kristiana

Англи хэлний дүрэм

Ямар ч хэлний дүрмийг 3 зүйлээр судалдаг. Үүнд:

1.Авиан зүйн дүрэм

2.Үг зүйн дүрэм

3.Өгүүлбэр зүйн дүрэм

1. Авиан зүйн дүрэм

Авиан зүйн дүрэм гэдэг нь товчхондоо “Унших дүрэм” юм. Үүнд:

1.Унших дүрэм №1 буюу А арга

2.Унших дүрэм №2 буюу В арга

3.Унших дүрэм №3 буюу С арга

4.Унших дүрэм №4 буюу D арга

Унших дүрэм №1 буюу А арга

Англи үгийг уншихад үсэг, авиа, үе, өргөлтийн тухай мэдлэг шаардлагатай.

1.Англи хэл 26 үсэгтэй. Үсгүүдийг жагсаавал:

Aa [ei] Ff [ef] Kk [kei] Pp [pi:] Uu [ju:] Zz [zed]

Bb [bi:] Gg [dзi:] Ll [el] Qq [kju:] Vv [vi:]

Cc [si:] Hh [eit∫] Mm [em] Rr [a:] Ww [‘dablju:]

Dd [di:] Ii [ai] Nn [en] Ss [es] Xx [eks]

Ee [i:] Jj [dзi:] Oo [ou] Tt [ti:] Yy [wai]

Тодруулсан 6 нь эгшиг үсэг, үлдсэн 20 нь гийгүүлэгч үсэг юм. Өөрөөр хэлбэл, 20 гийгүүлэгч, 6 эгшиг үсэгтэй.

Англи хэлний авиа

1

kristiana

Англи хэлний авиаг гийгүүлэгч авиа, эгшиг авиа гэж 2 ангилдаг.

А. Дуутай гийгүүлэгч |15|

1. [b]- Б 6. [i]- Л 11. [n]-Н

2. [d]- Д 7. [m]-М 12. [δ]-хэлээ хаздаг Д

3. [dз]- Ж 8. [η]- хамрын Н 13. [j]-цочмог И

4. [з]- Ж 9. [v]-В 14. [r] гүнзгий Р | ээтэн Р|

5. [g]- Г 10. [z]- З 15. [w]-хуцдаг В

Б. Дуугүй гийгүүлэгч |9|

1. [f]- үүдэн шүдний эф 4. [p]-П 7. [∫]-Ш

2. [h]-зөөлөн Х 5. [s]-С 8. [t∫]-Ч

3. [k ]- К 6. [t]- Т 9. [θ]-хэлээ хаздаг Т

1. Эгшиг авиа

Англи хэлэнд 21 эгшиг авиа байдаг. Үүнд:

Богино эгшиг: 1. [e]-Э, 2. [i]-И, 3. [כ]-О, 4. [Λ]-А, 5. [u]-Ү,

6. [ə]- Ө, 7. [æ]- майлдаг А

Урт эгшиг: 1. [i:]- ИЙ, 2. [a:]-АА, 3. [כ:]-ОО, 4. [u:]-ҮҮ, 5. [ə:]-ӨӨ

Хос эгшиг: 1. [ei]-Эй, 2. [ai]-АЙ, 3. [כi]-ОЙ, 4. [ou]-ӨҮ, 5. [au]-АУ, 6. [iə]-ИЭ,

7. [εə]-ЭА, 8. [כə]-ОЭ, 9. [uə]-ҮЭ

2

kristiana

2.Гийгүүлэгч авиа

А. Дуутай гийгүүлэгч | 15|

1.[b]-монгол Б тэй адил дуудна. Ж: body [‘bכdi], but [bΛt]

2.[d]-монгол Д тэй адил дуудна. Ж: door [dכ:], doctor [‘dכktə]

3.[dз]-монгол хатуу Ж тэй адил дуудна. Хэлний хойгуур дуудна. Ж: Jack [‘dзæk]

4.[з]- монгол зөөлөн ж тэй адил дуудна. Хэлний урдуур дуудна. Ж: pleasure [p’ieзə]

5. [g]-монгол Г тэй адил дуудна. Ж: go [gou], golf [gכlf],

6. [i]- монгол Л тэй адил дуудна. Ж: leg [leg], long [lכη]

7. [m]-монгол М тэй адил дуудна. Ж: moon [mu:n], man [mæn]

