Сэдэв 5.Хичээл 1

Лекц 5 . Чанарын удирдлагын үндсэн ойлголт

1.    Чанарын удирдлагын тогтолцоо, түүний зарчим

2.    Чанарын бодлого, зорилтууд

 

1.    Чанарын удирдлагын тогтолцоо, түүний зарчим

Манай оронд ардчилал, зах зээлийн бодлогыг хэрэгжүүлж эхэлсэн 1990-ээд оноос эхлэн чанарын удирдлагын хууль, эрх зүйн орчинг бүрдүүлэх, талаар зохих арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж байгаа боловч энэ талаар боловсон хүчнийг бэлтгэх, сургалт, сурталчилгааны ажил нилээд хоцронгуй явагдаж байна. Чанарын удирдлагын хичээлийг их дээд сургуульд заах тогтоол 2002 онд Засгийн газрын тогтоолоор албан ёсны хүчинтэй болсон .Энэ үеэс уг хичээлд хэрэглэгдэх ном сурах бичиг, материал нилээд гарч эхэлсэн.

Чанарын удирдлага бол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдал, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх гол хэрэгсэл нь юм. Тиймээс чанарын удирдлага нь аж ахуйн нэгж болон төрийн байгууллагын удирдлагын үйл ажиллагаанд тавих үндсэн шаардлагыг тогтоох, хэрэглэгчдэд итгэл үнэмшлийг бий болгохтой холбоотой арга механизмыг агуулдаг.

Орчин үед чанарын асуудал нь хэрэглэгч, үйлдвэрлэгчийн төдийгүй төр, засгийн анхаарлыг татсан, тухайн улс орныг хамраад зогсохгүй олон улсын хамтын ажиллагааны гол чиглэл болсон нийгэм, эдийн засаг, шинжлэх ухаан техникийн хөгжил, үндэсний аюулгүй байдлыг хангах чухал асуудлын нэгж болж байна.

Чанар гэдэг ойлголт нь өргөн хүрээг хамарсан олон талт, нарийн утга санааг илэрхийлдэг учир олон янзаар тайлбарлах боломжтой байдаг.

Хүн бүр хүнсний бүтээгдэхүүнээр эхлээд хувцас, унадаг угуй, машин, ажлын бичиг хэрэгсэл зэрэг төрөл бүрийн бүтээгдэхүүнтэй өдөр тутам харьцаж янз бүрийн үйлчилгээгээр үйлчлүүлдэг. Энэ нь хүний байнгын хэрэгцээ байдаг. Хүн ийм хэрэгцээгээ хангахдаа тэрхүү ижил зориулалтын олон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн, үйлчилгээгээс аль нэгийг сонгосон байна.

Схем 5.1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Хэрэглэгчийн сонголт

            Тухайн бүтээгдэхүүн "чанар"-тай буюу "сэтгэл санаанд тохирсон" учраас ийм сонголтыг хийдэг буюу өөрөөр хэлбэл бүтээгдэхүүний үзүүлэлт, шаардлага нь хэрэглэгчийн сэтгэл санаанд тохирсон тохиолдолд уг сонголтыг хийнэ.

Чанарын талаар энэхүү ойлголтыг олон улсын стандартаар 1994 оноос эхлэн тодорхойлж нийтээр хэрэглэж байгаа бөгөөд ISO 9000:2000 стандартад чанар гэдгийг "аливаа зүйлд оршиж байгаа өөрчлөгдөшгүй, тогтвортой багц үзүүлэлтийн шаардлагыг биелүүлж байгаа хэм хэмжээ" гэж тодорхойлжээ.

Чанарын удирдлагын үүсэл, хөгжил

Чанарын удирдлагын хөгжлийн эхний үе шат нь 1905 онд Тейлорын систем бий болсноор эхэлсэн. Энэ системд эцсийн бүтээгдэхүүний чанарын үзүүлэлт, шаардлагын биелэлтийг хангахад чанар шалгагч гол үүрэг гүйцэтгэдэг гэж үздэг. Мөн гологдол гарах тохиолдолд холбогдох ажиллагсдад торгууль ногдуулах зарчим тогтоосон. Тейлорын системд зөвхөн тодорхой бүтээгдэхүүний хувьд хэрэглэж байв.

