Áó áèð õàëã ãÿçåòèäè

Ýöíäÿëèê ùöãóã ãÿçåòèQurucusu:Adil Ìèíáàøûéåâ

Ãÿçåò 1990-úû èëèíÃÿçåò 1990-úû èëèíèéóëóíäàí ÷ûõûðèéóëóíäàí ÷ûõûð ¹ 88 (5748)¹ 88 (5748) 4 èéóë4 èéóë 2020-úè èë2020-úè èë Qiymÿti 30 ãÿïèê

www.adalet.az

Ìöäàôèÿ ÍàçèðëèéèíèíÌÿòáóàò Õèäìÿòè õöñó-ñè êàðàíòèí ðåæèìèíÿðèàéÿò îëóíìàñûíà íÿ-çàðÿò åòìÿê ö÷öí Äà-õèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí(ÄÈÍ) ÿìÿêäàøëàðûíàêþìÿê ìÿãñÿäè èëÿÀçÿðáàéúàí Îðäóñó-íóí áÿçè áþëìÿëÿðèíèíäÿ áó èøÿ úÿëá îëóíäó-üóíó áèëäèðèá.

Áóíóíëà ÿëàãÿäàðÄÈÍ-èí Ìÿòáóàò Õèäìÿ-òèíäÿí Àäàëåò.àç-à áèë-äèðèáëÿð êè, þëêÿìèçäÿõöñóñè êàðàíòèí ðåæèìèòÿòáèã åäèëÿíäÿí áóýö-íÿäÿê, òÿõìèíÿí 4 àé-äûð êè, ïîëèñ ÿìÿêäàø-ëàðû âÿ Äàõèëè Ãîøóíëà-ðûí ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûýöúëÿíäèðèëìèø èø ðåæè-ìèíäÿ ôàñèëÿñèç îëàðàãíÿçàðÿò òÿäáèðëÿðèíè ùÿ-éàòà êå÷èðèðëÿð. Áó ìöääÿòäÿ ÿìÿêäàøëàðûìûç ìÿçó-íèééÿòÿ ÷ûõìàäàí, ùÿòòà ùÿôòÿíèí áàçàð ýöíëÿðè þçõèäìÿòëÿðèíè äàâàì åòäèðèáëÿð.

Îíà ýþðÿ äÿ òÿê Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí äåéèë, åëÿúÿäÿ Ôþâãÿëàäÿ Ùàëëàð Íàçèðëèéèíèí, Ñÿðùÿä Ãîøóíëàðû-íûí, éåðëè èúðà ùàêèìèééÿòëÿðèíèí ÿìÿêäàøëàðû õöñóñèêàðàíòèí ðåæèìèíÿ íÿçàðÿò ïðîñåñèíäÿ çÿðóðÿò éàðàíäû-

üû òÿãäèðäÿ ïîëèñ ÿìÿêäàøëàðûíà âÿ Äàõèëè Ãîøóíëàðûíùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûíà êþìÿê ìÿãñÿäè èëÿ áó èøÿ úÿëáîëóíóðëàð.

Ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê áó ÷ÿòèí âÿ ìÿñóëèééÿòëèèøäÿ Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí ÿìÿêäàøëàðûíà êþìÿêåäÿí áöòöí ãóðóìëàðà âÿ âÿòÿíäàøëàðà þç òÿøÿêêöðö-ìöçö áèëäèðèðèê.

Îðäó äà êàðàíòèí ðåæèìèíÿíÿçàðÿòÿ úÿëá îëóíäó

ÈÈÍÍÄÄÈÈ ÄÄßß ÉÉÀÀÇÇÛÛÐÐËËÀÀÐÐ ÊÊÈÈ,, ÐÐÀÀÌÌÈÈÍÍÁÁÀÀÉÉÐÐÀÀÌÌËËÛÛ ÍÍÈÈÉÉßß ÝÝÞÞÐÐÖÖÍÍÌÌÖÖÐÐ??

Íåéëÿñèí êè, ýþðöíìÿéèéëÿ ýþðöíìÿ-ìÿéèíèí áèð ôàéäàñû âàðìû? Âÿ éà

îíóí äåäèéèíè åøèäÿí âàðìû? Âÿ éàöìóìèééÿòëÿ, áó ÒßÁÈÁ íèéÿ éàðà-íûá, áóíó áèëÿí âàðìû?

Îïåðàòèâ Ãÿðàðýàùûí áó ñóàëëàðàúàâàá âåðìÿéÿ èìêàíû âàðìû?

Áèð ãðóï æóðíàëèñòè îðà éûüûá åéíèñóàëëàð âåðìÿéèí áèð ôàéäàñû âàðìû?

Ìåùðèáàí ßëèéåâà ïîëèñ ÿìÿêäàøëàðûíû ïåøÿ áàéðàìû

ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèê åäèáÁèðèíúè âèòñå-ïðåçèäåíò

Ìåùðèáàí ßëèéåâà ïîëèñÿìÿêäàøëàðûíû ïåøÿ áàé-ðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèêåäèá.

Àäàëåò.àç-ûí ìÿëóìàòû-íà ýþðÿ, Áèðèíúè âèòñå-ïðå-çèäåíò Ìåùðèáàí ßëèéåâà-íûí ðÿñìè "Ènstagram"sÿhiôÿsindÿ ïàéëàøûëàí òÿá-ðèêäÿ äåéèëèð:

"Áöòöí ïîëèñ ÿìÿêäàøëàðû-íû ïåøÿ áàéðàìû ìöíàñèáÿòèëÿ ñÿìèìè-ãÿëáäÿí òÿáðèêåäèðÿì! Áó ÷ÿòèí ýöíëÿðäÿ áèç ùàìûìûç ñèçèí âÿòÿíäàøëà-ðûìûçûí ñàüëàìëûüû íàìèíÿ àòäûüûíûç ãÿòèééÿòëè àääûìëàðûí,éöêñÿê âÿòÿíäàø ìÿñóëèééÿòèíèçèí âÿ ïåøÿêàðëûüûíûçûí øà-ùèäè îëäóã! Ùÿð áèðèíèçÿ âÿ äîüìàëàðûíûçà ìþùêÿì úàí-ñàüëûüû âÿ õîøáÿõòëèê àðçóëàéûðàì".

ÝßÄßÁßÉ ÈÚÐÀ ÙÀÊÈÌÈÉÉßÒÈÁÀØ×ÛÑÛÍÛÍ

ìààøûíû ùÿëÿ äÿ Ýÿäÿáÿéèí èúðàáàø÷ûñû àëûð. Î áàø÷û êè ýÿäÿáÿéëèëÿ-ðèí ùå÷ áèð åòèìàäûíû äîüðóëòìà-éûá, ùå÷ âàõò äà äîüðóëòìàéàúàã.

Ñîðóøàúàãñûç àäû íÿäè? Ïðåçè-äåíò Àïàðàòû îíóí àäûíû âÿ ôàìèëè-éàñûíû ÷îõ ýþçÿë áèëèð.

Âÿ ýþðÿê ùÿìèí øÿõñ èúðà áàø÷û-ñû ìààøûíû íÿ ãÿäÿð àëàúàã, äþâëÿòìàøûíûíäàí äà èñòèôàäÿ åäÿúÿê?

ÒÖÐÊÈÉß ÑÎÑÈÀË ÌÅÄÈÀÉÀÁÈÐ ÒßÏÈÊ ÂÓÐÄÓ

Ñàéûí úöìùóðáàøêàíû ÐÿúÿáÒàééèá ßðäîüàí: "Éîóòóáå,Ôàúåáîîê, Òâèòòåð êèìè ñîñèàëìåäèàëàðû òàìàìèëÿ ãàïàò-ìàã âÿ éà êîíòðîë àëòûíà àë-ìàüû ãÿðàðà àëìûøûã".

ÞÇÖÍÖÇÖ ÃÎÐÓÌÓÐÑÓÍÓÇÑÀ ÑßÙÈÉÉßÍÀÇÈÐËÈÉÈ Âß ÒßÁÈÁ ÍÅÉËßÑÈÍ?

Áó ýöí àäûíû ÷ÿêìÿê èñòÿìÿäèéèì Ñÿùèééÿ Íàçèðëèéèíèíéöêñÿê ðöòáÿëè áèð ìÿìóðóíà òåëåôîí à÷äûì. Éàëíûç âÿ éàë-íûç äîñò êèìè âÿçèééÿòèëÿ ìàðàãëàíäûì. Àç ãàëà êþâðÿëÿ-êþâðÿëÿ äåäè:

- Àãèë ìöÿëëèì, õÿñòÿõàíàëàðäà éåð ÷àòûøìûð. Áó èíñàí-ëàð Îïåðàòèâ Ãÿðàðýàùûí ãÿáóë åòäèéè ãàéäàëàðà íèéÿ ðèà-éÿò åòìèðëÿð? Áèð äîñò êèìè õàùèø åäèðÿì, èíñàíëàðà áóíóèçàù åäèí.

Ìÿí àéðû áèð ìÿñÿëÿ ö÷öí çÿíý åòìèøäèì, àììà ÑÿùèééÿÍàçèðëèéèíèí ùÿìèí âÿçèôÿëè øÿõñè þëêÿíèí äÿðäèíè äàíûøäû.

ÊÎÐÎÍÀÂÈÐÓÑÓÍ ÁÈÐÚß ÕÅÉÐÈ ÎËÄÓ

Äåìÿëè, ñÿùèééÿ íàçèðè Îã-òàé Øèðÿëèéåâ áàøäà îë-ìàãëà éöêñÿê âÿçèôÿëèäþâëÿò ìÿìóðëàðû ùÿòòàäèøëÿðè àüðûéàíäà, éà ìÿ-äÿëÿðè áóëàíàíäà Àëìàíè-éàéà ó÷óðäóëàð.

Ùÿòòà ùàíñû ìÿñÿëÿ èëÿáàüëû ñÿùèééÿ íàçèðè áàøäà

îëìàãëà, éöêñÿê âÿçèôÿëè äþâëÿòìÿìóðëàðûíäàí ñÿùèééÿìèçëÿ

áàüëû íÿñÿ áèð ñþç ñîðóøàíäà úàâàá âåðèðäèëÿð êè, Àëìà-íèéàäà ìöàëèúÿ îëóíóðàì, ãàéûäàíäà úàâàá âåðÿðÿì.

Èíäè äöíéàäà áöòöí þëêÿëÿð ãàïûëàðûíû áàüëàéûá. Éÿíèñÿùèééÿ íàçèðèìèç áàøäà îëìàãëà, éöêñÿê âÿçèôÿëèäþâëÿò ìÿìóðëàðûíûí ùàíñûñà þëêÿéÿ ìöàëèúÿéÿ ýåòìÿêèìêàíëàðû éîõäó.

Ìÿúáóðäóëàð þç õÿòÿõàíàëàðûìûçà ìöðàúèÿò åòñèíëÿð.Âÿ èíäè ýåäèá õÿñòÿõàíàëàðûìûçûí âÿçèééÿòè èëÿ òàíûø îëà-úàãëàð âÿ ýþðÿúÿêëÿð êè, õÿñòÿõàíàëàð ùàíñû âÿçèééÿòäÿ-äè. Îëà áèëÿð êè, áóíäàí ñîíðà ÒßÁÈÁ-èí ñÿëàùèééÿòëÿðè-íÿ äàõèë îëàí õÿñòÿõàíàëàðà äèããÿòè àðòûðñûíëàð. Äöçö,èíàíìûðûã, àììà éàçûðûã.

ÃÎÍØÓÍÓÍ ÏÓËÓÍÓÕßÐÚËßÌßÉß Íß ÂÀÐ ÊÈ?

Äåìÿëè, Áÿõòèéàð Ùàúûéåâèí êîðî-íàâèðóñëà áàüëû áèð ñòàòóñóíó îõó-äóì. Ñþùáÿò Ýöðúöñòàíäà áó-íóíëà áàüëû àïàðûëàí òÿäáèðëÿð-äÿí ýåäèð. Ùÿãèãÿòÿí Ýöðúöñ-òàí áó ñàùÿäÿ ÷îõ áþéöê èøëÿðýþðöð. Èêè ìÿñÿëÿéÿ òîõóíìàãèñòÿéèðÿì. Áèðèíúèñè, áåëÿ ãåéäåäèëèð êè, Ýöðúöñòàíà êîðîíàâèðóñÈðàíäàí ýÿëèá Àçÿðáàéúàíäàí êå÷ÿíêèìäÿíñÿ òÿñáèò åäèëèá âÿ íÿòèúÿ áåëÿ àëû-íûá êè, ýóéà Ýöðúöñòàíäà áó õÿñòÿëèéèí éàéûëìàñûíûí ñÿáÿáêà-ðû áèçèê. ßââÿëà, ùÿìèí øÿõñäÿ áó àøêàð îëóíàíäàí ñîíðà î,êàðàíòèíÿ àëûíûá. Âÿ äåìÿëè, ñÿáÿáêàð áèç äåéèëèê.

Áóíó àòäûã áèð êÿíàðà. Ùÿãèãÿòÿí Áÿõòèéàð Ùàúûéåâèí éàçäû-üû êèìè, Ýöðúöñòàíäà áó õÿñòÿëèéÿ ãàðøû àïàðûëàí îïåðàòèâ òÿäáèð-ëÿð öðÿêà÷àíäûð. Âÿ ãåéä äÿ åäèð êè, àéðû-àéðû øÿõñëÿðäÿí òóòìóøñàùèáêàðëàðà ãÿäÿð Ýöðúöñòàí ùþêóìÿòè íÿ ãÿäÿð âÿñàèò àéûðûá.

Àììà ñîíäà éàçûð êè, ÀÁØ âÿ Àâðîïà þëêÿëÿðè Ýöðúöñòàíà áóõÿñòÿëèéèí ãàðøûñûíû àëìàã ö÷öí 3 ìèëéàðä äîëëàð (áèçèì ïóëëà 5ìèëéàðääàí àðòûã) êþìÿêëèê åäèá.

Ãîíøóíóí ïóëóíó õÿðúëÿìÿê ÷îõ àñàíäû.Àììà ìÿñÿëÿ áóäóð êè, Àçÿðáàéúàí èãòèäàðû äþâëÿòèí þç úè-

áèíäÿí áó õÿñòÿëèéÿ ãàðøû ìöáàðèçÿ ö÷öí 3,5 ìèëéàðä ìàíàò ïóëàéûðûá.

Âÿ îíäàí áàøãà, Öìóìäöíéà Ñÿùèééÿ Òÿøêèëàòûíà 10 ìèë-éîí ìàíàò ïóë àéûðìûøûã âÿ îíóí äà áèð ìèãäàðûíû ÖÑÒ-öíÀçÿðáàéúàíäàêû íöìàéÿíäÿñè Ùàíäå õàíûìûí Ãóáàäàêû èñòè-ðàùÿòèíÿ ñÿðô åòìèøèê.

Îõóúóëàðûí íÿçÿðèíÿ!

Êàðàíòèíëÿ áàüëû îëàðàã ýöíäÿëèê ãÿçåòèìèç ùÿôòÿäÿ3 äÿôÿ - 2-úè, 4-úö âÿ 6-úû ýöíëÿð ýþðöøöíöçÿ ýÿëèð.

ÄÖÍÉÀÍÛ Íß ÕÈËÀÑÅÄßÚßÊ?

Áàõ: ñÿù.6

102 èëëèê øÿðÿô ñàëíàìÿñèÁàõ: ñÿù.3-4

2 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâÄîíàëä Òðàìïà

òÿáðèê ìÿêòóáó ýþíäÿðèá

Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àìåðèêà Áèðëÿøìèø Øòàòëàðû-íûí Ïðåçèäåíòè Çàòè-àëèëÿðè úÿíàá Äîíàëä Òðàìïà òÿáðèêìÿêòóáó ýþíäÿðèá.

Òÿáðèêäÿ äåéèëèð:"Ùþðìÿòëè úÿíàá Ïðåçèäåíò,4 Èéóë - Ìöñòÿãèëëèê Ýöíö ìöíàñèáÿòèëÿ Ñèçè âÿ äîñò

Àìåðèêà õàëãûíû þç àäûìäàí âÿ Àçÿðáàéúàí õàëãû àäûí-äàí öðÿêäÿí òÿáðèê åäèðÿì.

30 èëÿ éàõûíäûð êè, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû âÿ Àìåðè-êà Áèðëÿøìèø Øòàòëàðû àðàñûíäà óüóðëó ÿìÿêäàøëûã ìöíà-ñèáÿòëÿðè ìþâúóääóð. Áó èëëÿð ÿðçèíäÿ ÀÁØ øèðêÿòëÿðè þëêÿ-ìèçäÿ åíåðæè ñåêòîðóíóí, èíôîðìàñèéà-êîììóíèêàñèéàòåõíîëîýèéàëàðûíûí âÿ äèýÿð âàúèá ñàùÿëÿðèí èíêèøàôûíäàìöùöì ðîë îéíàéûáëàð.

Åéíè çàìàíäà, áåéíÿëõàëã òÿùëöêÿñèçëèéèí ìþùêÿì-ëÿíäèðèëìÿñè âÿ òåððîðèçìëÿ ìöáàðèçÿ ñàùÿñèíäÿ äÿ þëêÿ-ëÿðèìèç íöìóíÿâè ÿìÿêäàøëûã ÿëàãÿëÿðè ãóðóáëàð. ßìè-íÿì êè, Àçÿðáàéúàí-ÀÁØ äîñòëóã âÿ òÿðÿôäàøëûã ìöíàñè-áÿòëÿðè áèðýÿ ñÿéëÿðèìèçëÿ áóíäàí ñîíðà äàùà äà ýåíèøëÿ-íÿúÿêäèð.

Öìèä åäèðèê êè, ÀÒßÒ-èí Ìèíñê ãðóïóíóí ùÿìñÿäð þë-êÿñè îëàí Àìåðèêà Áèðëÿøìèø Øòàòëàðû Åðìÿíèñòàí-Àçÿð-áàéúàí Äàüëûã Ãàðàáàü ìöíàãèøÿñèíèí ÁÌÒ Òÿùëöêÿñèç-ëèê Øóðàñûíûí ãÿòíàìÿëÿðè, Ùåëñèíêè Éåêóí Àêòûíûí ïðèí-ñèïëÿðè ÿñàñûíäà Àçÿðáàéúàíûí ÿðàçè áöòþâëöéö, ñóâåðåí-ëèéè âÿ ñÿðùÿäëÿðèíèí òîõóíóëìàçëûüû ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ òåçëèêëÿÿäàëÿòëè ùÿëëè èñòèãàìÿòèíäÿ ñÿéëÿðèíè äàùà äà àðòûðàúàãäûð.

Äöíéàíûí ÚÎÂÛÄ-19 ïàíäåìèéàñû èëÿ öçëÿøäèéè áó ÷ÿ-òèí çàìàíäà Àçÿðáàéúàí õàëãûíûí Àìåðèêà õàëãû èëÿ ùÿì-ðÿé îëäóüóíó áèð äàùà ãåéä åòìÿê èñòÿéèðÿì.

Áó ÿëàìÿòäàð ýöíäÿ Ñèçÿ ìþùêÿì úàíñàüëûüû, èøëÿðè-íèçäÿ óüóðëàð, Àìåðèêà Áèðëÿøìèø Øòàòëàðûíà äàèì ðèôàù àð-çóëàéûðàì".

Äþâëÿò Âåðýè Õèäìÿòèíèíßñàñíàìÿñèíäÿ äÿéèøèêëèê

åäèëäè Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû

Ïðåçèäåíòèíèí 2019-úó èë 30 äåêàáð òàðèõëè 911 íþìðÿëèÔÿðìàíû èëÿ òÿñäèã åäèëìèø "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêà-ñûíûí Èãòèñàäèééàò Íàçèðëèéè ùàããûíäà ßñàñíàìÿ"äÿ âÿ2020-úè èë 12 ìàé òàðèõëè 1017 íþìðÿëè Ôÿðìàíû èëÿ òÿñ-äèã åäèëìèø "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Èãòèñàäèé-éàò Íàçèðëèéè éàíûíäà Äþâëÿò Âåðýè Õèäìÿòèíèí ßñàñíà-ìÿñè"íäÿ äÿéèøèêëèê åäèëìÿñè ùàããûíäà Ôÿðìàí èìçà-ëàéûá.

Ôÿðìàíëà Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí2019-úó èë 30 äåêàáð òàðèõëè 911 íþìðÿëè Ôÿðìàíû èëÿ òÿñ-äèã åäèëìèø (Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÃàíóíâåðèúèëèêÒîïëóñó, 2019, ¹ 12, ìàääÿ 1954; Àçÿðáàéúàí Ðåñïóá-ëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí 2020-úè èë 12 ìàé òàðèõëè 1017 íþìðÿ-ëè Ôÿðìàíû) "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí ÈãòèñàäèééàòÍàçèðëèéè ùàããûíäà ßñàñíàìÿ"éÿ àøàüûäàêû ìÿçìóíäà3.0.91-5-úè éàðûìáÿíä ÿëàâÿ åäèëèð:

"3.0.91-5. ñòðóêòóðóíà äàõèë îëàí ìöâàôèã ãóðóì âàñè-òÿñèëÿ ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ñóáéåêòëÿðè âÿ îíëàðûí âÿçèôÿ-ëè øÿõñëÿðè òÿðÿôèíäÿí åïèäåìèéà ÿëåéùèíÿ ðåæèìèí, ñàíèòà-ðèéà-ýèýèéåíà âÿ êàðàíòèí ðåæèìëÿðèíèí òÿëÿáëÿðèíÿ ÿìÿëåäèëìÿñèíÿ íÿçàðÿòè ùÿéàòà êå÷èðìÿê;".

Ùÿì÷èíèí, Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí2020-úè èë 12 ìàé òàðèõëè 1017 íþìðÿëè Ôÿðìàíû èëÿ òÿñäèãåäèëìèø "Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí Èãòèñàäèééàò Íàçèð-ëèéè éàíûíäà Äþâëÿò Âåðýè Õèäìÿòèíèí ßñàñíàìÿñè"íÿàøàüûäàêû ìÿçìóíäà 3.0.18-1-úè éàðûìáÿíä ÿëàâÿ åäèëèð:

"3.0.18-1. ñàùèáêàðëûã ôÿàëèééÿòè ñóáéåêòëÿðè âÿ îíëàðûíâÿçèôÿëè øÿõñëÿðè òÿðÿôèíäÿí åïèäåìèéà ÿëåéùèíÿ ðåæèìèí,ñàíèòàðèéà-ýèýèéåíà âÿ êàðàíòèí ðåæèìëÿðèíèí òÿëÿáëÿðèíÿÿìÿë åäèëìÿñèíÿ íÿçàðÿòè ùÿéàòà êå÷èðìÿê;".

Àçÿðáàéúàí Ïîëèñè ýöíö - èéóëóí 2-äÿ Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Ïîëèñ Àêà-äåìèéàñûíäà 2019-2020-úè òÿäðèñ èëèíèíáóðàõûëûøûíà ùÿñð îëóíìóø òÿíòÿíÿëèìÿðàñèì êå÷èðèëèá.

Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí Ìÿòáóàòõèäìÿòèíäÿí Àäàëåò.àç-à âåðèëÿí ìÿëó-ìàòà ýþðÿ, Äàõèëè Èøëÿð íàçèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Âèëàéÿò Åéâàçîâ òÿäáèðäÿ èø-òèðàê åäèá.

Òÿäáèð èøòèðàê÷ûëàðû õàëãûìûçûíöìóììèëëè ëèäåðè Ùåéäÿð ßëèéåâèí, ñó-âåðåíëèéèìèç âÿ ÿðàçè áöòþâëöéöìöç óü-ðóíäà øÿùèäëèê çèðâÿñèíÿ óúàëìûø, õèä-ìÿòè áîðúó éåðèíÿ éåòèðÿðêÿí ùÿëàê îë-ìóø ïîëèñ ÿìÿêäàøëàðûíûí õàòèðÿñèíè áèðäÿãèãÿëèê ñöêóòëà éàä åäèáëÿð. ÑîíðàÀçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí äþâëÿòùèìíè ñÿñëÿíäèðèëèá.

Òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèìäÿ ÷ûõûø åäÿí íà-çèð Âèëàéÿò Åéâàçîâ Àêàäåìèéàíûíìöÿëëèì âÿ ìöäàâèì ùåéÿòèíè ÿëàìÿò-äàð ýöí ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèê åäÿðÿê ìÿ-çóí ýöíöíöí éàääàøëàðäà äÿðèí èç ãîéàíóíóäóëìàç ùàäèñÿ, åéíè çàìàíäà, éåíèùÿéàòûí áàøëàíüûúû îëäóüóíó, ìÿçóíëàðûãàðøûäà äàùà ìÿñóë âÿ øÿðÿôëè áèð ôÿàëèé-éÿòèí ýþçëÿäèéèíè äèããÿòÿ ÷àòäûðûá.

Ãåéä îëóíóá êè, äþâëÿò ìöñòÿãèëëèéè-ìèçèí áÿðïàñûíäàí ñîíðà àëè òÿùñèëëè ïîëèñêàäðëàðûíà òÿëÿáàò áöòöí úèääèëèéè èëÿýöíäÿìÿ ýÿëäèéèíäÿí Áàêû Õöñóñè ÎðòàÌèëèñ Ìÿêòÿáèíèí áàçàñûíäà Ïîëèñ Àêà-äåìèéàñû éàðàäûëûá âÿ îíà áèðèíúè äÿðÿ-úÿëè àëè òÿùñèë ìöÿññèñÿñè ñòàòóñó âåðèëèá.Àêàäåìèéàíûí ñîíðàêû èíêèøàôû Óëó Þí-äÿðèí âÿ ìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèìèç Èëùàìßëèéåâèí àäû èëÿ áàüëû îëìàãëà þòÿí èëëÿðÿðçèíäÿ îíóí ìàääè-òåõíèêè áàçàñû ÿùÿ-ìèééÿòëè äÿðÿúÿäÿ ýöúëÿíèá, ìöàñèð èíô-ðàñòðóêòóðó ôîðìàëàøûá. Äàõèëè èøëÿð îð-ãàíëàðûíäà ïåøÿêàðëûüûí àðòäûüû èëÿ áàüëûìþùòÿðÿì Ïðåçèäåíòèí ïîëèñèí 100 èëëèêéóáèëåéè ìöíàñèáÿòèëÿ òÿáðèêèíäÿ ãåéäîëóíàí ôèêèðëÿðè õàòûðëàäàí ýåíåðàë-ïîë-êîâíèê Âèëàéÿò Åéâàçîâ Àêàäåìèéàäàìöàñèð äöøöíúÿñè, âÿòÿíïÿðâÿðëèéè âÿäèýÿð ìÿíÿâè êåéôèééÿòëÿðè èëÿ ñå÷èëÿí,éåíè ÷àüûðûøëàðà àäåêâàò úàâàá âåðÿí,

ãàðøûäàêû ùÿäÿôëÿðÿ ÷àòìàã ö÷öí ìöàñèðäöíéàýþðöøöíÿ ìàëèê Àçÿðáàéúàí ïîëè-ñèíèí éåíè íÿñëèíèí éåòèøäèéèíè ïðîôåññîð-ìöàëëèì ùåéÿòèíèí óüóðó àäëàíäûðûá. Íà-çèð ùàçûðêû èíòåðíåò ÿñðèíäÿ, ðÿãÿìñàëäöíéàäà éöêñÿê áèëèê âÿ áàúàðûã îëìà-äàí êå÷èíìÿéèí ìöìêöíñöçëöéöíö, áó-íóí ö÷öí Àêàäåìèéàäà êóðñàíòëàðûí èí-

òåëëåêòóàë ñÿâèééÿñèíèí éöêñÿëäèëìÿñèí-äÿí þòðö ùÿð úöð øÿðàèòèí éàðàäûëäûüûíû,ýÿëÿúÿéèí ïîëèñëÿðèíèí õöñóñè íÿçÿðè áè-ëèê, ôèçèêè âÿ ïñèõîëîæè ùàçûðëûüûíäà ïåäà-ãîæè êîëëåêòèâèí ìàêñèìóì ñÿé ýþñòÿðäè-éèíè, êóðñàíòëàðäà éöêñÿê ïåøÿêàðëûã ôîð-ìàëàøäûðìàãëà áÿðàáÿð, èíäèêè äþâðäÿ÷îõ âàúèá îëàí ìèëëè ðóù, âÿòÿíïÿðâÿðëèê,ùóìàíèçì, çàáèò ãöðóðó êèìè ìÿíÿâèäÿéÿðëÿð àøûëàìàã ö÷öí ñÿéëÿðèíè àðòûð-äûãëàðûíà äà äèããÿò ÷ÿêèá.

Úÿíàá Â.Åéâàçîâ ïàíäåìèéà äþâðö-íöí ÷ÿòèíëèêëÿðèíÿ áàõìàéàðàã ìàðò àéû-íûí 14-äÿí åòèáàðÿí òÿòáèã îëóíàí ñîñèàëèçîëéàñèéà òÿäáèðëÿðèíèí èúðàñû ñàùÿñèíäÿäàõèëè èøëÿð îðãàíëàðû ÿìÿêäàøëàðûíûí àè-äèééÿòè âÿçèôÿëÿðè óüóðëà éåðèíÿ éåòèðìÿ-ñèíèí, ýöúëÿíäèðèëìèø èø ðåæèìèíäÿ ÷àëûø-ìàñûíà áàõìàéàðàã ùÿð áèð ïîëèñ ÿìÿê-äàøûíûí ãàíóí ÷ÿð÷èâÿñèíäÿ ùÿðÿêÿòåäÿðÿê èíñàíëàðûí êþìÿéèíÿ ÷àòìàñûíûí,îíëàðûí ùÿéàòè ïðîáëåìëÿðèíèí ùÿëëèíÿéàðäûì÷û îëìàñíûí, ìöðàúèÿòëÿðÿ ùÿñ-ñàñëûãëà éàíàøìàñûíûí, ùàáåëÿ, ãàíóíóïîçàíëàðà ãàðøû ìöáàðèçÿäÿ äþíìÿçëèéè-íèí èúòèìàèééÿò òÿðÿôèíäÿí ùÿññàñëûãëà

âÿ ìèííÿòäàðëûã ùèññè èëÿ ãàðøûëàíäûüûíûõöñóñè âóðüóëàéûá.

Äàõèëè Èøëÿð íàçèðè úÿíàá Âèëàéÿò Åé-âàçîâ òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèì èøòèðàê÷ûëàðûàäûíäàí Àçÿðáàéúàí ÐåñïóáëèêàñûíûíÏðåçèäåíòè, Ñèëàùëû Ãöââÿëÿðèí Àëè ÁàøÊîìàíäàíû úÿíàá Èëùàì ßëèéåâè ÿìèíåäèá êè, ñûðàëàðûìûçà ãîøóëàí ýÿíú çàáèò-ëÿð äÿ õàëãûìûçûí àñàéèøèíèí, òÿùëöêÿñèçùÿéàòûíûí åòèáàðëû ãîðóíìàñû èøèíÿ ëàéèã-ëè òþùôÿëÿð âåðÿñÿê, ãàíóíëà ìöÿééÿíåäèëìèø âÿçèôÿëÿðè âÿ ãàðøûéà ãîéóëìóøòàïøûðûãëàðû òàì éåðèíÿ éåòèðÿñÿêäèð.

Ïîëèñ Àêàäåìèéàñûíûí ðÿèñè, ïîëèñ ýå-íåðàë-ìàéîðó Íàçèì ßëèéåâ áó àëè ïîëèñòÿùñèë îúàüûíäà òÿëèì-òÿäðèñ ïðîñåñèíèíòÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè âÿ ìàääè-òåõíèêè áà-çàíûí äàùà äà ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè èñòè-ãàìÿòèíäÿ ýþðöëÿí èøëÿð áàðÿäÿ ìÿðóçÿèëÿ ÷ûõûø åäèá.

Î, òÿëèì-òÿäðèñ ïðîñåñèíèí äàùà äàòÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, áó èøÿ èõòèñàñëû ìöòÿ-õÿññèñëÿðèí úÿëá îëóíìàñû, èíôîðìàñèéàòåõíîëîýèéàëàðû èëÿ ïåøÿêàðúàñûíà èøëÿ-ìÿéè áàúàðàí éåíè íÿñèë ïîëèñ ÿìÿêäàø-ëàðûíûí éåòèøäèðèëìÿñè, áöòþâëöêäÿ ìöà-ñèð äþâðöí ÷àüûðûø âÿ òÿùäèäëÿðèíÿ úàâàáâåðÿí èõòèñàñëû êàäð ùàçûðëûüûíûí ùÿéàòàêå÷èðèëìÿñè áàðÿäÿ ãàðøûéà ãîéóëàí òÿ-ëÿáëÿðèí, ÿìð âÿ ýþñòÿðèøëÿðèí òàì âÿéöêñÿê ñÿâèééÿäÿ éåðèíÿ éåòèðèëìÿñèö÷öí áóíäàí ñîíðà äà ÿçìëÿ ÷àëûøàúàã-ëàðûíà, áèëèê âÿ áàúàðûüûìûçû ÿñèðýÿìÿ-éÿúÿêëÿðèíÿ Äàõèëè Èøëÿð íàçèðèíè ÿìèíåäèá.

Òÿäáèðèí ñîíóíäà äàõèëè èøëÿð íàçèðèÏîëèñ Àêàäåìèéàñûíû ôÿðãëÿíìÿ èëÿ áèòèð-ìèø ìÿçóíëàðà - Àòà Âÿëèéåâÿ, Ìÿùÿì-ìÿä Ðçàéåâÿ, Íóðëàí Éóñèôîâà äèïëîì-ëàðû âÿ "ïîëèñ áàø ëåéòåíàíòû" õöñóñè ðöò-áÿëÿðèíèí ïàãîíëàðûíû òÿãäèì åäèá.

Ïîëèñ ëåéòåíàíòû Íóðëàí Ìèðçÿéåâ éàøêþòöéöíÿ ðÿìçè õàòèðÿ ëþâùÿñèíè âóðóá.Äàùà ñîíðà äþéöø áàéðàüû äþðäöíúöêóðñ ìöäàâèìëÿðèíÿ òÿùâèë âåðèëèá. Ìö-äàâèìëÿð "Àçÿðáàéúàí Ïîëèñè" ìàðøûíûèôà åäèáëÿð.

Ñîíäà øÿõñè ùåéÿò ìÿòèí àääûìëàð-ëà òðèáóíàíûí ãàðøûñûíäàí êå÷èá.

Áó þäÿíèøëÿð ãûñà áèð ìöä-äÿòäÿ ùèññÿ-ùèññÿ þäÿíèëÿúÿê.

Áóíó Îïåðàòèâ Ãÿðàðýàùûíêå÷èðäèéè áèðèôíãäÿ Ïðåçèäåíòè-íèí èãòèñàäè ìÿñÿëÿëÿð öçðÿ êþ-ìÿê÷èñè Øàùìàð Ìþâñöìîâ äå-éèá. Îíóí ñþçëÿðèíÿ ýþðÿ, áèðäÿ-

ôÿëèê þäÿìÿëÿðëÿ áàüëû ãÿðàð ãÿ-áóë îëóíóá, âÿ 8 ðàéîí öçðÿ òÿò-áèã îëóíàúàã. Áó þäÿíèøëÿð ãûñàáèð ìöääÿòäÿ ùèññÿ-ùèññÿ þäÿ-íèëÿúÿê, ÷öíêè ìÿãñÿä îäóð êè,èíñàíëàð êöòëÿâè øÿêèëäÿ áàíêî-ìàòëàðûí ãàðøûñûíäà òîïëàøìà-ñûí.

"Éåíèäÿí êàðàíòèí ðåæèìè òÿò-áèã îëóíàí ÿðàçèëÿðäÿ 190 ìà-íàò áèðäÿôÿëèê þäÿìÿíèí âåðèë-ìÿñè ìÿñÿëÿñèíÿ ýÿëäèêäÿ èñÿ,áó ìÿñÿëÿ ìöçàêèðÿ îëóíàúàãâÿ éàõûí çàìàíäà áóíóëà áàüëûìöçàêèðÿëÿðèí íÿòèúÿñè ìÿëóìîëàúàã".

Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí áÿçèâÿçèôÿëè øÿõñëÿðèíèí þç ñÿëàùèééÿò-ëÿðèíäÿí ãÿñäÿí ãóëëóã ìÿíàôåéè-íÿ çèää îëàðàã èñòèôàäÿ åäèá úÿìèé-éÿòèí âÿ äþâëÿòèí ãàíóíëà ãîðóíàíìÿíàôåëÿðèíÿ ìöùöì çÿðÿð âóðàí÷îõñàéëû ãàíóíàçèää ÿìÿëëÿðÿ éîëâåðìÿëÿðè èëÿ áàüëû Äþâëÿò Òÿùëö-êÿñèçëèéè Õèäìÿòèíÿ äàõèë îëìóøìÿëóìàòëàð ÿñàñûíäà èñòèíòàã-ÿìÿëèééàò òÿäáèðëÿðè ùÿéàòà êå÷èðè-ëèð.

Áó áàðÿäÿ Àäàëåò.àç-à ÄþâëÿòÒÿùëöêÿñèçëèéè Õèäìÿòèíäÿí Òðåíäÿ

âåðèëÿí ìÿëóìàòà ýþðÿ, àïàðûëàíàðàøäûðìàëàð, úèíàéÿò òþðÿòìÿêäÿøöáùÿëè áèëèíÿí øÿõñëÿð âÿ òþðÿäèëìèøúèíàéÿò ÿìÿëëÿðè áàðÿäÿ èúòèìàèééÿ-òÿ ÿëàâÿ ìÿëóìàò âåðèëÿúÿêäèð.

ÁßËßÄÈÉÉß ÑßÄÐËÈÉÈÍß ÝÞÐßÁÀØ ÍÀÇÈÐËÈÊÄßÍ ÈÑÒÅÔÀ ÂÅÐÄÈ

Ôðàíñàíûíáàø íàçèðèÅäóàðä Ôèëèï-ïå èéóëóí 3-äÿ èñòåôà âå-ðèá. ÒÀÑÑ-ûíâåðäèéè ìÿëó-ìàòà ýþðÿ,éàéûëàí áóõÿáÿðè Éåëèñåé ñàðàéû òÿñäèãëÿéèá. Ôðàíñà ïðåçè-äåíòè Åììàíóåë Ìàêðîí îíóí èñòåôà ÿðèçÿñèíèãÿáóë åäèá.

Îíó äà ãåéä åäÿê êè, áàø íàçèð êå÷äèéèìèç ùÿôòÿñîíó Ôðàíñàäà êå÷èðèëÿí áÿëÿäèééÿ ñå÷êèëÿðèíÿ ãà-òûëìûø âÿ Ãàâð øÿùÿðèíèí áÿëÿäèééÿ ñÿäðè ñå÷èëìèø-äèð. Å.Ôèëèïïå áóíäàí ñîíðà áÿëÿäèééÿ áàø÷ûñû âÿçè-ôÿñèíè èúðà åòìÿê ö÷öí áàø íàçèð âÿçèôÿñèíäÿí èñòå-ôà âåðèá.

Áàø íàçèð Ôèëèïïå ÿñëèíäÿ þç âÿçèôÿñèíè äàâàì åò-äèðìÿê ùöãóãóíà ñàùèá èäè. Ôðàíñà Êîíñòèòóñèéàñûíàýþðÿ, Ôèëèïïèí Áàø íàçèð îëäóüó ìöääÿòäÿ éåðèíÿâÿêàëÿòíàìÿ èëÿ áÿëÿäèééÿ áàø÷ûñû òÿéèí åòìÿéÿèúàçÿ âåðèëèð. Àììà íÿäÿíñÿ î, áóíà ýåòìÿäè.

Õàòûðëàäàã êè, 49 éàøëû Åäóàðä Ôèëëèïå 2017-úè èëìàéûí 15-äÿí ùþêóìÿò áàø÷ûñû âÿçèôÿñèíäÿ èøëÿéèð-äè.

Î, èéóíóí 28-äÿ èñÿ Ãàâð øÿùÿðèíèí áÿëÿäèééÿñÿäðè ñå÷èëèá. Áèð ìöääÿò ÿââÿë ãàëèá ýÿëÿúÿéè ùàë-äà áÿëÿäèééÿ ñÿäðè èøëÿìÿéÿúÿéèíè áèëäèðìèøäè.

Áèð ìöääÿò Ôðàíñà ÊÈÂ-ëÿðè ïðåçèäåíò Åì-ìàíóåë Ìàêðîíëà áàø íàçèð Ôèëèïïå àðàñûíäà ôè-êèð àéðûëûüûíûí îëäóüó áàðÿäÿ ìÿëóìàò éàéìûøäû.Èéóëóí 2-äÿ Ôðàíñà ïðåçèäåíòè êîðîíàâèðóñ ïàí-äåìèéàñûíäàí ñîíðà þëêÿäÿ áÿðïà èøëÿðè ôîíóíäàùþêóìÿòäÿ éåðäÿéèøìÿ åäÿúÿéèíè à÷ûãëàìûøäû.

ÌÅÙÐÈÁÀÍ

Ïîëèñ ýöíö âÿ òÿäðèñ èëèíèí áóðàõûëûøûíàùÿñð îëóíàí òÿíòÿíÿëè ìÿðàñèì êå÷èðèëèá

ØØààùùììààðð ÌÌþþââññööììîîââ:: 119900 ììààííààòò ááèèððääÿÿôôÿÿëëèèêêþþääÿÿììÿÿ ããûûññàà ááèèðð ììööääääÿÿòòääÿÿ þþääÿÿííèèëëÿÿúúÿÿêê

ÄÒÕ Õàðèúè Èøëÿð Íàçèðëèéèíèí âÿçèôÿëèøÿõñëÿðè èëÿ áàüëû ÿìÿëèééàòà áàøëàäû

3ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

Òàðèõèíèí ÿí ãöäðÿòëè äþâðöíöéàøàéàí Àçÿðáàéúàí èãòèñàäè-ñî-ñèàë èíêèøàô ìîäåëè èëÿ éàíàøû, ùÿìäÿ òÿùëöêÿñèçëèéèí âÿ ñàáèòëèéèí åòè-áàðëû òÿìèíàòû áàõûìûíäàí äöíéà-äà ìöêÿììÿë íöìóíÿëÿðäÿí áèðè-íè éàðàäûá. Áåéíÿëõàëã òåððîð÷óëó-üóí âÿ òðàíñìèëëè úèíàéÿòêàðëûüûíñÿðùÿä òàíûìàäûüû, êðèìèíîýåíäóðóìóí ãëîáàë ìèãéàñäà êÿñêèí-ëÿøäèéè ìöàñèð äþâðäÿ þëêÿìèç úÿ-íàá Ïðåçèäåíòèí òÿáèðèíúÿ äåñÿê,ñàáèòëèê àäàñûíà ÷åâðèëèá. Áó íàè-ëèééÿòèí ÿëäÿ îëóíìàñûíäà øöáùÿ-ñèç êè, äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðûíûí ÿç-ìêàð ôÿàëèééÿòè äÿ ìöùöì ñÿúèééÿäàøûéûð.

102-úè èëäþíöìöíö ãåéä åäÿíÀçÿðáàéúàí ïîëèñè èúòèìàè àñàéè-øèí ãîðóíìàñûíäà, ìöñòÿãèë äþâ-ëÿòèìèçÿ ãàðøû éþíÿëÿí úèíàéÿòêàðãÿñäëÿðèí ãàðøûñûíûí àëûíìàñûíäàìöñòÿñíà õèäìÿòëÿð ýþñòÿðèð. Òîð-ïàãëàðûìûçûí ìöäàôèÿñè, ìöòÿøÿê-êèë úèíàéÿòêàðëûüà ãàðøû ìöáàðèçÿâÿ äèýÿð èñòèãàìÿòëÿðäÿ ãàðøûéàãîéóëìóø âÿçèôÿëÿðè ëàéèãèíúÿ éå-ðèíÿ éåòèðèð.

Ïîëèñ Ýöíö ÿðÿôÿñèíäÿ ùÿì-ñþùáÿò îëäóüóìóç Äàõèëè Èøëÿð íà-çèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Âèëàéÿò ÅÉ-ÂÀÇÎÂ áó òàðèõè íàèëèééÿòè Öìóì-ìèëëè Ëèäåð Ùåéäÿð ßëèéåâèí ÿñàñû-íû ãîéäóüó âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàìßëèéåâèí óüóðëà äàâàì åòäèðäèéèñðòàòåæè êóðñëà ÿëàãÿëÿíäèðèð. Íàçè-ðèí ôèêðèíúÿ, ãëîáàë ïàíäåìèéà èëÿáàüëû úèääè ñûíàãëàðëà öçëÿøäèéèìèçáó ÷ÿòèí ýöíëÿðäÿí äÿ ìÿùç äöç-ýöí éöðöäöëÿí ìöáàðèçÿ ñòðàòåýè-éàñû âÿ Ïðåçèäåíò-Õàëã ùÿìðÿéëèéèñàéÿñèíäÿ ãóðòóëàúàüûã.

- Úÿíàá Íàçèð, ÀçÿðáàéúàíÏîëèñè 102-úè èëäþíöìöíö ÿíÿ-íÿâè îëìàéàí äþíÿìäÿ - ãëîáàëïàíäåìèéàíûí êöòëÿâè ôÿñàäëàðû-íà ãàðøû àïàðûëàí ìöáàðèçÿ øÿ-ðàèòèíäÿ ãåéä åäèð. Þòÿí 4 àéàéàõûí äþâð ö÷öí ñÿðò êàðàíòèíðåæèìèíäÿ ïîëèñ ôÿàëèééÿòèíèí èë-êèí íÿòèúÿëÿðèíè íåúÿ ãèéìÿòëÿí-äèðèðñèíèç?

- Þíúÿ áèð ìÿãàìà õöñóñè äèã-ãÿò àéûðìàã èñòÿðäèì. Ùÿãèãÿòÿíäÿ, ïàíäåìèéà åëÿ ãëîáàë ôÿñàäëàðâÿ êÿñêèí ïðîáëåìëÿð éàðàäûá êè,îíóí àüûð íÿòèúÿëÿðè áöòöí äöíéà-äà þçöíö ùèññ åòäèðèð.

Þòÿí àéëàð ÿðçèíäÿ ôþâãÿëäþâ-ëÿòëÿðèí êîðîíàâèðóñ ãàðøûñûíäààúèç ãàëäûüûíû, ÿí ýöúëö ñÿùèééÿñèñòåìèíÿ ìàëèê þëêÿëÿðäÿ èíñàí-ëàðûí ìöàëèúÿñè ö÷öí õÿñòÿõàíàëà-ðûí ÷àòûøìàäûüûíû, äöíéà èãòèñàäèé-éàòûíäà àïàðûúû ðîëà ìàëèê äþâëÿò-ëÿðèí úèääè áþùðàíëà, âÿòÿíäàøëàðû-íûí èñÿ áþéöê ñîñèàë ÷ÿòèíëèêëÿðëÿöçëÿøäèéèíè ìöøàùèäÿ åòäèê. Áóàúûíàúàãëû ìÿíçÿðÿ òÿÿññöô êè,ùÿð ýöí äàùà äà êÿñêèíëÿøèð.

Áó áÿëà Àçÿðáàéúàíäàí äà éàíêå÷ìÿéèá. Ìàðò àéûíäàí åòèáàðÿíþëêÿäÿ êàðàíòèí ðåæèìè òÿòáèã îëó-íóá âÿ ìöÿééÿí äþâðëÿðäÿ äàùàäà ñÿðòëÿøäèðèëèá. Ìþùòÿðÿì Ïðåçè-äåíò èëê ýöíäÿí ïàíäåìèéàíûí éà-ðàäà áèëÿúÿéè ÷ÿòèíëèêëÿðè äöçýöíìöÿééÿíëÿøäèðäè âÿ ïðåâåíòèâ òÿä-áèðëÿðëÿ êîðîíàâèðóñóí òèááè, èãòè-ñàäè, ñîñèàë, ïñèõîëîæè ôÿñàäëàðûíàãàðøû ñèñòåìëè ìöáàðèçÿ ñòðàòåýè-éàñû ôîðìàëàøäûðäû. Ãàáàãëàéûúûàääûìëàðûí àòûëìàñûíà äàèð êîíê-ðåò ýþñòÿðèøëÿð âåðäè. Òÿñàäöôè äå-éèë êè, ìàðòûí ñîíëàðûíäà åëàí îëóí-ìóø âÿ àïðåë àéûíäàí èúðàñûíàáàøëàíàí ñîñèàë-èãòèñàäè äÿñòÿêïðîãðàìû ñàéÿñèíäÿ èíäèéÿäÿê þë-êÿ èãòèñàäèééàòûíà, ñàùèáêàðëàðà,èøñèç âÿòÿíäàøëàðà, àçòÿìèíàòëû òÿ-áÿãÿëÿðÿ âÿ äèýÿð ùÿìâÿòÿíëÿðè-ìèçÿ äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí 3, 5 ìèë-éàðä ìàíàòäàí àðòûã âÿñàèò þäÿí-ìèøäèð.

Ùÿìèí ñîñèàë-èãòèñàäè äÿñòÿêêàìïàíèéàñû èñÿ òèááè ìöäàôèÿòÿäáèðëÿðè èëÿ ïàðàëåë àïàðûëûðäû. Ãû-ñà ìöääÿòäÿ þëêÿíèí ñÿùèééÿ ñèñ-

òåìèíèí èíôðàñòðóêòóð âÿ ìöòÿõÿñ-ñèñ áàçàñû ïàíäåìèéà äþâðöíÿóéüóíëàøäûðûëäû, òÿêìèëëÿøäèðèëäè,éåíè ìîäóë õÿñòÿõàíàëàð èñòèôàäÿ-éÿ âåðèëäè.

Áó ïðîñåñäÿ Áèðèíúè âèòñå-ïðå-çèäåíò õàíûì Ìåùðèáàí ßëèéåâà-íûí èëê ýöíäÿí ýþñòÿðäèéè òÿøÿá-áöñëÿð âÿ ñÿéëÿð, àèäèééÿòè äþâëÿòîðãàíëàðû ðÿùáÿðëÿðèíèí èøòèðàêû èëÿêå÷èðäèéè ìöøàâèðÿëÿðäÿ ãÿáóë åäè-ëÿí ãÿðàðëàð ïàíäåìèéà èëÿ ìöáà-ðèçÿíèí ñÿìÿðÿëèëèéèíèí àðòìàñûíûøÿðòëÿíäèðäè, ùàáåëÿ Ùåéäÿð ßëè-éåâ Ôîíäóíóí þëêÿ áîéó òÿøêèë åò-äèéè áþéöê ùóìàíèòàð äÿñòÿê àêñè-éàëàðû õàëãûìûç òÿðÿôèíäÿí ìèííÿò-äàðëûãëà ãàðøûëàíäû.

Þëêÿìèçèí ïàíäåìèéàéà ãàðøûìöáàðèçÿ ñòðàòåýèéàñû áåéíÿëõàëãòÿøêèëàòëàð òÿðÿôèíäÿí äÿ éöêñÿêãèéìÿòëÿíäèðèëèð. Áöòöí áóíëàð õàë-ãûìûçäà äþâëÿòÿ, èãòèäàðà ùÿì åòè-ìàäû éöêñÿëäèð, ùÿì äÿ äþâëÿòáàø÷ûñûíûí ñèéàñÿòèíèí àëòåðíàòèâ-ñèçëèéèíè òÿñäèã åäèð. Íÿòèúÿ åòèáà-ðèëÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí "Áèçáèðëèêäÿ ýöúëöéöê!" ÷àüûðûøû öìóì-ìèëëè ñÿôÿðáÿðåäèúè ãöââÿéÿ ÷åâðè-ëèá âÿ âÿòÿíäàøëàðûìûç áó áÿëàäàíõèëàñ éîëóíäà þç Ëèäåðèíèí ÿòðàôûí-äà äàùà ñûõ áèðëÿøèá. Þëêÿ ðÿùáÿðè-íÿ ñîí àéëàðäà öíâàíëàíàí îíìèíëÿðëÿ âÿòÿíäàø ìÿêòóáëàðû äàáó ùÿãèãÿòè òàì òÿñäèãëÿéèð.

Ñþçöýåäÿí ñàùÿäÿ äèýÿð äþâ-ëÿò ñòðóêòóðëàðû êèìè äàõèëè èøëÿð îð-ãàíëàðû äà þëêÿ ðÿùáÿðèíèí ìöÿé-éÿíëÿøäèðäèéè ñòðàòåæè ïðèíñèïëÿðÿñàñûíäà ôÿàëèééÿò ýþñòÿðèð. Áóìöääÿòäÿ ïîëèñèí èøèíèí èëêèí íÿòè-úÿëÿðè áàðÿäÿ ìÿíèì ðÿéèìÿ ýÿë-äèêäÿ èñÿ ùåñàá åäèðÿì êè, áóíóèúòèìàèééÿò âÿ êöòëÿâè èíôîðìàñèéàâàñèòÿëÿðè äàùà äîëüóí âÿ îáéåêòèââåðÿ áèëÿð. ×öíêè ùÿìèøÿ îëäóüóêèìè, áó äþâðäÿêè ôÿàëèééÿòèìèç äÿñèçëÿðèí ýþçö þíöíäÿ, ýåíèø èúòè-ìàè íÿçàðÿò àëòûíäà ùÿéàòà êå÷èá.Ñþçñöç êè, õèäìÿòèìèçäÿ ìöÿé-éÿí íþãñàíëàð âàð âÿ îíëàðûí àðà-äàí ãàëäûðûëìàñû ö÷öí ìöâàôèãòÿäáèðëÿð ýþðöðöê. Öìóìèëèêäÿ èñÿúÿíàá Ïðåçèäåíò Äàõèëè Èøëÿð Íà-çèðëèéèíèí, îíóí òÿøêèëàòè ñòðóêòóðëà-ðûíäàí îëàí ïîëèñèí âÿ Äàõèëè Ãî-øóíëàðûí ôÿàëèééÿòèíè éöêñÿê ãèé-ìÿòëÿíäèðèð êè, áó äà áèçèì ö÷öíÿí áþéöê ìöêàôàòäûð.