8. [n]- монгол Н тэй адил дуудна. Ж: name [neim], neck [nek]

9. [v]-монгол В тэй адил дуудна. Гэхдээ дээд үүдэн шүдээ доод уруултайгаа нийлүүлэх буюу шүргүүлж дуудна. Ж: view [vju:], over [‘כvə]

10. [z]-монгол З тэй адил дуудна. Ж: zoo [zu:]

11. [η]-хамрын Н Ж: morning [‘mכ:niη], doing [du:iη]

12. [δ]- хэлээ хаздаг Д гэж дуудна. Хэлээ дээд, доод үүдэн шүднийхээ завсраар байрлуулж Д авиаг дуудна. Ж: there [δεə], that [δæt]

13. [j]-цочмог И. Энэ авиаг цочоож байгаа юм шиг огцом хэл. ЙА_г Я, ЙЭ_г Е, ЙО_г Ё, ЙҮ_г Ю гэж дууддаг. Ж: yes [jes], new [nju:]

14. [r]-хэлээ хойш нь хотойлгож Р авиаг нэг удаа дуудна. Ж: red [red], Mary [‘mεəri]

3

kristiana

15. [w]-энэ авиаг дуудахдаа уруулаа Ү үсэг дуудахтай адил цорвойлгон огцом татаж дуудна. Ж: what [wכt], when [wen]

Дуугүй гийгүүлэгч|9|

1.[f]- дээд үүдэн шүдийг доод уруултай нийлүүлж буюу шүргүүлж дуудна. Ж: four [‘fכ:], five [faiv]

2.[h]- Х авиаг зөөлөн бараг амьсгал гаргах төдий дуудна. Ж: Hong-Kong [‘hoη ‘koη]

Заримдаа Х бараг байхгүй юм шиг зөөлөн дуудагддаг боловч заримдаа монгол Х шиг хатуу дуудагддаг. Ж: he [hi:], here [hiə]

3. [k]-монгол К тэй адил дуудна. Ж: keep [ki:p], cold [kould]

4. [p]-монгол П тэй адил дуудна. Ж: pen [pen], pencil [‘pensil]

5. [s]- монгол С тэй адил дуудна. Ж: sun [sΛn], sit [sit]

6. [t]-монгол Т тэй адил дуудна. Ж: toe [tou], tie [tai]

7. [∫]-монгол Ш тэй адил дуудна. Ж: show [∫ou], shirt [∫ə:t]

8. [t∫]-монгол Ч тэй адил дуудна. Ж:chalk [t∫כ:k], chin [t∫in]

9. [θ]- хэлээ дээд, доод үүдэн шүднийхээ хооронд байрлуулж Т авиаг дуудна. Ж: this [θis], thin [θin]

1. Эгшиг авиа

А. Богино эгшиг |7|

1. [e]-Монгол Э тэй адил дуудна. Гэхдээ англи хэлний богино эгшиг монгол хэлнийхээс арай урт байдаг. Ж: pen [pen], men [men]

2. [i]-Монгол И тэй адил дуудна. Ж: sit [sit], pit [pit ]

[ktəכd‘] doctor ,[tכn] Монгол О той адил дуудна. Ж: not -[כ] .3

4

kristiana

4. [Λ]-Монгол А тай адил дуудна. Ер нь англи хэлний богино эгшиг монгол хэлнийхээс арай урт дуудагддаг гэдгийг бид дээр дурьдсан билээ. Ж: but [bΛt],

5. [u]- Монгол Ү тэй адил дуудна. Ж: bull [bul]

6. [ə]-Монгол Ө авиаг их сул ч юм шиг, өвчүүнийхээ тэрүүхэн тэнд ч юм шиг огцом дуудна. Ж: doctor [‘dכktə], sister [‘sistə]

В. Хос эгшиг

1. [ei]-Орос ЭЙ тэй адил дуудна. Монгол хэлэнд ийм авиа байдаггүй. Э_г хэлээд Й_г их огцом, тод, гоё дуудна. Ж: name [neim], game [geim], Монгол хэлэнд энэ нь ЭЙ гэж бичгийн хэлбэрээр байдаг боловч ярианы хэлэнд ЭЭ гэж дууддаг.

