Արմետ 35/0.4կՎենթակայանըսնողօդային...

ATMS Solutions

"ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս" ՍՊԸՀայաստան, Երևան, 0010Հանրապետության ՀրապարակՎ. Սարգսյան 26/3, գրասենյակ 713Հեռ. Բջջ.+37410 5 +37499 10949583643,[email protected], www.atms.am

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության

գնահատման հաշվետվություն

Մշակող

"ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս" ՍՊԸ

"

"

Արմետ 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային

գծի N53 հենարանի տեղափոխում սողանքային

գոտուց աշխատանքային նախագծի

"

Սեպտեմբեր, 2016թ.

Պատվիրատու

"ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԷԼԵԿՏՐԱԿԱՆ ՑԱՆՑԵՐ" ՓԲԸ

"Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր" ՓԲԸ

"Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի տեղափոխում սողանքային գոտուց" աշխատանքային նախագիծ

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն

"Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր" ՓԲԸ "Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի տեղափոխում սողանքային գոտուց" ԱՇԽԱՏԱՆՔԱՅԻՆ ՆԱԽԱԳԾԻ Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն

"ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս" ՍՊԸ տնօրեն _____________________ Ա. Տեր-Թորոսյան

"____"_____________ 2016թ.

"ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս" ՍՊԸ

Հայաստան, Երևան, 0010 Հանրապետության Հրապարակ Վ. Սարգսյան 36/3, 7-րդ հարկ Գրասենյակ 713 Հեռ.` +37410 583643 Բջջ.` +37499 109495 [email protected] www.atms.am

Սեպտեմբեր 2016 2/60 Rev.01



Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒՆ

Շրջակա միջավայրի վրա մարդկային գործունեության վնասակար ազդեցության կանխման, կենսոլորտի կայունության պահպանման, բնության և մարդու կենսագործունեության ներդաշնակության պահպանման համար կարևորագույն նշանակություն ունի յուրաքանչյուր նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության ճշգրիտ և լիարժեք գնահատումը: Գործունեության բնապահպանական գնահատումը պետք է ներառի ուղղակի և անուղղակի ազդեցության կանխորոշումը, նկարագրությունը և հիմք հանդիսանա դրանց կանխարգելման կամ հնարավոր նվազեցման պարտադիր միջոցառումների մշակման համար:

ՀՀ Սյունիքի մարզի Ճակատեն գյուղի վարչական սահմաններում՝ "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածքում գտնվող "Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի ապամոնտաժման/տեղադրման և շահագործման փուլերում շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատումը (այսուհետ՝ ՇՄԱԳ) կատարվել է "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքի և էկոլոգիական ոլորտի այլ նորմատիվատեխնիկական ակտերի համաձայն (տես Գլուխ 6):

Աշխատանքային նախագծի ՇՄԱԳ հաշվետվությունը ներառում է՝

• նախատեսվող գործունեության նկարագիրը, ֆիզիկական բնութագիրը, տեխնիկական և տեխնոլոգիական լուծումները, օգտագործվող նյութերի, արտանետումների, արտահոսքերի, թափոնների ծավալները, ֆիզիկական ներգործությունների մակարդակը,

• նախատեսվող գործունեության հնարավոր տարբերակների, այդ թվում նաև հրաժարման (զրոյական) տարբերակի նկարագիրը, ընտրված տարբերակի հիմնավորումը,

• հնարավոր ազդեցության ենթակա տարածքի շրջակա միջավայրի և բնական պայմանների նկարագիրը, էկոլոգիական և սոցիալական հնարավոր ազդեցությունների, ռիսկերի ու օգուտների վերլուծությունը և գնահատումը,

• շրջակա միջավայրի հնարավոր տնտեսական վնասի հաշվարկը և գնահատումը,

• հնարավոր արտակարգ իրավիճակների նկարագիրը, ազդեցության ծավալները, ինչպես նաև նվազեցման, մեղմացման կամ վերացման հնարավորությունները,

• բացասական ազդեցությունների կանխարգելման, մեղմացման, նվազեցման և շրջակա միջավայրին հասցվող վնասի փոխհատուցման համար նախատեսվող միջոցառումների (շինարարության և շահագործման փուլերում) ծրագիրը,

• նախատեսվող գործունեության, հնարավոր ազդեցությունների, վերլուծությունների և գնահատումների պատկերավոր վկայություններ, մասնավորապես՝ աղյուսակներ, նկարներ, քարտեզներ, գրաֆիկներ, սխեմաներ և այլն:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ..............................................................................................6 2. ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ ............................................................................................................................6 3. ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ .............................................7 4. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ ԵՎ

ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ .................................................................................................................8 5. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ

ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ..............................................................................................................9 5.1 ՇՄԱԳ նպատակը .........................................................................................................................9 5.2 ՇՄԱԳ հաշվետվության կազմը .....................................................................................................9 5.3 ՇՄԱԳ մեթոդաբանությունը .........................................................................................................9 6. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ԴԱՇՏԸ .........9 7. ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ ....................................................................... 13 7.1 Նախատեսվող գործունեության հողատարածքը ....................................................................... 15 7.2 Հենարանի ապամոնտաժման, նոր հենարանի տեղադրման աշխատանքների և նյութական

ռեսուրների տեխնիկական բնութագրերը և ծավալները ............................................................ 15 7.3 Հողային և ռեկուլտիվացման աշխատանքների ծավալները ...................................................... 17 7.4 Նախագծի իրագործման հիմնական միջոցառումները, կիրառվող նյութերը, տեխնիկական

միջոցները և աշխատուժը .......................................................................................................... 17 7.5 Այլընտրանքային տարբերակներ .............................................................................................. 18 8. ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԸՆՏՐՎԱԾ ՏԱՐԲԵՐԱԿԻ

ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ ........................................................................................................................ 19 8.1 Զրոյական տարբերակ (շարունակել էլեկտրամատակարարումը վթարային վիճակում

գտնվող №53 հենասյունով օդային գծով) ................................................................................. 19 8.2 Վթարված հենարանի հատվածի անցկացումը ստորգետնյա մալուխագծով .............................. 19 9. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ ........................................................................................... 21 9.1 Նախատեսվող գործունեության տարածքի ֆիզիկա-աշխարհագրական նկարագիրը և

լանդշաֆտը ............................................................................................................................... 21 9.2 Տարածաշրջանի երկրաբանությունը ......................................................................................... 22 9.3 Սեյսմատեկտոնիկ պայմաններ ................................................................................................. 22 9.4 Տարածաշրջանի հողերի նկարագիրը ........................................................................................ 22 9.5 Ջրագրությունը .......................................................................................................................... 23 9.6 Կլիման և օդերևութաբանական պայմանները .......................................................................... 24 9.6.1 Ջերմաստիճանը ......................................................................................................................... 24 9.6.2 Խոնավությունը ......................................................................................................................... 25 9.6.3 Մթնոլորտային տեղումները ...................................................................................................... 25 9.6.4 Քամի ...................................................................................................................................... 25 9.7 Տարածաշրջանի օդային ավազանի մթնոլորտային արտանետումների բնութագիրը ................ 27 9.8 Կենսաբազմազանություն և հատուկ պահպանվող տարածքներ ............................................... 27 9.9 Կենդանական և բուսական աշխարհի նկարագիրը ................................................................... 28 9.9.1 Բուսական աշխարհը ................................................................................................................. 28 9.9.2 Կենդանական աշխարհը ........................................................................................................... 29 9.10 Բնական և մշակութային ժառանգություն ................................................................................. 29




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 9.11 Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը և ենթակառուցվածքները ..................................................... 30 10. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԿԱՆԽԱՏԵՍՎՈՂ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ................................................. 32 10.1 Ելակետային տվյալներ ............................................................................................................. 32 10.2 Մթնոլորտային արտանետումներ .............................................................................................. 34 10.3 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի վառելիքի ծախսի որոշման մեթոդակարգը ........... 34 10.4 Տրանսպորտային միջոցների և շինարարական տեխնիկայի գազանման արտանետումների

հաշվարկի մեթոդակարգը ......................................................................................................... 35 10.5 Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների հաշվարկը ............................................................... 36 10.5.1 Փուլ I, I.1 միջոցառում՝ АС-70/11 տիպի հաղորդալարի ապամոնտաժում .................................. 36 10.5.2 Փուլ I, I.2 և I.3 միջոցառումներ՝ հենարանի և հիմքերի ապամոնտաժում ................................. 37 10.5.3 Փուլ I, I.4 և I.5 միջոցառումներ՝ ապամոնտաժվող հենարանի, հիմքերի և այլն նյութերի

տեղափոխման աշխատանքներ ................................................................................................ 38 10.5.4 Փուլ II, II.1 միջոցառում՝ մոնտաժվող հենարանի, հիմքերի և այլ նյութերի տեղափոխման

աշխատանքներ ......................................................................................................................... 39 10.5.5 Փուլ II, II.3 և II.4 միջոցառումներ՝ հենարանի և հիմքերի տեղադրում և ամրացում .................. 40 10.5.6 Փուլ II, II.5 միջոցառում՝ АС-70/11 տիպի հաղորդալարերի մոնտաժում .................................... 41 10.5.7 Փուլ I-ում մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և

գնահատումը ............................................................................................................................. 42 10.5.8 Փուլ II-ում մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և

գնահատումը ............................................................................................................................. 43 10.5.9 Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում մթնոլորտ վնասակար նյութերի

գումարային արտանետումները ................................................................................................ 44 10.6 Ջրային ռեսուրսներ ................................................................................................................... 45 10.6.1 Շինարարական աշխատանքների ջրապահանջի հաշվարկը ..................................................... 45 10.6.2 Աշխատողների կոմունալ-տնտեսական ջրապահանջի հաշվարկը ............................................. 46 10.6.3 Կեղտաջրերի հաշվարկ .............................................................................................................. 46 10.7 Թափոնների և այլ նյութերի կառավարումը............................................................................... 47 10.8 Հողային ռեսուրսներ ................................................................................................................. 47 10.9 Կենսաբազմազանություն.......................................................................................................... 47 10.1 Արտակարգ իրավիճակներին պատրաստվածությունը .............................................................. 47 11. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻՆ ՀԱՍՑՎԱԾ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՎՆԱՍԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ ........................................ 48 11.1 Մթնոլորտային օդ ..................................................................................................................... 48 11.2 Հողային ռեսուրսներ ................................................................................................................. 49 11.3 Ջրային ռեսուրսներ ................................................................................................................... 50 11.4 Օդային ավազան վնասակար նյութերի արտանետման համար բնապահպանական

վճարները .................................................................................................................................. 51 12. ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐ ....................................................................... 51 13. ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԴԻՏԱՐԿՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ ................ 54 ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ ................................................................................................ 55 Հավելվածների մաս ............................................................................................................................... 56




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

1.1 Պատվիրատու՝ "Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր" ՓԲԸ 1.2 Ձեռնարկող՝ "Հայաստանի Էլեկտրական Ցանցեր" ՓԲԸ "Տաթև"

մասնաճյուղ 1.3 Պատվիրատու հասցեն՝ ՀՀ, ք.Երևան, Արմենակյան փող. 127 1.4 Ձեռնարկողի հասցեն՝ ՀՀ, Սյունիքի մարզ, ք. Կապան, Գործարանային 17 1.5 Նախատեսվող գործունեության

վարչական տարածքը՝ ՀՀ, Սյունիքի մարզ, Ճակատեն գյուղական համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածք (տես Նկար 2-ը)

1.6 Էլեկտրոնային փոստը՝ [email protected] 1.7 Հեռախոսի համարը՝ +37410 591227 1.8 Հիմնական գործունեության

տեսակը՝ Էլեկտրաէներգիայի բաշխում 1.9 Աշխատանքային նախագծի

մշակող՝ "Էներգացանցնախագիծ Ինստիտուտ" ՓԲԸ Լիցենզիա № 8781

1.10 ՇՄԱԳ հաշվետվության մշակող՝ "ԷՅ ԹԻ ԷՄ ԷՍ Սոլյուշնս" ՍՊԸ

2. ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ

ՀՀ՝ Հայաստանի Հանրապետություն

ՓԲԸ՝ Փակ բաժնետիրական ընկերություն

ՊՈԱԿ՝ Պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն

ՕԳ՝ Օդային գիծ

ՊՎՔ՝ Պոլիվինիլքլորիդ




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 3. ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ

Նախատեսվող գործունեության աշխատանքային նախագծի մշակման համար հիմք է հանդիսացել "Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր" ՓԲԸ-ի 2015 թվականի մարտի 24-ի № ՌԽ-02/977 գրությունը, համաձայն որի 35/0.4 կՎ "Արմետ" ենթակայանը սնող օդային գծի 1 №53 հենարանը հայտնվել է սողանքային գոտում: Կապան-Ճակատեն-Մեղրի ավտոճանապարհի կառուցման ընթացքում մեծացվել է ճանապարհի լայնությունը, ինչի հետևանքով փոքրացել է հենարանի հիմքը: Արդյունքում, բնահողի սողանքի պատճառով հենարանի հիմքերը բացվել են և ստեղծվել է վթարային իրավիճակ (տես Նկար 1-ը):

Նկ. 1. Սողանքի հետևանքով վթարային վիճակում գտնվող № 53 հենարանի հիմքի ճաքերը

Իրականացվող գործունեության նպատակն է՝ ապամոնտաժել վթարային վիճակում գտնվող № 53 հենարանը և կողքը տեղադրել նոր հենարան: Գործունեության արդիականությունը պայմանավորված է նաև այն հանգամանքով, որ օդային գիծը ապահովում է մի շարք սահմանամերձ բնակավայրերի2 էլեկտրամատակարարումը:

1 "Շիկահող" օդային գիծ 2 Տես 20.05.2002 թ.-ի ՀՀ սահմանամերձ տարածաշրջանների զարգացման համալիր ծրագիրը հաստատելու մասին ՀՕ-356-Ն օրենքը




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Նշված գործունեությունն ենթակա է շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության համաձայն 2014 թ.-ի հունիսի 21-ի "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքի 14-րդ հոդվածի 8-րդ ենթակետի, այն է. Փորձաքննության ենթակա են բոլոր նախատեսվող գործունեությունները, որոնք իրականացվելու են բնության հատուկ պահպանվող և անտառային տարածքներում, պատմամշակութային հուշարձանների սահմաններում, ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքներում: Այս դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է Բ կատեգորիայի ընթացակարգով:

4. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽՆԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ ԵՎ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

"Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի տեղափոխում սողանքային գոտուց" աշխատանքային նախագծի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական

գնահատման և փորձաքննության փուլում իրականացվել են հետևյալ աշխատանքները՝

1) Աշխատանքային նախագծի հիման վրա մշակվել է նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման հայտը:

2) 29.04.2016 թ.-ին Ճակատեն համայնքի համայնքապետարանում տեղի է ունեցել աշխատանքային նախագծի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման վերաբերյալ առաջին հանրային քննարկումը՝ շահագրգիռ կողմերի մասնակցությամբ: Հանրային լսումների արդյունքում որոշում է ընդունվել հավանություն տալ աշխատանքային նախագծի իրականացմանը:

3) 29.04.2016 թ.-ին ստացվել է Ճակատեն Գետաշեն համայնքի ղեկավարի գրությունը աշխատանքային նախագծի իրականացմանը նախնական համաձայնություն տալու վերաբերյալ:

4) 16.05.2016 թ.-ի HSE-087 գրությամբ նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման հայտը հանրային լսումների արձանագրության հետ միասին ներկայացվել է Բնապահպանության նախարարության "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննական կենտրոն" ՊՈԱԿ՝ նախնական փորձաքննության իրականացման նպատակով:

5) 30.06.2016 թ.-ին Ճակատեն համայնքի համայնքապետարանում տեղի է ունեցել աշխատանքային նախագծի շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման վերաբերյալ երկրորդ հանրային քննարկումը՝ շահագրգիռ կողմերի և Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննական կենտրոնի փորձագետի մասնակցությամբ:

6) 08.07.2016 թ.-ին Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննական կենտրոնը նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության նախնական գնահատման հայտի փորձաքննության և հանրային քննարկումների հիման վրա տրամադրել է ՇՄԱԳ հաշվետվութան մշակման համար № ՏԱ 40 տեխնիկական առաջադրանքը, որի հիման վրա մշակված է սույն ՇՄԱԳ հաշվետվությունը (Տեխնիկական առաջադրանքը բերված է Հավելված 4-ում):




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 5. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՄՈՏԵՑՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ

ՄԵԹՈԴԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

5.1 ՇՄԱԳ նպատակը

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման նպատակն է բացահայտել նախատեսվող

գործունեության իրականացման ընթացքում կանխատեսվող բնապահպանական ազդեցությունը (շրջակա միջավայրը աղտոտող վնասակար նյութերը, թափոնները և այլ գործոններ), վերլուծել ու

գնահատել այն և ցույց տալ, որ նախատեսված են դրա կանխարգելմանը, չեզոքացմանը և/կամ

նվազեցմանը ուղղված անհրաժեշտ միջոցառումներ:

Գնահատման նպատակն է նաև նույնականացնել հնարավոր սոցիալական ազդեցությունները և

օգուտները, նախատեսել գործունեության դրական ազդեցությունների պահպանման և ուժեղացման միջոցառումները, ինչպես նաև հաշվարկել շրջակա միջավայրի հնարավոր

տնտեսական վնասի չափը:

5.2 ՇՄԱԳ հաշվետվության կազմը

ՇՄԱԳ հաշվետվության կազմը և բովանդակությունը համապատասխանում է "Շրջակա միջավայրի

վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքին և "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննական կենտրոն" ՊՈԱԿ-ի 08.07.2016 թ.-ի № ՏԱ 40 Տեխնիկական

առաջադրանքի պայմաններին:

5.3 ՇՄԱԳ մեթոդաբանությունը

Նախատեսվող գործունեության ՇՄԱԳ-ը իրականացվել է ազգային բնապահպանական և բնօգտագործման օրենսդրության, մեթոդական և կարգավորող ընթացակարգերի պահանջներին, ինչպես նաև լավագույն միջազգային փորձի, բնապահպանական ուղեցույցների և ձեռնարկների դրույթներին համապատասխան:

ՇՄԱԳ-ի ժամանակ օգտագործվել են հետևյալ տեղեկատվական աղբյուրները.