- Úÿíàá Íàçèð, áó ïðîñåñäÿäàõèëè èøëÿð îðãàíëàðûíûí ôÿäàêàð-ëûüû, øÿõñè ùåéÿòèíèí ÿçìêàðëûüû,ýåúÿëè-ýöíäöçëö ýÿðýèí ôÿàëèé-éÿòè èúòèìàèééÿò òÿðÿôèíäÿí éöê-ñÿê äÿéÿðëÿíäèðèëèð, òàì ìöñáÿòãàðøûëàíûð...

- Íàçèðëèéÿ âÿòÿíäàøëàð òÿðÿôèí-äÿí ýþíäÿðèëÿí ÷îõñàéëû ìÿêòóá-ëàð, òåëåãðàìëàð, åëÿúÿ äÿ åëåêòðîíöíâàíûìûçà äàõèë îëàí ìåñàæëàð,õöñóñÿí þëêÿ ÊÈÂ-èíèí ñàüëàììþâãåéè ùÿéàòà êå÷èðäèéìèç òÿä-áèðëÿðèí ðàçûëûãëà ãàðøûëàíäûüûíû ñö-áóò åäèð. Áó ÿäàëÿòëè, îáéåêòèâ ìö-íàñèáÿòÿ âÿ ìÿùäóäèééÿò òÿäáèðëÿ-ðèíè àíëàéûøëà ãàðøûëàéûá äÿñòÿêëÿ-äèêëÿðèíÿ ýþðÿ Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëè-éèíèí áöòöí øÿõñè ùåéÿòè àäûíäàíþëêÿ èúòèìàèééÿòèíÿ, ìåäèà ìÿí-ñóáëàðûíà òÿøÿêêöðöìöçö áèëäèðè-ðèê.

Íàçèðëÿð Êàáèíåòèíèí ìöâàôèããÿðàðû èëÿ òÿòáèã åäèëÿí õöñóñè êà-ðàíòèí ðåæèìè äþâðöíäÿ ùÿðÿêÿòìÿùäóäèééÿòëÿðèíè òÿíçèìëÿéÿíãàéäàëàðà ðèàéÿò îëóíìàñûíà þëêÿ

áîéó íÿçàðÿòèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿ-ñèíÿ áöòöí øÿõñè ùåéÿòèìèç ñÿôÿð-áÿð îëóíóá. Äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðû-íûí ÿìÿêäàøëàðû, ñûðàâèñèíäÿí àëèðÿèñ ùåéÿòèíÿäÿê ùÿð áèðè ìàðòàéûíäàí åòèáàðÿí ýöúëÿíäèðèëìèø èøâàðèàíòûíäà âÿ áóíäàí èðÿëè ýÿëÿíýÿðýèí èø ðåæèìèíäÿ ÷àëûøûð. À÷ûãäåéÿê, ùÿéàòëàðûíû áÿçÿí èíôåêñè-éàéà éîëóõìà ðèñãè àëòûíà ãîéóð,ïàéòàõòäà âÿ áþëýÿëÿðäÿ, î úöìëÿ-äÿí ìöâÿããÿòè ïîñòëàðäà ìÿëóìãàéäàëàðûí òÿìèíè âÿ ãàðøûéà ãî-éóëìóø õèäìÿòè òàïøûðûãëàðûí èúðàñûö÷öí éîðóëìàäàí ñÿé ýþñòÿðèðëÿð.

Äèýÿð òÿðÿôäÿí, áèëäèéèíèç êèìè,ùÿðÿêÿò ìÿùäóäèééÿòëÿðèíèí ïîçóë-

ìàñûíà ýþðÿ ôèçèêè, ùöãóãè âÿ âÿ-çèôÿëè øÿõñëÿð Àçÿðáàéúàí Ðåñ-ïóáëèêàñûíûí Èíçèáàòè Õÿòàëàð âÿÚèíàéÿò ìÿúÿëëÿëÿðèíäÿ íÿçÿðäÿòóòóëìóø ãàéäàäà ìÿñóëèééÿò äà-øûéûðëàð. Áó ùàëëàðûí ìöÿééÿíëÿø-ìÿñè ö÷öí éîë-ïàòðóë, ïîñò-ïàòðóëõèäìÿòëÿðèíèí ÿìÿêäàøëàðû âÿ Äà-õèëè Ãîøóíëàðûí ùÿðáè ãóëëóã÷óëàðûäàâàìëû òÿäáèðëÿð ýþðöðëÿð. Ïàéòàõ-òäà âÿ ñÿðòëÿøäèðèëìèø õöñóñè êà-ðàíòèí ðåæèìè òÿòáèã îëóíàí äèýÿðèíçèáàòè ÿðàçèëÿðäÿ ÿùàëèíèí ñûõ îë-äóüó éåðëÿð òàì íÿçàðÿòÿ ýþòöðö-ëöá.

Ëàêèí õöñóñè êàðàíòèí ðåæèìèíèíïîçóëìàñû ùàëëàðû òÿÿññöô êè, ùÿëÿäÿ ãåéäÿ àëûíûð. Éîõëàìàëàð çà-ìàíû ìöâàôèã èúàçÿ îëìàäàí éà-øàéûø éåðëÿðèíè òÿðê åäÿí, ïîñòëàð-äàí ãàíóíñóç îëàðàã êå÷ìÿéÿúÿùä ýþñòÿðÿí, ôÿðäè ãîðóéóúó âà-ñèòÿëÿðäÿí èñòèôàäÿ èëÿ áàüëû òÿëÿá-ëÿðè ïîçàí èíñàíëàð, èàøÿ ìöÿññè-ñÿëÿðè ö÷öí åëàí åäèëÿí ãàéäàëàðàðèàéÿò åòìÿéÿí îáéåêò ñàùèáëÿðè,ëöçóìñóç éåðÿ íÿãëèééàò âàñèòÿëÿ-ðèíäÿí èñòèôàäÿ åäÿí ñöðöúöëÿð âÿäèýÿð ïîçóíòóëàð àøêàðëàíäûãäàïîëèñ ÿìÿêäàøëàðû òÿðÿôèíäÿí ùÿ-ìèí øÿõñëÿðÿ Èíçèáàòè Õÿòàëàð Ìÿ-úÿëëÿñèíèí ìöâàôèã ìàääÿñè èëÿïðîòîêîë òÿðòèá åäèëÿðÿê îíëàð ìÿ-ñóëèééÿòÿ úÿëá îëóíóðëàð.

- Øÿõñÿí Ñèç ïàíäåìèéàéàãàðøû ìöáàðèçÿ òÿäáèðëÿðèíäÿ âÿ-òÿíäàøëàðûìûçûí èøòèðàêûíû, îíëà-ðûí áó ïðîñåñÿ ìöíàñèáÿòèíè íå-úÿ äÿéÿðëÿíäèðèðñèíèç?

- Âÿòÿíäàøëàðûìûç àäè âÿ ñÿðòêàðàíòèí ðåæèìëÿðè ö÷öí ìöÿééÿíåäèëìèø ãàéäàëàðà áöòþâëöêäÿ ðèà-éÿò åäèðëÿð. ßùàëèíèí ìöòëÿã ÿêñÿ-ðèééÿòè ñîñèàë èçîëéàñèéàíûí ñàõëà-íûëìàñû, ìÿùäóäèééÿòëÿðÿ âÿ ñàíè-òàð-ýèýèéåíèê øÿðòëÿðÿ ÿìÿë åäèë-ìÿñè, ëöçóì îëìàäàí éàøàéûø éå-ðèíèí òÿðê åäèëìÿìÿñè âÿ áó êèìèäèýÿð òÿëÿáëÿðÿ ÿìÿë åäèð. Ëàêèíîíó äà âóðüóëàéûì êè, âÿòÿíäàøëà-ðûìûçûí áèð ãèñìèíäÿ øÿõñè ñÿùëÿí-êàðëûã, ìÿñóëèééÿòñèçëèê ùàëëàðûíà

ðàñò ýÿëèíäè âÿ òÿòáèã åäèëÿí èíçè-áàòè úÿðèìÿëÿð áó úöð ìöíàñèáÿò-äÿí îðòàéà ÷ûõàí, åéíè çàìàíäà,àèëÿëÿðèíèí, ÿòðàôëàðûíûí õÿñòÿëèéÿéîëóõìàñûíà øÿðàèò éàðàäàí àúûùÿãèãÿòèí íÿòèúÿñèäèð. Ìÿí áó èñòè-ãàìÿòäÿ äÿ ìþùòÿðÿì ÏðåçèäåíòÈëùàì ßëèéåâèí âÿ õàíûì Ìåùðè-áàí ßëèéåâàíûí äàâàìëû ÷àüûðûøëà-ðûíû, øÿõñè íöìóíÿëÿðèíè õöñóñèëÿÿùÿìèééÿòëè ñàéûðàì. Áó þðíÿêëÿðèúòèìàèééÿòäÿ úèääè ïðîôèëàêòèê òÿ-ñèð éàðàòäû, áþéöê ìààðèô÷èëèê äàë-üàñûíà ÷åâðèëäè.

Ñÿðò êàðàíòèí ðåæèìè íÿ äåìÿê-äèð? Èíñàíëàð ïàíäåìèéàéà éîëóõ-ìàìàã ö÷öí åâèíäÿ ãàëñûí, ÿòðàô

ìöùèòäÿí òÿúðèä îëóíñóí âÿ áåëÿ-ëèêëÿ äÿ, ñàüëàìëûüûíû òÿìèí åòñèí.ßëáÿòòÿ êè, êàðàíòèí ÿí åôôåêòèâìöáàðèçÿ öñóëó äåéèë, àíúàã äöí-éàäà áóíäàí äàùà éàõøû ãîðóéó-úó ìåòîä äà òàïûëìàéûá. Úÿðèìÿ-ëÿð äÿ ÿñëèíäÿ, èíñàíëàðû áó ãàéäà-ëàðû ïîçìàãäàí ÷ÿêèíäèðÿí ñÿìÿ-ðÿëè âàñèòÿäèð. Éÿíè, úÿðèìÿéÿ ìÿ-ðóç ãàëìàìàã äöøöíúÿñè òÿê áèðèíñàíû äåéèë, ùÿì äÿ îíóí éîëóõ-äóðà áèëÿúÿéè äèýÿðëÿðèíè õèëàñ åäèð.

Áó ùÿãèãÿòè äàõèëè èøëÿð îðãàíëà-ðûíûíÿìÿêäàøëàðû àéëàðäûð êè, ÿùà-ëèéÿ ÷àòäûðûðëàð. Áèçèì ÿñàñ èøèìèçúÿðèìÿ éàçìàã äåéèë âÿ õàòûðëà-äûì êè, ãàéäàëàðû èëê äÿôÿ ïîçàíëà-ðûí ÿêñÿðèééÿòèíÿ ùå÷ úÿðèìÿ äÿéàçûëìàéûá, îíëàðà õÿáÿðäàðëûãåäèëèá.

Ìöõòÿëèô èñòèãàìÿòëÿð öçðÿ ìî-íèòîðèíãëÿð äÿ àïàðûðûã. Òÿñÿââö-ðöíöçÿ ýÿòèðèí, èúòèìàè íÿãëèééàòäàùÿðÿêÿò åäÿí ñÿðíèøèíëÿðèí áÿçÿíéàðûñû ìàñêàäàí èñòèôàäÿ åòìèð. Èà-øÿ îáéåêòëÿðèíäÿ, à÷ûã âÿ ãàïàëûìÿêàíëàðäà ñîñèàë ìÿñàôÿ ÷îõâàõò ãîðóíìóð. Ñîí ýöíëÿð éîëóõ-ìàéà ìÿðóç ãàëàí èíñàíëàðûí ñà-éûíûí àðòìàñû äà ìÿùç áåëÿ ñÿù-ëÿíêàðëûãëàðûí íÿòèúÿñè êèìè ìåé-äàíà ÷ûõûð. Éàõóä èúàçÿñè îëìàäû-üûíà ýþðÿ øÿùÿðè òÿðê åòìÿëÿðèíÿèìêàí âåðèëìÿéÿí, àíúàã ïîñòëàð-äàí éàéûíûá, àðà òîðïàã éîëëàðëààâòîìîáèëëÿðäÿ ùÿðÿêÿò åòìÿéÿúÿùä åäÿí éöçëÿðëÿ øÿõñè ùàìûýþðäö.

Ñîñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ, ìåñàæëàø-ìà òÿòáèãëÿðèíäÿ ÿùàëè àðàñûíäàõîô, âàùèìÿ éàðàäàí éàëàí ìÿëó-ìàòëàðëà äà ùÿð ýöí ðàñòëàøûðûã.Äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðû áó êèìè ùàëëà-ðû, - ÿñëèíäÿ î ùÿì äÿ úèíàéÿò ôàê-òëàðûäûð, - ìöÿééÿí åäÿí ìöàñèðòåõíèêàéà ìàëèêäèð âÿ ãåéä åòäè-éèì ôàêòëàð äÿðùàë ìöÿééÿíëÿøäèðè-ëÿðÿê ëàçûìè ùöãóãè òÿäáèðëÿð ýþðö-ëöð.

Ñîí ýöíëÿð þëêÿ èúòèìàèééÿòè,äåïóòàòëàð, çèéàëûëàð à÷ûãëàìàëàðûí-äà êàðàíòèí ðåæèìèíèí òÿëÿáëÿðèíèí

ïîçóëìàñûíà, ìàñêà òàõìàìàüàýþðÿ ïîëèñèí äàùà ñÿðò òÿäáèðëÿðýþðìÿñèíè èñòÿéèðëÿð. Áó ôèêèðëÿð, ÿë-áÿòòÿ, òÿáèè ãàðøûëàíûð âÿ ïîëèñ áóèøèí þùäÿñèíäÿí ýÿëèð. Àíúàã äà-õèëè èøëÿð îðãàíëàðûíûí ÿìÿêäàøëàðûùÿð áèð ìÿêàíäà, ùÿð áèð ìÿùÿëëÿ-äÿ ñóòêàëûã íÿçàðÿò ùÿéàòà êå÷èðÿäÿ áèëìÿç... Áó íÿçàðÿò Ïðåçèäåí-òèìèçèí äåäèéè êèìè, öìóìõàëã èøè-íÿ ÷åâðèëìÿëèäèð.

Äàõèëè Èøëÿð íàçèðè îëàðàã èúòè-ìàèééÿòÿ ìöðàúèÿò åäèá áèð äàùàáèëäèðìÿê èñòÿðäèì êè, áó úöð íåãà-òèâ ùàëëàðà ãàðøû ìöáàðèçÿ éàëíûçðÿñìè ÷ÿð÷èâÿäÿ âÿ ïîëèñ ìöäàõè-ëÿñè èëÿ àïàðûëìàìàëûäûð. Áèç áóöðÿê àüðûäàí ïðîñåñäÿ èúòèìàè ãû-íàüûí, ìÿçÿììÿòèí âÿ íÿçàðÿòèíàðòûðûëìàñûíû ÷îõ âàúèá ñàéûðûã.ßýÿð âÿòÿíäàøëàðûìûç þíúÿ þçëÿðèãàéäàëàðà ÿìÿë åäèá, ñîíðà äà ÿò-ðàôäàêûëàðûí áó òÿëÿáëÿðÿ ðèàéÿò åò-ìÿñèíÿ ÷àëûøñàëàð, ùÿì÷èíèí òÿ-ëÿáëÿðÿ çèää äàâðàíûøëàðû ìöÿé-éÿíëÿøäèðèá ÷ÿêèíìÿäÿí ìÿëóìàòâåðñÿëÿð áó ïðîñåñäÿ ìöñáÿòÿäîüðó äþíöø éàðàíàð. Ôàêòëàð ñö-áóò åäèð êè, èúòèìàè íÿçàðÿò áÿçÿíåëÿ ðÿñìè íÿçàðÿò ãÿäÿð òÿñèðëèîëóð.

Öìóìèëèêäÿ ñÿðòëÿøäèðèëìèø êà-ðàíòèí ðåæèìèíäÿ âÿòÿíäàøëàðëà ïî-ëèñ ÿìÿêäàøëàðû àðàñûíäà ÿñàñÿíñÿìèìè, ãàðøûëûãëû åòèìàäà ÿñàñëà-íàí, òÿÿññöáêåøëèê îâãàòëû ìöíà-ñèáÿòëÿð ìþâúóääóð âÿ äàâàìåäèð. Áó ùÿìðÿéëèéè, èøáèðëèéèíè éöê-ñÿê ãèéìÿòëÿíäèðèðÿì âÿ ÿìèíÿìêè, ÿëàãÿëÿðèìèç äàùà äà ìþùêÿì-ëÿíÿúÿê.

- Úÿíàá Íàçèð, úèíàéÿòêàðëûüàãàðøû ìöáàðèçÿäÿ âÿçèééÿò íå-úÿäèð?

- Àçÿðáàéúàí úèíàéÿòêàðëûüàãàðøû ìöáàðèçÿäÿ, àñàéèøèí âÿÿìèí-àìàíëûüûí ãîðóíìàñû ñàùÿ-ñèíäÿ þíúöë äþâëÿòëÿð ñûðàñûíäàéåð àëûð. Ðåñïóáëèêàìûç áó ýöíäöíéàíûí òÿùëöêÿñèç þëêÿëÿðèíäÿíáèðè, ñàáèòëèê àäàñû êèìè òàíûíûð.Âÿòÿíäàøëàðûìûçûí äèíú ùÿéàòû åòè-áàðëû ãîðóíóð, þçëÿðèíè ýöâÿíëè ùèññåäèðëÿð. Ùåñàá åäèðÿì êè, áó ôàêòñîí 17 èëäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéå-âèí ìöäðèê, óçàãýþðÿí ñèéàñÿòèíÿòèúÿñèíäÿ ÿëäÿ îëóíàí ÿí ìö-ùöì óüóðëàðäàíäûð.

Ñîí äþâðëÿðèí ñòàòèñòèêàñû äàáóíó ñöáóò åäèð.

2003-2017-úè èëëÿðäÿ 21 ìèíäÿíàðòûã úèíàéÿòêàð ãðóï âÿ äÿñòÿ çÿ-ðÿðñèçëÿøäèðèëìèø, ÿëëÿðäÿ ãàíóí-ñóç ñàõëàíûëàí 16 ìèíÿ éàõûí îäëóñèëàù éûüûëìûø âÿ îíóí òÿòáèãèëÿ òþ-ðÿäèëÿí úèíàéÿòëÿðèí ñàéû 1,3 äÿôÿàçàëìûøäûð.

Úèíàéÿòëÿðèí îðòà ùåñàáëà 87ôàèçèíèí à÷ûëìàñû òÿìèí îëóíìóø,àõòàðûøäà îëàí 55 ìèíäÿí àðòûãòÿãñèðëÿíäèðèëÿí øÿõñ òóòóëìóø, ãà-íóíñóç äþâðèééÿäÿí 11 òîíà éà-õûí íàðêîòèê âàñèòÿ ÷ûõàðûëìûøäûð.Àçÿðáàéúàíäà ÿùàëèíèí ùÿð 100ìèí íÿôÿðèíÿ äöøÿí úèíàéÿòëÿðèíñàéû áó ýöí äÿ ÿêñÿð Àâðîïà äþâ-ëÿòëÿðè èëÿ ìöãàéèñÿäÿ õåéëè àçäûð.

Äàâîñ Ôîðóìóíóí ñîí ùåñà-áàòûíà ÿñàñÿí, Àçÿðáàéúàí ìöòÿ-øÿêêèë úèíàéÿòêàðëûüà ãàðøû ìöáà-ðèçÿ èíäèêàòîðó öçðÿ 141 þëêÿ àðà-ñûíäà 18-úè, ïîëèñ îðãàíëàðûíàÿùàëèíèí åòèáàðû ýþñòÿðèúèñèíÿ ýþðÿ30-úó éåðÿ éöêñÿëèá.

(àðäû 4-úö ñÿùèôÿäÿ)

102 èëëèê øÿðÿô ñàëíàìÿñèÄàõèëè Èøëÿð íàçèðè, ýåíåðàë-ïîëêîâíèê Âèëàéÿò Åéâàçîâ:

“Äþâëÿòèí âÿ õàëãûí ìÿíàôåéèíÿ, Ùåéäÿð ßëèéåâ èäåéàëàðûíà âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèíôÿàëèééÿò êóðñóíà ñÿäàãÿòëè, ïåøÿêàð õèäìÿò Àçÿðáàéúàí Ïîëèñèíèí ÿñàñ âÿçèôÿ áîðúó

4 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

(ÿââÿëè 3-úö ñÿùèôÿäÿ)

Ýþðöíäöéö êèìè, ðåñïóáëèêàíèí ùöãóã ìöùàôèçÿ âÿõöñóñè õèäìÿò îðãàíëàðûíûí ñÿéëÿðèíèí âàùèä ìÿãñÿäöçÿðèíäÿ úÿìëÿøìÿñè ñàéÿñèíäÿ, úèíàéÿòêàðëûüà ãàðøûìöáàðèçÿäÿ ÿùÿìèééÿòëè íÿòèúÿëÿð ÿëäÿ åäèëèð, áöòöíêöòëÿâè òÿäáèðëÿðäÿ àñàéèø âÿ òÿùëöêÿñèçëèê éöêñÿê ñÿ-âèééÿäÿ ãîðóíóð. Ùÿäÿôèìèç ÿëäÿ îëóíìóø íÿòèúÿëÿðèäàùà äà éàõøûëàøäûðìàãäûð.

- Úÿíàá Íàçèð, ñîí èëëÿðäÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëè-éåâ òÿðÿôèíäÿí àïàðûëàí èñëàùàòëàð äþâëÿò ñòðóêòóð-ëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíäÿ äÿ êþêëö äÿéèøèêëèêëÿðÿ, ìö-ùöì éåíèëèêëÿðÿ ðÿâàú âåðèá. Áó èñëàùàòëàð äàëüàñûÄàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíäÿ ùàíñû íÿòèúÿëÿðëÿ ìöøàéèÿòîëóíóá?

- Ñîí èëëÿð þëêÿìèçäÿ èñëàùàòëàð éåíè, äàùà äèíàìèêìÿðùÿëÿéÿ ãÿäÿì ãîéóá. Òÿñàäöôè äåéèë êè, Àçÿðáàé-úàí õàðèúè ðåéòèíã ýþñòÿðèúèëÿðèíÿ ýþðÿ äÿôÿëÿðëÿ "ÿí èñ-ëàùàò÷û þëêÿ" åëàí åäèëèá, áó ñàùÿäÿ ôÿàëèééÿòèí ñÿìÿ-ðÿëèëèéè âÿ íÿòèúÿëÿðè áåéíÿëõàëã ìèãéàñäà òÿãäèð îëó-íóá.

Ïðåçèäåíòèí ùÿð áèð äþâëÿò ñòðóêòóðóíà êîíêðåò òÿëÿ-áè âàð. Ôÿàëèééÿò äàâàìëû ñóðÿòäÿ òÿêìèëëÿøìÿëè, ìöà-ñèðëÿøìÿëè, éåíè äþâðöí ÷àüûðûøëàðûíà óéüóíëàøäûðûëìà-ëûäûð. Èñëàùàòëàðûí ÿñàñ ìÿðàìû èñÿ âÿòÿíäàø ìÿìíóí-ëóüóíó àðòûðìàãäûð.

Äàõèëè Èøëÿð Íàçèðëèéèíäÿ, åëÿúÿ äÿ òàáåëèéèíäÿêèñòðóêòóð ãóðóìëàðäà àïàðûëàí èñëàùàòëàð äà ìèãéàñëûäûð.Íÿòèúÿ áàõûìûíäàí èñÿ ôÿàëèééÿòèí åôôåêòèâëèéèíèí éöê-ñÿëìÿñèíÿ õèäìÿò åäèð âÿ Äþâëÿò Áàø÷ûñûíûí ìöâàôèãòàïøûðûãëàðû, òÿêëèôëÿðè öìóìè èøèìèçÿ ÿùÿìèééÿòëè òþùôÿ-ëÿð âåðèð.

Ùÿì÷èíèí, þëêÿìèçäÿ àïàðûëàí ýåíèø ãóðóúóëóã èø-ëÿðè äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðûíûí ôÿàëèééÿòèíèí òÿêìèëëÿøäèðèë-ìÿñè, èíôðàñòðóêòóðóíóí ìöàñèðëÿøäèðèëìÿñè, ìàääè-òåõíèêè òÿìèíàòûíûí, øÿõñè ùåéÿòèí ìÿèøÿò âÿ õèäìÿòøÿðàèòèíèí éàõøûëàøäûðûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ ÿùÿìèééÿòëèàääûìëàðûí àòûëìàñûíà ÿëâåðèøëè øÿðàèò éàðàäûá.

Áó ýöí ïîëèñ ìèíëÿðëÿ éåíè íÿãëèééàò âàñèòÿñè, ãà-áàãúûë òåõíîëîýèéà âÿ àâàäàíëûãëà òÿúùèç åäèëìèø ìîáèëäþâëÿò ãóðóìóäóð. Åëåêòðîí õèäìÿòëÿð, âåá-ñàéòëàð,ãàéíàð õÿòëÿð, "ÀÑÀÍ õèäìÿò" ìÿðêÿçëÿðèíäÿ ôÿàëèééÿò- âÿòÿíäàø ìÿìíóíëóüóíóí òÿìèí åäèëìÿñèíÿ éþíÿ-ëèá.

Áöòþâëöêäÿ áó âÿ äèýÿð èííîâàñèéàëàð õèäìÿòè ôÿà-ëèééÿòèí ñÿìÿðÿñèíè ãàò-ãàò àðòûðûá.

- Àçÿðáàéúàí Ïîëèñèíèí 102-úè èëäþíöìö ÿðÿôÿñèíäÿÑèçèíëÿ ýþðöøöðöê. Åëÿ Ñèçèí Äàõèëè Èøëÿð íàçèðè òÿéèíîëóíìàüûíûçäàí äà áèð èë þòöð. Áó ñþùáÿòèí Ñèçèí ùÿìäÿ ìÿòáóàòà âåðäèéèíèç èëê ýåíèø ìöñàùèáÿ îëäóüóíóíÿçÿðÿ àëàðàã, þòÿí áèðèëëèê äþâðëÿ áàüëû òÿÿññöðàòûíûçûâÿ ôÿàëèééÿòèíèçäÿêè ÿñàñ ùÿäÿôëÿðè îõóúóëàðëà áþëöø-ìÿéè õàùèø åäÿðäèê...

- Úÿíàá Ïðåçèäåíòèí, Àëè Áàø Êîìàíäàíûí òàïøû-ðûã âÿ ýþñòÿðèøëÿðèíè èúðà åòìÿéè, íàçèð êèìè ôóíêñè-éàëàðûìû òàì âÿ éöêñÿê ñÿâèééÿäÿ ùÿéàòà êå÷èðìÿ-éè ÿñàñ ùåñàá åäèðÿì. Äþâëÿò Áàø÷ûñû ìÿíÿ áþéöêåòèìàä ýþñòÿðèá, áó åòèìàäû äîüðóëòìàã, ãàðøûéàãîéóëàí âÿçèôÿëÿðèí èúðàñûíû òÿìèí åòìÿê áîðúó-ìóçäóð.

Ôÿàëèééÿò ùÿäÿôëÿðèì áàðÿäÿ ñóàë âåðäèíèç. Þëêÿðÿùáÿðèíèí äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðû âÿ ìÿíèì ö÷öí ìöÿé-éÿí åòäèéè áàøëûúà ùÿäÿôëÿð àéäûíäûð: äàõèëè èøëÿð îðãàí-ëàðûíûí ãëîáàëëàøàí äöíéàíûí éåíè ÷àüûðûø âÿ òÿùäèäëÿ-ðèíÿ àäåêâàò úàâàá âåðìÿéÿ ùàçûð îëìàñû, úèíàéÿòêàð-ëûüà ãàðøû ìöáàðèçÿíèí òÿêìèëëÿøäèðèëìÿñè, êðèìèíîýåíäóðóìà íÿçàðÿòèí ýöúëÿíäèðèëìÿñè, èúòèìàè ñàáèòëèéèíäàâàìëû îëàðàã ìþùêÿìëÿíäèðèëìÿñè, ôÿàëèééÿòèìèçëÿâÿòÿíäàø ìÿìíóíëóüóíóí àðòûðëûìàñû, áöòþâëöêäÿ úÿ-ìèééÿòäÿ ïîëèñèí íöôóçóíóí äàùà äà éöêñÿëäèëìÿñè âÿäàùà ïåøÿêàð, ãÿòèééÿòëè, ýöíöí òÿëÿáëÿðèíÿ úàâàá âå-ðÿí êàäðëàðûí ùàçûðëàíìàñû ÿñàñ ùÿäÿôëÿðäÿíäèð.

Ïåøÿ áàéðàìûìûç ÿðÿôÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí Ðåñïóá-ëèêàñû Ïðåçèäåíòèíèí ñÿðÿíúàìëàðû èëÿ 26 ÿìÿêäàøûìûçäþâëÿò ìöêàôàòëàðûíà, 3 ðÿùáÿð âÿçèôÿëè øÿõñ àëè õöñóñèðöòáÿéÿ ëàéèã ýþðöëöá.

Õèäìÿòè ôÿàëèééÿòèìèçÿ âåðèëÿí áó éöêñÿê äÿéÿðÿýþðÿ áöòöí øÿõñè ùåéÿò àäûíäàí Äþâëÿò Áàø÷ûñûíà äÿ-ðèí ìèííÿòäàðëûüûìû áèëäèðèðÿì.

Àçÿðáàéúàí Ïîëèñè Ïðåçèäåíò, Àëè Áàø Êîìàíäàí Èë-ùàì ßëèéåâèí èíàì âÿ åòèìàäûíû þç ïåøÿêàð õèäìÿòèèëÿ äîüðóëòìàã ö÷öí áóíäàí ñîíðà äà âàð ãöââÿñèëÿ÷àëûøàúàã.

Ìöñàùèáÿíè àïàðäû:Èõòèéàð ÙÖÑÅÉÍËÈ

"Àçÿðáàéúàí" ãÿçåòè

102 èëëèê øÿðÿô ñàëíàìÿñè

Ìÿùÿììÿä ïåéüÿìáÿðèí(ñ.ÿ.ñ.) áåëÿ áèð êÿëàìûâàð: "Àëëàùà èìàíäàí

ñîíðà ÿí ôÿçèëÿòëè èáàäÿò âÿòÿíè ãîðó-ìàãäûð". Áó êÿëàìäà "Âÿòÿí" àíëà-éûøûíûí áþéöêëöéö, ìöãÿääÿñëèéè âÿùå÷ áèð øåéëÿ ìöãàéèñÿ åäèëìÿäèéè íå-úÿ äÿ ýþçÿë âÿ ñÿëèñ øÿêèëäÿ èôàäÿ îëó-íóá...Âÿòÿí ñåâýèñè åëÿ øåéäèð êè, ÿñëâÿòÿíñåâÿð ùå÷ âàõò ãàðøûëûã ýþçëÿ-ìèð. Îíëàðû äþéöøÿ, äàðäà îëàí Âÿòÿ-íèíè ãîðóìàüà ìÿúáóð åäÿí äÿ éîõ-äó. Àììà è÷ëÿðèíäÿêè òîðïàã, éóðäñåâýèñè îíëàðû ðàùàò áóðàõìûð.

Èêè èë ÿââÿë øÿðÿôëè áèð éîë êå÷ìèøÀçÿðáàéúàí ïîëèñèíèí éàðàäûëäûüûíûíéöçèëëèê éóáèëåéè èäè. Áó ýöí Àçÿðáàé-úàí ïîëèñè èñÿ 102 éàøûíû ãåéä åäèð. Õà-òûðëàäàã êè, ïîëèñ äþâëÿò èäàðÿ÷èëèéè ñèñ-òåìèíèí àíà õÿòòè äåìÿêäèð. ×öíêè ãà-íóíóí àëèëèéè òÿìèí åäèëìÿäÿí èúòèìàèàñàéèøè, òÿùëöêÿñèçëèéè ãîðóìàã, ñàáèòëè-

éÿ, èíêèøàôà íàèë îëìàã ìöìêöí äåéèë.Òÿñàäöôè äåéèë êè, "ïîëèñ" ñþçö ãÿäèìéóíàí äèëèíäÿí òÿðúöìÿäÿ ìÿùç "äþâ-ëÿò", "øÿùÿð" ìÿíàñûíû âåðèð.

Ãåéä åäÿê êè, þëêÿìèçäÿ Äàõèëè Èø-ëÿð Íàçèðëèéèíèí éàðàíìà òàðèõè þòÿí ÿñ-ðèí ÿââÿëëÿðèíÿ òÿñàäöô åäèð. 1918-úè èëìàéûí 28-äÿ Àçÿðáàéúàí Õàëã Úöìùó-ðèééÿòè ãóðóëàíäà ìèëëè ùþêóìÿòèíèíòÿðêèáèíäÿ ÄÈÍ -äÿ éàðàäûëûá. Èëê äàõèëèèøëÿð íàçèðè Ôÿòÿëè Õàí Õîéñêè îëóá.1918-úè èë èéóëóí 2-äÿ èñÿ ìèëëè ùþêó-ìÿòèí ãÿðàðû èëÿ Ýÿíúÿ øÿùÿðèíäÿ èëêïîëèñ îðãàíëàðû éàðàäûëûá.

Àçÿðáàéúàí Õàëã Úöìùóðèééÿòèäàõèëè èøëÿð íàçèðëÿðè:

1. Õîéñêè Ôÿòÿëè Õàí Èñýÿíäÿðõàíîüëó (28 ìàé 1918 - 17 èéóí 1918)

2.Úàâàíøèð Áåùáóä õàí Àçàä õàíîüëó (17 èéóí 1918- 26 äåêàáð 1918)

3.Õàñìÿììÿäîâ Õÿëèë áÿé (26 äå-êàáð 1918- 16 èéóí 1919)

4. Éóñèôáÿéëè Íÿñèá áÿé Éóñèô îüëó(16 èéóí 1919- 22 äåêàáð 1919)

5. Ùàúûíñêè Ìÿììÿäùÿñÿí Úÿôÿð-ãóëó îüëó (22 äåêàáð 1919- 15 ôåâðàë1920)

6. Âÿêèëîâ Ìóñòàôà àüà Íàäèð àüàîüëó (15 ôåâðàë 1920- 28 àïðåë 1920)

Úöìùóðèééÿòèí ñöãóòóíäàíñîíðà

íàçèðëèê óçóí ìöääÿò - ìöñòÿãèëëèéè-ìèç áÿðïà åäèëÿíÿ êèìè ÑÑÐÈ-íèí òàáå-ëèéèíÿ îëóá.

Àçÿðáàéúàí ÑÑÐÈ-íèí äàõèëè èøëÿðíàçèðëÿðè:

1.Ñóëòàíîâ Ùÿìèä Ùÿñÿí îüëó (28àïðåë 1920 - 1 èéóí 1921)

2.Áàüûðîâ Ìèðúÿôÿð Àááàñ îüëó (5îêòéàáð 1921 - 22 ìàé 1927)

3.Ðèçàéåâ Íîâðóç Êÿðèì îüëó (22ìàé 1927 - 10 èéóë 1929)

4.Éåìåëéàíîâ Ñòåïàí Ôéîäîðîâè÷(1 àâãóñò 1929 - 5 ôåâðàë 1941)

5.Éàãóáîâ Ìèðòåéìóð ßëÿêáÿð îüëó(6 ìàðò 1941 - 1 èéóí 1943)

6.Àòàêèøèéåâ Àüàñÿëèì Èáðàùèì îü-ëó (10 èéóí 1943 - 6 èéóí 1953)

7.Ãóñêîâ Àíàòîëè Ìèõàéëîâè÷ (8 àâ-ãóñò 1953 - 25 ìàðò 1954)

8.Áóëèãà Èâàí Éåôèñòîâéåâè÷ (30 àï-ðåë 1954 - 10 èéóë 1956)

9.ßëè Êÿðèìîâ (ñèéàñÿò÷è) (11 àâãóñò1956 - 5 ôåâðàë 1960)

10.Ìÿììÿäîâ Õÿëèë Ìÿììÿä îüëó(3 íîéàáð 1960 - 5 éàíâàð 1965)

11.ßëèçàäÿ Ìÿììÿä ßëè îüëó (5éàíâàð 1965 - 19 ìàðò 1970)

12.Ùåéäÿðîâ Àðèô Íÿçÿð îüëó (19ìàðò 1970 - 20 èéóë 1978)

13.Âÿëèéåâ Úÿôÿð Úÿáðàéûë îüëó (4íîéàáð 1978 - 6 àïðåë 1987)

14.Ìÿììÿäîâ Àéäûí Èñðàôèë îüëó (7àïðåë 1987 - 9 ìàé 1990)

1991-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí ìöñòÿãèëëè-éèíè áÿðïà åäÿíäÿí ñîíðà Äàõèëè ÈøëÿðÍàçèðëèéè äÿ êå÷ìèø ÑÑÐÈ-íèí òàáåëèéèí-äÿí ÷ûõàðàã ìöñòÿãèë äþâëÿòèí òÿðêèáèí-äÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿéÿ áàøëàéûá. Ùà-çûðäà þëêÿäÿ òÿùëöêÿñèçëèê, àñàéèøèí ãî-ðóíìàñû íàìèíÿ ôÿàëèééÿò ýþñòÿðìÿê-äÿäèð.

Ìöñòÿãèë Àçÿðáàéúàíûí äàõèëè èø-ëÿð íàçèðëÿðè:

15.ßñÿäîâ Ìÿùÿììÿä Íÿáè îüëó(23.05.1990 - 20.11.1991)

16.Êÿðèìîâ Òîôèã Ìèðçÿ îüëó(21.11.1991 - 20.02.1992)

17.ßëèéåâ Òàùèð Éóíóñ îüëó(24.02.1992 - 25.05.1992)

18.Ùÿìèäîâ Èñýÿíäÿð Ìÿúèä îüëó(26.05.1992 - 16.04.1993)

19.Àëëàùâåðäèéåâ Àáäóëëà Ìóñåéèáîüëó (21.04.1993 - 25.06.1993)

20.Íîâðóçîâ Âàãèô Éóñèô îüëó(07.07.1993 - 29.04.1994)

21.Óñóáîâ Ðàìèë Èäðèñ îüëó(29.04.1994- 06.20. 2019)

22. Âèëàéÿò Ñöëåéìàí îüëó Åéâà-çîâ-(06.20. 2019)

Ìÿëóìäóð êè, ìöñòÿãèëëèéèìèçèùÿçì åäÿ áèëìÿéÿí èìïåðèàëèñò ãöââÿ-ëÿðèí, òÿúàâöçêàð, ãàíè÷ÿí ãîíøóëàðûíñàéÿñèíäÿ Àçÿðáàéúàí õàëãû èñòÿìÿäè-éè- Ãàðàáàüäà áàøëàäûëàí áþéöê áèðùàãñûçëûüà, ìèëëè çÿìèíäÿ òþðÿäèëìèøäÿùøÿòëè áèð ìöíàãèøÿéÿ úÿëá îëóíäó.Ùÿìèí ìöíàãèøÿ áàøëàéàíäàí ñîíðàÀçÿðáàéúàí îüóëëàðû êèøèëèê ìÿêòÿáèí-äÿí èìòàùàí âåðäè. ßëèíÿ ñèëàù àëäû, äþ-éöøëÿðÿ àòûëäû, äöøìÿíÿ ãàí óääóðäó.

Éÿãèí êè, áåëÿ îëìàñàéäû ìöñòÿãèëëè-éèìèç âÿ ÿðàçè áöòþâëöéöìöç óüðóíäàäþéöøëÿðäÿ òÿêúÿ äàõèëè èøëÿð îðãàíëàðû-íûí âÿ Äàõèëè Ãîøóíëàðûí øÿõñè ùåéÿòè-1695 ïîëèñ ÿìÿêäàøû âÿ ùÿðáè ãóëëóã÷óøÿùèäëèê çèðâÿñèíÿ óúàëìàçäû, 1710 íÿ-ôÿð èñÿ éàðàëàíìàçäû. Ãåéä åäÿê êè,ýþñòÿðäèêëÿðè øöúàÿò âÿ èýèäëèêëÿðÿ ýþðÿ67 íÿôÿð "Àçÿðáàéúàíûí Ìèëëè Ãÿùðÿ-ìàíû" àäûíà, 1143 íÿôÿð îðäåí âÿ ìå-äàëëàðà ëàéèã ýþðöëöá.

Áó ðÿãÿìëÿð

Àçÿðáàéúàí ïîëèñèíèí þëêÿìèç öúöíÿí òÿùëöêÿëè àíäà âÿòÿí ãàðøûñûíäà âåð-äèéè èìòàùàíûí øÿðÿôëè íÿòèúÿñèäèð. Ùÿðáèð Àçÿðáàéúàí êèøèñè ñîí àíà ãÿäÿð ëÿ-éàãÿòëÿ, èýèäëèêëÿ äþéöøäö. Ùàìûìûçûíáèëäèéè áèð ùÿãèãÿò äÿ âàð êè, áó äþéöø-ëÿðäÿ äþéöø÷öëÿð äåéèë, ñèéàñÿò÷èëÿðìÿüëóá îëäó. Àììà Àçÿðáàéúàí îüóë-ëàðû ñþçöí ùÿãèãè ìÿíàñûíäà ìöùàðèáÿäþâðöíäÿ þçëÿðèíäÿí ãàò-ãàò ýöúëö îð-äóëàðëà ÷àðïûøäû. Ìÿùÿììÿä ßñÿäîâ,ßëèô Ùàúûéåâ, Èëùàì ßëèéåâ, Ìåùäè Àá-áàñîâ, Øàùëàð Øöêöðîâ, Ìèêàéûë Úÿáðà-

éûëîâ, Ìÿùÿððÿì Ñåéèäîâ, Éóñèô ßëè-éåâ, Âàëåù Ìöñëöìîâ, Íîôÿë Ãóëèéåâ,Ùèêìÿò Íÿçÿðëè, ßëè Ìÿììÿäîâ, Ìÿò-ëÿá Ãóëèéåâ âÿ äèýÿð ÀçÿðáàéúàíûíÌèëëè Ãÿùðÿìàíû àäûíà ëàéèã ýþðöëìöøèýèä ïîëèñëÿðèìèç ýÿíú êàäðëàðà áèð íö-ìóíÿäèð.

Ïîëèñ àäûíû óúà òóòàí,

Ãàðàáàü ìöùàðèáÿñèíäÿ Û ãðóï ÿëèëîëìóø, "Âÿòÿí Óüðóíäà" ìåäàëûíà ëà-éèã ýþðöëìöø Àðèô ßëèéåâ äÿ ïîëèñ ñåð-æàíòûäû. Îíóíëà ñþùáÿòèìèçäÿ áèëäèðäèêè, 1988-úè èëäÿ -ñîâåò äþíÿìèíäÿ ÿñ-ýÿðëèêäÿí ýÿëèá âÿ åëÿ î âàõò êþíöëëöéàðàíàí ãîðóéóúó äÿñòÿëÿðèí òÿðêèáèíÿãàòûëûá: " 1990-úû èëèí àâãóñò àéûíäà Õö-ñóñè Òÿéèíàòëû Ïîëèñ Äÿñòÿñè éàðàíäû âÿìÿí äÿ îíëàðà ãîøóëäóì. Ñåâàí ýþëöíÿãÿäÿð ýåäèá ÷ûõìûøàì. Ëà÷ûí, Êÿëáÿ-úÿð, Øóøà, Àüäàðÿ, Ôöçóëè, Úÿáðàéûë óü-

ðóíäà äþéöøëÿðèí äåìÿê îëàð êè , ùàìû-ñûíäà îëìóøàì. Ñîíóíúó äþéöøöì Àü-äàì óüðóíäà îëóá. 1993-úö èë èéóë àéûí-äà-Àüäàìûí èøüàëû ýöíö àéàãëàðûìû ìè-íàìéîò àïàðäû. Ìÿíè þëöìúöë âÿçèé-éÿòäÿ ùîñïèòàëà , îðàäàí äà Áàêûéà ýþ-òöðäöëÿð. Ùàçûðäà ùÿð èêè àéàüûìûí áèðèäèçäÿí áèðè èñÿ äèáäÿí éîõäó. Áöòöíáÿäÿíèì ãÿëïÿ èëÿ äîëóäóð. Áóíà áàõ-ìàéàðàã , Àëè Áàø Êîìàíäàíûí ÿìðèíèýþçëÿéèðÿì, äþéöøÿ éàðàðëû îëìàñàìäàÿí àçûíäàí îðäóäàêû ýÿíúëÿðèìèçÿ ìÿ-íÿâè äÿñòÿê îëìàüà ùàçûðàì.

Ãÿùðÿìàí ïîëèñ, øÿùèäëèéèíäÿí ñîí-ðà "Èýèäëèéÿ ýþðÿ" ìåäàëû èëÿ òÿëòèô îëóí-ìóø ßëè Âÿëèéåâèí éåýàíÿ îüóë þâëàäûäà ïîëèñäèð. Âÿ àòàñûíûí øÿðÿôëè éîëóíóäàâàì åòäèðèð. Èëêèí Âÿëèéåâèí ÿí áþéöêàðçóñó àòàñûíûí, åëÿúÿäÿ, ãàíû î òîðïàã-ëàðà òþêöëìöø ìèíëÿðëÿ øÿùèäèìèçèí ãè-ñàñûíû àëìàã, èøüàëúûëàðû ìåùâ åò-ìÿê,éóðä-éóâàìûçà äþíäöêäÿí ñîíðàîðàíûí ùÿð ãàðûøûíû úÿííÿòÿ úåâèðìÿê-äè:" Úÿíàá ïðåçèäåíò ùÿìèøÿ þç ÷ûõûøëà-ðûíäà Àçÿðáàéúàí òîðïàãëàðûíäà èêèíúèåðìÿíè äþâëÿòèíèí éàðàíìàñûíà éîë âåð-ìÿéÿúÿéèìèçè äþíÿ-äþíÿ âóðüóëàéûð.Áèç ïîëèñëÿðäÿ ùÿð çàìàí Àëè Áàø Êî-ìàíäàíà áó éîëäà éàõûí äÿñòÿê÷è, åéíèçàìàíäà ëàçûì ýÿëÿðñÿ, àòà-áàáàëàðû-ìûç êèìè Âÿòÿíèí ùàçûð ÿñýÿðëÿðèéèê âÿäþéöøÿ ùàçûðûã!

Ôöðñÿòäÿí èñòèôàäÿ åäÿðÿê îíó äàáèëäèðèì êè, êÿíäèìèç -Àüäàì ðàéî-íó Áàø Ãÿðâÿíä êÿíäèíèí ÿðàçèñè äÿ,ÿùàëèñè äÿ ÷îõ áþéöê èäè âÿ åðìÿíèëÿ-ðÿ ãàðøû âóðóøìàã ö÷öí éöçëÿðëÿ èýè-äèìèç äþéóøëÿðÿ àòûëûá. Øÿùèäèìèç äÿ,ÿëèëèìèç äÿ, âåòåðàíûìûç äà ÷îõäó.Ùÿìèøÿ îíëàðûí äþéóø éîëó-ùÿéàòûùàããûíäà ãûñà äà îëñà ìÿãàëÿëÿð éàç-ìûø, îíëàðû èúòèìàééÿòÿ òàíûòäûðìàüàúàëûøìûøàì. Àììà èíäèéÿ ãÿäÿð åð-ìÿíè èëÿ öç-öçÿ äóðàí ïîëèñëÿðèìèçùàããûíäà ùå÷ íÿ éàçìàìûøàì. Éåðèýÿëìèøêÿí, Øàùèí, Òàïäûã, Çàêèð,Ìÿùÿììÿä, Øàêèð, Ãÿíáÿð, Úàùèä,Ìààðèô, Ìóñà, ×èíýèç, Åë÷èí âÿ ùàçûð-äà àäëàðû éàäûìà äöøìÿéÿí äèýÿðåëîüóëëàðûìû ïîëèñ ýöíö ìöíàñèáÿòèëÿöðÿêäÿí òÿáðèê åäèðÿì!Ñèçèí ïîëèñýöíöíöç ìöáàðÿê îëñóí! Àëëàù ñèçëÿ-ðè ãîðóñóí!

ßíòèãÿ Ðÿøèä

Õàëãûíû ñåâÿí, úàíûíû âÿòÿíÿ ãóðáàí âåðÿí ïîëèñëÿðèí ýöíö

5ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ ÐÅÑÏÓÁËÈÊÀÑÛÍÛÍ ÏÐÅÇÈÄÅÍÒÈ ÉÀÍÛÍÄÀÊÖÒËßÂÈ ÈÍÔÎÐÌÀÑÈÉÀ ÂÀÑÈÒßËßÐÈÍÈÍ ÈÍÊÈØÀÔÛÍÀ ÄÞÂËßÒ

ÄßÑÒßÉÈ ÔÎÍÄÓÍÓÍ ÌÀËÈÉÉß ÉÀÐÄÛÌÛ ÈËß¹ 74 (2108) 4 èéóë 2020-úè èë

Ëayihÿíin istiqamÿti: Àçÿðáàéúàíûíäþâëÿò÷èëèê òàðèõèíèí, ìèëëè àäÿò-ÿíÿíÿëÿðèíèí,

åëì âÿ ìÿäÿíèééÿòèíèí òÿáëèüè

(ÿââÿëè þòÿí ñàéûìûçäà)

Àëáàíèéàíûí Úÿíóá ñÿðùÿäëÿðèíèíÊöð ÷àéûíäàí êå÷ìÿñè áàðÿäÿ åùòè-ìàëëàð áàøëûúà îëàðàã éóíàí - Ðîìàâÿ Â-ÂÛÛ ÿñð åðìÿíè ìöÿëëèôëÿðèíèíìÿëóìàòëàðûíà, äîüðóëóüó ìöÿééÿíåäèëìÿéÿí, éàëíûç êîðòÿáèè èíàìàýþðÿ åòèáàðëû ñàéûëàí ìÿíáÿëÿðÿ, îúöìëÿäÿí ÂÛÛ-ÂÛÛÛ ÿñð àëáàí òàðèõ÷èñèÌîèñåé Êàëàíêàòëûíûí ìÿëóìàòëàðûíûòÿêçèá åäÿí åðìÿíè òàðèõ÷èëÿðèíèíÿíÿíÿâè õðîíîëîýèéàñûíà ÿñàñëàíûð.

Â.Â. Áàðòîëä àíòèê ÿäÿáèééàò ìÿí-áÿëÿðèíÿ ãèéìÿò âåðÿðÿê éàçûð: "Áÿä-áÿõòëèê îíäàäûð êè, éóíàí îðèæèíàëëàðû áè-çÿ ÷îõ ýåú, èøëÿíäèêäÿí, ÿë ýÿçäèðèëäèê-

äÿí ñîíðà ýÿëèá ÷àòûá; áóíëàð ÷îõ âàõòìöãàéèñÿ åäèëÿí ìÿëóìàòëàðû ùå÷ áèðòÿíãèäÿ ìÿðóç ãàëìàéàí ñàäÿúÿ êîì-ïèëéàñèéà øÿêëèíäÿäèð âÿ áóíà ýþðÿ äÿáó ìÿíáÿëÿðÿ ñîí äÿðÿúÿ åùòèéàòëà éà-íàøìàã ëàçûìäûð".

Ñèéàñè òàðèõè: Àçÿðáàéúàíûí ãÿäèìäþâëÿòëÿðèíäÿí áèðè îëàí Àëáàíèéà Ìà-êåäîíèéàëû Èñýÿíäÿðèí èìïåðèéàñû äà-üûëàíäàí ñîíðà, éÿíè åðàìûçäàí ÿââÿëÛ ÿñðèí ñîíëàðûíäà âàùèä ìÿðêÿçëÿø-ìèø äþâëÿòÿ ÷åâðèëìèøäèð.

Ìÿíáÿëÿð Àëáàí äþâëÿòèíèí àíòèêäþâðäÿ éåðëè ñöëàëÿíèí íöìàéÿíäÿ-ëÿðè òÿðÿôèíäÿí èäàðÿ îëóíäóüó ùàã-ãûíäà ìÿëóìàò âåðèð. Àëáàíèéàíûíèëê ùþêìäàðûíûí àäû èëÿ áó ñöëàëÿ òà-ðèõè ÿäÿáèééàòäà Àðàíèëÿð (Àððàíèëÿð)àäëàíäûðûëûð. Ëàêèí áó ñöëàëÿ ùàããûí-äà ìÿëóìàòëàð ÷îõ àçäûð.

Àðòûã åðàìûçäàí ÿââÿë Û ìèíèëëèéèíîðòàëàðûíäà Àëáàíèéà ÿðàçèñèíäÿ äàø,øöøÿ âÿ ìåòàë ìþùöðëÿð éàéûëìûøäû.Áåëÿ ìåòàë öçöê-ìþùöðëÿð åðàìûçäàíÿââÿë Â-ÛÂ ÿñðëÿðäÿ àíòèê äöíéàäà âÿØÿðãäÿ äÿ éàõøû ìÿëóì èäè.