Гэтэл үйлдвэрлэл нь олон хүчин зүйлээс хамаарах, тодорхой үе шат, цаг хугацаанд хэрэгждэг ажилбарын нэгдэл байдаг. Энэ ажилбарыг зохицуулах оролдлого 1924 онд BE22 Телефоны Laboratriz (одоогийн AT&TA корпораци)-д анх хийгдсэн бөгөөд энэ нь статистик хяналтын аргыг хэрэглэх анхны оролдлого байв. Чанарын удирдлагын нэрт эрдэмтэн Б.Щухарт түүнийг цаашид улам боловсронгуй болгон хөгжүүлж хяналтын картыг бий болгосон. 1950-иад оноос бүтээгдэхүүний чанарт онцгой анхаарч энэхүү чанарын хяналтын аргыг хэрэгжүүлж байв.

Аж үйлдвэр хөгжсөн оронд статистик хяналтын аргыг хэрэглэхийн зэрэгцээ өөрийн хяналтыг хэрэгжүүлж,улмаар 100 хувийн гологдолгүй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх хөдөлгөөн

өрнөсөн. Энэ үед чанарын бодлого, чиглэл зөвхөн стандартын шаардлага хангахад чиглэж байв.

1960-аад онд чанарын шинэ чиглэл үүссэн бөгөөд түүнийг үндэслэгч нь Америкийн эрдэмтэн А.Б.Фейгенбаум юм. Энэ эрдэмтэн бүтээгдэхүүний чанарыг шалгах замаар биш гологдол гарах шалтгааныг илрүүлэхийн тулд шаардлагатай дүн шинжилгээ хийж холбогдох арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэж үзэж бүтээгдэхүүний чанарын асуудлыг түүний үйлдвэрлэлийн үе шат бүрд авч үзэхийг санал болгож байв. Энэ үзэл баримтлал чанар хангах, дээшлүүлэх гол арга болсон.

Чанар сайжруулахад чиглэсэн "Чанарын бригад" анх Японд 1960-аад онд байгуулагдсан бөгөөд түүний тоо 1965 он гэхэд 3700-д хүрч байсан байна. Чанарын бригадын үйл ажиллагаа улам боловсронгуй болон хөгжиж 1970-иад оноос чанарын асуудалд иж бүрэн хандах хандлага үүссэн. Энэ нь үйлдвэрлэлийн бүх үе шат болон ажилчид, хэрэглэгчдийг бүрэн хамруулах хандлагатай байв. Энэ бүхэн бүтээгдэхүүний өртөгт нөлөөлж, ажиллах хүчний хямд өртөгтэй /Азийн/орнуудын бүтээгдэхүүн, /тухайлбал Япон/ дэлхийн зах зээлд ноёлох хандлагатай болсон. 1987 онд чанарын удирдлага, чанар хангах асуудлаар олон улсын бүлэг стандарт ISO 9000 гарсан явдал чанарын чиглэл, бодлогын шинэ хандлагын эхлэл болсон байна.  

Чанарын удирдлагын 1980-аад оноос эхэлсэн шинэ хандлага нь одоо хүртэл үргэлжилж байгаа бөгөөд 2000 оноос эхлэн түүний зарим зарчмууд өөрчлөгдөн боловсронгуй болон хөгжиж байна. Энэ шинэ зарчим нь ажилбарт чиглэсэн удирдлагын арга, байнга сайжруулах бодлого, дээд удирдлагын эрх, үүрэг тодорхой байх, бодит баримт материалд тулгуурласан мэдээлэлд үндэслэхэд чиглэгддэг. Энэ бүгд чанарын удирдлагын арга зүйг боловсронгуй болгон хөгжүүлэхэд гарсан том алхам юм.

Мөн түүнчлэн чанарын удирдлага нь зөвхөн бүтээгдэхүүн төдийгүй үйлчилгээг хамрах болсон нь үйлдвэр, үйлчилгээ харилцан хамааралтай байж хөгжил дэвшилийг хурдасгах хандлагатайг харуулж байв. Өөрөөр хэлбэл бүтээгдэхүүн нь үйлдвэрээс үйлчилгээнд шилжих хэлбэрээр харилцан холбоотой явагддаг.

