэрэглэсэн, процесс зөрчсөн байдлыг хянадаг. Тухайн шатанд хэргийн оролцогчдоос шүүхэд

шинээр нотлох баримт гаргаж өгөх боломжгүй бөгөөд энэ нь анхан шатны болон давж заалдах

шатны шүүхийн шийдвэрийн хүрээнд хэргийг хянадагтай холбоотой. Шинээр гаргасан нотлох

баримт тухайн хэргийг шийдвэрлэхэд ач холбогдол бүхий шинэ нөхцөл байдлыг бий болгодог

тул хяналтын шатанд шүүх шинээр нотлох баримт хүлээн авах нь хяналтын цар хүрээг анхан

шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалаас хэтрүүлэх үр дагавартай.


99


Жич: 2009 оны 1 дүгээр сарын 12-ны өдрийн Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн

танхимын хяналтын шатны “Төв аймгийн Баянжаргалан сумын Засаг дарга Г.Дүүрэнгийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Энхдалайгийн нэхэмжлэлтэй, Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг

эрхлэх газрын Геологи, уул уурхайн Кадастрын газарт холбогдох, Нийслэлийн Захиргааны

хэргийн шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 270 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд

шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 11

дүгээр сарын 24-ний өдрийн 323 дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор хянан хэлэлцсэн” шүүх

хуралдаанд байлцах явцад гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдааны

явцад шүүхэд шинээр нотлох баримт гаргаж өгсөн бөгөөд шүүх бүрэлдэхүүн уг нотлох

баримтыг хүлээн аваагүй.

Өөрөөр хэлбэл анхан шатны шүүхэд хандах субъект захиргааны хууль бус актад, давж

заалдах шатны шүүхэд хандах субъект анхан шатны шүүхийн шийдвэрт, хяналтын шатны

шүүхэд хандах субъект анхан шатны шүүхийн шийдвэр, давж заалдах шатны шүүхийн

магадлалд холбогдуулан гомдол гаргадаг. Үүгээрээ тухайн шатны шүүхийн хяналтын цар

хүрээ тодорхойлогдоно.

6. Шүүхийн менежмент

Анхан шатны шүүхээс ялгагдах онцлог нь давж заалдах, хяналтын шатны шүүхийн шүүх

хуралдаан тодорхой хугацааны завсартайгаар шүүх хуралдааныг олноор нь явуулдагт байна.

Энэ нь шүүхийн ачаалал бага, хяналтын шатны шүүхийн хувьд өмнөх шатны шүүхээс хэрэг

маргааныг эрэмбэ дээгүүр, онол хууль зүйн мэргэжлийн илүү өндөр түвшинд шийдэж, шүүхээс

гарах магадлал эрх хэмжээний хувьд анхан шатны шүүхийн шийдвэрээс дээгүүр байдагтай

холбогдоно.

7. Шүүх хуралдааны дэг

Анхан шатны, давж заалдах шатны, хяналтын шатны шүүх хуралдаан шүүх хуралдааны дэг

ерөнхийдөө төстэй. Давж заалдах болон хяналтын шатны шүүх хуралдаанд илтгэгч шүүгч

хэргийг урьдчилан судалж шүүх бүрэлдэхүүн, хэргийн оролцогчдод илтгэнэ. Анхан шатны

шүүх хуралдаанд хэргийн оролцогчдод шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн байх бөгөөд шүүх

хуралдаанд оролцох нь нээлттэй байдаг бол давж заалдах, хяналтын шатны шүүх хуралдаанд

хэргийн оролцогчид хүсэлтээ гаргасны үндсэн дээр шүүх хуралдаанд оролцоно. Гэхдээ

хэргийн оролцогч хүсэлт гаргаагүй ч санаачилгаараа шүүх хуралдаанд хүрэлцэн ирвэл

хуралдаанд оролцуулахаас татгалзах үндэслэл байхгүй.

Давж заалдах, хяналтын шатны шүүх хуралдаан анхан шатны шүүх хуралдаантай

харьцуулахад харьцангуй богино хугацаанд үргэлжлэх бөгөөд энэ нь тухайн хэргийг өмнөх

шатанд шийдвэрлэсэн, нотлох баримтыг шинжлэн судалсан байдагтай холбоотой. Гэхдээ

шаардлагатай бол шүүх хуралдааны үргэлжлэх хугацаанд хязгаар тавихгүй. Шүүх бүрэлдэхүүн

хэргийн оролцогчдоос хэдийд ч асуулт тавих эрхтэй. Талууд мэтгэлцэх боломж анхан шатны

шүүхтэй харьцуулахад тун хомс байдаг. Гомдол гаргагч шүүх бүрэлдэхүүн зөвлөлдөх

тасалгаанд орохоос өмнө хэдийд ч гомдлоосоо татгалзах эрхтэй.

8. Шүүх бүрэлдэхүүн

Монгол улсын Үндсэн хуулийн 52 дугаар зүйлийн 52.1-т “Бүх шатны шүүх хэрэг,

маргааныг хамтын зарчмаар хянан хэлэлцэж шийдвэрлэнэ” хэмээн тунхагласан байдаг.

Шүүхийн тухай хууль (цаашид ШтХ гэх)-ийн 20 дугаар зүйлийн 20.1- т “Анхан шатны

журмаар хэрэг, маргааныг гурван шүүгчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр, хуульд тусгайлан заасан

тохиолдолд шүүгч дангаар хянан шийдвэрлэнэ” хэмээн заасан. Захиргааны хэргийг анхан


100


шатны журмаар хянан шийдвэрлэх шүүх бүрэлдэхүүнийг ЗХХШтХ-ийн 52 дугаар зүйлийн

52.2-т энэ хуулийн 52.1-д зааснаас бусад хэргийг захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч дангаар

шийдвэрлэнэ хэмээн заасан.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаар хэрэг маргааныг хянан шийдвэрлэх шүүх

бүрэлдэхүүн ШтХ-ийн 20 дугаар зүйлийн 20.2, ЗХХШтХ-ийн 52 дугаар зүйлийн 52.3-т

зааснаар гурван шүүгчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр хянан шийдвэрлэнэ.

Хяналтын шатны шүүх хэрэг маргааныг ШтХ-ийн 20 дугаар зүйлийн 20.3, ЗХХШтХ-

ийн 52 дугаар зүйлийн 52.4-т зааснаар таван шүүгчийн бүрэлдэхүүнтэйгээр хянан

шийдвэрлэнэ.

9. Шүүх хуралдааны эцэст гарах эрхийн акт

Анхан шатны шүүхээс шийдвэр гарна. Давж заалдах шатны шүүхээс магадлал, Хяналтын

шатны шүүхээс тогтоол гардаг. Тэдгээрийн агуулгыг ЗХХШтХ-ийн 70 дугаар зүйлийн 70.2, тус

хуулийн 86 дугаар зүйлийн 86.2 болон тус хуулийн 91 дүгээр зүйлийн 91.1-т зааснаар

ИХШХШтХ-ийн 178 дугаар зүйлийн 178.1-т заасан байдлаар гарна.

10. Шүүх хуралдааны танхим

Анхан шатны, давж заалдах шатны болон хяналтын шатны шүүх хуралдаан төрийн сүлд,

далбааг байрлуулсан, шүүх хуралдааныг явуулах, хуралдааны явцыг баримтжуулах техник

тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан, хэргийн оролцогч, шүүх хуралдааныг ажиглагч этгээдийг

оролцуулах боломжоор хангасан сандал ширээ хүрэлцээтэй танхимд явуулдаг.

Шүүхийн эрх хэмжээг илэрхийлсэн өндөр тавцан бүхий суудлаас шүүх бүрэлдэхүүн

хурлыг явуулах бөгөөд шүүгч шүүх хуралдаанд орохдоо өмсгөл өмссөн байдаг.

Эдгээр шинж нь шүүх төрийн чиг үүргийг хэрэгжүүлж байгаа, шүүх хуралдаан, шүүх

бүрэлдэхүүнийг хүндэтгэх, шүүх хуралдааны дэгийг сахих, даргалагчид захирагдах, шүүхээс

гарах шийдвэр дээд хүчин чадалтай гэдийг шүүх хуралдаанд оролцогч, байлцагч хэн бүхэнд

сануулж байгаа болно.