Ïîìïåéèí ðÿùáÿðëèê åòäèéè Ðîìà îð-äóñó èëÿ Àðóçóí (éóíàí-ðîìà ìÿíáÿ-ëÿðèíäÿ Îðîéñ) ðÿùáÿðëèê åòäèéè Àëáàíè-éà îðäóñó àðàñûíäà å.ÿ. 66-úû èëäÿ äþ-éöø îëìóøäóð. Äàùà ñîíðà Èáåðèéàéàäîüðó èðÿëèëÿéÿí Ðîìà îðäóñó èêèíúèäÿôÿ å.ÿ. 65-úè èëäÿ Àëàçàí ÷àéû ñàùè-ëèíäÿ Àðóçóí ãàðäàøû Ñåáÿðèí (éóíàí-

ðîìà ìÿíáÿëÿðèíäÿ Êîñèñ) ðÿùáÿðëèêåòäèéè Àëáàíèéà îðäóñó èëÿ òîããóøìóøâÿ áþéöê èòêè âåðÿðÿê Èáåðèéà ÿðàçèñèíÿêå÷ìèøäèð. Ñòðàáîíóí ìÿëóìàòûíäà àë-áàíëàðûí ãîøóí íþâëÿðèíäÿí äàíûøûëûð:ýþðöíöð, àëáàíëàð áó úÿùÿòäÿí ãîíøó-ëàðûíäàí ùå÷ äÿ ôÿðãëÿíìèðäèëÿð, éà äà÷îõ úöçè ôÿðãëÿíèðäèëÿð. Ãÿäèì úîüðàôè-éàøöíàñûí äåäèéèíÿ ýþðÿ, àëáàí ãîøó-íó ïèéàäàëàðà âÿ ñöâàðèëÿðÿ áþëöíöðäö.

Àëáàí ñöâàðèëÿðèíèí ñàéû Ñòðàáîíäà22 ìèí, Ïëóòàðõäà èñÿ 12 ìèíäèð. Áåëÿ-ëèêëÿ, ýþðöíöð êè, àëáàí ãîøóíó Ñòðàáî-íà ýþðÿ 82 ìèí (60 ìèí ïèéàäà âÿ 22ìèí ñöâàðè), Ïëóòàðõà ýþðÿ áèð ùàëäà 72ìèí (60 ìèí ïèéàäà âÿ éàëíûç 12 ìèíñöâàðè), áàøãà áèð ùàëäà 40 ìèí, Àïèà-

íà ýþðÿ òÿãðèáÿí 40 ìèí äþéöø÷öäÿíèáàðÿò èäè. Åðàìûçäàí ÿââÿë 64-úö èëäÿàëáàí ãîøóíëàðûíûí ðîìàëûëàðëà èëê òîã-ãóøìàñû Ïëóòàðõ âÿ Äèîí Êàññè òÿðÿ-ôèíäÿí òÿñâèð åäèëìèøäè. Áó òîããóøìàåðàìûçûí 35-úè èëèíäÿ ïàðôèéàëûëàðà ãàð-øû éþíÿëäèëìèø ùÿðáè ÿìÿëèééàòëà ÿëàãÿ-äàð Êîðíåëè Òàñèò òÿðÿôèíäÿí äÿ õàòûðëà-äûëûð (Àëèåâ Ê.Ã. Àëáàíñêîå âîéñêî èåãî âîîðóæåíèå//ÄÀÍ ÀçÑÑÐ, 1957,8).

Å.ÿ. ÛÛ-Û éöçèëëèêëÿðäÿ, Ïàðôèéàíûíùÿðáè úÿùÿòäÿí ãöäðÿòëè äþâðöíäÿ, òà-áåëèêäÿ îëàí þëêÿëÿðÿ íÿçàðÿò åòìÿêö÷öí ôîðìàëàøìûø èíçèáàòè àïàðàòûí îë-ìàäûüû áèð øÿðàèòäÿ Ïàðôèéà Àðøàêèëÿðèö÷öí ìöìêöí îëàí éåýàíÿ äöçýöíãÿðàð ùÿìèí ìÿìëÿêÿòëÿðäÿ éåðëè ñöëà-ëÿëÿðè ùàêèìèééÿò áàøûíäà ñàõëàìàãèäè. Ñîíðàëàð âàññàë ìÿìëÿêÿòëÿðäÿéåðëè ñöëàëÿëÿðè òàõòäàí ýþòöðöá ÿâÿçè-íÿ þç àäàìëàðûíû, Àðøàêèëÿðèí íöìà-éÿíäÿëÿðèíè òÿéèí åòìÿê ñèéàñÿòèíÿ ÿëàòäû. Ïåðñèäà, Àòðîïàòåíà, Ùèðêàí, Åð-ìÿíèñòàí, Ùèíäèñòàí, Ýöðúöñòàí âÿ ñ.éåðëÿðäÿ Àðøàêèëÿðèí øàõÿëÿðè, êè÷èê Àð-øàêè ñöëàëÿëÿðè áåëÿ éàðàíäû.

Ñòðàáîíóí âåðäèéè ìÿëóìàòà ýþðÿ,Àíòèê Ãàôãàç Àëáàíèéàñûíäà Çåâñ, Ùå-ëèîñ âÿ Ñåëåíàéëà åéíèëÿøäèðèëÿí òàíðû-ëàðà èáàäÿò îëóíóá. Áåëÿ êè, ÑòðàáîíÀëáàí ïàíòåîíóíóí áàø òàíðûñûíûÇåâñëÿ åéíèëÿøäèðèð. Áóíóíëà ÿëàãÿäàðÀçÿðáàéúàíûí ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðèíäÿí

òàïûëàí äàø êèøè ùåéêÿëëÿðè äèããÿòè úÿëáåäèð. Áóíëàðûí ÿí ñÿúèééÿâè îëàíëàðûÁîéÿùìÿäëè, Ñåéñóëàí, Õûíûñëû, Äàü-êîëàíëû âÿ ×ûðàãëûäàí àøêàðà ÷ûõàðëûá(Þñèôîâ Þ.Á., Áàáàåâ È.À. Êàâêàçñ-êàÿ Àëáàíèÿ â ýëëèíèñòè÷åñêóþ ýïîõó. êí.: Ïðè÷åðíîìîðüå â ýïîõó ýëëèíèç-ìà.//Ìàò-ëû ÛÛÛ Âñå-ñîþçí. ñèìïî-çèóìà ïî äðåâíåé èñòîðèè Ïðè÷åðíî-ìîðüÿ. Öõàëòóáî, 1982, Òáèëèñè,1985).

Ãÿäèì Øàìàõû, Ãÿáÿëÿ, Áÿðäÿ âÿá. ãÿáèðèñòàíëàðûí þéðÿíèëìÿñè çàìàíûöçÿ ÷ûõàðûëìûø ýöìöø âÿ ãûçûë ìÿìóëà-òû äèããÿòè úÿëá åäèð. Ãûðëàðòÿïÿ ìÿñêÿ-íèíèí éàõûíëûüûíäà éåðëÿøÿí, è÷ÿðèñèíäÿêåðàìèê ãàáëàð îëàí òîðïàã ãÿáèðäÿíäþéìÿ öñóëó èëÿ ùàçûðëàíàí èêè ýöìöøïèéàëÿ òàïûëìûøäû. Áóðàäà éåðëè ñÿíÿòëÿðùàããûíäà ìöÿééÿí òÿñÿââöð éàðàäàíñèëàù âÿ áÿçÿê øåéëÿðè äÿ àøêàð åäèë-ìèøäèð. Àëáàíèéà ÿðàçèñèíäÿ èðè êöïëÿð-äÿ äÿôí åòìÿê àäÿòè ýåíèø éàéûëìûøäû.Áåëÿ ãÿáèðëÿð Ìèë, Ãàðàáàü âÿ Øèðâàíäöçëÿðèíäÿ âÿ äàüÿòÿéè ðàéîíëàðäà,Êöð ÷àéûíûí ñàùèëëÿðèíäÿ ãåéäÿ àëûí-ìûøäûð. Àüúàáÿäè, Àüäàì, Èñìàéûëëû,Óúàð, Øàìàõû, Õàíêÿíäè, Ãÿáÿëÿ ðà-éîíëàðûíäà, Ìèíýÿ÷åâèðäÿ, Ãàëàòÿïÿõàðàáàëûãëàðûíûí ÿòðàôûíäà, áàøãà ðà-éîíëàðäà éöçëÿðëÿ êöï ãÿáèð òÿäãèãåäèëìèøäèð. Êöïëÿðäÿ äÿôí åòìÿê àäÿòèÿí ãÿäèì ÿñðëÿðäÿí áàøëàíìûøäûð. Áóòèï ãÿáèðëÿð ìöõòÿëèô âàõòëàðäà Þí Àñè-éàäà âÿ Ãàôãàçäà ýåíèø éàéûëìûøäûð.Àëáàíèéàäà áó àäÿò åðàìûçäàí ÿââÿë Ûìèíèëëèéèí èêèíúè éàðûñûíäàí òà åðàìûçûíÂÛÛÛ ÿñðèíÿäÿê ìþâúóä îëìóøäóð.

Àçÿðáàéúàí àðõåîëîãëàðû òÿðÿôèí-äÿí Ãàðàáàüäà äàøäàí éîíóëìóø19 èíñàí ùåéêÿëè ãåéäÿ àëûíìûøäûð.Áó àáèäÿëÿð Ìîëëàëàð, Øÿôèáÿéëè, Ñó-ìà, Ýöëëöúÿ (Àüäàì ðàéîíó), Øàòûð-ëû (Áÿðäÿ ðàéîíó), Úàíéàòàã (Àüäÿðÿðàéîíó), Ñåéñóëàí (Òÿðòÿð ðàéîíó)êÿíäëÿðè éàõûíëûüûíäà àøêàð åäèëìèø-äèð.

Àëáàí òàðèõ÷èñè Ìîèñåé Êàëàíêàòóêëóéàçûñû îëàí õàëãëàð è÷ÿðèñèíäÿ ìàäàéëà-ðû âÿ àëáàíëàðû õöñóñè ãåéä åòìèøäèð.Àëáàí éàçûñûíûí ÷è÷ÿêëÿíìÿ äþâðö Â-

ÂÛ éöçèëëèêëÿð ñàéûëûð. Àçÿðáàéúàí Ðåñ-ïóáëèêàñû ÿðàçèñèíäÿ àïàðûëàí àðõåîëîæèãàçûíòûëàð çàìàíû ìöõòÿëèô áþëýÿëÿðäÿéåðëÿøÿí àðõåîëîæè àáèäÿëÿðèí àíòèê âÿåðêÿí îðòà ÿñðëÿð ãàòëàðûíäàí ÃàôãàçÀëáàíèéàñûíäà èñòèôàäÿ åäèëìèø éöçëÿð-ëÿ ñèêêÿ íöìóíÿëÿðè ÿëäÿ åäèëìèøäèð.Ùÿì÷èíèí Ãÿáÿëÿ (Õàëèëîâ Äæ.À.,Áàáàåâ È.À. Àíòè÷íûå òðàäèöèè â ìà-òåðèàëüíîé êóëüòóðå Êàâêàçñêîé Àëáà-íèè.//Ñá. Àíòè÷íîñòü è àíòè÷íûå òðà-äèöèè â êóëüòóðå è èñêóññòâå íàðîäîâÑîâåòñêîãî Âîñòîêà, Ì., 1978), Òîð-ïàããàëà, Õûíûñëû, Ìèíýÿ÷åâèð àðõåîëîæèãàçûíòûëàðû çàìàíû ñèêêÿ äÿôèíÿëÿðè äÿàøêàðëàíìûøäûð.

Àðõåîëîæè ãàçûíòûëàð çàìàíû ÃàôãàçÀëáàíèéàñû ÿðàçèñèíäÿí àøêàð åäèëìèøÿí åðêÿí ñèêêÿ íöìóíÿëÿðè Ìàêåäîíè-éàëû Èñýÿíäÿðèí àäûíäàí êÿñèëìèø äðàõ-ìà âÿ òåòðàäðàõìàëàðäûð. (ÁàáàåâÈ.À., Êàçèåâ Ñ.Ì. Êàáàëèíñêèé êëàäìîíåò ýëëèíèñòè÷åñêîé ýïîõè. Íóìèç-ìàòèêà è ýïèãðàôèêà, 1971, âûï. ÛÕ).Ñîíðàêû äþâðëÿðäÿ èñÿ Àëáàíèéàäà Ìà-êåäîíèéàëû Èñýÿíäÿðèí ñèêêÿëÿðèíÿ áÿí-çÿð éåðëè ñèêêÿëÿð ìåéäàíà ýÿëìèøäèð.Áóíäàí áàøãà Àçÿðáàéúàíûí ãÿäèìÀëáàíèéà äþâëÿòèíäÿ Ðîìà èìïåðèéàñû,Ïàðôèéà âÿ Áèçàíñ ùþêìäàðëàðûíûí ñèê-êÿëÿðèíäÿí, ùÿì÷èíèí éåðëè ùþêìäàðëà-ðûí àäëàðûíäàí êÿñèëìèø ñèêêÿëÿðäÿí èñ-òèôàäÿ åäèëìèøäèð.

Àéðû-àéðû éåðëÿðäÿ èíäèéÿäÿê ãàë-ìàãäà îëàí ìåòàë, äàø âÿ àüàú ÿìÿêàëÿòëÿðè Àëáàíèéàíûí èãòèñàäèééàòûíû þé-ðÿíìÿê ö÷öí õöñóñè ÿùÿìèééÿòÿ ìà-ëèêäèð. Áóíëàð äÿìèð îðàãëàð, ÷àïàúàã-ëàð, áû÷àãëàð, ãàé÷ûëàð, áèçëÿð, èéíÿëÿð,äÿí äàøëàðû, êèðêèðÿ äàøëàðû, ñöðòýÿúëÿð,áöëþâ äàøëàðäàí èáàðÿòäèð.

Äóëóñ÷óëóã ìÿìóëàòû Ãàôãàç Àë-áàíèéàñû èãòèñàäèééàòûíûí âÿ ìÿäÿ-íèééÿòèíèí äàùà äà èíêèøàô åòäèéèíèýþñòÿðèð. Éàëîéëóòÿïÿ êåðàìèêàñûØèðâàí, Øÿêè, Çàãàòàëà áþëýÿñè, Ýÿí-úÿ-Ãàçàõ, Ìèë-Ãàðàáàü äöçö, Àëà-çàí âÿ Êöð ùþâçÿñè, ùàáåëÿ Äàüûñ-òàí ÿðàçèñèíäÿ îëàí àáèäÿëÿðäÿí ìÿ-ëóìäóð.

ßáöëôÿò ÌßÄßÒÎÜËÓ

Àëáàíèéà äþâëÿò÷èëèê òàðèõèìèçäÿ

6 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

... Äöíéà ùå÷ ÿââÿëëÿðáåëÿ äåéèëäè. Âÿ ÿââÿëëÿðáåëÿ îëìàéàí äöíéà åëÿýöíÿ äöøöá êè, ãàðàáàü-ëûëàðûí ñþçöéëÿ äåìèø îë-ñàã, "áèð ãîúà àðâàä ëà-çûìäûð êè, äÿñìàë ýþòö-ðöá àüû äåéèá îíó àüëà-ñûí". ×öíêè äöíéàìûçùÿëÿ èíäèêè êèìè ãàðàíëûã,çöëìÿò è÷èíäÿ îëìàéûá.Âÿ äöíéàìûçäà èéÿíèíóúó áîéäà áèð èøûã ãàëûáâÿ ìèëéàðäëàðëà èíñàí éû-üûøûá áó èøûüûí ãàðøûñûí-äà ãàðàíëûãäàí ÷ûõìàãèñòÿéèð...

Çöëìÿòäÿí ÷ûõìàã èñÿåëÿ äÿ àñàí äåéèë. ßíàçûíäàí îíà ýþðÿ êè, áóýþçÿë äöíéàíûí, áó ýþ-çÿë Éåð öçöíöí, áó ýþçÿëúàùàíûí áàøûíà áèç èí-ñàíëàð î ãÿäÿð îéóí à÷-äûã êè, àõûðäà äà äöíéàäþçìÿäè, î à÷äûüûìûçîéóíëàðû áèð-áèð áóìå-ðàíã êèìè þçöìöçÿ ãàé-òàðäû...

... Èíäè áàøëàìûøûãýþéäÿ Àëëàùà, éåðäÿ äÿéàõøû èíñàíëàðà éàëâàð-ìàüà. Íÿ ýþéäÿêè Àëëàùñÿñèìèçè åøèäèð, íÿ äÿéåðäÿêè éàõøû èíñàíëàðûíýöúö ÷àòûð êè, áèçè áó ãà-ðàíëûãäàí, áó çöëìÿò-äÿí, áó ìöñèáÿòäÿí ãóð-òàðûá èøûüà ÷ûõàðñûí. Íó-ðà ÷ûõìàã èñÿ åëÿ äÿàñàí äåéèë. Áþéöê Äîñ-òîéåâñêè éàçûðäû êè,"äöíéàíû ýþçÿëëèê õèëàñåäÿúÿê". Àììà óçóí èë-ëÿð êå÷èá, äöíéàìûçû ùå÷áèð ýþçÿëëèê ìöùàðèáÿëÿð-äÿí, õÿñòÿëèêëÿðäÿí âÿäèýÿð ôÿëàêÿòëÿðäÿí ãóð-òàðà áèëìÿéèá. Áèðè äåéèðêè, äöíéàíû åëì õèëàñåäÿúÿê, áèðè ñÿñëÿíäèðèðêè, äöíéàíû Àëëàùà éàõûíîëàí àäàìëàð áÿëàäàíãóðòàðàúàã, áèðè äÿ áèëäè-ðèð êè, äöíéàíû éàëíûç âÿéàëíûç éàõøûëûãëàð õèëàñåëÿéÿ áèëÿð. Î éàõøûëûã êè,áó äà èíñàíûí þçöíäÿíâÿ ÿìÿëèíäÿí àñûëûäûð.

Áèëèðñèíèç, äöíéàìûçíèéÿ ùÿëÿ äàüûëìàéûá?Øåéòàí õèñëÿòëè âÿ ôèòíÿ-ôÿñàä éàðàäàí, ñþç àïà-ðûá, ñþç ýÿòèðÿí, åâ éûõàíèíñàíëàðà ãàëñàéäû, Éåðöçö ÷îõäàí äàðìàäàüûíîëìóøäó. Þçö äÿ äöíéà-ìûçäà øåéòàíà õèäìÿòåëÿéÿíëÿð Àëëàùà èáàäÿòåëÿéÿíëÿðäÿí äàùà ÷îõ-äóð.

Ùÿòòà öçäÿ Àëëàùà èáà-äÿò åëÿéèá ãÿëáèíäÿ âÿöðÿéèíäÿ øåéòàíëà îéíà-éàí, îðóú òóòóá, íàìàçãûëàí àäàìëàð äà âàð.Îíëàð î ãÿäÿð ÷îõäóð êè,åëÿ ùàðà áàõûðñàí ýþçöíáåëÿëÿðèíÿ ñàòàøûð.

... Âÿ íÿ éàõøû êè, èí-ñàíëàðûí àðàñûíäà éàõøû-ëàð äà àç äåéèë. Î éàõøûèíñàíëàðû ãàðàíëûã, úàùèëàäàìëàðûí àðàñûíäàí òà-ïûá öçÿ ÷ûõàðìàã ýöíèøûüû êèìè áèð øåéäè. ×öí-êè îíëàð ùàðäà îëóðëàð îë-ñóíëàð þç ÿìÿëëÿðè, èí-ñàíëàðà âÿ äöíéàéà ñåâ-ýèëÿðèéëÿ òàìàìèëÿ ôÿðã-ëÿíèðëÿð. Î èíñàíëàð çà-ìàíûíäàí âÿ ìÿêàíûí-äàí àñûëû îëìàéàðàã, ùÿ-ìèøÿ Àëëàùà ñûüûíûð, ùàã-ãà-ÿäàëÿòÿ ïÿíàù àïàðûð-ëàð...

... Îíëàðûí öðÿéèíäÿùå÷ âàõò êèí, êöäóðÿò,ïàõûëëûã, ôèòíÿ-ôÿñàä îë-ìàéûá. Áåëÿëÿðèíèí ãÿë-áèíäÿ âÿ è÷èíäÿ ñåâýèîëóá, ìÿùÿááÿò îëóá, éû-õûëàíà, áöäðÿéÿíÿ àðõàäóðìàã, ñþéêÿê îëìàãäóðóá... Âÿ áåëÿëÿðè ùÿðçàìàí, ùÿð àí þç éàõøû-ëûãëàðûéëà, ÿë òóòìàãëàðûé-ëà éåòèìÿ-éåñèðÿ, êèìñÿ-ñèçÿ éèéÿ äóðìàã àìàë-ëàðûéëà ôÿðãëÿíèáëÿð... Áóèíñàíëàðûí éàðàíäûüûýöíäÿí Àëëàùûí äÿðýàùû-íà ãîâóøäóãëàðû àíà ãÿ-äÿð ÿëëÿðèíäÿí éàõøûëûãýÿëèá. Îíëàð åâ éûõìà-éûáëàð... îíëàð åâ òèêèá-ëÿð... îíëàð êèìèñÿ ýþçöéàøëû ãîéìàéûáëàð... îí-ëàð ýþçö éàøëû îëàíëàðûíéàøûíû ñèëèáëÿð âÿ ýþçöéàøëû èíñàíëàðû ñåâèíäè-ðèáëÿð... Îíëàð éåòèì óøàãýþðÿíäÿ öðÿêëÿðèíèí áàøûîä òóòóá éàíûá, äîäàãëà-ðû ñÿéðèéèá, ýþçëÿðè äî-ëóá. Âÿ î éåòèì óøàüûíñà÷ûíà ñûüàë ÷ÿêèáëÿð, àð-õà äóðóáëàð...

Èìàì ßëè äåéèá êè, "áèðéåòèìèí ãÿëáèíè ãûðìàãÀëëàùûí ãÿëáèíè ãûðìàãäû,áèð éåòèìè ñåâèíäèðìÿêÀëëàùû ñåâèíäèðìÿêäè".Íÿ ãÿäÿð ýþçÿë âÿ íÿ ãÿ-äÿð éàääàãàëàí, òàðèõÿ÷åâðèëÿí, ìöäðèê êÿëàìàäþíÿí áèð äåéèì. Ýþðÿ-ñÿí, áó äåéèìè äàø ãÿëá-ëè èíñàíëàð ùå÷ åøèäèáëÿð-ìè? Åøèòìÿéèáëÿðñÿ, áèçäåäèê, ãîé åøèòñèíëÿð!Áÿëêÿ áóíäàí ñîíðà áóêÿëàìû éàäà ñàëûá îíëà-ðûí äàø ãÿëáëÿðè éóìóøà-ëà.

Äöíéàìûçûí áó ýöíÿäöøìÿéèíäÿ Éåð öçöíäÿíÿ ãÿäÿð èíñàí âàðñà,ùàìûñûíûí áó âÿ éà äèýÿðäÿðÿúÿäÿ ýöíàùëàðûîëóá. Îëà áèëÿð áó ýöíàùáÿçèëÿðèíäÿ ÷îõ áàëàúà-äûð. Âÿ áó áàëàúà ýöíàù-ëàð äà éàõøû ÿìÿëëÿðÿ ýþ-ðÿ íÿ âàõòñà Óëó Éàðà-äàí îíëàðû áàüûøëàéûð.Àììà áó ýöí äöíéàìûçåëÿ ýöíäÿäèð êè, ùÿð áèð

èíñàí áó éöêöí àëòûíà ÷è-éèí âåðèá äöíéàìûçû õè-ëàñ åòìÿëèäèð. Äöíéàìûçûõèëàñ åòìÿê ùÿì äÿ þçö-ìöçö õèëàñ åòìÿê äå-ìÿêäèð. Èíäè ýÿëèí ýþðÿêäöíéàìûçûí àüûð ýöíöí-äÿ áó éöêöí àëòûíà ÷èéèíâåðÿíëÿð ÷îõäóðìó? Áó-íó ñèç äÿ ýþðöðñöíöç.Ñàüûíûçà, ñîëóíóçà áèðáàõëí ýþðöí êèìëÿð ìèë-ëÿòèí àüûð âÿ ÷ÿòèí ýö-íöíäÿ îíà àðõà äóðóð.Ýþðöðñöíöçìö? Åëÿìÿí äÿ ýþðöðÿì. Àììàýþðäöéöì îäóð êè, áóàüûð, áó ÷ÿòèí ýöíäÿ äàüáîéäà éöêöí àëòûíà ÷èéèíâåðÿíëÿð éåíÿ éàõøû èí-ñàíëàðäû. Âÿ éàõøû èíñàí-ëàð ùå÷ âàõò, ùå÷ çàìàíþçëÿðè ùàããûíäà áèð äÿôÿäÿ, áèð êÿëìÿ äÿ äàíûø-ìàçëàð. Éàõøûëûãëàðûíûåëÿéèá ÷ûõûá ýåäÿðëÿð âÿåëÿäèêëÿðè éàõøûëûãëàð áà-ðÿäÿ áèð êÿëìÿ äÿ äàíûø-ìàçëàð. Áîøáîüàçëàð,îíóí-áóíóí ñþç-ñþùáÿ-òèíè äàíûøàíëàð, ãåéáÿòåëÿéÿíëÿð âÿ éåääèáàøëûÿæäàùàäàí äà òÿùëöêÿëèîëàí, ôèòíÿ-ôÿñàä éàðà-äàí, øåéòàí õèñëÿòëèàäàìëàð éàõøû îëìàëàðûáàðÿñèíäÿ äàíûøìàãäàíäîéìàçëàð. Óòàíìàäàí,ãûçàðìàäàí àðñûç-àðñûçþçëÿðèíäÿí ñþùáÿò à÷àð-ëàð âÿ éåêÿ-éåêÿ äàíû-øàðëàð. Îíëàðû äà éàõøûàäàìëàð ÷îõ éàõøû òàíû-éûðëàð. Áèð àäàì ñóñóí-äàí éàíà, áèð ãóðòóì ñóâåðìÿçëÿð, áèð àäàìàúûíäàí þëÿ, áèð òèêÿ ÷þ-ðÿéÿ ãûéìàçëàð! Àììàäàíûøàíäà àüûçëàðûíà÷óëëó äîâøàí ñûüûøìàç...

... Ãàéûäàã éàõøû èí-ñàíëàðûí éàíûíà. Î éàõøûèíñàíëàð êè, îíëàðûí è÷äöíéàñû ùÿìèøÿ ðàùàòîëóð, ãÿëáëÿðè äÿ öðÿêëÿðèêèìè òÿðòÿìèçäè. Éàõøû èí-ñàíëàð áó äöíéàíûí àüûðéöêöíö äöíéà éàðàíäûüûýöíäÿí áó ýöíÿ ãÿäÿð÷èéèíëÿðèíäÿ äàøûéûáëàð.Âÿ î éàõøû èíñàíëàð þë-ìÿêäÿ, ýöíÿøè áàòìàã-äà, èøûüû ñþíìÿêäÿ îëàíäöíéàìûçû áó ýöí äÿìÿùâ îëìàãäàí õèëàñåäÿúÿê. ×öíêè äöíéàìû-çû íÿ åëì, íÿ ýþçÿëëèê, íÿâàð-äþâëÿò, íÿ ùàíñûñàïàäøàù õèëàñ åäÿ áèëìÿ-éÿúÿê. Äöíéàìûçû õèëàñåòñÿ, áó áÿëàëàðäàí ãóð-òàðñà, éåíÿ éàõøû èíñàí-ëàð ÷ûõûø éîëó òàïàúàã.Àëëàù ÷èéèíëÿðèíäÿ àüûðéöê äàøûéàí éàõøû èíñàí-ëàðû ãîðóñóí! Î éàõøû èí-ñàíëàð êè, ñÿí äÿ, ìÿíäÿ, áèç äÿ îíëàðû ýþðöðöêâÿ ãîðóéóðóã!!!

ÔÀÈÃ ÃÈÑÌßÒÎÜËÓôàèããèñìåòîýëó@áîõ.àç

ÄÄÖÖÍÍÉÉÀÀÍÍÛÛ ÍÍßß ÕÕÈÈËËÀÀÑÑ ÅÅÄÄßßÚÚßßÊÊ??

"1993-úö èëèí äÿùøÿòëèýöíëÿðèíäÿí áèðè èäè. Àü-äàì èøüàë îëóíäóãäàíñîíðà ùÿäÿôäÿ Ôöçóëè ðà-éîíó èäè. ÀçÒâ-íèí ñÿäðìöàâèíè Âàñèô Áàáàéåâ-äÿí õàùèø åòäèì êè, ÷ÿêè-ëèø ãðóïó âåðñèí, Ôöçóëè-íèí áó àüûð ýöíëÿðè êàäð-ëàðûí éàääàøûíà êþ÷öðöë-ñöí.Âàñèô ìöÿëëèì áó ýå-äèøèí ãîðõóëó îëäóüóíó

äåñÿ äÿ, èñðàðûìà "éîõ"äåéÿ áèëìÿäè".

Àäàëåò.àç ìÿëóìàò âå-ðèð êè, áó ñþçëÿðè ÖìèäÏàðòèéàñûíûí ñÿäðè ÈãáàëÀüàçàäÿ "ôàúåáîîê" ùåñà-áûíäà éàçûá.Îíóí ñþçëÿðè-íÿ ýþðÿ, ö÷ íÿôÿð ÷ÿêèëèøãðóïó - Ñåâèë Íóðèéåâà,Åòèáàð Áàáàéåâ, Íàäèð Øÿ-ôèéåâ, î úöìëÿäÿí ìÿí âÿñöðöúöì éîëà äöøäöê:

"Ôöçóëèäÿ àüûð äþéöø-ëÿð ýåäèðäè. Ðàéîí ùÿð òÿ-ðÿôäÿí áîìáàëàíûðäû. Áèðíå÷ÿ ýöí ðàéîíäà ÷ÿêèëèøàïàðäûã, ìþâãåëÿðè, ùÿòòàÿí éàõûí ìÿñàôÿäÿí åð-ìÿíè òàíêëàðûíû ÷ÿêäèê.

Ðàéîí ñîí ýöíëÿðèíè éàøà-éûðäû. Ïîñòëàðûìûç ðàéîíìÿðêÿçèíäÿí òÿõìèíÿí 7êì Áàêûéà äîüðó ãóðóë-ìóøäó. Áó î äåìÿê èäè êè,Ôöçóëè øÿùÿðè àðòûã ìöäà-ôèÿñèçäèð.Èñðàð åòäèì êè, ðà-éîí ìÿðêÿçèíè ÷ÿêÿê.Ìÿí èíàíìûðàì êè, îðäàåðìÿíè îëñóí. Áðèãàäà êî-ìàíäèðè áèçè ïîñòäàí áó-ðàõìàã èñòÿìÿñÿ äÿ ìÿí

èíàäêàðëûã åòäèì. Äöç ðà-éîí ìÿðêÿçèíÿ, èúðà ùàêè-ìèééÿòèíèí ãàðøûñûíà ýÿë-äèê. Ùå÷ êèì éîõ èäè, ùÿðòÿðÿôäÿ þëö ñöêóò ùþêìñöðöðäö.Åòèáàð Áàáàéåâìàøûíäàí äöøÿðÿê ÷ÿêìÿ-éÿ áàøëàäû. Íàäèð Øÿôèéåâèñÿ ÷ÿêèëèøÿ øÿðù âåðèðäè.Åëÿ áó çàìàí ãèéàì íÿòè-úÿñèíäÿ ðàéîíäà èäàðÿ÷èëè-éè ÿëÿ êå÷èðìèø áàø÷û âÿìöùàôèçÿ÷èëÿðè þçëÿðèíèéåòèðäèëÿð. Ùàâàéà, ìàøû-íûìûçà äóðìàäàí àòÿø à÷-ìàüà áàøëàäûëàð.Èúðà áàø-÷ûñûíûí ãî÷óëàðû àâòîìàòûíãóíäàüû èëÿ Íàäèð áÿéèíáàøûíû éàðäûëàð.

Íàäèð Øÿôèéåâ ãàí è÷èí-äÿ, ìÿí ìöùàôèçÿ÷èëÿðëÿÿëáÿéàõà, Ñåâèë Íóðèéåâààðòûã ìàøûíäàí äöøöðöëöá.Åòèáàð Áàáàéåâ ñàíêè óíó-äóëìóøäó. Áèðäÿí îíó äàõàòûðëàéàí ãî÷óëàð êàìå-ðàíû ÿëèíäÿí àëûá Åòèáàðáÿéè âóðäóëàð. Î ÷ÿòèí àí-äà Åòèáàð Áàáàéåâèí äåäè-éè áèð ñþç ñîíðà áèçè ùåé

ýöëäöðäö.Ãî÷óëàð áóíóâóðàíäà Åòèáàð Áàáàéåâøèðèí ëÿùúÿñè èëÿ "àëÿ, áóîëìàäû êè..." äåäè. Íàäèðáÿéèí ñîíðàêû úàâàáû î ÷ÿ-òèí àíäà (àðòûã ïîëèñ áþë-ìÿñèíÿ ýÿòèðèëìèøäèê) áè-çèì öçöìöçö ýöëäöðäö:-Àëÿ, Íàäèðèí áàøûíû éàðûð-ëàð îëóð, Åòèáàðà áèð øèëëÿâóðìàã îëìàç?...

Ï.Ñ. Åòèáàð Áàáàéåâ,

ñÿí 4 àäàìäàí áèðè èäèíêè, ìÿíèì àòà-áàáà éóð-äóìà ñîí äÿôÿ áèç áèð éåð-äÿ áàõìûøäûã, ñÿí ìÿíèìäöøìÿíÿ òÿñëèì åäèëÿíéóðäóìó äàüûëìàìûø ,íèçàìû ïîçóëìàìûø êà-ìåðàíûí éàääàøûíà ÷ÿê-ìèñÿí.Áèçè òÿðê åòäèí. Éå-ðèí úÿííÿò îëñóí.

Èøüàë ýöíëÿðèíäÿ Ôö-çóëèìè éàääàøëàðà êþ÷ö-ðÿí ñîí îüëàí...Àëëàù ðÿù-ìÿò åòñèí".

Ãåéä åäÿê êè, ÀçÒÂ-äÿ áàø ðåäàêòîð îëàí Åòè-áàð Áàáàéåâ êîðîíàâè-ðóñäàí äöíéàñûíû äÿéè-øèá.

Ñèéàâóø Íîâðóçîâ:"Éåíè Àçÿðáàéúàí"ãÿçåòèíÿ Àëãûø êèìèáàø ðåäàêòîð ýÿëìÿ-éèá.

Îíóí òÿôÿêêöðö,äöøöíúÿ òÿðçè ñîíðà-êû ðåäàêòîðëàðäà îë-ìàäû. Ìÿí à÷ûã äåéè-ðÿì. Ùå÷ êèìäÿí ÷ÿ-

êèíÿúÿéèì éîõäóð.Ùå÷ êèì ìÿíäÿí èí-úèéÿ áèëìÿç, ÷öíêèùÿãèãÿòè äåéèðÿì. Àë-ãûø äèããÿòÿ ëàéèãàäàìäûð, àììà øàí-òàæ åëÿäèëÿð, êîìïöòå-ðèíÿ äàõèë îëóá, îéóíãóðäóëàð. Ùàìûñûíûéàõøû òàíûéûðàì".

Èãáàë Àüàçàäÿ: Ôöçóëèìè éàääàøëàðà êþ÷öðÿí ñîí îüëàí...

Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: "Éåíè Àçÿðáàéúàí"ãÿçåòèíÿ Àëãûø êèìè áàø ðåäàêòîð ýÿëìÿéèá

Äåéèð, Èâàí ýÿíú îüëóíà ñîâåò õàëãëàðûùàããûíäà äàíûøûðìûø. Äåéèá êè, åðìÿíè-ëÿð éàëàí÷û âÿ àúýþç õàëãäû, ðóñëàð àðàã"þëöñöäö", ýöðúöëÿð èðã÷èäèð.

Áèðäÿí îüëó ãàéûäûð êè, áÿñ àçÿðáàéúàí-ëûëàð?

Èâàí: - Îüóë, 20 èëäè àçÿðáàéúàíëûíûí áè-ðè èëÿ ãîíøóéàì, ìÿí ùÿëÿ äÿ îíà áàøà ñàëàáèëìÿìèøÿì êè, Ñâåòëàíà ìÿíèì ãàíóíè àð-âàäûìäû, ñÿíèí àðâàäûí äåéèë. Àíëàìûð...

Ñþçöìöí úàíû âàð...Áó ýöí Ìöäàôèÿ Íàçèðëèéèíèí âåðäèéè

ìÿëóìàòû îõóäóì. Ìÿëóìàòäà äåéèëèð êè,Åðìÿíèñòàí ñèëàùëû ãöââÿëÿðèíèí áþëìÿëÿðè

úÿáùÿíèí ìöõòÿëèô èñòèãàìÿòëÿðèíäÿ ýÿðýèí-ëèéè àðòûðìàã ìÿãñÿäèëÿ èðè÷àïëû ñèëàùëàðäàíâÿ ñíàéïåð òöôÿíýëÿðèíäÿí äÿ èñòèôàäÿ åò-ìÿêëÿ ñóòêà ÿðçèíäÿ àòÿøêÿñ ðåæèìèíè 50äÿôÿ ïîçóá: "Äöøìÿí úàâàá àòÿøè èëÿ ñóñ-äóðóëóá, ÿìÿëèééàò øÿðàèòè áþëìÿëÿðèìèçèíòàì íÿçàðÿòè àëòûíäàäûð".

Áàéàã áèð ñàéòäàí îõóäóì êè, êîðîíàâè-ðóñ ïàíäåìèéàñû ñÿáÿáè èëÿ 90 ýöíëöê ãëî-áàë ìèãéàñäà àòÿøêÿñ åëàí åäèëèá. Áó áàðÿ-äÿ Áèðëÿøìèø Ìèëëÿòëÿð Òÿøêèëàòûíûí Òÿùëö-êÿñèçëèê Øóðàñû ãÿðàð ãÿáóë åäèá.

Èíäè, ýóéà ÁÌÒ-íèí ÒØ-ñû áèð ýöí ãÿðàðâåðìÿêëÿ åðìÿíèëÿð àüûëëàíàúàã éÿíè?

ßøøè, áóíëàð ÁÌÒ-íè âåúëÿðèíÿ àëñàéäû-ëàð, 28 èëäè áèçèì õåéðèìèçÿ ÷ûõàðûëìûø 4ãÿòíàìÿ ùàâàäàí àñûëû ãàëìàçäû...

Åðìÿíè ãàíàúàãñûçûíû 28 èëäè áàøà ñàëàáèëìèðèê êè, ÀÒßØÊßÑ ðåæèìèäè, àòÿø à÷ûáðåæèìè ïîçìàã îëìàç...

Àíëàìûðëàð êè... Àíëàñàéäûëàð...

ßíòèãÿ Ðÿøèä

Áèç áàøà ñàëà áèëìÿäèê, ÁÌÒ áàøà ñàëà áèëñÿéäè...

7ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

Âàðëûüû èëÿ ãöðóð äóéäóüóìóç ïðîôåññîð ßçèç Ñàíúàðãÿôëÿòÿí Íîáåë ìöêàôàòûíà ëàéèã ýþðöëäö.

Îááàà, ñÿíñÿíìè ãàçàíàí?!Òöðêìö, éîõñà êöðòìö îëäóüó ìöáàùèñÿëÿðÿ ñÿáÿá îë-

äó."Éàðûòöðê" îëäóüóíó äåéÿíëÿð îëäó."Ãèñìÿí òöðê" îëäóüóíó äåéÿíëÿð äÿ.ÁÁÚ éåíè øöáùÿíèí ðèøÿëÿðèíè ÿêäè."ßðÿá ÿñèëëèìèñèíèç" äåéÿ ñîðóøäó.

***Àäàìúûüàç òöðê áàéðàüûíûí þíöíäÿ øÿêèë ÷ÿêäèðèá Àíà-

äîëó õÿáÿð àýåíòëèéèíÿ à÷ûãëàìà âåðìÿê ìÿúáóðèééÿòèíäÿãàëäû, "ìÿí òöðêÿì" äåäè.

***Ñþç-ñþùáÿò ãóðòàðìàäû.Ñîíðà äà ÿëÿâèìè, éà ñöííèìè ìöçàêèðÿñè áàøëàäû.Àìåðèêàëû àðâàäûíûí ìöñÿëìàí îëóá-îëìàäûüûíû ìöçà-

êèðÿ åòìÿéÿ áàøëàäûëàð.Íîáåë ìöêàôàòûíû ùöúåéðÿëÿðèí çÿäÿëÿíìèø ÄÍÒ'ëÿðè

íåúÿ äöçÿëòäèéèíè âÿ ýåíåòèê ìÿëóìàòëàðû íåúÿ ãîðóäóüó-íó ýþñòÿðÿðÿê ãàçàíäû.

Áó èñÿ ùå÷ êèìèí äèããÿòèíè ÷ÿêìÿäè.Àíúàã åòíèê âÿ ìÿçùÿáè ÄÍÀ-ñûíû áèòäÿ-áèòäÿ àðàøäûðäû-

ëàð.

***Íîáåë ìöêàôàòûíû àëìàã ö÷öí Èñâå÷ÿ ýåòäè, Ñòîêùîëì

Óíèâåðñèòåòèíäÿ êîíôðàíñû òÿøêèë îëóíäó, éàõàñûíà Àòàòöðëíèøàíû òàõìûøäû, ãàëñòóêóíóí ìîòèâëÿðè èñÿ Îñìàíëû ìî-íîãðàìû èäè.

***Îááà, ñÿíñÿíìè òàõàí?!Íèøàíû âÿ ãàëñòóêó áàðÿäÿ éöçëÿðëÿ ìÿãàëÿ éàçûëäû.ÒÂ-ëÿðäÿ ö÷ ýöí áó ìþâçó äàíûøûëäû.Êèìèñè ÿñëèíäÿ Îñìàíëû÷û îëäóüóíó, Àòàòöðê÷öëÿðèí

ðåàêñèéàñûíäàí ãîðõäóüó ö÷öí Àòàòöðê íèøàíû òàõäûüûíûèääèà åëÿäè.

Êèìèñè ÿñëèíäÿ Àòàòöðê÷ö îëäóüóíó, Îñìàíëû÷ûëàðà øè-ðèí ýþðöíìÿê ö÷öí î ãàëñòóêó òàõäûüûíû äåäè.

Êèìèñè Òöðêèéÿíèí Àòàòöðê÷öëÿðäÿí âÿ Îñìàíëû÷ûëàð-äàí èáàðÿò îëìàäûüûíû, èëëÿðäèð ÀÁØ-äà éàøàéàí ßçèç Ñàí-úàðûí àðòûã Òöðêèéÿíèí ýåð÷ÿêëÿðèíäÿí õÿáÿðèíèí îëìàäû-üûíû äåäè.

ßáäöëùÿìèääÿí Âÿùäÿääèíÿ, Èñìÿò Èíþíöäÿí ÀäíàíÌåíäåðåñÿ ãÿäÿð ùÿð ìþâçó éåíèäÿí à÷ûëäû, ùÿð êÿñ áèð-áè-ðèíè òÿùãèð åëÿäè.

Àðàäà ìèëëÿòè áèð-áèðèíÿ ãàðøû ãîéäóüó ö÷öí ßçèç Ñàí-úàð òÿùãèð îëóíäó.

ßçèç Ñàíúàð íèøàíëà ãàëñòóêó òàõäûüûíà ýþðÿ ïåøìàíåëÿäèëÿð.

***Íÿùàéÿò, Òöðêèéÿéÿ ýÿëäè.Íîáåë ìöêàôàòûíû Àòàòöðê âÿ Úöìùóðèééÿò ñàéÿíèäÿ ãà-

çàíäûì, ðîë ìîäåëèì Àòàòöðêäèð, âÿôà áîðúóìó þäÿìÿêö÷öí áó ìöêàôàòûìû Àòàòöðêÿ âÿ Úöìùóðèééÿòè ãóðàíëàðàÿðìàüàí åäèðÿì" äåäè.

Íîáåë ìöêàôàòûíû Àíûòêàáèðäÿ ñÿðýèëÿìÿê ö÷öí ÁàøÃÿðàðýàù ðÿèñèíÿ òÿñëèì åòäè, Àòàòöðëöí ùöçóðóíäà îíàùþðìÿò ÿëàìÿòè îëàðàã òÿçèì åòäè, ÷è÷ÿê ãîéäó, äóà åòäè.

***Îááà, ñÿíñÿíìè Àíûòêàáèðäÿ äóà åäÿí.Ñèéàñè äèí÷èëÿðèí ùöúóìóíà ìÿðçó ãàëäû.Î ýöíÿ ãÿäÿð åëÿ ãöðöð äóéóðóã, áåëÿ ôÿõð åäèðèê äå-

éÿíëÿð àíèäÿí ßçèç Ñàíúàð äöøìÿíèíÿ ÷åâðèëäè. ßçèç Ñàí-úàðûí Àìåðèêà âÿòÿíäàøû îëäóüóíó, Àìåðèêà óíèâåðñèòåòè-íÿ èøëÿäèéèíè, Òöðêèéÿéëÿ ÿëàãÿñèíèí îëìàäûüûíû äåìÿéÿáàøëàäûëàð.

Îíóí ìöêàôàòûíû Áàø Ãÿðàðýàù ðÿñèñèíÿ âåðìÿéèíè÷åâðèëèø÷è çåùíèééÿòÿ äÿñòÿê êèìè ãÿëÿìÿ âåðäèëÿð.

Àòàòöðêöí ðóùóíà ôàòèùÿ îõóìàñûíû äà òÿíãèä åäÿíëÿðîëäó.

Ìàäàì êè, Îñìàíëû ãàëñòóêó òàõûðäûí, î çàìàí Ôàòå-ùèí òöðáÿñèíÿ äÿ ýåäèá äóà åäÿðäèí" äåäèëÿð.

***ßçèç Ñàíúàðûí êþíëö ãûðûëäû.Áèð äàùà ýåðè ýÿëìÿìÿê øÿðòèëÿ Òöðêèéÿäÿí ãà÷äû.

Äèëèìèçÿ óéüóíëàøäûðàí: Åìèíãóåé

ßßççèèçç ÑÑààííúúààððûûíí ÒÒööððêêèèééÿÿääÿÿ ááààøøûûííàà

ýýÿÿòòèèððèèëëÿÿííëëÿÿðð

Éûëìàç Þçäèë Óíèêàë.îðý-óí ìöñàùèáè Éåíè Àçÿð-áàéúàí Ïàðòèéàñûíûí (ÉÀÏ) èúðà êàòèáè-íèí ìöàâèíè, Ìèëëè Ìÿúëèñèí äåïóòàòû Ñè-éàâóø Íîâðóçîâäóð. Î, ÉÀÏ ðÿùáÿðëèéè-íÿ ãàðøû ñÿñëÿíÿí èòòèùàìëàð, êîðîíàâè-ðóñëà ìöáàðèçÿ, úÿìèééÿòèí ôÿðãëè ðåàê-ñèéàëàðû âÿ äèýÿð ìÿñëÿëÿðëÿ áàüëû ôèêèð-ëÿðèíèí áþëöøöá.

-Ñèéàâóø ìöÿëëèì, Ìèëëè Ìÿúëèñèíñîí èúëàñûíäà êîðîíàâèðóñà èíàíìà-éàíëàðûí úÿçàëàíäûðûëìàñû èëÿ áàüëûñÿñëÿíäèðäèéèíèíç ôèêèðëÿð íàðàçûëûüàñÿáÿá îëìóøäó. Òÿïêèëÿðè íåúÿ ãàðøû-ëàäûíûç?

-Ìÿí áóíó âÿòÿíäàøëàð ö÷öí äåéè-ðÿì, þçöì ö÷öí äåìèðÿì êè. Áèð íÿôÿðáöòöí áèð àèëÿñèíè, ÿòðàôûíû éîëóõäóðà áè-ëèð. Ýþðöíäöéö êèìè, áó ùàë ýåòäèêúÿýåíèøëÿíèð. Áèç èíçèáàòè õÿòàëëàð ìÿúÿë-ëÿñèíäÿ äÿéèøèêëèê åäÿíäÿ áóíëàðûí ùà-ìûñûíû ýþòöð-ãîé åòìèøèê, ùÿð øåéè íÿ-çÿðÿ àëìûøûã. Äþâëÿò òÿðÿôèíäÿí ëàçûìîëàí ùÿð áèð àääûì àòûëûá. Äþâëÿò áèðèíúè

ýöíäÿí áàøëàéàðàã ëàáàðàòîðèéàëàðû âÿõÿñòÿõàíàëàðû òàì ùàçûð âÿçèééÿòÿ ýÿòè-ðèá. Ùàíñû êè, î âàõò áó âèðóñ äöíéàäà÷îõ ýåíèø éàéûëìàìûøäû. Éåíè òèááè àâà-äàíëûãëàðûí àëûíìàñû ö÷öí ìöõòÿëèô þë-êÿëÿðÿ ñèôàðèø âåðèëèá âÿ ïóëó äà þäÿíè-ëèá. Êàðàíòèí äþíÿìèíäÿ ñîñèàë äóðóìóàøàüû îëàíëàðà, èøñèçëÿðÿ, èøÿ ýåäÿ áèë-ìÿéÿíëÿðÿ êîìïåíñàñèéà âåðèëèá, åëÿúÿäÿ þçÿë ñåêòîðëàðäà èøëÿéÿíëÿðèí ìààøûâåðèëìÿêëÿ åâäÿ îòóðìàãëàðû äåéèëèá.

Òèááè äÿñòÿêëÿ áàüëû áöòöí àääûìëàðàòûëûá. Áóíëàðû äÿôëÿðëÿ äåìèøèê, òÿêàê-ðàð åëÿìÿê èñòÿìèðÿì. 190 ìàíàòëûãêîìïåíñàñèéà ÿñëèíäÿ 200 ìèí àäàìö÷öí íÿçÿðäÿ òóòóëìóøäó, àììà 600ìèí àäàìà âåðèëäè, áó éàðäûì 1 àé ö÷öííÿçÿðäÿ òóòëìóøäó, àììà 3 àéäûð êîì-ïåíñàñèéàëàð äàâàì åäèð. Éîëëàðûí äÿð-ìàíëàíìàñû, äåçèíôåêñèéà åäèëìÿñè, éÿ-íè, ÷îõ áèð èø ýþðöëöá. Èíäè áèðúÿ ìÿñó-ëèééÿò ãàëûð âÿòÿíäàøûí öçÿðèíäÿ. Âÿ-òÿíäàø ýÿðÿê äþâëÿòèí ãàíóíóíà ùþð-ìÿòëÿ éàíàøñûí. Ãàïàëû éåðäÿ ìàñêà òà-õûëìàëûäûð. Áÿçèëÿðè åëÿ áàøà äöøöð êè,áèç ãÿðàðû âåðèðèê êè, êèìäÿíñÿ ïóë àëàã.ßñëèíäÿ, áó úÿðèìÿëÿðèí ìàùèééÿòè ôÿð-ãëèäèð. Èñòÿéèðèê êè, âÿòÿíäàø ãàíóíëàðûïîçìàñûí, ãàéäàëàðà ÿìÿë îëóíñóí. Áèçáóíó äåéèðèê êè, àììà áèçÿ ãàðøû êàì-ïàíèéàéà áàøëàéûðëàð.

-Ñèçúÿ, íÿéÿ ýþðÿ ùþêóìÿò íöìà-éÿíäÿñèíèí, éàõóä ùàêèì ïàðòèéàíûíòÿìñèë÷èëÿðèíèí ôèêèðëÿðèíÿ áåëÿ ìö-íàñèáÿò éàðàíûá?

-Õåéð. Áóðäà ñàäÿúÿ âÿòÿíäàø ëà-ãåéäëèéè âàð. Êèìëÿðèíñÿ äÿ þçöíö ýþñ-òÿðìÿê èñòÿéèäèð. Ùþêóìÿò íöìàéÿí-äÿëÿðè õàëãûí ÿëåéùèíÿ íÿñÿ äåìèð êè.Òÿëÿá îäóð êè, ìàñêà òàõ, þçöíö, àèëÿíèâÿ úÿìèééÿòè ãîðó.

-Òÿê áó ìÿñëÿ äåéèë, öìóìèééÿò-ëÿ, äåïóòàòëàð ùÿð ùàíñû ìÿñÿëÿéÿìöíàñèáÿò áèëäèðÿíäÿ äþâëÿòèí ìà-ðàãëàðûíäàí ÷ûõûø åäèðëÿð. Îðòàéàñóàë ÷ûõûð êè, ñèç ìèëëÿòèí âÿêèëëÿðèñèç,éîõñà äþâëÿòèí...

-Áèç ìèëëÿòèí äÿðäèíÿ ãàëûðûã. Ãÿáóëåòäèéèìèç áöòöí ãÿðàðëàð ìèëëÿòèí õåéðè-íÿäèð. Áèçèì äàíûøäûãëàðûìûçûí ùÿð áèðè-íè éàçìûðñûç. Ìÿíèì î ÷ûõûøûìûí áèð ÿâ-âÿëèíè, áèð äÿ ñîíóí âåðäèëÿð. ßñàñ ìà-ùèééÿò îðòàñûíäà èäè. ×îõ îõóíìàãö÷öí ìöÿééÿí ìÿãàìëàðû âåðèðëÿð, î ôè-êèðëÿð äÿ áàõ, Ñèç äåéÿí ìöçàêèðÿëÿðÿñÿáÿá îëóð.

Áèç îðäà ùþêóìÿòè äÿ òÿíãèä åòìè-øèê, íàçèðëÿðè äÿ. Áÿçèëÿðè àíëàìûð êè,äåïóòàòëàð ãàíóíâåðèúè ñòðóêòóðäóð, èú-ðàåäèúè ñòðóêòóð äåéèë. Äåïóòàò ñó, ãàç÷ÿêÿí, åâ òèêÿí äåéèë. Ãàíóíóí ãÿáóëåäèð âÿ èúðàñûíà íÿçàðÿò åäèð. Âÿòÿíäà-øûí ïðîáëåìèíè àèääèééàòû îðãàíëàðà ÷àò-äûðûð, äàùà þçö ùÿëë åäÿ áèëìÿç. Äþâëÿò

èñÿ ùÿð øåéè ãÿáóë åäèëÿí ïëàí ÿñàñûíäàùÿéàòà êå÷èðèð.