Чанарын удирдлага нь ерөнхий удирдлагад суурилах зарчим.

Ерөнхий удирдлага болон чанарын удирдлага Ф.У.Тейлорын системд тулгуурладаг. Тейлорын систем чанарын дээд, доод хязгаар, хүлцэл, суулт зэрэг ойлголт, эталон, тохируулга зэрэг хэмжих хэрэгслийг авч үзэж, чанар шалгагчын хараат биш байдал, гологдлын хариуцлагын /торгуулийн / төрөл бүрийн системийг тодорхойлж, бүтээгдэхүүний чанарыг тогтоох арга, хэлбэрийн үндсийг тавьсан.

Удирдлага гэж байгууллагын чиглүүлэх, төлөвлөх, хэрэгжүүлэх хангах, хянах, байнга сайжруулах цогц үйл ажиллагаа юм.

Чанарын удирдлага гэдгийг ISO 9000:2000 олон улсын стандартад "байгууллагын чанарын талаархи удирдлага" гэж тодорхойлсон.

            Чанарын удирдлага нь 1920-оод оноос ерөнхий удирдлагаас салбарлан бие даасан чиглэл, бодлого, аргазүйгээр хөгжиж байна. 

Удирдлагын үндсэн чиг үүрэг

            Сүүлийн 20 гаруй жил дэлхийн олон орон, олон улсын стандартчилалын байгууллагаас үйл ажиллагааг (үйлдвэрлэл үйлчилгээг) байнга сайжруулахад чиглэгдсэн олон төрлийн арга хэмжээ авч хэрэгжүүлж, байгууллагын дээд удирдлага болон удирдагчдад тавих шаардлагыг манлайлах хүрээнд ажиллуулах үндсэн арга нь баг гэж үзэж холбогдох арга зүй боловсруулсан. Энэ нь хөгжилтэй орнуудад хэрэгжиж тодорхой үр дүнд хүрч байгаа юм. Тийм ч учраас орчин үеийн менежментийн ухаан манлайлал, багийн асуудлыг тодорхой чиглэл болгон авч үзэж байна. Иймд байнга сайжруулах, асуудлыг менежментийн үндсэн үүрэг гэж үзэх үндэстэй.

            Ерөнхий удирдлагын 2р үе шатанд чанарын хяналтын статистик (SQC) хөгжсөн. Б.Щухарт, Г.Ф.Джорж, Г.Г.Роминг зэрэг эрдэмтэд технологийн ажилбар болон бүтээгдэхүүний чанарын хяналтын түүвэр аргад үндэслэсэн хяналтын картыг анх боловсруулсан. Иймээс барууны ихэнхи оронд Щухартыг орчин үеийн чанарын философийн эцэг гэж нэрлэдэг.

            1950-1980-аад онд өргөн хэрэглэж байсан үйлдвэрийн дотоод системийн нэг нь чанарын хяналтын систем юм. Энэ систем нь TQM (Total Quality Management-Чанарын нэгдсэн удирдлага, Фейгенбаум), CWQC (Company wide Quality Control- Чанарын иж бүрэн удирдлага, К.Исикава), QC-circles (Quality Circles-Чанарын удирдлагын дугуйлан, Тагутын арга), QFD (Quality Function Deploment-Чанарын үүргийг хөгжүүлэх) зэрэг аргуудыг хамарч байв. Энэ үед чанарын инженеринг гэдэг ойлголт гарч ирсэн.

            Чанар хангах аргуудын хөгжлийн явцад удирдлагын аргуудын зарчимд тулгуурлах болсон. Чанарын зорилтыг шйидвэрлэхэд үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт, бүтцийг удирдлагын бусад системүүдтэй уялдаатайгаар өөрчлөх болсон. Энэ нь удирдлагын системийг бий болгохд оршино. Системүүдийг ойртуулах, нэгтгэхэд үндэслэсэн удирдлага (MBQ-Management by Quality- Чанарт үндэслэсэн удирдлага) бий болсон.