11. Шүүх хуралдаанд байлцахад ажиглагдсан зүйл

Анхан шатны, давж заалдах шатны болон хяналтын шатны шүүх хуралдаанд гардаг нийтлэг

зөрчил бол хэргийн оролцогч шүүх хуралдааны дэгийг сахихгүй, шүүх хуралдааны дундуур

гар утсанд нь дуудлага ирэх, гар утсаар ярих, шүүх хуралдаанд үгээ хэлэхдээ босохгүй

суудлаасаа хэлэх, шүүх хуралдааны цагийг баримтлахгүй хоцорч ирэх зэрэг байна.

Мөн гардаг таагүй зүйлд хэргийн оролцогчдын өмгөөлөгч, төлөөлөгчид шүүхэд

гаргасан тайлбар, үндэслэлээ холбогдох хуулийн заалтыг үндэслэн хэлэхгүй байгаа нь

өмгөөлүүлэгч, төлөөлүүлэгч этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг мэргэжлийн түвшинд

хамгаалж чадахгүйд хүргэж байгаа бөгөөд хуульчийн мэргэжлийн шаардлага хангахгүй байна.

Иймд цаашид хуульч мэргэжлээр ажиллах хүн, энэ мэргэжлээр суралцаж буй оюутан

анхааралдаа авч энэ байдлыг дахин давтахгүй байх зүйтэй.

Хавсралт: 2009 оны 1 дүгээр сарын 6-ны өдрийн Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны

хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд байлцсан тэмдэглэл 7 хуудас болно

Эдгээрийг тайлангийн 8.9 “Давж заалдах шатны шүүх хуралдаан”-д байлцсан тэмдэглэл хэсэгт


Хавсралт: 2009 оны 1 дүгээр сарын 12-ны өдрийн Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны

хэргийн танхимын хяналтын шатны шүүх хуралдаанд байлцсан тэмдэглэл 7 хуудас болно.

Эдгээрийг тайлангийн 8.10“Хяналтын шатны шүүх хуралдаан”-д байлцсан тэмдэглэл хэсэгт



101


9.9. ДАВЖ ЗААЛДАХ ШАТНЫ ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

ДАВЖ ЗААЛДАХ ШАТНЫ ЗАХИРГААНЫ

ХЭРГИЙН ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ЗАР

2009 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдрийн

9 цаг 30 минутаас /Мягмар гараг/


102


1. Д.Оюундэлгэрийн нэхэмжлэлтэй, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн газарт холбогдох,

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 312 дугаар

шийдвэртэй захиргааны хэргийг гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч

нарын давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ц.СУМЪЯА 2. Баян-Өлгий аймгийн Ардчилсан намын дарга Х.Ержаны нэхэмжлэлтэй, Баян-Өлгий аймгийн

иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын тэргүүлэгч гишүүн А.Гылымхан, аймгийн иргэдийн

Төлөөлөгчдийн Хурлын 2008 оны 10 дугаар сарын 31-ний өдрийн анхдугаар хуралдааны дарга

С.Жалелд холбогдох, Баян-Өлгий Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 19-

ний өдрийн 38 дугаар шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ц.СУМЪЯА 3. Х.Намхайн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн

“Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай” 2008 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн 1309

дүгээр захирамжийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ч.ТУНГАЛАГ 4. “Экимто” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны сайдад холбогдох,


шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах

гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ч.ТУНГАЛАГ 5. Г.Мажаачмаагийн нэхэмжлэлтэй, Нийгмийн даатгалын улсын байцаагч С.Дуламжаргалд

холбогдох, Өвөрхангай аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 21-

ний өдрийн 25 дугаар шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Л.АТАРЦЭЦЭГ 6. “Шинэ-Очир” ХХК-ийн захирал Л.Баатархүүгийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Засаг даргад

холбогдох, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн

306 дугаар шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн давж заалдах

гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Л.АТАРЦЭЦЭГ 7. О.Лхагвадоржийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн


дугаар захирамжийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ П.ЦЭЦГЭЭ 8. Ш.Мандахнарын нэхэмжлэлтэй, Сүхбаатар аймгийн Сонгуулийн хороонд холбогдох,

Сүхбаатар аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 28

дугаар шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ П.ЦЭЦГЭЭ 9. Д.Нямсүрэнгийн нэхэмжлэлтэй, Нийслэлийн Орон сууц хувьчлах товчоонд холбогдох,

Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн 300 дугаар

шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ П.ЦЭЦГЭЭ

Зар гаргасан: шүүгчийн туслах Б.Мягмаржав /утас: 51-261448/

Монгол Улсын Дээд Захиргааны хэргийн танхимын шүүхийн давж заалдах шатны шүүх

хуралдааныг шүүгч Л.Атарцэцэг даргалж, шүүгч Ч.Тунгалаг, шүүгч Ц.Сумъяа нарын

бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга Б.Мягмаржав, хэргийн оролцогч нарыг оролцуулан,


шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах

гомдлоор, хэргийг шүүгч Ч.Тунгалагийн илтгэснээр тус шүүхийн давж заалдах шатны шүүх

хуралдааны танхимд хянан хэлэлцэв.


103


Даргалагч: Нарийн бичгийн дарга шүүх хуралдааны ирцийг илтгэнэ үү гэхэд

Нарийн бичгийн дарга: Ирцийг илтгэв.

Даргалагч: Шүүх бүрэлдэхүүнийг нэр заан танилцуулж, шүүх хуралдааны нарийн

бичгийн даргыг танилцуулж, хуульд заасан үндэслэлээр татгалзах эсэхийг асуухад

Хэргийн оролцогчид: Татгалзал байхгүй гэв.

Даргалагч: Хэргийг шүүх хуралдаанаар хэлэлцэхийн өмнө шүүхэд шинээр гаргаж өгөх

нотлох баримт, хүсэлт байна уу гэхэд.

Хэргийн оролцогчид: Байхгүй гэв

Даргалагч: Шүүх хуралдааныг явуулах дэс дарааллыг тогтоон, хэргийг шүүгч

Ч.Тунгалаг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Ч.Тунгалаг: Хэргийг илтгэв. Илтгэлд нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэл, түүний

нэмэгдүүлсэн шаардлага, хариуцагчийн хариу тайлбар, гуравдагч этгээдийн хариу тайлбар

болон хэргийг хэлэлцсэн он, сар, өдөр, шийдвэрийн дугаар, хэргийг шийдвэрлэхэд

баримталсан хуулийн зүйл, заалт, шийдвэрийн агуулгыг уншиж танилцуулав.

Даргалагч: Нэхэмжлэгч шүүхийн шийдвэрийг яагаад хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа

үндэслэлээ тайлбарлана уу гэхэд

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч н.Сүхбаатар: Шүүхийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй

байгаа үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулга: шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ

хэрэглэвэл зохих хуулийг хэрэглээгүй. Үүнд Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр

бараа, үйлчилгээ худалдан авах тухай хууль (цаашид ТБОНӨХБҮХАтХ гэх), Иргэний хууль

(цаашид ИХ гэх), … тоот сурах бичиг хангалтын журам болно. Шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ

Боловсролын тухай хууль (цаашид БтХ гэх), Бага дунд боловсролын тухай хууль (цаашид

БДБтХ гэх)-ийг баримталсан нь хууль хэрэглээний хувьд тухайн харилцааг илүү нарийвчлан

зохицуулсан хууль болох ТБОНӨХБҮХАтХ, ИХ, сурах бичиг хангалтын журам зэргийг

хэрэглэхгүйд хүргэсэн. … Тиймээс анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож

нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэв.

Даргалагч: Нэхэмжлэгчийн гомдолд хариу тайлбар хийнэ үү гэхэд

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Нэхэмжлэгчийн гомдолд амаар хариу тайлбар

хийв. Тайлбарын агуулга: Шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ ТБОНӨХБҮХАтХ-ийг хэрэглээгүй нь

уг тендерээр шалгарсан сурах бичгийг сурагчдын эцэг эх өөрсдийн мөнгөөр худалдан авдагтай

холбогдоно. Уг хуулиар тендерт шалгарсан бараа, үйлчилгээг 100 хувь төрийн санхүүжилтээр

худалдан авах харилцааг зохицуулсан байдаг. Бид тендерт шалгарсан сурах бичгийг туршсан.