2. [ai]- Монгол АЙ тай төстэй дуудна. Гэхдээ А_г хэлээд Й_г их огцом, тод, гоё хэлнэ. Монгол хэлэнд АЙ гэсэн авиа бичгээр байдаг боловч амаар байдаггүй. Айл гэдгийн АЙ нь майлдаг А юм. Ж: time [taim], site [sait]

Монгол ОЙ той төстэй адил дуудагдана. Гэхдээ О_г -[iכ] .3хэлээд Й_г их огцом, тод, гоё хэлнэ. Монгол хэлэнд ОЙ авиа бичгээр байдаг боловч аман ярианд байдаггүй. ОЙ мод гэдгийн ОЙ бол майлдаг О юм. Ж: oil [כil], boy [bכi]

4. [ou]- Монгол ӨҮ тэй адил дуудна. Энэ авиаг оросууд ОУ гэж галигладаг ба үүнийг монголчууд шууд уншиж буруу дууддаг. Ж: note [nout], so [sou]

5. [au]- Монгол АУ тай адил дуудна. Ж: out [aut], now [nau]

6. [iə]- Монгол ИЭ тэй адил дуудна. И авиаг тод хэлээд Э_г сул хэлнэ. Ж: here [hiə]

7. [εə]- Монгол ЭА тай адил дуудна. Энэ авиаг тод хэлээд А_г сул хэлнэ. Ж:there [δεə], bear [bεə]

Монгол ОЭ тэй адил дуудна. О авиаг тод хэлээд Э авиаг-[əכ] .8сул хэлнэ.

5

kristiana

9. [uə]- Монгол ҮЭ тэй адил дуудна. Ү авиаг тод хэлээд Э авиаг сул шингээж хэлнэ. Ж: poor [puə]

Унших дүрэм №2 буюу В арга

Энэ нь хүснэгтийн арга юм. Хүснэгт №1, хүснэгт №2 ийг сайн ажиглан 3 удаа унш.

Англи хэлний унших бүх дүрмийн нэгдсэн схем

Эгшиг үсгийг унших

Өргөлттэй дан эгшгийг унших Өргөлттэй Эг+Э+R унших

Эгшиг үе

l ll lll lV үсэг дууд Жиш

a

[æ] map [mæp]

[ei] name [neim]

A+r+[a:] park [pa:k]

A+re [εə] care [kεə]

Air

Eir

[εə]

[εə]

Air [εə]

Their [δεə]

e [e] [pen]

[I:] me [mi:]

E+r [ə:]

Her [hə:]

E+re [iə] here [hiə]

Eer

ear

[iə]

[εə]

Beer [biə]

Bear [bεə]

o pot [כ][pכt]

[ou] mole [moul]

O+r [כ:]

Fork [f[k:כ

O+re [ [:כmore [mכ:]

Oar

oor

[:כ]

[uə]

Board [b[d:כ

Poor [puə]

i [i] sit [sit ]

[ai] time [taim]

I+r [ə] girl [gə:l]

I+re [aiə]

our [auə] Our [‘auə]

Өргөлтгүй эгшгийг

6

kristiana

Fire [faiə]

унших

u [Λ] but [bΛt]

[ju] use [ju:z]

U+r [ə:]

Fur [fə:]

U+re [juə] pure [pjuə]

a [ə] Cinema [‘sinimə]

Ардаа е үл авбал

y [i] gym [dзim]

[ai] type [taip]

U+r [ə:]

Myrtle [mə:tl]

Y+re [aiə] tyre [taiə]

a [i] Delegate [‘deligit] ардаа е авбал

Өргөлттэй хос эгшгийг унших

e [i] Pocket [‘p[kitכ

i [i] Edit [‘edit]

o [ə] Pilot [‘pailət]

ai [ei] Man [mein]

Oa [ou] Coat [kout]

u [i] Circus [‘sə:kas]

au [:כ] Paul [p[l:כ

Oe [ou] Toe [tou]

y [i] Baby [beibi]

ay [ei] Day [dei] Oi [כi] Oil [[ilכ

ar [i] Calendar [‘kælində]

ea [i:] Tea [ti:] Oo [u:] Too [tu:]

er [ə] Sender [‘sendə]

ee [i:] Meet [mi:t]

Ou [au:] Out [aut]

or [ə] Doctor [‘d[ktəכ

Ei [ei] Vein [vein]

Oy [כi] Boy [b[iכ

yr [i] Zephy [‘zefə]

7

kristiana

eu [ju:] Neutral [‘nju:trəl]

Ue [ju:] Due [dju:]

Ai, au, ay, ea, ee, oo, ei, eu,

Ey, ie, oa, oi, oy, ue, ui, ye,

Зэргийг өргөлтгүй үед [ə]

Эсвэл [i] гэж дуудна.