-Ñèéàâóø ìöÿëëèì, ÿââÿëëÿð äÿ, åëÿñîí äþâðëÿð äÿ ÉÀÏ-äàí íàðàçû îëàíïàðòèéàäàøëàðûíûç îëóð. Áó ýöíëÿðäÿÌóñà Ìóñàéåâ Ñèç äÿ äàõèë îëìàãëà,ÉÀÏ ðÿùáÿðëèéè èëÿ áàüëû àüûð èòòèùàì-ëàð ñÿñëÿíäèðìèøäè. Áó ìÿñÿëÿéÿ ãà-éûòìàüûíûçû èñòÿðäèê. ßñëèíäÿ íàðàçû-ëûüûí ìàùèééÿòè íÿäèð?

-Áèëèðñèíèç, Ìóñà Ìóñàéåâèí ôèêèðëÿ-ðèíèí ùå÷ áèð ÿñàñû éîõäóð. Äåéèð êè, ýó-éà îíóí äåïóòàò ñå÷èëìÿñèíÿ ìàíå îë-ìóøóã. Ìÿí ïàðëàìåíòÿ öçâ ñå÷ìèðÿì,äåïóòàòû õàëã ñå÷èð. Ìóñà Ìóñàéåâ áèðäÿôÿ ïðîïîðñèîíàë ãàéäàäà äåïóòàò ñå-÷èëèá. Îíäàí ñîíðàêû ñå÷êèäÿ ñå÷èëìÿäè,àììà îíà åòèìàä ýþñòÿðèëÿðÿê ÍàôòàëàíØÿùÿð Èúðà Ùàêèìèééÿòèíÿ áàø÷û ýþíäÿ-ðèëäè. Îðäà íèéÿ èøäÿí ÷ûõàðûëûá, þçö ùà-ìûäàí éàõøû áèëèð. Îíà äàùà àðòûã íÿ åò-ìÿê îëàðäû? Ìèëëÿò âÿêèëè ñå÷èëèá, èúðàáàø÷ûñû òÿéèí åäèëèá. Èðÿëèéÿ ýåòìÿê

ö÷öí èíñàí ýÿðÿê þç öçÿðèíäÿ èøëÿñèí,áàøãàñûíû èòòèùàì åòìÿéÿ íÿ âàð êè.

-Àììà îíóí èòòèùàìëàðûíäàí î äààíëàøûëûð êè, ñå÷êè òÿéèíàòëà, ñèéàùû èëÿîëóð...

-Ìÿñÿëÿ åëÿ áóäóð äà. Þç ìàðàüû òÿ-ìèí îëóíìàéàíäà ñå÷êèíèí öçÿðèíÿ êþë-ýÿ ñàëûð. Íåúÿ îëóð êè, î äåïóòàò îëàíäàñå÷êè èëÿ îëóð, áàøãàñû îëàíäà ñèéàùû?Áèçäÿ ñå÷êè àçàä âÿ äåìîêðàòèê êå÷èðè-ëèð. Ïàðòèéàìûçäà 740 ìèí öçâ âàð âÿîíëàðûí ùÿð áèðè äåïóòàò îëìàüà ëàéèã-äèð.

Àììà íàìèçÿäëÿð ìöÿééÿíëÿøèð,ìöçàêèðÿ åäèëèð, êèìëÿðèí ðÿñìè íàìè-çÿä îëàúàüû Èäàðÿ ùåéÿòèíèí ãÿðàðûíäàíàñûëûäûð. Ñàáàù Èäàðÿ Ùåéÿòè ìÿíè ìÿñ-ëÿùÿò áèëìÿéÿúÿêñÿ ÷ÿêèëèá êÿíàðäàäóðàúàì.

-ÉÀÏ Èäàðÿ Ùåéÿòè äÿ þçëÿðèíÿ éà-õûí àäàìëàðûí íàìèçÿäëèéèíè òÿñäèã-ëÿéèð, éîõñà?

-Ãÿòè øÿêèëäÿ áåëÿ øåé éîõäóð.-Ñþùáÿò ïàðëàìåíò ñå÷êèëÿðèíäÿí

ýåòìèð, öìóìèééÿòëÿ, ñîí òÿéèíàòëàðàáàõûðñàí, êèìñÿ êèìèíñÿ ãîùóìó-äóð, éàõûíûäûð...

-Åëÿ äåéèë. Áèçäÿ áèð ÿíÿíÿ âàð.Òÿãäèìàò ýþíäÿðÿíäÿ 30 íÿôÿðèí ñÿíÿ-äèíè ýþíäÿðèðèê. Êèìèí ñå÷èëìÿñè àðòûãáèçèì ñÿëàùèééÿòèìèç äàõèëèíäÿ äåéèë.

-Éåêóí ãÿðàðû âåðÿíëÿð Ñèçèí òÿì-ñèë îëóíäóüóíóç ñèéàñè ãöââÿäÿí ôîð-ìàëàøàí ùàêèìèééÿò íöìàéÿíäÿëÿðèäåéèëìè?

-Îðàñû åëÿäèð. Àììà îðäà äà êàòå-ðîãðèéà âàð. Òÿãäèìàòû âåðèëÿí àäàìûíòÿùñèëèíÿ, ôÿàëèééÿòèíÿ, èøèíÿ áàõûëûð.Áèç åëÿ áåëÿ ùå÷ êÿñèí íàìèçÿäëèéèíèðÿëè ñöðìöðöê. Ýþòöð-ãîé åäèëÿíäÿíñîíðà ÿí ëàéèãëè øÿõñ öçÿðèíäÿ ñå÷èìåäèëèð.

-Àììà òÿéèíàò õÿáÿðëÿðè àäÿòÿíôèëàíêÿñèí îüëó, ãàðäàøû îüëó âÿçèôÿàëäû êèìè òÿãäèì îëóíóð. Úàìààò äàôèêèðëÿðøèð êè, áÿñ áó êàñûá úàìààòûíþâëàäëàðûíà íÿ çàìàí ãàïû à÷ûëàúàã?

-Ìÿí î ôèêèðëÿðëÿ ðàçû äåéèëÿì. Êèôà-éÿò ãÿäÿð ãàïû à÷ûãäûð. Áàõ, áó áèíàäàèøëÿéÿíëÿðèí ùàìûñû êàñûá óøàãëàðäûð.Ùàíñûíûí àòàñû âÿçèôÿäÿäèð? ßýÿð áèðè-

íèí àòàñû âÿçèôÿäÿäèðñÿ, þçö ãàáèëèééÿò-ëèäèðñÿ, î àäàì þëìÿëèäèð?

-Ñàé ÷îõ îëàíäà äèããÿò ÷ÿêèð...-Ñàé ÷îõ äåéèë àõû. Àçÿðáàéúàíäà

100 ìèíäÿí àðòûã äþâëÿò ãóëëóã÷óñóâàð. Ùàìûñû åëÿ ùàêèìèééÿòäÿ îëàíëàðûíóøàãëàðûäûð? Äÿðèíëèéèí áèëìÿéÿíäÿ êÿ-íàðäàí ùÿð øåé áåëÿ ýþðöíöð äÿ.

-Ñèéàâóø ìöÿëëèì, ñîí ýöíëÿð ñà-áèã ñÿùèééÿ íàçèðè ßëè Èíñàíîâ éåíÿäàíûøìàüà áàøëàéûá. Áèëäèðèá êè,ÉÀÏ-äàí îíóí ïàðòèéàñûíà òðàíñôåðåäÿíëÿð âàð...

-Åëÿ áèð øåé éîõäóð. Áåéëÿãàí ðàéîíòÿêèëàòûíûí ñÿäðè âàðäû, áèç îíó ùÿëÿ 15èë áóíäàí ãàáàã óçàãëàøäûðìûøäûã. Áèðîäóð, áèð äÿ Íÿñèìè ðàéîí òÿøêèëàòûíäàíáèð èêè íÿôÿð. Îíëàðäàí áàøãà ÉÀÏ-äàíîíóí éàíûíäà ùå÷ áèð øÿõñ éîõäóð.

-ßëè Ûíñàíîâ áèð çàìàíëàð ÉÀÏ-ûíñöòóíëàðûíäàí ñàéûëäûüûíû...

-(Ñóàëû ñîíà ãÿäÿð äèíëÿìèð) Ãÿòèøÿêèëäÿ, åëÿ øåé îëìàéûá. Áóíëàð ùàìû-

ñû ìèôäèð, éàëàíäûð. Ìÿí áèðèíúè ýöíäÿíáó ïàðòèéàäàéàì. Èäàðÿ ùåéÿòèíèí öçâöîëàíäà Çèéà Áöíéàäîâ, Ôÿðÿìÿç Ìàã-ñóäîâ, ßëè Íàüûéåâ, Ñèðóç Òÿáðèçëè, Ðÿ-ôàåë Àëëàùâåðäèéåâ, Ùàúûáàëà Àáóòàëû-áîâ, Àñéà Ìàíàôîâà áóíëàðûí ãàðøûíäàî êÿñ íåúÿ ñöòóí îëà áèëÿðäè? Èíäè øÿðàèòéàðàíûá äàíûøûð äà.

-Àììà îíà åòèìàä ýþñòÿðèëìèø-äè...

-ßëè Íàüûéåâ ñîñèàë òÿìèíàò íàçèðèèäè, Çèéà Áöíéàäîâ àêàäåìèê èäè, ùÿìäÿ äåïóòàò èäè, Ìóðòóç ßëÿñýÿðîâ ïàðëà-ìåíòèí ñÿäðè èäè. Ùàíñûíà åòèìàä ýþñòÿ-ðèëìèðäè êè?

-Àììà ñîíðàëàð Ñèðóç Òÿáðèçëè èí-úèê ñàëûíìûøäû.

-Îëà áèëÿð. Êîëëåêòèâ èäàðÿ îëóíàíòÿøêèëàòäûð. Áèëèðñèíèç, áÿçèëÿðè þçëÿðèáàðÿäÿ ìèô éàðàäûð. ßëè ÈíñàíîâóíÉÀÏ-äà ùå÷ âàõò íöôóçó ôèëàí îëìàéûá.Ñàäÿúÿ, Èäàðÿ Ùåéÿòèíèí öçâëÿðèíäÿíáèðè îëóá, âÿññÿëàì.

-Äåéèð êè, èñòåôà ÿðèçÿñèíè òÿãäèìåäèáìèø, ãÿáóë îëóíìàéûá.

-Àü éàëàíäûð. Þìðöíäÿ èñòåôà ÿðèçÿ-ñè éàçìàéûá. Ýÿëèí, Ñèçÿ áó ýöíÿ êèìèùå÷ éåðäÿ äåéèëìÿéÿí áèð ìÿñÿëÿíè äà-íûøûì. Äåìÿëè, 2005-úè èë ìàðò àéûíäàïàðòèéàíûí ãóðóëòàéûíäàí áèð ýöí ÿââÿëèúëàñ êå÷èðèëèðäè. Èäàðÿ Ùåéÿòè òîïëàí-ìûøäû. Úÿíàá Ïðåçèäåíò äÿ èøòèðàê åäèð-äè. Ñûðàëàìàéà ýþðÿ, ßëè ßùìÿäîâ,ìÿí, éàíûìäà èñÿ ßëè Èíñàíîâ îòóðìóø-äó. Îðäà áàø âåðÿíëÿðëÿ áàüëû ñòåíîã-ðàì âàð, 20 íÿôÿð äÿ øàùèääèð. Áó àéàüàäóðóá Ïðåçèäåíòäÿí öçð èñòÿéÿðÿê, ÷ûõûøåëÿìÿê èñòÿäèéèíè äåäè. Ïðåçèäåíòÿ äåäèêè, ìÿíè ìöäàôèÿ åäèí, Ðàìèç Ìåùäè-éåâëÿ, ßëè Ùÿñÿíîâ ìÿòáóàòäà ìÿíäÿíéàçäûðûð. Úÿíàá Ïðåçèäåíò äÿ îíà ãàïûíûýþñòÿðäè, äåäè êè, þçöíö èäàðÿ åäÿ áèë-ìèðñÿíñÿ, ýåäÿ áèëÿðñÿí. Äåìÿëè, áèðæóðíàëèñòëÿ ìÿñÿëÿíè ùÿëë åäÿ áèëìèðñÿí-ñÿ, ìÿñÿëÿíè Ïðåçèäåíò ùÿëë åëÿìÿëèäèð?ßë-àéàüû òèòðÿìÿéÿ áàøëàäû. Ãîëóíäàíòóòóá îòóðòäóì. Ñÿùÿðè ýÿëèá ßëè ßù-ìÿäîâà õàùèø åëÿäè êè, Ïðåçèäåíòÿ äå-éèí, ìÿíè áàüûøëàñûí. ßëè ßùìÿäîâ äàÏðåçèäåíòäÿ õàùèø åëÿä êè, îíó áàüûøëà-ñûí. Ö÷ ýöí ñîíðà ßëè Èíñàíîâ çÿíý åëÿ-äè êè, ýÿëèá ñèçÿ ìèííÿòäàðëûã åëÿìÿêèñòÿéèðÿì. Ìöáàðèç Ãóðáàíëû, ßëè ßù-ìÿäîâ, Áàùàð Ìóðàäîâà âÿ ìÿí îòàã-äà îòóðìóøäóã. Ýÿëäè, ùÿðÿìèçÿ äÿ áèðêèòàá ýÿòèðìèøäè. Äåäè êè, ýåäèá ïðåçè-äåíòäÿí öçðõàùëûã åëÿäèì, ìÿíè áàüûø-ëàäû, èøèìÿ äàâàì åäÿúÿì.

Èíäè òöëêö þçöíö øèð ëèáàñûíäà úàìà-àòà òÿãäèì åëÿìÿê èñòÿéèð. ßýÿð äåäèê-ëÿðèìäÿ áèð úöìëÿ ñÿùâ âàðñà, ìàíäàòû-ìû ñòîëóí öñòöíÿ ãîéàðàì.

Ñþùáÿòëÿøäè: Çàóð ßùìÿä

Ñèéàâóø Íîâðóçîâ: "Ïðåçèäåíòÿ äåäè êè, Ðàìèç Ìåùäèéåâëÿ ßëè Ùÿñÿíîâ ìÿòáóàòäà ìÿíäÿí éàçäûðûð"

8 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

Ñÿùÿðèí ýþçö éåíèúÿ à÷ûëûá. "Àçÿð-áàéúàí" íÿøðèééàòûíäà ùÿéàò äà þçàõàðûíà äîüðó èñòèãàìÿò ýþòöðöá.Åëÿ áèçèì 6-úû ìÿðòÿáÿäÿ äÿ éàâàø-éàâàø àääûì ñÿñëÿðè åøèäèëèð. ßìÿê-äàøëàð áèð-áèð èø îòàãëàðûíà éàõûíëà-øûð, ñÿñ-êöéëö à÷àðëàðëà ãàïûëàðû à÷ûð-ëàð. Ìÿí äÿùëèçäÿ äàéàíûá èøÿ ýÿëÿíÿìÿêäàøëàðûí ÷þùðÿëÿðèíÿ áàõûðàì.Èíàíûí, ÿëèìè öðÿéèìèí öñòöíÿ ãîéóáàíä è÷ÿðÿê äåéÿðÿì êè, ùå÷ êèìèí ýþ-çöíöí äèáèíäÿ ñåâèíú ýþðìöðäöì,ùàìû ãàéüûëûéäû. Áèëìèðÿì, áó éóõó-ñóçëóãäàí, ùàâà øÿðàèòèíäÿí, éîõñàáàøãà áèð ñÿáÿáäÿí èäè.

Áàõ, áåëÿ áèð îâãàòëà ýþðöøöðÿì èøéîëäàøëàðûìëà. Âÿ ùÿð êÿñ äÿ àðòûã àäÿ-òÿ ÷åâðèëìèø, áèð íþâö ýöíäÿ òÿêðàðëà-íàí ñóàëëàðëà áèð-áèðèíèí ùàëûíû ñîðóøóð.Åëÿ áèë áèð êþùíÿ ñÿñ éàçûñû òÿêðàðëàíûð.Ñàäÿúÿ, áó ñÿñ éàçûñû ùÿëÿ êè, úàíëûäû.Éÿíè ñàëàìëàøàíëàð, ùàë-õîø åäÿíëÿðàéàã öñòÿäèëÿð, íÿôÿñ àëûðëàð, ùÿðÿêÿòåäèðëÿð, ùàíûñûñà áèð èøèí ãóëïóíäàí òó-òóðëàð. Îíà ýþðÿ äÿ òÿêðàðëàíàí ñÿñ éà-çûñû àäàìû áåçäèðìèð. Ñÿáÿá äÿ ÿââÿë-äÿ äåäèéèì êèìè, áó ñÿñèí è÷ÿðèñèíäÿùÿéàò ÿëàìÿòëÿðèíèí îëìàñûäû. ×îõ ìà-ðàãëûäûð êè, áóíó òÿêúÿ ìÿí ùèññ åòìè-ðÿì, ìÿí äÿéÿðëÿíäèðìèðÿì. Åëÿ ùàìû-ìûç áóíó áó âÿ éà äèýÿð ôîðìàäà éàøà-éûðûã âÿ áó éàøàìûí è÷ÿðèñèíäÿ éàçûë-ìàñà äà ãÿáóë îëóíìóø áèð ãàíóí âàð.Î äà ñóéó ñûõûëìûø ãóïãóðó, íåúÿ äå-éÿðëÿð, áàøà âóðñàí áàø éàðàð áèð ìåé-âÿéÿ, ëàï åëÿ íàðûí þçöíÿ áÿíçÿéèð. Ùÿ-ìèí ãàíóíà ýþðÿ, äöíéà áåø ýöíäö,÷àëûøìàã ëàçûìäûð êè, éîëà âåðÿñÿíý Áóéåðäÿ ïàóçà åòìÿê çÿðóðÿòè éàðàíûð.ßúÿáà, ýþðÿñÿí áèç äöíéàíû éîëà âåðè-ðèê, éîõñà äöíéà áèçè? Êþêëö ìÿíòèãëÿéàíàøàíäà äöíéà áèçè éîëà âåðèð. Àì-ìà îâãàòà ñþéêÿíÿí ìÿíòèãëÿ éàíà-øàíäà àðàäà áèç äÿ äöíéàíû éîëà âåðè-ðèê âÿ áåëÿúÿ, áèð-áèðèìèçèí ÷èéíèíäÿ ùÿ-ìèí î áåø ýöíö éàøàéûðûã...

Áöòöí áó ýèðèøäÿí ñîíðà éàçûìûíáàøëûüûíà ÷ûõàðäûüûì ìÿòëÿáèí öñòö-íÿ ýÿëèðÿì, þçö äÿ áèð àç äîëàéûñûíà.×öíêè ñþéëÿäèêëÿðèì, äàùà äîüðóñó,éàçäûãëàðûì ìÿíèì ö÷öí ñîí äÿðÿúÿýåð÷ÿê ùÿãèãÿòëÿðäè, éÿíè éàøàäûãëà-ðûìäû, ýþðöá øàùèäè îëäóãëàðûìäû.Áàõ åëÿ ìÿí äÿ ùÿìèí î ýþðöá, åøè-äèá, øàùèäè îëäóãëàðûìäàí áàøëàéû-ðàì...

Ùÿëÿ êÿíäèìèç-êÿñÿéèìèç éåðèíäÿèäè... ùÿëÿ ìöùàðèáÿíèí, åâñèçëèéèí ùå÷ñþçö-ñþùáÿòè äÿ ýåòìèðäè. Ëîðó äèëäÿäåñÿì, ãóðäëà ãóçó áèð îòëàéûð, àäàìëàð"ñÿùÿð íàõûðà, àõøàì àõûðà" ïðèíñèïèíèùå÷ éàäëàðûíà äà ñàëìàäàí öìóìè áèðàõûíäà, ñîâåò òåðìèíîëîýèéàñû èëÿ äå-ñÿì, èúòèìàè âÿ áèðýÿ éàøàéûøûí äàäûíû÷ûõàðûðäûëàð. Ùàìû èøÿ òÿëÿñèð, ùàìû íà-ùàð ôàñèëÿñèíÿ ÷ûõûð, ùàìû ìÿçóíèééÿò,èñòèðàùÿò, íÿ áèëèì, 13-úö ÿìÿê ùàããû,ìöêàôàò âÿ ñàèðÿ áàðÿñèíäÿ îðòàã áèðäöøöíúÿíè áþëöøöðäö. Áó äà èø äàëûíúàãà÷ìàã, ÷þðÿê ãîâìàã. Ùàðäà äàéà-íûá ýöíÿìóçä èø ýþçëÿìÿê ñþùáÿòè äå-ìÿê îëàð êè, ìþâúóä äåéèëäè. Áèç áóíóäàùà ÷îõ òàðèõ äÿðñëÿðèíäÿí, òàðèõè ýöí-ëÿðäÿí ýþðöá áèð àç òÿÿúúöá, áèð àç òÿ-ÿññöô, áèð àç äà íèôðÿò ùèññè èëÿ áàõûðäûã.

Ëàêèí áöòöí áóíëàðûí è÷èíäÿ èíñàíëàðûíùàíñûñà õûðäà íöàíñëàð öçöíäÿí áèð-áè-ðèíÿ õîø ýåòìÿéÿí àääûìëàð àòìàñûéàøëûëàðà, áþéöêëÿðÿ òÿñèð åäèð âÿ îíëàðäà àüñàããàë çÿùìèéëÿ, êÿñÿðéèëÿ âÿ áèðàç äà ÿðêèéëÿ ùÿìèí ñþçëÿðè äöç ýÿëìÿ-éÿí êÿñëÿðÿ èðàä òóòóðäóëàð:

- Áàëà, áó äöíéà Ñöëåéìàíà ãàë-ìàéàí äöíéàäû. Áèçÿ äÿ, ñèçÿ äÿ ùå÷íÿ ãàëìàéàúàã. ×àëûøûí äèë òàïûí, áèð-áèðèíèçè éîëà âåðèí. Àõèðÿòäÿ ýþðöøÿí-äÿ óòàíìàéàñûíûç...

Äîüðóñó, éàíàøìà, áó òÿðáèéÿ öñóëóìÿíÿ ÷îõ ýöëìÿëè, ùÿòòà ïðèìèòèâ ýþðö-íöðäö. Þç-þçöìÿ äåéèðäèì êè, áó àü-ñàããàëëàð ùàðäàí áèëèðëÿð êè, áó äöíéàùå÷ êèìÿ ãàëìàéàúàã... ùàðäàí áèëèðëÿðêè, áó èíñàíëàð àõèðÿòäÿ ýþðöøÿúÿêëÿð.

Èíäè ùÿìèí î ìÿñëÿùÿòëÿðè, ñþçëÿðèõàòûðëàéûá þçöìöí ïðèìèòèâ äöøöíäö-éöìöí, þçöìöí ñþéëÿíèëÿí êÿëàì-ëàðäàí âàõòûíäà áàø à÷à áèëìÿäèéè-ìèí ôÿðãèíÿ âàðûðàì. Ýþðöðÿì êè, ùÿ-ìèí î àüñàããàëëàð ÷îõ ìÿòëÿáëÿðèáèçäÿí âÿ ÷îõëàðûíäàí ýþçÿë áèëèðëÿð-ìèø, ùÿòòà Òöðêìÿíáàøûíäàí äà ýþ-çÿë áèëèðëÿðìèø. Îõóäóüóíóç áó àäñèçè òÿÿúúöáëÿíäèðìÿñèí. Àõû Òöðê-ìÿíáàøû åëÿ-áåëÿ êèøèëÿðäÿí îëìàéûá.Î, äþâëÿò áàø÷ûñû, ùþêì ñàùèáè âÿñàèðÿ âÿ èëàõèðÿéÿ ÿëè, ýöúö, íöôóçó,öñòÿëèê äèýÿð òÿñèðåäèúè èìêàíëàðûîëàí ñÿëàùèééÿòÿ ìàëèê áèð øÿõñèééÿòêèìè ùÿì þç õàëãûíûí, ùÿì äÿ ÌÄÁ-íèí òàðèõèíÿ äöøöáäö. Àíúàã...

Áàõ, áó éåðäÿ ùÿìèí î ìÿòëÿáè à÷-ìàã èñòÿéèðÿì. Äåìÿê èñòÿéèðÿì êè, áè-çèì êÿíäèí ìöäðèêëÿðèíèí ñþéëÿäèêëÿðèÑöëåéìàíà ãàëìàéàí äöíéà áàðÿñèíäÿñÿí äåìÿ, Òöðêìÿíáàøûíûí ìÿëóìàòûéîõ èìèø. ßýÿð îëñàéäû, þçöíÿ î úàù-úÿëàëû äöçÿëòìÿçäè, þçöíÿ ãûçûëäàí àáè-äÿ éàïäûðìàçäû, äàùà íÿëÿðè, íÿëÿðè åò-ìÿçäè. Áèð íîðìàë, þçöíÿ âÿ àèëÿñèíÿ,íÿñëèíÿ âÿ íÿúàáÿòèíÿ êèôàéÿò åäÿúÿêøÿðàèòäÿ ùÿì õàëãûíà, ùÿì äþâëÿòèíÿ,ùÿì þç ÿòðàôûíà, ùÿì äÿ åëÿ áöòöí äöí-éàéà ýÿðÿêëè õèäìÿò åäÿðäè. Òÿÿññöô êè,ùÿð øåéè áèëÿí áó Áàø íÿäÿíñÿ äöíéà-íûí Ñöëåéìàíà ãàëìàäûüûíû áèëìÿéèá...

Éåðè ýÿëìèøÿê, ìÿí ùÿðäÿí þç-þçö-ìÿ ôèêèðëÿøèðÿì êè, ýþðÿñÿí áó Ñöëåé-ìàí þçö êèìäè? ßýÿð Ôàòåù Ñöëåé-ìàíäûñà, áÿëè, äöíéà îíà ãàëìàéûá...Ïåéüÿìáÿð Ñöëåéìàíäûñà, äöíéà îíàäà ãàëìàéûá. Áÿñ îíäà áó ôèêèð ùàðäàíéàðàíûá? Ñöëåéìàí êèìäè? Áÿëêÿ áóøÿðòè àä áèçèì ùàìûìûçà àèääè. Àõû äå-äèêëÿðèìäÿí ÷ûõûø åòñÿê, ñîí íÿòèúÿ áó-äóð êè, áåøýöíëöê äöíéà áèçÿ äÿ ãàë-ìàéàúàã...

Ùÿ, áàõ åëÿ áóíó äåìÿê èñòÿéè-ðÿì, éÿíè þçöìÿ éàõûí, äîüìà îëàíèíñàíëàðà öçöìö òóòóðàì. Óçóí èëëÿð-äè òàíûäûüûì, ÷þðÿê êÿñäèéèì, íåúÿäåéÿðëÿð, ùÿéàòûí ÷îõ öçöíö áèðýÿýþðäöéöì ìÿìóð äîñòëàðûì, áèçíåñ-ìåí ÿçèçëÿðèì, ñÿëàùèééÿòëè äîüìàëà-ðûì... êÿñÿñè, ÿëèíäÿ ìþùöðö âÿ ìàä-äè èìêàíû îëàí èíñàíëàð... Éÿãèí êè,ñèç äÿ åøèòìèñèíèç, ñèç äÿ áèëèðñèíèç êè,äöíéà Ñöëåéìàíà ãàëìàéûá. ßýÿðåøèòìÿìèøäèíèçñÿ, éÿãèí êè, õÿáÿðè-íèç îëäó. Äöíéà Òöðêìÿíáàøûíà äàãàëìàäû... ëàï îíäàí þíúÿ Ñòàëèíÿ,

Áåðåæíåâÿ, ñîíðà Ãÿääàôèéÿ, Ñÿääà-ìà... Áÿëè, äåìÿëè, ñèçëÿð äÿ äöøöí-ìÿéÿ ìÿúáóðñóíóç, òÿáèè êè, âàõò òà-ïàíäà. Àõû ñèçëÿð ùå÷ àäëàðûíû ñàäà-ëàäûüûì òàðèõè øÿõñëÿðèí ìàëèê îëäóüóñÿëàùèééÿò âÿ èìêàíûí áèðäÿ áèðèíÿìàëèê äåéèëñèíèç. Îäóð êè, ÿòðàôà áà-õûí, áàø âåðÿíëÿðäÿí þðíÿê ýþòöðìÿ-éÿ âÿ éàõóä äà ýåúÿëÿð þçöíöçÿ ùå-ñàá âåðÿíäÿ "äöíéà ìÿíÿ äÿ ãàëìà-éàúàã" ìÿíòèãèíÿ áèð ãàïû à÷ûí. Îãàïûäàí öçöíöçÿ ìåù òîõóíñóí...

Áöòöí áóíëàð íÿñèùÿò äåéèë âÿ ìÿíèìêèìëÿðÿñÿ íÿñèùÿò åòìÿê ùàããûì äàéîõäó. Ñàäÿúÿ, ñèçÿëÿðÿ áàõìûø ìÿ-íèì áîø âàõòûì äàùà ÷îõ îëóð. Î âàõòûþëäöðìÿê ö÷öí, î âàõòû äîëäóðìàãö÷öí îòóðóá áó úöð ìÿãàìëàðû äöøöíö-ðÿì, áó úöð äåéèìëÿðè öðÿéèìÿ, è÷ äöí-éàìà éàõûí áóðàõûðàì. Âÿ ñîíðà äàýþðöðÿì êè, áó äöíéà ùå÷ êèìÿ ãàëìà-éàúàã. Áþéöê Ìÿììÿä Àðàç äåìèø,áó äöíéà ùå÷ êèìèíäè. Áèçÿ èñÿ áó äöí-éàíûí ùå÷ êèìèí îëäóüóíó àíëàìàãëàáàùÿì, áèð-áèðèìèçè ñåâìÿê, áèð-áèðèìè-çè äÿéÿðëÿíäèðìÿê, áèð-áèðèìèçèí ãîëóí-äàí òóòóìàã äàùà ÷îõ ýÿðÿêäè. ×öíêè:

Ìÿí äöíéàéà öìèäèíÈøûüûíäà ýÿëìÿäèì.Òàëåù ïàéû ÷ÿêèëÿí -Ãàøûüûíäà ýÿëìÿäèì...

Äÿðä, ãÿì ö÷öí äîüóëäóì -Ìåéäàíäà òÿêëÿíìÿñèí...Ùÿð þòÿðè áàõûøäàí -Äèêñèíèá øÿêëÿíìÿñèí...

×èéíèìè éöê àëòûíà Êþíëöìö ñþçÿ âåðäèì...Ìÿí úàíûìûí îäóíó -Ãàðàëàí êþçÿ âåðäèì...

Öìèäèí ÿòÿéèíÿÖìèäëèëÿð ÿë àòäû...Àëëàù ìÿí áÿíäÿñèíè -Ñåâìÿê ö÷öí éàðàòäû!

***

Áóýöíëÿðèí ñþùáÿòèäè. Áèð äîñòóí ãà-ïûñûíû äþéäöì. Þçöì ö÷öí éîõ, áàøãàáèð äîñò ö÷öí. Ðèúà åäÿúÿéèì èø äÿ ñà-äÿúÿ, äîñòëàð àðàñûíäà ñó è÷ìÿê êèìèáèð øåé èäè. Áèð àç äà ÷ûëïàãëàñàì, ùàí-ñûñà áèð âÿðÿãè äèããÿò ÷ÿêÿí éåðÿ ãîé-ìàã ëàçûì èäè... Âÿ ìÿí äÿ ùÿéàòûì áî-éó ùå÷ áèð òÿìÿííà ýöäìÿäèéèì ùÿìèíî äîñòóí ãàïûñûíû òÿìèç öðÿêëÿ, ÿðêëÿ,òÿìÿííàñûç ýåòìèøäèì. Òÿðÿôëÿðèí èêèñèäÿ áèð-áèðèíè ýþçÿë òàíûñà äà, ñàäÿúÿ,áèðè ìÿíÿ î áèðèñèíèí éàíûíà õàùèøÿýþíäÿðìèøäè. Âÿ áÿùàíÿñè äÿ áó îë-ìóøäó êè, èñòÿìèðÿì àðàìûçäàêû ïÿðäÿýþòöðöëñöí...

Ìÿí äÿ éàçû-ïîçó àäàìû, åëÿ éàçûïîçó ùàâàñûéëà äà ùÿìèí î ãàïûíû äþé-äöì. Èíñàôÿí, ùÿìèøÿêè ñÿìèìèééÿòëÿãàðøûëàíäûì, àõûðà êèìè äèíëÿíèëäèì âÿñîíäà...

Áàõ, áó éåðäÿ éåíÿ äöíéàíûí Ñöëåé-ìàíà ãàëìàäûüû ôèêðè áåéíèìäÿí ýÿëèáêå÷äè. Áèð àíëûã äîñòóìóí ÿéëÿøäèéèêðåñëîéà áàõäûì. Ñòîëóí öñòöíäÿêè ðÿí-

ýáÿðÿíý òåëåôîíëàðû ýþçäÿí êå÷èðäèì,÷àé ýÿòèðÿí ÿäàëû êàòèáÿéÿ ëöòôöíö ùèññåòäèì âÿ...

Áöòöí áóíëàðûí áèð ãÿäÿð ÿââÿë áàø-ãà áèð èíñàíà àèä îëäóüóíó, ùÿìèíêðåñëîäà áàøãà áèðèñèíèí ÿéëÿøäèéèíè,ùÿìèí êàòèáÿíèí áàøãà áèðèñèíÿ òÿáÿñ-ñöì áÿõø åòäèéèíè äöøöíÿ-äöøöíÿ îòà-üû òÿðê åòäèì. Ãàïûíû àðõàìúà þðòÿðêÿíäþíöá ùÿìèí äîñòóìóí ýþçëÿðèíèí è÷è-íÿ áàõäûì, î äà ìÿíÿ áàõäû. Áàõûøëà-ðûíäàí îõóäóì êè, î ìÿíè àíëàìàéûá,îíà íèéÿ áàõäûüûìû äÿðê åòìÿéèá. ×îõòÿÿññöô...

Õåéëè âàõòäûð êè, ùÿìèí î ìÿãàì íÿéàäûìäàí ÷ûõìûð, íÿ äÿ ýþçëÿðèìèíãàðøûñûíäàí ÷ÿêèëèá ýåòìèð. Åëÿúÿ ÌèðçÿÔÿòÿëè Àõóíäîâóí ìÿøùóð ÿñÿðëÿðèíèíáèðèíäÿ èøëÿäèëÿí "ìåéìóíó éàäûíûçàñàëìàéûí" ôèêðèíèí îõøàðû îëàí áèð äó-ðóì ìÿíè òÿðê åòìèð. Éÿíè äöíéàíûí ùÿ-ìèí äîñòóìà äà ãàëìàéàúàüûíû àíúàãîíóí áóíó àíëàìàäûüûíû âÿ éàõóä äààíëàìàã èñòÿìÿäèéèíÿ äàèð äöøöíúÿëÿðìÿíäÿí ÿë ÷ÿêìèð. Ùàðà ýåäèðÿìñÿ,ùàíñû èøè ýþðöðÿìñÿ, î ôèêèð ïÿðâàíÿ êè-ìè áàøûìà ôûðëàíûð. Ìÿùç áåëÿ áèð ìÿ-ãàìäà êþìÿéèìÿ éåíÿ ìèñðàëàð ÷àòûð.

Áèð òÿçàä âàð - éîç áèð áàõûìßéðèñèí, äöçöí òàíûéûì.Ñÿí àðàäà ýþç âóð, áàõûì -Äöíéàíûí öçöí òàíûéûì...

Äþíäöêúÿ áàëûì çÿùÿðÿÁàòûðàì ãÿìÿ, ãÿùÿðÿ.Ýåúÿäÿí ÷ûõûá ñÿùÿðÿ -Áèð éîëóí, èçèí òàíûéûì...

Áîøàëûð åâ äÿ, ïÿòÿê äÿÖñòöìÿ ùöðöð êþïÿê äÿ.Òöòìóøàì, ÿëèì ÿòÿêäÿ -Êàø Îíóí þçöí òàíûéûì!

Áÿëè, áèç íÿ ãÿäÿð êè, êðåñëîíóí,ìàääè íåìÿòëÿðè, ñÿëàùèééÿòè âÿ ñàèðÿíèþçöìöçäÿí öñòöí, þçöìöçäÿí, éÿíèìÿíÿâèééàòûìûçäàí äÿéÿðëè áèëèð. Îíàñÿúäÿ åäèðèêñÿ, îíäà äöíéàíûí Ñöëåé-ìàíà ãàëìàäûüûíûí ôÿðãèíÿ âàðìàéà-úàüàì. Ýþðÿ-ýþðÿ ýÿëñÿê äÿ, ýþðÿíýþçöìöç òóòóëàúàã. Áÿëêÿ áèð àíëûã ÿë-öçöìöçÿ ñó âóðàã ýþçöìöç à÷ûëñûí.Âÿ íÿùàéÿò, áó øåèðèí äÿ éåðèäèð:

Éöêö , þçöíäÿí àüûð -Öðÿê, êÿäÿð õÿñòÿñè...Ýþçöí çèëëÿéèá áàõûð -Ñîíà ãÿäÿð õÿñòÿñè...

Áàøûí þçöéëÿ ãàòûðÎäó- êþçöéëÿ ãàòûð...Ñþçöí ãîëóíäà éàòûð -Þìðöí ùÿäÿð õÿñòÿñè...

Ùà éàçñà äà ãÿëÿìèÊöéäö àùû, ÿëÿìè...Úàíäàí âåðèð ñÿëÿìè - Ìÿúíóí ãÿäÿð õÿñòÿñè!..

Ãîéóá þçöí ãûðàüàÐóùóí áöêöð âàðàüà...Òàé ÿë àòìûð äàðàüà -Ùàããûí áó òÿð õÿñòÿñè!..

ÁÀÕÛØ ÁÓÚÀÜÛ

ÊÈÌËßÐß ÃÀËÄÛ ÄÖÍÉÀ...ÙÅ× ÑÖËÅÉÌÀÍÀ ÄÀ ÃÀËÌÀÄÛ

ßáöëôÿò ÌßÄßÒÎÜËÓìàäàòîýëóà@ìàèë.ðó

9ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

Òàíûíìûø, ýþðêÿìëè,äàùè àäàìëàð ùàã-ãûíäà éàçìàã, îíëà-

ðûí ôÿàëèééÿòèíÿ, äåäèéè ñþçÿãèéìÿò âåðìÿê ùÿéàòäà ÿí÷ÿòèí, ÿí ìÿñóëèééÿòëè âÿ ÿíãîðõóëó èøäèð. Ñÿáÿáè äÿ áó-äóð êè, áåëÿ èíñàíëàðûí ùÿéà-òû, ìÿøüóëèééÿòè, ýþðäöêëÿðèèø ùÿääèíäÿí çèéàäÿ ÷ÿòèí âÿìöðÿêêÿá, úÿìèééÿòäÿ òóò-äóãëàðû ìþâãå èñÿ ÷îõ éöê-ñÿêäÿ îëóð. Îíà ýþðÿ äÿ îí-ëàð ùàããûíäà ùÿð éàçûëàí ñþ-çö, ùÿð úöìëÿíè äÿôÿëÿðëÿ þë-÷öá-áè÷äèêäÿí ñîíðà ãÿëÿìÿàëìàã ëàçûìäûð êè, èúòèìàèé-éÿòèí ãûíàüûíà òóø ýÿëìÿéÿ-ñÿí.

Áåëÿ èíñàíëàðäàí áèðè äÿùàããûíäà ñþùáÿò à÷ìàã èñòÿ-äèéèì, òÿõÿëëöñöíö ñîé àäûí-äàí ýþòöðìöø, ìöàñèð ÿäÿáèé-éàòûìûçäà þçöíÿìÿõñóñ âÿòÿêðàðîëóíìàç éåðè îëàí øàèð-äðàìàòóðã, éàçû÷û-ïóïëèñèñòÂÀÃÈÔ ÀÑËÀÍÄÈÐ. Î, ùÿì äÿòàðèõ÷è, ôîëêëîðøöíàñ, òöðêîëîãîëìàãëà éàíàøû, ôðàíñûç äèëèìöòÿõÿññèñèäèð. Åéíè çàìàíäàÎ, ýÿëÿúÿéèìèçèí ãàðàíòû îëàíýÿíú íÿñëèí òÿëèì-òÿðáèéÿñèí-äÿ, ñàâàä àëìàñûíäà áþéöê ðî-ëó îëàí ïåäàãîãäóð. Èíäè þçö-íöç äåéèí, áåëÿ øÿõñèééÿò ùàã-ãûíäà íÿ èñÿ äåìÿéÿ, éàçìà-üà íåúÿ úÿñàðÿò åäÿñÿí?! Àì-ìà áó úÿñàðÿòè ìÿíÿ ãÿùðÿ-ìàíûìûçûí áó éàõûíëàðäà ãåéäåäÿúÿéèìèç 70 èëëèê éóáèëåéèâåðäè. Éÿíè òàì ÿìèíÿì êè, éà-çûäà ñÿùâëÿðèì, éåðèíäÿ îëìà-éàí úöìëÿëÿðèì, "àðòûã-ÿñêèê"èôàäÿëÿðèì îëñà äà, Âàãèô ìöÿë-ëèì éóáèëåéè ÿðÿôÿñèíäÿ èðàä òó-òóá ìÿíè óòàíäûðìàéàúàã âÿñàäÿúÿ, ãåéðè-ïåøÿêàð áèð æóð-íàëèñòèí òÿáðèêè êèìè ãÿáóë åäÿ-úÿêäèð. Åëÿ áèëèðÿì áþéöê òÿ-ðÿääöääÿí ñîíðà áàøëàìàã èñ-òÿäèéèì ìÿãàëÿ-òÿáðèêèí ÿí ÷ÿ-òèí ùèññÿñèíè áèð òÿùÿð äÿ îëñàáàøà ÷àòäûðäûì.

Èíäè èñÿ Àçÿðáàéúàí îõóúó-ëàðûíûí ÿêñÿðèééÿòèíèí òàíûäûüûéóáèëéàð ùàããûíäà ãûñà òàíûø-ëûã: Âàãèô Úóìàé îüëó Àñëàíîâ1950-úè èë èéóëóí 5-äÿ Àçÿðáàé-úàíûí ÿí ãÿäèì äèéàðû îëàí Øÿ-êèíèí ÿí ãÿäèì âÿ ñàôàëû êÿíäèîëàí Êèøäÿ äöíéàéà ýþç à÷ûá.Îðòà òÿùñèëèíè äîüìà êÿíäèíäÿâÿ ãîíøó Îõóä êÿíäèíäÿ àíàäèëèíäÿ áàøà âóðäóãäàí ñîíðà,íÿäÿíñÿ ôðàíñûç äèëèíÿ ìåéëèíèñàëûá âÿ Àçÿðáàéúàí ÏåäàãîæèÄèëëÿð Èíñòèòóòóíóí "Ôðàíñûç âÿÀçÿðáàéúàí äèëëÿðè" ôàêöëòÿñèí-äÿ àëè òÿùñèë àëûá. Øåèð, ïîåìà,ðîìàí, äðàì ÿñÿðëÿðè ÷àï åäèë-ìèø ÷îõñàéëû êèòàáëàðûí, åëìè-

ïóáëèñèñòèê ìÿãàëÿëÿðèí ìöÿëëèôèîëàí Âàãèô Àñëàí ùàçûðäà Àçÿð-áàéüàí Ïåäàãîæè Óíèâåðñèòåòè-íèí øÿêè ôèëèàëûíûí áàø ìöÿëëèìèâÿ Àçÿðáàéúàí Éàçû÷ûëàð Áèðëè-éèíèíèí Øÿêè ôèëèàëûíûí ðÿùáÿðè-äèð.

Âàð-äþâëÿò, àä-ñàí, øàí-øþùðÿò àðäûíúà ùå÷ âàõò ãà÷-ìàéàí, ùÿòòà òóòäóüó âÿçèôÿéÿýþðÿ éàøàäûüû âÿ èøëÿäèéè ðå-ýèîíäà ÿäÿáè ìöùèòèí òÿìñèë÷è-ëÿðè âÿ ÿäÿáèééàò ñåâÿðëÿðëÿ ýþ-ðöøëÿð êå÷èðìÿê ö÷öí áèð îòàãáåëÿ òÿëÿá åòìÿéÿí Âàãèô Àñëà-íû òåç-òåç Øÿêèäÿ Ì.Ôöçóëèíèíâÿ Á.Âàùàáçàäÿíèí àäëàðûíûäàøûéàí èñòèðàùÿò ïàðêëàðûíäà,Øÿùèäëÿð Õèéàáàíûíäà, ÕàíÑàðàéûíûí ùÿéÿòèíäÿ îõóúóëàð-ëà, øàèð âÿ éàçû÷ûëàðëà ýþðöøëÿðêå÷èðäèéèíèí øàùèäè îëóðóã.Þçöíäÿí ñîðóøàíäà êè, íèéÿýþðöøëÿð, ðÿñìè òÿäáèðëÿð, ïîå-çèéà ýåúÿëÿðè êå÷èðìÿê ö÷öíìÿêàíû éîõäóð? - úàâàá âåðèðêè, èíñàíëàðëà òÿáèÿòèí ãîéíóí-

äà ýþðöøìÿêäÿí áþéöê çþâãàëûð.

Âàãèô Àñëàí ïîåçèéàñû ÂÛÛ ñè-íèôäÿ îõóéàíäà éàçäûüû èëê øåè-ðè îëàí "Ìÿí ñèçÿ âóðóëäóì, àãàðëû äàüëàð"ëà áàøëàéûá, ñîíðàèñÿ îíóí ãÿëÿìè "èñòèðàùÿò" íÿ-äè áèëìÿäÿí øåèðäÿí ïîåìàéà,ïîåìàäàí ïéåñÿ, ïéåñäÿí èñÿòàðèõè ðîìàíëàðà ãÿäÿð ýåäèá÷ûõûá.

Áó ýöí Âàãèô Àñëàí éàðàäû-úûëûüû èëÿ òàíûø îëìàéàí Àçÿð-áàéúàí çèéàëûñû òàïìàã ÷ÿòèíîëàð...

Âàãèô Àñëàí øàèð îëìàñûíûíñÿáÿáèíè äöíéàéà ýþç à÷äûüûäîüìà êÿíäèíèí, éàøàäûüû Ãÿ-äèì Øÿêèíèí ñÿôàëû òÿáèÿòè, ÿçÿ-ìÿòëè äàüëàðû, ñàô èíñàíëàðû èëÿÿëàãÿëÿíäèðèð:

Øàèð ñÿíñÿí, øåèð äåéÿí äèëèí - ìÿí,Ñÿðêÿðäÿñÿí, ãûëûíú âóðàí ÿëèí - ìÿí.Ýþçÿë ñÿíñÿí, ñåâýèëèí - ìÿí, äÿëèí - ìÿí,Áèëìèðñÿíìè, îüëóí Êÿðÿìñàéàãäûð,Ñÿíäÿ øàèð îëìàìàã äà ýöíàùäûð.

Òàíûíìûø òöðêîëîã, òÿíãèä÷è,ñèéàñÿò÷è àëèì, Âàãèô Àñëàíûíùÿìêÿíäëèñè âÿ éàõûí äîñòó îë-ìóø ìÿðùóì Àéäûí Ìÿììÿ-äîâ éóáèëéàðûí éàðàäûúûëûüûùàããûíäà éàçäûüû ìÿãàëÿäÿäåéèðäè:

"Âàãèôèí øåèðëÿðèíèí ìÿðêÿ-çèíäÿ ùÿìèøÿ èíñàí, îíóíùèññ âÿ ùÿéÿúàíëàðû äóðóð.Ñÿìèìèééÿò îíóí øåèðëÿðèíäÿ

íÿçÿð-äèããÿòè úÿëá åäÿí ÿñàñõöñóñèééÿòäèð. Òîõóíäóüóìþâçóäàí àñûëû îëìàéàðàã,îíóí éàçûëàðû äàü ÷åøìÿñèêèìè ñàô, óøàã ýöëöøö ãÿäÿðñÿìèìèäèð".

Âàãèô Àñëàí èñÿ ýÿíúëèê äîñ-òó Àéäûí Ìÿììÿäîâó "Àéäûí"ïîåìàñû èëÿ ÿáÿäèëÿøäèðäè, òà-ðèõäÿ îíóí àäûíà äàùà áèð ñÿ-ùèôÿ ÿëàâÿ åòäè.

Ìÿðùóì ïðîôåññîðóìóç Éà-øàð Ãàðàéåâ ïîåìà ùàããûíäàéàçûðäû: "áöòöí ÿñÿð áîéó øàèðþçö -ÿçàáêåøëèéè, ãåéðÿò-äÿðäéàíüûñûíû ãÿùðÿìàíëà áþëö-øÿí "éàìàí ýöí", ÷ÿòèí éîëéîëäàøûíà ÷åâðèëèð âÿ áèçÿ èä-äèàéà ÿñàñ âÿ ùàãã âåðèð êè,ÿáÿäèééÿòÿ ãîâóøàí Àéäûíàñîí àíäà ÿí áþéöê ñÿäàãÿ-òè èêè øÿõñ ýþñòÿðäè: ìöøòÿ-ðÿê þëöìö îíóíëà ãîøà ãàð-øûëàéàí àõèðÿò áàúûñû -Äèëàðÿõàíûì âÿ áó ïîåìàíû èëêäÿôÿ ãÿáðÿ, ìÿçàðà îõóéàí,îíó ýþç éàøû èëÿ áàø äàøûíà

éàçàí àõèðÿò ãàðäàøû - ÂàãèôÀñëàí!"...

Áóðàäà Âàãèô Àñëàí ùàããûí-äà Àéäûí Ìÿììÿäîâóí ùÿëÿ44 èë ÿââÿë "Øÿêè ôÿùëÿñè" ãÿçå-òèíäÿ éàçäûüû ìÿãàëÿéÿ äèããÿò÷ÿìÿê éåðèíÿ äöøÿðäè:

"ÃßËßÌ ÄÎÑÒÓÌÓÇ ÂÀ-ÃÈÔ ÀÑËÀÍ

Àäëû-ñàíëû øàèðëÿð, ÿäèáëÿðùàããûíäà éàçìàã íÿ ãÿäÿðàñàíäûðñà, ñÿíÿò àëÿìèíÿ éåíèãÿäÿì ãîéàí, þçöíÿìÿõñóññÿíÿò úûüûðû ñå÷ìÿéÿ ÷àëûøàíýÿíúëÿð áàðÿäÿ äàíûøìàã áèð îãÿäÿð ÷ÿòèíäèð. Øàèð Âàãèô Àñ-ëàíîâ áåëÿëÿðèíäÿíäèð. Î, éåò-êèíëèéèíè, äîëüóíëóüóíó ùÿëÿòàì êÿñá åòìÿñÿ äÿ, áþéöêöìèä âåðèð.

Ñÿìèìèééÿò îíóí øåèðëÿðèí-äÿ íÿçÿð-äèããÿòè úÿëá åäÿíÿñàñ õöñóñèééÿòäèð. Ýþçöíöà÷àí ýöíäÿí ÿòðàôäà ýþðäöéöìöùèò, òÿìòÿðàãäàí óçàã çÿù-ìÿòêåø êÿíä ùÿéàòû îíà ãÿëáèí÷ûðïûíòûëàðûíû, äóéüó âÿ äöøöí-úÿëÿðèíè ñÿìèìè èôàäÿ åòìÿêö÷öí èëùàì âåðìèøäèð:

×ÿêèëèð ãûçëàðûí ýþéÿ èíñàôû, Ãîéìóðëàð ùàë ãàëà ýÿíúäÿ,úàâàíäà. Àé çàëûì,îíñóç äà éàíûðàì àõû, ßëÿôñÿð çóðíàñûùàâàëàíàíäà.

Âàãèôèí øåèðëÿðèíèí ìÿðêÿ-çèíäÿ ùÿìèøÿ èíñàí,îíóí ùèññâÿùÿéÿúàíëàðû äóðóð. Õàëã øàè-ðè Ñÿìÿä Âóðüóíóí äåäèéè êè-ìè, "...áó úàíëû èíñàí áÿçÿíñåâèð, ñåâèëèð, áÿçÿí èçòèðàá ÷ÿ-êèð, õÿéàëëàðà äàëûð, áÿçÿí ìöõ-òÿëèô òÿáèÿò ýþçÿëëèêëÿðèíäÿí äà-ùà ñàô, äàùà äÿðèí òÿñèðëÿð àëûð".Èíñàíäà éàõøûëûüû, õåéèðõàùëûüûàõòàðàí ýÿíú øàèð áÿçèëÿðèíèíìÿíñÿáïÿðÿñòëèéèíÿ èðàä òóòóð.

Àüàú ýþðäöì, ñàðìàøûãëàð è÷èíäÿ- Àë÷àã, óúà, ùàìûñû äà éàí-éàíà, Àüàú ýþðäöì, áèð áîéäà, áèð áè÷èìäÿ, Àüàúëàð äà áÿíçÿéèðìèø èíñàíà.

("Àüàúëàð äà èíñàí êèìèäèð")

äåéÿí øàèð ùÿëÿäÿ ãÿëáëÿðäÿéóâà ñàëìàãäà îëàí ïèñ ùèññ-ëÿðÿ ãàðøû áàðûøìàçäûð.

Âàãèô ýÿíúäèð. Ëàêèí îíóíàääûìëàðû óüóðëóäóð. Áåëÿ áàø-ëàíüûú èñÿ Ïèôàãîð äåìèøêÿí,"áöòþâöí éàðûñûíà áÿðàáÿðäèð".Ñÿíÿ óüóðëàð àðçóëàéûðûã, ãÿ-ëÿì äîñòóìóç!

"Øÿêè ôÿùëÿñè" ãÿçåòè, 9 îêòéàáð, 1976-úû èë."