Энэ нь 2008 онд боловсролын салбарт анх удаа 6 настай хүүхдийг ерөнхий боловсролын дунд

сургуулийн нэг дүгээр ангид элсүүлэн авсантай холбоотой. Учир нь тухайн тендерээр

шалгарсан болон сайн үнэлгээ авч дараагийн байранд шалгарсан сурах бичгүүд нь 6 настай

хүүхдийн сэтгэхүйн онцлогт тохирох эсэхийг тогтоох зорилготой байсан. Тиймээс тендерээр

шалгарсан болон хамгийн сайн үнэлгээ авч дараагийн байранд шалгарсан бүтээлийг нийт

тендерт зарласан хяналтын тоонд 80 хувь, 20 хувийн харьцаатайгаар туршихад хүргэсэн.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Тендерээ улсын хэмжээнд зарлан зохион байгуулсан уу эсвэл бүс

нутгаар нь хуваан зохион байгуулсан уу гэж хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс

асуухад

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Улс хэмжээнд зарлан зохион байгуулсан гэв.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Тэгээд нэгэнт шалгарсан тендерийг туршаад байдаг юм уу гэхэд

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Турших нь журмаар зохицуулагдсан харилцаа

юм гэв.

Даргалагч: Яагаад 8000 гаруй сурах бичиг илүү хэвлэсэн юм гэж нэхэмжлэгчээс

асуухад

Нэхэмжлэгч: 2008 оны 4 дүгээр сарын 13-ны өдөр гарсан тендерийн материалд 40000

сурах бичиг гэсэн тоог гарган хамгийн сайн үнэлгээ авч шалгарсан тендер нь сурах бичиг

хэвлэх эрхийг авна гэж заасан ба манайх хамгийн сайн үнэлгээ авч шалгарсан тул 40000 сурах

бичиг хэвлэсэн. Одоо илүү гарсан 8000 гаруй сурах бичиг агуулахад хадгалагдаж байна гэв.


104


Шүүх хуралдаан завсарлаж шүүх бүрэлдэхүүн шүүх хуралдааны танхимд үлдэн,

хэргийн нарийн бичгийн дарга, оролцогчид, бусад этгээд танхимаас гарав.

Шүүх хуралдаан үргэлжилж давж заалдах шатны шүүх хуралдаанаас магадлал гарав.

Даргалагч шүүгч магадлалын агуулгыг уншиж танилцуулав.

Магадлалын агуулга: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр

сарын 25-ны өдрийн 328 дугаар шийдвэрт өөрчлөлт орууллаа. Шийдвэрийн нэхэмжлэгчийн

нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосныг хэвээр үлдээж үндэслэх хэсгийг тодорхой

болголоо. Тогтоох хэсгийн 1 дүгээр хэсгийг тодорхой болголоо. Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн

хууль хэрэглээний асуудлыг хүлээн авсан болно.

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх



Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн “Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

тухай” 2008 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдрийн 1309 дүгээр захирамжийг нэхэмжлэгчийн


105


итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлоор, хэргийг шүүгч Ч.Тунгалагийн илтгэснээр

тус шүүхийн давж заалдах шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан хэлэлцэв.









Даргалагч: Шүүх хуралдааныг явуулах дэс дарааллыг тогтоон, хэргийг шүүгч

Ч.Тунгалаг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Ч.Тунгалаг: Хэргийг илтгэв.

Даргалагч: Нэхэмжлэгч шүүгчийн захирамжид давж заалдах гомдол гаргах болсон


Нэхэмжлэгийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Шүүгчийн захирамжийг хүлээн

зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулга: Анхан шатны шүүхээс

өмнө нь уг хэргийг шийдвэрлэсэн байна гэж нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзсан. Гэхдээ

учир ийм байна. Тухайн газарт үүссэн маргааны шүүхээс 150м2 гэж шийдвэрлэсэн. Үүний

дагуу Засаг дарга 150м2

гэж гэрчилгээ олгосон ч түүний дараахан газар эзэмших эрхийг

баталгаажуулах нь гэж шинэ захиргааны акт гаргахдаа өмнө олгосон 150м2 газрын хэмжээг 148

м2 болгосон.

Даргалагч: Шүүхээс шийдвэрлэсэн 150 м2 газар гэдэгт гомдоогүй биз дээ гэхэд

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: тийм гэв.





Магадлалын агуулга: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн


дүгээр захирамжийг үндэслэлтэй байна гэж үзэн хэвээр үлдээлээ.

Шүүх бүрэлдэхүүн: Нэхэмжлэгч та нэхэмжлэлийн зүйлээ зөв тодорхойлон шүүхэд

нэхэмжлэл гаргах хэрэгтэй шүү дээ гэж сануулав.


хуралдааныг шүүгч Л.Атарцэцэг даргалж, шүүгч П.Цэцгээ, шүүгч Ц.Сумъяа нарын


Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн “Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах

тухай” 2008 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдрийн 1343 дугаар захирамжийг нэхэмжлэгчийн


106


давж заалдах гомдлоор, хэргийг шүүгч П.Цэцгээгийн илтгэснээр тус шүүхийн давж заалдах

шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан хэлэлцэв.









Даргалагч: Шүүх хуралдааныг явуулах дэс дарааллыг тогтоон, хэргийг шүүгч П.Цэцгээ

илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч П.Цэцгээ: Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг нэг бүрчлэн уншиж илтгэв.

Даргалагч: Нэхэмжлэгч шүүгчийн захирамжийг яагаад хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа


Нэхэмжлэгч: Шүүгчийн захирамжийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ амаар

тайлбарлав. Тайлбарын агуулга: Гарсан зөрчлийг арилгуулах нь хуулиар хүлээсэн миний үүрэг.

Энэ үүргээ гүйцэтгэх гэхээр Баянмонгол хорооллыг барих зохих шатны зөвшөөрлүүдийг өгсөн

албан тушаалтнуудын гаргасан акт саад болоод байна. Тиймээс би дээрх актыг хүчингүй

болгохоор шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Шүүх нэхэмжлэлийг хүлээн аваагүй нь хууль зүйн

үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

Шүүгч П.Цэцгээ: Та уг нэхэмжлэлээ албан тушаалтныхаа хувьд гаргаж байна уу гэхэд

Нэхэмжлэгч: Тиймээ. Үүнээс өөрөөр хандах боломжгүй юм гэв.

Шүүгч П.Цэцгээ: Та Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурал, Нийслэлийн удирдлагад энэ

асуудлаараа хандсан уу гэхэд

Нэхэмжлэгч: Хандсан. Гэвч тэд хүлээж авдаггүйг. Ундны усны ундарга дээр орон

сууцны хороолол барьж байгаа асуудлыг тухайн газарт байрлах худгийг нь нүүлгээд л

шийдвэрлэнэ гэж хэлээд байгаа

Даргалагч: 37, …39, 43 дугаар худгийг хариуцсан газар нь ямар байгууллага байдаг юм,

тэд энэ асуудлаар хандаж байсан уу гэхэд

Нэхэмжлэгч: Ус сувгийн удирдах газар хариуцдаг. Тэд энэ асуудлаар дуугүй байгаа.

Харин Ус сувгийн удирдах газар энэ асуудлаар техникийн дүгнэлт өгөөгүй. Энэ нь болохгүй

байсан учраас





Магадлалын агуулга: О.Лхагвадорж та энэ асуудлаар шүүхэд хандах эрх бүхий этгээд

биш таны эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол зөрчигдөөгүй байна. Нийслэлийн Захиргааны

хэргийн шүүхийн шүүгчийн “Нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах тухай” 2008 оны 12

дугаар сарын 12-ны өдрийн 1343 дугаар захирамжийг хэвээр үлдээж гомдлын шаардлагыг

хангахгүй орхиж байна.

Шүүх бүрэлдэхүүн: Хэрэв үнэхээр л та энэ асуудлыг болохгүй гэж үзэж байгаа юм бол

өөрийнхөө эрх мэдлийн хүрээнд тухайн орон сууцыг хүлээн авахгүй байж болно шүү дээ гэв.