• "Էներգացանցնախագիծ Ինստիտուտ" ՓԲԸ կողմից մշակված աշխատանքային նախագիծը,

• Նախատեսվող գործունեության տարածաշրջան այցելությունների ընթացքում հավաքագրված տվյալները և տեղեկատվությունը,

• Տարածաշրջանի վերաբերյալ հաշվետվությունները, վերլուծությունները, քարտեզ-ները,

• Նախագծի շահագրգիռ կողմերի հետ բանակցությունները և քննարկումները:

6. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎԱԻՐԱՎԱԿԱՆ ԴԱՇՏԸ

Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության հիմնական պահանջները սահմանված են 21.06.2014 թ.-ին ընդունված "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքով: Այն կարգավորում է շրջակա




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն միջավայրի վրա հիմնադրույթային փաստաթղթի և նախատեսվող գործունեության ազդեցության փորձաքննության իրավական, տնտեսական և կազմակերպական հիմունքները:

"Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքը

Օրենքը նկարագրում է Հայաստանում տարաբնույթ ծրագրերի և գործունեությունների շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման (այսուհետ՝ ՇՄԱԳ) և բնապահպանական փորձաքննության գործընթացները: Օրենքում օգտագործվող հիմնական սահմանումները բերված են հոդված 4-ում: Օրենքի հիմնական առարկաներն են՝

• Հիմնադրութային փաստաթուղթը՝ շրջակա միջավայրի վրա հնարավոր ազդեցություն ունեցող փաստաթղթի (քաղաքականություն, ռազմավարություն, հայեցակարգ, ուրվագիծ, բնական ռեսուրսների օգտագործման սխեմա, ծրագիր, հատակագիծ, քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթուղթ) նախագիծ:

• Նախատեսվող գործունեությունը՝ շրջակա միջավայրի վրա հնարավոր ազդեցություն ունեցող ուսումնասիրություն, արտադրություն, կառուցում, շահագործում, վերակառուցում, ընդլայնում, տեխնիկական և տեխնոլոգիական վերազինում, վերապրոֆիլավորում, կոնսերվացում, տեղափոխում, լուծարում, փակում:

Օրենքի հոդված 6-ը սահմանում է գնահատման և փորձաքննության նպատակն ու խնդիրները, իսկ հոդված 7-ը թվարկում է ՇՄԱԳ և փորձաքննության գործընթացում դիտարկվող շրջակա միջավայրի օբյեկտները և բնութագրերը: Օրենքի գլուխ 2-ը (8-13 հոդվածները) նկարագրում են ՇՄԱԳ և փորձաքննության գործընթացի հիմնական մասնակիցների լիազորությունները:

Հոդված 14-ը թվարկում է ՇՄԱԳ և փորձաքննության ենթակա հիմնադրույթային փաստաթղթերի բնագավառները և նախատեսվող գործունեությունների տեսակները, որոնք ըստ բնագավառների դասակարգվում են Ա, Բ և Գ կատեգորիայի ըստ շրջակա միջավայրի վրա նվազող աստիճանի: Սույն հոդվածի 8-րդ կետի համաձայն բնության հատուկ պահպանվող և անտառային տարածքներում, պատմամշակութային հուշարձանների սահմաններում, ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքներում իրականացվող գործունեությունների փորձաքննությունն իրականացվում է Բ կատեգորիայի ընթացակարգով:

Օրենքի հոդված 16-ի համաձայն նախատեսվող գործունեությունների փորձաքննությունն իրականացվում է երկու փուլով՝ նախնական և հիմնական: Նախնական փուլում կազմվում է նա-խատեսվող գործունեության գնահատման նախնական հայտը, որի փորձաքննության հիման վրա (Ա կամ Բ կատեգորիայի գործունեության դեպքում) կազմվում է տեխնիկական առաջադրանք, ինչը հիմք է ծառայում ՇՄԱԳ հաշվետվության մշակման համար: Նախնական փորձաքննության տևողությունն է 30 աշխատանքային օր: Եթե փորձաքննության ընթացքում որոշվում է, որ նախատեսվող գործունեությունը հանդիսանում է Գ կատեգորիայի, ապա ձեռնարկողին նախնական գնահատման հայտի հիման վրա տրվում է փորձաքննության եզրակացություն:

Հոդված 18-ը սահմանում է հիմնադրույթային փաստաթղթի ազդեցության ռազմավարական գնահատման հաշվետվության և նախատեսվող գործունեության ՇՄԱԳ հաշվետվության բովանդակությանը ներկայացվող պահանջները: Հոդված 19-ը նկարագրում է փորձաքննության հիմնական փուլը: Սույն հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն փորձաքննության հիմնական փուլի ժամկետները չպետք է գերազանցեն հիմնադրույթային փաստաթղթի և նախատեսվող գործունեության Ա կատեգորիայի դիպքում մինչև 60 աշխատանքային օր, իսկ նախատեսվող գործունեության Բ կատեգորիայի դիպքում մինչև 40 աշխատանքային օր:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Օրենքի հոդված 26-ը սահմանում է ՇՄԱԳ և փորձաքննության ընթացքում հանրային ծանուցմանը և քննարկումների իրականացմանը ներկայացվող պահանջները: Հանրության ծանուցումը իրա-կանացվում է մինչ լսումները կամ քննարկումները առնվազն 7 աշխատանքային օր առաջ զանգ-վածային լրատվամիջոցներով, հայտարարություններով և էլեկտրոնային փոստով: Հանրային ծանուցումը և քննարկումները իրականացվում են 19.11.2014 թ.-ի ՀՀ կառավարության "Հանրային ծանուցման և քննարկումների իրականացման կարգը սահմանելու մասին" թիվ 1325-Ն որոշմամբ:

"Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին" ՀՀ օրենքը (2006 թ.) կարգավո-րում է ՀՀ բնության հատուկ պահպանվող տարածքների` որպես բնապահպանական, տնտեսական, սոցիալական, գիտական, կրթական, պատմամշակութային, գեղագիտական, առողջապահական, ռեկրեացիոն արժեք ներկայացնող էկոհամակարգերի, բնության համալիրների ու առանձին օբյեկտների բնականոն զարգացման, վերականգնման, պահպանության, վերարտադրության և օգտագործման պետական քաղաքականության իրավական հիմունքները: Օրենքը դասակարգում է ՀՀ-ում հատուկ պահպանվող տարածքները. ա) ըստ նշանակության (միջազգային, հանրապետական և տեղական բնության հատուկ պահպանվող տարածքների) և բ) ըստ կատեգորիայի (պետական արգելոցի, ազգային պարկի, պետական արգելավայրի և բնության հուշարձանի):

Օրենքը նկարագրում է բնության հատուկ պահպանվող տարածքների պահպանության ռեժիմները, պահպանության իրականացումը, օգտագործումը և վերահսկողությունը, սահմանում է պետական մարմինների իրավասությունները, ինչպես նաև բնության հատուկ պահպանվող տարածքներն օգտագործողների իրավունքներն ու պարտականությունները:

"Բուսական աշխարհի մասին" (1999 թ.) և "Կենդանական աշխարհի մասին" (2000 թ.) ՀՀ օրենքները սահմանում են ՀՀ բույսերի և կենդանիների պահպանության, պաշտպանության, օգտագործման, վերարտադրության ու կառավարման, ինչպես նաև կենսաբազմազանության վրա մարդկանց գործունեության ազդեցությունը կարգավորելու քաղաքականությունը: Այս օրենքների հիմնանպատակը բուսական/կենդանական աշխարհի և կենսաբազմազանության պահպանության ապահովումն է: Այն նաև սահմանում է տեսակների` մասնավորապես էնդեմիկ և վտանգված, մոնիտորինգի և գնահատման ընթացակարգերը:

"Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին" ՀՀ օրենքը (1999 թ, լրամշակվել է 2007 թ.) կարգավորում է արտանետման թույլտվությունները և սահմանում է մթնոլորտային օդի աղտոտման սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիաները: Աշխատավայրերում, բնակելի և հասարակական վայրերում, բնակարանային տնտեսություններում, ինչպես նաև շինարարական հրապարակներում աղմուկի թույլատրելի սանիտարական նորմերը սահմանվում են ենթաօրենսդրական ակտերով: Դրանցից են` ՀՀ կառավարության "Մթնոլորտային օդի վրա վնասակար ներգործությունների պետական հաշվառման կարգը հաստատելու մասին" թիվ 259, "Մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի արտանետումների և ֆիզիկական վնասակար ներգործությունների սահմանային թույլատրելի մակարդակների նորմատիվների և արտանետումներ կատարելու թույլտվություններ տալու մասին" թիվ 192 և "Բնակավայրերում մթնոլորտային օդն աղտոտող սահմանային թույլատրելի խտությունների (կոնցենտրացիաների - ՍԹԿ) և Հայաստանի Հանրապետության տարածքում շահագործվող ավտոտրանսպորտային միջոցների բանած գազերում վնասակար նյութերի պարունակության սահմանային թույլատրելի նորմատիվները հաստատելու մասին" թիվ 160-Ն որոշումները:

ՀՀ Հողային օրենսգիրքը (2001 թ.) սահմանում է հողային հարաբերությունների պետական կարգավորման կատարելագործման, հողի տնտեսավարման տարբեր կազմակերպական-




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն իրավական ձևերի զարգացման, հողերի բերրիության, հողօգտագործման արդյունավետության բարձրացման, մարդկանց կյանքի ու առողջության համար բարենպաստ շրջակա միջավայրի պահպանման և բարելավման, հողի նկատմամբ իրավունքների պաշտպանության իրավական հիմքերը: Համաձայն Օրենսգրքի ՀՀ հողային ֆոնդը դասակարգվում է ըստ հետևյալ կատեգորիաների. 1) գյուղատնտեսական նշանակության, 2) բնակավայրերի, 3) արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության, 4) էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների, 5) հատուկ պահպանվող տարածքների, 6) հատուկ նշանակության, 7) անտառային, 8) ջրային և 9) պահուստային հողերի:

Օրենսգրքի Գլուխ 6-ը նկարագրում է Էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների հողերը և դրանց հետ գործածությանը վերաբերվող ընդհանուր դրույթները:

Օրենսգրքի Գլուխ 13-ը սահմանում է հողամասերի նկատմամբ քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց իրավունքները, այդ թվում. հողամասն օգտագործման տրամադրելը (անհատույց (մշտական) օգտագործման կամ վարձակալության իրավունքով), հողամաuի կառուցապատման իրավունքը, հողամասի նկատմամբ իրավունքների սահմանափակումները և հողամասի սերվիտուտը: Օրենսգրքի Գլուխ 15-ը նկարագրում է պետության և համայնքային սեփականություն հանդիսացող հողամասերի օտարման ընթացակարգը:

"Թափոնների մասին" ՀՀ օրենքը (2004 թ.) սահմանում է թափոնների հավաքման, փոխադրման, պահման, մշակման, օգտահանման, ինչպես նաև բնական ռեսուրսների, մարդու կյանքի և առողջության վրա թափոններից առաջացող բացասական ազդեցությունների կանխարգելման համար իրավական և տնտեսական հիմքերը: Օրենքի 3-րդ գլուխը նկարագրում է թափոնների նորմավորման, հաշվառման, անձնագրավորման ընթացակարգերը: Օրենքում ներկայացված են նաև ոլորտի պետական լիազորված մարմինների իրավասությունները, ինչպես նաև թափոնների գործածության ոլորտում ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու պարտականությունները: Օրենքի կիրարկումն ապահովվում է մի շարք կառավարության որոշումների և բնապահպանության նախարարի հրամաններով: Մասնավորապես արտադրության և սպառման թափոնների դասակարգումը ըստ վտանգավորության դասի իրականացվում է ՀՀ բնապահպանության նախարարի 2006 թ.-ի հոկտեմբերի 26-ի "ՀՀ տարածքում գոյացող արտադրության և սպառման թափոնների ցանկը հաստատելու մասին" հրամանի համաձայն:

ՀՀ Անտառային օրենսգիրքը (2005 թ.) կարգավորում է Հանրապետության անտառների և անտառային հողերի կայուն կառավարման` պահպանության, պաշտպանության, վերականգնման, անտառապատման և արդյունավետ օգտագործման, ինչպես նաև անտառների հաշվառման, մոնիթորինգի, վերահսկողության և անտառային հողերի հետ կապված հարաբերությունները: Օրենսգիրքը սահմանում է անտառների սեփականատերերի իրավունքներն ու պարտականությունները (Գլուխ 2), անտառների կառավարման մարմինների իրավասություն-ները (Գլուխ 3), անտառների դասակարգումը ըստ նպատակային նշանակության (Գլուխ 4): Օրենսգրքի Գլուխ 6-ը նկարագրում է անտառների պետական հաշվառման, անտառային պետական կադաստրի վարման և մոնիթորինգի իրականացման կարգը, Գլուխ 7-ը՝ անտառային տնտեսության վարման կարգը, Գլուխ 8-ը՝ անտառների պահպանության և պաշտպանության, Գլուխ 9-ը՝ անտառավերականգնման և անտառապատման, իսկ Գլուխ 10-ը՝ անտառօգտագործ-ման հիմնադրույթները: Անտառօգտագործման դիմաց վճարներն ու անտառի պահպանության, պաշտպանության, վերականգնման և անտառապատման միջոցառումների ֆինանսավորման




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն հարգը, ինչպես նաև անտառային օրենսդրության խախտումների համար պատասխանատվությունը սահմանված են համապատասխանաբար Օրենսգրքի Գլուխ 13-ում և Գլուխ 15-ում:

2006թ. հուլիսի 21-ին "Անտառային գիտափորձարարական կենտրոն" ՊՈԱԿ-ի և ՀՀ "Պետական գնումների գործակալություն" ՊՈԱԿ-ի միջև կնքվել է գնման պայմանագիր ԱՇՁԲ-06/311 "Կապանի անտառտնտեսություն" մասնաճյուղի անտառտարածքներում անտառշինական աշխատանքների և անտառկառավարման պլան պատրաստելու համար: Նախապատրաստական փուլում անտառտնտեսության նախկին տարիների կառավարման պլանների և արխիվային նյութերի ուսումնասիրման հիման վրա կատարվել է նախնական գնահատում: Հավաքագրվել է նախորդ անտառշինության պլանշետները, անտառծառուտային պլան-քարտեզները, այլ օգտագործողներին ժամանակավոր օգտագործման հատկացված հողերի և համայնքային ներտնտեսական հողօգտագործման վերաբերյալ տեղեկատվություն, նախկին կոլխոզ-սովխոզային տնօրինության անտառների վերաբերյալ առկա գնահատման և քարտեզագրական նյութերը և այլն:

Տնտեսական գործունեության հետևանքով մթնոլորտային օդի և հողային ռեսուրսների վրա ազդեցության գնահատումը իրականացվում է.

• ՀՀ կառավարության "Մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին" թիվ 91-Ն որոշմամբ:

• ՀՀ կառավարության "Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին" թիվ 92-Ն որոշմամբ:

7. ՆԱԽԱՏԵՍՎՈՂ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ

Օդային գծի ապամոնտաժվող/տեղադրվող (վթարային) №53 հենարանը գտնվում է Ճակատեն գյուղական համայնքի վարչական սահմաններում՝ "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածքում (տես Հավելված 5-ը)՝ Կապան-Ճակատեն-Մեղրի ավտոճանապարհի 76-75 կմ հատվածում: Ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ "Սևան" АУ-5 տիպի №53 խարսխաանկյունային հենարանը վթարային վիճակում է հայտնվել կողքով անցնող ավտոճանապարհի կառուցման պատճառով: Նախագծով նախատեսված է №53 հենարանի ապամոնտաժում (բարձրությունը՝ H=8 մ) և նոր "Սևան" АУ+6 տիպի (բարձրությունը՝ H=19 մ) հենարանի տեղադրում: Հենարանների բարձրությունների տարբերությունը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ ապամոնտաժվող հենարանը տեղադրված է բլրային հատվածում, իսկ նորը տեղադրվելու է ավտոճանապարհի մակարդակին հավասար: №53 հենարանի կոորդինատներն են. աշխարհագրական լայնությունը՝ 39°7'34.65"N, աշխարհագրական երկայնությունը՝ 46°28'16.63"E:

Նոր №53 հենարանի մոնտաժման համար մոտեցման ճանապարհ չի կառուցվելու, քանի որ այն տեղադրվելու է ավտոճանապարհին հարող բաց հարթակի վրա: Տեղանքում գրունտը բաղկացած է կավից՝ շագանակագույն, խճավազա-խճաքարային լցանյութով: Ի տարբերություն ապամոն-տաժվող հենարանի, որը գտնվում է ավտոճանապարհի համեմատ մոտ 7-8 մ բարձրության վրա, նոր հենարանը մոնտաժվելու է ճանապարհի հետ միևնույն մակարդակի վրա: Այդ իսկ պատճառով ընտրված է 19 մ բարձությամբ АУ+6 տիպի հենարան (8 բարձրությամբ АУ-5 հենարանի փոխա-րեն): Նախատեսվող գործունեության տեղանքի արբանյակային քարտեզը ապամոնտաժվող և նոր տեղադրվող հենարանների տեղադիրքով և ազդակիր Ճակատեն համայնքից և Սուրբ Հովհաննես եկեղեցուց դրանց հեռավորության նշագրմամբ պատկերված է Նկար 2-ում:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Ուղեգծի սկիզբը և վերջը՝ գոյություն ունեցող №51 (ՊԿ0+00) և №54 (ՊԿ6+66) "Սևան" АУ տիպի խարսխաանկյունային տիպի հենարաներն են: Ապամոնտաժվող և նոր մոնտաժվող հատվածի ընդհանուր երկարությունը ուղեգծով կազմում է 666 մ, այդ թվում՝

• №51 (ՊԿ0+00) - №52 (ՊԿ2+30) հենարանների միջև ընկնող հատվածը՝ 230 մ է

• №52 (ՊԿ2+30) - №53 (ՊԿ3+90) հենարանների միջև ընկնող հատվածը՝ 160 մ է

• №53 (ՊԿ3+90) - №54 (ՊԿ6+66) հենարանների միջև ընկնող հատվածը՝ 276 մ է:

Նկ. 2. Նախատեսվող գործունեության տեղանքի քարտեզը՝ փոխարինման ենթակա №53 հենարանի, Ճակատեն (ազդակիր) համայնքի և Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու տեղադիրքով

"Արմետ" 35/0.4 կՎ ԵԿ-ը սնող ՕԳ-ի №53 հենարանի տեղափոխման ուղեգծի հատակագիծը բերված է սույն ՇՄԱԳ հաշվետվության Հավելված 1-ում: Այն համաձայնեցրել են ազդակիր Ճակատեն համայնքի և ենթակառուցվածքները տնօրինող պատասխանատու անձինք (տես Հավելված 1-ը), այդ թվում՝

• "ՀԷՑ" ՓԲԸ • Գազի տնտեսությունը • "Արմենթել" ՓԲԸ • Ջրային տնտեսությունը:

Նոր տեղադրվող №53 հենարանի տակ հիմքերն ընտրված են ըստ դրանց վրա ազդող ուժերի՝ ելնելով գրունտների ֆիզիկամեխանիկական հատկություններից: Նախագծվող ՕԳ-ում նախատեսվում է AC-70/11 տիպի հաղորդալարի օգտագործում: Շանթարգելման ճոպան նախատեսված չէ (ապամոտնաժվող հատվածում ճոպան մոնտաժված չէ): Ներկայումս ՕԳ-ի հենարանների վրա մոնտաժված է նաև Ucom ընկերության պատկանող ինքնակիր օպտիկամանրաթելային մալուխը:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Նախատեսվող գործունեության հատվածում հողի/գրունտների բնութագիրը տրված է երկայնական պրոֆիլի վրա (տես Հավելված 2-ը) և բերված է ստորև՝