Éóáèëéàðûí àíàäàí îëìàñû-íûí 65 èëëèê éóáèëåéè ÿðÿôÿñèíäÿîíóíëà áèðëèêäÿ ìÿðùóì

ïðîôåññîðóìóç Ôÿðìàí Èñ-ìàéûëîâëà ÷àé ñòîëó àðõàñûíäàîòóðìàã ìÿíÿ äÿ íÿñèá îëäó.Ôÿðìàí ìöÿëëèì ãÿçåòèìèçèíùÿð ñàéûíäà Âàãèô Àñëàíûí éà-çûëàðûíû äÿðú åòäèéèìèçè áþéöêìàðàãëà ãàðøûëàäû âÿ òþâñèééÿåòäè êè, ýÿëÿúÿêäÿ øàèðèí ÷àïîëóíìàéàí ÿñÿðëÿðèíÿ äàùà÷îõ éåð àéûðàã. Àéðûëàíäà ïðî-ôåññîð áèð àíëûã äàéàíäû âÿöçöíö øàèðÿ òóòóá: "Âàãèô, þçö-íö ãîðó, ñÿí ÿäÿáèééàòûìûçûíòÿêúÿ éàçàí ÿëè éîõ, ùÿì äÿäöøöíÿí áåéèíèñÿí." - äåäè.

Îíó äà ãåéä åäèì êè, ÂàãèôÀñëàíûí ÿñÿðëÿðè ùÿì äÿ Òöðêè-éÿäÿ âÿ Èðàíäà èøûã öçö ýþðöð.Ìÿùç îíóí ìÿãàëÿëÿðè ñàéÿ-ñèíäÿ "Øÿêè áÿëÿäèééÿñè" ãÿçå-òè äÿ Òöðêèéÿ ìÿòáóàòûíäà òÿá-ëèü îëóíìóø âÿ òöðê îõóúóñóòÿðÿôèíäÿí áÿéÿíèëìèøäèð. Ñîíèëëÿðäÿ, èëê äÿôÿ áèçèì ãÿçåòäÿèøûã öçö ýþðÿí âÿ ñèëñèëÿ øÿêëèí-äÿ äÿðú åòäèéèìèç "Òöðê õàëãëà-ðû ÿäÿáèééàòû" éàçûñû èñÿ Òöðêè-éÿ ÿäÿáèééàòøöíàñ âÿ òàðèõ÷è-ëÿðèíäÿ áþéöê ìàðàã îéàòìûø-äûð.

Âàãèô Àñëàíûí "Àéäûí", ÕÂÛÛÿñð ôðàíñûç ñÿééàùû Øàðäåíäÿíòÿðúöìÿ åòäèéè "Ñÿéàùÿòíà-ìÿ", "Ðóùëàðëà ñþùáÿò", "Îüóçåëèíÿ ñàëàì", "Ãàíûìäàìðÿíý àëàí ýöë", "Ùöñåéí õàíÌöøòàã", "Áèçèì äöíéà àäëû áèðåâèìèç âàð" (ÿñêè ÿëèôáà èëÿÒÿáðèçäÿ) àäëû êèòàáëàðû âÿ 4úèëääÿ "ßñÿðëÿðè" íÿøð îëóíóá.

Éóáèëéàð ùàããûíäà éàçäûüûìáó êè÷èê ìÿãàëÿíè îíóí þçö-íöí øàèð Ðàìèç Îðñÿðëÿ ùÿëÿ1999-úó èëäÿ îëàí âÿ "Îúàã"ãÿçåòèíäÿ äÿðü îëóíìóø ìö-ñàùèáÿñèíäÿ áèð ñóàëà âåðäèéèúàâàáëà òàìàìëàìàã èñòÿéè-ðÿì:

Ð.Îðñÿð: - Áó ýöí èãòèñàäèìÿùðóìèééÿòëÿð ùàìûíû þç è÷è-íÿ ÷ÿêèëìÿéÿ, þç îúàüûíûí êö-ëöíö "öô"ëÿìÿéÿ âàäàð åäèá.Ùÿðÿ áèð úöðÿ òöñòöëÿíèð.

Àíúàã ùàìûíûí òöñòöñöÀçÿðáàéúàí àäëû ìÿìëÿêÿòèíáàøû öçÿðèíäÿ äàèðÿëÿíèá áèðàääûì äà î éàíà ýåòìèð. Áåëÿáèð âàõòäà Âàãèô Àñëàí þçöíöíåúÿ ùèññ åäèð?

Â.Àñëàí: - Þçöíö ùèññ åò-ìÿê éàøàìàãäûð. Íåúÿ ùèññåòìÿê íåúÿ éàøàìàãäûð. Äö-íÿí áèð úöðÿ íàðàùàò èäèì, áóýöí áèð áàøãà úöðÿ. Øÿêèëèëÿðäåìèøêÿí: - Àäàì äàüäàíóììàç, äàøäàí óììàç.Àäàì àäàìäàí óìàð. Ìÿíèìäÿ þç-þçöìäÿí ãÿðèáÿ óìà-úàãëàðûì âàð. Þçýÿëÿðèí óìà-úàãëàðû äà áèð éàíäàí. Íÿ þçö-ìÿ óìàú îâà áèëèðÿì, íÿ äÿþçýÿëÿðèíÿ ÿðèøòÿ äîüðàéà áèëè-ðÿì. Íàðàùàòàì, ãàðäàø, íà-ðàùàòàì.

ßäÿáèééàòûìûçûí äöøöíÿí áåéíè -Âàãèô Àñëàí

Ìóðàä Íÿáèáÿéîâ,“Øÿêè áÿëÿäèééÿñè” ãÿçåòèíèí áàø ðåäàêòîðó

Ïðîôåññîð Ôÿðìàí Èñìàéûëîâ: "Âàãèô! Þçöíö ãîðó! Ñÿí ÿäÿáèééàòûìûçûí òÿêúÿ éàçàí ÿëè éîõ, ùÿì äÿ äöøöíÿí áåéíèñÿí"

Ôîòîäà ñîëäàí Âàãèô Àñëàí, Ì.Íÿáèáÿéîâ, ïðîôåññîð Ôÿðìàí Èñìàéûëîâ

10 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

Õàëã è÷èíäÿ ìþòÿáÿð áèð íÿñíÿéîõ äþâëÿò êèìè,

Îëìàéà äþâëÿò úàùàíäà áèð íÿôÿññÿùùÿò êèìè.

Ìóùèááè

Òÿãðèáÿí àëòû àé ãàáàã úîðîíà äå-éèëÿí áó õÿñòÿëèê éîõäó.

Áþéöêëÿð õöñóñèëÿ ýÿíúëÿðÿ îíëà-ðûí ñàüëàìëûãëà ÿëàãÿëè øåéëÿðÿ ñàé-ìàçéàíà éàíàøäûüûíû ýþðäöêäÿ "Àéáàëàì, ñàüëàìëûüûí ãÿäðèíè áèëèí"äåéÿðÿê þéöä-íÿñèùÿò âåðèðäè. Àí-úàã î âàõò äåéèëÿí áó ñþç î ãÿäÿðäÿ åôôåêòëè îëìóðäó, ÷öíêè ùÿð áèðêÿñ þç êåôèíÿ ýþðÿ éàøàéûðäû. Ýÿíú-ëÿð Òàíðû òÿðÿôèíäÿí þçëÿðèíÿ áÿõøåäèëÿí úàâàíëûüûí åíåðæèñè èëÿ ùå÷ íÿ-éè âåúëÿðèíÿ àëìûðäû. Áÿñ èíäè! Äåéÿ-ñÿí àòìîñôåð òàìàìèëÿ äÿéèøèëèá.Ìèêðîñêîïèê áèð âèðóñ áÿøÿðèééÿòèëÿðçÿéÿ ýÿòèðèá. Äöíéàíûí ñóïåðýöúëÿðè îëàí ÀÁØ, Ðóñèéà, ×èí, Èíýèë-òÿðÿ, Àëìàíèéà, Ôðàíñà êèìè þëêÿëÿðÚîâèä-19 ãàðøûñûíäà äèç ÷þêöá. Áóáÿëàíû ùàíñû äþâëÿò éöíýöë õÿñàðÿò-ëÿ éîëà ñàëñà, ýÿëÿúÿéèíÿ äàùà áþ-éöê èíàìëà áàõà áèëÿð.

Ùÿð ýöí áó õÿñòÿëèéÿ ÷àðÿ òàïûë-ìàñû ùàãäà úöðáÿúöð õÿáÿðëÿð éàéû-ëûð. Áèð-èêè ýöí ãàáàã éàéûëàí áèð õÿ-áÿðÿ ýþðÿ, Îõôîðä Óíèâåðñèòåòè õÿñ-òÿëèéÿ ÷àðÿ îëàí áèð äÿðìàíû èõòèðàåäèá âÿ ïðåçèäåíò Òðàìï áöòöí äöí-éàéà êèôàéÿò åäÿúÿê ñàéäà äÿðìàíûùÿìèí øèðêÿòäÿí ñàòûí àëàðàã ìöãà-âèëÿ áàüëàéûá, éÿíè áó äÿðìàíû èíùè-ñàðûíà êå÷èðèá. Äÿðìàíûí áèð ùèññÿ-ñèíè Àëìàíèéàéà, áèð àçûíû Ôðàíñàéà,áèð àçûíû äà Ùîëëàíäèéàéà àéûðûá. Áÿ-çè îõóúóëàð íèéÿñèíè ñîðóøà áèëÿð,àíúàã äåìÿëèéÿì êè, ìöñòÿìëÿêÿ÷è-ëèê ñèéàñÿòèíè éåðèäÿíëÿð, áèðèíúè âÿèêèíúè äöíéà ìöùàðèáÿëÿðèíè äÿ ÷ûõà-ðàíëàð áóíëàð äåéèëäè!?

ßñàñ ìÿñÿëÿ Òðàìïûí áó äàâàíûèíùèñàðûíà àëìàñû äåéèë, îíóí ãèé-ìÿòèäèð. 6 äîçàëûã äÿðìàíûí ãèéìÿòèö÷ ìèí äîëëàðäàí àðòûãäûð. Áó äà îäåìÿêäèð êè, òàúèð Òðàìï äöíéàíûñîéóá ñîüàíà äþíäÿðÿúÿê, þëêÿñèíèáó õÿñòÿëèê ñÿáÿáèëÿ âàðëàíäûðàúàã-äû. Àëëàù èíñàíëûüû îíóí úàéíàüûíàñàëìàñûí. Äöíéàäà áó ãÿäÿð ïóëóþç âÿòÿíäàøëàðû ö÷öí ùàíñû äþâëÿòáîéíóíà ýþòöðÿ áèëÿð! ×ÿòèí ìÿñÿëÿ-äèð. Ìÿí Òðàìïû ýöíàùëàíäûðìûðàì,î òàúèðäèð. Ùÿÿÿ, àòàëàð äåéèá, îò þçêþêö öñòöíäÿ áèòÿð.

Áèð âàõòëàð Àìåðèêà äåéèëÿí ãèòÿ-íèí âàðëûüû ùÿëÿ áèëèíìèðäè. Ùà÷àí êè,Àìåðèêî Âåñáó÷è, îíäàí ñîíðà äàÊðèñòîô Êîëóìá ãèòÿíèí âàðëûüûíûêÿøô åòäè, î ãèòÿäÿ éàøàéàí èíñàíëà-ðûí äà òàëåè òÿðñèíÿ äþíäö. Êîëóìá,ùÿìèí ãèòÿéÿ àéàã ãîéäóüóíäà îí-ëàðû äÿñòÿ-äÿñòÿ ýöëëÿðëÿ ãàðøûëàéàíõàëãà îíëàð îäëó ñèëàùëàðëà þëöìãóñäóëàð.

Àâðîïàéà ãàéûòäûãäà äóñòàãõà-íàëàðäà íÿ ãÿäÿð úèíàéÿòêàð, ãàòèë,îüðó, ãóëäóð, êàñûá, êö÷ÿëÿðäÿ ñöëÿ-íÿí ãàäûíà îõøàð âàðëûãëàð âàðñà,ýÿìèëÿðÿ äîëäóðóëóá Àìåðèêàéààïàðûá òþêäöëÿð. Àïàðûëàíëàðà "Èñòÿ-äèéèíèç ãÿäÿð òîðïàüû ìÿíèìñÿéÿ áè-ëÿðñèíèç" äåéèëäè âÿ îíëàðûí áóðàäàêþêëÿøìÿñè ö÷öí õöñóñèëÿ îäëó ñè-ëàùëàð âÿ äèýÿð âàñèòÿëÿðëÿ òÿ÷ùèçåäèëäèëÿð. Áó úàíèëÿð ãèòÿäÿêè éåðëè

õàëãû ñîéãûðûìëà àðàäàí ýþòöðöáìÿùñóëäàð òîðïàãëàðà éèéÿëÿíäèëÿð.Îí èëëÿð áîéó áèð-áèðëÿðèíè äÿ ãûðäûëàð,àíúàã ùÿìèí ãûðüûí èëëÿðèíäÿ ãÿðàðàýÿëèá òÿùñèëÿ àðõàëàðûíà ÷åâèðìÿäè-ëÿð, åëìäÿí öç äþíäÿðìÿäèëÿð, éåíèíÿñèëëÿðè àðàøäûðìà÷û ðóùäà éåòèøäè-ëÿð. Àôðèêàäàí çÿíúèëÿðè îüóðëàéûáàïàðûá êþëÿ êèìè èøëÿòäèëÿð, ãóë òèúà-ðÿòèíè àäè ùàëà ÷åâèðäèëÿð. Áó êþëÿëè-éèí èçëÿðèíèí ùÿëÿ äÿ àüäÿðèëè àìåðè-êàëûëàð òÿðÿôèíäÿí áèð àíëàéûø êèìèäàâàì åòäèðèëäèéè éàðàíàí ùàäèñÿëÿð-ëÿ äÿ ñöáóò îëóíóð. Áàõ, áó éîëëàîíëàð çàìàíëà âàðëàíûá-êàðëàíäûëàðâÿ ñàäÿúÿ, êþëÿ òèúàðÿòèëÿ äåéèë, äöí-éàíûí äþðä éàíûíäàêè àüûëëû, áèëèêëè,éåòèøìèø êàäðëàðû òàïûá ïóëà ùÿðèñ-ëÿíäèðÿðÿê àïàðûá þçëÿðèíÿ èøëÿòäèëÿð,íÿùàéÿò, äöíéàíûí àüàñû êÿñèëäèëÿð.

Áèç Òöðêëÿðäÿ àüà, áÿé ùÿì éàø,ùÿì âàðëûëûã, ùÿì ëÿéàãÿò, ùÿì ÿäà-ëÿò, ùÿì äÿ èíñàíû èíñàí ýþçöíäÿýþðìÿ äöøöíúÿñèíÿ ÿìÿë åäÿíëÿðÿäåéèëèð. Áèçèì àüà, áÿé äåäèéèìèç èí-ñàíëàð ö÷öí ýåòäèéè ãàïûäà ãàí áà-üûøëàíûð. Òàðèõ áîéó áèçäÿ ãóëäàðëûãîëìàéûá. Äàñòàíëàðûìûçäà, ùåêàéÿ-ëÿðèìèçäÿ, íàüûëëàðûìûçäà, ÿäÿáèÿñÿðëÿðèìèçäÿ áÿéèí îüëó éà ÷îáà-íûí ãûçûíà àøèã îëóá, éà äà ÷îáàíûíâÿ éà õèäìÿò÷èíèí îüëó õàãàíûí, áÿ-éèí, ïàøàíûí ãûçûíà âóðóëóá. Áó úöðùàäèñÿëÿðäÿ öìóìèééÿòëÿ, íÿòèúÿáàðûøûãëà ãóðòàðûá âÿ ýÿíúëÿð åâëÿ-íèá õîøáÿõò éóâà ãóðóáëàð. Äåìÿ-éèì îäóð êè, áèçèìëÿ äèýÿð õàëãëàðàðàñûíäà èíñàíëàðà éàõûíëàøìà ÷îõôÿðãëèäèð. Òöðê òàðèõèíèí ÿí ãÿäèì ñÿ-ùèôÿëÿðèíäÿ áåëÿ ÿñèðëÿðèìèçÿ äÿ èí-ñàí êèìè éàíàøìûøûã. Áóíóí þðíÿéè-íè äöíÿíêè Ãàðàáàü óüðóíäà ýåäÿíäþéöøëÿðäÿ äÿ ýþðäöê. Îíëàð áèçèìÿñèðëÿðè àúûíäàí þëäöðäöéö çàìàí,áèç îíëàðäàí ýþòöðäöéöìöç ÿñèðëÿðÿýöíäÿ ö÷ þéíÿ éåìÿê éåäèçäèðèðäèê.Áó äà áèçèì ìèëëÿò îëàðàã þçöìöçÿîëàí èíàìûìûçäàí áÿùðÿëÿíèð. Òàðèõáîéó ùÿìèøÿ þç-þçöìöçÿ àðõàëàí-ìûøûã, þçýÿñèíäÿí äÿ êþìÿê óì-ìàìûøûã. Áèð ñþçëÿ, êþíäÿëÿí ÷ÿïÿ-ðÿ ñþéêÿíìÿìèøèê, âÿññàëàì.

Èøèí ãÿðèáÿ òÿðÿôè áóðàñûíäàäûð êè,úîðîíà äåéèëÿí áó õÿñòÿëèê éàðàíàí-äàí áÿðè áèç ñàíêè îíó âåúèìèçÿ àë-ìàäûã âÿ ùÿëÿ äÿ àëìûðûã. Òöðêèéÿäÿùÿêèìëÿð ùÿð Àëëàùûí ýöíö äåéèð êè,ìàñãàíûçû òàõûí âÿ ñîñèàë ìÿñàôÿíèýþçëÿéèí. Àíúàã õöñóñèëÿ ýÿíúëÿðè-ìèç ìÿñÿëÿíè ãóëàãàðäûíà âåðèð. Ìÿ-íè ùåéðÿòÿ ýÿòèðÿí ìÿñÿëÿ èñÿ Àçÿð-áàéúàíäà ùÿð ýöí áó õÿñòÿëèéÿ 500-äÿí àðòûã èíñàíûí éîëóõìàñûäûð. Òöð-êèéÿ êèìè 85 ìèëéîíëóã þëêÿäÿ ýöí-ëöê òåñò ñàéû 40 ìèíäÿí àøàüû äöø-ìöð âÿ õÿñòÿëèéÿ òóòóëàíëàðûí ñàéûîðòà ùåñàáëà 1300-ÿ ãÿäÿð, úûðòäàíáîéäàêû Àçÿðáàéúàíäà èñÿ áåø éöç-äÿí àðòûã îëóð. Äåìÿëè, Òöðêèéÿäÿäÿ, Àçÿðáàéúàíäà äà ùÿëÿ äÿ áó âè-ðóñóí íÿ áþéöê áÿëà îëäóüóíóí ôÿð-ãèíÿ òàì ìÿíàñûéëà âàðûëìàéûá. Áÿ-ëàíûí ýÿëÿíäÿ "ýÿëèðÿì" äåìÿäèéèäÿ áóíäàí àéäûí îëóð.

Ùç. ßëè (ÿ) äåéèá: Èêè øåéèí ÿëäÿíýåòìÿäÿí äÿéÿðèíè áèëìÿê ÷ÿòèíäèð:áèðè ñàüëàìëûã, äèýÿðè äÿ ýÿíúëèêäèð.Àëëàùäàí àðçóì èíñàíëàðûìûçûí ñàü-ëàìëûüûí äÿéÿðèíè, ãÿäðèíè áèëìÿñè-äèð.

ÑÀÜËÀÌËÛÃÁÿçè àäëàð âàð êè,

î òåðìèíÿ âÿ éàùàíñûñà õöñóñèé-

éÿòè, ýþðöíöøö àäëàíäûð-ìàã ö÷öí áèð áðåíäÿ÷åâðèëèð. Ìÿñÿëÿí, åëÿÊàôêà. Íåúÿ êè, "Êàô-êàåñê" äåéÿ áèð êÿëìÿäèëèìèçÿ äöøöá. Éàçäûüûðîìàí, ÿñÿðëÿðëÿ úÿìèé-éÿòèí, ÷àðÿñèçëèê è÷èíäÿîëàí èíñàíëàðûí íÿáçèíèòóòà áèëìèøäè.

Äóéüóëàðûíûí öçÿ ÷ûõ-ìàñûíûí ÿñàñ ñÿáÿáè àòàñûèäè. Àòàñû ùÿð íÿ ãÿäÿð îü-ëóíóí óüóðëó áèðè îëìàüûö÷öí úÿùäëÿð åòñÿ äÿ, áó,þçöíö äîüðóëòìàäû. Äöç-äö, Êàôêà ùöãóãäàí ìÿ-çóí îëäó. Àììà âàõòûíûí÷îõóíó êèòàá îõóìàãëà êå-÷èðèðäè. Ùÿì÷èíèí ÷ÿëèìñèçîëìàñû âÿ âàõòûíûí ÷îõóíóêèòàáëàðà àéûðìàñû àòàñûíàýþðÿ ëàçûìñûç èøëÿð èäè.

Âÿêèëëèê ñàùÿñèíäÿ óüóðãàçàíà áèëìÿéÿí Êàôêàþçöíö ñûüîðòà èøèíäÿ éîõëà-ìàüà ãÿðàðà ýÿëäè. Èø ãÿçàñûüîðòàñûíäà øþáÿ ìöäèðèêèìè ÷àëûøàí Êàôêàíûí èøñààòëàðû ÷îõ, èøëÿðè èñÿ ñûõûúûèäè. Î, éàçû÷û äîñòó ÌàêñÁðîäà ùàäèñÿëÿðè áåëÿ éàç-ìûøäû: "Íÿ ãÿäÿð èøëÿäèéè-ìè äöøöíÿ áèëìÿçñÿí…Èø-÷èëÿð ñÿðõîø êèìè èø ìàøûí-ëàðûíûí è÷èíÿ éûõûëûð, áöòöííÿðäèâàíëàð éåëëÿíèð, éóõà-ðû ãîéóëàí ùÿð øåé àøàüûéóâàðëàíûð, àøàüû ãîéóëàíùÿð øåé äÿ êèìèíñÿ àéàüûíàäîëàøûð. Öñòÿëèê, íÿðäèâàí-ëàðëà åíèá ãàëõàðêÿí áóðúó-äàí ýÿíú ãûçëàð äà áàøûìûàüðûäûð."

Êàôêà ýåúÿëÿðè

Ïðàãà ôàùèøÿõàíàëàðûíàýåäèð, áàð ãûçëàðû, îôèñèàíò-êàëàð èëÿ áèð ýåúÿëèê ùÿççè-íè éàøàéûðäû. Áöòöí áóíëàðàáàõìàéàðàã ñåêñ Êàôêàíûäèêñèíäèðèðäè.

Îíóí÷öí îðòà ùÿää éîõèäè. Îíà ýþðÿ áöòöí ãàäûí-ëàð éà áàêèðÿ, éà äà ôàùèøÿ-äèð. Éàòäûüû ãàäûíëàðëà ñîí-ðàäàí ÿëàãÿñèíèí ãàëìàñûíûèñòÿìèðäè. Åâëèëèê ñþùáÿòèîíóí öðÿéèíè áóëàíäûðûðäû.Éàçû÷ûéà ýþðÿ, äöíéàéàéåíè íÿñèë ýÿòèðìÿê õîø-áÿõòëèéèíèí úÿçàñûäûð.

Áó ãöñóðëàðûíà, þçöíÿÿìèíñèçëèéèíÿ áàõìàéà-ðàã, Êàôêà áèð íå÷ÿ óçóíìöääÿòëè ìöíàñèáÿò éàøà-éà áèëäè. Àíúàã áó ãàäûí-ëàðëà éàòûá âÿ éà éàòìàäûüûìÿëóì äåéèë. 1912-úè èëäÿÁåðëèíäÿ Ìàêñ Áðîäóíåâèíäÿ õàíûì Áàéåðëÿ òà-íûø îëäó. Àììà ãûçà ôèçèêèïðîáëåìëÿðè èëÿ áàüëû õåéëèþçöíäÿí ÿìèíñèç ìÿêòóá-ëàð éàçäû. Áàéåð éàçû÷ûíûíáèð ÷îõ ÿñÿðëÿðèíèí èëùàììÿíáÿéè îëäó. Áàéåð éàçû-÷ûéà î ãÿäÿð èëùàì, þçýö-

âÿí âåðäè êè, Êàôêà îíà þçäîñòó Ãðåé Áëîê èëÿ õÿéà-íÿò åòäè. Áëîê ñîíðàäàíóøàüûíûí àòàñûíûí Êàôêàîëäóüóíó äåäè. Éàçû÷ûíûíèø ùÿéàòû áó ñÿáÿáäÿí ñû-üîðòà øèðêÿòèíäÿ áèòäè. Áà-éåð Áëîêà éàçäûüû ñåâýèìÿêòóáëàðûíû îíóí èø éå-ðèíäÿ ùÿð êÿñèí è÷èíäÿîõóìóøäó...

Êàôêà ìÿêòóáëàð âàñèòÿ-ñèëÿ äîñòó Ïîëëàêûí àðâàäû

Ìèëåíà èëÿ ìöíàñèáÿò éà-ðàòäû. Áó ìöíàñèáÿò èñÿ1923-úö èëäÿ éàçû÷ûíûí èñ-ðàðû èëÿ áèòäè. Ñîíðàäàí Ìè-ëåíà éàçû÷ûíûí ÿñÿðèíäÿìîäåë êèìè îáðàçà ÷åâðèë-äè.

Ìÿêòóáëàð âàñèòÿñèëÿ õà-íûìëà ìöíàñèáÿò ãóðà áè-ëÿí îëà Êàôêàíûí ìöàñèðôàúåáîîê, èíáîõ âàñèòÿñèëÿíåúÿ òàíûøëûãëàð ãóðà áèëÿ-úÿéèíè äöøöíìÿê ùÿð ùàëäàìàðàãëû îëàðäû…

Êàôêà 1923-úö èëäÿ éÿ-ùóäè óøàã äöøÿðýÿñèíäÿòÿðáèéÿ÷è Äîðà èëÿ òàíûø îë-äó. Éàøûíûí éàðñû ãÿäÿðîëàí éÿùóäè Äîðà éàçû÷ûèëÿ áèðëèêäÿ Òàëìóäó îõó-éóá ìöçàêèðÿ åòäèëÿð, Ôÿ-ëÿñòèíÿ êþ÷öá ðåñòîðàí à÷-ìàüûí õÿéàëûíû ãóðäóëàð.Àììà Êàôêà àüûð õÿñòÿèäè. Êàôêà áàø îôèñèàíò,Äîðà èñÿ ðåñòîðàí øåôè îëà-úàãäû. Àììà 1924-úö èëäÿéàçû÷ûíûí þëìÿñè áó ïëàí-ëàðû àëò-öñò åòäè.

Êàôêàíû äîñòëàðûõÿñòÿëèêëÿð õÿñòÿñè àä-

ëàíäûðûðäû

Ìèãðåí, éóõóñóçëóãäàíÿçèééÿò ÷ÿêìÿê, àñìàá-ðîíõèò, ðåâìàòèçì, ÷èáàí,áàðìàãëàðûíûí éöíýöë äå-ôîðìàñèéàéà óüðàìàñû, ýþçïðîáëåìè, ùàëñûçëûã âÿ áèð÷îõ õÿñòÿëèê, ÷àòûøìàçëûã-ëàð îíóí éîë éîëäàøû èäè.Éàçû÷û áóíëàðà ïÿùðèç âÿýèìíàñòèêà èëÿ ãàëèá ýÿë-ìÿéÿ ÷àëûøûðäû. Áó ñÿáÿá-äÿí âåýåòåðèàíëûã äà ñå÷äè-éè ïÿùðèç éîëëàðûíäàí áèðèèäè.

1917-úè èëäÿ ñòðåëèçÿîëóíìàìûø ñöä è÷äèéèíÿýþðÿ, õÿñòÿëÿíÿí éàçû÷ûíûíþìðöíöí ñîí éåääè èëèìöàëèúÿ àëìàã âÿ úèéÿðëÿ-ðèíÿ òÿìèç ùàâà àõòàðìàãëàêå÷äè. Þëöìöíäÿí þíúÿ

Áðîäà ÿñÿðëÿðèíè éàíäûðìà-üû âÿñèééÿò åòìèøäè. ÀììàÁðîä áó ÿñÿðëÿðè éàíäûðìà-äû, ÿêñèíÿ áèð íå÷ÿ éåíèÿñÿðèíè ÷àïà âåðäè. Î , áóùÿðÿêÿòè èëÿ éàçû÷ûíûí ÿäÿ-áèééàò òàðèõèíäÿêè éåðèíèãîðóäó.

Òÿùëöêÿñèçëèê ö÷öí òà-õûëàí áàðåòèí Êàôêàíûíêÿøô åòäèéèíè èääèà åäÿíëÿðâàð. Ñûüîðòà øèðêÿòèíäÿ ÷à-ëûøàðêÿí èø÷èëÿðèí òÿùëöêÿ-ñèçëèéè íàìèíÿ áóíó îíóíéàðàòäûüûíû äåéèðëÿð. Áóôàêò ùÿð íÿ ãÿäÿð äîüðó îë-ñà äà, îëìàñà äà ÊàôêàÀìåðèêà òÿùëöêÿñèçëèê úÿ-ìèééÿòèíäÿí ãûçûë ìåäàëàëìûøäû.

Úûëûç áÿäÿíè âÿ çÿèôÿçÿëÿëÿðèíÿ ýþðÿ õàðèúèýþðêÿìèíäÿí íèôðÿò åäèð,áó ÿñÿðëÿðèíäÿ äÿ þç éåðèíèòàïûðäû. Î, àüûðëûã ãàëäûðìàèëÿ äÿ ìÿñëÿùÿòëÿ ìÿøüóë

îëóð, ùÿì÷èíèí ôèòíåññìöÿëëèìè Ìöëëåðèí ïëàíûöçðÿ ïÿíúÿðÿ þíöíäÿ ýèì-íàñòèêà èëÿ ìÿøüóë îëóðäó.

Êàôêàíûí äèåòëÿðè àðàñûí-äà ÿí ÷îõ äèããÿò ÷ÿêÿíëÿð-äÿí áèðè Ôëåò÷åðèçì èäè.Ôëåò÷åð ùÿð ãèäàíûí 45 äÿôÿ÷åéíÿíäèêäÿí ñîíðà óäóë-ìàñûíû èääèà åäèðäè. Îíàýþðÿ òÿáèÿò ÷åéíÿìÿéÿíëÿ-ðè úÿçàëàíäûðàúàãäû. Êàôêàäà áóíó åäèð, ìàñà àðõàñûí-äà äàéàíìàäàí ãèäàñûíû÷åéíÿéèðäè. Áóíäàí ÷èì-êÿíÿí àòàñû öçöíÿ ãÿçåòòóòàðàã îíóí àðõàñûíäà áóìÿíçÿðèíè ýþðìÿìÿê÷öíýèçëÿíèðäè.

ßò éåìÿéèíè úèíàéÿò ñà-éàí Êàôêàíûí áàáàñû ãÿñ-ñàá èäè. Áöòöí áóíëàðäàíñîíðà àòàñû ùÿð ùàëäà îíóóüóðñóç áèðè áèëìÿëèéäè.Òÿñÿââöð åäèí, ãÿññàá íÿ-âÿñè ÿò éåìÿéè úèíàéÿò ñà-éûð.

Î ùÿòòà àêâàðèóìäàêûáàëûüû ñåéð åäÿðêÿí áåëÿäåìèøäè: " Èíäè ñÿíè ùóçóð-ëà èçëÿéÿ áèëÿðÿì. ×öíêèäàùà ñÿíè éåìèðÿì.

Íóäèñò ñàüëàìëûã ìÿð-êÿçèíÿ ýåäÿí éàçû÷û áóðà-äà ñîéóíìàüû ðÿää åòìèø-äè. Îíóí áó ùÿðêÿòèíÿ ýþðÿîíà øîðòèêëè àäàì äåéèðäè-ëÿð.

Ãàðàíëûã ìÿêàíëàðùàããûíäà äàùà ÷îõ éàçàíÊàôêà à÷ûã ùàâàéà äàùà÷îõ ìåéëëè èäè. ÄîñòóÌàêñ Áðîäëà òåç-òåç ùàâàéöðöøöíÿ ÷ûõäûüû äåéèëèð.Äþâðöí äÿáè áó ñàéûëàííóäèñò ùÿðÿêàòûíà äà ãî-øóëäó. Àììà éåíÿ äÿ ñî-éóíìàüû ðÿää åäèðäè. Íó-äèñò ñàüëàìëûã ìÿðêÿçè-íèí ãàðøûñûíäàí ÷ûëïàãàäàìëàð êå÷ÿðêÿí Êàôêàõîøàýÿëìÿç ñöðïðèçëÿðëÿãàðøûëàøìàëû îëóðäó.

Òÿðúöìÿ åòäè: Åìèí Ïèðè

“Áöòöí ãàäûíëàð éà áàêèðÿäèð,éà äà ôàùèøÿ”

Ñåéôÿääèí Àëòàéëû,Àíêàðà, àëòàéëû_ñ@yahoo.com

11ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

" ... èçäèùàìëàðëà áèðëèêäÿ ýåò-ìÿê ëàçûì îëäóüó ôèêèðèíÿ âàð-äûì. Ñîíðà äà ÿñë ýåäèøèí èçäè-ùàìëàðà ãàðøû îëìàñû ëàçûì îëäó-üóíó àíëàäûì."

Ìþâëàíà

Èðèëè-õûðäàëû ùåêàéÿëÿð, êè÷èêùÿúìëè ïîâåñòëÿð ìöÿëëèôè êèìèòàíûíàí éàçû÷û Àéäûí Òàüûéåâàõûð êè, àéðû-àéðû ôÿñèëëÿðèíè"525-úè", "ßäÿáèééàò", "ßäà-ëÿò" ãÿçåòëÿðèíäÿ, "Àçÿðáàé-úàí", "Óëäóç" æóðíàëëàðûíäà÷àï åòäèðäèéè "Èñïàí ÷ÿêìÿñè"àäëû ðîìàíû îõóúóëàðà êèòàá êè-ìè òÿãäèì åòäè. ("Õàëèäîüëó"íÿøðèééàòû, Øàáðàí. 2020.)

Áöòöí ñûõûíòûëàðûíäàí âÿ àüðû-ëàðûíäàí ãóðòóëìàã èñòÿéè èëÿ ñàðû-ëûðñàí ÷îõ âàõò ãÿëÿìÿ! Þçöíöíäèíúëèéèíè, éàøàì åøãèíè, ùÿòòàúÿííÿòèíè âÿ úÿùÿííÿìèíè äÿ ÷îõâàõò éàçäûãëàðûíäà ýþðöðñÿí. Éà-øàéà áèëìÿäèêëÿðèíÿ ÷åâðèëèð áèð÷îõ ùàëëàðäà î éàçûëàðûí.

Äÿéÿðëè éàçû÷ûìûç Àéäûí Òàüû-éåâèí "Èñïàí ÷ÿêìÿñè" ðîìàíûí-äàêû êèìè.

Èñïàí ÷ÿêìÿñè... Äåìÿ, úÿçàâåðìÿéèí, àüðû ÷ÿêäèðìÿéèí áåëÿáèð íþâö äÿ âàðìûø...

Ùþêìëÿ àéàüà ýåéäèðèëÿí, õö-ñóñè ùàçûðëàíìûø ÷ÿêìÿ âàñèòÿñèèëÿ âåðèëÿí þëöì ùþêìö... Àäû ÷ÿ-êèëÿí ÿñÿðäÿ äåéèëÿí êèìè, úÿçàâåðèëÿí àäàìûí àéàüûíà ìÿõñóñèòèêèëìèø àéàããàáû ýåéèí-äèðÿðäèëÿðêè, î àéàããàáû äà ìÿùêóìóí àéà-üûíû ñûõûá îíà øèääÿòëè ÿçàá, àüðû-ëàð âåðÿðìèø. Éöíýöë þëöìÿ íÿâàðìûø êè?.. Áåëÿ àéàããàáûéà "Èñ-ïàí ÷ÿêìÿñè" äåéèëÿðìèø âÿ ðî-ìàíûí ãÿùðÿìàíû øàèð äÿ ôèêèðëÿø-ìèøäè êè, "äöøìÿí àéàüà áàõàð.Áàùàëû àéàããàáûëàð ýåéèíÿðäè."Áóðäà äà îõóúóíó äöøöíäöðÿíìþúöçÿâè àëò ãàò äóðóð. Îðà âàð-ìàã ìöìêöí äåéèë áÿçÿí âÿ áÿ-çÿí äÿ ìöìêöí îëàí éåðèíäÿ îðàåíìÿê ãîðõóñó éàðàíûð îõóúó-äà...

Éàçû÷û Àéäûí Òàüûéåâèí ðîìà-íû äà ôèêðèìèçèí àëò ãàòûíäà äà ýèç-ëÿíÿí ìþúöçÿíèí öñò ãàòûíäà äó-ðóð. ßñÿð ìöõòÿëèô úÿçà âÿ ùþêì-ëÿðëÿ, þçöíÿ ãÿñä ñÿùíÿëÿðèéëÿ,èíòèùàðëà èíñàíû áèð áàøãà àëÿìÿ÷ÿêèá àïàðà áèëèð.

Éàøàäûüûí þìðö ãèéìÿòëÿíäèðìÿê,

éàøàìàã åøãèíÿ äÿéÿð âåð-ìÿê ÿùÿìèééÿòèíÿ äèããÿò éåòèð-äèêäÿ, èíòèùàð äöíéàäà Àëëàùûíéàøàìàã ùþêìöíÿ ãàðøû ÷ûõ-ìàãäûð. Èslamûn äèíè áàõûøëàðûèíòèùàðà ãàðøûäûð. Ìöãÿääÿñ êè-òàáûìûç îëàí Quranda èíòèùàð"þëäöðìÿéèí âÿ éà þçöíöçö þë-äöðìÿéèí" êèìè õÿáÿðäàðëûãëàóëó Ðÿááèìèç òÿðÿôèíäÿí þçáÿíäÿëÿðèíÿ ãàäàüàí îëóíóð.Ðî-ìàí è÷èíäÿêè "Øàèðèí èíòèùà-ðû" èêèíúè ðîìàí ìÿùç èíòèùàðëàáàüëûäûð. Øàèð, úÿìèééÿò âÿ ñîíöìèä éåðè êèìè Èíòèùàð...

Ðîìàíûí èëê ñÿùèôÿëÿðèíäÿíÃûðìûçû ÿââÿëúÿ ðÿíý êèìè, ñîíðàèñÿ îáðàç êèìè îðòàéà ÷ûõûð. Éàçû-÷û éàíàøìàëàðû, ñÿòèðàëòû ìÿíàëàð

îõóäóãëàðûíû ìàðàãëà èçëÿéÿí,äàèì òÿÿúúöá è÷èíäÿ ãàëìàãäàíçþâã àëàí êèòàá îõóúóñó ö÷öí ýè-çÿìëè òàïûíòûëàðëà äîëóäóð.

"Ãûðìûçûéà ÿë óçàäàíûí, òîõó-íàíûí, ñàòàøàíûí àõûðäà åëÿ þçöãûðìûçûéà áîéàíûðäû..." Ìîëëàýö-íÿ Ãÿäèð àäû èëÿ îõóúóéà òÿãäèìåäèëÿí èëê ãÿùðÿìàíûí ùÿéàòû,îíóí þç áàøûíà ýÿëÿíëÿð âÿ äîü-ìàëàðûíûí ôàúèÿëè àãèáÿòè ìÿùçÃûðìûçûíûí è÷ öçöíö âÿ òþðÿòäèéèôÿñàäëàðäàí õÿáÿð âåðèð. Ùÿð êÿñÃûðìûçûíû áèð úöð éîçà áèëÿð. ßñàñäà áóäóð, éàçû÷û áèð îáðàçûí àðõà-ñûíäà ìèí áèð îáðàçû ýèçëÿéÿ áèëèð,îõóúó äà à÷ìàñû îëìàéàí òàïìà-úàëàð êèìè öñòöíäÿ áàø ñûíäûðûð,äöøöíÿ-äöøöíÿ ãàëûð... Îõóäóãúàðÿíýëÿð àéäûíëàíûð, Ãÿäèð äþíöáÃûðìûçû îëóð, äàùà äîüðóñó, Ãÿäè-

ðè ùÿéàò "ãûðìûçû àäàì" îëìàüàâàäàð åäèð. Åë àðàñûíäà äà áåëÿ äå-éèì âàð, ôèëàíêÿñ ãûðìûçû àäàì-äûð, éÿíè ñþçö ãûçûë-ãûðìûçû, ÷ÿ-êèíìÿäÿí öçÿ äåéÿíäèð âÿ ñ.

ßñÿðäÿêè Ãûðìûçû äà ñþçö öçÿäåéÿí, èôøà åäÿí òÿðÿô êèìè ýþñòÿ-ðèëèð. Ñÿìàâè êèòàáëàðäàí "Èí-úèë"äÿ äåéèëäèéè êèìè, "Ùå÷ êèìèêè àüàéà ãóëëóã åäÿ áèëìÿç.×öíêè éà áèðèíÿ íèôðÿò åäÿúÿê, äè-ýÿðèíè èñÿ ñåâÿúÿê, éà äà áèðèíÿáàüëû ãàëàúàã, äèýÿðèíÿ èñÿ õîðáàõàúàãäûð". Áÿëè, áó ôèêèðëÿðìÿòíäÿ ñàíêè åëÿ ãûïãûðìûçû õÿòòöñòöíäÿ òÿñâèð åäèëèð.

Èíòèùàð - þç ùÿéàòûíà ãÿñä, þçö-íöí þëöìöíÿ ñÿáÿá îëàí ùÿðÿêÿò-äèð. Àíúàã ãåéä åòìÿê ëàçûìäûðêè, ÿñÿðäÿ "èíòèùàð" ñþçö áèð ÷îõàíëàìëàðäà øÿêëèíè äÿéèøèð. "Øàè-ðèí åäàìû" ôÿñëèíäÿ îëäóüó êèìè...Áàøû úÿëëàä êþòöéöíäÿí äèéèðëÿ-íÿí Øàèð îáðàçû ÿñëèíäÿ áèð Ãöðóð,Þëìÿçëèê âÿ Øÿðÿô ñèìâîëó êèìèâåðèëèð. Ìåéäàíäàêû êöòëÿ áèð âàõòóñàíûá éîðóëìàäàí, àç ãàëà îâóú-ëàðû éàüûð îëàíàúàí ÷ÿïèê ÷àëûá àë-ãûøëàäûãëàðû Øàèðè åäàì êþòöéöíÿôèòÿ áàñûá ÿëÿ ñàëà-ñàëà, äèøëÿðèíèíäèáèíäÿí ÷ûõàíû äåéÿ-äåéÿ éîëàñàëûðëàð. Øàèð èñÿ áöòöí ùàëëàðäàìÿüðóð-ìÿüðóð ýöëöìñÿéÿ áèëèð.

"Îëàíëàð îíñóç äà îëàúàãäû..."Áó ôèêèð ãèñìÿòèí, àëûí éàçûñûíûíáèçäÿ éàðàòäûüû åòèãàääàí, èíàì-äàí ãàéíàãëàíûð. Àíúàã ðóùó ñà-ðàí ñûõûíòû, áèòìÿç ñóàëëàð, êå÷èë-ìÿñè, à÷ûëìàñû ìöìêöí îëìàéàíìÿòëÿáëÿð, ìÿãàìëàð ÿñÿðèí ñî-íóíà ãÿäÿð îõóúóíó èíòèçàðäàñàõëàìàüû áàúàðûð. Áó äà éàçû÷û-íûí þç äàõèëè ñàðñûíòûñûíäàí äîüóð.

Éàçû÷û è÷ äöíéàñûíûí àüðûñûíû ãÿ-ëÿìëÿ áîøàëäûá ìÿòíëÿðäÿ ýþéÿð-äèð.

"Ùàìû ýþçëÿéèðäè êè,íÿñÿ îëàúàã..."

àäëû ôÿñèëäÿêè ßééàí îáðàçûýöíöìöçöí ðÿíýèäèð. Ôàúèÿ-ìèçäèð, áèçè èíúèäÿí, àüðûäàí òÿ-áÿÿëÿøìÿ, ñöíèëÿøìÿ, ðèéàêàð-ëàøìà, ñàõòàëàøìàëàðäàíäûð.ßééàíûí ýåí-ýåíèø, ìåøÿéÿ îõ-øàéàí áàü-áàüàòûíäà éàðàòäûüûçîîïàðêûíû ñåéð åòäèêúÿ ãàïà-íàí ñÿùíÿëÿð äÿ à÷ûëìàüà áàø-ëàéûð. Äàùà ùå÷ áèð à÷ûëìàñûìöìêöí îëìàéàí òàïìàúà ãàë-ìûð. Òÿñâèðëÿð î ãÿäÿð ìöäùèøðÿíýëÿðëÿ âåðèëèð êè, þíúÿäÿíéàääàøûìûçäà èç ñàëàí ãûðìûçû

ðÿíýäÿí ÿñÿð-ÿëàìÿò áåëÿ ãàë-ìûð. Áóðäà ùÿð ðÿíýäÿ îáðàçâàð. Çîîïàðêäà "Òîéóãëàðàäÿí ñÿïÿí òöë-êöëÿð, ãóçóëàðûòóìàðëàéàí úàíàâàðëàð, èëàíëà-ðà ñûüàë ÷ÿêÿí êèðïèëÿð, ñöðöíÿíãàðòàëëàð, ó÷àí ýöðçÿëÿð..."Ìÿòíäÿ áó ìÿãàìäàí áàøëàéà-ðàã ùÿð øåéè êÿíàðäàí ÿñàñãÿùðÿìàí îëàí Øàèðèí ýþçö èëÿèçëÿìÿéÿ áàøëàéûðñàí.

"Øàèðèí èíòèùàðû"íäà éàçû÷ûìÿòíáîéó äþíÿ-äþíÿ âóðüóëàìà-üà ÷àëûøûð êè, áó "èíòèùàð" áèð ÷îõñÿáÿá âÿ éàõóä ñÿáÿáëÿð óúáàòûí-äàí îëóá. ßñëèíäÿ ñÿáÿá äÿ îðòà-äàäûð, ñÿáÿáêàð äà. Àíúàã îõóúóáóíó þçö òàïûá àéûðä åòìÿëèäèð.Éîõñà, ÿêñ òÿãäèðäÿ ðîìàí ñþíöêâÿ àíëàøûëìàç îëàðäû. ßñÿðäÿ áèð-áèðèíè ÿâÿç åäÿí þçöíÿ ãÿñä ùàäè-ñÿëÿðè - èíòèùàðà ñþâã åòìèð, ÿêñè-íÿ Àëëàù- Òÿàëàéà îëàí åøãèí èí-ñàí àëÿìèíäÿ éàðàòäûüû ùåéðàíëûüûîðòàéà ãîéóð.

"Îí áèð ìåòðëèê çÿðáÿ..."

âÿ âóðóëàí òîïóí ãÿëÿáÿ ñå-âèíúè, èíñàíû ïñèõîëîæè äóðóìàñàëàí "ùÿéàòäà áèð äÿôÿ ãàçàí-ìàã" úÿùäè êèìèäèð. Éà ãàçà-íûá ùÿéàòûíû äÿéèøäèðèðñÿí, éàäà... Óäóçóðñàíñà, âàé ìÿüëóá-ëàðûí ùàëûíà!..

Øàèðèí èíòèùàðû èëÿ áàüëû öìóì-õàëã ùöçíö äàâàì åäÿí ýöíëÿðäÿØàèðèí þëöìöíäÿ èãòèäàð -ìöõàëè-ôÿòè ìöõàëèôÿò-èãòèäàð ãàðøûäóðìà-ñû äàâàì åäèð, äóðóì ýÿðýèíëÿøèð,ìåéäàíëàð ùàãäàí äîüóëàí Øàèðäöíéàñûíà äþíöð. Øàèðèí øåèðëÿðè,êèòàáëàðû ÿëëÿðäÿ áàéðàüà, äèëëÿðäÿùèìíÿ ÷åâðèëèð.

Ðîìàíäà Øàèðèí èíòèùàðû èëÿáàüëû "Ôÿðçèééÿëÿð... Ýöìàíëàð..."áèð êå÷èä, êþðïö ðîëóíó îéíàéûð,áèð ôèêèðäÿí áàøãà ôèêèðÿ êå÷ìÿéÿéîë àõòàðàí îõóúóéà òóòàëãàú âå-ðèð.

Þçöíö àñàí ãîúàìàí ôèëîñîôâÿ ìÿðùóìóí úèáèíäÿí ÷ûõàí áèðïàð÷à áîø, àü êàüûç. Àü-àïïàã,áîø áèð âÿðÿã...Âÿðÿãèí áèð êöí-úöíäÿ ôèëîñîôóí éàëíûç þç äÿñòè-õÿòòè èëÿ ÷ÿêäèéè ìöáàðÿê ãîëó.Áöòöí áó áîøëóüóí áèð ñÿáÿáè âàð;áöòöí èíòèùàðëàð êèìè åëÿ ôèëîñîôóíþçöíöí äÿ äöíéàíûí ôàíèëèéèíÿ,áîøëóüóíà èøàðÿñè.

Î áîéäà ôèëîñîô þëöìöíäÿíþíúÿ èìçàñûíû ãîéäóüó àü êàüûç-äà éàçìàüà áèðúÿ êÿëìÿ ñþç òàï-ìàìûøäûìû? Õåéð! Î àíäà éàçûëà-úàã ñþç ãàëìàìûøäû...

"Ùàéûô éåðäÿ ãàëìàç!"- äåìÿêêè, äöíéàíû íèçàìëàéàí áèð ôþâ-ãÿë-áÿøÿð ãöââÿ âàðìûø! Øàèðèíãÿëÿìÿ àëäûüû ðÿâàéÿòäÿ äåéèëäè-éè êèìè, áèðìÿíàëû îëàðàã, ùàúû-ëåéëÿéè ÷àëàí èëàíûí âÿ ñîíðà îøàùìàð èëàíû þëäöðÿí áàüáàíû þë-äöðìÿéè ùþêì åäÿí î áàüáàíûíäà ãàíû Øàùäà ãàëìàéàúàã ôÿòâà-ñûíû âåðèð, èíàìûíû éàðàäûð...

Øàèð þç ñþçöíÿ áÿëÿê òóòóáþçöíÿ êÿôÿí áè÷ÿíÿ ãÿäÿð ðîìàíäöøöíúÿëÿð ñåëèíäÿí âÿðÿã-âÿðÿãàðàéà-ÿðñÿéÿ ýÿëìÿêäÿ äàâàìåäèð. Ðîìàíäàêû ÿí àüðûëû èíòè-ùàð ñÿùíÿñè áÿëêÿ äÿ ãÿôÿñ-äÿêèãàðòàëûí "èíòèùàðûäûð". Ãàðòàëûíãÿôÿñäÿí ãóðòóëóá ãàðíûíû äîé-äóðìàã ö÷öí èíñàíëàðûí ÿëèíÿáàõûá, ñöôðÿäÿí àðòûã ãàëàíëàðàýþç äèêìÿñè åëÿ îíóí àçàäëûüûíûíèíòèùàðûäûð...

Ðîìàí áîéó èíòèùàðûí áöòöííþâëÿðèíè èçëÿìÿê îëóð. Ñÿáÿá âÿñÿáÿáëÿð èúòèìàè âÿ éà øÿõñè ìî-òèâëè îëà áèëÿð. Ôÿðã åòìÿç, îðòàäàñóàëëàð ãàëìàñàéäû. Þëöìäÿíãîðõìàéàí áèð èíñàíûí èíòèùàðû íÿãÿäÿð äöçýöíäöð? Èñòÿð ãîúà, èñ-òÿðñÿ äÿ úàâàí îëñóí, ùå÷ þëöì-äÿí ãîðõìàéàí âàðìû? Éàçû÷ûîõóúóíó äà äöøöíìÿéÿ ÷àüûðûð.

"Éöêëÿ äîëó ýÿëÿí ýÿìè,×àòûáäûð àéðûëûã äÿìè,Êèìÿ ñàòûì äÿðäè, ãÿìè,Íåéëÿéèì, àìàí, íåéëÿéèì." -

äöøöíúÿñèéëÿ áàøëàéàí øåèðïàð÷àñû Øàèðèí íÿçÿðèíäÿ äèýÿð áèðøåèðëÿ áåëÿ ñîíëàíûð:

"Íÿ äåéèì... Àçàäëûã, õîøáÿõòëèê, Âÿòÿí -Öìèäñèç, ìÿíàñûç ñþçëÿðäèð ùÿëÿ..."

Áåëÿëèêëÿ Øàèðèí åäàìû äà, èíòè-ùàðû äà, ìÿíúÿ, áóðäà à÷ûãëàíûð,ýöí èøûüûíà ÷ûõûð.Âÿ ãåéä îëóíóðêè, Øàèð þç èíòèùàðûéëà ýÿëÿúÿéèíáþéöê áèð Øàèðèíèí ãàòèëè éîõ, áÿë-êÿ äÿ õèëàñêàðû îëóá. Ðîìàí áåëÿ-úÿ ìöäùèø áèð ãèñàñëà áèòèð. Åïèëîããèñàñäàí ñîíðàêû ýþðöíòö êèìèîõóúóíóí úûçäàüûíû ÷ûõàðûð. Êþù-íÿ, òîç áàüëàìûø íàòåôîíäà îõó-íàí ìàùíû ñÿñè ùÿëÿ äÿ ãóëàãëàðû-ìûçäàí ýåòìÿéÿí Ðöáàáÿ õàíû-ìûí î ìàùíûäàêû ùû÷ãûðûãëàðû,è÷èí-è÷èí àüëàìàñû, ãÿìëè ñÿñèíèíàùÿí-ýèíäÿ ìþúöçÿ áàø âåðìÿñè-íè ýþçëÿéèðñÿí âÿ... î ìþúöçÿ áàøâåðèð... Ôÿãÿò, ìþúöçÿ áàø âåð-ìÿñèíèí þçö äÿ ãàíëà áèòèð.