Сүхбаатар аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 28

дугаар шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор, хэргийг шүүгч


107


П.Цэцгээгийн илтгэснээр тус шүүхийн давж заалдах шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан

хэлэлцэв.












Даргалагч: Нэхэмжлэгч шүүхийн шийдвэрийг яагаад хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа


Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч: Шүүгчийн захирамжийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа

үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулга: шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ хавтаст

хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг буруу, дутуу үнэлсэн. Хэргийг хянан шийдвэрлэхэд ач

холбогдол бүхий нотлох баримтыг дутуу бүрдүүлсэн. Тиймээс анхан шатны шүүх хангаж

шийдвэрлэх ёстой байсан гэж үзэж байна гэв.





Магадлалын агуулга: Сүхбаатар аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 11

дүгээр сарын 24-ний өдрийн 28 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн давж

заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж байна.




Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 30-ны өдрийн 300 дугаар

шийдвэртэй захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор, хэргийг шүүгч


108


П.Цэцгээгийн илтгэснээр тус шүүхийн давж заалдах шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан

хэлэлцэв.



Даргалагч: Шүүх хуралдааны танхимд байгаа энэ олон хүмүүс хэн билээ гэж асуухад

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч н.Болорчулуун: Миний туслах, нэхэмжлэгчийн хүүхэд

байна гэв.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Гуравдагч этгээдийн гэр бүлийн

хүмүүс байна гэв.










Даргалагч: Нэхэмжлэгч шүүхийн шийдвэрийг хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ

тайлбарлана уу гэхэд

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч н.Болорчулуун: Шүүхийн шийдвэрийг хүлээн

зөвшөөрөхгүй байгаа үндэслэлээ амаар тайлбарлав.

Даргалагч: Нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдолд хариу тайлбар хийнэ үү гэхэд

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдолд

амаар хариу тайлбар хийв.





Магадлалын агуулга: Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар

сарын 30-ны өдрийн 300 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн давж заалдах

гомдлыг хангахгүй орхиж байна.

9.10. ХЯНАЛТЫН ШАТНЫ ШҮҮХ ХУРАЛДААНЫ ТЭМДЭГЛЭЛ

Хяналтын шатны захиргааны хэргийн

шүүх хуралдааны зар


109


2009 оны 1 дүгээр сарын 12-ны өдрийн

09 цаг 30 минутаас /Даваа гараг/ 1. Баянхонгор аймгийн МАХН-ын хорооны нэхэмжлэлтэй, Баянхонгор аймгийн Сонгуулийн

хороонд холбогдох, Баянхонгор аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар

сарын 10-ны өдрийн 08 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын

давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 307 дугаар

магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ц.СУМЪЯА 2. Иргэн Т.Энхтуяагийн нэхэмжлэлтэй, Эд хөрөнгийн эрхийн улсын бүртгэлийн газарт

холбогдох, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 04-ний өдрийн

239 дүгээр шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны

шүүх хуралдааны 2008 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 304 дүгээр магадлалтай захиргааны

хэргийг хариуцагч, гуравдагч этгээд нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Ц.СУМЪЯА 3. “Аэро Монголиа” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Үндэсний татварын ерөнхий газрын харъяа

Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын Татварын улсын байцаагч М.Баярмаа, С.Энхбат нарт

холбогдох, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 17-ны өдрийн

248 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны

шүүх хуралдааны 2008 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн 285 дугаар магадлалтай захиргааны

хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Л.АТАРЦЭЦЭГ 4. Иргэн М.Жанаргүлийн нэхэмжлэлтэй, Баян-Өлгий аймгийн Өлгий сумын Засаг даргын

тамгын газрын дарга Т.Рысбект холбогдох, Баян-Өлгий аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн

2008 оны 9 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 28 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны

хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 10 дугаар сарын 21-ны

өдрийн 280 дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар

гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Л.АТАРЦЭЦЭГ 5. Төв аймгийн Баянжаргалан сумын Засаг дарга Г.Дүүрэнгийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

Б.Энхдалайгийн нэхэмжлэлтэй, Ашигт малтмал, газрын тосны хэрэг эрхлэх газрын Геологи,

уул уурхайн Кадастрын газарт холбогдох, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны

9 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 270 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн

танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 11 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 323

дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн

хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ Д.ПУНЦАГ 6. Иргэн Ж.Хоролгаравын нэхэмжлэлтэй, Орхон аймгийн Засаг даргад холбогдох, Орхон

аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 8 дугаар сарын 06-ны өдрийн 22 дугаар

шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх

хуралдааны 2008 оны 10 дугаар сарын 14-ний өдрийн 269 дугаар магадлалтай захиргааны

хэргийг гуравдагч этгээдийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор

ИЛТГЭГЧ ШҮҮГЧ П.ЦЭЦГЭЭ

Шүүх хуралдааны зар гаргасан: Шүүгчийн туслах Э.Халиунбаяр

Утас: 51-261448

Монгол Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын хяналтын шатны шүүх

хуралдааныг Танхимын тэргүүн шүүгч О.Зандараа даргалж, шүүгч Л.Атарцэцэг, шүүгч

С.Нямжав, шүүгч Ц.Сумъяа, шүүгч Б.Бат-Эрдэнэ нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга

Э.Халиунбаяр, хэргийн оролцогч нарыг оролцуулан, Баянхонгор аймгийн Сонгуулийн хороонд


110


холбогдох, Баянхонгор аймгийн Захиргааны хэргийн шүүхийн 2008 оны 10 дугаар сарын 10-ны

өдрийн 08 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах

шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 307 дугаар магадлалтай

захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор гомдлоор, хэргийг

шүүгч Ц.Сумъяагийн илтгэснээр тус шүүхийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны танхимд

хянан хэлэлцэв.







хүсэлт байна уу гэхэд.


Даргалагч: Хэргийг шүүгч Ц.Сумъяаг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Хэргийг илтгэв.

Даргалагч: Ямар үндэслэлээр хяналтын шатанд гаргасан гомдолдоо тайлбар хийнэ үү

гэхэд

Нэхэмжлэгч: Хяналтын шатанд гаргасан гомдлын үндэслэлээ амаар тайлбарлав.

Тайлбарын агуулгад: Орон нутгийн хурлын сонгуульд бие даан нэр дэвшигч нь тухайн орон

нутгийн харьяат иргэн байх бөгөөд хуульд заасан шаардлагыг хангах ёстой. Гэтэл бие даан нэр

дэвшигч нь Улаанбаатар хотын харьяат иргэн бөгөөд 2008 оны 9 дүгээр сарын 30-нд

Баянхонгор аймагт шилжин ирсэн. Энэ тухай нотлох баримт хэргийн хавтаст хэрэгт цугларсан

байгаа. Гэтэл захиргааны хэргийн шүүх тус нотлох баримтыг үнэлэлгүй хэргийг шийдвэрлэсэн

нь хууль зүйн үндэслэлгүй болж байгаа юм.

Даргалагч: нэхэмжлэгчийн гомдолд хариу тайлбар хийнэ үү гэхэд

Гуравдагч этгээд: Би 2008 оны 9 дүгээр сарын 30-нд Баянхонгор аймагт шилжсэн.

Нэхэмжлэгчийн хэлээд байгаа шиг 2 иргэний үнэмлэх надад байхгүй. 2005 онд хуулийн дагуу

авсан иргэний үнэмлэх 2015 он хүртэл хүчинтэй. Би тэр үнэмлэхийг хэрэглэж байгаа гэв.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Хавтаст хэрэгт таныг энэ иргэний үнэмлэхийг авсан байна гэдгийг

нотлох баримт байна. Энэ талаар юу хэлэх вэ гэхэд

Гуравдагч этгээд: Би энэ талаар холбогдох байгууллагаас лавласан. Тэд юу ч мэдэхгүй

байна лээ. Би тэр үнэмлэхийг аваагүй, тэр үед АНУ-д байсан. Намайг тэр үнэмлэхийг авсан

гэдгийг нотлох баримт, өргөдөл, хүсэлт, гарын үсэг бүхий ямар ч нотлох баримт байдаггүй гэв.

Шүүх хуралдаан завсарлаж шүүх бүрэлдэхүүн шүүх хуралдааны танхимд үлдэн, хэргийн

нарийн бичгийн дарга, оролцогчид, бусад этгээд танхимаас гарав.