• Կավ, շագանակագույն, խճավազա-խճաքարային լցանյութով ~15%

• Ծավալային կշիռը՝ 1.85 տ/մ3

• Նորմատիվային ճնշումը՝ Rн-200 կՊա

• Շինարարական խումբ՝ III(8г) ըստ CHиП-IV-5-82:

7.1 Նախատեսվող գործունեության հողատարածքը

Օդային գծի ապամոնտաժվող/տեղադրվող №53 հենարանը գտնվում է Ճակատեն գյուղական համայնքի վարչական սահմաններում՝ "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածքում: Նախատեսվող գործունեության տարածքում իրականացման ենթակա աշխատանքների անտառածածկույթի վրա հնարավոր ազդեցության պարզաբանման նպատակով, 2016 թվականի մարտի 11-ին "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի տնօրենի կողմից գրություն է նարկայացվել "Հայանտառ" ՊՈԱԿ-ի "Կապանի անտառտնտեսություն" մասնաճյուղ՝ նոր տեղադրվող №53 հենարանից հարևան հենարաններ հաղորդալարի անցկացման հետևանքով անտառին հասցվողի վնասի գնահատման խնդրանքով:

Արդյունքում, ստեղծվել է աշխատանքային խումբ կազմված "Հայանտառ" ՊՈԱԿ-ի, Ճակատեն համայնքի և "ՀԷՑ" ՓԲԸ-ի ներկայացուցիչներից, որոնք տեղազննելով նախատեսվող գործունե-ության տարածքը արձանագրել է, որ հաղորդալարերը հիմնականում անցնում են ասֆալտապատ ճանապարհի վերևով, իսկ չնչին մասը մացառուտներ են, որտեղ ծառերի ետման և հատման կարիք չկա (Արձանագրությունը և "Հայանտառ" ՊՈԱԿ-ի "Կապանի անտառտնտեսություն" մասնաճյուղի պատասխան գրությունը բերված են Հավելված 3-ում):

7.2 Հենարանի ապամոնտաժման, նոր հենարանի տեղադրման աշխատանքների և նյութական ռեսուրների տեխնիկական բնութագրերը և ծավալները

Աշխատանքային նախագծով նախատեսված է "Սևան" АУ-5 տիպի №53 հենարանի ապամոնտաժում (բարձրությունը՝ H=8 մ) և նոր "Սևան" АУ+6 տիպի (բարձրությունը՝ H=19 մ) հենարանի տեղադրում: Կիրառվող "Սևան" АУ+6 տիպի հենարանը, ինչպես նաև դրա վրա AC-70/11 տիպի հաղորդալարի և ADSS տիպի ինքնակիր օպտիկամանրաթելային մալուխի ամրացման եղանակը պատկերված է Հավելված 2-ում:

Հենարանի ապամոնտաժման աշխատանքներից առաջացող նյութերի անվանացանկը, քանակները և հետագա կիրառման հնարավորությունը բերված է ստորև Աղյուսակ 1-ում:

Աղյուսակ 1. Հենարանի ապամոնտաժման աշխատանքներից առաջացող նյութերի անվանացանկը, քանակները և հետագա կիրառումը

№ Անվանումը Չափման միավորը Քանակ Ծանոթություն

I. ՀԱՂՈՐԴԱԼԱՐԵՐԻ ԱՊԱՄՈՆՏԱԺՈՒՄ

I.1 35 կՎ ՕԳ-ի AC-70/11 տիպի 3 հաղորդալարի ապամոնտաժում խարսխային հենարանների միջև, ավտոճանապարհի հետ հատումով

անցում 3 230+160+276=666 մ

Նյութերի վերադարձ






I.2

Հաղորդալար AC-70/11 տիպի, որից՝ տ 0.566 ա) անպիտան տ 0.01 բ) տեղում օգտագործման ենթակա է տ 0.556

I.3 Ձգող շարան AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար 4 հատ ПС70Д տիպի մեկուսիչներով

շարան 12 օգտագոործվում է տեղում

I.4 Պահող շարան AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար 3 հատ ПС70Д տիպի մեկուսիչներով

շարան 3 օգտագոործվում է տեղում

II. ՀԵՆԱՐԱՆԻ ԱՊԱՄՈՆՏԱԺՈՒՄ

II.1

35 կՎ-ի ազատ կանգնող, միականգնակ, մետաղական, մինչև 5.0տ քաշով խարսխաանկյունային հենարանի ապամոնաժում (AУ-5 "Սևան" տիպի հենարան` առանց ճ/կ)

hատ/տ 1/1.101 230+160+276=666 մ

II.2 Հիմք Ф1-2 մակնիշի հատ/մ3 4/2.36 Երկաթ-բետոնե

կտորների տեղա-փոխում աղբավայր

Նյութերի վերադարձ

II.3

Մետաղակոնստրուկցիա, որից՝ տ 1.101 Վերադարձ պահեստ ա) հետագա օգտագործման համար տ 0.771 բ) որպես մետաղաջարդոն տ 0.33

Նոր հենարանի տեղադրման աշխատանքների ընթացքում պահանջվող նյութերի անվանացանկը և քանակները բերված են ստորև Աղյուսակ 2-ում:

Աղյուսակ 2. Նոր հենարանի տեղադրման աշխատանքների ընթացքում պահանջվող նյութերի անվանացանկը, ծավալները և բնութագրերը


I. ՄԵՏԱՂԱԿՈՆՍՏՐՈՒԿՑԻԱՆԵՐ

I.1

35 կՎ-ի միաշղթա "Սևան" տիպի խարսխա-անկյունային մետաղական բարձրացված հենարան АУ+6 մակնիշի, H=6մ տակդիրով, առանց ճոպանականգնակների

հատ/տ 1/2.46 Նոր

II. ԵՐԿԱԹ-ԲԵՏՈՆԵ ԿՈՆՍՏՐՈՒԿՑԻԱՆԵՐ II.1 Հիմք Ф1-2 մակնիշի հատ/մ3 4/2.36 Նոր

III. ԱՅԼ ՆՅՈՒԹԵՐ

III.1 Հաղորդալար AC-70/11 տիպի տ 0.566 որից 0.01 տ նոր, իսկ 0.556 տ վերադարձից

III.2 Ձգող միաշղթա շարան 4 հատ ПС70Д տիպի մեկուսիչներով AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար

շարան 12 վերադարձից

III.3 Պահող շարան AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար 3 հատ ПС70Д տիպի մեկուսիչներով

շարան 3 վերադարձից

III.4 PA-2-2 տիպի ծխնային հեղույսային սեղմակ AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար

հատ 18

III.5 СОАС-70-3 տիպի միացնող սեղմակ AC-70/11 տիպի հաղորդալարի համար

հատ 3






III.6 Ճառագայթային հողակցիչ (Ф12 մմ պողպատալար)

տ 0.043

III.7 Խիճ (20 մմ x 40 մմ կտորներով) մ3 0.9

7.3 Հողային և ռեկուլտիվացման աշխատանքների ծավալները

Նոր հենարանի տեղադրումը ենթադրում է հողային աշխատանքների իրականացվում: Նախատեսվող գործունեության տարածքում փորվելու է 4 փոս՝ АУ+6 մակնիշի հենարանի Ф1-2 մակնիշի հիմքերի տեղադրման համար: Փոսերը փորվելու են ձեռքով, դրանց գումարային ծավալը կազմելու է 2.7 մ3 (յուրաքանչյուր փոսի ծավալը կազմելու է 0.675 մ3): Առաջացած գրունտը օգտագործվելու է ապամոնտաժվող հենարանի հիմքերի լցնելու և տարածքը ռեկուլտիվացնելու համար: Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում օգտագործվելու է բեռնամբարձ կռունկ, ամբարձիչ (հաղորդալարերի ապամոնտաժման/մոնտաժման համար) և բեռնատար մեքենա՝ նյութերի տեղափոխման համար:

7.4 Նախագծի իրագործման հիմնական միջոցառումները, կիրառվող նյութերը, տեխնիկական միջոցները և աշխատուժը

Աղյուսակ 3. №53 հենարանի ապամոնտաժման/ տեղադրման փուլերը, աշխատանքների ծավալները, կիրառվող նյութերը, տեխնիկան և աշխատուժը

№ Միջոցառումների անվանումը Ծավալը

Կիրառվող տեխնիկա Աշխատուժը

տեսակը քանակը անվանումը Քանակը

ՓՈՒԼ I - "ՍԵՎԱՆ" АУ-5 ՏԻՊԻ №53 ՀԵՆԱՐԱՆԻ ԱՊԱՄՈՆՏԱԺՈՒՄ

I.1 AC-70/11 տիպի 3 հաղորդալարի ապամոնտաժում

666մ / 0.566տ Ամբարձիչ 1 հատ

Վարորդ 1 աշխ-ղ Մոնտաժորդ 1 աշխ-ղ Բանվոր 1 աշխ-ղ

I.2 AУ-5 տիպի միականգնակ (բարձրությունը H=8մ) հենարանի ապամոնտաժում

1.101տ Բեռնամբարձ կռունկ 1 հատ Կռունկավար 1 աշխ-ղ

Բանվոր 2 աշխ-ղ

I.3 Ф1-2 մակնիշի հիմքի ապամոնտաժում

4x0.59մ3 (2.36մ3) Բեռնամբարձ կռունկ 1 հատ Կռունկավար 1 աշխ-ղ


I.4 Հենարանի տեղափոխում "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ

1.101տ Բեռնատար մեքենա 1 հատ Վարորդ 1 աշխ-ղ

I.5 Հիմքերի տեղափոխում "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ

2.36մ3

(5.9տ) Բեռնատար մեքենա 1 հատ Վարորդ 1 աշխ-ղ

ՓՈՒԼ II - "ՍԵՎԱՆ" АУ+6 ՏԻՊԻ №53 ՀԵՆԱՐԱՆԻ ՏԵՂԱԴՐՈՒՄ

II-1

АУ+6 տիպի նոր հենարանի տեղափոխում 2.46տ Բեռնատար մեքենա 1 հատ Վարորդ 1 աշխ-ղ

Ф1-2 մակնիշի հիմքի և այլ նյութերի տեղափոխման աշխատանքներ3

4x0.59մ3 (5.9տ)

Բեռնատար մեքենա 1 հատ Վարորդ 1 աշխ-ղ

II.2 Հողային (փորման) աշխատանքներ Ф1-2

2.7մ3 Ձեռքով աշխատանք Բանվոր 2 աշխ-ղ

3 Ապամոնտաժված AC-70/11 տիպի հաղորդալարը օգտագործվելու են տեղում





№ Միջոցառումների անվանումը Ծավալը

Կիրառվող տեխնիկա Աշխատուժը

տեսակը քանակը անվանումը Քանակը մակնիշի հիմքի տեղադրման համար

II.3 Ф1-2 մակնիշի հիմքի տեղադրում

2.36մ3 Բեռնամբարձ կռունկ 1 հատ Կռունկավար 1 աշխ-ղ Բանվոր 2 աշխ-ղ

II.4 АУ+6 տիպի (բարձրությունը H=19մ) հենարանի տեղադրում և ամրացում

0.34մ3 Բեռնամբարձ կռունկ 1 հատ Կռունկավար 1 աշխ-ղ


II.5

AC-70/11 տիպի հաղորդալարի մոնտաժում

666մ / 0.566տ

Ամբարձիչ 1 հատ Վարորդ 1 աշխ-ղ Մոնտաժորդ 1 աշխ-ղ Բանվոր 1 աշխ-ղ

II.6

Գրունտի ետլիցք և խտացում (ապամոնտաժված հենա-րանի հիմքերը լցնելու և տարածքը ռեկուլտիվացնելու համար)

2.36մ3 Ձեռքով աշխատանք 1 հատ

Վարորդ 1 աշխ-ղ


№ Միջոցառումների անվանումը

Աշխատանքային օրեր 1 2 3 4 5 6 7

ՓՈՒԼ I - "ՍԵՎԱՆ" АУ-5 ՏԻՊԻ ՀԵՆԱՐԱՆԻ ԱՊԱՄՈՆՏԱԺՈՒՄ

I.1 Հաղորդալարի ապամոնտաժում

I.2 AУ-5 տիպի հենարանի ապամոնտաժում

I.3 Ф1-2 մակնիշի հիմքի ապամոնտաժում

I.4 Հենարանի տեղափոխում "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ

I.5 Հիմքի ե/բ ջարդոնի տեղափոխում աղբավայր

ՓՈՒԼ II - "ՍԵՎԱՆ" АУ+6 ՏԻՊԻ ՀԵՆԱՐԱՆԻ ՏԵՂԱԴՐՈՒՄ

II.1 Հենարանի, հիմքերի և այլ նյութերի տեղափոխման աշխատանքներ

II.2 Հողային աշխատանքներ հենարանի հիմքերի տեղադրման համար

II.3 Ф1-2 մակնիշի հիմքի տեղադրում

II.4 АУ+6 տիպի հենարանի տեղադրում և ամրացում

II.5 AC-70/11 տիպի հաղորդալարերի մոնտաժում

II.6 Գրունտի ետլիցք և խտացում

Նկ. 3. №53 հենարանի ապամոնտաժման/ տեղադրման փուլերի և աշխատանքների ժամանակացույցը

7.5 Այլընտրանքային տարբերակներ

Նախատեսվող գործունեության պլանավորման փուլում դիտարկվել են հետևյալ այլընտրանքային տարբերակները՝





1) Զրոյական տարբերակ, այն է շարունակել մի շարք սահմանամերձ բնակավայրերի էլեկտրամատակարարումը վթարային վիճակում գտնվող №53 հենասյունով օդային գծով,

2) №51-ից №54-ից հենասյուների միջև ընկած 666 մ հատվածը (հետագծով) անցկացնել ստորգետնյա մալուխագծով՝ գործող ավտոճանապարհի եզրագծով:

Այլընտրանքային տարբերակների վերլուծությունը, ինչպես նաև ընտրված տարբերակի հիմնավորումը նկարագրված է սույն ՇՄԱԳ հաշվետվության Գլուխ 8-ում:

8. ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔԱՅԻՆ ՏԱՐԲԵՐԱԿՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ԸՆՏՐՎԱԾ ՏԱՐԲԵՐԱԿԻ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄԸ

8.1 Զրոյական տարբերակ (շարունակել էլեկտրամատակարարումը վթարային վիճակում գտնվող №53 հենասյունով օդային գծով)

Ֆինանսատնտեսական և տեխնիկական տեսանկյունից այս տարբերակը ամենագրավիչն է, քանի որ ներկա պահին այն չի ենթադրում կապիտալ ծախսեր և շինարարական աշխատանքներ: Սակայն, ակնհայտ է, որ մոտակա ամիսներին, հնարավոր է նաև ձմռանը կամ գարնանը վթարային վիճակում գտնվող №53 հենարանի հիմքը կփլուզվի, իսկ օդային գիծը շարքից դուրս կգա, ինչի հետևանքով տվյալ գծից սնուցվող սահմանամերձ բնակավայրերը կզրկվեն էներգամատակարարումից:

Այս դեպքում, օգտվելով "Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության մասին" ՀՀ օրենքի Հոդված 14 կետ 7-ով, այն է. փորձաքննության ենթակա չեն պետական անվտանգության ապահովման և արտակարգ իրավիճակների հետևանքների վերացման համար անհետաձգելի միջոցառումները, հնարավոր կլինի նոր հենարանի տեղադրման աշխատանքները իրականացնել առանց շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման և փորձաքննության ընթացակարգի:

Բնականաբար, վթարված հենարանի տեղափոխումը, ելնելով աշխատանքների հրատապությունից, կիրականացվի առանց բնապահպանական մեղմացնող միջացառումների պահպանման և շրջակա միջավայրի վրա ազդեցությունը ավելի մեծ կլինի: Հետևաբար, կարելի է փաստել, որ նախագծի զրոյական տարբերակը, թե բնապահպանական և, թե սոցիալական տեսանկյունից (հենարանի վթարման դեպքում մի քանի բնակավայրեր կմնան առանց էներգամատակարարման) անցանկալի է:

8.2 Վթարված հենարանի հատվածի անցկացումը ստորգետնյա մալուխագծով

Վթարային հենարանի հատվածում օդային գիծը հնարավոր է նաև փոխարինել մալուխագծով և անցկացնել ստորգետնյա եղանակով: Այս դեպքում պետք է փորվի մոտ 600 մ երկարությամբ խրամուղի ավտոճանապարհի երկայնքով: Խրամուղու չափերը ըստ [20] ձեռնարկի կլինեն հետևյալը՝

• լայնությունը՝ B=800 մմ

• խորությունը՝ H=1250 մմ,

իսկ հողային աշխատանքների ծավալը կլինի մոտ 600 մ3: Այս դեպքում խրամուղու փորման համար արդեն կպահանջվի բուլդոզեր, որի աշխատանքից վնասակար արտանետումները կաղտոտեն տեղանքի մթնոլորտային օդը՝ ազդելով անտառի կենսաբազմազանության վրա: Բացի




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն այդ, չնայած խրամուղին կառուցվելու է ավտոճանապարհի երկայնքով, այն կպահանջի մոտ 480 մ2 մակերեսով հողատարածք, որը անխուսափելիորեն վերցվելու է անտառի տարածքից, ինչը նույնպես բացասական ազդեցություն կունենա բնապահպանական տեսանկյունից: Էլեկտրամատակարարման գիծը առնվազն մեկ կետում պետք է հատի ավտոճանապարհը, ինչը ենթադրում է, որ քանդվելու է նաև ավտոճանապարհի որոշակի հատված:

Այս տարբերակը ֆինանսատնտեսական առումով ամենաթանկն է, իսկ տեխնիկական իրագործելիության տեասնկյունից ամենաաշխատատարը և ամենաբարդը: Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության տեսանկյունից այն ամենաբացասականն է, քանի որ պահանջում է շինարարական տեխնիկայի հավելյալ շահագործում և հողային ռեսուրսներ:

Հաշվի առնելով նախատեսվող գործունեության, ինչպես նաև դրա այլընտրանքային տարբերակների բնապահպանական, ֆինանսատնտեսական և տեխնիկական վերլուծության արդյունքները, կարելի է փաստել, որ ընտրված տարբերակը հանդիսանում է ամենաօպտիմալը, իսկ բնապահպանական առումով ամենամեղմը:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 9. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՆԿԱՐԱԳԻՐԸ

9.1 Նախատեսվող գործունեության տարածքի ֆիզիկա-աշխարհագրական նկարագիրը և լանդշաֆտը

Նախատեսվող գործունեության տարածքը գտնվում է ՀՀ Սյունիքի մարզում, Ճակատեն գյուղա-կան համայնքի վարչական սահմաններում՝ "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածքում: Կապանի անտառտնտեսությանը հարավից հարևանում է "Շիկահող" պետական արգելոցը, իսկ արևմուտքից՝ "Խուստուփ" պետական արգելավայրը (տես Նկար 3-ը): Հեռավորությունը նախատեսվող գործունեության տարածքից մինչև Կապան քաղաքը ավտոճանապարհով կազմում է մոտ 15 կմ, մինչև Ճակատեն համայնք՝ մոտ 5.5 կմ: Ուղիղ հեռավորությունը հենարանից մինչև Ճակատեն համայնքը հավասար է 3.5 մ, իսկ մինչև Սուրբ Հովհաննես եկեղեցի՝ մոտ 1.0 կմ:

Նկ. 4. Նախատեսվող գործունեության և շրջակայքում գտնվող հատուկ պահպանվող տարածքների տեղադրությունը

Դիտարկվող տարածքը տեղակայված է Հայաստանի Հանրապետության հարավ-արևելյան մասում՝ Կապանի տարածաշրջանում և երկրաձևաբանական տեսակետից հարում է Հարավ-Զանգեզուրյան բարձրադիր և միջին բարձրության լեռներին՝ զբաղեցնելով հիմնականում Խուստուփ լեռնազանգվածի հարակից տարածքը: Գեոմորֆոլոգիական տեսակետից Կապանի տարածաշրջանն իրենից ներկայացնում է ուղղաձիգ լանջերով և աստիճանաձև կատարներով, V-




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն աձև հովիտներով և ձորերով կտրտված միջին բարձրության լեռներ, որոնք ունեն 7-12օ լանջերի թեքություն:

Կապանի տարածաշրջանում երկրաշարժերի հնարավոր ուժգնությունը կազմում է 8 բալ, իսկ առավելագույն հորիզոնական արագացումը` 0.2 g:

9.2 Տարածաշրջանի երկրաբանությունը

Շրջանի երկրաբանական կառուծվածքի մեջ մասնակցում են խիտ ճաքավոր հրաբխային, հրաբխանստվածքային կազմավորումները և դրանց ինտրուզիվ և ենթահրաբխային ապարները: Դրանք կազմում են համակովկասյան տարածման անհամաչափ կամարածալք: Ծալքը խզված է բազմաթիվ խոշոր դիզյունկցիային խախտումներով: Տեկտոնիկ խզվածքները հատում են ապարները տարբեր ուղղություններով: Արմատական ապարները հիմնականում ներկայացված են պորֆիրիտներով և նրանց հրաբեկորներով: Առավել ճեղքավոր են հողմահարման կեղևը և տեկտոնիկ խզվածքները: Մայր ապարները ամենուր ծածկված են թույլ ջրանցիկ ավազակավով կամ սակավազոր խճային և խճավազա-կավավազային էլյուվիալ-դելյուվիալ նստվածքներով:

Մակերևութային նորագոյացություններն առավել զարգացած են Ողջի գետի կիրճի աջ լանջի հավասարեցման մակերևույթներում:

9.3 Սեյսմատեկտոնիկ պայմաններ

Դիտարկվող շրջանը պատկանում է Կապանի մոնոկլինալ գոտուն, որը մտնում է Սևանի օրոտեկտոնական գոտի և բնութագրվում է մեզոզոյի հրաբխային ապարների շատ բարձր զարգացմամբ, խզվածքային խախտումների շարքի առկայությամբ, խոշոր գրանիտոիդային ինտրոիզիաների բացակայությամբ:

Տարածքի բարդ ծալքավորաբլոկային կառուցվածքի ժամանակակից տեսքի ձևավորման մեջ մեծ դեր են խաղում ակտիվ դիզյունկտիվ տեղախախտումները: Սեյսմավիճակագրական տվյալները, ինչպես նաև սաստիկ երկրաշարժերի օջախների տարածքային տեղաբաշխումը վկայում են օջախների տեղադրվածության խորքային խզվածքների գոտիների մասին: Սյունիքի սեյսմաակտիվ գոտու մեջ զարգացած է հյուսիս-արևմտյան և ենթալայնութենական երկրորդ կարգի խզվածքային խախտումների համակարգը: Բացառիկ դիֆերենցված նորագույն և ժամանակակից տեկտոնիկ շարժումները կազմավորել են սաստիկ կտրատված լեռնային ռելիեֆը և գետերի հովիտների ուղղությունը: Մակերևույթի վրա Սյունիքի գոտին արտահայտված է 3 զուգահեռ խզվածքներով: Բացի խոր թեքվածքի խզվածքների, Սյունիքի գոտում տարածված են ավելի ցածրակարգ տարբեր խզվածքային խախտումներ, որոնցից դիտարկվող տարածքին մոտիկ անցնում է ենթալայնութենական վերնետք-մակաշարժային տիպի Ողջու խզվածքը:

9.4 Տարածաշրջանի հողերի նկարագիրը

Դիտարկվող տարածքի լեռնամարգագետնային և մերձալպյան գոտում տարածվում են հիմնականում մարգագետնային սևահողանման հողերը: Այս հողատիպերում հողառաջացման պայմանները, ուժեղ խոնավացումը և թույլ գոլորշիացումը նպաստում են ճմակալմանը:

Տարածված են լեռնաշղթաների և լեռնաճյուղավորումների լանջերին` 2200-2400-ից մինչև 3100 մ բարձրության վրա: Ներկայացված են մարգագետնատափաստանային, ճմային և տորֆային ենթատիպերով: Դրանց բոլորին բնորոշ է մանրահատիկային կառուցվածքը և հումուսի մեծ




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն պարունակությունը վերին շերտերում: Այդ հողերի հզորությունը և հումուսի պարունակությունը նվազում է ըստ տեղանքի բացարձակ բարձրության:

"Խուստուփ" արգելավայրի տարածքին հարող անտառի վերին գոտու գորշ լեռնաանտառային հողերը զարգացած են հինականում 1700-2400 մ բարձրության վրա, սովորաբար խոշորառեջ կաղնու անտառների տակ: Նրանք միջին հզորության են (մինչև 60 սմ), ավազակավային, հատիկա-փոշային կառուցվածքով, չհիմնայնացված: Անտառի վերին եզրում դիտվում է անտառային դարչնագույն հողերից անցում կաղնուտներին բնորոշ բաց գորշավուն հողերի:

9.5 Ջրագրությունը

Կապանի անտառտնտեսության տարածքը ծածկված է լեռնային գետերի վտակների խիտ ցանցով: Բոլոր գետերը և գետակներն ունեն լեռնային ննույթ, սնվում են ստորգետնյա, ձնհալքերի և աղբյուրների ջրերով: Դրանք իրենցից ներկայացնում են տիպիկ լեռնային, արագ հոսքով գետեր, որոնք պարունակում են մեծ քանակությամբ քարեր և ավազներ: Հոսքի ուղղվածությունը մեծամասամբ արևմուտքից արևելք է և հյուսիս-արևմուտքից հարավ-արևելք:

Համեմատաբար խոշոր գետերն են Ողջին և Ծավը, որոնք թափվում են Արաքս գետը: Ողջի գետը սկսվում է ծովի մակերևույթից 3904 մ բարձրության Կապուտջուղ լեռան հարավային լանջերից, ծախսը 9.6 մ3/վրկ է, տարեկան հոսքը` 303 մլն. մ3, հոսքի մոդուլը` 14,5 լ/վրկ կմ2, հոսքի շերտի μարձրությունը`457 մմ: Ողջին հորդանում է գարնանը, սակավաջրությունը երկուսն է` ամռանը և ձմռանը (նվազագույն ծախսը 2.96 մ3/վրկ): Գետի երկարությունը 82 կմ է (Հայաստանի տարածքում` 56 կմ), ավազանի մակերեսը` 1175 կմ2: Ողջիի վտակներն են Գեղին, Նորաշենիկը, Արծվանիկը, Գեղանուշը, Վաչագանը: Տարածաշրջանի բոլոր գետակները սնվում են աղբյուրներից և մթնոլորտային տեղումներից և հիմնականում առավել ջրառատ են դառնում ապրիլ-հունիս ամիսներին բարձր լեռների ձների ինտենսիվ հալոցքի և հորդառատ անձրևների շնորհիվ: Լճեր և ճահիճներ ուսումնասիրվող տարածքում չկան: Տարածաշրջանի գետերի և ջրամբարների բնութագրերը բերված են ստորև Աղյուսակ 4-ում, իսկ Կապանի անտառտնտեսության գետային ցանցը՝ Նկար 5-ում:

Աղյուսակ 4. Գետերի և ջրամբարների բնութագրերը

№ Գետի

անվանումը Ուր է

թափվում Ձգվածությունը,

կմ Լայնությունը,

մ Անկման

արագությունը Ոլորայնության

գործակիցը 1 Ողջի Արաքս 82 20 02 02 2 Ծավ Արաքս 28 10 02 04 3 Գեղի Ողջի 24 7 03 05 4 Շիշկերտ Ծավ 17 5 04 05 5 Շիկահող Ծավ 21 5 03 04





Նկ. 5. Կապանի անտառտնտեսության գետային ցանցը

9.6 Կլիման և օդերևութաբանական պայմանները

9.6.1 Ջերմաստիճանը

Ամենացուրտ ժամանակաշրջանի միջին օդի ջերմաստիճանը կազմում է 0.3oC, բացարձակ նվազագույնը՝ -22oC, իսկ ամենացուրտ ամսվա միջին օրական տատանումը՝ 12.1o: Բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը կազմում է 42oC, ամենատաք ամսվա միջին առավելագույնը՝ 30.1oC, ամենատաք ամսվա միջին օրական տատանումը՝ 13.3o: Ըստ ՀՀՇՆ II-7.01-2011 "Շինարարական կլիմայաբանություն" շինարարական նորմերի, Կապանի տարածաշրջանում օդի միջին ամսական և տարեկան ջերմաստիճանները բերված են ստորև Աղյուսակ 5-ում:

Աղյուսակ 5. Օդի միջին ամսական և տարեկան ջերմաստիճանը, օC

Բնակավայրի օդերևութա-

բանական կայանի անվանումը

Միջին ջերմաստիճանը ըստ ամիսների, °C

Միջ

ին տ

արե

կան.

°C

Բա

ցարձ

ակ

նվա

զագո

ւյն.

°C

Բա

ցարձ

ակ

առա

վելա

գույ

ն. °

C

Հուն

վար

Փետ

րվա

ր

Մա

րտ

Ապ

րիլ

Մա

յիս

Հուն

իս

Հուլ

իս

Օգո

ստոս

Սեպ

տեմ

բեր

Հոկտ

եմբե

ր

Նոյ

եմբե

ր

Դեկ

տեմ

բեր

Կապան 0.6 2.2 5.7 11.5 16.2 20.3 23.5 23.1 18.7 13.0 7.3 2.5 12.1 -22 42




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 9.6.2 Խոնավությունը

Տարվա ժամանակահատվածից կախված հարաբերական խոնավության ցուցանիշների տատանումները բավականին փոքր են: Միջին խոնավության ցուցանիշները տատանվում եմ 63-77% միջակայքում: Տարեկան միջին արժեքը 72%:

Աղյուսակ 6. Օդի հարաբերական խոնավության տվյալները

Բնակավայրի, օդերևութա- բանական կայանի

անվանումը

Օդի հարաբերական խոնավությունը, %

ըստ ամիսների

Միջին տարեկան,

%

Միջին ամսական

ժամը 15-ին

Հուն

վար

Փետ

րվա

ր

Մա

րտ

Ապ

րիլ

Մա

յիս

Հուն

իս

Հուլ

իս

Օգո

ստոս

Սեպ

տեմ

բեր

Հոկտ

եմբե

ր

Նոյ

եմբե

ր

Դեկ

տեմ

բեր

ամե

նացո

ւրտ

ա

մսվա

, %

ամե

նաշո

գ ա

մսվա

, %

Կապան 75 74 75 73 74 68 63 64 71 77 77 77 72 55 41

9.6.3 Մթնոլորտային տեղումները

Մթնոլորտային տեղումների տարեկան քանակությունը տատանվում է 550-600 մմ: Ձմռանը գոյանում է ձնածածկույթ: Տարվա ընթացքում ձնածածկույթով օրերի քանակը 31-ն է: Հաճախակի են մառախուղները: Տեղումների առավելագույն միջին ամսական քանակը ընկնում է մայիս ամսվա վրա: Ըստ ՀՀՇՆ II-7.01-2011 "Շինարարական կլիմայաբանություն" շինարարական նորմերի, Կապանի տարածաշրջանում մթնոլորտային տեղումների վերաբերյալ տվյալները բերված են ստորև Աղյուսակ 7-ում:

Աղյուսակ 7. Մթնոլորտային տեղումները, %

Բնա

կավա

յրի,

օդ

երևո

ւթա

բանա

կան

կայա

նի ա

նվա

նում

ը Տեղումների քանակը միջին ամսական

, մմ Ձնածածկույթ

օրական առավելագույն

Առա

վելա

գույ

ն տ

ասն

օրյա

կայի

ն բա

րձրո

ւթյո

ւնը,

սմ

Տա

րվա

մեջ

ձն

ածա

ծկու

յթով

օր

երի

քանա

կը

Ձյա

ն մե

ջ ջր

ի ա

ռավե

- լա

գույ

ն քա

նակը

, մմ

ըստ ամիսների

Տա

րեկա

ն

Հուն

վար

Փետ

րվա

ր

Մա

րտ

Ապ

րիլ

Մա

յիս

Հուն

իս

Հուլ

իս

Օգո

ստոս

Սեպ

տեմ

բեր

Հոկտ

եմբե

ր

Նոյ

եմբե

ր

Դեկ

տեմ

բեր

Կապան 26 31 64 75 102 65 32 28 38 48 40 26 575

32 31 70 27 26 58 76 99 70 176 70 55 51 63 33 176

9.6.4 Քամի

Դիտարկվող տարածքում քամու միջին արագությունների բաշխվածությունը տարվա տարբեր

ժամանակաշրջաններում բերված է ստորև Նկար 6-ում:

Քամու միջին արագություն ամենամեծ արժեքները գրանցված են ապրիլ ամսին արևելյան ուղղու-թյամբ և կազմում են 2.9 մ/վ: Տարվա տարբեր ժամանակաշրջաններում քամու միջին ամսական




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն արագություն ամենամեծ արժեքը ստացվում է ապրիլ ամսին և կազմում է 1.5 մ/վ, իսկ միջին տարեկան արագությունը հավասար է 1.2 մ/վ: Ուժեղ քամիներով օրերի քանակը (≥15 մ/վ) 3-ն է:

Նկ. 6. Քամու միջին արագությունների բաշխվածությունը

Նկ. 7. Քամու ուղղությունների կրկնելիությունը

2.2

2.0

2.9

2.5 2.3

1.9

2.7

2.0

00.5

11.5

22.5

33.5

4Հս

Հս-Արլ

Արլ

Հվ-Արլ

Հվ

Հվ-Արմ

Արմ

Հս-Արմ

Հունվար Ապրիլ Հուլիս Հոկտեմբեր

0

10

20

30

40Հս

Հս-Արլ

Արլ

Հվ-Արլ

Հվ

Հվ-Արմ

Արմ

Հս-Արմ

Հունվար

0

10

20

30

40Հս

Հս-Արլ

Արլ

Հվ-Արլ

Հվ

Հվ-Արմ

Արմ

Հս-Արմ

Ապրիլ

0

10

20

30

40Հս

Հս-Արլ

Արլ

Հվ-Արլ

Հվ

Հվ-Արմ

Արմ

Հս-Արմ

Հուլիս

0

10

20

30

40Հս

Հս-Արլ

Արլ

Հվ-Արլ

Հվ

Հվ-Արմ

Արմ

Հս-Արմ

Հոկտեմբեր




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Քամու ուղղությունների կրկնելիության պատկերները բերված են ստորև Նկար 7-ում: Ինչպես երևում է Նկար 7-ից դիտարկվող տարածքում գերակշռում են արևելյան և հարավ-արևելյան ուղղությամբ քամիները: Ամենամեծ կրկնելիությունը դիտվում է ապրիլ ամսին արևելյան ուղղությամբ և կազմում է 37%:

9.7 Տարածաշրջանի օդային ավազանի մթնոլորտային արտանետումների բնութագիրը

Ինչպես արդեն նշվել է, դիտարվող տարածաշրջանը գտնվում է "Հայանտառ" ՊՈԱԿ Կապանի անտառտնտեսությանը պատկանող տարածքում և շրջապատված է բնության հատուկ պահպանվող տարածքներով: Բնականաբար, տարածաշրջանում մթնոլորտային օդը աղտոտող գործունեություն չի իրականացվում: Վնասակար արտանետումների միակ աղբյուրը՝ Կապան-Մեղրի ավտոճանապարհով երթևեկող տրանսպորտային միջոցներն են, սակայն, հաշվի առնելով ճանապարհի ոչ մեծ բեռնվածությունը դրանց արտանետումները կարելի է անտեսել:

Դիտարկվող տարածքին ամենամոտ արդյունաբերական ձեռնարկությունը՝ ռուսական "Պոլիմետալ" ընկերությանը պատկանող Կապանի լեռնահարստացման ֆաբրիկան է (նախկինում՝ "Դանդի Փրիշս Մեթալս Կապան" ՓԲԸ): Ձեռնարկությունը գտնվում է նախատեսվող գործունեության տարածքից ուղիղ գծով մոտ 9 կմ հեռավորության վրա: Հաշվի առնելով, որ ձեռնարկություն արդ.հրապարակը գտնվում է ծովի մակերեևույթից 750 մ բարձրության վրա, իսկ նախատեսվող գործունեության հարթակի նիշը տատանվում է 1010-1070 մ միջև, կարելի է փաստել, որ ձեռնարկության արտանետումները էական ազդեցություն չեն կարող թողնել դիտարկվող տարածքում մթնոլորտային օդի որակի վրա:

9.8 Կենսաբազմազանություն և հատուկ պահպանվող տարածքներ

Նախատեսվող գործունեությունը իրականացվելու է Կապանի անտառտնտեսության տարածքում, որին հարևանում են հարավից՝ "Շիկահող" պետական արգելոցը, իսկ արևմուտքից՝ "Խուստուփ" պետական արգելավայրը: Հեռավորությունը նախատեսվող գործունեության տարածքից մինչև "Շիկահող" պետական արգելոցի սահմանը 4 կմ, իսկ մինչև "Խուստուփ" պետական արգելավայրի սահման՝ 5.8 կմ: Բացի այդ, անտառտնտեսության տարածքի մոտակայքում է գտնվում նաև "Սոսու պուրակ" պետական արգելավայրը: Նշված հատուկ պահպանվող տարածքները ներառված են "Զանգեզուր" կենսոլորտային համալիրի կազմում:

"Շիկահող" արգելոց

"Շիկահող" պետական արգելոցը գտնվում է Հանրապետության հարավ-արևելյան մասում` Կապանի տարածաշրջանում: Արգելոցի կենտրոնական հատվածին սահմանակից են Շիկահող, Ծավ/Շիշկերտ/, Ներքին Հանդ գյուղական համայնքները: Հարավից այն սահմանակցում է "Արևիկ" ազգային պարկին՝ Մեղրու լեռնաշղթայի ջրբաժանով, իսկ հյուսիս արևմուտքից Բաղացսարի և Խուստուփի լեռնաբազուկներին: Արգելոցի տարածքը գտվում է Շիկահող, Ծավ, Սրաշեն և Ներքին Հանդ գյուղական համայնքների վարչական սահմաններում:

Արգելոցը զբաղեցնում է 12137.08 հա տարածք և կազմված է Շիկահողի և Մթնաձորի տեղամասերից: Ստեղծման նպատակն է կաղնուտա-բոխուտային անտառների ու դրանց բնորոշ բուսական և կենդանական համակեցությունների, անոթավոր բույսերի 1074 տեսակների, կենու և սոսու պուրակների, ողնաշարավոր կենդանիների 214 տեսակների պահպանությունը:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն "Խուստուփ" արգելավայր

"Խուստուփ" արգելավայրը գտնվում է Սյունիքի մարզի Կապանի տարածաշրջանում՝ Խուստուփ լեռնազանգվածի վրա: Արգելավայրի նախատեսվող տարածքը 6946.74 հա է, որը հարավից սահմանազատված է Մեղրու լեռնաշղթայի ջրբաժանով, արևմուտքից Զանգեզուրի լեռնաշղթայով, արևելքից Խուստուփ լեռնազանգվածով, իսկ հյուսիսից Ողջի գետի հովտով:

Ստեղծման նպատակն է Խուստուփ լեռնազանգվածի անտառային գոտու վերին հատվածի, մարգագետնատափաստանային և մարգագետնային բնական էկոհամակարգերի զարգացման բնականոն ընթացքի, լանդշաֆտային ու կենսաբանական բազմազանության, բնության հուշարձանների, բնության ժառանգության պահպանության, պաշտպանության, վերականգնման, վերարտադրության, ինչպես նաև բնական պաշարների կայուն օգտագործման ապահովումը:

Արգելավայրի նախատեսվող տարածքին սահմանակից են Շիկահող, Սրաշեն, Ծավ (Շիշկերտ), Դավիթ Բեկ, Լեռնաձոր, Ձագեձոր, Վանք, Կալեր, Տաշտուն և այլ համայնքներ, ինչպես նաև Քաջարան և Կապան քաղաքները: Հարավից արևելքից այն հարակից է "Շիկահող" պետական արգելոցին, իսկ հարավից "Արևիկ" ազգային պարկին: Արգելավայրի տարածքը գտվում է Շիկահող, Ծավ, Ճակատեն, Գեղանուշ և Լեռնաձոր, գյուղական համայնքների վարչական սահմաններում:

"Սոսու պուրակ" արգելավայր

"Սոսու պուրակ" արգելավայրը գտնվում է Հարավային Հայաստանի Սյունիքի մարզի Մեղրու լեռնաշղթայի հյուսիսային մակրոլանջի ստորոտով անցնող Ծավ գետի ափին, հովտի ողողատային մասում, 700-750 մ բարձրության վրա: Այդ եզակի պուրակի որոշ ծառերի տարիքն անցնում է մի քանի հարյուր տարին, տրամագիծը հասնում է 3 մ-ի, իսկ բարձրությունը` 30-35 մ-ի: Ստեղծման նպատակն է Կովկասի միակ սոսու բնական պուրակի պահպանությունը:

"Սոսու պուրակ" պետական արգելավայրի սահմանների ճշգրտման և քարտեզագրման արդյունքում արգելավայրի տարածքի չափը կազմել է 64.2 հեկտար:

9.9 Կենդանական և բուսական աշխարհի նկարագիրը

9.9.1 Բուսական աշխարհը

Դիտարկվող տարածքը պատկանում է Զանգեզուրի ֆլորիստիկ շրջանին: Անտառային գոտու գրեթե ամբողջ միջին շերտաշրջանը (1000÷2200 մ ծ.մ.) զբաղեցնում են կաղնու և կաղնի-բոխի անտառները: Հարավային լանջերում անտառային բուսականությունը ներկայացված է չորասեր տեսակներով` գիհի գարշահոտ, բոխենի արևելյան, թխկի վրացական, հոնենի սովորական, կաղնի վրացական, փռշնի կովկասյան, Ֆենցլի նշենի, հացենի սրապտուղ, շլորենի և այլ:

Թփերից տարածված են՝ ցախակեռաս վրացական, ճապկի արևելյան, չմենի բազմածաղիկ: Հյուսիսային լանջերում ամենահաճախ իշխում են բոխենի կովկասյան, կաղնի վրացական, թխկի դաշտային, թեղի, գիհի երկարատերև, գերիմաստի, կտտկենի, տխլենի, ճապկի, բեկտենի և այլն: Ծառերի ծածկույթի տակ զարգանում են ոզնախոտ կծկավոր, շյուղախոտ մարգագետնային, Ռոբերտի խորդենի (Geranium robertianum), մանուշակ բուրավետ, եղեսպակ երկաթային, ցորնուկ փափուկ, գետնամորի և այլն:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Հազվագյուտ տեսակներից, որոնք գրանցված են Կարմիր Գրքում, տարածաշրջանում հնարավոր է հանդիպել խնկենի բթատերև (Pistacia mutica Fisch et C.A.Mey), ընկուզենի հունական (Juglans regia L.), շրջահյուս հունական (Periploca graeca L.), գիհի բազմապտուղ (Juniperus excelsa), կաղնի արաքսյան (Quercus infectoria Oliv. subsp. Boissieri), կաղնի ծաղկաոտիկավոր (Q. robur ssp. Pedunculiflora) և այլ մի քանի տեսակներ:

9.9.2 Կենդանական աշխարհը

Տարածաշրջանի կանդանական աշխարհը ընդգրկում է ինչպես կովկասյան, այնպես էլ իրանական կենդանաշխարհագրական շրջանների տարրեր: Տարածված են կրծողները, ճագարամկները, գետասկյուռը, դաշտամուկը, խլուրդը) և թռչունները: Թռչուններից առավել հաճախակի հանդիպող տեսակներն են՝ սևաճակատ շամփրուկը (Lani-us minor), մեծ ճուռակը (Buteo buteo), սովորական հողմավար բազեն (Falko tinnun-culus), սև կեռնեխը (Turdus merula), սարյակները և այլն:

Սողուններն ու երկկենցաղները քիչ են: Երկկենցաղներից տարածված է կանաչ դոդոշը (Bufo viridis): Լեռնային նոսր անտառներում հանդիպում են փոքրասիական իժը (Vipera raddei), միջին մողեսը (Lacerta media) և այլն: Տարածաշրջանի անտառային հատվածում հանդիպում են մացառախոզ, շնագայլ, սիրիական արջ:

Հանդիպում են նաև Կարմիր գրքում գրանցված կենդանիների հետևյալ հազվագյուտ տեսակները.

Կաթնասուններ՝ հնդկական մացառախոզ (Hystrix leucura), անդրկովկասյան գորշ արջ (Ursus arctos syriacus), կովկասյան անտառակատու (Felis silvestris caucasica), բեզոարյան այծը (Capra aegagrus aegagrus), հայկական մուֆլոնը (Ovis ammon gmelin), առաջավորասիական ընձառյուծը (Panthera pardus tullianus):

Թռչուններ՝ եվրոպական օձակեր (Cirkaetus gallicus gallicus), նախասիական մորուքավոր արծիվ (Gipaetus barbatus aureus), պարսկական կանաչ մեղվակեր (Merops superciliosus persicus), արևմտյան սև փայտփոր (Deyocopus mertius pinetorum), երգող շահրիկ (Sylvia hortensis crassirostris), ասիական ծիկապոչ քարաթռչնիկ (Oenanthe xanthoprimma chryzopygia), խայտաբղետ ժայռային կեռնեխ (Monticola saxatilis saxatilis), եվրոպական կապույտ ժայռային կեռնեխ (Monticola solitarius solitarius), իրանական կապտափող (Luscinia svecica occidentalis):

Կարմիր Գրքում գրանցված սողունների, երկկենցաղների տեսակներ Կապանի շրջանում բացակայում են:

9.10 Բնական և մշակութային ժառանգություն

ՀՀ Կառավարության 29.12.2005 թ.-ի "Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարզանների պետական ցուցակը հաստատելու մասին" թիվ 2322-Ն որոշման հիման վրա հատկորոշված է մեկ պատմամշակութային հուշարձան՝ եկեղեցի, որը գտնվում է Ճակատեն համայնքից դեպի հարավ-արևելք 2 կմ, իսկ նախատեսվող գործունեության տարածքից մոտ 1 կմ հեռավորության վրա:

ՀՀ Կառավարության 14.08.2008 թ.-ի "Հայաստանի Հանրապետության բնության հուշարձանների ցանկը հաստատելու մասին" թիվ 967-Ն որոշման հիման վրա հատկորոշված է «Փղի ճտեր»




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն որմնաքանդակը, որի հեռավորությունը նախատեսվող գործունեության տարածքից 800 մ է, իսկ Ճակատեն համայքնից 2.2 կմ:

Հաշվի առնելով նշված հեռավորությունները, ինչպես նաև աշխատանքային նախագծով և ՇՄԱԳ հաշվետվությամբ նախատեսված բնապահպանական մեղմացնող միջոցառումները (տես Գլուխ 12-ը), կարելի է փաստել, որ նախատեսվող գործունեությունը բացասական ազդեցություն չի թողնի պատմամշակութային հուշարձանների վրա:

9.11 Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը և ենթակառուցվածքները

Սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի ուսումնասիրման համար որպես նախատեսվող գործունեության շահառու համայնքներ դիտարկվել են Վարդանիձոր, Ծավ, Սրաշեն, Շիկահող, Ներքին Հանդ, Լեռնաձոր, Գեղանուշ և Ճակատեն գյուղերը (տես Նկար 8-ը), ընդ որում վերջինս հանդիսանում է նաև ազդակիր համայնք:

Հետազոտված համայնքներում առկա բնակչության ընդհանուր թիվը 2015թ. սկզբի դրությամբ կազմել է 2231 մարդ: Սեռային բաշխվածքը մոտավորապես հավասարաչափ է. արական բնակչությունը միջին հաշվով կազմել է 47.5%: Իրավիճակը լավ չէ հատկապես Վարդանիձոր, Գեղանուշ և Ճակատեն համայնքներում, որտեղ արական և իգական բնակչության տարբերությունը հասնում է 8%-ի:

Զբաղված բնակչության մոտ 60%-ը ներգրավված է բացառապես գյուղատնտեսության մեջ: 40%-ը՝ իրականացնում է նաև ոչ գյուղատնտեսական գործունեություն՝ հիմնականում աշխատելով պե-տական կառույցներում՝ համայնքապետարաններում, կրթական և մշակութային հաստատություն-ներում, մասնավոր ձեռնարկություններում և այլն:

Դպրոցներ աշխատում են բոլոր 8 համայնքներում՝ չնայած որոշներում (Սրաշեն, Ներքին Հանդ, Ճակատեն) աշակերտների թիվը շատ քիչ է, ինչը հետագայում կարող է լուրջ խնդիրներ առաջացնել այդ դպրոցների համար կապված բյուջեից ստացվող գումարների հետ: Որոշ դեպքերում (ինչպես օրինակ Լեռնաձորում) ներկայումս դիտարկվում է տարբեր գյուղերի դպրոցների միավորում: Գործող մանկապարտեզ կա միայն Լեռնաձոր համայնքում:





Նկ. 8. Նախատեսվող գործունեության շահառու համայնքների տեղադիրքը

Առողջապահական ենթակառուցվածքների վիճակը հետազոտված համայնքներում բարվոք է՝ բոլոր համայնքներն ունեն բուժկետեր, որտեղ հատուկ վերապատրաստված բուժաշխատողների կողմից առաջին օգնության ծառայություններ են մատուցվում բնակչությանը: Ցավոք համայնքներում չկան բժիշկներ և բարձրակարգ ու կլինիկական բժշկական ծառայություններն հասանելի են միայն Կապան և Քաջարան քաղաքներում:

Շարժական հեռախոսակապի ծառայություններն, ընդհանուր առմամբ, հասանելի են, սակայն կապի որակը վատն է հիմնականում լեռնային մակերևույթի պատճառով: Շարժական հեռախոսակապի օգտագործվող հիմնական օպերատորը Vivacell-ն է, որի կապը հասանելի է գրեթե բոլոր համայնքներում: Համացանցի օգտագործումը լայնորեն տարածված չէ:

Հեռուստատեսային և ռադիո հեռարձակումը խիստ սահմանափակ է. հասանելի են միայն մի քանի ալիքներ, այն էլ՝ ոչ շատ բարձր որակով: Հեռուստատեսային ալիքները հիմնականում ազգային են: Հեռարձակվում է ռադիոյի ընդամենը մեկ ալիք, սակայն այն մեծ լսարան չունի և նպատակահարմար չէ օգտագործել տեղեկատվության տարածման նպատակով:

Մարզկենտրոն Կապանից դեպի համայնքներ տանող ճանապարհների որակն, ընդհանուր առմամբ, կամ շատ լավն է, կամ էլ՝ նորմալ է: Ճանապարհներն անցանելի են գրեթե ամբողջ տարվա ընթացքում: Խնդրահարույց է միայն դեպի Ներքին Հանդ տանող ճանապարհի մի հատվածը, որի որակն այնքան էլ բարձր չէ:

Հետազոտված համայնքների ընդհանուր մակերեսը կազմում է 26,400 հա, որտեղ Լեռնաձոր համայնքն ունի ամենամեծ մասնաբաժինը: Սոցիալ-տնտեսական վերլուծության տեսանկյունից առավել կարևորվում են գյուղատնտեսական նշանակության հողերը:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Հետազոտված համայնքներում վարելահողերի չափը համեմատաբար փոքր է՝ բոլոր համայնքները միասին ունեն 1,000 հա պակաս մակերես: Սա պայմանավորված է այդ համայնքների բնական լանդշաֆտով՝ տարածքները լեռնային են, անտառածածկ, վարելահողերը՝ կտրտված և դժվար մատչելի: Բացի այդ, համայնքների բնակչությունը շատ աղքատ է և սովորաբար վարելահողերի ինտենսիվ մշակության համար բավարար միջոցներ չի տնօրինում: Բացասական պատկերն ամբողջանում է որոշ համայնքներում ոռոգման բացակայությամբ:

Բոլոր համայնքներում առկա են բնական և/կամ պատմամշակութային հուշարձաններ, որոնք պահանջում են հատուկ պահպանության և պաշտպանության պայմաններ: Հատուկ պահպանվող տարածքների, ինչպես նաև նշված հուշարձանների առկայությունը կարող է մեծապես նպաստել և կարևոր նախապայման դառնալ թիրախված տարածքներում բնապահպանական վիճակի բարելավման և հարակից համայնքների կայուն սոցիալ-տնտեսական (հատկապես տուրիզմի) զարգացման համար: Բոլոր համայնքների վարչական սահմաններում կան անտառածածկ տարածքներ: Ընդհանուր առմամբ համայնքները տվյալներ են ներկայացրել շուրջ 6,800 հա անտառների և 2,700 հա թփուտների մասին:

Գյուղատնտեսության զարգացումը հանդիսանում է նշված համայնքներում բնակչության եկամուտների բարձրացման հիմնական հնարավորություններից մեկը: Կարելի է առանձնացնել գյուղատնտեսական գործունեության որոշ տեսակներ, որոնք ապահովում են բարձրարժեք և առևտրայնության բարձր մակարդակ ունեցող մթերքների արտադրություն: Նման ապրանքների շարքում կարելի է թվարկել կարտոֆիլը, մերձարևադարձային մրգատեսակները, ընկույզը, հատապտուղները, միսը և մեղրը:

Գյուղատնտեսության զարգացումը լուրջ ներդրում կարող է ունենալ նաև տուրիզմի զարգացման տեսանկյունից: Նախ և առաջ, այն թույլ կտա տուրիստներին առաջարկել թարմ և էկոլոգիապես մաքուր սնունդ: Միևնույն ժամանակ գյուղատնտեսության հիմքի վրա կարելի է մշակել հատուկ ագրոտուրիստական ծառայություններ, որոնք ներկայումս բավականին պահանջված են հատկապես օտարերկրյա զբոսաշրջիկների շրջանում:

10. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻ ՎՐԱ ԿԱՆԽԱՏԵՍՎՈՂ ԱԶԴԵՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

10.1 Ելակետային տվյալներ

Շրջակա միջավայրի վրա նախատեսվող գործունեության հնարավոր ազդեցությունը բացահայտելու, վերլուծելու և գնահատելու նպատակով անհրաժեշտ է նույնականացնել բոլոր այն գործընթացները, սարքավորումները, օգտագործվող նյութերն ու ռեսուրսները, որոնք յուրաքանչյուրն առանձին կամ որաշակի զուգակցմամբ կարող են առաջացնել օդային և ջրային ավազաններ վնասակար նյութերի արտանետումներ և արտահոսքեր, վտանգավոր թափոններ, ինչպես նաև ազդել տարածաշրջանի կենսաբազմազանության վրա:

Ինչպես արդեն նշվել է սույն ՇՄԱԳ հաշվետվության Գլուխ 7-ում, նախատեսվող գործունեությունը՝ "Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի տեղափոխում սողանքային գոտուց" աշխատանքային նախագիծը ենթադրվում է իրականացնել 2 փուլերով: Դրանք են.

• "Սևան" АУ-5 տիպի №53 հենարանի ապամոնտաժումը

• "Սևան" АУ+6 տիպի №53 հենարանի տեղադրումը:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Յուրաքանչյուր փուլով նախատեսված միջոցառումները, կիրառվող նյութերը, տեխնիկական միջոցները և աշխատուժը, ինչպես նաև աշխատանքների իրականացման ժամանակացույցը բերված են սույն ՇՄԱԳ հաշվետվության Բաժին 7.4-ում: Նշված տեղեկատվության վերլուծության արդյունքում գնահատվել է յուրաքանչյուր միջոցառման շրջակա միջավայրի վրա հնարավոր ազդեցության աստիճանը, ինչպես նաև հատկորոշվել են նախատեսվող գործունեության շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության կանխատեսման համար անհրաժեշտ ցուցանիշները:

Նախատեսվող գործունեության ցուցանիշներն են.

1) №53 հենարանի ապամոնտաժման/մոնտաժման աշխատանքների ընդհանուր տևողությունը կազմում է 7 աշխատանքային օր (տես Նկ. 3-ը), ընդ որում Փուլ I-ը իրականացվելու է 3 օրում (24 ժամ), իսկ Փուլ II-ը՝ 4 օր (32 ժամ):

2) Կիրառվող տեխնիկան, դրանց բեռնվածությունը և իրականացվող աշխատանքները.