Чанарын удирдлагын үйл ажиллагааны хүрээнд:

1.  Чанарын удирдлагын системийн олон улсын баталгаажуулалтын (сертификатчлал) систем, итгэмжлэгдсэн баталгаажуулалтын олон улсын байгууллагууд

2.  Чанарын удирдлагын системийн аудиторуудын олон улсын бүртгэл (ИРЦА), 2000 оны байдлаар 1000 гаруй итгэмжлэгдсэн аудитор ажиллаж байна.

3.  Менежментийн аудитын систем

4.  Чанарын удирдлагын систем, 2000 оны байдлаар дэлхийн 400000 гаруй үйлдвэр чанарын удирдлагын систем нэвтрүүлсэн гэрчилгээтэй байна.

2.    Чанарын бодлого, зорилтууд

Хэрэглэгчийн хэрэгцээ шаардлагыг хангахад чиглэсэн чанарын талаарх тодорхой бодлого, зорилго , түүнийг хэрэгжүүлэхэд чиглэсэн үйл ажиллагаа нь шинжлэх ухааны онол, практикт тулгуурласан олон талт, цогцолбор шинж чанартай байдаг.

Орчин үед чанарын удирдлага дараах үндсэн 5 үе шатаар хэрэгжиж байна. Үүнд:

1.    Юуг, яаж, хэнд хийх шийдвэр гаргах. Энэ нь чхэрэглэгчийн хэрэгцээ, шаардлагыг судлан тогтоох, холбогдохстандарт, норматив-баримт бичгийг бэлтгэхэд чиглэнэ.

2.    Үйлдвэрлэлийн бэлтгэлийг хангах, зохион байгуулалтын асуудлыг шийдвэрлэх. Энэ үе шатанд холбогдох стандарт, норматив-баримт бичгийг болон хууль, тогтоомжийн дагуу зураг төсөл зохиох, үйлдвэрлэлийг явуулахад чиглэгдсэн арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ.

3.    Үйлдвэрлэл, үйлчилгээг хэрэглэгчид хүргэх. Энэ нь бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарын хүрсэн түвшинг бууруулахгүйгээр хэрэглэгчид хүргэх, тэдэнтэй байнгын харилцаа, холбоотой байхад чиглэнэ.

4.    Бүтээгдэхүүн үйлчилгээний чанарыг байнга сайжруулах арга хэмжээ авах. Энэ үе шатанд хэрэглэгчийн шинэ хэрэгцээ, шаардлагыг судлах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээг цаашид боловсронгуй болгон хөгжүүлэх, илэрсэн дутагдлыг цаг тухайд нь арилгах арга хэмжээ хэрэгжинэ.

5.    Чанар сайжруулах стратеги, төлөвлөгөө боловсруулах. Энэ нь үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хөгжлийн чиглэл, хандлагыг тодорхойлох, холбогдох бүхий л нөөц, бололцоог дайчлах, ажлыг тодорхой үе шатаар хэрэгжүүлэхэд чиглэнэ.

Чанарын удирдлагын систем нь удирдлагын харилцаа холбоо бүхий объект, зорилго, хүчин зүйлс, субъект, арга, үүрэг, зарчим, хэлбэр, шалгуурын төрөл зэрэгт тулгуурладаг.

Чанарын удирдлагын систем гэж чанарын оновчтой түвшинтэй, хэрэглэх бүрэн боломжтой бүтээгдэхүүнийг бий болгохын тулд түүний бүхий л үе шатны нөхцөл, хүчин зүйлст үйлчилж байгаа байнгын төлөвлөгөөтэй, чиг зорилготой ажилбарын нэгдлийг хэлнэ.

Чанарын удирдлагын систем нь дараах үндсэн үүрэгтэй.

Стратегийн, тактикийн, шуурхай удирдлагын үүрэг Удирдлагын шийдвэр гаргах, тооцоо дүн шинжилгээ хийх, мэдээлэл-хяналтын

үүрэг Нийгэм эдийн засаг, үйлдвэрлэл, шинжлэх ухаан, техникийн хүчин зүйлс, нөхцлийг

удирдах үүрэг.