Шүүх хуралдаан үргэлжилж хяналтын шатны шүүх хуралдаанаас тогтоол гарав.

Даргалагч шүүгч тогтоолын агуулгыг уншиж танилцуулав.

Тогтоолын агуулга: Анхан шатны шүүхийн шийдвэр болон давж заалдах шатны

шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн гомдлын шаардлагыг хангахгүй орхиж

байна.


хуралдааныг Танхимын тэргүүн шүүгч О.Зандараа даргалж, шүүгч Ч.Тунгалаг, шүүгч


Э.Халиунбаяр, хэргийн оролцогч нарыг оролцуулан, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн


111


шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 239 дүгээр шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн

Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 11 дүгээр

сарын 10-ны өдрийн 304 дүгээр магадлалтай захиргааны хэргийг хариуцагч, гуравдагч этгээд

нарын хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор, хэргийг шүүгч Ц.Сумъяагийн илтгэснээр тус

шүүхийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан хэлэлцэв.









Даргалагч: Хэргийг шүүгч Ц.Сумъяаг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Хэргийг илтгэв.


гэхэд

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Хяналтын шатанд гаргасан гомдлын

үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулгад: Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн

танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны магадлал хууль буруу хэрэглэн гарсан гэж

үзэж гомдол гаргаж байна. … эд зүйлсийн өмчлөх эрхийн … дугаар бүхий гэрчилгээг хүчингүй

болгосон. Банк нь Ипотекийн зүйлийг шүүхийн бус журмаар худалдан борлуулах журмын

тухай хууль (цаашид ИЗШБЖХБЖтХ гэх)-иар Ипотекийн зүйлийг худалдан борлуулахаар 2

удаа дуудлага худалдаа явуулсан боловч ялагч тодроогүй тул банк тус орон сууцыг өөрийн

өмчлөлд шилжүүлэн авсан. Гэтэл давж заалдах шатны шүүхээс Иргэний хууль (цаашид ИХ

гэх)-ийн 174 дүгээр зүйлийн 174.2-ыг баримтлан хэргийг шийдвэрлэсэн нь буруу байна.

ИЗШБЖХБтХ нь тухайн харилцааг илүү нарийвчлан зохицуулсан тул уг хуулийн дагуу

хэргийг шийдвэрлэх ёстой байсан гэв.


гэхэд

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Хяналтын шатанд гаргасан гомдлын

үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулга: анхан болон давж заалдах шатны шүүх

хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ хөөн хэлэлцэх хугацааг анхаараагүй. Шүүх бүрэлдэхүүн энийг

анхаарч үзнэ үү гэв.

Даргалагч: хяналтын гомдолд хариу тайлбар хийнэ үү гэхэд

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: ИХ-ийн 174.2, …, гэх мэт заалтуудыг

баримтлан хэргийг шийдсэн нь буруу байсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байна. Иймээс анхан

шатны шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ хууль буруу хэрэглэснийг давж заалдах шатны шүүхээс

засаж шийдсэн. Харин ИЗШБЖХБЖтХ-ийг хэрэглэх тал дээр санал нийлэхгүй байна. Уг

хуулийн үйлчлэх хүрээ нь тухайн ипотекийн зүйлийн өмчлөгч нь 2 буюу түүнээс дээш этгээд

байвал үйлчлэхгүй гэсэн заалттай. Маргааны зүйл болсон орон сууцыг 2 этгээд хамтран

өмчилдөг тул энэ хуулийг хэрэглэх боломжгүй юм гэв.

Шүүгч Л.Атарцэцэг: ИЗШБЖХБЖтХ-ийн үйлчлэх хүрээний асуудлыг нэхэмжлэгчийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч авч үзлээ. Энэ тал дээр юу хэлэх вэ гэхэд

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн

төлөөлөгч ИЗШБЖХБЖтХ-ийн 3 дугаар зүйлийн 3.2-ыг ярьж байх шиг байна. Уг

зохицуулалттай нь Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн

улсын бүртгэлд ипотекоор хангагдах шаардлага бүхий хоёр ба түүнээс дээш этгээд бүртгэгдсэн

бол энэ хуулийн зохицуулалт үл хамаарна гэсэн байдаг нь манай тохиолдолд хамаарахгүй

зохицуулалт юм гэв.

Шүүгч Ц.Сумъяа: Банк дуудлага худалдааг зохион байгуулахдаа нэхэмжлэгчид

мэдэгдсэн үү, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр олон нийтэд зарласан уу гэхэд


112


Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Бид мэдэгдсэн. Үндэсний өдөр тутмын

2 сонинд дуудлага худалдааны зарыг нийтэлсэн гэв.

Шүүгч Л.Атарцэцэг: Та банк таны орон сууцыг өөрийн өмчлөлдөө авсныг хэзээ мэдсэн

бэ гэхэд

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: нэхэмжлэгч банкны мэдэгдэх хуудас

зэргийг тухай бүрт нь хүлээж авч байсан юм шиг байна лээ, би сайн мэдэхгүй байна гэв.





Тогтоолын агуулга: Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж давж заалдах

шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгов. хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн гомдлын

шаардлагыг хангахгүй орхиж байна.


хуралдааныг Танхимын тэргүүн шүүгч О.Зандараа даргалж, шүүгч Л.Атарцэцэг, шүүгч



113



шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 17-ний өдрийн 248 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн


сарын 28-ны өдрийн 285 дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын

журмаар гаргасан гомдлоор хэргийг нэхэмжлэгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор,

хэргийг шүүгч Ц.Сумъяагийн илтгэснээр тус шүүхийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны

танхимд хянан хэлэлцэв.









Даргалагч: Хэргийг шүүгч Л.Атарцэцэг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Л.Атарцэцэг: Хэргийг илтгэв.


гэхэд


үндэслэлээ амаар тайлбарлав. Тайлбарын агуулгад: 2003-2006 оныг дуустал хугацааны НӨАТ-

ын шалгалтыг “Аэро Монголиа” ХХК-д хийсэн … гэв.






шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн гомдлын шаардлагыг хангахгүй орхиж

байна.


хуралдааныг Танхимын тэргүүн шүүгч О.Зандараа даргалж, шүүгч Д.Пунцаг, шүүгч С.Нямжав,

шүүгч П.Цэцгээ, шүүгч Б.Бат-Эрдэнэ нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга


114



шүүхийн 2008 оны 9 дүгээр сарын 30-ний өдрийн 270 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн


сарын 24-ны өдрийн 323 дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор, хэргийг шүүгч

Д.Пунцагийн илтгэснээр тус шүүхийн хяналтын шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан

хэлэлцэв.








Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч

нар: байхгүй гэв.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Шүүхэд шинээр гаргаж өгөх нотлох

баримт байна гэв.

Даргалагч: Хяналтын шатны шүүх шинээр нотлох баримт авахгүй гэв.

Даргалагч: Хэргийг шүүгч Д.Пунцаг илтгэнэ үү гэв.

Шүүгч Д.Пунцаг: Хэргийг илтгэхийн өмнө шүүх бүрэлдэхүүн болон, хэргийн оролцогч

нарт нэгэн зүйлийг хэлэх хэрэгтэй байна. Анх шүүхэд Г.Дүүрэн нэхэмжлэл гаргасан байдаг.

Тэрээр тухайн үед Төв аймгийн Баянжаргалан сумын Засаг дарга байсан бөгөөд Засаг даргын

хувиараа шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Одоо тус сумын Засаг даргаар н.Батмөнх ажиллаж

байгаа. Хэргийг илтгэв.


гэхэд


үндэслэлээ амаар тайлбарлав.

Даргалагч: хяналтын гомдолд хариу тайлбар хийнэ үү гэхэд

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: тайлбар хийв.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: тайлбар хийв. Тайлбарын агуулгад:

нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Энхдалай нь хэргийн оролцогч биш. Тэрээр

төлөөлүүлэгч этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг шүүхэд хамгаалаагүй байна гэв.