Îòàãäàêû ãÿôÿñäÿêè áöëáöëàõûð êè, äèëÿ ýÿëèð...ßââÿëúÿ áöë-áöëöí äèëè à÷ûëûð, ñîíðà î áöëáöëþçöíö ãÿôÿñèí äÿìèð ÷óáóãëàðûíà÷ûðïàðàã þç ãàíûíà áÿëÿíÿðÿê èíòè-ùàð åäèð...

Öðÿéèíèí éåðèíè áèëìÿäèéè èëÿþéöíöá äîñòëàðû èëÿ çàðàôàò åäÿíØàèð èëê äÿôÿ öðÿéèíèí éåðèíèàéûðä åäÿ áèëìèøäè, - äåéèð ìöÿë-ëèô...

Àüðûéàí öðÿéèí éåðèíè áèëìÿéÿíÿ âàð êè...

Ïàéûç éàüûøëàðûíäà éóéóëàíêþðïÿ ãÿáðè áîéäà Èíñàíäà áóäöíéàéà ñåâýè ãàëìûøäû. Îíó äàþâëàä àúûñû àëûá àïàðûð... Éàçû÷û äàèíòèùàðëàðëàðûí è÷èíäÿí þçöíÿ âÿÿñÿðäÿêè îáðàçûíà éàðàøàí èíòèùàðíþâöíö ñå÷èð. Þëöìëÿðäÿí þëöìñå÷, éÿíè...

Àíëàéûðñàí êè, àüðûíûí äà ðÿíýèâàðìûø...

ÉÀÇÛ×Û þìðö éàøàìàã

òàëåéèíÿ éàçûëìûø Àéäûí Òàüû-éåâèí ØÀÈÐ ðóùóíà áè÷äèéè áó áÿ-ëÿê-êÿôÿí ðîìàíûíû îõóéóá áèòèð-äèêäÿí ñîíðà äþíöá èø îòàüûìäàíØÀÁÐÀÍ Ýöíÿøèíÿ áîé-ëàíû-ðàì... Øàáðàíäàí ßäÿáèééàòûìû-çûí ýöíÿøèíÿ þç èøûüûíû ãàòàí ÉÀ-ÇÛ×Ûéëà áèð þìöð éîëóíó ïàéëàø-ìàã íÿ ýþçÿëìèø!..

Íèéÿ ðîìàíäà ÿñàñ ãÿùðÿìàíØÀÈÐäèð?! Ñèç äÿ þçöíöçÿ áóñóàëû âåðäèíèçìè?

Áÿëêÿ äÿ ØÀÈÐëÿð àüðûëàðûí äà,þëöìëÿðèí äÿ ÿí ýþçÿëèíè éàøà-éàíëàðäû? Îëà áèëìÿçìè? Ðîìàí-äà éåääèíúè ìÿðòÿáÿäÿí þçöíöàòàí ùÿìèí úàâàí Øàèðèí äÿ þë-ìÿê èñòÿéè îëìàéûáìûø éÿãèí...ßìèíÿì êè, ùÿìèí Øàèðèí ãóø êè-ìè ó÷ìàã èñòÿéè îëóá... Ôÿãÿò...ãàíàäëàðûíûí îëìàäûüûíûí ôÿðãèíÿýåú âàðûá... Éà äà... éà äà îíóí äàãàíàäëàðû ãÿôÿñäÿêè ãàðòàëûí ãà-íàäëàðû êèìè þç àçàäëûüûíû èòèðèá-ìèø. Àòàñûíû, àíàñûíûí, áàúûñûíûèòèðÿí Øàèð þç êþðïÿ îüëóíóí þëö-ìöíÿ öñéàí åäèð, áÿëêÿ äÿ áó ñÿ-áÿáäÿí àðòûã áöòöí þëöìëÿð âÿ èí-òèùàðëàð, éàøàìàã ìöìêöí èêÿíþìðö éàðûäà êÿñìÿê àúèçëèéèíÿáåëÿ àüðû èëÿ úàâàá âåðèð... Ìÿòíèíùÿìèí ùèññÿñèíÿ ùÿññàñ ãÿëÿìèé-ëÿ ýöçýö òóòàí äÿéÿðëè éàçû÷ûìûç,ðîìàíà éàçûëìûø þí ñþçöí ìöÿëëè-ôè Ñàäûã Åëúàíëûíûí ãåéä åòäèéè êè-ìè: "...åòèðàô åäèì êè, ìÿùç áóìÿãàìäà ìÿí ÿäÿáèééàòûí ÷àüû-ðûø ñÿñèíè äàùà éàõûíäàí åøèòäèì;ôàíè âÿ ÿáÿäè äöíéàëàðûí êå÷èäíþãòÿñèíäÿ, ãàïûñû àüçûíäà åøèòäè-éèì î ñèðëè ïû÷ûëòûëàð ìþùòÿøÿì áèððóùè ñèìôîíèéàíû, ñþçöí ÇßÔßÐÇßÍÝËßÐÈÍÈ õàòûðëàäûðäû; ÑÞÇøàùëàð, ùþêìäàðëàð ñÿëòÿíÿ-òèíäÿ,åäàìëàð, èíòèùàðëàð ìÿìëÿêÿòèí-äÿ, áó ýöíöí âÿ éöç èëëÿð ÿââÿëèíàçàäëûã ìåéäàíëàðûíäà ÃÀËÈÁýÿëìèøäè, ÃßËßÁß ÁÀÉÐÀÜÛ-ÍÛ ãàëäûðìûøäû..." Áèð êÿëìÿ èëÿÌÞÙÒßØßÌ!..

Éåíÿ äÿ áèçè ÀÜÐÛ, ÑÖÊÓÒ,ÒßÕßÉÉÖË ùèññëÿðèìèçëÿ ñûíà-üà ÷ÿêÿí áåëÿ áèð ÐÎÌÀÍ...

Èøûãäàí áîéëàíìàéàã àüðûëà-ðûìûçà...

Àüðûëàðûìûçäàí èøûüà áîéëà-íàã...

Íß ÄÅÉÈÌ ÊÈ...ÀÉ Áÿíèç ßËÈÉÀÐ

12 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

Èñòåäàäëû ãÿëÿì ñàùèáè, òàíûíìûøøàèð Ìóñà ßëÿêáÿðëè éàðàäûúûëûüûäîüìà Àçÿðáàéúàí òÿáèÿòè èëÿ

÷îõ áàüëûäûð. Îíóí îáðàçëàðû, åïèòåòëÿ-ðè, øåèðëÿðèíè ÿòÿ-ãàíà ýÿòèðÿí áöòöíáÿäèè èôàäÿ âàñèòÿëÿðè äåìÿê îëàð êè,ðåàë ùÿéàòäàí, éàøàäûüû, ýþðöá äóé-äóüó, òÿê îíà ìÿõñóñ îëàí ìöøàùè-äÿëÿð ÿñàñûíäà ïîåòèê äÿðêèíÿ âàðäûüûîëàéëàðäàí ãèäàëàíûð. Ìóñà äåéèð êè,1971-úè èëäÿ øåèðëÿðèìëÿ Ùöñåéí Ùö-ñåéíçàäÿíèí éàíûíà ýåòäèì. Ùöñåéíìöÿëëèì ìÿíèì øåèðëÿðèìè äèããÿòëÿîõóäó âÿ "Äàüëàð" àäëû ãîøìàìû äà-ùà ÷îõ áÿéÿíäèéèíè ñþéëÿäè. Äåäè, Ìó-ñà, ñÿí ýÿëÿúÿêäÿ éàõøû øàèð îëàúàã-ñàí. Áèëèðñÿí, íèéÿ áó ãÿíàÿòäÿéÿì.Îíà ýþðÿ êè, ñÿíèí ìöøàùèäÿëÿðèí ÷îõäÿãèã âÿ ñÿððàñòäûð. Áó ãîøìàäà äå-äèéèí èëê ìèñðàëàð ìÿíè ÷ÿêäè. "Èëê ãàðäà, ñîí ãàð äà äàüëàðà äöøÿð, Ýöíÿøäÿ èëê äÿôÿ çèðâÿäÿ éàíàð..." áàõ áóìèñðàëàð èìêàí âåðèð êè, ìÿí ñÿíÿ èíà-íûì, ýöâÿíèì ãÿäèðáèëÿí ïîåçèéàñå-âÿðëÿðÿ ýÿíú øàèð êèìè òÿãäèì åäèì."Óíóäóëìàç õàëã øàèðèìèç Ù.Àðèô ýö-ìàíûíäà éàíûëìàìûøäû.

Ìóñà ßëÿêáÿðëè éàðàäûúûëûüû òÿáèÿòèíùÿì òÿðÿííöìö, ùÿì äÿ ïîåòèê äÿðêè,ìÿíàëàíäûðûëìàñû áàõûìûíäàí ùÿìèøÿäèããÿò ìÿðêÿçèíäÿ îëóá.

Îíóí ëàï òÿëÿáÿ âàõòëàðûíäà éàçäûüû"Òÿëÿáÿ òÿáèÿò" àäëû øåèðè î çàìàíëàð äèë-ëÿð ÿçáÿðè èäè. Òÿáèÿòëÿ òÿëÿáÿíèí ãàðøû-ëàøäûðàí, ìöÿééÿí ìÿíàäà åéíèëÿøäèðÿíÌóñà ãÿðèáÿ áèð àññîñèàòèâ îõøàðëûã òà-ïûð, èëäÿ èêè äÿôÿ èìòàùàí (éàéäà âÿ ãûø-äà) âåðÿí òÿëÿáÿ èëÿ òÿáèÿòèí äÿ èêè äÿôÿèñòè âÿ ñîéóãëà ñûíàüà ÷ÿêèëäèéèíè, èìòà-ùàí þíöíäÿ îëäóüóíó ïîåòèê øÿêèëäÿìÿíàëàøäûðûð:

Èñòèéÿ, ñîéóüà äþçìÿê þçö áèðÀüûð ñûíàã èìèø, ãÿëÿáÿ èìèø.Ýàù éàéà, ýàù ãûøà èìòàùàí âåðèðÒÿáèÿò þçö äÿ òÿëÿáÿ èìèø.

Ìóñàíûí Ýÿäÿáÿé ðàéîíóíóí ýèðÿ-úÿéèíäÿ Áþéöê Âÿòÿí ìöùàðèáÿñè úÿá-ùÿëÿðèíäÿ ùÿëàê îëàí ãÿùðÿìàíëàðûí õà-òèðÿñèíÿ ùÿñð îëóíìóø àíà àáèäÿñèíÿéàçäûüû øåèð äÿ úàíëû îáðàçëàðû èëÿ, òÿñèðëè,éàíüûëû îâãàòû èëÿ ñå÷èëèðäè:

Äàüëàðà äàüëàðûí ñîíàñû ýÿëèá,Áèð àü ýþéÿð÷èíòÿê ãîíóá éîëëàðà.Èòêèí îüóëëàðûí àíàñû ýÿëèáÁóðäà ýþçëÿðèíäÿí ÷ÿêèëèá äàðà.

Áó øåèðäÿêè îáðàçëàð Ýÿäÿáÿé äàüëà-ðûíûí ãàéàñû, äàøû, áóëóäó, ãàðû, ÷àéû, áó-ëàüû âÿ ñ. êîìïîíåíòëÿðè èëÿ úàíëûäûð, ÿëÿýÿëÿíäèð, ýþçÿ ýþðöíÿíäèð.

Øåèðèí ñîí áÿíäè, áÿäè éåêóíó äàùàòÿñèðëèäèð:

Ùåéêÿë ãàéàëàðûí ýþçéàøû ýþëäö,Äàüëàðäà ùåéêÿëëÿð - àíàëàð àüëàð.Îüóëëàð úÿáùÿäÿ àíàñûç þëäö,Áÿõòÿâÿð áàøûíà àíàëû äàüëàð.

ßçèç îõóúó, äåìÿê îëàð êè, "Àíàëûäàüëàð" øåèðèíè áöòöíëöêëÿ ìÿãàëÿìÿ êþ-÷öðìÿéèì òÿñàäöôè äåéèë. Øàèðèí áó øåèðèîíóí éàðàäûúû òÿõÿééöëöíöí êàìèëëèéèíèïîåòèê äöíéàñûíûí ÷åøèäëè õûðäàëûãëàðûíûéàõûíäàí èçëÿìÿê, ôÿðãèíÿ âàðìàã ö÷öí÷îõ éàõøû íöìóíÿäèð.

Ìóñà ãÿëÿì òóòàí èëê ýöíëÿðäÿí áóéîëóí ÷ÿòèíëèéèíè äÿðê åòìèø, øàèð îëìà-üûí áþéöê ìÿñóëèééÿòèíèí ôÿðãèíäÿ îë-ìóøäóð. Áóíó îíóí èëê êèòàáûíäàí òóò-ìóø ñîíóíúó êèòàáûíà ãÿäÿð "Þìöð éî-ëó" êå÷ìèø ÿêñÿð øåèðëÿðèíèí ìàéàñûíäà,ðóùóíäà ÷ûðïûíàí íàðàùàòëûãäà, ùÿì äÿîíóí äàõèëè èíàìûíäà, þçöíÿ ýöâÿíèíäÿàðàìàã ëàçûìäûð:

Âÿòÿí åøãè öðÿéèìäÿ áèð ãàëà,Àíàì äåéèð: éàçàí ÷îõäóð, àé áàëà.Çèðâÿ àíäûì äþíÿúÿéÿì ãàðòàëà,Ãàéàëàðäà ãàíàñà äà ãàíàäûì.

Ìóñàíûí òÿáèÿò øåèðëÿðèíäÿí ñþçà÷àíäà îíóí ìÿøùóð "Þïäöì" ãîøìà-ñûíû éàäà ñàëìàìàã îëìóð. Áó øåèðäÿøàèðèí äîüìà åëÿ-îáàéà áàüëûëûüû, ñåâýè-ñè, èñòÿéè, åòíîãðàôèã äåòàëëàðëà, òÿáèÿòèí

þçöíäÿí ýÿëÿí, úàíëû îáðàçëàðëà òÿðÿí-íöì îëóíóð. Øåèð áåëÿ áàøëàéûð:

Áó äîüìà éåðäÿäèð äöíéàíûí áàðû,Ýþçöìëÿ ýàù äöçö, ýàù äàüû þïäöì.Éûüûëäû áàøûìà êÿíä àäàìëàðûÁþéöêëÿ ÿë òóòäóì, óøàüû þïäöì.

Àòà èëÿ îüóëóí óçóí àéðûëûãäàí ñîíðàãóúàãëàøìàñû, îüóëóí àòà ãóúàüûíà ñû-üûíìàñû, ñîíñóç ìÿùÿááÿòëÿ î ãóúàüûþïöøëÿðÿ ãÿðã åòìÿñè íåúÿ òÿáèè, èíàíäû-ðûúû øÿêèëäÿ òÿãäèì åäèëèð.

Àòà ãóúàüûíûí þïöëìÿñè àíúàã Ìóñàßëÿêáÿðëèéÿ ìÿõñóñ áèð äåéèìäèð âÿìÿíúÿ áó ãîøìàäà áó äåéèì, ìÿùç áóäåéèì - îáðàç ÷îõ ÿâÿçñèçäèð.

"Þïäöì" ãîøìàñûíäà òÿáèÿò úàíëûäûð,øàèð îíó âÿñô åòäèêúÿ þçö äÿ òÿáèÿòèí áèðïàð÷àñûíà ÷åâðèëèð. Î òÿáèÿòëÿ éàøàéûð,íÿôÿñ àëûð:

Ëàëÿëÿð àëûøäû éîëëàð áîéóíúàÉàëûí àéàüûìû éàëàäû éîíúà.Î ñûõ ìåøÿëÿðè ýÿçäèì äîéóíúàÉàðïàüû îõøàäûì, áóäàüû þïäöì.

Éàðïàüû îõøàéûá, áóäàüû þïÿí øàèðèíõÿéàëûíû äàùà íÿëÿð ÷ÿêèð:

Ãîøìàíûí àðäûíà öç òóòàã:

Äàüëàðûí áàøûíäà éàéëàíäû áèð ãûç,Óëäóçëàð è÷èíäÿ àéëàíäû áèð ãûç.ßëè ÷ÿíÿñèíäÿ áîéëàíäû áèð ãûç,Éàõûíû éàä åòäèì, óçàüû þïäöì.

Øàèð áóðäà áèð ðÿññàì êèìè øÿêèë ÷ÿ-êèð. "ßëè ÷ÿíÿñèíäÿ áîéëàíàí ãûçû" ñöç-äöêäÿ "éàõûíû éàä åäèð, óçàüû þïöð".

Áó ãîøìàíûí ñîí èêè áÿíäèíè äÿ äèã-ãÿò ùÿäÿôè åòìÿêäÿí þçöìö ñàõëàéà áèë-ìèðÿì. Ìÿíúÿ áó áÿíäëÿð ãîøìàíûí ÿíóüóðëó, ÿí øàù áÿíäëÿðè ñàéûëà áèëÿð:

Ýöë êèìè à÷ûëàð áóðäà ýöë äÿðÿí,Äàü îëàð ãÿëáèíè äàüëàðà âåðÿí.Íÿ éàõøû äîäàüûì éàíìàäû ýþðÿíÄàøû ãóúàãëàäûì, îúàüû þïäöì?!

Áó éóðäóí, áó òîðïàüûí òÿøíÿñè îëìà-éàí, áöòöí âàðëûüûéëà áó îäà-îúàüà áàü-ëû îëìàéàí áèð øàèð áó úöð éàçà áèëìÿç.Áó ùåéðÿò âÿ ñÿìèìèééÿëÿ äåéèëÿí ìèñ-ðàëàð ÷àüäàø ïîåçèéàìûçäà þíÿ ÷ÿêèë-ìÿéÿ, òÿãäèð îëóíìàüà ëàéèã ìèñðàëàðäûðâÿ îíó éàçàí Ìóñà ßëÿêáÿðëèíèí áó ãîø-ìàíûí ñîí áÿíäèíäÿ êå÷èðäèéè þçÿë, íîñ-òàëæè ùèññëÿðÿ öðÿêëÿ ùàãã ãàçàíäûðûðñàí!

Áèð çàìàí áó éåðäÿ ñåâäèì, ñåâèëäèì, Êþâðÿëäèì ýþçöìö ÷è÷ÿêëÿ ñèëäèì.Àé Ìóñà î ãûçûí ýþçëÿðè áèëäèìÎíóí÷öí ÿéèëèá áóëàüû þïäöì.

Ìóñà ßëÿêáÿðëè øåèðëÿðíäÿ òÿáèÿòèíáèðáàøà òÿðÿííöìö äÿ õöñóñè éåð òóòóð.Áó úÿùÿòäÿí îíóí "Éàéëàã ëþâùÿëÿðè" âÿ"Áè÷èí íÿüìÿñè" øåèðëÿðè ÷îõ õàðàêòåðèê-äèð.

Äàüëàðäà îò áè÷èíèíäÿí áÿùñ åäÿí"Áè÷èí íÿüìÿñè" øåèðèíÿ áè÷èíÿ õàñ îëàíáèð äèíàìèêà, ýöúëö áèð ùÿðÿêÿò ùàêèì-äèð. Ñàíêè ìèñðàëàð îò ÷àëàí ÿìÿê÷èëÿðèíêÿðÿíòèñèíèí, îðàüûíûí ýöúöíÿ, êÿñÿðèíÿêþêëÿíèð:

Ãîëóíóçó ùÿðëÿéèíÃóø êèìè ãàíàä ÷àëûí.Îòëàðà ýþé-ýþé éûüûí,Éàüûøäàí, ýöíäÿí àëûí.Øèðÿëèäè äàü îòó,

Ýÿäèêëÿðèí àü îòó×îõàëäûð ñöäö, éàüû,Êÿêëèêëÿðèí àéàüûÒîõóíìàéàí òàëàëàðÄåéèð áó îòëàãëàðûÞç âàõòûíäà ÷àëàëàð...Ñÿðèí àéðàíäàí è÷èí,×þëëÿðè áè÷èí, áè÷èí...Áè÷ÿíÿêëÿð ùþíêöðöáÀäàìáîéó óúàëûáÄàü ýþâäÿëè èýèäëÿðÁó äàüëàðäàí ýöú àëûá...

Øàèð ñàíêè áó áè÷èíäÿ þçö äÿ èøòèðàêåäèð, íÿèíêè èøòèðàê åäèð, ùÿòòà áó áè÷èí÷è-ëÿðèí ðóíîðóíà, ùÿâÿñëÿíäèðèúèñèíÿ ÷åâðè-ëèð:

Àðàðëàéûí êîëëàðû,Äûðìàõëàéûí éîëëàðû,Êÿðÿíòèéÿ ýÿëìÿéÿíÊöíúëÿðè îðàãëàéûí,×þëëÿðè âàðàãëàéûí,Äöçëÿðè ñîðàãëàéûí.

Ùåúà øåèðèíèí îéíàã âÿ ðèòìèê éåääè-ëèéèíäÿí áÿùðÿëÿíÿí øàèð ìþâçóíóí òàìïîåòèê ùÿëëèíÿ íàèë îëìóø, îõóúóëàðûíûíãÿëáèíäÿ áè÷èí îâãàòû éàðàäà áèëìèøäèð.Êÿíäè-êÿñÿéè äÿðèíäÿí áèëìÿéÿí, áó áè-÷èí÷èëÿðèí êÿðÿíòèñèíèí ñÿñèíè-ñÿäàñûíûéåòÿðèíúÿ åøèòìÿéÿí áèð ãÿëÿì àäàìû ÿë-áÿòòÿ êè, áó úöð éàçà áèëìÿçäè. Áó øåèðîíó äà ÿéàíè øÿêèëäÿ ýþñòÿðèð êè, ýÿðÿêøàèð äÿðèíäÿí áèëäèéè, áöòþâ øÿêèëäÿ ìÿ-íèìñÿäèéè, "Úèêèíÿ-áèêèíÿ" éàõûíäàí áÿ-ëÿä îëäóüó ìþâçóäà éàçñûí, ÿêñ ùàëäàìèñðàëàð áàø-àéàã àëûíàð, ìÿãñÿä âÿìÿðàì áöòþâ âöñÿòè èëÿ áîé ýþñòÿðÿ áèë-ìÿç.

Úÿñàðÿòëÿ äåìÿê îëàð êè, Ìóñà ßëÿê-áÿðëèíè ÷àüäàø ïîåçèéàìûçäà òÿáèÿò øåèð-ëÿðèíèí íàäèð íöìóíÿëÿðèíè éàðàäàí áèðøàèðèìèçäèð.

Øàèðèí "Éàéëàã ëþâùÿëÿðè" øåèðèíäÿêèàøàüûäàêû ñÿòèðëÿðÿ äèããÿò éåòèðñÿê ôèêðè-ìèçè äàùà òóòàðëû äÿëèëëÿðëÿ ÿñàñëàíäûðìûøîëàðûã.

Ãóøëàð íÿüìÿëè áóëóä,Íÿüìÿëÿð ÷èñÿêëÿéèð.Áó íÿüìÿ éàüûøûíäàÀüàúëàð ÷è÷ÿêëÿéèð,Éàìàúëàð ÷è÷ÿêëÿéèð!..Éåíÿ äóìàí äàüëàðûÃóúàüûíà àëàúàãÀüñà÷ëû àíà êèìèÌöðýöëö ýþçëÿðèéëÿÊåøèéèíäÿ äóðàúàãÝöíÿø ÷ûõàíà êèìè!Êÿêëèêëÿð áþëöê-áþëöêÚöéöðëÿð ñûðàëàíûáÝþçÿëëèê îâ÷ó îëóáÎâ÷óëàð éàðàëàíûá...

Áóðàäàêû îáðàçëàðûí, åïèòåòëÿðèí ýþ-çÿëëèéè éàéëàüûí þçöíöí ýþçÿëëèéèíÿ, òÿê-ðàðñûçëûüûíà ùåñàáëàíûá.

Øàèð áó éàéëàüûí ýþçÿëëèéè èëÿ íÿôÿñàëûð, öðÿéèíäÿ, ãîëóíäà òöêÿíìÿç ýöú,ãöââÿò äóéóð:

Áèð íîâ÷àëû áóëàãäàßë-öçöìö éóéóðàì.Öðÿéèìäÿ, ãîëóìäàÒöêÿíìÿç ýöú äóéóðàì.Úûüûðëàðû, éîëëàðûÄÿñòÿëÿéèá ÿëèìÿÀç ãàëûðàì äàüëàðûØÿëÿëÿéèì áåëèìÿ.Ãîâóá äóìàíû, ÷ÿíè,Èñòÿéèðÿì ìåøÿíèÙàðàéûìà áöðöéÿì.Êþêñöìäÿ úîøóð öðÿê,Êèìèñÿ àõòàðûðàì,Íÿéèñÿ àõòàðûðàìÈñàã-Ìóñàã ãóøóòÿê.

Áèçÿ åëÿ ýÿëèð êè, øàèð áó øåèðäÿ àõòàð-äûüûíû òàïûá, îíóí àõòàðäûüû åëÿ áó ýþçÿëòÿáèÿò øåèðèíèí þçöäöð, äåñÿê ñÿùâ åòìÿ-ðèê.

Øàèðèí áàøãà áèð øåèðèíäÿí ýÿòèðäèéè-ìèç þðíÿê äÿ îíóí òÿáèÿò øåèðëÿðèíèí ëåé-òìîòèâè îëà áèëÿð.

Ùÿð ýÿëÿíäÿ áàõà-áàõà ãàëìûøàì,Öðÿéèìè ñàç éåðèíÿ ÷àëìûøàì.Ìÿí èëùàìû áó äàüëàðäàí àëìûøàì,Ýþçÿëëèéè ùàðäàí àëûá áó äàüëàð?!

"Ìÿí èëùàìû áó äàüëàðäàí àëìûøàì"Ðàóô ÂÿëèéåâÌèð Úÿëàë òÿäãèãàò÷ûñû

(Áó áàðÿäÿ èëê äÿôÿäèð éàçûðàì)

25 èëäÿí ÷îõäó ìÿòáóàòäàéàì. Öñò-öñòÿ ýþòöðñÿê, íÿèíêè25, éà 15, ùå÷ 10 àäàì ùàããûíäà àéðûúà éàçû éàçìàìûøàì.Òàíûéàíëàð áèëèð, áåëÿ øåéëÿð ìÿíëèê äåéèë, è÷èìäÿí ýÿëìÿéÿ,éàçàì, òÿðèôëÿéÿì. Àììà ÿýÿð ýÿëäèñÿ.... Áóíà ìÿíè àðòûã ùÿ-ìèí àäàìûí ãåéðè-àäèëèéè, éàõóä, ùàíñûñà ïàðàìåòðäÿ öñòöí-ëöéö, ëàï åëÿ ìöêÿììÿëëèéè âàäàð åäèð. Èíäè ùàããûíäà äàíûøà-úàüûì àäàì ìöêÿììÿë áèðè îëóá. Àçÿðáàéúàíûí Ìèëëè Ãÿùðÿ-ìàíû Ôðåä Àñèô!

Áèð äîñòóì âàð. Äàéûñû ïðîôåññîð èäè, Áàêûäà óíèâåðñèòåòëÿ-ðèí ùàíñûíäàñà èøëÿéèðäè. Áèð äÿôÿ Àüäàìà ýÿëÿíäÿ íåúÿ îëóá-ñà, ãîíøóéà êå÷èá, Ôðåä Àñèô äÿ îòðàäà èìèø. Íÿðä îéíàéûáñþùáÿò åäèáëÿð. Äàéûñû åâÿ ãàéûäàíäà äåéèá êè, áèç äÿ äåéèðèê,àëèìèê, ôèëîñîôóã. ßñë ïðîôåññîð äà, ôèëîñîô äà îäó, Ôðåä Àñèô.Àäàìûí àüçûíäàí áèð äÿíÿ äÿ ëàçûìñûç êÿëìÿ ÷ûõìûð...

Àüäàìûí áîìáàëàíàí âàõòëàðû èäè. Áåø-àëòû íÿôÿð ýÿíú,Úåéùóí Àááàñîâ àäëûñèíèô éîëäàøûìûí åâëÿ-ðèíèí àëò ìÿðòÿáÿñèíäÿîòóðóá ÷àé è÷èðäèê.Óøàãëàðäàí áèðè áÿðêäèëõîð èäè. Ùå÷ öçöýöëìöðäö. Àðàéà ñà-ëûá Úåéùóíäàí ñîðóø-äóì êè, áóíà íÿ îëóááåëÿ, íèéÿ ãàíû ãàðà-äû? Àñòàäàí ãóëàüûìàïû÷ûëäàäû êè, Ôðåä Àñè-ôèí éàõûíëàðûíäàí ôè-ëàíêÿñ áóíóí ãîíøó-ñóäó. Àðàëàðûíäà íÿñÿ ãîíøó ñþç-ñþùáÿòè îëóá, áó éåêÿáàøëûãåäèá, îíà ïèñ ñþéöø ñþéöá. Èíäè åøèäèá êè, Àñèô áóíó ñîðóøóááèð-èêè àäàìäàí, íàðàùàòäû, èêè ýöíäö ìÿùÿëëÿéÿ ýåäÿ áèëìèð,áóðàëàðäà áàøûíû ýèðÿëÿéèð.

×åâðèëèá ùÿìèí òàé-òóøóìóçà äåäèì êè, îðäà-áóðäà âàõòêå÷èðìÿêëÿ èøëÿðè òàé äà êîðëàéûðñàí. Ôðåàä Àñèô èñòÿñÿ, éàðûìñààòûí è÷èíäÿ, ñÿíè òàïäûðûá éàíûíà àïàðòäûðàúàã àäàìäû. Éàõ-øûñû áóäó, þçöí ýåò, òàï îíó...

Èêè ýöí ñîíðà éåíÿ ùÿìèí åâäÿ ÷àé è÷ÿíäÿ, Úåéùóíäàí ñî-ðóøäóì, î ñþùáÿòèí àõûðû íÿ îëäó? Äåäè êè, àäàì ýåäèá Àñèôèòàïûá.

Àñèô ö÷-äþðä íÿôÿðëÿ îòóðóá ÷àé è÷èðìèø, áèð äÿ ýþðöá êè,áèð íÿôÿð éàõûíäà äàéàíûá îíëàðà áàõûð. Ñîðóøóá, íÿñÿ ëàçûì-äû? Áó äà äåéèá êè, áÿñ, ìÿí ôèëàíêÿñÿì, ñÿí àõòàðäûüûí àäàì.Àñèô áóíà äèããÿòëÿ áàõûá, ãàéûäûá êè, ùÿ, ñÿíñÿí î? Ùå÷, åëÿáèð ñþçöì éîõäó. Äåäèì áèð ñÿíè ýþðöì. Ýåò, àüûëëû îë, ñþéöøñþéìÿê éàõøû èø äåéèë...

Úåéùóí äåäè êè, àäàì ÷îõ ïèñ îëìóøäó, Àñèôèí áó ùÿðÿêÿ-òèíÿ. "Þëäöðñÿ îíäàí éàõøûéäû", äåéèðìèø.

Íèéÿ ìÿùç áèð àëèì, áèð úàùèë ìÿðòÿáÿñèíäÿ îëàí áó èêè ìè-ñàëû ÷ÿêäèì?

Ìÿí Ôðåä Àñèôëÿ ùå÷ âàõò öç-öçÿ ýÿëìÿìèøÿì, îòóðóá ÷àéäà è÷ìÿìèøÿì. Éÿíè, áó áèçèì éàøûìûçûí, áàøûìûçûí ùÿääè äå-éèëäè. Àììà ùÿëÿ ìöùàðèáÿ áàøëàìàçäàí õåéëè ÿââÿëäÿí ùàã-ãûíäà ÿí ÷îõ åøèòäèéèì îíóí äÿðèí äöøöíúÿëè àäàì îëìàñûèäè...

Ìöùàðèáÿ âàõòû Àüäàìäà ÷îõëó áàòàëéîí âàð èäè. Ùàìûñû-íûí äà êîìàíäèðè ñîâåòëÿð äþíÿìèíäÿí ðàéîíóí òàíûíìûø, ñà-éûëûá ñå÷èëÿí îüëàíëàðû èäè. Î êîìàíäèðëÿðèí ùàìûñû ãÿùðÿìàíèäè ñþçñöç êè. Ùàìûñû äà òîðïàã éîëóíäà úàíûíû ãîéäó ýåòäè.Âÿ ùÿìèí ãÿùðÿìàíëàðûí ùÿðÿñè áèð íå÷ÿ öñòöí úÿùÿòèíÿ ýþðÿáèð áèð-áèðèíäÿí ôÿðãëÿíèðäè. Îíëàðûí àðàñûíäà äöøöíúÿñèíÿ,òÿôÿêêöð òÿðçèíÿ, ÿòðàôäà áàø âåðÿíëÿðÿ ìöíàñèáÿòèíÿ ýþðÿ àé-ðûúà ôÿðãëÿíÿí àäàì ìÿùç Ôðåä Àñèô èäè. Ùÿð ùàëäà ìÿí áåëÿåøòìèøäèì...

Åøèòäèì áó ýöíëÿð Îíóí àíûì ýöíöäö, èñòÿäèì õàòèðÿëÿðè-ìè áþëöøöì. Àëëàù Ôðåä Àñèôÿ, åëÿúÿ äÿ áöòöí øÿùèäëÿðèìèçÿðÿùìÿò åëÿñèí.

Ï.Ñ. Òàì ÿìèíëèêëÿ äåéèðÿì êè, ÿýÿð ìÿí áóðäà éàëíûç"Àëëàù Ôðåä Àñèôÿ ðÿùìÿò åëÿñèí", éàçñàéäûì, ðóùó ðàùàò îë-ìàéàúàãäû êè, "áÿñ ãàëàíëàð?"...

Àãèë Àááàñäàí: Äîñòóì, Èëãàð Ðÿñóë! Ôðåä Àñèôëÿ ÷îõñþùáÿòëÿðèìèç îëóá. Ùÿãèãÿòÿí î, ôèëîñîô èäè. Áÿçÿí åëÿ îëóáêè, èêè ñààò Íèòøåäÿí, Øîïåíùàóåðäÿí ñþùáÿò åëÿìèøèê. Âÿìàðàãëûñû î èäè êè, ùÿìèí èëëÿðäÿ Íèòøå äÿ Øîïåíùàóåð äÿãàäàüàí îëóíìóøäó. Î êèòàáëàðû ùàðäàí òàïûá îõóìóøäó?Áèëìÿäèì âÿ ùå÷ âàõò äà ñîðóøìàäûì. Þçö äÿ äåìÿäè.Êèì áèëèð, áÿëêÿ äÿ ùÿáñõàíà îíó ôèëîñîô åëÿìèøäè. Îíäàíáèð äÿ îëìàéàúàã.

ÄÖØÖÍÚßÀÄÀÌÛ

Èëãàð Ðÿñóë

13ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

Ìÿøùóð åë àøûüû, Àøûã Áèëàë ìÿêòÿáèíèí éåòèðìÿñè âÿØèðâàí àøûã ìöùèòèíèí ÿí òàíûíìûø íöìàéÿíäÿëÿðèíäÿíáèðè Àøûã Øàêèð 1922-úè èë éàíâàðûí 25-äÿ Àüñó ðàéîíó-íóí Õÿëèëè êÿíäèíäÿ äöíéàéà ýÿëìèøäèð.Î çàìàíëàð áóêÿíä äèýÿð áèð íå÷ÿ ãîíøó êÿíäëÿðëÿ áèðëèêäÿ Êöðäÿìèððàéîíóíóí ÿðàçèñèíäÿ îëóá. Ñîíðàëàð Àüñó ðàéîíó òÿø-êèë åäèëÿíäÿ Õÿëèëè êÿíäè äÿ ùÿìèí ðàéîíóí òÿðêèáèíÿäàõèë åäèëèá.

Øàêèðèí àòàñû Øàùâåðäè êèøè ñàäÿ áèð êÿíäëè, àíàñûÑîëòàíõàíûì ñàäÿ êÿíäëè ãûçû - åâäàð ãàäûí îëóá. Øàêèð1939-úó èëäÿ Àüñó ðàéîíóíóí ßðÿáìåùäèáÿé êÿíäìÿêòÿáèíèí ñÿêêèçèíúè ñèíôèíè áèòèðèá. Àøûãëûã ñÿíÿòèíÿáþéöê ùÿâÿñè îëäóüóíó íÿçÿðÿ àëàí âàëèäåéíëÿðè îíóýþé÷àéëû àøûã Ìöðñÿëÿ øÿéèðä âåðèáëÿð. 1941-úè èëäÿ Áþ-éöê Âÿòÿí ìöùàðèáÿñè áàøëàíàíäà úÿáùÿéÿ éîëà äöøÿíØàêèð 1941-1945-úè èëëÿðèí Áþéöê Âÿòÿí ìöùàðèáÿñèíäÿâÿ Ñîâåò-Éàïîí ìöùàðèáÿñèíäÿ èøòèðàê åäèá. 1947-úè èë-äÿ îðäóäàí òÿðõèñîëóíäóãäàí ñîíðàÊöðäÿìèðÿ ýÿëÿðÿêìÿäÿíèééÿò åâèíäÿ èøÿáàøëàìûø âÿ þìðöíöíàõûðûíàäÿê àøûãëûã ñÿ-íÿòè èëÿ ìÿøüóë îëóá,ñàç òóòóá, ñþç ãîøóá,þç ýþçÿë, ìÿëàùÿòëè ñÿ-ñè, ýþçÿë ìàùíûëàðû èëÿ÷îõ ãûñà ìöääÿòäÿøþùðÿòëÿíìèøäèð. 1950-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí ÑÑÐÈ Íàçèðëÿð Ñîâåòè éàíûíäà Èíúÿ-ñÿíÿò Èøëÿðè Èäàðÿñè òÿðÿôèíäÿí àøûã Øàêèðÿ "Õàëã àøûüû"ôÿõðè àäû âåðèëìèøäèð.

1955-úè èëäÿ Øàêèð Ùàúûéåâ Êöðäÿìèð ðàéîíóíóíÌîëëàêÿíä ñå÷êè äàèðÿñèíäÿí Àçÿðáàéúàí Àëè Ñîâåòèíÿäåïóòàò ñå÷èëìèø.Ãåéä åòìÿê ëàçûìäûð êè, áó åòèìàäàøûãëàð àðàñûíäà éàëíûç Øàêèðÿ ãûñìÿò îëìóøäóð. ÉÿíèØàêèð àøûã êèìè éåýàíÿ àäàì èäè êè, äåïóòàòëûã ìàíäàòûìÿùç îíà âåðèëìèøäèð.

1961-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí àøûãëàðûíûí ÛÛÛ ãóðóëòàéûíàíöìàéÿíäÿ ñå÷èëìèø Àçÿðáàéúàíûí ñÿíÿò êîðèôåéëÿðèíèí- Áöëáöëöí, Ôèêðÿò ßìèðîâóí, Íèéàçèíèí, Ìèðçÿ Èáðàùè-ìîâóí èøòèðàê åòäèêëÿðè áó ãóðóëòàéäà àøûã Øàêèð äÿ ýå-íèø ìÿðóçÿ èëÿ ÷ûõûø åòìèøäèð.

Àøûã Øàêèð èñòåäàäëû ñÿíÿòêàð êèìè âàõòèëÿ Àçÿðáàéúà-íûí Ìîñêâàäà êå÷èðèëìèø ìÿäÿíèééÿò âÿ èíúÿñÿíÿò îí-ýöíëöêëÿðèíäÿ ðåñïóáëèêàìûçû ëàéèãèíúÿ òÿìñèë åòìèø âÿìöêàôàòëàðà ëàéèã ýþðöëìöøäöð.

Àçÿðáàéúàí ìÿäÿíèééÿòèíèí èíêèøàôû ñàùÿñèíäÿ õèä-ìÿòëÿðèíÿ ýþðÿ 1967-úè èëäÿ Àçÿðáàéúàí ÐåñïóáëèêàñûÀëè Ñîâåòèíèí ôÿðìàíû èëÿ àøûã Øàêèð Ùàúûéåâÿ "ßìÿê-äàð Ìÿäÿíèééÿò Èø÷èñè" ôÿõðè àäû âåðèëìèøäèð. 1967-úè èë-äÿ àøûã Øàêèð Öìóìèòòèôàã Þçôÿàëèééÿò Èíúÿñÿíÿòè Ôåñ-òèâàëûíûí ðåñïóáëèêà áàõûøûíäà ãàçàíäûüû éàðàäûúûëûãóüóðëàðûíà, åëÿúÿ äÿ 1972-úè èëäÿ êå÷èðèëìèø ðåñïóáëèêàìèãéàñëû òÿíòÿíÿëè ìöñàìèðÿäÿ áèðèíúè äÿðÿúÿëè äèïëîì-ëàðëà òÿëòèô îëóíìóøäóð. Àøûã Øàêèð 2 äàñòàíûí, 20-éÿãÿäÿð ãîøìà, ýÿðàéëû âÿ ìöõÿììÿñèí ìöÿëëèôèäèð.

1957 âÿ 1960-úû èëëÿðäÿ Áàêûäà íÿøð îëóíìóø "Àøûã-ëàð", 1970-úè èëäÿ íÿøð îëóíìóø "Àøûã ñþçö" êèòàáëàðûí-äà àøûã Øàêèðèí îíëàðúà øåèð âÿ ãîøìàëàðû äÿðú åäèëìèø-äèð.

Àøûã Ìèðçÿ Áèëàë ìÿêòÿáèíèí éåòèðìÿñè îëàí ñÿíÿòêàðþçö äÿ èôà÷ûëûã ãöäðÿòèíÿ ýþðÿ áèð ìÿêòÿáÿ ÷åâðèëèá, Øèð-âàí àøûã ñÿíÿòèíèí èíêèøàôûíäà ìöñòÿñíà õèäìÿòëÿð ýþñ-òÿðèá. Àøûã Øàêèð ñàç ùàâàëàðûíû âÿ ìóüàìû óñòàëûãëàñèíòåç åäÿðÿê ôÿðãëè èôà òÿðçè éàðàòìàüà íàèë îëìóøäó.Øèðâàí ìÿêòÿáè îíóí øÿõñèíäÿ òÿðÿããè äþâðöíö éàøàéûð-äû, ñþéëÿñÿê, éÿãèí êè, éàíûëìàðûã.

Îíóí ëèðèê ùàâàúàòëàðû èëÿ éàíàøû îõóäóüó øóõ âÿ îé-íàã ðèòìëÿð äÿ õàëãûí éàääàøûíäà ÿáÿäè îëàðàã éàøàéûð."Êÿíäèìèç", "Ìàðàë", "Òåëëè ñàçûì", "Íÿ áàü áèëäè, íÿäÿ áàüáàí", "Øèðâàí øèêÿñòÿñè", "Äþéìÿ Êÿðÿì", "Áà-êû", "Áàëà íÿðýèç" ùàâàëàðûíû éÿãèí êè, ñàçñåâÿðëÿðþìöð áîéó óíóòìàéàúàãëàð. Î, ìóüàì ñÿíÿòèíèí äÿìàùèð áèëèúèñè âÿ áÿíçÿðñèç èôà÷ûñû îëìóøäóð.

Àøûã Øàêèðèí áèð âàõòëàð éàøàäûüû êö÷ÿéÿ îíóí àäûâåðèëìèøäèð. Ùÿì÷èíèí Êöðäÿìèð ðàéîíóíäà áèð êÿíäìÿäÿíèééÿò åâè àøûã Øàêèðèí àäûíû äàøûéûð. Àøûã Øàêèð1979-úó èëäÿ àïðåëèí 10-äà, 57 éàøûíäà âÿôàò åòìèø âÿÊöðäÿìèð ãÿáèðèñòàíëûüûíäà äÿôí åäèëìèøäèð.

Ùÿéàòûí áöòöí ñàùÿëÿðèíäÿ îëäó-üó êèìè ãÿëÿì ñàùèáëÿðèíèí äÿ2020-úè èëäÿ àðçó âÿ èñòÿêëÿðè, ýþðÿ-úÿêëÿðè èøëÿðè, éàçûá òàìàìëàéàúàã-ëàðû ÿñÿðëÿðè, îõóúóëàðûíà ÷àï åòäè-ðèá òÿãäèì åäÿúÿêëÿðè êèòàáëàðûãÿë-áëÿðèíäÿ þçëÿðèíÿ éåð òàïìûøäûð.Ëàêèí, äöíéàíûí áÿëàñûíà ÷åâðèëÿíáÿäíàì êîðîíàâèðóñ áèð ÷îõ àðçó-ëàðû, èñòÿêëÿðè éàðûì÷ûã ãîéäó.Àäàìëàð àðàñûíäà þçëÿðèíÿ ãàðøûèíàìñûçëûã éàðàíäû, ùÿð ùàíñû áèðèøèí ùÿéàòà êå÷èðèëìÿñè ö÷öí ýþçëÿ-ìÿ ìþâãåéè òóòóëäó.

Àíúàã, áèð ÷îõ ãÿëÿì ñàùèáëÿðèíÿêîðîíàâèðóñ ýöú ýÿëÿ áèëìÿäè, îíëàðûíèëùàìëà ÷àüëàäûüû ãÿëÿìëÿðè éàçäû,éàçûëàíëàðû èñÿ êèòàáëàð ùàëûíäà îõóúó-ëàðà ÷àòäûðäûëàð.

Áó ýöíëÿðäÿ Øÿìêèð øÿùÿðèíäÿîëàí, þìðöíöí 80-úè áàùàðûíû éàøà-éàí, îíäàí àðòûã øåèðëÿð êèòàáûíûíìöÿëëèôè Éàãóá Ñàëìàí "Ìöÿëëèì"íÿøðèééàòûíäà íÿøð îëóíàí "Ñöëåé-ìàí" àäëû 316 ñÿùèôÿëèê øåèðëÿð êèòàáû-íû ìÿíÿ ìÿíÿ ùÿäèééÿ ýþíäÿðìèø-äèð. Äîüðóñó, þìðöí áó çèðâÿñèíäÿéàøàéàí, öðÿéè éàçûá-éàðàòìàã ùÿâÿ-ñèéëÿ àëûøûá-éàíàí Éàãóá Ñàëìàíûíáó èøýöçàðëûüûíû âÿ úÿñàðÿòèíè àëãûøëà-äûì, êèòàáäàêû øåèðëÿðè îõóäóì, áóêèòàá ùàããûíäà îëàí ôèêèðëÿðèìè îõó-úóëàðëà áþëöøìÿê èñòÿäèì.

ßââÿëúÿ ñèçëÿðÿ Éàãóá Ñàëìàíùàããûíäà ãûñàúà äà îëñà ìÿëóìàò âåð-ìÿê èñòÿéèðÿì:

Éàãóá Ñàëìàíûí (Éàãóá Ñöëåé-ìàí îüëó Ñàëìàíîâ) àäûíû åøèòñÿìäÿ, øåèðëÿðèíè äþâðè ìÿòáóàòäàí îõó-ñàì äà, àíúàã þçö èëÿ øÿõñè òàíûøëûüûìéîõ èäè. "Êàñïè" ãÿçåòèíèí æóðíàëèñòÿìêäàøû îëàí îüëó Ùöãóã âÿ íÿâÿñèÈõòèñàñúà èíýèëèñ äèëè ìöÿëëèìÿñè îëàíÔèäàí Ñàëìàíëû èëÿ òàíûøëûüûìûçäàíñîíðà øàèðèí ìöõòÿëèô èëëÿðäÿ ÷àï îëó-íàí øåèð êèòàáëàðûíû îõóìóøàì, îíóíðÿíýàðÿíý âÿ ÷îõøàõÿëè éàðàäûúûëûüû-íûí øàùèäè îëìóøàì.

Éàãóá Ñàëìàí 1941-úè èëäÿ Øÿì-êèð øÿùÿðèíäÿ àíàäàí îëìóø, þìðö-íöí 60 èëèíè ìöõòÿëèô âÿçèôÿëÿðäÿ èø-ëÿìèø, åéíè çàìàíäà, äàõèëè èëùàììÿíáÿéèíäÿí ãàéíàãëàíàí éàðàäûúû-ëûãëà äà ìÿøüóë îëìóøäóð. Èëê øåèðëÿðèØèðâàí øÿùÿðèíäÿ "èøûã" ãÿçåòèíäÿíÿøð îëóíñà äà, ñîíðàëàð, øàèðèí éöç-ëÿðëÿ øåèðè Ðåñïóáëèêàìûçäà ôÿàëèééÿòýþñòÿðÿí íÿøðèééàò åâëÿðèíäÿ êèòàáøÿêëèíäÿ ÷àï îëóíìóø, îõóúóëàð òÿðÿ-ôèíäÿí ìàðàãëà ãàðøûëàíìûøäûð. Îíóíøåèð êèòàáëàðûíûí þí ñþç ìöÿëëèôëÿðèõàëã øàèðè, ÿìÿêäàð èíúÿñÿíÿò õàäèìèÍÿðèìàí Ùÿñÿíçàäÿ, ÿìÿêäàð æóðíà-ëèñò Òîôèã Ùöñåéí âÿ äèýÿð òàíûíìûøÿäÿáèééàò íöìàéÿíäÿëÿðèäèð.

"Ýþçÿëëÿðèí èçè èëÿ" àäëû øåèðëÿð êè-òàáûíûí þí ñþçöíäÿ Í. Ùÿñÿíçàäÿ éà-çûð:

"Éàãóá Ñàëìàí ÿñë øàèðäèð. Ùÿéà-òà, èíñàíà, îíó ÿùàòÿ åäÿí ìöùèòÿøàèð ýþçö èëÿ áàõûð, øàèð êèìè äÿ òÿñèð-ëÿíèð.

... Êàëîðèòëè, ìèëëè îëäóüó ãÿäÿð äÿòÿçÿ íÿôÿñäèð, ìåùð-öëôÿòÿ ÷àüûðûøäûð.Ëàêèí, áó ÷àüûðûø ãûøãûðûã äåéèë. Ìèë-ëÿòÿ ìöðàúèÿò åäÿíäÿ äÿ øàèð ãûøãûð-ìàìàëû, àòà-áàëà êìè äàíûøìàëûäûð.Ïîåçèéàíûí äèëè áóäóð!

... Éàãóáóí ãÿëÿìÿ àëäûüû ñàéñûç-ùåñàáñûç éàçûëàð áèð äàùà ýþñòÿðèð êè,øåèðèìèç òÿêúÿ ïàéòàõò Áàêûäà äåéèë,áöòöí Àçÿðáàéúàíäà éàðàíûð, éàéûëûðâÿ ýÿíú íÿñèëëÿðÿ þòöðöëöð. Îíóí éàç-

äûãëàðû äîüìà Àçÿðáàéúàí øåèðèäèð".Þìðöíöí 90-úû èëèíÿ ãîâóøàí,

îõóúóëàðûíà "Ñöëåéìàí" àääà éåíèêèòàáûíû áÿõø åäÿí éàçàð ùàçûðäà Øèð-âàí øÿùÿðèíäÿ éàøàéûá, ôÿàëèééÿò ýþñ-òÿðèð. Ãÿëáè ùÿëÿ äÿ éåíè ôèêèðëÿðëÿàøûá-äàøûð, éåíè áÿäèè éàçûëàðû èëÿ îõó-úóëàðûíûí ãîíàüû îëóð, ìöäðèê ùèññëÿð-äÿí éîüðóëìóø øåèðëÿðè ùÿâÿñëÿ îõó-íóð, ùÿðàðÿòëÿ ãàðøûëàíûð.

Éàãóá Ñàëìàíûí "Ñöëåéìàí"àäëû êèòàáûíäàêû øåèðëÿð "Áèëäèêëÿðèì-äöøöíäöêëÿðèì", "Âÿòÿí-àíà", "Òÿ-

áèÿòèí ãîéíóíäà", "Ýþçÿëëÿð îëàíéåðäÿ", "Èòùàôëàð" àäëû éàðûìáàøëûãëàðàëòûíäà òîïëàíìûøäûð. Îíó äà ãåéä åò-ìÿëèéÿì êè, Éàãóá Ñàëìàíûí øåèðëÿ-ðèíèí ÿñàñ ìþâçóñóíó Âÿòÿí ñåâýèñè,àíà ìÿùÿááÿòè, òÿáèÿòÿ âóðüóíëóã,ìÿùÿááÿò äóéüóëàðû, èíñàíëàðûí ìÿ-íÿâè äöíéàñû âÿ êþðïÿ áàëàëàðà ñîí-ñóç ñåâýè òÿøêèë åäèð. Èñòÿð áèð áÿíäëèê,èñòÿðñÿ äÿ ãèñìÿí èðè ùÿúìëè øåèðëÿðèí-äÿ øàèð âÿòÿíèíÿ îëàí ìÿùÿááÿòèíèñîíñóç ñåâýèñè èëÿ èôàäÿ åäèð. "Øÿì-êèð" àäëû øåèðèíäÿ øàèð ãóúàüûíäà ýþçà÷äûüû, ãîéíóíäà àääûìëàäûüû åëèíè-îáàñûíû ùÿì øàèð ãÿëÿìèéëÿ, ùÿì äÿðÿññàì ôûð÷àñûéëà òÿðÿííöì åäèð:

Ùÿð ãîíàüûí ùþðìÿòèíè òóòàðäû,ßùâàëûíà éåíè ôÿðÿù ãàòàðäû.Éàé ýÿëÿíäÿ èñòè âóðäó, óòàíäû,Éàíàãëàðû ëàï êþçÿðäè Øÿìêèðèí.