Стратегийн үүрэгт:

Чанарын суурь үзүүлэлтэд дүн шинжилгээ хийх, төлөвлөх Төслийн болон зохион бүтээх ажлын чиглэлийг тодорхойлох Үйлдвэрлэлийн чанарын хүрсэн түвшинд дүн шинжилгээ хийх Рекламын талаарх мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх Хэрэглэгчийн хэрэгцээ шаардлагын тухай мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх

Тактикийн үүрэгт:

Үйлдвэрлэлийн орчинг удирдах Чанарын төлөвлөсөн түвшинд хүрэх Удирдлагын объект, гадаад орчны хоорондын харилцан үйлчлэл.

           Чанарын удирдлагын систем нь бүтээгдэхүүний чанарын шаардлагатай түвшинг тогтоох, түүнд хүрэх, хүрсэн түвшинг тогтвортой хадгалахад чиглэгдсэн арга хэрэгсэл, арга хэмжээ, удирдлагын объект, байгууллагын нэгдлийг илэрхийлнэ.

Чанарын удирдлагын системд дараах үндсэн асуудлыг хамарна. Үүнд:

1.  Удирдлагын үүрэг (Чанарын бодлого, зохион байгуулалт)

2.  Баримт бичгийн болон төлөвлөлтийн систем

3.  Шаардлагыг баримтжуулах ба түүний биелэлт

4.  Боловсруулах үеийн чанар (төлөвлөлт, баримт бичиг, шалгах, үр дүн, өөрчлөлт)

5.  Худалдан авах үеийн чанар (баримт бичиг, хяналт)

6.  Бүтээгдэхүүний тэмдэглэгээ, түүнийг шалгах боломж

7.  Үйлдвэрлэлийн үеийн чанар(төлөвлөгөө, заавар, мэргэшил, хяналт)

8.  Чанарын шалгалт (ололтын хяналт, дамжлага хоорондын хяналт, эцсийн хяналт, сорилтын баримт бичиг)

9.  Сорилтын хэрэгсэлийн хяналт

10. Засварлах арга хэмжээ

11. Хадгалах, байршуулах, савлах, тээвэрлэтийн чанар

12. Чанарыг баримтжуулах

13. Чанарын системийн үйлдвэрийн дотоод хяналт

14. Сургалт

15. Статистик аргыг хэрэглэх

16. Чанарын дүн шинжилгээ авч байгаа арга хэмжээний систем.

           Чанарын бодлого үйл ажиллагааны зарчим буюу урт хугацааны зорилт хэлбэрээр томъёологдсон бөгөөд дараах зүйлийг агуулна.

1.  Үйлдвэрлэлийн эдийн засгийн байдлыг сайжруулах

2.  Худалдаа, үйлчилгээний шинэ зах зээлийг бий болгох

3.  Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний чанарыг ижил төрлийн үйлдвэрийн хүрсэн түвшингээс илүү байлгах

4.  Хэрэглэгчийн хэрэгцээ, шаардлагад тулгуурлах

5.  Зарчмын шинэ бүтээгдэхүүн боловсруулах

6.  Бүтээгдэхүүний чанар, аюулгүй байдал, өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх

7.  Гологдлын хэмжээг бууруулах

8.  Баталгаат хугацааг нэмэгдүүлэх

9.  Үйлчилгээг хөгжүүлэх

           Бүтээгдэхүүний амьдралын цикл олон улсын стандарт (ISO 9000-1994)-аар тогтоосноор дараах үе шаттай байна. Үүнд:

1.  Маркетинг, зах зээлийг судлах

2.  Бүтээгдэхүүн боловсруулах, техникийн шаардлагыг тогтоох

3.  Материал- техникийн хангамж

4.  Үйлдвэрлэлийн ажилбарыг боловсруулах, бэлтгэх

5.  Үйлдвэрлэл

6.  Сорилт, туршилт ба ажиглалт хийх, хянах

7.  Хадгалах, хамгаалах

8.  Бүтээгдэхүүнийг хуваарилах, борлуулах

9.  Засвар, ашиглалт

10. Техник туслалцаа, үйлчилгээ

11. Хэрэглэсний дараа устгах

           Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагааг судалсан эрдэмтэдийн судалгаагаар үйлдвэрлэлийн удирдлага буюу чанарын удирдлагын систем нь чанар сайжруулах талаар дараах чиглэлээр ажиллах нь амжилтанд хүрэх үндэс болдог гэсэн дүгнэлтэнд хүрсэн байна.