Шүүгч Б.Бат-эрдэнэ: Та яг одоо Г.Дүүрэн болон н.Батмөнхийн хэнийх нь эрх, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг шүүхэд илэрхийлж байна гэхэд

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Би сум, түүний ард иргэдийн эрх, хууль

ёсны ашиг сонирхлыг төлөөлж байгаа. Н.Батмөнхийн итгэмжлэл надад байгаа гэв.

Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: н.Батмөнх нь итгэмжлэлээсээ

татгалзсан. Татгалзсан тухай мэдэгдэл нь энэ байна. Өнөө өглөө ирсэн гэв.

Шүүгч Б.Бат-эрдэнэ: Итгэмжлүүлэгч итгэмжлэлээсээ татгалзсан байна. Та энэ талаар

юу хэлэх вэ гэхэд

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч: Би сайн мэдэхгүй байна гэв.





Тогтоолын агуулга: Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээж,

итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн итгэмжлэх эрхийн талаар дахин харж үзэх шаардлагатай болсон

тул хэргийг анхан шатны шүүхэд буцаав.


хуралдааныг Танхимын тэргүүн шүүгч О.Зандараа даргалж, шүүгч Ч.Тунгалаг, шүүгч


115


С.Нямжав, шүүгч П.Цэцэгээ, шүүгч Б.Бат-Эрдэнэ нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн

дарга Э.Халиунбаяр, хэргийн оролцогч нарыг оролцуулан, Орхон аймгийн Захиргааны хэргийн

шүүхийн 2008 оны 8 дугаар сарын 06-ны өдрийн 22 дугаар шийдвэр, Улсын Дээд шүүхийн

Захиргааны хэргийн танхимын давж заалдах шатны шүүх хуралдааны 2008 оны 10 дугаар

сарын 14-ний өдрийн 269 дугаар магадлалтай захиргааны хэргийг гуравдагч этгээдийн

хяналтын журмаар гаргасан гомдлоор, хэргийг шүүгч П.Цэцгээгийн илтгэснээр тус шүүхийн

хяналтын шатны шүүх хуралдааны танхимд хянан хэлэлцэв.








Хэргийн оролцогчид: байхгүй гэв.

Даргалагч: Хэргийг шүүгч П.Цэцгээг илтгэнэ үү гэв.



гэхэд

Гуравдагч этгээд: Хяналтын шатанд гаргасан гомдлын үндэслэлээ амаар тайлбарлав.






шүүхийн магадлалыг хэвээр үлдээн, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалын тогтоох

хэсгийн 1-т заасан 29.4 гэдгийг 29.2 болгон өөрчилж, гуравдагч этгээдийн гомдлын

шаардлагыг хангахгүй орхиж байна.

Дэд хэсэг Дадлагажих төлөвлөгөөнд тусгагдаагүй

ажиллагаа


116


10.1. “Шүүх хуралдаан”-ны зар



10.1. “ШҮҮХ ХУРАЛДААН”-НЫ ЗАР


117



118


10.3. “ШҮҮХ ХУРАЛДААН”-Д ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧӨӨР ОРОЛЦОН,

ГАРГАСАН ДҮГНЭЛТ


119


10.3. БИЕ ДААН БОЛОВСРУУЛСАН БАРИМТ БИЧИГ

НИЙСЛЭЛИЙН ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ

2008 … оны … сарын … өдөр Улаанбаатар хот

ТЭМДЭГЛЭЛ

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дох хэсгийг

журамлан Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 77 дугаар зүйлийн 77.9 дэх

хэсэгт заасны дагуу …………………………………. овогтой …………………………..- ыг 200

…. оны …. сарын ….- ны өдрийн …. цаг …. минутад тус шүүхэд албадан ирүүлэх захирамжийг

гардуулах үед

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………… болно.

ТЭМДЭГ

Тэмдэглэл үйлдсэн:

Нэр: …………………………………. гарын үсэг: / /

Албан тушаал: ………………………………………………………………………………

Огноо: 200 …. оны …. сарын …. – ны өдөр, …. цаг …. минут


120


БББУУУСССАААДДД

11. Дэд хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх”-ийн тухай

11.1. “Захиргааны хэргийн шүүх”-ийн тухай

11.2. “Захиргааны хэргийн шүүгч”

11.3. “Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн туслах, шүүх хуралдааны нарийн

бичгийн дарга, шүүхийн хуяг, цагдаа, бичиг хэрэг” 11.4. “Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх”

12. Дүгнэлт


121


Дэд хэсэг “Захиргааны хэргийн шүүх”-ийн тухай

11.1. Захиргааны хэргийн шүүхийн тухай

11.2. Захиргааны хэргийн шүүгч

11.3. Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгчийн туслах, шүүх хуралдааны нарийн

бичгийн дарга, шүүхийн хуяг, цагдаа, бичиг хэрэг

11.4. Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүх


122


11.1. ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ

2002 оны 12 дугаар сарын 16-н ы өдрийн Захиргааны хэргийн шүүх байгуулах тухай хуулийн 1

дүгээр зүйлийн 22-т заасны дагуу Захиргааны хэргийн шүүхийг Монгол улсын засаг захиргаа,

нутаг дэвсгэрийн дагуу 21 аймаг болон Нийслэл Улаанбаатар хотод байрлан, тухайн засаг

захиргаа, нутаг дэвсгэрийн бүх нэгжийг харъяалан шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлж, захиргааны

хэрэг маргааныг анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэх бүрэн эрхтэй100

-гээр байгуулсан.

Аймаг, Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх анхан шатны шүүх бөгөөд Ерөнхий шүүгч,

шүүгчдээс бүрдэнэ.

Шүүхийн тухай хуульд Улсын дээд шүүх шүүн таслах ажлын төрлөөр хэрэг, маргааныг хянан

шийдвэрлэх, шүүхийг мэргэжлийн удирдлагаар хангах чиг үүрэг бүхий танхимтай байна101

хэмээн заасны дагуу Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн танхим аймаг, нийслэлийн

захиргааны хэргийн шүүх анхан шатны журмаар шийдвэрлэсэн хэргийг давж заалдах шатны

журмаар102

, Улсын дээд шүүхийн захиргааны хэргийн танхим давж заалдах шатны журмаар

хянан шийдвэрлэсэн болон анхан шатны журмаар хянан шийдвэрлэсэн шүүхийн хүчин

төгөлдөр шийдвэртэй хэргийг хяналтын шатны журмаар хянан шийдвэрлэдэг103

.

Захиргааны хэргийн шүүх хуулиар харъяалуулсан хэрэг, маргааныг анхан шатны журмаар

хянан шийдвэрлэхээс гадна хууль, тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх104

-ийг эдэлнэ.

Захиргааны хэргийн шүүх улсын төсвөөс санхүүжих105

бөгөөд бэлэг тэмдэг106

, соёмбо бүхий

тамга107

, тогтоосон загвараар үйлдсэн тэмдэгтэй байна. Шүүх, болон тус шүүхийн тамгын

хэлтэс албан бичгийн хэвлэмэл хуудас хэрэглэх108

бөгөөд шүүх хуралдааныг төрийн сүлд,

төрийн далбааг байрлуулсан109

танхимд явуулна110

. Шүүхийн бэлгэ тэмдгийн загвар, түүнийг

хэрэглэх журмыг Ерөнхийлөгч111

, шүүх хуралдааны танхимын загварыг Ерөнхий зөвлөл

батална112

.

Аймаг, Нийслэлийн шүүх болон, Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхэд тамгын хэлтэс

ажиллах113

бөгөөд тамгын хэлтсийн зохион байгуулалтын бүтэц, орон тоо, үйл ажиллагааны

журмыг Ерөнхий зөвлөл тогтоодог. Шүүхийн тамгын хэлтэс шүүхийн өдөр тутмын хэвийн үйл

ажиллагааг хангахад техник болон аж ахуй, боловсон хүчний туслалцаа үзүүлэх үүрэгтэй.

Шүүхийн тамгын хэлтсийг дарга удирдах114

бөгөөд хэлтсийн үйл ажиллагааг Ерөнхий

зөвлөлийн өмнө хариуцдаг115

.