Þìðöíö-ýöíöíö òÿáèÿòèí ãîéíóí-äà êå÷èðäèéèíäÿí øàèð "Òÿáèÿò äöøö-íöð", "Ïàéûç ëþâùÿëÿðè", "Êÿïÿç","Äÿëè Êöð", "Áÿíþâøÿ", "Äàüäà ïà-éûç", "×ÿðøÿíáÿ" êèìè òÿáèè, ïîåòèêòàáëîëàð éàðàòìûøäûð:

Éàìàí ôèêèðëèäèð àëèì òÿáèÿò,Ñàíêè, áèð éåíèëèê êÿøô åäÿúÿêäèð.Éîõñà, ÿçàá ÷ÿêèð ùàêèì òÿáèÿò,Àüûð úèíàéÿòè ÿôâ åäÿúÿêäèð.

Äöíéàíûí ýþçÿëëèê ìÿñêÿíëÿðè÷îõäóð. Áó ýþçÿëëèêëÿðè äàùà äà åúàç-êàð åäÿí åë ýþçÿëëÿðèäèð. Áó ýþçÿëëÿðâàðñà, ñåâýè äÿ âàð, ìÿùÿááÿò äÿ...Øåèð äÿ âàð, òÿðÿííöì äÿ...

Êèòàáûí "Ýþçÿëëÿð îëàí éåðäÿ" áþë-ìÿñèíäÿ òîïëàíàí øåèðëÿð ýþçÿëëèéèäóéàí, àøèãèí øûëòàãëûãëàðûíà äþçÿí,"ñåâýèäÿ éàøûí ôÿðãè éîõäóð" ãÿíàÿòè-íÿ ýÿëÿí, þìöð-ýöí éîëäàøûíà "Ãÿä-ðèíè áèëìÿäèì" åòèðàô øåèðè éàçàí Éà-ãóá Ñàëìàíûí áó ìþâçóäà íÿ àç, íÿ÷îõ äöç 50 àääà øåèðëÿðè òîïëàíìûøäûð.

"Ìÿùÿááÿò" øåèðè ãÿëáèíäÿ ìÿ-ùÿááÿò ãûüûëúûìû éàíàí ùÿð áèð ñåâÿ-íÿ éîë ýþñòÿðèð:

Äèëèí òÿïèëèðñÿ ãûçû ýþðÿíäÿ,Ùÿéÿúàí ùÿääèíè àøäûñà, ãàðäàø.

Öðÿéèí ÷ûðïûíûá, äèçèí ÿñèðñÿ,Äèíÿíäÿ ñþçöíö ÷àøäûíñà, ãàðäàø,Ìÿùÿááÿòäè î...

"Ñöëåéìàí" êèòàáûíûí "Èòùàôëàð"áþëìÿñèíäÿêè øåèðëÿðäÿ øàèð ãÿëáèíèíùÿðàðÿòèíäÿí, ñÿìèìèééÿòèíäÿí, àðçóâÿ èñòÿéèíäÿí äîüàí øåèðëÿð òîïëàí-ìûøäûð. Êèòàáûí ÿââÿëèíäÿ âÿ ñîíóíäàêèòàáûí àäûíû äàøûéàí ñîíáåøèê íÿâÿñèÑöëåéìàíà èòùàô åòäèéè "Âÿòÿíè ãîðó-éàã", "Éàçûëìàìûø äÿôòÿð", "Ñöëåé-ìàí", ãûçû Éåýàíÿéÿ éàçäûüû "Éåýà-íÿ", "Ãûçûì", "Ãûçûìà", îüëó Öëâèéÿùÿñð åòäèéè "Ãîðó äîñòóíó" êèìè øåèð-ëÿðèíäÿ àòà, áàáà-àüñàããàë þéöäëÿðèãÿëÿìÿ àëûíìûøäûð:

***Êþíöë ðèøÿëÿíèð, äöíéà ìÿíèìäèð,Éàíàí îúàüûíà îäóíó ãîéäóì.Ñîíáåøèê íÿâÿìÿ, ðàùàòàì èíäèÀòàì Ñöëåéìàíûí àäûíû ãîéäóì.

***Ýþç éàøû áèð öçö, ñåâèíú áèð öçö,Èøè äöíéàìûçûí îéóíäó, ãûçûì.Äöíÿí ãóúàüûìäà äÿúÿë áèð ãóçó,Áó ýöí ÷àë-÷àüûðûí, òîéóíäó, ãûçûì!

... Áàðûøà éîë ãîéóí, ñàâàøàíäà äà,Ùÿð äàâà àéðûëûã äàâàñû äåéèë.Ùÿð èë áèð áóäàãäà ãóðìàã îëìàéûð,Àèëÿ ñàüñàüàí éóâàñû äåéèë.

***Ùåñàá åäèð ùÿð åë-îáà, ùÿð äèéàð,Äîñòó àòà, äîñòó àíà, äîñòó éàð.Ãîé äåñèíëÿð: - Öëâè êèìè äîñòó âàð,Ãîðó áàëà, éàõøû ãîðó äîñòóíó.Éàõøû ãîðó äîñòóíó!

Øåèðëÿðèíèí ùÿð áèðèíäÿ þâëàäëàðû-íûí òèìñàëûíäà áöòöí èíñàíëàðà õåéèð-õàùëûã àøûëàíûð.

Éàãóá Ñàëìàíûí "Ìÿíèì ëîüìàííÿíÿì", "Çÿëèìõàí", Ìèëëè Ìÿúëèñèíöçâö àêàäåìèê Ðÿôàåë Ùöñåéíîâà èò-ùàô åòäèéè "Äÿéàíÿò îëà" øåèðè, "Äîñòàìÿêòóá", "ßëÿñêÿð", "Ìöÿëëèì", "Ñÿ-ìÿä Âóðüóí" êèìè öíâàíëû øåèðëÿðèí-äÿ ýþçÿë äåéèì òÿðçè, äöçëöê, ùàãã-ÿäàëÿòèí à÷ûã øÿêèëäÿ ñþéëÿíèëìÿñè þçÿêñèíè òàïìûøäûð.

Ùÿð çàìàí îä îëàí éàíìàüà úàíäà,Ýÿðÿð ãàíàäûíû ÿí àüûð àíäà.Ñÿìÿíäÿð ãóøóòÿê äÿðñ äàíûøàíäà,Àëûøàð ìöÿëëèì, éàíàð ìöÿëëèì.

("Ìöÿëëèì")

"Ñöëåéìàí" êèòàáûíûí èëê ñÿùèôÿ-ñèíäÿ þìðöíöí ÿëëè èëäÿí ÷îõóíó"Èøûã" ãÿçåòèíèí êîëëåêòèâèíèí ÉàãóáÑàëìàíîâà öíâàíëàäûüû òÿáðèê ìÿê-òóáóíà ãîøóëóá, þç ÿëàâÿìèçè åòìÿê-ëÿ äåéèðèê: "Éàãóá Ñàëìàíîâóí 80éàøû òàìàì îëóá. Éàõûíëàðû, äîñòëàðû,Éàãóáñåâÿðëÿð áó ñåâèíúëè ýöí ìöíà-ñèáÿòèëÿ éóáèëéàðû òÿáðèê åäèðëÿð. Áèçäÿ "Ñöëåéìàí" àäëû èðè ùÿúìëè êèòàáû-íû äà ãåéä åòìÿêëÿ áó òÿáðèêëÿðÿ ãî-øóëóðóã.

Ãÿëÿì äîñòóìóç, 80 éàøûí âÿ éåíèêèòàáûí ìöáàðÿê!

"Äîõñàíà ýåäÿí éîë" øåèðèíäÿ éàç-äûüûí êèìè:

Éîëóì äîõñàíàäûð, äåéèì ùÿð êÿñÿ,Ùÿëÿ êè, îäó âàð, ñþíìÿéèá îúàã.Ìÿí êèìÿì, þçöìäÿí óéäóðàì íÿñÿ,"Èëùàì" äåéÿíëÿðè éàçûðàì àíúàã!

"Éîëóì äîõñàíàäûð"

éàçàí øàèðèí éåíè êèòàáû

Èáðàùèì ÉóñèôîüëóÀÌÅÀ-íûí Íèçàìè Ýÿíúÿâè àäûíà ßäÿáèééàò Èíñòèòóòóíóí ÿìÿêäàøû

Øèðâàí áöëáöëö -Àøûã Øàêèð

Ùàúûéåâ

Éàãóò ÁàùàäóðãûçûÔèëîëîýèéà öçðÿ ôÿëñÿôÿ äîêòîðó

14 ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

ÁÀÐÀÒ ÂÖÑÀË

Ïëàòîí ìÿíèì äîñòóìäóð,ëàêèí ùÿãèãÿò äàùà ÷îõ!

(Àðèñòîòåë)

Ùÿãèãÿò-ßëèô (Íþãòÿ!)

(Ù.Ìÿíñóð)

Àëëàùà ùÿãèãÿòäÿí éîëà ÷ûõìàã ìÿøÿããÿò,Àëëàùäàí éîëà ÷ûõûá âàðûëàí øåé ùÿãèãÿò!

(Í.Ô.Ãûñàêöðÿê)

Ùÿãèãÿòè òàì à÷ìàüà äÿéìÿç.

(Æ.Ðåíóàð)

Èíñàí ùÿéàòû øÿðèÿòëÿ áàøëàéûá, ùÿ-ãèãÿòëÿ òàìàìëàíûð.

Ãóë òàíðûéà 40 ìÿãàìäà éåòèøèð. Î40 ìÿãàìûí 10-ó øÿðèÿò, 10-ó òÿðèãÿò,10-ó ìÿðèôÿò, 10- ó ùÿãèãÿòäèð.

Ø.È. Õÿòàèéÿ ýþðÿ "Ùÿãèãÿò-Âÿù-äÿò ìÿãàìû åøãäèð."

Òàíðû åøãè- èëàùè åøã àü ðÿíýäÿäèð.Ùÿãèãÿò äÿ àü ðÿíýäÿäèð, àü ðÿíý àí-ëàìûíû âåðèð. "Àü äöéÿíè ýþðäöíìö?"äåéÿíäÿ éÿãèí êè ùÿãèãÿòè òàïûá îíàéåòèøäèíìè?- äåìÿê èñòÿéèáëÿð?!

Òöðê ìèôîëîýèéàñûíäà Öëýåíÿ -Õåéèð Òàíðûñûíà "Àê àéàñ êààí" éÿíè"Àü ïàðëàã õàãàí" äåéÿðìèøëÿð.

Èñëàì àëÿìèíäÿ áåëÿ ùåñàá åäèëèðêè, àü ðÿíý Àëëàùà õîø ýÿëèð.

Îíà ýþðÿ äÿ ìöñÿëìàíëàð àü ëèáàñýåéèíèðëÿð.

Ùÿãèãÿòè òàïûá îíà éåòèøìÿê èñÿ îãÿäÿð äÿ àñàí äåéèëìèø. Öñòÿëèê äÿáèëÿíäÿ êè, "Ìèí éîë èíñàíû àçäûðûð,áèð éîë ùÿãèãÿòÿ àïàðûð." (Æ.Æ.Ðóññî).

...Êå÷ìèøäÿ ö÷ íÿôÿð îëóð: áèð òà-úèð, áèð ñÿééàù, áèð äÿ ùÿãèãÿò àõòà-ðàí.

Ñÿôÿðÿ ÷ûõûðëàð.Òàúèð àëûá- ñàòìàäûüû ìàë, ñÿééàù

ýÿçèá ýþðìÿäèéè þëêÿ ãàëìûð. ×îõ èë-ëÿðäÿí ñîíðà àõûð êè, ñàü-ñàëàìàò ãà-éûäûá þç þëêÿëÿðèíÿ ýÿëèðëÿð. Ùÿãèãÿòàõäàðàíäàíñà ùÿëÿ äÿ äåéèðëÿð, áèðõÿáÿð- ÿòÿð éîõäó.

Î ýåäÿí ýåäèá...

"Ùÿãèãÿò íÿäèð?"

ñóàëûíà òàðèõ áîéóíúà ìöõòÿëèôúàâàáëàð âåðèëèá: Àíúàã ÿí äöððöñòúàâàáëàðäàí áèðè ðóùóìóçó âÿ ìÿ-íÿâèééàòûìûçû éåòÿðèíúÿ à÷ûãëàéàíìÿíáÿëÿðäÿí áèðèíäÿ "Ìÿâàùóâó-ë-ëÿäöíééÿ"äÿ þç ÿêñèíè òàïûá: "ÀëëàùÒÿàëÿ áöòöí êàèíàòû âÿ úàíëûëàðû éà-ðàòìàüû, îíëàðûí âÿçèôÿëÿðèíè ìöÿé-éÿí åòìÿéè äèëÿäèéè çàìàí "Ùÿãèãÿ-òè- Ìöùÿìÿäèééÿ"íè éàðàòäû. Âÿ áö-òöí àëÿìëÿðè î âàðëûãäàí âàð åòäè."Î âàðëûã äåéÿíäÿ ñþùáÿò Íóðäàí ýå-äèð. Î Íóðäàí êè, Ìÿùÿììÿä ïåé-üÿìáÿðèí þçö äÿ, áöòöí éàðàäûëûø äàùÿìèí íóðëà áàüëûäûð. Ìàðàãëû ùÿãè-ãÿòëÿðäÿí áèðè äÿ áóäóð: "Áÿçìè-ßçÿë"äÿ Àëëàùûí "Ìÿí ñèçèí Ðÿááè-íèç äåéèëÿììè?" ñóàëûíà èëê "Áÿëè"äåéÿí Ìÿùÿììÿä ïåéüÿìáÿðèí ðó-ùó îëóá. Ùÿëÿ Àäÿì ßëåéùöññÿëàìûíðóùó áÿäÿíèíÿ ãîéóëìàçäàí ãàáàãÌÿùÿììÿä (ñ)íèí ìöáàðÿê ðóùóíàíöáöââÿò âÿ ðèñàëÿò ìöæäÿñè âåðèëìèø-äèð. (Áóõàðè "ßñ- Ñÿùèù", "Ìÿíà-ãèá" áþëìÿñè, 8)

Çÿðäöøò òÿëèìèíäÿ Àùóðà-ÌàçäàÕåéèð âÿ Ùÿãèãÿòè òÿìñèë åäèð.Çÿð-äöøò Òàíðèéëà ( Ùþðìöçëÿ ) èêè äÿôÿýþðöøöá. Èëê ýþðöøäÿ Òàíðûíûí "Ìÿí-äÿí íÿ èñòÿéèðñÿí?" ñóàëûíà úàâàá âå-ðèá êè:

-Ùÿãèãÿò! Ùàðäàäûð î? Îíó ýþñòÿðìÿíÿ!"

Î âàõò Çÿðäöøòÿ Òàíðû íÿ úàâàáâåðèá, áèëìèðÿì. Àíúàã îíó áèëèðÿìêè, " Àëëàùà ùÿãèãÿòäÿí éîëà ÷ûõìàãìÿøÿããÿò, Àëëàùäàí éîëà ÷ûõûá âàðîëàí øåé ùÿãèãÿò"äèð. (Í.Ô.Ãûñàêö-ðÿê)

Áèð äÿ äöøöíöðÿì êè, áó ùÿãèãÿòäåéèëÿí øåé íÿäèð êè, áåëÿ, ðóñ äåìîê-ðàòèê ôèêðèíèí èëê úàð÷ûëàðûíäàí îëàíÀ.À. ×ààäàéåâèí äèëèéëÿ îíà " Õàëãû-ìû ñåâÿíÿ åøã îëñóí, àíúàã ùÿãèãÿòèñåâÿíÿ èêèãàò åøã îëñóí!" äåéèëèá.

Ñîêðàò îíó Àôèíàäàí öñòöí òóòóá.Õÿãàíè áèëäèðèá êè, ùÿãèãÿò Ìÿê-

êÿ àäûíäà ýèçëÿíèá.("Ìÿí Ìÿêêÿùþêìäàðû Àëëàùàì")

Âÿ äîüðóäàí äà áó ùÿãèãÿò

íÿ îëàí øåéäè êè, Àðèñòîòåë Ïëà-òîíäàí ÷îõ ÿí éàõûí äîñòó îíó ùå-ñàá åäèá.

ßùìÿä Éÿñÿâèíèí "Ùÿãèãÿòäÿùàðàìäûð áèð Õóäàäàí áàøãàñû"ôèêðèíè ñàíêè, Ôÿðèäÿääèí ßòòàð òà-ìàìëàìûøäûð: " Îíóí ùÿãèãÿòèí-äÿí áàøãà ùå÷ áèð øåé ìþâúóä äå-éèëäèð."

Ùÿãèãÿòèí èëê áÿëèðòèëÿðè äàùà÷îõ ìèôëÿðäÿäèð. Éÿùóäèëÿðèí" Àð-ìåýåäîí", Îüóçëàðûí " Ñàüûø ýö-íö" äåäèêëÿðè Ãèéàìÿòèí-Ìÿùøÿðèíáèð àäû äà "ßäàëÿò ýöíö"äöð.Áóíà"Ùÿãèãÿò ýöíö" äÿ äåìÿê îëàð...

Ùÿãèãÿòè ýÿçÿíëÿðèí âÿ ñåâÿíëÿ-ðèí ìóðàäû åéíèäèð.

"Ùÿãèãÿòèí èëêèí ìÿãàìû òîðïàãîëàúàüûìûçû áèëìÿêäèð. ßýÿð áèçÿ ãà-ðûøäûíñà áàøãà ìóðàä èñòÿìÿ!" äåéÿíÙ.Á.Âÿëèíèí Àëëàù ðóùóíó øàä åòñèí!

Áåêòàøèëÿð Øÿðèÿò ãàïûñûíà "Áåëîüëó" Òÿðèãÿò ãàïûñûíà "Éîë îüëó",Ìÿðèôÿò ãàïûñûíà "Åë îüëó", Ùÿãèãÿòãàïûñûíà "Ùàë îüëó" (Àòàì ýþé,Àíàì Éåð") äåéÿðìèøëÿð.

Ùèíäèñòàíûí Äþâëÿò Ýåðáèíäÿ"Àíúàã ùÿãèãÿò ãÿëÿáÿ ÷àëûð" ñþçëÿðèéàçûëìûøäûð.

Óéüóðëàðûí ÷ûõàðòäûãëàðû ÿñàñ ãÿ-çåòèí àäû ×èí-"Ùÿãèãÿò éîëó"éìóø.

Òÿñÿââöô÷öëÿðÿ ýþðÿ ùÿãèãÿòÀëëàù áèëýèñèäèð. ß.Éÿñÿâèéÿ ýþðÿ"Ùÿãèãÿòè áèëìÿéÿí èíñàí äåéèë-äèð", äöíéàéà ýÿëìÿêäÿ ìÿãñÿä(Ìóðàä) Àëëàùû áèëìÿê âÿ îíà èñòÿ-äèéè êèìè ãóëëóã åòìÿêäèð.

Ùÿãèãÿòèí à÷ûìûéëà áàüëû ýöíåéëèøàèð-òÿäãèãàò÷û, Ìÿùÿììÿä ÈáàäèÃàðàõàíëûíûí (Àëûøûüûí) äåäèêëÿðè äÿìàðàãëû âÿ àüëà áàòàíäûð: "Ùÿãèãÿòÿ÷àòìàã ö÷öí çàùèðè úÿùÿòäÿí öç äþí-äÿðèá øÿõñÿí ìþâúóäëóãäàí õèëàñ îë-ìàã ëàçûìäûð.

Ùÿãèãÿò óúàëàð óúàñû ãàðøûñûíäàçÿððÿéÿ äþíäöéöíö âÿ óúàëûãäàí áèðçÿððÿ îëäóüóíó äÿðê åòìÿê ìÿðùÿëÿ-ñèäèð. Áó ìÿðùÿëÿäÿ èíñàíûí þíöíäÿñèðëÿð þç ïöíùàíëûüûíû èòèðèð."

Ùÿãèãÿòè ýþðìÿê ö÷öí êþíöë ýþ-çö, ùÿãèãÿòè åøèòìÿê ö÷öí úàí ãóëàüûëàçûìäûð.

Àøûã ßëÿñýÿð øåèðëÿðèíäÿí áèðèíäÿáóíà èøàðÿ åäèáäè:

Ùàãã èëÿ íàùàããû àõòàðàí ùàêèì,Òàïàð ãóëàã èëÿ ýþç àðàñûíäà!

Àëëàù 18 ìèí àëÿìè èíñàíäàí þòðöéàðàäûá. Èíñàíû þçö ö÷öí -Îíà èáàäÿòåòìÿêäÿí þòðö! Èíñàí áó ùÿãèãÿòè ùÿ-ëÿ äÿ äÿðê åòìÿê èñòÿìèð.

Ñóôèëÿðÿ ýþðÿ ùÿãèãÿò äèíèí è÷ öçö(áàòèíè), øÿðèÿò èñÿ äûø (çàùèðè) öçöäöð.

Ùÿãèãÿòÿ óëàøàí êèìè èíñàí Àëëàù-äàí áàøãà ùÿð øåéèí ôàíè îëäóüóíó,ìþâúóäàòûí Àëëàùûí òÿúÿëëèñè îëäóüó-íó áèëèð.

Ùÿãèãÿò ÿùëè áÿøÿðè ñèôÿòëÿðäÿíñûéðûëàí âÿ èëàùè ñèôÿòëÿðëÿ ýþðöíÿíáèð êèøèäèð.

Ùÿãèãÿòè éàëíûç Àëëàùû çèêð åòìÿê-ëÿ àíëàìàã îëàðìûø.

...Áèð ýöí Ùç. ßëè áèð ãàðûøãàíû áèë-

ìÿäÿí èíúèòäè. Íÿ ãÿäÿð êþìÿê åò-ìÿê èñòÿäèñÿ äÿ, ãàðûøãà þçöíÿ ýÿëÿáèëìÿäè. Ýåúÿ éóõóñóíäà Ùç. Ìÿ-ùÿììÿä îíà äåäè:" Éà ßëè! Èêè ýöí-äöð áèð ãàðûøãà öçöíäÿí ýþéëÿð éàñàáàòûá. Áóíà äà ñÿí ñÿáÿá îëäóí. Áèðãàðûøãàíû èíúèòäèí. Åëÿ áèð ãàðûøãàíûèíúèòäèí êè, ùÿãèãÿòäÿí õÿáÿðäàðäûð,èøè, ýöúö Àëëàùû çèêð åòìÿêäèð."

Ô.ßòòàð "Èëàùèíàìÿ" ñèíäÿ ìà-ðàãëû âÿ èáðàòàìèç áèð ùåêàéÿò äÿíÿãë åäèá:

Ñÿí äåìÿ, ùÿãèãÿòè àíëàìàãäàîíà áèð êþïÿê áÿëÿä÷è îëóáìóø.

"Áèð ýöí ñó ãóéóñóíäà áèð êþïÿêýþðäöì.Åëÿ ñóñóçäó êè, áèð çÿððÿúèêòàãÿòè äÿ ãàëìàìûøäû. Ñóäà þç ÿêñèíèýþðäöêäÿ, îíó áàøãà áèð êþïÿê ñàíäû-üûíäàí ñóäàí ãîðõóð, ñó è÷ìèð, ñó ãó-éóñóíäàí ãà÷ûðäû. Íÿùàéÿò, ñóñóçëóã-äàí ïÿðèøàí áèð ùàëà ýÿëäè âÿ äàéàíàáèëìÿäè, áèðäÿí -áèðÿ þçöíö ñóéà àòäû.Î áèðè êþïÿê äÿ áó ñóðÿòëÿ ýþðöíìÿçîëäó, î êþïÿê ýþçöíöí þíöíäÿí ãàë-õäû. Çàòÿí, î ïÿðäÿ þçöéäö âÿ î àíîðòàäàí ãàëõäû.

Áó ùÿãèãÿò ìÿíÿ áåëÿ àïà÷ûã ýþ-ðöíöíúÿ àíëàäûì êè, ìÿí ìÿíÿ ïÿð-äÿéÿì. Áóíóí öçÿðèíÿ þçöìäÿí ôàíèîëäóì âÿ èòèí éîëóíà ýèðäèì. Áó éîë-äà èëê þíúÿ ìÿíÿ áèð êþïÿê áÿëÿä÷è-ëèê åòäè."

...Èáðàùèì Íÿìðóäóí ÿëèéëÿ îäààòäûðûëàíäà Úÿáðàéûë îíäàí ñîðóøäó:

-Áèð èñòÿéèí âàðìû? Êþìÿê ñàðû-äàí.

-Éîõ, äåäè,Èáðàùèì-Ñÿí àðàäàí÷ûõ, ÷öíêè ùÿãèãÿò ýþðöíäöêäÿíñîíðà âàñèòÿéÿ åùòèéàú éîõäó.

Èáðàùèì ùÿãèãÿò äåäèêäÿ Ùàããû âÿîíóí ùþêìöíö (êþìÿéèíè) íÿçÿðäÿòóòóðäó.

Âÿ îíà ýþðÿ äÿ 16 éàøëû ýÿëÿúÿê ïåéüÿìáÿð

ùÿìèí òîíãàëäàí äåäèéè âÿ èíàíäû-üû ùÿãèãÿòèí- Ùàããûí êþìÿéè èëÿ ãóð-òàðäû.

Íèòñøå ùÿð øåéè-ùÿòòà ùÿãèãÿòèíþçöíö áåëÿ øöáùÿ àëòûíà àëûðäû. Íÿîëàð êè!

Íèòñøå áÿëêÿ äÿ ùàãëûäûð?!"Áÿëêÿ ùÿãèãÿò ùå÷ éåðäÿ éîõäóð.

Áÿëêÿ ùÿãèãÿò ìÿùôóìóíóí þçö ìÿ-íàñûç áèð øåéäèð"

Áóíó äà Úåê Ëîíäîíóí ãÿùðàìà-íû Ìàðòèí Èäåí äåéèð.

Ïîëéàê éàçû÷ûñû Ñòàíèñëàâ Ëåòñ äÿáó ôèêèðäÿäèð: "Òàðèõäÿí áöòöí éàëàí-ëàðûí ñèëèíìÿéè î äåìÿê äåéèë êè, éåð-äÿ àíúàã ùÿãèãÿò ãàëñûí. Îëà áèëÿð,éåðäÿ öìóìèééÿòëÿ, ùå÷ íÿ ãàëìà-ñûí."

ßëè Øÿðèÿòèíèí áèð ñþçö âàð: "Ùÿð êÿñ ßëèíèí éîëóíó ýåòìÿê

èñòÿñÿ òÿíùà ãàëàúàã." Áåëÿ äÿ äåéÿ áèëÿðèê: "Ùÿð êÿñ ùÿ-

ãèãÿò éîëó èëÿ ýåòñÿ òÿê ãàëàúàã."Ùÿãèãÿòÿ âàðìàüûí ÿí êÿñÿ éîëëà-

ðûíäàí áèðè ß.Øÿðèÿòèíèí äåäèéèíÿ ýþ-ðÿ, Ãóðàí îõóìàãìûø: "Ìÿí Ãóðàíûèñòèõôàð ö÷öí éîõ, ùÿãèãÿòè òàïìàãö÷öí îõóéà áèëÿðÿì. ßýÿð ñÿí ýþçëÿ-ðèíè éóìóá Ãóðàíû à÷ûðñàíñà, ìÿíýþçëÿðèìè à÷ûá Ãóðàí îõóéóðàì."

Ùÿãèãÿò îðòàéà áèðäÿí -áèðÿ ÷ûõ-ìûð. Îíà ÷àòìàüûí éîëëàðû ìöõòÿ-ëèôäèð. Øÿìñ Òÿáðèçèéÿ ýþðÿ "Èíñàíýåòäèêúÿ Ìöòìàèííÿ, éÿíè Ùÿãè-ãÿòÿ èíàíìûø âÿ àíëàìûø ùàëà ýÿë-ìèð. Áóíäàí ñîíðà éåòêèíëèêäÿí,ìöíòÿçÿì èìàí âÿ âèúäàí ðàùàòëû-üûíäàí ñÿíäÿ áèð ÿñÿð ãàëûð.Àðòûãùÿãèãÿòÿ éåòèøäèí äåìÿê."

À.À.Áàêûõàíîâ ùÿãèãÿòèí íåúÿöçÿ ÷ûõàðûëäûüûíû áèð ìÿíçóìÿñèíäÿáåëÿ ùåêàéÿò åäèá:Áèð ùþêìäàðìÿúëèñ ãóðóá,ìÿøâÿðÿò åéëÿéèá, áèë-ìÿê èñòÿéèá êè, èíñàíà äöíéàäà ÿí ëà-çûìëû îëàí øåé íÿäèð? Êèì äöç úàâàáâåðñÿ, îíà ãûçûë öçöê âåðÿúÿéèíè âÿäåäèá. Ùÿðÿ áèð øåéèí äàùà ëàçûìëû îë-

äóüóíäàí ñþùáÿò à÷ûð,øàù ðàçûëàøìûð.Ôèêèðëÿðèí ùå÷ áèðè ãÿáóë îëóíìóð. Áèðãîúàíûí ôèêðèíäÿí áàøãà! Ùÿìèí ãîúàøàùà öç òóòóá,

Äåäè: ÿí ëàçûìëû øåéäèð ùÿãèãÿò,Ùÿãèãÿò îëìàñà îëìàç èíòèçàì,Äöíéà ùÿãèãÿòëÿ äîëàíûð ìöäàì.Øàù ãàëõûá åéëÿäè ãîúàéà òÿçèì,Öçöéö ùþðìÿòëÿ åéëÿäè òÿãäèì.

...Ùÿð êÿñ ùÿãèãÿòè áèð úöð áàøà äöøöð

Àììà Àëëàù ùÿãèãÿòè äàùà éàõøûáèëèð. Äåìîêðèòèí ôèêðèíúÿ " Ùÿãèãÿòäÿðèí ó÷óðóìóí äèáèíäÿäèð... Éà ùå÷íÿ ùÿãèãÿò äåéèë, éàõóä ùÿãèãÿò áèçÿëàçûì äåéèë."

Õàëã øàèðè Âàãèô Ñÿìÿäîüëó äå-éèðäè êè, ìÿí ùÿãèãÿòäÿí ÷îõ éàëàíàèíàíûðàì. ×öíêè ùÿãèãÿò ùàðäàñà áè-òèð, éàëàíñà äàâàì åäèð âÿ èíñàí øèðèíéàëàíëàðà óéóá éàøàìàã èñòÿéèð.

Äöíéàíû áöòöí äþâðëÿðäÿ áèð-áèðè-íÿ çèää âÿ îõøàð òÿðèãÿòëÿð àçìû áà-øûíà ýþòöðöá?

Ñÿìÿä Âóðüóí áîø âÿ éàëàí÷û òÿ-ðèãÿòëÿðÿ ãàðøûéìûø." Âàãèô" äðàìûí-äà Àëëàùà éàëâàðàí, òÿâÿããÿ åäÿíéàëíûç Ìîëëà Âÿëè Âèäàäèðìè êè?

Õóäàéà! Èíñàíûí ùàëû éàìàíäûð,Íÿëÿð ÷ÿêäèéèìèç ñÿíÿ ÿéàíäûð.Ìÿíàñû âàðìûäûð ìèí òÿðèãÿòèí?À÷, à÷, ãàïûñûíû ñÿí ùÿãèãÿòèí!

Áó ñóàë áó ýöí äÿ àêòóàëäûð, îëñóíêè, ùÿëÿ ÷îõ ñàáàùëàð äà þç ìöàñèðëè-éèíè èòèðìÿéÿúÿê, ãîðóéóá ñàõëàéà-úàã..

Ú. Ðóìè ùÿãèãÿòäÿí õÿáÿðè îëìà-éàíëàðû þëö ùåñàá åäèð: "Êèìèí ùÿãè-ãÿòäÿí äàùà ÷îõ õÿáÿðè âàðñà î, äàùà÷îõ úàíëûäûð!"

Åéâàëëàù!ßí áþéöê èíñàíëàð, õöñóñÿí äÿ

ïåéüÿìáÿðëÿð, þâëèéàëàð, àøèãëÿð ùÿ-ãèãÿòñåâÿð îëóáëàð, ùÿãèãÿòèí ìÿùÿêäàøû ðîëóíó îéíàéûáëàð.

Ïîíòè Ïëàòèí: "Ùÿãèãÿò íÿäèð"ñóàëûíà Èñà Ìÿñèù "Ùÿãèãÿò äÿ, éîëäà ìÿíÿì" äåéÿ úàâàá âåðèá. ßë-áÿòòÿ, áó ôèêèð îíóí þç àäûíäàí äà-ùà ÷îõ Àëëàùûí àäûíäàí ñÿñëÿíäèðèë-äèéè êèìè áàøà äöøöëìÿëèäèð.

Ùÿãèãÿò çàùèðäÿí ÷îõ, áàòèíäèð,àøêàðäàí ÷îõ, ýèçëèäèð. "Ùÿãèãÿò áóäöíéàéà ÷ûëïàã âÿçèééÿòäÿ éîõ,ñèìâîëëàð, îáðàçëàð øÿêëèíäÿ ýÿëèá"(Èñà Ìÿñèù)

Îëà áèëÿð..."Ùÿãèãÿò íÿäèð?" Ñóàëûíà ÿí éàõøû

úàâàáëàðäàí áèðè äÿ Ùç. Ù. Ìöùàúèáè-íèí äåäèéè ñþçëÿð îëà áèëìÿçìè: "Áóäöíéàíûí èøëÿðè èëÿ ìÿøüóë îëìàã ùÿ-ãèãÿòè àíëàìàüà ÿíýÿë òþðÿäèð". Áóáèð ùÿãèãÿòäèð êè, "Êèì êè, äöíéàíûòóòäó-äöíéà îíó àòäû, êèì êè, äöíéàíûàòäû- äöíéà îíó òóòäó" (Ùç.ßëè)

Ñèððè Ñÿãÿòè þìðöíöí 40 èëèíè áàëéåìÿê àðçóñó èëÿ éàøàñà äà, áàë äàä-ìàã îíà ãèñìÿò îëìàéûá. Áÿëêÿ ùÿãè-ãÿò äÿ áàë êèìè áèð øåéäèð. Áÿøÿð îí-äàí ùÿëÿ éåòÿðèíúÿ äàäà áèëìÿéèá.

Þâëèéàëàð Àëëàù-Òÿáàðÿêÿ âÿ Òÿà-ëàíû "Ùÿãèãÿòëÿð ùÿãèãÿòè" àäëàíäûðûð,Îíó äÿðê åòìÿéèí ìöìêöíñöç îëäó-üóíó òÿáëèü åäèðäèëÿð.Èíñàíëàðà ìÿíÿ-âè êàìèëëèéÿ-ùÿãèãÿòÿ éåòèøìÿéèíéîëëàðûíû þéðÿäèðäèëÿð.

...Àðèñòîòåë äåéèá êè, ùÿãèãè Âÿòÿí-ñàô ùÿãèãÿòëÿð ñÿëòÿíÿòèäèð!"

Áó ñàô ùÿãèãÿòëÿðäÿí áèðè (áèðèíúè-ñè!) áóäóð: "Îíäàí áàøãà Î éîõäóð"(Ù.Ìÿíñóð)

Ú.Ðóìè äöøöíöðäö êè, "Óúà ùÿãè-ãÿòëÿðè ùÿð êÿñ äÿðê åäÿ áèëìÿç."

"Ùÿãèãÿò åëìèíèí åëìèíÿ ýÿëèíúÿî ãàäàüàí îëóíóá. Î åëìè àõòàðàíàúèçäèð" ôèêðèéëÿ Ù.Ìÿíñóð éåíÿ äÿáèð ñûðà ãàðûøûã ôèêèðëÿðÿ àéäûíëûã ýÿ-òèðìÿê èñòÿéèá, éÿãèí êè. - Î "Ùàããùÿãèãÿòèí, àðõàñûíäàäûð. Ùÿãèãÿò-ùàããûí àëòûíäàäûð,"- äåéÿ ýþðöúöëöê

åøãèíÿ äöøìÿêäÿí äÿ âàç êå÷ÿ áèë-ìèðäè.

Áþéöê ôðàíñûç ýþðöúöñö Íîñòðàäà-ìóñ èñÿ "Ùÿãèãÿò î øåéäèð êè, î Àëëà-ùûí þçöíäÿí ãîïóá ýÿëñèí" ôèêðèíè òÿë-ãèí åäèðäè.

Ìèñèð ìÿùÿááÿò ëèðèêàñûíäà øàèð(àøèã) þç ìÿøóãóíà "ùÿãèãÿò" äåéÿìöðàúèÿò åäèá.

Íîôÿë äÿ Ìÿúíóíó ùÿãèãÿò ñàéûá,äåéèá:

-ßëâèäà Ãåéñ! ßçèç äîñò!Ñÿí çöëìÿòäÿ áèð íóðñàí.Ñÿí áèð ùÿãèãÿòñÿí! Àììà ñÿíè

êîð îëìóø äþâðàí ýþðìöð! Äîüóðäàí äà, áåëÿ áàõäûãäà ùÿãè-

ãÿòè áåëÿúÿ ýþðìÿê èñòÿìèðëÿð, ýþð-ìÿìÿçëèéÿ âóðóðëàð âÿ îëàí ùÿãèãÿòäÿ àç ãàëà éîõà ÷ûõûð.

Ùÿì äÿ ÿñë Ùÿãèãÿò îíà ýþðÿ òà-ïûëìûð êè, îðòàäà ùàìûíûí ýÿçäèéè (èñ-òÿäèéè) ùÿãèãÿò éîõäóð. Ùÿð êÿñèíýÿçäèéè (þçöíäÿí þòðö òàïìàã èñòÿäè-éè) ùÿãèãÿò âàð... Îíäà ùÿãèãÿò úàíâåðìÿéÿ, þëìÿéÿ áàøëàéûð.

Áîðõåñ èñÿ ùÿãèãÿòèí þëìÿñèíèéîõ, éàøàìàñûíû èñòÿéèðäè. Îíóí ùÿãè-ãÿòè þëöì àäëàíäûðìàüà äèëè ýÿëìÿ-ìèø, áèð ýöí ìöòëÿã ùÿð øåéèí áèòÿúÿ-éèíÿ èíàíñà äà þëìÿê (þëöì) ôÿëñÿôÿ-ñèíè éîõ, "Éîõ îëìàã" ôÿëñÿôÿñèíè ãÿ-áóë åòìèøäè, äåìèøäè: "Éîõ îëìàãáåéíèí ùÿçì åäÿ áèëäèéè éåýàíÿ ùÿ-ãèãÿòäèð."

Ë.Òîëñòîé èñÿ áÿçÿí þçöíö èíàí-äûðìàüà ÷àëûøìûøäû êè, "Ùÿéàòà ìÿíàâåðÿí ùÿãèãÿòäèð." Áÿçÿíñÿ Áàéðîíêèìè éàçû÷ûëûüû (ÿäÿáèééàòû) áîø øåéñàéàðàã þëöì ùÿãèãÿòè èëÿ öç-öçÿ äà-éàíûá, ùÿð øåé ýþçöíäÿ ìÿíàñûçëàøûá,50 éàøûíäà èíòèùàð åòìÿê èñòÿéèá.

Âàõò îëóá êè, Ùÿãèãÿòè Àëëàùà òÿíòóòóáëàð, ëàêèí îíó ÿí éàõøû ùàëëàí-äûðàí, ìÿíàëàíäûðàíëàðäàí áèðèìÿíúÿ Ì.Àðàç îëóá: "Ùÿãèãÿò ñþçö-äöð ñþçöí Àëëàùû!"

Éÿíè ùÿãèãÿòèí þçö éîõ!?Áÿëêÿ àøûãëàð äà ñàçëàðûíû åëÿ-áåëÿ

÷àëìûðäûëàð. ×àëûøûðäûëàð êè, ÿñë ùÿãè-ãÿòèí íÿ îëäóüó öçÿ ÷ûõñûí. Àøûãßëÿñýÿð êèìè äåìÿê èñòÿéèðäèëÿð:

Ùÿãèãÿòäÿí äÿðñ àëìûøàì,Òÿðèãÿòäÿí ñþç ãàíàì.

Èñà Ìóüàííà äåéèðäè êè,

êå÷ìèøäÿ àøûüà öç òóòóá áèð "Ðó-ùàíè" ùàâàñû ÷àë äåìèðäè êþùíÿ êèøè-ëÿð. Áèð "Ùÿãèãÿò ùàâàñû" ÷àë, äåéèðäè-ëÿð. Îíà ýþðÿ äÿ ÿñë àøûãëàð ñàäÿúÿñàç òóòóá ñþç äåìèðäèëÿð. Äàùà ÷îõßðøäÿí-Ýöðøäÿí ñþùáÿò à÷ûð, ýþéëÿð-ëÿ ÿëëÿøèðäèëÿð, áàòèíè äèëëÿ äàíûøûðäû-ëàð, ÷àëûá-÷àüûðûð, îõóéóðäóëàð.

Ùàããû, ùÿãèãÿòè äåéÿíëÿðè åëÿ áè-ëèðñèíèç êè, î äÿãèãÿ ãÿáóë åëÿéèáëÿð?Ñîíóëàéûá áàøûíà ìèí îéóí à÷ûáëàð.Äàð àüàúûíà ãàëäûðûáëàð. Äÿðèñèíè ñî-éóáëàð. Ìÿùáÿñëÿðäÿ ÷öðöäöáëÿð. Îí-ëàðûí äåäèéè ùÿãèãÿòè áàøà äöøìÿéèá-ëÿð. Íèéÿ? ×öíêè ùÿãèãÿò èëàùè ìàùèé-éÿòëèäèð.

Áó àíëàìàçëûã,òàíûìàçëûã ôàúèÿñè-íè éàäà ñàëäûãúà ðóñ øàèðè É.Éåôòèøåí-êî êèìè:

Éàëàí ùÿãèãÿòëÿð éîðóð ãÿëáèìèÑûõìà-áîüëàìàðäàí äÿíý îëóð áàøûì!

Ùÿãèãÿòèí íÿ îëäóüóíó äöøöíÿí-äÿ ÿí äîüðó ãÿðàðëàðäàí áèðèíèí Ùþòå-éÿ ìÿõñóñ îëäóüóíó ýþðäöì: Ùÿãè-ãÿò äåéèëÿí øåé àëìàí øàèðèíÿ ýþðÿ-Íèçàìèíèí øåèðèäèð! "Åé áþéöê Íèçà-ìè, ñþçö ñèð äîëó, Øåðèíäÿí áàøëàéûðùÿãèãÿò éîëó!"

Ñàü îë, å, àëìàí øàèðè!Øàýèðäëÿðèíèí êþìÿéè èëÿ çèíäàí-

äàí ãà÷ìàã èìêàíûíäàí èìòèíà åäÿíÑîêðàò îíó ìöäàôèÿ åäÿí òÿëÿáÿëÿðè-íÿ òþâñèéÿ åäèðäè êè, îíó éîõ, ùÿãèãÿ-òè ìöäàôèÿ åòìÿê ëàçûìäû.

Èñà Ìóüàííàíûí ñîí éàçûñû 1 ñÿ-ùèôÿäÿí èáàðÿòäèð.Î, îíó þçöíöíñîí ÿñÿðè ñàéûðäû. Ùÿìèí ÿñÿð áåëÿáàøëàéûðäû: "Ìÿíèì ìÿùÿááÿòèì -ùÿãèãÿòÿ îëàí ìÿùÿááÿòäèð."

Êàø ùàìûíûí ìÿùÿááÿòè áåëÿáàøëàéàéäû, áåëÿ áèòÿéäè!

(àðäû 16-úû ñÿùèôÿäÿ)

ÙßÃÈÃßÒ(åññå)

15ßÄÀËßÒ 4 èéóë 2020-cè il

Óñòàä Ìÿììÿä Úÿôÿðùàããûíäà áó éàçûíû áàø-ëàéàíäà áèð àíëûüà àëòìû-

øûíúû èëëÿðèí ñîíëàðûíû-éåòìèøèíúè èë-ëÿðèí ÿââÿëëÿðèíè õàòûðëàäûì. ÌÿíÁÄÓ-íóí ôèëîëîýèéà ôàêöëòÿñíäÿ,ö÷öíúö êóðñäà îõóéóðäóì, Ìÿì-ìÿä Úÿôÿð ìöÿëëèì áèçÿ ÕÛÕ ÿñððóñ ÿäÿáèééàòûíäàí ìöùàçèðÿëÿðîõóéóðäó.Îíóí ÷îõ ñàêèò äàíûøûüû,íèòãè âàðäû âÿ àäÿòÿí, òÿëÿáÿëÿð áå-ëÿ ìöÿëëèìëÿðèí äÿðñèíäÿ î ãÿäÿðäÿ ëàë-äèíìÿç,äèããÿòëÿðè éàëíûç îìöÿëëèìÿ úÿì îëìóø ùàëäà äàéàíàáèëìÿçäèëÿð. Àììà Ìÿììÿä Úÿ-ôÿð ìöÿëëèìèí î ñàêèò,èëê áàõûøäàùå÷ äÿ øèðèí, úàçèáÿëè ýþðöíìÿéÿííèòãèíäÿ áèð åëåêòðèê ãöââÿñè âàðäû,ùàìû îíà äèããÿòëÿ ãóëàã àñûðäû.

Ìÿí ëàï ãàáàã úÿðýÿëÿðèí áèðèíäÿÿéëÿøìèøäèì âÿ äåéèì êè, áèð-èêè àä-äûìëûãäà áó íóðàíè êèøèíèí Áåëèíñêè-äÿí, Äîáðîëéóáîâäàí, Òóðýåíåâäÿí,Äîñòàéåâñêèäÿí, Òîëñòîéäàí íåúÿøþâãëÿ äàíûøäûüûíûí øàùèäè îëóðäóì.Ùÿìèí èëëÿðäÿ Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿë-ëèìèí "ÕÛÕ ÿñð ðóñ ÿäÿáèééàòû òàðèõè"äÿðñëèéèíèí áèðèíúè úèëäè òÿçÿúÿ íÿøðîëóíìóøäó, àììà Ìÿììÿä Úÿôÿðìöÿëëèìèí ìöùàçèðÿëÿðèíäÿí éûüûá-éûüûøäûðäûãëàðûìûç, ãåéäëÿðèìèç êèôà-éÿò åäèðäè.

Ùÿð áèð ìöùàçèðÿíèí ñîíóíäà

Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèì áèð ñþçöòÿêðàð åäèðäè: "Ñóàëûíûç âàð?". Ùå÷êèìèí âåðìÿéÿ ñóàëû éîõ èäè, àììàáèð ýöí ìÿí úÿñàðÿòÿ ýÿëèá ìöùàçè-ðÿ áèòÿíäÿ éàõûíëàøäûì îíà, Äîñòà-éåâñêè èëÿ áàüëû áåëÿ áèð ñóàë âåðäèì:"Ìöÿëëèì, Äîñòàéåâñêè Àëëàùà èíà-íûðäûìû?". Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìäåäè: "Äîñòàéåâñêè ñþéëÿéèá êè,"Ìÿí àëëàùà ôàíàòèêëÿð êèìè äåéèë,áàøãà úöð èíàíûðàì". Ýåò "Êàðàìà-çîâ ãàðäàøëàðû" ðîìàíûíûíû òàï, îðà-äà áåëÿ áèð úöìëÿ èëÿ ãàðøûëàøàúàã-ñàí: "Èíñàí àëëàùû éàðàòìûøäûð, éîõ-ñà àëëàù èíñàíû? "Áóíóí ÿùÿìèééÿòèéîõäóð, âàúèá îëàí áóäóð êè, èíàí-ìàã, åòèãàä åòìÿê ëàçûìäûð, ÷öíêèèíñàí àëëàùà íÿ ãÿäÿð ÷îõ èíàíûðñà,èíñàíà äà áèð î ãÿäÿð ÷îõ èíàíà áè-ëÿð. Àëëàùû ñåâÿí èíñàíû äà ñåâÿð".

Ìÿíèì áåëÿ "úÿñàðÿòëè" ýþðöíìÿ-éèì Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèí õî-øóíà ýÿëäè âÿ èìòàùàíäà äà ìÿí ñóàë-ëàðûí àíúàã áèðèíÿ úàâàá âåðäèì, èêèí-úè ñóàëà êå÷ÿíäÿ Ìÿììÿä Úÿôÿðìöÿëëèì "ñÿí Äîñòàéåâñêèäÿí ñóàëâåðÿí îüëàíñàí, ýåò", "5" àëäûì.

Ñîíðàëàð Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëè-ìèí ùÿéàòû âÿ øÿõñèééÿòè èëÿ áàüëûàðàøäûðìàëàð àïàðàíäà þéðÿíäèì êè,î, éàõøû îõóéàí òÿëÿáÿëÿðèíÿ ùÿìèøÿöìèäëÿ áàõûá, ùÿòòà îíëàðûí òàëåéè èëÿäÿ ìàðàãëàíûá.Ùÿòòà áèð õàòèðÿäÿîõóäóì êè, î, áèð íå÷ÿ äÿôÿ àëäûüûìààøû êàñûá òÿëÿáÿëÿðÿ ïàéëàéûð-ìûø.Òàëåéèì åëÿ ýÿòèðäè êè, ìÿí äàùàèêè äÿôÿ Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèíãàðøûñûíäà ÿéëÿøèá èìòàùàí âåðìÿëèîëäóì. Î, ßäÿáèééàò Èíñòèòóòóíäàßäÿáèééàò Íÿçÿðèééÿñè øþáÿñèíèíìöäèðè èäè. 1975-úè èëäÿ, àïðåë àéûíäààñïèðàíòóðàéà ãÿáóë èìòàùàíûíäà ñÿäðÌÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèì èäè. Âÿçèé-éÿò ÷ÿòèí èäè, ìÿíäÿí áàøãà äàùàéåääè íàìèçÿä âàð èäè, àììà áó èì-òàùàíäàí äà éåýàíÿ "5"è ìÿí àëäûì,àñïèðàíòóðàéà äà ãÿáóë îëóíäóì. Ö÷èëëèê àñïèðàíò îëäóüóì èëëÿðäÿ ìÿíäåìÿê îëàð êè, ùÿôòÿäÿ áèð íå÷ÿ äÿôÿèíñòèòóòóí êîðèäîðóíäà Ìÿììÿä Úÿ-

ôÿð ìöÿëëèìëÿ ãàðøûëàøûðäûì, îíóí ñà-êèò, òÿìêèíëè éåðèøèíè, ñàëàì âåðèëÿíäÿéöíýöëúÿ ýöëöìñÿäèéèíèí øàùèäè îëóð-äóì. Àñïèðàíòóðàäà ìèíèìóì èìòà-ùàíäà äà éåíÿ Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿë-ëèìèí ãàðøûñûíäà ÿéëÿøìèøäèì. Òÿðèô-ëÿìÿê îëìàñûí, éàõøû ùàçûðëàøìûøäûìâÿ áó äÿôÿ äÿ îíó ðàçû ñàëäûì.Òÿáèèêè, èíñòèòóòäà êå÷èðèëÿí åëìè ñåññèéà-ëàðäà, òÿäáèðëÿðäÿ äÿ èøòèðàê åäèðäèì.

Áó òÿäáèðëÿðäÿ ÌÿììÿäÚÿôÿð ìöÿëëèì

ùÿìèøÿ áàøäà îòóðóðäó, àììà àç,íàäèð ùàëëàðäà ÷ûõûø åëÿéèðäè. Îíóíÿñàñ ñèëàùû Éàøàð Ãàðàéåâ âÿ ØàìèëÑàëìàíîâ èäè. Ñîíðàëàð îíëàðûí ùÿð áè-ðè áó øþáÿéÿ ðÿùáÿðëèê åòäèëÿð, ÿââÿë-úÿ Éàøàð Ãàðàéåâ, î, èíñòèòóòóí äèðåê-òîðó îëàíäà Øàìèë Ñàëìàíîâ. Ìÿì-ìÿä Úÿôÿð úÿìè ö÷ èë (1982-1984)ßäÿáèééàò èíñòèòóòóíäà äèðåêòîð èøëÿ-äè, îíäà ìÿí "Àçÿðáàéúàí" æóðíàëûí-äà ÷àëûøûðäûì. Àììà Ìÿììÿä Úÿôÿðìöÿëëèìëÿ áàüëû ùÿéàòûìäà ÿí óíó-äóëìàç áèð ùàäèñÿíè áóðàäà õàòûðëàò-ìàã èñòÿéèðÿì. 1979-úó èëèí 26 îêò-éàáðûíäà ìÿí ßäÿáèééàò èíñòèòóòóíäà"Ìöàñèð Àçÿðáàéúàí íÿñðèíäÿ êîíô-ëèêò âÿ õàðàêòåð" ìþâçóñóíäà íàìè-çÿäëèê äèññåðòàñèéàñû ìöäàôèÿ åäèð-äèì. Èíñòèòóòóí äèðåêòîðó, ïðîôåññîðÌèðçàüà Ãóëóçàäÿ õÿñòÿëÿíìèøäè,îíóí ìöàâèíè Êàìàë Òàëûáçàäÿ èñÿìÿíèì åëìè ðÿùáÿðèì èäè âÿ äèññåðòà-ñèéà øóðàñûíûí èúëàñûíäà ñÿäðëèê åäÿáèëìÿçäè. Îíà ýþðÿ äÿ èúëàñû Ìÿì-ìÿä Úÿôÿð ìöÿëëèì àïàðäû âÿ ìÿíáó èìòàùàíäàí äà ãàëèá ÷ûõäûì. Ñîí-äà Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèì ÷ûõûøåëÿäè: "Ìÿí áó îüëàíû òÿëÿáÿëèéèíäÿíòàíûéûðàì. ×àëûøãàíäûð,èñòåäàäû âàð,áó ýöíêö ìöäàôèÿñè äÿ áóíó ñöáóòåëÿäè. Ìÿí îíóí àäûíû äÿôòÿð÷ÿìÿãåéä åäÿúÿéÿì. Î, öçÿðèíäÿ èøëÿñÿ,éàõøû òÿíãèä÷è îëà áèëÿð".