Փուլ I

• Ամբարձիչ АГП-22 մակնիշի՝ 1 հատ

Բացատրություն

Օգտագործվելու է հաղորդալարի ապամոնտաժման համար, աշխատաժամանակը՝ 6 ժամ:

• Բառնամբարձ կռունկ КС-2571 А մակնիշի (բեռամբարձությունը՝ 10 տ)՝ 1 հատ


Օգտագործվելու է հենարանի, հիմքերի ապամոնտաժման համար, աշխատաժամանակը՝ 16 ժամ:

• Բեռնատար մեքենա Камаз 65115 մակնիշի (թափքի տարողությունը՝ 11 մ3)՝ 1 հատ


Օգտագործվելու է նախատեսվող գործունեության վայրից դեպի "ՀԷՑ" ՓԲԸ-ի "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ ապամոնտաժված հենարանի, հիմքերի և այլ նյութերի տեղափոխման համար, աշխատաժամանակը՝ 6 ժամ, հեռավորությունը մեկ ուղղությամբ՝ 16 կմ:

Փուլ II

• Բեռնատար մեքենա Камаз 65115 մակնիշի (թափքի տարողությունը՝ 11 մ3)՝ 1 հատ


Օգտագործվելու է ՀԷՑ" ՓԲԸ-ի "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստից դեպի նախատեսվող գործունեության վայր հենարանի, հիմքերի և այլ նյութերի տեղափոխման համար, աշխատաժամանակը՝ 8 ժամ, հեռավորությունը մեկ ուղղությամբ՝ 16 կմ:

• Բառնամբարձ կռունկ КС-2571 А մակնիշի (բեռամբարձությունը՝ 10 տ)՝ 1 հատ


Օգտագործվելու է հենարանի, հիմքերի մոնտաժման համար, աշխատաժամանակը՝ 10 ժամ:

• Ամբարձիչ АГП-22 մակնիշի՝ 1 հատ






Օգտագործվելու է հաղորդալարի մոնտաժման համար, աշխատաժամանակը՝ 6 ժամ:

3) Կապանի անտառտնտեսության տարածքում հենարանի հիմքերի փորման աշխատանքները կատարվելու են առանց շինարարական տեխնիկայի կիրառման՝ ձեռքով, տեղանքի մթնոլորտային օդը, հողային ռեսուրսները և կենսաբազմազանությունը աղտոտումից բացառելու նպատակով:

4) Նախատեսվող գործունեությունը իրականացվելու է կապալառու կազմակերպության կողմից: Ներգրավող աշխատողների կազմը և քանակները բերված են Բաժին 7.4-ում և թվարկված ստորև՝

• Աշխատանքները ղեկավար (Աշխղեկ)՝ 1 մարդ

• Կռունկավար` 1 մարդ

• Ամբարձիչի վարորդ` 1 մարդ

• Բեռնատար մեքենայի վարորդ` 1 մարդ

• Մոնտաժորդ՝ 1 մարդ

• Բանվոր՝ 3 մարդ:

5) Կապալառու կազմակերպությունը Ճակատեն համայնքում վարձվելու է սեփական տուն, որը հանդիսանալու է կառուցման աշխատանքների ժամանակահատվածում կազմակերպության գրասենյակը, ինչպես նաև ծառայելու է դաշտային աշխատողների սանիտարահիգիենիկ կարիքները (լոգարան, զուգարան և սննդի ընդունման սենյակ) հոգալու համար: Բոլոր աշխատողների համար նախատեսված է լինելու ընդմիջում, որի ընթացքում նրանք ապահովվելու են ճաշով և անհրաժեշտ հանգստաժամանակով:

10.2 Մթնոլորտային արտանետումներ

Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում մթնոլորտի հիմնական աղտոտիչներն են շինարարական տեխնիկայի և տրանսպորտային միջոցների շահագործման ընթացքում առաջացող գազանման արտանետումները (վառելիքի այրման արդյունքում): Շինարարական տեխնիկան և տրանսպորտային միջոցները, որոնք պլանավորվում է օգտագործել գործունեության իրականացման ժամանակ, հանդիսանում են չկազմակերպված արտանետումների հիմնական աղբյուրները:

10.3 Տրանսպորտային միջոցների և տեխնիկայի վառելիքի ծախսի որոշման մեթոդակարգը

Նախատեսվող գործունեության ընթացքում կիրառվող տրանսպորտային և շինարարական տեխնիկայի գազանման արտանետումների հաշվարկման համար անհրաժեշտ է որոշել դրանց վառելիքի ծախսը, ինչը հաշվարկվում է ըստ [16] և [17] ընթացակարգերի` հետևյալ բանաձևով.

MH = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ կամ (1)

MH = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D) ∙ 0,86, կգ (2)

Որտեղ`

MH – վառելիքի ծախսն է, լ կամ կգ,

HSC – վազքի վառելիքի ծախսի նորման է, լ/100 կմ,




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն S – տրանսպորտային միջոցի ընդհանուր վազքն է նախատեսվող գործունեության կամ միջոցառման ընթացքում, կմ,

HT – տրանսպորտային միջոցի կամ տեխնիկայի կողմից իրականացվող տեխնոլոգիական օպերացիայի կամ միջոցառման (օրինակ, ավտոկռունկով բեռի բարձրացում, էքսկավատորով փորում և այլն) վրա վառելիքի ծախսի նորման է, լ/ժամ,

T– տրանսպորտային միջոցով կամ շինարարական տեխնիկայով իրականացվող տեխնոլոգիական օպերացիայի կամ միջոցառման վրա ծախսվող աշխատաժամանակն է, ժամ,

D– նորմայի գումարային հարաբերական ավելացումն է՝ %-ով (կիրառվում է տարվա ցուրտ ժա-մանակաշրջանում, ինչպես նաև լեռնային տեղանքում աշխատելիս):

10.4 Տրանսպորտային միջոցների և շինարարական տեխնիկայի գազանման արտանետումների հաշվարկի մեթոդակարգը

Տրանսպորտային միջոցները և շինարարական տեխնիկան աշխատում են դիզելային վառելիքով, որի այրումից արտանետումները հաշվարկվում են ՀՀ Բնապահպանության նախարարության կողմից մշակված Ավտոտրանսպորտից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի քանակների որոշման մեթոդական հրահանգի4 հիման վրա: Վառելիքի այրումից արտանետվող վնասակար նյութերն են` NՕx, CH, CO, N2O, CO2, ՑՕՄ, ՊՄ, SO2:

Յուրաքանչյուր վնասակար նյութի (բացառությամբ SO2-ի) արտանետումը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

QԳ = N∙k1∙k2∙MH106

, տ (3)

Որտեղ`

QԳ – շահագործվող տրանսպորտային միջոցի կամ շինարարական տեխնիկայի գազանման արտանետումներում վնասակար նյութերի (բացառությամբ SO2-ի) քանակությունն է տեխնոլոգիական օպերացիայի/միջոցառման ժամանակահատվածի կտրվածքով,

N – ըստ նշված մեթոդակարգի ծանր ավտոտրանսպորտի և տեխնիկայի տեսակարար ար-տանետման մեծությունն է, որը տարբեր վնասակար նյութերի համար բերված է Աղյուսակ 8-ում:

Աղյուսակ 8. Տեսակարար արտանետումներ (գ/ կգ վառելիք)

Վառելիքի տեսակը Նյութի անվանումը

CO CH NOx ՊՄ N2O ՑՕՄ CO2

Դիզելային վառելիք 36.4 0.243 42.3 4.3 0.122 8.16 3138

k1-ը և k2-ը վնասակար նյութերի արտանետումների ճշգրտման գործակիցներն են կախված տրանսպորտային պարկի միջին տարիքից և տեխնիկական վիճակից: Դրանց արժեքները բերված են Աղյուսակ 9-ում:

4 Մեթոդիկայում ընդունված է տրանսպորտային միջոցների դասակարգումը "Core Inventory of Emissions in Europe" (այսուհետ` CORINAIR)` "Եվրոպայում մթնոլորտային արտանետումների բազային գույքագրում" մեթոդոլոգիային համապատասխան





Աղյուսակ 9. Վնասակար նյութերի արտանետումների ճշգրտման գործակիցները

Ավտոմեքենայի կատեգորիան

Վնասակար նյութը

Ազդեցության գործակիցը

միջոցի միջին տարիքի (k1)

տեխնիկական վիճակի (k2)

Մեծ բեռնունակության ավտոտրանսպորտ

CO 1.33 1.8

CH 1.2 2.0

NOx 1.0 1.0

ՊՄ 1.0 1.0

N2O 1.0 1.0

ՑՕՄ 1.0 1.0

CO2 1.0 1.0

Ածխածնի օքսիդի (CO), ածխաջրածինների (CH) և ազոտի օքսիդների (NOx) գործակիցները վերցված են Ավտոմոբիլային տրանսպորտից մթնոլորտ արտանետվող վնասակար նյութերի հաշվարկման մեթոդական ցուցումներից (Մոսկվա, Հիդրոմետհրատ - 1983), իսկ ածխածնի երկօքսիդի (CO2) և ազոտի ենթօքսիդի (N2O) գործակիցները ընդունվել են 1, քանի որ դրանց համար գործակիցներ սահմանված չեն:

Ծծմբային անհիդրիդի (SO2) արտանետումները հաշվարկվում են ելնելով այն մոտեցումից, որ վառելիքում պարունակվող ամբողջ ծծումբը լիովին վերածվում է SO2-ի: Այդ դեպքում կիրառվում է CORINAIR գույքագրման համակարգի բանաձևը.

ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ (4)

Որտեղ`

kS – վառելիքում ծծմբի պարունակություն, կգ/կգ,

MH – վառելիքի ծախս, կգ:

10.5 Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների հաշվարկը

10.5.1 Փուլ I , I .1 միջոցառում՝ АС-70/ 11 տիպի հաղորդալարի ապամոնտաժում

Ամբարձիչ

1) Վառելիքի ծախսը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

MHԱմ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=40.5 լ/100կմ, S=40 կմ, HT=8.3 լ/ժամ, T=6 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHԱմ=75.9 լ կամ

75.9 · 0.86=65.3 կգ:

2) Գազանման արտանետումները` որոշված (3) բանաձևով, բերված են Աղյուսակ 10-ում:





Աղյուսակ 10. Ամբարձիչի գազանման արտանետումները



Արտանետումները

գ/վ տ/միջոցառման ժամանակ-ած

Ամբարձիչ

CO 0.2633 0.0057 CH 0.0018 0.00004 NOx 0.1278 0.0028 ՊՄ 0.0130 0.0003 N2O 0.0004 0.00001 ՑՕՄ 0.0247 0.0005

SO2-ի արտանետումները որոշվում են հետևյալ բանաձևով.

ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԱմ=65.3 կգ:

Այսպիսով`

ESO2=0.26 կգ (0.00026 տ/միջոցառման ժամանակահատված) կամ

(0.00026·106)/(6·3600)=0.0121 գ/վ:

10.5.2 Փուլ I , I .2 և I .3 միջոցառումներ՝ հենարանի և հիմքերի ապամոնտաժում

Բեռնամբարձ կռունկ


MHԱ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=40 լ/100կմ, S=40 կմ, HT=6 լ/ժամ, T=16 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHԲԿ=128.8 լ կամ

128.8 · 0.86=110.8 կգ:


Աղյուսակ 11. Բեռնամբարձ կռունկի գազանման արտանետումները






CO 0.1676 0.0097 CH 0.0011 0.00006 NOx 0.0813 0.0047









ՊՄ 0.0083 0.0005 N2O 0.0002 0.00001 ՑՕՄ 0.0157 0.0009


ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԱ=110.8 կգ:

Այսպիսով`


(0.00044·106)/(16·3600)=0.0077 գ/վ:

10.5.3 Փուլ I , I .4 և I .5 միջոցառումներ՝ ապամոնտաժվող հենարանի, հիմքերի և այլն նյութերի տեղափոխման աշխատանքներ

Բեռնատար մեքենա

1) Հաշվարկվում է բեռնատար մեքենայի երթերի քանակը ելնելով դրա թափքի տարողունակությունից և տեղափոխման ենթակա նյութերի ծավալից.

Աղյուսակ 12. Բեռնատար մեքենայի երթերի թվի հաշվարկը

№ Նյութի անվանումը Ծավալը, մ3 Թափքի

տարողությունը, մ3 Բարձման

գործակիցը Երթերի քանակը

1 Հենարան, հիմքեր և այլ նյութեր

- 11 0.8 2

Ընդամենը 2

Յուրաքանչյուր երթի երկարությունը 32 կմ է (նախատեսվող գործունեության վայրից դեպի "ՀԷՑ" ՓԲԸ-ի "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ): Արդյունքում, բեռնատար մեքենան պետք է անցնի 64 կմ:


MHԻ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=32.2 լ/100կմ, S=64 կմ, HT=0 լ/ժամ, T=6 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHԻ=23.7 լ կամ

23.7·0.86=20.4 կգ:






Աղյուսակ 13. Բեռնատար մեքենայի գազանման արտանետումները





Ինքնաթափ մեքենա

CO 0.0822 0.0018 CH 0.0006 0.00001 NOx 0.0399 0.0009 ՊՄ 0.0041 0.0001 N2O 0.0001 0.000002 ՑՕՄ 0.0077 0.0002


ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԻ=20.4 կգ:

Այսպիսով`


(0.00008·106)/(6·3600)=0.0038 գ/վ:

10.5.4 Փուլ I I , I I .1 միջոցառում՝ մոնտաժվող հենարանի, հիմքերի և այլ նյութերի տեղափոխման աշխատանքներ

Բեռնատար մեքենա

1) Հաշվարկվում է բեռնատար մեքենայի երթերի քանակը ելնելով դրա թափքի տարողունակությունից և տեղափոխման ենթակա նյութերի ծավալից.

Աղյուսակ 14. Բեռնատար մեքենայի երթերի թվի հաշվարկը

№ Նյութի անվանումը Ծավալը, մ3 Թափքի

տարողությունը, մ3 Բարձման

գործակիցը Երթերի քանակը

1 Հենարան, հիմքեր և այլ նյութեր

- 11 0.8 3

Ընդամենը 3

Յուրաքանչյուր երթի երկարությունը 32 կմ է ("ՀԷՑ" ՓԲԸ-ի "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստից դեպի նախատեսվող գործունեության վայր): Արդյունքում, բեռնատար մեքենան պետք է անցնի 96 կմ:


MHԻ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=32.2 լ/100կմ, S=96 կմ, HT=0 լ/ժամ, T=8 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն MHԲ=35 ․55 լ կամ

35.55 · 0.86=30.6 կգ:


Աղյուսակ 14. Բեռնատար մեքենայի գազանման արտանետումները





Ինքնաթափ մեքենա

CO 0.0925 0.0027 CH 0.0006 0.00002 NOx 0.0449 0.0013 ՊՄ 0.0046 0.0001 N2O 0.0001 0.000004 ՑՕՄ 0.0087 0.0002


ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԻ=30.6 կգ:

Այսպիսով`


(0.00012·106)/(8·3600)=0.0042 գ/վ:

10.5.5 Փուլ I I , I I .3 և I I .4 միջոցառումներ՝ հենարանի և հիմքերի տեղադրում և ամրացում



MHԱ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=40 լ/100կմ, S=80 կմ, HT=6 լ/ժամ, T=10 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHԲԿ=105.8 լ կամ

105.8·0.86=91 կգ:






Աղյուսակ 15. Բեռնամբարձ կռունկի գազանման արտանետումները






CO 0.2202 0.0079 CH 0.0015 0.00005 NOx 0.1069 0.0038 ՊՄ 0.0109 0.0004 N2O 0.0003 0.000011 ՑՕՄ 0.0206 0.0007


ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԱ=91 կգ:

Այսպիսով`


(0.00036·106)/(10·3600)=0.0101 գ/վ:

10.5.6 Փուլ I I , I I .5 միջոցառում՝ АС-70/ 11 տիպի հաղորդալարերի մոնտաժում

Ամբարձիչ


MHԱմ = (0,01 ∙ HSC ∙ S + HT ∙ T) ∙ (1 + 0,01 ∙ D), լ

Որտեղ`

HSC=40.5 լ/100կմ, S=40 կմ, HT=8.3 լ/ժամ, T=6 ժամ, D=15%:

Այսպիսով`

MHԱմ=75.9 լ կամ

75.9 · 0.86=65.3 կգ:


Աղյուսակ 16. Ամբարձիչի գազանման արտանետումները





Ամբարձիչ

CO 0.2633 0.0057 CH 0.0018 0.00004 NOx 0.1278 0.0028









ՊՄ 0.0130 0.0003 N2O 0.0004 0.000008 ՑՕՄ 0.0247 0.0005


ESO2 = 2 ∙ ∑ kS ∙ MH, կգ

Որտեղ`

ks=0.002 կգ/կգ, MHԱմ=65.3 կգ:

Այսպիսով`


(0.00026·106)/(6·3600)=0.0121 գ/վ:

10.5.7 Փուլ I -ում մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և գնահատումը

Փուլ I-ում մթնոլորտ արտանետումների հաշվարկների արդյունքները, ամփոփված ըստ յուրաքանչյուր վնասակար նյութի, բերված են Աղյուսակ 17-ում:

Աղյուսակ 17. Փուլ I -ում վնասակար նյութերի արտանետումները

№ Արտանետման աղբյուրը Վնասակար նյութերի արտանետումները

գ/վ տ/ժամանակ-ած

1. CO 1.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.2633 0.0057

1.2 Բեռնամբարձ կռունկ (I.2, I.3) 0.1676 0.0097

1.3 Բեռնատար մեքենա (I.4, I.5) 0.0822 0.0018

Ընդամենը 0.5131 0.0172 2. CH

2.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.0018 0.00004



Ընդամենը 0.0035 0.00011 3. NOx

3.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.1278 0.0028



Ընդամենը 0.249 0.0084







4. ՊՄ 4.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.013 0.0003

4.2 Բեռնամբարձ կռունկ (I.2. I.3) 0.0083 0.0005

4.3 Բեռնատար մեքենա (I.4. I.5) 0.0041 0.0001

Ընդամենը 0.0254 0.0009 5. N2O

5.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.0004 0.00001



Ընդամենը 0.0007 0.00002 6. ՑՕՄ

6.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.0247 0.0005



Ընդամենը 0.0481 0.0016 7. SO2

7.1 Ամբարձիչ (I.1) 0.0121 0.00026



Ընդամենը 0.0236 0.00078

10.5.8 Փուլ I I -ում մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումների վերլուծությունը և գնահատումը

Փուլ II-ում մթնոլորտ արտանետումների հաշվարկների արդյունքները, ամփոփված ըստ յուրաքանչյուր վնասակար նյութի, բերված են Աղյուսակ 18-ում:

Աղյուսակ 18. Փուլ II-ում վնասակար նյութերի արտանետումները



1. CO 1.1 Բեռնատար մեքենա (II.1) 0.0925 0.0027

1.2 Բեռնամբարձ կռունկ (II.3, II.4) 0.2202 0.0079

1.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.2633 0.0057

Ընդամենը 0.576 0.0163 2. CH

2.1 Բեռնատար մեքենա (II.1) 0.0006 0.00002








2.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.0018 0.00004

Ընդամենը 0.0039 0.00011 3. NOx



3.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.1278 0.0028

Ընդամենը 0.2796 0.0079 4. ՊՄ



4.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.013 0.0003

Ընդամենը 0.0285 0.0008 5. N2O



5.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.0004 0.000008

Ընդամենը 0.0012 0.00002 6. ՑՕՄ



6.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.0247 0.0005

Ընդամենը 0.054 0.0014 7. SO2



7.3 Ամբարձիչ (II.5) 0.0121 0.00026

Ընդամենը 0.0264 0.00074

10.5.9 Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում մթնոլորտ վնասակար նյութերի գումարային արտանետումները

№53 հենարանի ապամոնտաժման/մոնտաժման աշխատանքների իրականացման ընթացքում վնասակար նյութերի գումարային արտանետումները բերված են ստորև Աղյուսակ 19-ում:





Աղյուսակ 19. Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը նախատեսվող գործունեության առանձին փուլերի իրականացման ժամանակահատվածում

Նախատեսվող գործունեության փուլերը

Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը

Ածխածնի օքսիդ Ազոտի

օքսիդներ CH+N2O+ՑՕՄ (այսուհետ CH)

ՊՄ SO2

Փուլ I - հենարանի ապամոնտաժում

տ/ժամանակ-ած 0.0172 0.0084 0.00173 0.0009 0.00078

գ/վ 0.5131 0.249 0.0523 0.0254 0.0236

Փուլ II - հենարանի մոնտաժում

տ/ժամանակ-ած 0.0163 0.0079 0.00153 0.0008 0.00074

գ/վ 0.576 0.2796 0.0591 0.0285 0.0264

Ընդամենը

տ/ժամանակ-ած 0.0335 0.0163 0.00326 0.0017 0.00152

առավելագույն գ/վ 0.576 0.2796 0.0591 0.0285 0.0264

Աղյուսակ 19-ում բերված մթնոլորտ վնասակար նյութերի արտանետումները և նախատեսվող գործունեության իրականացման ցուցանիշների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ մթնոլորտային արտանետումները չնչին են (էլեկտրամատակարարման օդային գծի №53 հենարանի մոնտաժման/ապամոնտաժման աշխատանքների ընթացքում վնասակար նյութերի արտանետումների գումարային ծավալը կկազմի 0.0056 տ) և էական ազդեցություն/աղտոտում չեն ունենա շրջակա միջավայրի վրա:

10.6 Ջրային ռեսուրսներ

Շինարարական աշխատանքների ժամանակ ջուրն օգտագործվում է շինարարական հարթակների ջրցանի, ինչպես նաև ինժեներատեխնիկական անձնակազմի, բանվորների և վարորդների կոմունալ կենցաղային կարիքների ապահովման համար:

10.6.1 Շինարարական աշխատանքների ջրապահանջի հաշվարկը

Էլեկտրամատակարարման օդային գծի վթարային №53 հենարանի ապամոնտաժման/ մոնտաժման աշխատանքների իրականացման ժամանակ շինարարական հրապարակը պարբերաբար (օրական մեկ անգամ) ենթարկվելու է ջրցանի: Ջրցանը իրականացվելու է հողային աշխատանքների կատարման ժամանակ 7 օրերի ընթացքում: Օրական ջրցանի ենթարկվող հարթակի հաշվարկային մակերեսը կկազմի 20 մ2:

Շինարարական աշխատանքների իրականացման ընթացքում ջրցանի համար պահանջվող ջրի ծախսը որոշվում է հետևյալ բանաձևով.

HՇ=S·K·T, մ3

Որտեղ`

S – ջրվող տարածքի մակերեսն է, հավասար է 20 մ2,

K – 1 մ2 ջրցանի նորման է, հավասար է 0.003 մ3,




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն T – հողային և մոտեցման ճանապարհի կառուցման ու հարթեցման աշխատաօրերն են, հավասար է 7 օր:

Այսպիսով՝

HՇ=20·0.003·7=0.42 մ3/կառուցման ժամանակահատված կամ

0.06 մ3/օր:

10.6.2 Աշխատողների կոմունալ-տնտեսական ջրապահանջի հաշվարկը

Աշխատակիցների և բանվորների (այդ թվում վարորդների) խմելու և սանիտարահիգիենիկ կարիքների համար անհրաժեշտ ջրօգտագործումը հաշվարկվում է հետևյալ կերպ.

WԿՏ = T ∙ (n1 ∙ N1 + n2 ∙ N2), մ3

Որտեղ`

n1 – ինժեներատեխնիկական աշխատողների թվաքանակն է, հավասար է 1-ի,

N1 – ինժեներատեխնիկական աշխատողների ջրածախսի նորմատիվն է, հավասար է 0.016 մ3

օր/մարդ,

n2 – բանվորների (այդ թվում վարորդների և մոնտաժորդների) թվաքանակն է, հավասար է 7-ի,

N2 – բանվորների ջրածախսի նորմատիվն է, հավասար է 0.025 մ3 օր/մարդ,

T – վթարված հենարանի ապամոնտաժման/մոնտաժման աշխատանքների ընդհանուր տևողությունն է, հավասար է 7 օր:

WԿՏ=7·(1·0.016+7·0.025)=1.337 մ3/կառուցման ժամանակահատված կամ

0.191 մ3/օր:

Այսպիսով, նախատեսվող գործունեության իրականացման ժամանակ ընդհանուր ջրօգտագործումը կկազմի`

0.42+1.337=1.757 մ3/կառուցման ժամանակահատված:

Նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում ջրցանի ջուրը մատակարարվելու է Ճակատեն համայնքից: Աշխատողների սանիտարահիգիենիկ կարիքները հոգալու համար Ճակատեն համայնքում կապալառուն վարձելու է սեփական տուն, որը կահավորված կլինի լոգարանով, զուգարանով և սննդի ընդունման սենյակով:

10.6.3 Կեղտաջրերի հաշվարկ

Շինարարական հարթակների ջրցանը դասվում է անվերադարձ ջրօգտագործման շարքին:

Կեղտաջրեր առաջանում են միայն խմելու և կոմունալ տնտեսական ջրօգտագործման արդյունքում: Կորուստը կազմում է 1.5%, այստեղից կեղտաջրերը կազմում են` 1.337·0.985= =1.317 մ3/կառուցման ժամանակահատված:

Ինչպես արդեն նշվել է (տես Բաժին 10.6.2-ը), աշխատողների իրենց սանիտարահիգիենիկ կարիքները հոգալու են Ճակատեն համայնքում կապալառուի կողմից վարձած սեփական տանը,




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն այսինքն, գործունեության տարածքում առանձին զուգարան և լոգարան կահավորելու կարիք չի առաջանա:

10.7 Թափոնների և այլ նյութերի կառավարումը

Հիմնական թափոնատեսակը, որը կառաջանա էլեկտրամատակարարման օդային գծի №53 հենարանի ապամոնտաժման փուլում՝ շինարարական աղբն է (ծածկագիր 9120060001000)՝ մոտ 0.1 տ քանակությամբ:

Նախատեսվող գործունեության ընթացքում առաջանում են նաև այլ թափոններ, մասնավորապես սև մետաղի ջարդոն՝ ծածկագիր 3513110001004 (ապամոնտաժված հենարան), ալյումինե (ծածկագիր 3531010501995) և պղնձե (ծածկագիր 3531030501013) մալուխների/հաղորդալարերի մնացորդներ, որոնք աշխատանքների ավարտից հետո կտեղափոխվեն "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ՝ այլ տեղամասերում նորոգման աշխատանքներում օգտագործելու նպատակով կամ թափոնների մշակմամբ զբաղվող լիցենզավորված ընկերություններին իրացնելու համար:

Շինարարության ընթացքում կիրառվող նյութերը մատակարարվելու են "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստից, անմիջապես օգտագործումից առաջ: Նախատեսվող գործունեության տարածքում բոլոր հեղուկ նյութերը պահվելու են հատուկ տակդիրների վրա՝ հնարավոր արտահոսքերից խուսափելու համար: Փոշի առաջացնող նյութերը մինչ օգտագործումը, ինչպես նաև անբարենպաստ մթնոլորտային պայմանների դեպքում ծածկվելու են բրեզենտով կամ ՊՎՔ թաղանթով:

10.8 Հողային ռեսուրսներ

Նախատեսվող գործունեության տարածքում փորվելու է 4 փոս՝ АУ+6 մակնիշի հենարանի Ф1-2 տիպի հիմքերի տեղադրման համար: Փոսերը փորվելու են ձեռքով, դրանց գումարային ծավալը կազմելու է 2.7 մ3 (յուրաքանչյուր փոսի ծավալը կազմելու է 0.675 մ3): Գրունտի վերին՝ բերրի շերտը (մոտ 1.2 մ3 ծավալով), ինչպես նաև մնացած զանգվածը (մոտ 1.5 մ3 ծավալով) պահվելու է շին.հրապարակում և կիրառվելու ապամոնտաժվող հենարանի հիմքերի լցնելու և տարածքը ռեկուլտիվացնելու համար:

10.9 Կենսաբազմազանություն

Էլեկտրամատարակարման օդային գծի վթարված №53 հենարանի փոխարեն նոր հենարանը տեղադրվելու է ավտոճանապարհին հարող տարածքում, հետևաբար ազդեցիկ գործունեություն անտառի տարածքում չի իրականացվելու: Հաշվի առնելով նախատեսվող գործունեության փոքր տարածքը (20 մ2) և կարճատևությունը (7 օր), կարելի է փաստել, որ թե կենդանական, և թե բուսական աշխարհի ներկայացուցիչների վրա ազդեցություն չի դիտվի:

10.1 Արտակարգ իրավիճակներին պատրաստվածությունը

Օդային գծի վթարված հենարանի ապամոնտաժման/մոնտաժման աշխատանքների իրականացման ընթացքում հնարավոր արտակարգ իրավիճակներն են՝

1) Հրդեհի առաջացումը 2) Աշխատողների վնասվածքները





3) Շահագործվող տեխնիկայի հետ վթարները:

Նշված հնարավոր արտակարգ իրավիճակներին արագ արձագանքելու համար նախատեսված են հետևյալ միջոցառումները՝

• Մինչ աշխատանքների մեկնարկը բոլոր աշխատողները, այդ թվում նաև վարորդները, անցնում են հրահանգավորում ըստ աշխատանքի անվտանգության կանոնների: Հրահանգավորումը իրականացնում է աշխատանքների ղեկավարը:

• Մինչ աշխատանքների սկիզբը շինարարական հարթակը և տրանսպորտային միջոցները հագեցվում են հրդեհաշիջման առաջնային միջոցներով ու դեղարկղիկով, իսկ աշխատողներն անցնում են դրանց կիրառմանն, ինչպես նաև առաջին բուժ.օգնության ցուցաբերմանն ուղղված հրահանգավորում:

• Բոլոր աշխատողներին տրվելու են անհատական և կոլեկտիվ պահպանության միջոցներ: Հնարավոր վնասվածքների դեպքում տուժածին կցուցաբերեն առաջին բուժ.օգնություն, ապա, անհրաժեշտության դեպքում, կտեղափոխվի Կապան քաղաքի մոտակա բժշկական հաստատությունը:

Ըստ նախնական գնահատման, ապահովելով նշված միջոցառումների պատշաճ մակարդակով իրականացումը, կարելի է արտակարգ իրավիճակների ռիսկը հասցնել նվազագույնի, իսկ առաջացման դեպքում արագ և արդյունավետ հակազդել դրանց:

11. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐԻՆ ՀԱՍՑՎԱԾ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՎՆԱՍԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ

Տնտեսական վնասը դա շրջակա միջավայրին հասցված վնասի վերացման համար անհրաժեշտ միջոցառումների արժեքն է արտահայտված դրամական համարժեքով: Տնտեսական վնասի հաշվարկը կատարվում է շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը դրամային ցուցանիշներով գնահատելու համար:

Տնտեսական վնասը հաշվի է առնում՝

• բնակչության առողջության վատթարացման հետ կապված ծախսերը,

• գյուղատնտեսությանը, անտառային և ձկնային տնտեսություններին հասցված վնասը,

• արդյունաբերությանը հասցված վնասը:

11.1 Մթնոլորտային օդ

Տնտեսական վնասը հաշվարկվում է համաձայն գործող մեթոդակարգի [1]: Յուրաքանչյուր արտանետման աղբյուրի համար տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվում է հետևյալ բանաձևով`

Ա = Շգ ∙Փց + ∑Վi ∙Քi, դրամ

Որտեղ`

Ա – ազդեցությունն է, արտահայտված ՀՀ դրամով,

Շգ – աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակիցն է, համաձայն նշված մեթոդակարգի աղյուսակ 9-ի` հանգստի գոտիների, արգելոցների և արգելավայրերի համար, որի շարքին դասվում է նախատեսվող տարածքը, ընդունվում է 2,




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն Փց – փոխադրման ցուցանիշն է, հաստատուն է և ընտրվում է ելնելով բնապահպանության գործ-ընթացը խթանելու սկզբունքից: Սույն մեթոդակարգի համաձայն Փց հավասար է 1000 դրամ,

Վi – i-րդ նյութի (փոշու տեսակի) համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, ածխածնի օքսիդի համար ընդունվում է 1, ազոտի օքսիդի համար` 12.5, ածխաջրածինների համար` 3.16, պինդ մասնիկների համար` 200, ծծմբային անհիդրիդի համար` 16.5 [15]:

Քi –տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակիցն է, տվյալ դեպքի համար որոշվում է հետևյալ բանաձևով`

Ք𝑖𝑖 = գ ∙ ՏԱi

Որտեղ`

SԱi – i-րդ նյութի տարեկան փաստացի արտանետումն է` տոննայով,

• ածխածնի օքսիդ` 0.0335 տ (շարժական աղբյուր),

• ազոտի օքսիդներ` 0.0163 տ (շարժական աղբյուր),

• ածխաջրածիններ`0.00326 տ (շարժական աղբյուր),

• պինդ մասնիկներ` 0.0017 տ (շարժական աղբյուր),

• ծծմբային անհիդրիդ` 0.00152 տ (շարժական աղբյուր),

գ = 3` շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի) համար:

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով սահմանված չէ, ազդեցությունը չի գնահատվում:

Այսպիսով,

Ա=2·1000·{1·3·0.0335+12.5·3·0.0163+3.16·3·0.00326+200·3·0.0017+

+16.5·3·0.00152}=2000·{0.09+0.1005+0.6113+0.031+1.02+0.0752}=3856 դրամ:

11.2 Հողային ռեսուրսներ

Աշխատանքային նախագծի տվյալների համաձայն էլեկտրամատակարարման օդային գծի վթարված հենարանի փոխարեն նոր հենարանի մոնտաժման համար անհրաժեշտ հողատարածքի մակերեսը կկազմի 20 մ2 (4.2 մ2 x 4.2 մ2 ≈ 20 մ2): Հետևաբար, կարելի է փաստել, որ նախատեսվող գործունեության իրականացման ընթացքում կազդվի Ճակատեն համայնքի վարչական սահմաններում գտնվող Կապանի անտառտնեսության մոտ 20 մ2 հողատարածք:

Հողային ռեսուրսներին հասցվող վնասի հաշվարկները կատարվել են համաձայն ՀՀ Կառավարության 25.01.2005 թ.-ի թիվ 92-Ն "Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը հաստատելու մասին", ինչպես նաև ՀՀ Կառավարության 24.12.2003 թ.-ի թիվ 1746-Ն "Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի հողերի կադաստրային գնահատման կարգը, տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցները և սահմանները հաստատելու մասին" որոշումների:

Ճակատեն համայնքի, ինչպես նաև դրա վարչական սահմաններում գտնվող Կապանի անտառտնտեսության հողերի կադաստրային արժեքը հաշվարկվում է [3] մեթոդակարգի համաձայն՝ հետևյալ բանաձևով.