100 Шүүхийн тухай хууль, 161 дугаар зүйлийн 161. 3.1. УБ 2002 он 101 Шүүхийн тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15. 3. УБ 2002 он 102 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15.2.1 УБ 2002 он 103 Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, 15 дугаар зүйлийн 15.2.2 УБ 2002 он 104 Шүүхийн тухай хууль, 161 дугаар зүйлийн 161. 3.2. УБ 2002 он 105 Монгол улсын Үндсэн хууль, 48 дугаар зүйлийн 48.3. УБ 1992 он, Шүүхийн тухай хууль, 19 дүгээр зүйлийн 19.1. УБ 2002 он 106 Шүүхийн тухай хууль, 24 дугаар зүйлийн 24.1. УБ 2002 он 107 Шүүхийн тухай хууль, 25 дугаар зүйлийн 25.1. УБ 2002 он 108 Шүүхийн тухай хууль, 25 дугаар зүйлийн 25.2; 69 дүгээр зүйлийн 69.4 УБ 2002 он 109 Шүүхийн тухай хууль, 26 дугаар зүйлийн 26.3. УБ 2002 он 110 Шүүхийн тухай хууль, 26 дугаар зүйлийн 26.1. УБ 2002 он 111 Шүүхийн тухай хууль, 24 дүгээр зүйлийн 24.2. УБ 2002 он 112 Шүүхийн тухай хууль, 26 дугаар зүйлийн 26.2. УБ 2002 он 113 Шүүхийн тухай хууль, 69 дүгээр зүйлийн 69.1. УБ 2002 он 114 Шүүхийн тухай хууль, 71 дүгээр зүйлийн 71.1.1. УБ 2002 он 115 Шүүхийн тухай хууль, 71 дүгээр зүйлийн 71.2. УБ 2002 он


123


11.2. ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН ШҮҮГЧ

Захиргааны хэргийн шүүхийн шүүгч хуульд заасан дараах бүрэн эрхийг хэрэгжүүлнэ. Үүнд

шүүх хуралдааныг даргалах буюу түүнд оролцох116

, шүүх хуралдааныг товлон зарлаж, түүний

оролцогчдыг тогтоох117

, шүүх хуралдааны бэлтгэл хангах ажлыг зохицуулан удирдах118

, хэрэг,

маргааныг хянан шийдвэрлэхтэй холбогдуулж хуульд заасан бусад ажиллагааг явуулах119

,

өөрийнх нь оролцож байгаа шүүх хуралдаанаар шийдвэрлэж байгаа асуудлаар санал өгөх120

,

энэ хуулийн 32.9-д заасан тохиолдолд Ерөнхий шүүгчийг орлох121

, хууль тогтоомжид заасан

бусад бүрэн эрх122

болно. Шүүгч албан үүрэгтэй нь холбогдож илэрхий болсон, эсхүл өөрт нь

итгэмжлэн мэдэгдсэн төр, байгууллага, хувь хүний нууцыг хадгалах123

, багшлах болон эрдэм

шинжилгээний ажил гүйцэтгэхээс бусад хуулиар тогтоосон үүрэгт нь үл хамаарах ажил, албан

тушаал хавсарч болохгүй. Мөн Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан

үүргийг хүлээнэ.

Захиргааны хэргийн шүүхийн Ерөнхий шүүгч ийн бүрэн эрх шүүгчийн бүрэн эрхээс гадна

захиргааны хэргийн шүүхийг тэргүүлэх, түүнийг төлөөлөх124

, шүүх хуралдааныг даргалах,

шүүх хуралдаан даргалагч болон шүүх бүрэлдэхүүнийг томилох125

, шүүгчийн шийдвэрлэж буй

хэрэг, маргааны шийдвэрлэлтийн хугацааны байдалд хяналт тавих126

, захиргааны хэргийн

шүүх, шүүгч, ажилтнуудын шүүн таслах болон түүнтэй холбоотой үйл ажиллагааг зохион

байгуулалтын удирдлагаар хангах, тэднийг шагнаж урамшуулах саналыг холбогдох газарт

тавьж шийдвэрлүүлэх127

, харъяалах нутаг дэвсгэрийнхээ шүүхийг мэргэжлийн удирдлагаар

хангах ажлыг зохион байгуулах128

, харъяалах нутаг дэвсгэрийнхээ шүүхийн шүүн таслах ажлыг

уялдуулан зохион байгуулах129

,шүүгчийн ёс зүйн хэм хэмжээг зөрчсөн шүүгчид сахилгын

хэрэг үүсгүүлэх хүсэлтийг Шүүхийн сахилгын хороонд, шүүгчийн ажил хэргийн чадвар,

мэргэшлийн түвшингийн талаар дүгнэлт гаргуулах хүсэлтийг Мэргэшлийн хороонд тус тус

гаргах130

, хууль тогтоомжид заасан бусад бүрэн эрх131

-ийг хэрэгжүүлнэ.

Шүүгч халдашгүй дархан байх132

бөгөөд шүүгчийн цалин хөлс нь албан тушаалын болон шүүн

таслах ажлын онцгой нөхцөлийн, төрийн алба хаасан хугацааны, зэрэг дэвийн, эрдмийн

зэргийн нэмэгдлээс бүрдэнэ133

. Шүүгчийн ээлжийн амралтын хугацааг Хөдөлмөрийн тухай

хуулиар134

, нэмэгдэл амралтыг Хөдөлмөрийн тухай хууль болон энэ хуулиар зохицуулна135

.

Шүүгч эмнэлэгт хэвтэж эмчлүүлсэн тохиолдолд эрүүл мэндийн даатгалаас хэтэрсэн зардал,

өвчтэй, эсхүл тахир дутуу болсон тохиолдолд түүний цалин хөлсийг бүрэн хэмжээгээр

олгоно136

. Шүүгч халдашгүй дархан байх бөгөөд гэмт хэрэг үйлдэж байхад нь буюу гэмт

хэргийн газарт гэмт үйлдлийнх нь нотлох баримттайгаар баривчилснаас бусад тохиолдолд

Ерөнхийлөгчийн зөвшөөрөлгүйгээр албадан саатуулах, цагдан хорих, баривчлах, орон байр,

албан тасалгаа болон биед нь халдах, үзлэг, нэгжлэг хийхийг хориглоно137

. Шүүгчийн өндөр

116 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.1. УБ 2002 он 117 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.2. УБ 2002 он 118 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.3. УБ 2002 он 119 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.4. УБ 2002 он 120 Шүүхийн тухай хууль,34 дугаар зүйлийн 34.1.5. УБ 2002 он 121 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.6. УБ 2002 он 122 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.1.7. УБ 2002 он 123 Шүүхийн тухай хууль, 34 дугаар зүйлийн 34.2. УБ 2002 он 124 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.1. УБ 2002 он 125 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.2. УБ 2002 он 126 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.3. УБ 2002 он 127 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.4. УБ 2002 он 128 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.5. УБ 2002 он 129 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.6. УБ 2002 он 130 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.7. УБ 2002 он 131 Шүүхийн тухай хууль, 371 дугаар зүйлийн 371.1.8. УБ 2002 он 132 Шүүхийн тухай хууль, 78дугаар зүйл УБ 2002 он 133 Шүүхийн тухай хууль, 80дугаар зүйлийн 80.1. УБ 2002 он 134 Хөдөлмөрийн тухай хууль, 79 дүгээр зүйлээс үзнэ үү. УБ 1999 он 135 Шүүхийн тухай хууль,81дугаар зүйлийн 81.1. УБ 2002 он 136 Шүүхийн тухай хууль, 83 дугаар зүйлийн 83.1. УБ 2002 он 137 Шүүхийн тухай хууль, 78 дугаар зүйлийн 78.1. УБ 2002 он


124


насны тэтгэвэрт гарах насны дээд хязгаар 60 нас138

бөгөөд тавин таван нас хүрсэн эмэгтэй

шүүгч өөрөө хүсвэл тэтгэврээ тогтоолгож болно139

. Мөн шүүгч тогтвор суурьшилтай, үр

бүтээлтэй ажилласан шүүгчид аминдаа орон сууц барих, өөрийн хүсэлтээр суралцахад нь

зориулан төрөөс хөнгөлөлттэй зээл олгох, шаардлагатай бол зээлийн баталгааг зохих журмын

дагуу гаргаж өгөх140

зэрэг Шүүхийн тухай хууль болон Төрийн албаны тухай хууль,

Хөдөлмөрийн тухай хуульд заасан баталгаагаар хангагдана.