Àêàäåìèê, Àçÿðáàéúàí òÿíãèäè,ÿäÿáèééàòøöíàñëûüû âÿ åëìè-ïåäîãîæèôÿàëèééÿòè èëÿ òÿõìèíÿí ÿëëè èëëèê ôÿà-ëèééÿòè ÿðçèíäÿ þí ñûðàëàðäà ýåäÿí,áþéöê øàèðèìèç Ñÿìÿä Âóðüóíóí "ôè-ëîñîô òÿíãèä÷è" àäëàíäûðäûüû Ìÿì-ìÿä Úÿôÿð Úÿôÿðîâëà áàüëû áó õàòè-ðÿëÿðèì ùÿéàòûìûí ÿí óíóäóëìàç àí-ëàðû êèìè éàääàøûìäàäûð. ßýÿð áó ýöíìÿí áèð òÿíãèä÷è êèìè òàíûíûðàìñà,Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèí î õåéèð-äóàñûíû äà óíóòìóðàì.

Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèí ùÿéà-òû, øÿõñèééÿòè âÿ éàðàäûúûëûüû ùàããûíäàùÿì îíóí ñàüëûüûíäà, ùÿì äÿ âÿôà-òûíäàí ñîíðà ÷îõ éàçûëàð éàçûáëàð âÿáöòöí éàçûëàðäà Ìÿììÿä Úÿôÿð Úÿ-ôÿðîâóí èøûãëû îáðàçûíûí àéðû-àéðû úèç-ýèëÿðè èëÿ ãàðøûëàøûðûã.

Îíóí ÿí ñåâèìëè òÿëÿáÿñè, áþéöêòÿíãèä÷è Éàøàð Ãàðàéåâèí "Áèð þì-ðöí èøûãëàðû" åëìè-ïóáëèñèñòèê ìî-íîãðàôèéàñûíäà, Õàëã éàçû÷ûëàðû Ìèð-çÿ Èáðàùèìîâóí, ßçèçÿ Úÿôÿðçàäÿ-íèí, Ãûëìàí Èëêèíèí, Àíàðûí, Åë÷è-íèí, Õàëã øàèðè Áÿõòèéàð Âàùàáçàäÿ-íèí, òàíûíìûø òÿíãèä÷è âÿ ÿäÿáèééàò-øöíàñëàðäàí Àááàñ Çàìàíîâóí,Êàìàë Òàëûáçàäÿíèí, ßçèç Ìèðÿùìÿ-äîâóí, Èñà Ùÿáèááÿéëèíèí, ÂèëàéÿòÃóëèéåâèí, Òîôèã Ùàúûéåâèí, ØàìèëÃóðáàíîâóí Ì.Úÿôÿðÿ ùÿñð åòäèéèéàçûëàðûí ùÿð áèðè èëÿ òàíûøàì. Áó éà-çûëàðäà Ìÿììÿä Úÿôÿð Úÿôÿðîâ ÕÕÿñð Àçÿðáàéúàí åëìèíèí âÿ çèéàëëûëû-üûíûí, ÿí äÿãèã äåñÿê, ÀçÿðáàéúàíÈíñàíûíûí ôÿõðè åòàëîíó êèìè íÿçÿðÿ÷àðïûð. ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàíû ÌèðçÿÚÿëèë, Ñàáèð, Úàâèä, Íÿðèìàíîâ, Öçå-éèð Ùàúûáÿéëè êèìè äàùèëÿð ÿñðèäèð,

îíëàðûí ÿäÿáè èðñèíè éàøàäàí âÿ ýÿëÿ-úÿê íÿñèëëÿðÿ òàíûäàí âÿ ñåâäèðÿíìöòÿôÿêêèðëÿð îëóáäóð êè, ÌÿììÿäÚÿôÿð Úÿôÿðîâ äà îíëàðäàí áèðèäèð.

Ìÿí ÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí Èíñàíûêèìè Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèí îá-ðàçûíû äàùà ÷îõ þçöíöí "Õàòèðÿëÿð"ìåìóàðûíäà âÿ Éàøàð Ãàðàéåâèí"Áèð þìðöí èøûãëàðû" êèòàáûíäà ñåéð åò-äèì, óøàãëûüû âÿ ýÿíúëèéè ÷îõ ôÿðÿùñèçêå÷ÿí, àòàñûíû äà, àíàñû äà èòèðÿí êàñûáÌÿììÿä Úÿôÿðèí úàíñûúûúû Íàõ÷ûâàíùÿéàòû èëÿ âèäàëàøûá Áàêûéà ýÿëèøè âÿåëì ïèëëÿëÿðèíè þç ïîòåíñèàë èñòåäàäûèëÿ íåúÿ ãàëõäûüûíû, ùÿì ÀÏÈ-äÿ,ùÿì Óíèâåðñèòåòäÿ ìöÿëëèì, êàôåäðàìöäèðè,, ùÿì Íèçàìè àäûíà ßäÿáèé-éàò èíñòèòóòóíäà øþáÿ ìöäèðè âÿ äèðåð-êòîð êèìè, ùÿì "ßäÿáèééàò âÿ èíúÿ-ñÿíÿò" ãÿçåòèíäÿ íå÷ÿ èë áàø ðåäàêòîðêèìè, ùÿì äÿ Ìèëëè Åëìëÿð Àêàäå-ìèééàñûíûí åëìè êàòèáè êèìè éöêñÿêâÿçèôÿëÿðäÿ ÷àëûøäûüû äà îíóí òÿðúö-ìåéè-ùàëûíûí ÿí øÿðÿôëè ñÿùèôÿëÿðèäèð."Êàñûá" Ìÿììÿä Úÿôÿðèí åëì àëÿ-ìèíäÿ, òÿíãèä âÿ ÿäÿáèééàòøöíàñëûã-äà, ïåäîãîæè ôÿàëèééÿòäÿ åëìè ñÿâèé-éÿ áàõûìûíäàí ÷îõ "âàðëû", ÓÑÒÀÄñÿàâèééÿñèíÿ éöêñÿëìÿñè äîüðóäàíÕÕ ÿñð Àçÿðáàéúàí çèéàëûñûíûí ñþçëÿèôàäÿ åäèëìÿéÿí îáðàçûíû òàìàìëàéûðâÿ áóðàäà òÿôÿððöàòà âàðìàäàí ïðî-ôåññîð Àááàñ Çàìàíîâóí áèð ôèêðèíèõàòûðëàìàüû ëàçûì áèëèðÿì: "Åëÿ ñèìà-ëàð âàð êè, îíëàðäàí êèòàáëàðäà úèñèì-ëÿøìèø ìÿíÿâèééàò, èíòåëëåêò âÿ çÿêàéàäèýàð ãàëûð. Ìÿììÿä Úÿôÿðäÿíèñÿ öñòèÿëèê, ùÿëÿ êèòàáëàíìàìûø, áèðÿñÿð äÿ áèçÿ èðñ ãàëûð: àëèìèí áöòþâ-ëöêäÿ þìðö èëÿ âÿ àéðûëûãäà áó þì-ðöí ùÿð ýöíö, ùÿð ñààòû èëÿ éàçäûüû ñîí"ßñÿð"-îíóí øÿõñèééÿòèäèð".

Þíúÿ ãåéä åòäèì êè, ÌÿììÿäÚÿôÿðèí éàðàäûúûëûüû, òÿíãèä÷è âÿ ÿäÿ-áèééàòøöíàñ êèìè ÷îõúÿùòëè ôÿàëèééÿòèáàðÿäÿ ÷îõ éàçûëàð éàçûëûá âÿ òÿáèè êè,ùÿëÿ éàçûëàúàã. Îíà ýþðÿ äÿ ìÿí äå-éèëÿíëÿðè âÿ éàçûëìûøëàðû òÿêðàð åòìÿêíèééÿòèíäÿ äåéèëÿì. Àíúàã ãûñàúà äàîëñà, Àçÿðáàéúàí òÿíãèæè âÿ ÿäÿáèé-éàòøöíàñëûüûíûí áó íÿùÿíý ñèìàñûùàããûíäà áèð íå÷ÿ êÿëìÿ þç ôèêðèìèáèëäèðìÿê èñòÿäèì.

Ìÿììÿä Úÿôÿð Úÿôÿðîâùàããûíäà äöøöíÿíäÿ

ìÿí "èëê" êÿëìÿñèíè õàòûðëàéûðàìâÿ îíóí ÿëëè èëëèê åëìè-òÿíãèäè éàðàäû-úûëûüûíäà áó ñþçöí íåúÿ áèð ìÿíàêÿñá åòäèéèíèí øàùèäè îëóðàì.

Ìÿììÿä Úÿôÿð þçöíÿ óñòàä ùå-ñàá åòäèéè Ìÿììÿä Àðèôëÿ áèðýÿÀçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòøöíàñëûüûíäàðóñ ÿäÿáèééàòûíûí òÿáëèüèíäÿ èëêèí úû-üûðëàð à÷àí áèð òÿäãèãàò÷ûäûð. Äîüðó-äóð, ñîíðàëàð Ìÿììÿä Àðèô ìöÿëëèìáó ñàùÿäÿ ÷îõ äà ôÿàëèèééÿò ýþñòÿð-ìÿäè, àììà Ì.Úÿôÿðèí åëìè ôÿàëèé-éÿòèíèí àç ãàëà éàðûñû áó ìþâçóéàùÿñð åäèëèá. Áàõûí, îíóí Ýåðòñåíÿ,Òîëñòîéà, Áåëèíñêèéÿ, öìóìÿí ðóñêëàññèêëÿðÿ ùÿñð îëóíàí îíëàðëà ìÿãà-ëÿëÿðè, "Àçÿðáàéúàí-ðóñ ÿäÿáè ÿëàãÿ-ëÿðè òàðèõèíäÿí" ìîíîãðàôèéàñû, ö÷úèëäëèê "ÕÛÕ ÿñð ðóñ ÿäÿáèééàòû òàðèõè"äÿðñëèêëÿðè ùÿëÿ äÿ àëòåðíàòèâè îëìà-éàí ÿñÿðëÿðäèð.

Ìÿììÿä Úÿôÿðè "Òîëñòîéøöíàñàëèì", "Áåëèíñêèøöíàñ àëèì", "Ýåðò-ñåíøöíàñ àëèì" àäëàíäûðàíëàð ãÿòèé-éÿí ñÿùâ åëìèðëÿð. Àììà ñþùáÿò êÿ-ìèééÿòäÿí éîõ, êåéôèééÿòäÿí äÿ ýåò-ìÿëèäèð.

Ì.Úÿôÿðèí ðóñ êëàññèêëÿðè èëÿ áàüëûòÿäãèãàòëàðû ãÿòèééÿí ðóñ ÿäÿáèééàò-øöíàñëàðûíûí òÿäãèãàòëàðûíäàí ýåðè

ãàëìûð-áó ôèêðè Ìÿììÿäúÿôÿðøöíàñ-ëàðäàí äà ñþéëÿéÿíëÿð àç äåéèë.

Ìÿììÿä Úÿôÿð èëê àëèìëÿðäÿíäèðêè, äàùè øàèðèìèç Ìÿùÿììÿä Ôöçóëè-íèí èäðàê äöíéàñûíû, ôÿëñÿôè äöíéàýþ-ðöøöíö èøûãëàòäû. Ùÿìèä Àðàñëûíûí"Áþéöê Àçÿðáàéúàí øàèðè Ìÿùÿì-ìÿä Ôöçóëè", Ìèð Úÿëàëûí "Ôöçóëèíèíñÿíÿòêàðëûüû", Ìèðçàüà Ãóëóçàäÿíèí"Ôöçóëèíèí ëèðèêàñû" êèòàáëàðûíûí ùÿðáèðè ôöçóëèøöíàñëûãäà éåíè ìÿðùÿëÿíèíáàøëàíüûúûíû ìöÿééÿí åäÿí ãèéìÿòëèÿñÿðëÿðäèð.

Ì.Úÿôÿðèí "Ôöçóëè äöøöíöð"ìîíîãðàôèéàñû èñÿ äàùè øàèðèí åëìè âÿáÿäèè éàðàäûúûëûüûíû áèð âÿùäÿò ÷åâðÿ-ñèíäÿ -òÿôÿêêöð èøûüûíäà ýþçäÿí êå÷è-ðèð, ôöçóëèøöíàñëûãäà ÷îõ àç èøûãëàí-äûðûëàí èëàùè åøãèí ìàùèééÿòè, ñóôèëè-éÿ âÿ äèíÿ ìöíàñèáÿòè èëê äÿôÿ ïðî-ôåññèíàë ñÿïýèäÿ òÿäãèã îëóíóð.

ßñÿäÿ áèð ÿñàñ ãÿùðÿìàí

âàð-Àøèã-Ôèëîñîô Ôöçóëè.Îõóéó-ðóã: "Ôöçóëè ùÿð éåðäÿ, ùÿð øåéäÿíáèð àøèã äèëè èëÿ äàíûøûð. Ëàêèí áó, îäåìÿê äåéèë êè, îíóí éàðàòäûüû åøãäàñòàíû éàëíûç ôÿðäè ùèññëÿðèí èôàäÿ-ñèíäÿí èáàðÿòäèð. Ôöçóëè ôÿëñÿôè ýþ-ðöøëÿðèíè, ìöõòÿëèô ôÿëñÿôè ñèñòåìëÿððÿìöíàñèáÿòèíè,ñèéàñè-èúòèìàè ãÿíàÿò-ëÿðèíè, äþâëÿò, ùàêèìèééÿò ùàããûíäàôèêèðëÿðèíè, ùàêèì äèíè èäåéàëàðà, åòè-ãàäëàðà, ìöõòÿëèô ìÿçùÿá âÿ òÿðèãÿò-ëÿðÿ, àäÿò-ÿíÿíÿëÿðÿ îëàí òÿíãèäè ìö-íàñèáÿòèíè, ÿõëàã, òÿðáèéÿ, ïñèõîëîýè-éà ùàããûíäà ìöëàùèçÿëÿðèíè, åëì,ìààðèô, ñÿíÿò, øåèð, ìóñèãè ùàããûíäàôèêèðëÿðèíè åøã, ìÿùÿááÿò äèëè èëÿ âÿãèñìÿí äÿ àëëåãîðèê áèð òèÿðçäÿ èôàäÿåòìèøäèð. Ôöçóëè àøèãäèð, àíúàã áèðâÿ éà áèð íå÷ÿ Ëåéëè àâàðàñû äåéèë-äèð".

Áó ÿñÿð ñîíðàëàð Ôöçóëèíèí äöíéà-ýþðöøöíö, ôÿëñÿôè ôèêèðëÿðèíè òÿäãèãåäÿí àëèìëÿð ö÷öí éåýàíÿ áèð ìÿíáÿ-éÿ ÷åâðèëäè.

Ìÿìèìÿä Úÿôÿð "Õàòèðÿëÿð" ìå-ìóàðûíäà éàçûð êè: "Ìÿììÿä ÀðèôÄàäàøçàäÿ ìÿíÿ äåäè êè, ðåñïóáëèêà-äà åëìè äÿðÿúÿñè îëàíëàðûí ñàéûíûíàçëûüû éóõàðûëàðû äà òÿøâèøÿ ñàëûá. Ñÿ-íèí éàçûëàðûí ÷îõäóð, ýÿëÿñÿí îíåëàð-äàí áèðèíè íàìèçùÿäëèê äèññåðòàñèéàñûêèìè ùàçûðëàéàñàí. Ìÿí æóðíàëäà"Ìèðçÿ Ôÿòÿëèíèí ÿäÿáè-òÿíãèäè ýþ-ðöøëÿðè" àäëû áþéöê áèð ìÿãàëÿ ÷àï åò-äèðìèøäèì. Ìÿììÿä Àðèô áó ìÿãà-ëÿíè éàäà ñàëûá äåäè êè, åëÿ î ìÿãàëÿ-íè áèð àç ýåíèøëÿíäèðñÿí, ÷îõ éàõøûíàìèçÿäëèê äèññåðòàñèéàñûäûð". Ìÿì-ìÿä Úÿôÿð èëê äÿôÿ àõóíäîâøöíàñëûã-äà áþéöê ìöòÿôÿêêèðèí ÿäÿáè-òÿíãèäèýþðöøëÿðè áàðÿäÿ ñàíáàëëû áèð ÿñÿðéàçäû, ñîíðàëàð áó ìþâçóéà äþíÿ-äþ-íÿ ãàéûäûø îëäó, àììà Ì.Úÿôÿðèí îìþâçó èëÿ áàüëû àðàøäûðìàëàðû ñîíðàêûòÿäãèãàòëàð ö÷öí áèð âÿñèëÿ îëäó. Õö-ñóñèëÿ, èëê äÿô÷ÿ îëàðàã Àõóíäîâóí"Êÿìàëöääþâëÿ ìÿêòóáëàðû" ôÿëñÿôèòðàêòàòû Ì.Úÿôÿðèí ÿñÿðèíäÿ þç ýåíèøåëìè-ôÿëñÿôè øÿðùèíè òàïäû. Ì.ÚÿôÿðèíÀõóíäîâ ñåâýèñè îíóí "Ìöòÿôÿêóðè-ðèí øÿõñèééÿòè" ìÿãàëÿñèíäÿ äàâàìåëÿäè âÿ áó éàçûäà Ìèðçÿ ÔÿòÿëèÀõóíäîâ áþéöê âÿòÿíïÿðâÿð âÿàçÿðáàéúàíøöíàñ êèìè äèããÿò ìÿðêÿ-çèíÿ ÷ÿêèëäè.

Íÿùàéÿò, "èëê" òÿéèíèíè áèç Ìÿì-ìÿä Úÿôÿðèí èêè ÿñÿðèíÿ äÿ øàìèë åäÿáèëÿðèê. Áó ÿñÿðëÿðäÿí áèðè "ÙöñåéíÚàâèä" ìîíîãðàôèéàñûäûð. Ìÿëóìäóðêè, 1937-1956-úû èëëÿðäÿ Ùöñåéí Úà-âèä ñòàëèíèçìèí òþðÿòäèéè ñîâåò ðåïðåñ-ñèéàñûíûí ãóðáàíû îëìóøäó. Ñòàëèíèíþçö âÿ ùåéêÿëëÿðè äÿ øÿõñèééÿòÿ ïÿ-ðÿñòèøèí ãóðáàíûíà ÷åâðèëäè âÿ áÿðàÿò

èëëÿðè áàøëàíäû. Ùöñåéí Úàâèä äÿ éå-íèäÿí ÿäÿáè ìÿùáóñëóãäàí ÿäÿáèàçàäëûüà ãàéûòäû, 1958-úè èëäÿ Úàâèäèí"Ñå÷èëìèø ÿñÿðëÿðè" èøûã öçö ýþðäö. Èêèèë ñîíðà èñÿ Ìÿììÿä Úÿôÿðèí "Ùö-ñåéí Úàâûèä" ìîíîãðàôèéàñû ÷àïäàí÷ûõäû.

Áåëÿëèêëÿ, Ìÿììÿä Úÿôÿð úà-âèäøöíàñëûãäà èêèíúè ìÿðùÿëÿíèí-Úàâèäÿ ãàéûäûøûí- áàøëàíüûúûíû ãîé-äó. Î äþâð ö÷öí ùå÷ äÿ àç îëìàéàíáèð òèðàæëà (5000) íÿøð îëóíàí áóìîíîãðàôèéàäà Úàâèäèí ùÿéàòû,ÿäÿáè ìöùèòè, èëê ãÿëÿì òÿúðöüÿëÿ-ðè, ïéåñëÿðè, éàðàäûúûëûã ìÿðùÿëÿëÿðè(äþðä äþâð äàõèëèíäÿ) âÿ ñÿíÿòêàð-ëûã õöñóñèééÿòëÿðè òÿùëèë îëóíóðäó.Àçÿðáàéúàí îõóúóëàðû, õöñóñèëÿÿäÿáè-åëìè èúòèìàèééÿòè ö÷öí áóÿñÿðèí ÿùÿìèéééÿòè äàíûëìàçèäè.Ùÿð÷ÿíä êè, Ì.Úÿôÿð "Ïåéüÿì-áÿð" âÿ "Òîïàë Òåéìóð" ÿñÿðëÿðè-íè ñûðô ñîâåò ÿäÿáèééàòøöíàñëûüûêîíòåêñòèíäÿí òÿùëèë åäèðäè, "Ïåé-üÿìáÿð"äÿ äèíè ìîäåðíèçÿ úÿùäëÿ-ðè àõòàðûðäû, Úàâèäèí Òîïàë Òåé-ìóðäàí éàçìàñûíû à÷ûãäàí-à÷ûüàîíóí ìöàñèð ùÿéàòäàí óçàãëàøäûüû-íû, éåíè úÿìèééÿòèí ÿìÿëëÿðèíè áàøàäöøìÿäèéèíè ñöáóòà éåòèðèðäè.

Àììà óíóòìàéàã êè, îíäà àëòìû-øûíúû èëëÿðèí ÿââÿëëÿðèéäè, áèð ÷îõ éà-çûëàðûíäà áàøãà ùÿìêàðëàðû êèìè,ñî-ñèàëèçì ðåàëèçì ÿäÿáè ìåòîäóíó òÿá-ëèü åäÿí Ìÿììÿä Úÿôÿð áó ÿñÿðëÿðÿìÿùç ùÿìèí ïðèçìàäàí éàíàøìàëûé-äû. Òÿáèè êè, "Ùöñåéí Úàâèä" ìîíîã-ðàôèéàñû ñîíðàêû èëëÿðäÿ úàâèäøöíàñëàðö÷öí áèð ãàéíàã, áèð ìÿíáÿ ðîëóíóîéíàäû. Ìÿñÿëÿ áóðàñûíäàäûð êè, îòó-çóíúó èëëÿðäÿ Ùÿíÿôè Çåéíàëëûíûí ìÿ-ãàëÿñè èñòèñíà îëóíìàãëà Úàâèäÿ ùÿñðåäèëÿí òÿíãèäè éàçûëàðäàí ñÿ÷èëèðäèÌÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìèí ÿñÿðè.

Ìÿììÿä Úÿôÿðèí "Àçÿðáàéúàí ÿäÿáèééàòûíäà

ðîìàíòèçì" ìîíîãðàôèéàñû

äà áó ìþâçóíóí èëê Êîëóìáó êè-ìè îíóí éàðàäûúûëûüûíäà ìöùöì éåðòóòóð.ÕÕ ÿñðèí ÿââÿëëÿðèíäÿ ôîðìà-ëàøìûø âÿ ÿñàñÿí Ù.Úàâèäèí, Ì.Ùàäè-íèí, À.Øàèãèí, À.Ñÿùùÿòèí âÿ á-íóíéàðàäûúûëûãëàðûíûí òÿùëèëè, Àçÿðáàéúàíïîåçèéàñûíà âÿ ÿäÿáè-èúòèìàè ôèêðèíÿýÿòèðäèêëÿðè éåíèëèêëÿðè âÿ ùÿì÷èíèíáó ðîìàíòèêëÿðèí Øÿðã âÿ Àâðîïà ðî-ìàíòèêëÿðè èëÿ ìöãàéèñÿñè ÿäÿáèééàò-øöíàñëûãäà ðîìàíòèçìèí ìàùèééÿòèáàðÿäÿ äþíöø íþãòÿñè îëäó. ÑîíðàëàðÉàøàð Ãàðàéåâ àäûíû ÷ÿêäèéèì ùÿìèíêèòàáûíäà éàçàúàã êè: "Ìîíîãðàôè-éàäëà ðîìàíòèçì, ùÿð øåéäÿí ÿââÿë,õöñóñè èäåéà ìÿçìóíó îëàí áèð éàðà-äûúûëûã ìåòîäó êèìè, þçöíÿìÿõñóñâàùèä öìóìè ìþâçó àëÿìè, ïðîáëåì-ëÿðè, áÿäèè èôàäÿ âàñèòÿëÿðè îëàí áèðÿäÿáè úÿðÿéàí êèìè" õàðàêòåðèçÿ åäè-ëèð.

Ìÿììÿä Úÿôÿð ìöÿëëèìÿ ùÿñð åò-äèéèì áó éàçûäà îíóí áöòöí éàðàäû-úûëûã àëìèíè òàì øÿðù åòìÿê íèééÿòèí-äÿ îëìàäûì. Îíóí Ñàáèðÿ, Ìèðçÿ Úÿ-ëèëÿ, Îðäóáàäèéÿ, Ñ.Âóðüóíà ùÿñð åò-äèéè ñàíáàëëû ìÿãàëÿëÿðèíäÿí, ùÿì÷è-íèí "Íèçàìèíèí ôèêèð äöíéàñû",ìöàñèð ÿäÿáèééàòäàí ñþç à÷àí "Ñÿ-íÿò éîëëàðûíäà", "Ùÿìèøÿ áèçèìëÿ"ìÿãàëÿëÿð òîïëóñóíäàí, ñûðô èÿíãèä-÷èëèê ôÿàëèééÿòèíäÿí, áèð ñûðà åëìè-íÿ-çÿðè ìÿãàëÿëÿðèíäÿí ñþç à÷ìàäûì.Ñàäÿúÿ, óñòàä òÿíãèä÷è âÿ ÿäÿáèééàò-øöíàñà, ÕÕ ÿñðèí áþéöê çèéàëûñûíàñåâýèìè èôàäÿ åòäòèì. Íÿ éàõøû êè,äöíéàäà, áèçèì ôèêèð, åëì, ñÿíÿò àëÿ-ìèíäÿ Ìÿììÿä Úÿôÿð êèìè ìùå÷âàõò èøûüû ñþíìÿéÿí áèð óëäóç âàð…

ÌßÌÌßÄ ÚßÔßÐ ÑÅÂÝÈÑÈÂÀÃÈÔ ÉÓÑÈÔËÈ, ôèëîëîýèéà åëìëÿðè äîêòîðó

16 4 èéóë 2020-cè ilßÄÀËßÒ

Òÿñèñ÷è âÿ áàø ìÿñëÿhÿò÷è:Àãèë ÀÁÁÀÑ

Áàø ðåäàêòîð:

Èðàäÿ ÒÓÍÚÀÉ

Òèðàæ: 1531

Ñèôàðèø: 25

×àïà èìçàëàíìûøäûð:

03.07.2020

Ãÿçåò “ßäàëÿò” ãÿçåòèíèí áèëýèñàéàð ìÿðêÿçèíäÿéûüûëûá ñÿhèôÿëÿíìèø âÿ “Àçÿðáàéúàí”

íÿøðèééàòûíäà îôñåò öñóëó èëÿ ÷àï åäèëìèøäèð.

Ìöÿëëèôëÿðèí ìþâãåéè èëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâãåéè öñò-öñòÿ äöøìÿéÿ áèëÿð.

ÊÀÏÈÒÀË Áàíêûí 1 ñàyëû Íÿñèìè ðàyîí ôèëèàëû.êîä: 200112 h\h

Ìöõáèð håñàá: 0137010001994S.W.I.F.T. Áèê: AIIBAZ 2xùåñàá N:38070019411100451111 ÂÞÅÍ: 1300456161

Èíäåêñ:0107 Ãåéäèééàò íþìðÿñè 100

Öíâàí: Áàêû ÀÇ.1073 Ìÿòáóàò ïðîñïåêòè, 529-úó ìÿhÿëëÿ, “ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ” íÿøðèééàòû, 6-úû ìÿðòÿáÿ.

Òåëåôîí: 538-05-50, 538-51-31. 534-55-98 Ôàêñ: 539-80-26

adaletqezeti@rambler.ruadaletqezeti@mail.ru, adaletqezeti@box.az

(ÿââÿëè 14-úö ñÿùèôÿäÿ)

À.Åéíøòåéíäÿí ñîðóøàíäà êè,"Éîëó-íó èøûãëàíäûðàí âÿ ñÿíÿ çàìàí-çàìàíùÿéàòè ñåâèíúëÿðëÿ ãàðøûëàøìàã úÿñàðÿòèâåðÿí èäåàëëàð íÿëÿð îëóáäó."

Î, ìÿðùÿìÿò, ýþçÿëëèê ìÿôùóìóíäàíãàáàã ùÿãèãÿòèí àäûíû ÷ÿêìèøäèð.

Ìÿùÿììÿä ïåéüÿìáÿð äåéÿðìèø:"Åé Àëëàù , èñòÿéèðÿì ìÿíÿ Ùÿãèãÿòèäàíûøàí äèë âåðÿñÿí!"

Ìÿí äÿ ùÿìèí äóàíû åäÿ-åäÿ éàâàø-éàâàø áó éàçûíûí ñîíóíà éàõûíëàøûðàì...

Ú.Ðóìè éàçûð: "Àëëàù áèçè îíà ýþðÿéàðàäûá êè, áèçèì âàñèòÿìèçëÿ ùÿãèãÿòäÿðê åäèëñèí."

Âÿùäÿò ñèððèíÿ î êÿñ áÿëÿä îëäó êè,éîëáîéó äàéàíìàäàí ùÿãèãÿòÿ äîüðó éîëýåòäè.

"... Îíäà ( èíñàíäà) âàðëûãäàí àçà-úûã áèð øåé ãàëñà Ùÿãèãÿò äÿðÿúÿñèíÿ÷àòà áèëìÿç" (Ì.Øÿáöñòÿðè)

Áèð óëó ñþçöíäÿ äåéèëèð: "Òÿêúÿ áèðéîë âàð -ùÿãèãÿò éîëóäóð. Áöòöí ãàëàí-ëàð éîëñóçëóãäóð."

Ùÿãèãÿò ñÿí ñöáóò åòäèéèí äåéèë, ñÿíñöáóò åäÿ áèëìÿäèéèíäèð.

Ùÿãèãÿò àõûðû îëàí éîõ, îëìàéàíäûð!?Îëæàñ Ñöëåéìàíîâóí "Àç è éà"ÿñÿðèíèí

ãàïàëû ìöçàêèðÿñèíäÿ ùÿãèãÿòè îðòàéà ÷û-õàðìàã ö÷öí 47 àêàäåìèê, ìöõáèð öçâ âÿåëìëÿð äîêòîðó èøòèðàê åäèá. Ìöÿëëèôè íÿãÿäÿð ãûíàñàëàð äà, òÿíãèä åòñÿëÿð äÿ, òÿô-òèø åòñÿëÿð äÿ, ýöíàùêàð ÷ûõàðìàã èñòÿñÿ-ëÿð äÿ, àõûðäà áþéöê éàçû÷û âÿ òÿäãèãàò÷û-íûí ùàãëû îëäóüó îðòàéà ÷ûõûá. Îíóí àëèìîëìàã ö÷öí êèòàá éàçäûüû, ìöäàôèÿ åòäèéèéîõ, ùÿãèãÿòè ìöäàôèÿ åòäèéè ìÿëóì îëóá!

Áó ùàäèñÿ äÿ áèð äàùà ýþñòÿðèð êè, ùÿ-ãèãÿò âàðäûð. Ëàêèí áèð øÿðòëÿ ! Ýþðöíÿíâÿ ýþðöíìÿéÿí òÿðÿôëÿðèëÿ.Î.Ñöëåéìà-íîâ î ìöçàêèðÿíè þçö áåëÿ ãèéìÿòëÿíäè-

ðèá: "Ùöúóì ìöäàôèÿíèí ÿí éàõøû ôîð-ìàñûäûð. Äèññåðòàñèéà ìöäàôèÿñèíèí éîõ,Ùÿãèãÿòèí!"

Áÿñ äåéèðäèëÿð , ùÿãèãÿò äåéèëÿí ùå÷íÿ éîõäóð?! Áÿëêÿ Ùÿãèãÿò õÿéàëûìûç-äûð? Áÿëêÿ Íÿñèìè äàùà äöç äåéèðìèø:"Õÿéàëûìûç -ùÿãèãÿòèìèçäèð?!"

Àíúàã áó äà ñîí äåéèë.Î.Ñöëåéìàíîâóí äàùèéàíÿ áèð ôèêðèíÿ

äÿ ëàãåéä ãàëìàã îëìóð. "Ìèí ñþç éàëàí-äûð. Ùÿãèãÿò ìèí áèðèíúè ñþçäÿäèð."

Èíàíìàã èñòÿéèðñÿí.Èíàíìàéà áèëìèðñÿí!Äåéèëÿíÿ ýþðÿ, Ñèìóðã ãóøó ùÿãèãÿò

àõòàðà-àõòàðà äöíéàäàí êöñöá ÿôñàíÿâèÃàô äàüûíûí àðõàñûíà ÷ÿêèëèá. ßôñàíÿäÿäåéèëèð êè, îí ìèíëÿðëÿ, éöç ìèíëÿðëÿ ãóøáó ñÿôÿðÿ ÷ûõûáìûøëàð.

×îõëàðû ìÿíçèëÿ ÷àòà áèëìÿéèá, ãûðûëûáéàðûéîëäà ãàëûáëàð.Ùÿìèí äàüà éàëíûç Ñè-ìóðã (îòóç ãóø) ýÿëèá ÷àòà áèëèá. Îòóç ãóøáîéëàíûá-áîéëàíûá àõûðäà ýÿçäèêëÿðè Ñè-ìóðãóí þçëÿðè îëäóüóíó àíëàéûáëàð. Äàüàáàõûáëàð, þçëÿðèíäÿí áàøãà ùå÷ íÿéè ýþð-ìÿéèáëÿð. Þçëÿðèíÿ áàõûá Ñèìóðãó ýþðöá-ëÿð. Ýþðöáëÿð êè, àõòàðäûãëàðû ùÿãèãÿò ùÿ-ìèí Ñèìóðãäóð-îòóç ãóø! Îòóç ãóø ñàíêèáèð ãóøäóð?!

Èñà Ìóüàííàíûí øÿðùèíÿ ýþðÿ Íèçàìè-íèí " Éåääè ýþçÿë" ÿñÿðèíäÿ áàø ãÿùðÿ-ìàí Áÿùðàì Ýóð Àò"ûíû (Îä-óíó-Ùÿãè-ãÿòèíè) Ìàüàðàéà- Áàü ßðÿ ( Áàü èøûüûíà)÷àïûð. Ãîâëàäûüû, îâëàìàã èñòÿäèéè Ýóðóíàðäûíúà áó, äåéèëÿí (àõòàðûëàí) Ùÿãèãÿòäè-ìè? Áèð éàíäàí èçè ìàüàðàäà éîõà ÷ûõûð,áèð éàíäàí äà Éóíèñ Èìðÿ "Ùÿãèãÿòèíìÿíàñûíû øÿðù èëÿ áèëìÿäèëÿð" äåäèéè ùàë-äà.

Áó íàñûë áèð äöíéà, ùåêàéÿñè çîð,Ìÿêàíû áèð ñÿòèù, çàìàíû âåùèì.

Áöòöí áèð êàèíàò ìöøÿìáÿ, äåêîð,Áöòöí áèð èíñàíëûã éàëàíà òÿñëèì!...Áóìó ðþéàëàðäà ...Ñèððèíè àðàðêÿí ïàòëàéàí ýöëëÿ?...Àë (áó äà) ñàíà ùàêèêàò....

(Í.Ô.Ãûñàêöðÿê)

Áöòöí èíñàíëûüûí éàëàíà òÿñëèì îëäó-üóíó òÿêúÿ áó ìöäðèê èíñàí äåñÿéäè íÿâàðäû êè!

Äÿùøÿò îíäàäû êè, ùÿãèãÿòèí íÿ îëäó-üóíó Ùÿãèãÿò þçö äåéÿ...

...Áèð ìöäðèê àäàì ùÿãèãÿòè àõòàðà-àõ-òàðà ýÿëèá Ùèìàëàé äàüûíûí ÿòÿêëÿðèíÿ÷ûõäû.

Îíà äåìèøäèëÿð êè, Ùÿãèãÿòÿ ýåäÿíéîë ñàü òÿðÿôÿ ýåäÿí éîëäóð. Î äà éîëóíñàüûíà äöøöá àõûð êè, Ùèìàëàé äàüûíäà áèðìàüàðàäà ùÿãèãÿòèí èçèíÿ äöøäö. Þéðÿíäèêè, àõòàðäûüû ùÿãèãÿò áèð äàüûí äÿðèí ìà-üàðàñûíäàäûð. Ýÿëèá ìàüàðàíû òàïûð âÿ è÷ÿ-ðè ýèðèð.

Ýþðöð êè, Ùÿãèãÿò íèìäàø áèð ïàëòàðäà-äûð, áÿäÿíèíè éàðà áàñûá, ÿëèíäÿ ãóðä ÷þ-ðÿê éåéèð.

Ìöäðèê îíà éàõûíëàøûá "Ñÿí Ùÿãèãÿò-ñÿíìè?" äåéÿ ñîðóøóð... "Áÿëè" úàâàáûíûäåéèð:" Áÿñ ìÿí èíñàíëàðà Ùÿãèãÿòèí áåëÿîëäóüóíó ãàéûäûá íåúÿ äåéèì?"

Ùÿãèãÿò úàâàá âåðèð:" Ýåò, éàëàí ñþé-ëÿ".

Í.Ô.Ãûñàêöðÿéèí "Áèð àäàì éàðàòìàã"ïèéåñèíèí áàø ãÿùðÿìàíû Õîñðîâ áÿé äå-éèð: "Áèëìÿêäÿí, áèëìÿéÿðÿêäÿí Àëëàùàäîüðó éîë ýåòìÿê âàð, ÷àòìàã éîõäó."

Åëÿ ùÿãèãÿòÿ äîüðó ýåäÿí éîëäà äàéîë÷óíó áó àãèáÿò ýþçëÿìèðìè?!

Ï.Ñ. "Äöíéàäà ùÿð øåé éàëàíäûð"(À.Äå Ñåíò Åêçóïåðè)

Äîüðóäàíìû?!

2016-úû èëäÿ îëìóø áèð ùàäèóñÿíèîõóúóëàðûìûçûí íÿçÿðèíÿ ÷àòäûðûá ñîí-ðà éåíè õÿáÿðÿ êå÷ìÿéè ëàçûì áèëäèê:Äåìÿëè, 2016-úû èëèí ÿââÿëèíäÿ "Åóðî-âèñèîí 2011" òÿìñèë÷èìèç Íèýàð Úàìà-ëûí äþéöëìÿ õÿáÿðè éàéûëìûøäû. Äàùàñîíðà èñÿ Àçÿðáàéúàíà ãÿëÿáÿ ñåâèíúèéàøàäàí ñÿíÿò÷èíèí ñåâýèëèñèíèí ãî-ùóìëàðû òÿðÿôèíäÿí ùöúóìà ìÿðóçãàëäûüû ìÿëóì îëóá.

Ùÿéàò éîëäàøûíäàí áîøàíäûüûíû èúòè-ìàèééÿòÿ 2015-úè èëäÿ à÷ûãëàéàí ÍèýàðÚàìàë Àçÿðáàéúàíûí éöêñÿê âÿçèôÿëèìÿìóðëàðûíäàí áèðèíèí Òöðêèéÿäÿ éàøà-éàí îüëó èëÿ åøã éàøàéûá.

Èôà÷ûíûí éàõûí ÷åâðÿñèíäÿí ÿëäÿ îëó-íàí ìÿëóìàòäà áèëäèðèëèð êè, Íèýàð Úàìàëìöòÿìàäè îëàðàã ñåâýèëèñè èëÿ Òöðêèéÿäÿýþðöøöá. Ñåâýèëèñèíèí éöêñÿê âÿçèôÿëèìÿìóðóí îüëó îëìàñû îíà ïðîáëåìëÿðéàøàäûá. 20-21 éàøëû ñóáàé þâëàäëàðûíûíèêè óøàã àíàñû èëÿ ýþðöøìÿñè îüëàíûí âàëè-äåéíëÿðèíè íàðàùàò åäèá. Âàëèäåéíëÿð áó-íóí ãàðøûñûíû äÿôÿëÿðëÿ àëìàüà ÷àëûøñàëàðäà úÿùäëÿðè áîøà ÷ûõûá. Ñåâýèëèëÿðè àéûð-ìàã ìöìêöí îëìàéûá.

Úÿùäëÿðèíèí áîøà ÷ûõäûüûíû ýþðÿí âà-ëèäåéíëÿð ÷ûõûø éîëóíó Íèýàð Úàìàëû ãîð-õóòìàãäà ýþðöáëÿð. Áóíäàí ñîíðà èôà÷ûìÿìóðóí àäàìëàðû òÿðÿôèíäÿí ìþùêÿìäþéöëöá.

Ùÿéàòè òÿùëöêÿíèí ðåàëëûüûíû äÿðêåäÿí èôà÷û àéðûëìàã ãÿðàðûíû âåðèá.

Ìÿñÿëÿ èëÿ áàüëû Íèýàð Úàìàëëà ÿëàãÿñàõëàìàã èñòÿñÿê äÿ, úÿùäëÿðèìèç áîøà÷ûõäû. Èôà÷ûíûí éåíè ïðîäöñåðè èñÿ ñàéòûìû-çà à÷ûãëàìàñûíäà ùàäèñÿäÿí ìÿëóìàòñûçîëäóüóíó áèëäèðäè: "Ìÿí Íèýàð õàíûìëà÷àëûøìàüà éåíè áàøëàìûøàì. Ñèçèí äåäèê-

ëÿðèíèçè èëê äÿôÿäèð åøèäèðÿì. Îíà ýþðÿ äÿùå÷ íÿ äåéÿ áèëìÿéÿúÿì", - äåéÿõÿáÿðèíÿ òÿñäèã, íÿ äÿ òÿêçèá åäèá.

Õàòûðëàäàã êè, Íèýàð Úàìàë 7 ñåíòéàáð1980-úè èë òàðèõèíäÿ Áàêû øÿùÿðèíäÿ àíà-äàí îëóá. 2005-úè èëäÿ êèïðëè Ùàëóê Úà-ìàëëà àèëÿ ãóðóá âÿ Èíýèëòÿðÿíèí ïàéòàõòû

Ëîíäîíäà éàøàéûá. Áó åâëèëèêäÿí èêè ãûçþâëàäû âàð: Æàñìèí âÿ Ñÿèäÿ.

Íèýàð Úàìàëäàí áèð éåíè õÿáÿð äÿâàð. Þòÿí ýöí ñîñèàë øÿáÿêÿëÿðäÿ ìö-üÿííè Íèýàð Úàìàëûí Ëîíäîíà ýåòìÿéèèëÿ áàüëû õÿáÿðëÿð éàéûëìûøäû. Áóíà ñÿ-áÿá èñÿ Íèýàðûí èíñòàãðàì ùåñàáûíäà ùà-âà ëèìàíûíäà ôîòî ïàéëàøàðàã "Ýåòäèì"éàçìàñû îëóá.

Àäàëåò. àç õÿáÿð âåðèð êè, èíñòàãðàìùåñàáûíäà áóíóíëà áàüëû à÷ûãëàìà âåðÿíÍèýàð ãåéä åäèá êè, ÿñëèíäÿ ÷ÿêèëèø ö÷öíùàâà ëèìàíûíäà îëóá.

"Äöíÿí "Ëîíäîíà ýåäèðÿì" äåéÿ,(ïðàíê) ïàéëàøäûì. Èíñàíëàðûí ðåàêñè-éàñû ìàðàãëû èäè...Áàõûðàì êè, úèääè-úèääè "éóéóá-ñÿðèðëÿð". Ñÿðùÿäëÿðáàüëûäûðñà, íåúÿ Ëîíäîíà ýåäÿ áèëÿ-ðÿì?"

ßíòèãÿ Ðÿøèä

4 éàøëû èò 54 éàøëû èíñàíëà åéíèäèð - ÉÅÍÈ ÈÄÄÈÀ

Áó ýöíÿ êèìè áåëÿ áèð ôèêèðâàð èäè êè, 1 éàøûíäà îëàí èò 7éàøëû èíñàíà áÿðàáÿðäèð. Éÿíèèòëÿð èëê éàøëàðûíäà äàùà òåçîëüóíëàøûðëàð.

ÀÁØ-ûí Êàëèôîðíèéà Óíèâåð-ñèòåòèíäÿí îëàí àðàøäûðìà÷ûëàðèòëÿðëÿ áàüëû ìàðàãëè áèð èø îðòà-éà ãîéäóëàð. Èòëÿðèí ýåíîìëàðûí-äàêû ìåòàë ãðóïëàðû àðàøäûðàí ìöòÿõÿññèñëÿð èëê áèð íå÷ÿ èëäÿêèèíêèøàôûí äàùà ñöðÿòëè ýåòäèéè íÿòèúÿñèíÿ ýÿëäèëÿð. Èòëÿðäÿêè èëê7 ùÿôòÿíèí èíñàíëàðäàêû 9 àéà áÿðàáÿð îëäóüóíó, áó äþâðäÿùÿì èòëÿðäÿ, ùÿì äÿ èíñàíëàðäà ñöä äèøëÿðèíèí ÷ûõäûüûíû äåäè-ëÿð. Ãóàðäèàí ãÿçåòèíäÿ äÿðú îëóíàí õÿáÿðÿ ýþðÿ 1 éàøëû áèð êè-òèí èíêèøàôûíûí 30 èíñàí éàøûíà áÿðàáÿðäèð. Àíúàã áó îëüóíëàø-ìà ñàáèò äåéèë. Àðàøäûðìà÷ûëàð 4 éàøûíà ÷àòàí èòèí 54 éàøëû èí-ñàíëà áÿðàáÿð îëäóüóíó âóðüóëàéûáëàð. 14 éàøëû èò èñÿ 70 éàøëûèíñàíà áÿðàáÿðäèð.

Åìèíãóåé

Àñòàðà ðàéîíó Øàùàüàúû êÿíä ñàêèíè Ìöðñÿëîâ Åìèí Ìöðñÿë îüëóíàâåðèëìèø 3 Ìàðò 1998-úè èë òàðèõëè 12 ñàéëû ãÿðàðû èëÿ òîðïàã àêòû (ÆÍ:0071êîä80112018)èòäèéè ö÷öí åòèáàðñûç ñàéûëñûí.

***Ëÿíêÿðàí ðàéîíó Ëèìàí(Ïîðò-Èëè÷) Øÿùÿð ñàêèíè Úÿáèéåâ Úàâàä

ßâÿç îüëóíà ìÿõñóñ 18 Èéóí 1998-úè èë òàðèõëè 11 íþìðÿëè ãÿðàðû èëÿ òîð-ïàüûí ìöëêèééÿòÿ âåðèëìÿñèíÿ äàèð äþâëÿò àêòû (ÆÍ:1754 êîä 80202004)èòäèéè ö÷öí åòèáàðñûç ñàéûëñûí.

***Áàêû øÿùÿðè, À. Ýÿðàéáÿéëè êö÷. åâ 11/15 ìÿí. 105 öíâàíûíäà ãåé-

äèééàòäà îëàí Àááàñëû Íàèëÿ Îãòàé ãûçûíà ìÿõñóñ, Áàêû øÿùÿðè Õÿçÿððàéîíó, Òöðêàí ãÿñÿáÿñè, "Øÿðã" á/é-íûí 2 ñåêòîðóíäà 12, 13, 14, 17ñàéëû òîðïàãëàðûí Äàøûíìàç ßìëàêûí Äþâëÿò Ðåéåñòðè Õèäìÿòè òÿðÿôäÿíâåðèëìèø ÷ûõàðûøëàðû èòäèéè ö÷öí åòèáàðñûç ñàéûëûð.

ÀÀëëëëààùù ððÿÿùùììÿÿòò ååëëÿÿññèèííÀçÿðáàéúàí òåëåâèçèéà âÿ

ðàäèî éàéûìëàðûíûí êèíî ïðîã-ðàìëàðû âÿ äóáëéàæûí áàø ðå-äàêòîðó, ÿìÿêäàð èíúÿñÿíÿòõàäèìè ðåæèññîð Åòèáàð Áàáà-éåâ êîðîíàâèðóñäàí âÿôàòåäèá. Þëêÿìèçäÿ Åòèáàð Áà-áàåâ áèð ÷îõ òåëåâèçèéà ëàéèùÿ-ëÿðèíèí, áÿäèè-ïóáëèñèñòèê, ñÿ-íÿäëè, ìóñèãèëè âèäåî âÿ ãûñà-ìåòðàæëû ôèëìëÿðèí ðåæèññîðó êè-ìè òàíûíûá.

Ðóùó øàä îëñóí!

***Òöðêèéÿíèí Àçÿðáàéúàí-

äàêû ñÿôèðëèéèíèí ìÿäÿíèééÿòâÿ òàíûòûì öçðÿ åêñ-ìöøàâè-ðè, øàèð-éàçàð Èðôàí ×èôò÷è âÿ-ôàò åäèá.

È. ×èôò÷è Èñòàíáóëäà êå÷èð-äèéè èíôàðêò íÿòèúÿñèíäÿ ùÿ-éàòûíû èòèðèá.

Îíóíëà âèäà ìÿðàñèìèáàçàð ýöíö Èñòàíáóë Óíèâåð-ñèòåòèíäÿ áàø òóòàúàã. Òöð-êèéÿ âÿ Àçÿðáàéúàíûí ìöúà-

äèëÿñè ö÷öí úÿáùÿíèí òàì ìÿð-êÿçèíäÿ éåð àëûðäû, ôÿäàêàðëûãëàð ýþñòÿðèðäè. Èêè þëêÿíèí ãàð-äàøëûüûíà áþéöê òþùâÿëÿð âåðèðäè.

Ðóùó øàä îëñóí!

Àãèë Àááàñ Âàñèô Áàáàéåâÿ ÿçèçèÅÒÈÁÀÐ ÁÀÁÀÉÅÂÈÍ

âàõòñûç âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöç-íëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.

ßáöëôÿò Ìÿäÿòîüëó Âàñèô Áàáàéåâÿ ÿçèçèÅÒÈÁÀÐ ÁÀÁÀÉÅÂÈÍ

âàõòñûç âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöç-íëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.

Êÿíä Òÿñÿððöôàòû Íàçèðëèéè Àãðàð Åëì âÿ ÈííîâàñèéàÌÿðêÿçèíèí äèðåêòîðó Èìðàí Úöìøöäîâ ìÿðêÿçèí áàøìÿñëÿùÿò÷èñè Åìèí Íåìÿòçàäÿéÿ ãàðäàøû

ÑÀÌÈÐÈÍâàõòñûç âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèéèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí ùöç-

íëÿ áàøñàüëûüû âåðèð.

Êÿíä Òÿñÿððöôàòû Íàçèðëèéè ßêèí÷èëèê ÅÒ Èíñòèòóòóíóíäèðåêòîðó Ôàèã Õóäóéåâ âÿ èíñòèòóòóí êîëëåêòèâè ÀãðàðÅëì Ìÿðêÿçèíèí áàø ìÿñëÿùÿò÷èñè Åìèí Íåìÿòçàäÿéÿãàðäàøû

ÑÀÌÈÐÈÍâàõòñûç âÿôàòûíäàí êÿäÿðëÿíäèêëÿðèíè áèëäèðèð âÿ äÿðèí

ùöçíëÿ áàøñàüëûüû âåðèðëÿð.

ÙßÃÈÃßÒ

Íèýàð Úàìàëû ïàéëàøûì åòäè: Èçëÿéèúèëÿðè îíó "éóéóá-ñÿðäèëÿð"

(åññå)

"Ðóñëàíà Ýåå" éåíÿñîéóíäó: "×èìÿðëèê âàõòû"

Éàðû÷ûëïàã ÷ÿê-äèðäèéè øÿêèëëÿðè èëÿ

ùÿð çàìàí ýöí-äÿìè çÿáò åòìÿ-éè áàúàðàíùÿìéåðëèìèç,À ì å ð è ê à ä àéàøàéàí"Ðóñ-ëàíà Ýåå" ëÿ-

ãÿáè èëÿ òàíûíà-íàçÿðáàéúàíëû

ìîäåë,"ôàñùèîí"áëîãåð Ðóñëàíà Úà-

âàäîâà éåíÿ àëÿìè áèð-áè-ðèíÿ ãàòìàüû áàúàðûá. ßââÿëúÿ áèðíöàíñû õàòûðëàäàã:

Éàäûíûçäàäûðñà, 2016-úû èëäÿ Ôðàí-ñà, Óêðàéíà âÿ Àçÿðáàéúàíäà ìÿøùóðìîäà æóðíàëû òÿðÿôèíäÿí êå÷èðèëÿí èëëèê"Ë'Îôôèúèåë" ìöêàôàòëàðûíäà î, èêè êà-òåãîðèéàéà - "ßí éàõøû Ìîäåë" âÿ "ßíéàõøû Ìîäà Áëîýåð" ìöêàôàòëàðûíà ëà-éèã ýþðöëöá.

Úàâàäîâà ùÿì äÿ çÿðýÿðëèê äèçàéíå-ðè èøè èëÿ äÿ ìÿøüóë îëóð. Èñòàíáóëäàîõóéàí Ðóñëàíà äàùà ñîíðà òÿùñèëèíèËîñ-Àíúåëåñäÿ äàâàì åòäèðìÿê ö÷öíîêåàíûí î òàéûíà êþ÷öá. Ùàçûðäà Ðóñ-ëàíà ÀÁØ-äà éàøàéûð âÿ áëîýýåðëèê ôÿà-ëèééÿòèíè äàâàì åòäèðèð. "Ðóñëàíà Ýåå"áó äÿôÿ ñåêñóàë ïàéëàøûìû èëÿ éåíÿ äèã-ãÿòè öçÿðèíÿ úÿìëÿéèá.

Àäàëåò.àç õÿáÿð âåðèð êè, Ôëîðèäàäàáèêèíèäÿ ÷ÿêäèðäèéè øÿêëèíè èçëÿéèúèëÿðèèëÿ áþëöøöá.

"×èìÿðëèê âàõòû" áàøëûüû èëÿ ïàéëàøû-ëàí ôîòîéà 80 ìèíäÿí ÷îõ áÿéÿíìÿ ýÿ-ëèá.

ßíòèãÿ