v Дээд удирдлагын сонирхлыг дээшлүүлэх

v Чанар сайжруулах зөвлөл байгуулах (удирдлагын дэргэд )

v Чанар сайжруулахад бүх удирдлагыг оролцуулах

v Хамт олны бүтээлч, хамтач уур амьсгалыг бий болгох

v Хувийн оролцоо, идэвхи санаачлагыг өндөржүүлэх

v Систем, ажилбарыг сайжруулах хэсэг байгуулан ажиллуулах

v Хэрэглэгч, бэлтгэн нийлүүлэгчтэй байнгын холбоотой байх

v Богино болон урт хугацааны хөтөлбөр боловсруулж, хэрэгжүүлэх

v Үйлчилгээг хүлээн зөвшөөрөх болон үнэлэх систем боловсруулан хэрэгжүүлэх

v Чанарын системүүдийн уялдаа, үр дүнг хангах

           Эдгээр асуудлууд удирдлагын буюу чанарын удирдлагын хэрэгжилтийг хангахад чиглэдэг.

           Орчин үед нилээд өргөн хүрээтэй хэрэглэгдэж байгаа системийн нэг нь тохиролын үнэлгээний систем юм. Энэ систем үйлдвэрлэлийн удирдлагын үйл ажиллагаа холбогдох стандартын шаардлагад тохирч байгааг харуулахад чиглэдэг. Бүтээгдэхүүний нэр төрөл олширч, зохион бүтээлт, хийц загвар, агуулга нь улам нарийн нийлмэл болох тутам хэрэглэгч бүр түүний чанарын тухай бодит мэдээллийг мэдэх шаардлага тавьдаг.

            Бүтээгдэхүүний чанарын тухай мэдээлэл түүний чанарын гол үзүүлэлт, шаардлага тухайлбал, зориулалт, хэрэглээний үзүүлэлт шаардлагын зөвшөөрөгдөх хэмжээг нарийн тодорхой тогтоосон байх эдгээр үзүүлэлт, шаардлагад тухайн бүтээгдэхүүн тохирч байгааг баталгаажуулсан байх шаардлагатай холбоотой.

           Стандартад тохирч байгааг баттай харуулах итгэл үнэмшилтэй байлгахын тулд түүнийг хийх байгууллагын нөхцөл, шаардлага, хэрэгжүүлэх арга зүйг тогтоож өгдөг. Энэ үйл ажиллагааг итгэмжлэгч(аккрдатция) гэж нэрлэдэг.

           Удирдлагын шинжлэх ухааны үндсэн үүргийг чанарын удирдлага хэрэгжүүлдэг. Энэ бүгдийг үндэслэн чанарын удирдлага нь :

1.  Үзүүлэлт, шаардлагын оновчтой хэмжээг тогтоох- Стандартчилал,

2.  Бүтээгдэхүүний үзүүлэлт, шаардлагыг холбогдох хууль тогтоомж, стандартад (баримт бичиг) тохирч байгааг батлан харуулах-сертификатчилал,

3.  Сертификатчилах болон стандартчилал, сорилт туршилтын байгууллагуудын үйл ажиллагаа, чадварыг үнэлж, түүнийг хэрэглэх эрх олгох,

4.  Стандартын мөрдөлт, бүтээгдэхүүний чанарын байдал, сертификатчилал, итгэмжлэлийн үйл ажиллагаанд холбогдох хууль тогтоомж болон гэрээ хэлэлцээрийн дагуу хэрэгжиж байгаа эсэхийг үнэлэж дүгнэх-хяналт (аудит),

5.  Чанарын удирдлагын энэхүү олон төлт үйл ажиллагааны удирдлага, зохион байгуулалтын тогтолцоог тогтоон хэрэгжүүлэх-чанарын удирдлагын байгууллага,

6.  Дээр дурьдсан бүтээгдэхүүний амьдралын цикл бүрд тогтоосон үзүүлэлт, шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үйлчилгээг үзүүлэх тодорхой зорилго, чиглэл бүрт бүрэн арга хэмжээг хэрэгжүүлэх чанарын нэгдсэн удирдлага (TQM) гэсэн бүрдэл хэсгүүдтэй байна.