Шүүгч томилогдсон өдрөөс хойш 30 хоногийн дотор "Шүүгч би аливаа хэрэг, маргааныг

зөвхөн Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуульд нийцүүлэн шийдвэрлэж, шүүгчийн ёс зүйн

хэм хэмжээ, шударга ёсыг чанд сахиж явахаа батлан тангараглая. Хэрэв миний бие өргөсөн

тангаргаасаа няцвал хуульд заасан хариуцлага хүлээнэ" гэж тангараг өргөх141

бөгөөд уг

тангараг өргөх ёслол нээлттэй явагдана142

. Шүүгч өмсгөлтэй байх143

ба өмсгөлөө шүүх

хуралдаанд өмсөнө.

138 Шүүхийн тухай хууль, 84 дүгээр зүйлийн 84.1. УБ 2002 он 139 Шүүхийн тухай хууль, 84 дүгээр зүйлийн 84.2. УБ 2002 он 140 Шүүхийн тухай хууль, 86 дугаар зүйлийн 78.2. УБ 2002 он 141 Шүүхийн тухай хууль, 43 дугаар зүйлийн 43.1. УБ 2002 он 142 Шүүхийн тухай хууль, 43 дугаар зүйлийн 43.2. УБ 2002 он 143 Шүүхийн тухай хууль, 43 дугаар зүйлийн 43.3. УБ 2002 он


125


11.3. ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХИЙН ШҮҮГЧИЙН ТУСЛАХ, ШҮҮХ

ХУРАЛДААНЫ НАРИЙН БИЧГИЙН ДАРГА, ШҮҮХИЙН ХУЯГ, ЦАГДАА, БИЧИГ

ХЭРЭГ

Шүүхийн тухай хуульд зааснаар бүх шатны шүүхийн шүүгч туслахтай байх бөгөөд шүүгчийн

туслах шүүгчээс захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай

дараах туслалцааг үзүүлнэ.

Үүнд: хэрэг, маргааны талаар судалгаа хийж танилцуулах144

, техник, зохион

байгуулалтын туслалцаа үзүүлэх145

, хуульд заасан бусад үүрэг146

. Шүүгчийн туслах хууль зүйн

дээд боловсролтой, ял шийтгэлгүй Монгол Улсын иргэн байна147

.

Бүх шатны шүүх шүүх хуралдааны нарийн бичгийн даргатай байх бөгөөд Шүүх хуралдааны

нарийн бичгийн дарга нь хууль зүйн дээд боловсролтой, ял шийтгэлгүй Монгол Улсын иргэн

байна148

Шүүхийн хуяг нь шүүх хуралдааны аюулгүй байдлыг сахин хамгаалах үүрэгтэй цагдаагийн

байгууллагын ажилтан байх149

ба шүүхийн бичиг хүргэгч нь шүүхийн мэдэгдэх хуудас, зарлан

дуудах хуудас болон хэрэг, бусад баримт бичиг хүргэх үүрэгтэй тамгын газар, хэлтсийн

ажилтан мөн150

75 дугаар зүйл. Шүүхийн хуяг, цагдаа, бичиг хүргэгч

75.1.Шүүх хуралдааны дэг журмыг сахиулах, шүүх бүрэлдэхүүн буюу шүүгч, шүүх

хуралдаанд оролцогчдын аюулгүй байдлыг хангах, шүүгдэгчийг хуяглан хүргэх, шүүхийн

дуудлагаар ирэхгүй байгаа шүүгдэгч, гэрч, шүүхээс оргон зайлсан яллагдагч, шүүгдэгч,

зохигчийг эрэн сурвалжлах үүргийг цагдаагийн байгууллага гүйцэтгэнэ.

144 Шүүхийн тухай хууль, 73дугаар зүйлийн 73.2.1. УБ 2002 он 145 Шүүхийн тухай хууль, 73дугаар зүйлийн 73.2.2. УБ 2002 он 146 Шүүхийн тухай хууль, 73дугаар зүйлийн 73.2.3. УБ 2002 он 147 Шүүхийн тухай хууль, 73дугаар зүйлийн 73.3. УБ 2002 он 148 Шүүхийн тухай хууль, 74дүгээр зүйлийн 74.2. УБ 2002 он 149 Шүүхийн тухай хууль, 75дугаар зүйлийн 75.3. УБ 2002 он 150 Шүүхийн тухай хууль, 75дугаар зүйлийн 73.5. УБ 2002 он


126


11.4. НИЙСЛЭЛИЙН ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ШҮҮХ

Нийслэлийн захиргааны хэргийн шүүх ерөнхий шүүгч, шүүгч 7, тамгын хэлтсийн дарга,

шүүгчийн туслах 8, мэдээлэл, лавлагаа хариуцсан нарийн бичгийн дарга 1, төрийн

үйлчилгээний 11 албан хаагч нийт 27 хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаа явуулдаг.

2002 оны 12 дугаар сарын 16-н ы өдрийн Захиргааны хэргийн шүүх байгуулах тухай

хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 22-т заасны дагуу Нийслэлийн Захиргааны хэргийн шүүхийг

Улаанбаатар хотод байрлан, Нийслэлийн засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн бүх нэгжийг

харъяалан шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлж, захиргааны хэрэг маргааныг анхан шатны журмаар

хянан шийдвэрлэх бүрэн эрхтэй151

-гээр байгуулсан. Тус шүүх Ерөнхий шүүгч, шүүгчдээс

бүрдэнэ.

151 Шүүхийн тухай хууль, 161 дугаар зүйлийн 161. 3.1. УБ 2002 он


127


ДҮГНЭЛТ

МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн эрх зүйн 5 дугаар ангийн оюутан Б.Батмөнх 2008 оны 7 дугаар

сарын 15-ны өдрөөс 2009 оны 1 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэл Нийслэлийн Захиргааны

хэргийн шүүх дээр шүүгч Х.Батсүрэнгийн удирдлага дор МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн

Практик сургалтын тэнхимээс гаргасан удирдамжийн дагуу “захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны чиглэлээр үйлдвэрлэлийн дадлагыг хийж

гүйцэтгэлээ.

Тус шүүх дээр үйлдвэрлэлийн дадлага хийх хугацаанд тус шүүхийн шүүгч, шүүгчийн туслах,

бусад албан хаагчид найрсгаар хүлээн авч, бүх талын дэмжлэг, туслалцаа үзүүлж байсан нь

миний бие дадлага амжилттай хийж дадлагын удирдамж, төлөвлөгөөнд тусгагдсан зүйлийг

гүйцэтгэхэд нөлөөллөө.

Тайланд дадлага хийх хугацаанд төлөвлөгөөнд тусгагдсаны дагуу хийж гүйцэтгэсэн ажлын

материал байхын зэрэгцээ, бие даан хийж гүйцэтгэсэн ажил болон “Захиргааны хэрэг хянан

шийдвэрлэх ажиллагаа”-ны шүүхийн практикт хийсэн ажиглалт, энэ чиглэлээр сурц мэдсэн

мэдлэгтээ тулгуурлан “Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа”-ны үе шат бүрийг

нарийн гаргаж, холбогдох эрхийн акт, баримт бичиг, түүний бүрдүүлбэр, хуулийн үндэслэл,

шүүхийн дотоод ажил зэргийг нэг бүрчлэн тайлбарлахыг зорьж хийсэн ажлын материал

тусгагдсан болно.

Ингэснээр хагас жилийн хугацаанд хийсэн ажлыг үйлдвэрлэлийн дадлагаар хязгаарлахгүй илүү

өргөн далайцтай, хүртээмжтэй болгохын зэрэгцээ МУИС-Хууль Зүйн сургуулийн Практик

сургалтын тэнхимээс “захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа /анхан шатны шүүх/”-ны

чиглэлээр удирдамжид заасан ажил болон дадлагажих төлөвлөгөөнд тусгасан ажлыг

хангалттай хийж гүйцэтгэсэн гэж дүгнэж байна.

Дүгнэлт бичсэн:_____________________________ /МУИС-Хууль Зүйн сургууль, эрх зүйн

52 дугаар ангийн оюутан Б.Батмөнх/

ҮЙЛДВЭРЛЭЛИЙН ДАДЛАГЫН ТТАЙЙЛАН · 2018. 12. 23. · 4. Илтгэх...

Documents