Ж: famous [‘feiməs]

ey [ei] They [δei]

Ui [ju] Suit [sju:t]

ie [ai] Tie [tai] Ye [ai] Rye [rai]

Гийгүүлэгч үсгийг унших

Дан гийгүүлэгч унших Хам гийгүүлэгч унших

үсэг

дууд жишээ bt [t] Эцэст doubt [daut]

B [b] Boy [bכi] ck [k] Sick [sik]

D [d] Door [dכ:] dh [d] Buddha [‘budə]

F [f] Floor [flכ:] kn [n] Эхэнд knee [ni:]

H [h] He [hi:] mb [m] Эцэст comb [koum]

J [dз] Jar [dзa:] ph [f] Phone [foun]

K [k] Keep [ki:p] sh [∫] Shake [∫eik]

L [l] Cold [kould] ss [s] Class [kla:s]

M [m] Mild [maild] tch [t∫] Watch [wכt∫]

N [n] Not [nכt] wh [w] When [wen]

P [p] Pen [pen] Wr [r] Write [rait]

Q [k] Quick [kwik] ch [t∫] Chalk [t∫כ:k]

8

kristiana

R [r] Read [ri:d] ng [η] Эцэст sing [siη]

T [t] Tie [tai]

Gb

[g] Эхэнд ghost [goust]

V [v] View [vju:] [-] Эцэст high [hai]

W [w] Way [wei] gn [n] Эхэнд ба адагт gnome [noum]

Y [j] Эхэнд yes [jes] gn Дунд signal [‘signal]

Z [z] Zoo [zu:] Th [δ] They [δei]

[θ] Thin [θin]

C [k] Бусад бүх тохиолдолд cup [cΛp]

[s] E,I,y,эгшгүүдийн өмнө sent [sent] city [siti]

G [g] Бусад бүх тохиолдолд go [gou]

[dз] E,I,y, эгшгүүдийн өмнө gin [dзin], gem [dзem]

X [ks] Бусад үед Exile [‘eksail]

Өргөлттэй эгшгийн өмнө exist [ig’zist]

S

[s]

Үгийн эхэнд sun [sΛn]

Үгийн дунд гийгүүлэгчийн өмнө must [mΛst]

Үгийн эцэст дуугүй гийгүүлэгчийн өмнө cups [kΛps]

[z]

Эгшгүүдийн дунд ингэж дуудна use [ju:z]

Үгийн эцэст дуутай гийгүүлэгчийн дараа pens [penz]

Үгийн эцэст эгшгийн дараа seas [si:z]

9

kristiana

Англи хэлний үе

Англи хэлний эгшиг авиа нь бие дааж үг бүтээнэ. Мөн m,n, гийгүүлэгчид b, v, p-ийн дараа үгийн эцэст орвол үе бүтээнэ. Ж: cable [‘kei|bl]. Үгэнд орсон эгшгийг харгалзан 1,2,3 ба олон үет гэж ангилна. Ж: 1 үет but, 2 үет fa|ther 3 үет fa|mi|ly, олон үет e|co|no|my гэх мэт. Үеийг өргөлттэй үе, өргөлтгүй үе гэж 2 хуваадаг. Өргөлттэй үеийн эгшгийн дараа ямар үсэг орсноос хамаарч үеийн 4 хэлбэр байдаг. Үүнд:

1.Үеийн нэгдүгээр хэлбэр буюу битүү үе. Өргөлттэй эгшгийн дараа нэг өуюу хэд хэдэн |R-ээс бусад гийгүүлэгч орсон байна. Энэ хэлбэрийн томьёо нь Эг+Г нэг буюу хэд хэд байж болно. Ж: man, men, sit, not, but, gym, little, risk гэх мэт.

2.Үеийн хоёрдугаар хэлбэр буюу задгай үе. Энэ нь дотроо хоёр хуваагддаг.

А| Бүтэн задгай хэлбэр

Үүний томьёо нь Гч+Эг байна. Ж: me, so, do, гэх мэт. Мөн даг эгшгийг ч энэ хэлбэрт тооцдог. Томьёо нь Эг.