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն ԿԳհող = Աբազա ∙Մհող ∙Գգ, դրամ

Որտեղ՝

ԿԳհող – գնահատվող հողամասի կադաստրային գինն է` արտահայտված դրամով,

Աբազա – բնակավայրերի հողերի 1 մ2 մակերեսի բազային արժեքն է` արտահայտված դրամով, հավասար է 60000 դրամ,

Մհող – գնահատվող հողամասի մակերեսն է` հավասար է 20 մ2,

Գգ – բնակավայրերի հողերի տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործա-կիցն է, Ճակատեն համայնքի տվյալ հատվածի համար հավասար է 0.0016 (տես [3]-ի Հավելված 2-ը):

ԿԳհող =20· 60000·0.0016=1920 դրամ

Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման հաշվարկը իրականացվում է հետևյալ բանաձևով՝

Ա = ԾՀՎ ∙ԱՎՀ ∙ ԾՈւՎ, դրամ

Որտեղ`

Ա – ազդեցությունն է,

ԾՀՎ – վնասված հողամասը նախնական (նորմատիվային) տեսքի բերելու (պահանջների վերա-կանգնման) համար անհրաժեշտ ծախսերն են (բուսահողի կտրման, տեղափոխման, պահեստավորման, պահպանման և վերջնական վերականգնման միջոցառումների տեսակարար ծախսերը հաշվարկված 1 մ2 համար կազմում են 3200 դրամ),

ԱՎՀ – վնասված հողամասի (գույքի) արժեքն է, տվյալ դեպքում հավասար է ԿԳհող,

ԾՈւՎ – ազդեցության հետևանքների ուսումնասիրության և վերլուծության հետ կապված ծախսերն են (տվյալ դեպքում անտեսվում է, քանի որ կատարված է ընդհանուր նախագծային աշխատանքների կազմում, առանց առանձին տողով նշելու):

Ա = ԾՀՎ + ԱՎՀ, դրամ:

Այսպիսով՝

ԱՎՀ =20 x 3200 +1920 = 65920 դրամ:

11.3 Ջրային ռեսուրսներ

Աշխատանքների ժամանակ աղտոտված կեղտաջրերի արտահոսք դեպի ջրային ռեսուրսներ չի իրականացվում, համապատասխանաբար ջրային ռեսուրսներին վնաս չի հասցվում:

Ընդամենը նախատեսվող աշխատանքների արդյունքում շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը դրամային արտահայտմամբ կկազմի`

3856+65920=69776 դրամ:




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն 11.4 Օդային ավազան վնասակար նյութերի արտանետման համար

բնապահպանական վճարները

Էլեկտրամատակարարման օդային գծի №53 հենարանի մոնտաժման/ապամոնտաժման աշխատանքների ընթացքում օդային ավազան վնասակար նյութերի արտանետումների բնապահպանական վճարները որոշվում են հետևյալ բանաձևով՝

Վ𝑖𝑖 = 𝑄𝑄i ∙ Ti ∙ K, դրամ

Որտեղ`

𝑄𝑄i – արտանետվող i-րդ վնասակար նյութի քանակն է, տ,

Ti – արտանետվող i-րդ վնասակար նյութի դրույքաչափն է, դրամ,

K –արտանետվող վնասակար նյութերի հաշվարկվող դրույքաչափերը ավելացնող գործակից է, անտառային տարածքների համար հավասար է 1:

Վերոնշյալ բանաձևով, օդային ավազան վնասակար նյութերի արտանետումների բնապահպանական վճարը բերված է Աղյսուսակ 20-ում:

Աղյուսակ 20. Մթնոլորտ վնասակար արտանետումների քանակը՝ նախատեսվող գործունեության առանձին փուլերի իրականացման ժամանակահատվածում

№ Վնասակար նյութեր Քանակ, տ

Դրույքաչափ, դրամ Գործակից Վճար,

դրամ

1 ՊՄ 0.0017 1800 1 3.06

2 Ածխածնի օքսիդ 0.0335 240 1 8.04

3 Ազոտի օքսիդներ 0.0163 14800 1 241.24

4 CH+N2O+ՑՕՄ (այսուհետ CH) 0.00326 9005 1 2.93

5 SO2 0.00152 1800 1 2.74

Ընդամենը 258

12. ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐԻ ԾՐԱԳԻՐ

Հաշվի առնելով Գլուխ 10-ում վերլուծված շրջակա միջավայրի վրա կանխատեսվող

ազդեցությունները, ստորև առաջարկվում է (տես Աղյսուսակ 21-ը) բնապահպանական

միջոցառումների ծրագիր, որում ներկայացված են նախատեսվող գործունեության իրականացման

5 Ածխաջրածինների համար դրույքաչափը հաշվարկվել է [18]-ի և [19]-ի դրույթների համաձայն




Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատման հաշվետվություն ընթացքում տարաբնույթ մեղմացնող/նվազեցնող գործողություններ/միջոցառումներ: Այդ

միջոցառումները հիմնականում պետք է իրականացվեն կապալառու կազմակերպության կողմից:

Աղյուսակ 23. Բնապահպանական միջոցառումների ծրագիր

Շրջակա միջավայրի

հարաչափեր Միջոցառումներ Պատասխա-

նատու Վերահսկող Արժեքը

1. Օդի աղտոտում

• Շինարարական մեքենաների կանոնավոր ստուգում և տեխնիկական սպասարկում

• Շինհրապարակը օրվա ընթացքում պարբերաբար ջրում

• Շինանյութերի և գրունտը ծածկում անթափանց թաղանթներով

• Տեղանքում շինարարական նյութերի և թափոնի բաց այրման արգելում

• Կապանի անտառտնտեսության տարածքում հողային աշխատանքները իրականացնել ձեռքով՝ առանց շինարարական տեխնիկայի միջամտության

Կապալառու "ՀԷՑ" ՓԲԸ Ներառված է ծախսերի մեջ

2. Թափոններ

• Փորված գրունտի օգտագործում, որպես շինարարական նյութ կամ լցանյութ

• Առանձին հավաքել շինարարական և կենցաղային աղբը

• Կնքել պայմանագիր Կապան քաղաքի աղբահանող կազմակերպության հետ կենցաղային և շինարարական աղբի հավաքման և քաղաքային աղբավայրում տեղադրման համար

• Հավաքել սև ջարդոնը, հոսանքալարերի և մալուխի թափոնները և հանձնել "ՀԷՑ" ՓԲԸ "Տաթև" մասնաճյուղի պահեստ


3. Հողի աղտոտում


• Բոլոր տեսակի հեղուկ նյութերի և քսուքների պատշաճ պահեստավորում

• Աշխատանքների ավարտից հետո տարածքը հարթեցնել և բարեկարգել


4. Կենսաբազ-մազանության պահպանում

• Կապանի անտառտնտեսության տարածքում հողային աշխատանքները իրականացնել ձեռքով՝ առանց շինարարական տեխնիկայի միջամտության


5. Աղմուկ և թրթռում

• Գիշերվա ընթացքում շինարարական աշխատանքները հասցնել նվազագույնի


• Աշխատողների համար աղմուկի մակարդակը պետք է պահպանվի 80 dB (A)-ից ցածր։ Այս արժեքը գերազանցելու դեպքում աշխատողներին պետք է տրամադրվեն հատուկ պաշտպանիչ ականջակալներ






Շրջակա միջավայրի

հարաչափեր Միջոցառումներ Պատասխա-

նատու Վերահսկող Արժեքը

6. Աշխատան-քային միջավայր

• Աշխատանքների սանիտարական պայմանների պատշաճ կառավարում, ներառյալ լվացարանների և զուգարանների ապահովում

• Անհատական պաշտպանության միջոցների՝ արտահագուստի, սաղավարտների, դիմակների, ակնոցների և այլնի տրամադրում

• Առաջին բուժօգնության դեղորայքի ապահովում

• Աշխատանքի անվտանգության գծով հրահանգավորում աշխատողների հետ


7. Վթարներ

• Շինարարական մեքենաների շահագործման պատշաճ կառավարում

• Շրջակա բուժկենտրոնների նույնականացում՝ վնասվածք ստացած աշխատողներին հրատապ բուժօգնություն ցուցաբերելու համար

• Շինարարական մեքենաների վարորդների հրահանգավորում՝ սահմանված երթուղիներին և արագությանը համապատասխանեցնելու համար

• Վարորդների առողջության բուժ. զննում




"Արմետ" 35/0.4 կՎ ենթակայանը սնող օդային գծի №53 հենարանի տեղափոխում սողանքային գոտուց" նախագիծ


13. ԲՆԱՊԱՀՊԱՆԱԿԱՆ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՄՇՏԱԴԻՏԱՐԿՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

№ Մոնիթորինգի վայրը Մոնիթորինգի ցուցանիշը Մոնիթորինգի եղանակը Հաճախականությունը Պատասխանատու

կատարողը Մոնիթորինգի

արդյունքը 1.

Կապանի անտառտնտեսության տարածք

Սահմանների որոշում Տեսողական զննում Մինչ աշխաատանքները սկսելը Աշխղեկ

Տարածքը համապատասխան նշագրմամբ 2.

3. Գրունտի, ներառյալ բերրի շերտի, պատշաճ պահում Տեսողական զննում

Հողային աշխատանքների ընթացքում Աշխղեկ

Պատշաճ կերպով պահվող գրունտ

4. Տարածքի ջրցան Տեսողական զննում Օրական Աշխղեկ

5. Փոշու արտանետումներ Գործիքային չափում Երկու անգամ Մասնագիտացված կազմակերպություն

Չափման արձանագրություն

6. Աղմուկի մակարդակի որոշում Գործիքային չափում Երկու անգամ Մասնագիտացված կազմակերպություն

Չափման արձանագրություն

7. Շահագործվող տեխնիկայի տեխնիկական վիճակի ստուգում

Տեսողական զննում Օրական, մինչ աշխատանքների սկիզբը Աշխղեկ

Անթերի աշխատող տեխնիկա

8. Անհատական և կոլեկտիվ պաշտպանության միջոցների առկայություն և կիրառում

Տեսողական զննում Օրական, մինչ աշխատանքների սկիզբը և ընթացքում

Աշխղեկ

9. Հակահրդեհային և առաջնային հրդեհաշիջման միջոցների առկայություն

Տեսողական զննում Օրական, մինչ աշխատանքների սկիզբը և ընթացքում

Աշխղեկ

10. Գոյացող թափոնների, այդ թվում նաև կենցաղային աղբի հեռացում

Տեսողական զննում Աշխատանքների վերջում Աշխղեկ Տեղադրված թափոններ





ՕԳՏԱԳՈՐԾՎԱԾ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՑԱՆԿ

1. ՀՀ Կառավարության 2005 թվականի հունվարի 25-ի թիվ 91-Ն որոշմամբ հաստատված "Մթնոլորտի վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը":

2. ՀՀ Կառավարության 2005 թվականի հունվարի 25-ի թիվ 92-Ն որոշմամբ հաստատված "Հողային ռեսուրսների վրա տնտեսական գործունեության հետևանքով առաջացած ազդեցության գնահատման կարգը":

3. ՀՀ Կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 24-ի թիվ 1746-Ն որոշմամբ հաստատված "Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերի հողերի կադաստային գնահատման կարգը, տարածագնահատման (գտնվելու վայրի) գոտիականության գործակիցները և սահմանները":

4. Մթնոլորտային արտանետումների գույքագրման ձեռնարկ, EMEP/EEA, 2009:

5. Հայաստանի Ազգային Ատլաս, Երևան, 2007:

6. Հայաստանի բնաշխարհ, 2006:

7. Հայաստանում անապատացման դեմ պայքարի գործողությունների ազգային ծրագիր, 2002:

8. Հայաստանի կենսաբազմազանության առաջին ազգային զեկույց, 1999:

9. СН 245-71. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий.

10. СНиП 1.02.01-85 Инструкция о составе, порядке разработки, согласования и утверждения проектно-сметной документации на строительство предприятий, зданий и сооружений.

11. СНиП 2.04.02-84. Водоснабжение. Наружные сети и сооружения.

12. Сборник методик по расчету выбросов в атмосферу загрязняющих веществ различными производствами, Госкомгидромет, Ленинград, 1986.

13. Инструкция о порядке рассмотрения, согласования и экспертизы воздухоохранных мероприятий и о выдаче разрешений на выброс загрязняющих веществ в атмосферу по проектным решениям, ОНД-84-Н.

14. Укрупненные нормы водопотребления и водоотведения для различных отраслей промышленности, Стройиздат, Москва, 1982г.

15. Временное методическое пособие по расчету выбросов от неорганизованных источников в промышленности строительных материалов, МИНПРОМСТРОЙ СССР, Москва 1984г.

16. Нормы расхода топлив и смазочных материалов на автомобильном транспорте.

17. Нормы расхода жидкого топлива для машин, эксплуатирующихся в предприятиях уборки городских территорий, санитарной очистки и ремонтно-строительном производстве.

18. "Բնապահպանական վճարների դրույքաչաթերի մասին" ՀՀ օրենքը, ընդունված 2006 թվականի դեկտեմբերի 20-ին:

19. ՀՀ Կառավարության 2006 թվականի փետրվարի 2-ի "Բնակավայրերում մթնոլորտային օդն աղտոտող նյութերի սահմանային թույլատրելի խտությունների (կոնցենտրացիաների-ՍԹԿ) նորմատիվները հաստատելու մասին" թիվ 160-Ն որոշում:

20. М. Б. Зевин, А. Н. Трифонов. Производство и распределение электрической энергии - Монтаж и эксплуатация кабелей:





Հավելվածների մաս


÷³ëï N÷á÷áË ù.Ñ³ß Ã»ñÃ ëïáñ³·ñ ³Ùë³ÃÇí

Â»ñÃ

1

Â»ñÃ»ñ

1

öáõÉ

²Ü

÷³ëï N

§¾Ý»ñ·³ó³ÝóÝ³Ë³·ÇÍÇÝëïÇïáõï¦ ö´À

ºñ¨³Ý 2015 Ã.

Î³Éå³ÏãÛ³Ý´³ÅÝÇ å»ï

àõÕ»·ÍÇ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ»óÙ³ÝÑ³ï³Ï³·ÇÍ

Ø 1:2000

5226-26-Ð1§²ñÙ»ï¦ 35/0.4Ïì ºÎ-Ý ëÝáÕ 35Ïì ú¶-Ç

N53 Ñ»Ý³ñ³ÝÇ ï»Õ³÷áËáõÙ ëáÕ³Ýù³ÛÇÝ ·áïáõó

¾É»Ïïñ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý Ù³ë

Â³¹¨áëÛ³Ý

²ë³ïñÛ³Ý

îáåá·ñ³ý

ºñÏñ³µ³ÝÊ³ãÇÏÛ³Ý¶ÉË.Ù³ëÝ. Ê³ãÇÏÛ³Ý¶ÉË.Ù³ëÝ.

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

¹»å

Ç ·Û

áõÕ

Ö³

Ï³ï

»Ý 230Ù

¶áÛ. áõÝ»óáÕ Ñ»Ý.N51

äÏ. 0+00 àõÕ»·ÍÇ ëÏÇ½µÁ

§ê¨³Ý¦

¹»åÇ ·ÛáõÕ ÞÇÏ³ÑáÕ

160Ù

¶áÛ. áõÝ»óáÕ Ñ»Ý.N52§ê¨³Ý¦

286Ù


(íÃ³ñ³ÛÇÝ Ñ»Ý³ñ³Ý³å³ÙáÝï³ÅíáÕ)

-5 §ê¨³Ý¦

¶áÛ. áõÝ»óáÕ Ñ»Ý.N54 §ê¨³Ý¦ äÏ. 6+66àõÕ»·ÍÇ í»ñçÁ

276Ù¹»åÇ ·áÛ. áõÝ.

Ñ»Ý.N55+3 §ê¨³Ý¦²ëý³Éï ×³Ý³å³ñÑ

Ù³ñ·³·»ïÇÝ

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

Üáñ ï»Õ³¹ñíáÕ Ñ»Ý.N53

äÏ. 3+90+6 §ê¨³Ý¦

äÏ. 2+30

²ëý³Éï ×³Ý³å³ñÑ

35 Ïì ú¶ §ÞÇÏ³ÑáÕ¦

146Ù230Ù

290Ù

146 Ù

Հավելված 1

994.

3

1007

.0

44

0 1 2 3

Üß³·ÇÍ

³ç Ïïñí³ÍùÇ ÝÇß»ñ

²ÝÏÛáõÝÝ»ñ

³ÝÏÛáõÝ-Ç ÙÇç¨ »Õ³Í Ñ»é³í.

²é³ÝóùÇ Ýß³·ÇÍ

àõñí³ÝÏ³ñ

Ð³Ý¹Ç óó³ÝÇß

Ê³ñëË³ÛÇÝ ï»Õ³Ù³ëÇ »ñÏ³ñáõÃ.

ÐÇ¹ñá»ñÏñ³µ³Ý³Ï³Ý å³ÛÙ³ÝÝ»ñÁ

Ó³Ë Ïïñí³ÍùÇ ÝÇß»ñ

0+

00

3

5 Ï

ì

ú¶

; Ñ

³Õ

. 100

7.3

áõÕ

»·ÍÇ

ëÏÇ

½µÁ

1005.0

1010.0

1015.0

1000.0

990.0

995.0

1045.0

1050.0

1055.0

1040.0

1020.0

1025.0

1030.0

1035.0

1060.0

00 2899

6.1

993.

7

57 65 12

993.

899

3.5

1006

.1

1065.0

1070.0

1075.0

1080.0

3098

0.0

8699

0.4

6899

5.0

+3

0

+44

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

+57

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

ØÏ.1

ØÏ.2


äÏ. 0+00 àõÕ»·ÍÇ ëÏÇ½µÁ

§ê¨³Ý¦

230

0+

00

2+

30

7.0

Ù

1

1005.0

1010.0

30

¶áÛ. áõÝ»óáÕ Ñ»Ý.N52 §ê¨³Ý¦

²ÝÏ.N1 Ó³Ë =3°276äÎ 3+90


äÏ. 6+66 àõÕ»·ÍÇ í»ñçÁ

§ê¨³Ý¦

6+

66

3

5 Ï

ì

ú¶

; Ñ

³Õ

. 106

6.6

áõÕ

»·ÍÇ

í»ñ

çÁ

160Ù

276Ù

Üáñ ï»Õ³¹ñíáÕ Ñ»Ý.N53+6 §ê¨³Ý¦

+33

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

+50

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

+02

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

+77

²í

ïá

×³Ý³

å³

ñÑ

ÆÝùÝ³ÏÇñ ûåïÇÏ³Ù³Ýñ³Ã»É³ÛÇÝ Ù³ÉáõËADSS ïÇåÇ

Ð³Õáñ¹³É³ñ AC70/11

276

276

390

204

390

3+

90

6+

66

N52

"²"

"²"

N54

"²"

"²"

Ö³Ï³ï»Ý

"²"

²Ýï³éH=12-15 ÙD=30-40 ëÙ

2.5

Ù 2.5

Ù

ADSS

AC-70/11

ADSS ïÇåÇ ÇÝùÝ³ÏÇñ ûåïÇÏ³Ù³Ýñ³Ã»É³ÛÇÝ Ù³ÉáõËÇ³Ùñ³óáõÙÝ»ñÇ ï»ÕÁ Ñ»Ý³ñ³ÝÝ»ñÇ íñ³

ADSS

AC-70/11

ä³ÛÙ³Ý³Ï³Ý Ýß³ÝÝ»ñ

Î³í, ß³·³Ý³Ï³·áõÛÝ, Ë×³í³½³-Ë×³ù³ñ³ÛÇÝ Éó³ÝÛáõÃáí~15%Ì³í³É³ÛÇÝ ÏßÇéÁ` 1.85 ï/Ù³ÜáñÙ³ïÇí³ÛÇÝ ×ÝßáõÙÁ` RÍ - 200 Ïä³ÞÇÝ³ñ³ñ³Ï³Ý ËáõÙµ III(8 ) Áëï CHèÏ-IV-5-82

1

÷³ëï N÷á÷áË ù.Ñ³ß Ã»ñÃ ëïáñ³·ñ ³Ùë³ÃÇí

Â»ñÃ

1

Â»ñÃ»ñ

1

öáõÉ

²Ü

÷³ëï N

§¾Ý»ñ·³ó³ÝóÝ³Ë³·ÇÍ ÇÝëïÇïáõï¦ ö´À ºñ¨³Ý 2015 Ã.

Î³Éå³ÏãÛ³Ý´³ÅÝÇ å»ï

5226-26-Ð1-2

¾É»Ïïñ³ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý Ù³ë

Â³¹¨áëÛ³Ý

²ë³ïñÛ³Ý

îáåá·ñ³ý

ºñÏñ³µ³ÝºñÏ³ÛÝ³Ï³Ý åñáýÇÉ

N52 N51

1

1

ØÑáñÇ½. 1:2000áõÕÕ. 1:500

§²ñÙ»ï¦ 35/0.4Ïì ºÎ-Ý ëÝáÕ 35Ïì ú¶-Ç N53 Ñ»Ý³ñ³ÝÇ ï»Õ³÷áËáõÙ ëáÕ³Ýù³ÛÇÝ ·áïáõó

15.

Ê³ãÇÏÛ³Ý¶ÉË.Ù³ëÝ.

16

4 5 6

33 50 02 77 66

1017

.0

1018

.0

1022

.5

1030

.2

1053

.3

1022

.1+

90

²

ÝÏ.1

90

Հավելված 2

Հավելված 3

Հավելված 4

Հավելված 5

Արմետ 35/0.4կՎենթակայանըսնողօդային...

Documents