Б| Хагас задгай хэлбэр

Үүний томьёо нь Эг+Гч | R-ээс бусад Е байна. Ж: name, eye, site, tone, tune, type,

3.Үеийн гуравдугаар хэлбэр. Үүний томьёо нь Эг+R гэсэн хэлбэртэй байна. Ж:park, her, sir, pork,

4. Үеийн дөрөвдүгээр хэлбэр. Үүний томьёо нь Эг+R+Е байна. Ж: fare, here, fire, more, tyre,

Задгай үед буюу үеийн хоёрдугаар хэлбэрт байгаа эгшиг нь цагаан толгойн дуудлагаар уншигдана. Ж: so [sou], me [mi:], date, time гэх мэт хагас задгай үед байгаа бүх үгийг нэг үет гэж үздэг. Англи хэлэнд үгийн төгсгөлийн гийгүүлэгчийн дараах Е_г

10

kristiana

үед тооцдоггүй, уншдаггүй. Нэг үет бүх үг өргөлттэй. Нэг үетэй үгийн эгшгийг үеийн дөрөвдүгээр хэлбэрийн дүрмээр уншдаг. Ж: man [mæn], name [neim], far [fa:], fare [fεə]. Нэг үетэй үгийн эгшиг нь үеийн аль хэлбэрт байна түүгээрээ уншигддаг. Үеийн хэлбэрийг бичигт l, ll, lll, lV гэж ром тоогоор тэмдэглэдэг. Хоёр үетэй үгийг уншихдаа үеэр таслах хэрэгтэй. Хоёр үетэй үгийн өргөлттэй үеийн эгшгийг мөн үеийн дөрвөн хэлбэрийн дүрмийг ашиглан уншина. Хоёр үет үгийг үеэр таслахдаа:

А| өргөлтөт эгшгийн дараа нэг Гч |R-ээс бусад | байвал энэ гийгүүлэгч нь дараагийн үедээ хамаарч өргөлттэй эгшиг нь үеийн хоёрдугаар хэлбэрийн дагуу уншигдана. Ж: stu+dent [‘stju:dənt], stu гэдэг нь өргөлтэй тул үеийн хоёрдугаар хэлбэрээр уншигдана.

Б| өргөлттэй эгшгийн дараа 2 ба түүнээс дээш Гч орвол эхнийх нь нэгдүгээр үедээ орж, өргөлттэй үеийн эгшиг нь үеийн нэгдүгээр хэлбэрийн дагуу дуудагдана.

Ж: pis|ton [‘pistən], pis гэдэг нь үеийн нэгдүгээр хэлбэр учраас тэр хэлбэрээрээ уншигдана.

В| өргөлтөт эгшгийн дараа R орвол энэ нь дараагийн үедээ хамаарч өргөлтөт эгшиг нь үеийн дөрөвдүгээр хэлбэрээр уншигдана. Ж: Ma|ry [‘mεəri], гэх мэт.

Англи хэлний өргөлт

Англи хэлний нэг үет үг өргөлттэй байдаг. Өргөлтийг галигт [‘] гэж тэмдэглэнэ. Ж: [‘window]. Өргөлттэй үеийнхээ урдуур нь тавина. Хоёр үет үгийн өргөлт нь нэгдүгээр үе дээрээ байдаг. Ж: father [‘fa:δə]. Гурав ба түүнээс дээш үетэй үгийн өргөлт нь ихэнхидээ сүүлээсээ 3 дахь үед тохиох ба өргөлтөт эгшиг нь үеийн нэгдүгээр хэлбэрээр уншигдана. Ж: family [‘fæməli]. Хэрэв сүүлээсээ 3 дахь үед үеийн хоёрдугаар хэлбэрт байгаа U тохиолдвол өргөлтөт эгшиг нь үеийн хоёрдугаар хэлбэрээр

11

kristiana

уншигдана. Ж: Uni|form [‘ju]:nifכ:m]. Үгийн өргөлт нь ion-оос nбусад дагавар нөхцөл залгахад өөрчлөгдөхгүй. Ж: invite [in’vait]. Хэрэв үгэнд ion дагавар залгавал өргөлт энэ дагаварт шилшиж үгийн үндсэн өргөлт нь дэд өргөлт болно. Ж: demonstrate [‘demənstreit]. Дөрөв ба түүнээс дээш үетэй үг нь ихэнхидээ гол ба дэд өргөлттэй байдаг. Дэд өргөлтийг галигт [,] гэж тэмдэглэнэ. Дэд өргөлт ихэвчилэн 1_р эсвэл 2_р үе дээр байдаг. Ж: economy [,ikכnəmi]. хэрэв 2 ба 3 үет үг нь доорхи угтваруудаар эхэлсэн бол дийлэнхи тохиолдолд нэгдүгээр үе дээрээ өргөлтгүй дуудагдана.

Унших дүрэм №3 буюу С арга

Нэг үетэй үгийг унших

Нэг үетэй үгийг уншихдаа үеийн 4 дүрмээр уншина. Гийгүүлэгчийг нь уншихдаа хүснэгт №1 ээс харж уншина. Ер нь гийгүүлэгч байгаа, байгаараа л галигт бичигддэг. Эгшгийг уншихдаа мөн хүснэгт №1 ийг ашиглан үеийн l,ll,lll,lV хэлбэрийн аль хэлбэрт нь байна түүнийг олоод уншина.

Ж: man [mæn], her [hə:] sit [sit] fur [fə:] гэх мэтээр уншина.

Хос эгшгийг унших

Хос эгшгийг уншихдаа тусгай дүрмээр уншина. Хүснэгт №1 ийн өргөлттэй хос эгшгийг унших гэдгээс харж уншина. Ж:

Main [mein] neutral [‘nju:trəl] too [tu:] гэх мэтчилэн уншина. Хос эгшиг R-ийг унших

Хэрэв хос эгшгийн ард R орвол ондоо дүрмээр уншин. Хүснэгт №1ийн “Өргөлттэй Эг+Эг+R-ийг унших” гэднээс харж уншина. Ж: air [εə], beer [biə] гэх мэтчилэн уншина.

Хоёр үетэй үгийг унших

12

kristiana

Хоёр үетэй үгийг уншихдаа:

1.Үеэр таслана.

2.Өргөлтийг тодорхойлно.

3.Өргөлттэй үеийг уншина.

4.Өргөлòгүй үеийн уншина.

5.Үеүдээ холбож үг болгоно.

Хоёр үетэй үгийн өргөлт нь 1_р үе дээрээ байх ба энэ өргөлттэй эгшиг нь үеийн 4_р хэлбэрийн дүрмээр уншигдана. Өргөлтгүй эгшгийг нь хүснэгт №1 ийн “Өргөлтгүй эгшгийг унших” гэдгээс харж болно. Ж: Sys|tem [‘sistim]. Өргөлттэй үеийн Sys гэдэг нь үеийн нэгдүгээр хэлбэр учир тухайн хэлбэрээрээ уншигдана.

Гурван үетэй үгийг унших

3 үетэй үгийг унших дараалал дээрхитэй адил. 3 үетэй үгийн өргөлт нь 1_р үе дээрээ байх ба энэ өргөлттэй үеийн эгшиг нь үеийн 1_р хэлбэрээр уншигдана. Өргөлтгүй эгшиг нь өөрийн дүрмээр уншигдана. Ж: fa|mi|ly [‘fæməli] Fa гэдэг өргөлттэй эгшиг нь үеийн хоёрдугаар хэлбэрт байгаа ба энэ хэлбэрт [ei] гэж уншигдах ёстой. Гэтэл [æ] гэж үеийн 1_р хэлбэрээр уншигдаж байна.

Дөрөв ба түүнээс дээш үетэй үгийг унших

4 ба түүнээс дээш үетэй үгийг унших дараалал дээрхитэй ижил. Гол өргөлт нь ихэвчилэн сүүлээсээ 3_р үе дээрээ байна. Гол өргөлттэй үеийн эгшиг нь үеийн 1_р хэлбэрээр уншигдах ба дэд өргөлттэй үеийн эгшиг нь янз бүрээр уншигдана. Ж: E|co|no|my [,i:kכnəmi]. Энэ үгийн гол өргөлт нь сүүлээсээ 3_р үе дээр байна. Гол өргөлттэй co гэдэг үеийн эгшиг нь үеийн 1_р хэлбэрээр [כ] гэж уншигдаж байна. 1_р хэлбэрт байгаа мөртлөө

13

kristiana

1_р хэлбэрээр уншигдаж байна. Дэд өргөлттэй үеийн эгшиг нь янз бүрээр уншигддаг.

14