ilia lomiZe

sad da rogor veZeboT sicocxle kosmosSi

2009

ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universiteti

2009 a s t r o n o m i i s

saerTaSoriso weliwadi

«...Есть ли жизнь на Марсе?...»

1. ?რას ვეძებთ

2. ?! – , არსებობს სადმე როგორ ჩნდება როგორია ;ხელშემწყობი პირობები

3. ? – ;სად ვეძებოთ სადაა ხელშემწყობი პირობები

4. ? – ” ”;როგორ ვიცნოთ ბიომარკერები

5. – რამდენად ხშირია რამდენ ხანს შეიძლება, .იარსებოს რამ შეიძლება მოსპოს

ჩვენს გალაქტიკაში

მოსალოდნელია 38 000 civilizacia!

1. ( )ტრანზიტის პერიოდული დაბნელებები

2. სხივური სიჩქარის ცვალებადობა

3. მიკროლინზირება

ექსტრასოლარული პლანეტების :აღმოჩენის მეთოდები

2009 - 338 , გაზაფხული პლანეტა

- ამათგან რამდენიმე მრავალპლანეტიანი(4-5)

Gliese 581 e2009 w 21 aprili

M

1.9M M

Gliese 581 b, c, d, e (saswori, 20.5 s.w.)

merkuri

saTburis efeqti venera

ze.

Небо на Венере имеет яркий желто-зеленый оттенок. Парниковый эффект имеет место и в а

тмосферах других планет Но если в а тмосфере Марса он поднимает средню

ю температуру у поверхности на в атмосфере Земли на то в атмосф

ере Венеры этот эффект достигает градусов

didi Sejaxebis hipoTeza

proeqti STEREO

marsi

CamonaSalebi marsis zedapirze

CamonaSalebi marsis zedapirze

swrafi brunvis Sedegad planeta

Sebrtyelebulia polusebTan.

iupiteris dRe-Ramea 10 sT,

siCqare ekvatorze – 13

km/wm.

iupiteridan gaqcevis siCqarea

22

II

GMgR

R

RM

M R

31811.2

1160.2

km/wm

km/wm.

2

2

2

2

3182.63 .

11

GMg

R

RMg

M R

g g

Tavi suf al i

var dni s aCqar eba:

iupiteri

ganimedi

mTvare 1.0

km/wm

evropa

kalisto

io

iupiteris zedapiri

io362017.3

evropa

3140 13.7

ganimedi 10.9

kalisto 8.2

daalageT daSorebebis zrdis Sesabamisad

saturniII

RM

M R

gaqc .

9011.2

9.434.6

km/wm

km/wm.

2

2

2

2

90.

9.4

GMg

R

RMg

M R

g g

Tavisuf al i

var dni s aCqar eba:

saturnis Tanamgzavrebi

enceladi (yinuli) titani (azot-meTanis

atmosfero)

telesto (yinuli)

geizerebi enceladis zedapiris bzarebidan

yinulqveSa tba “vostoki” antarqtidaSi

yinulqveSa baqteriebi “sunTqaven”...

rkiniT!

antarqtida: yinulqveSa baqteriebma 1.5-2 milioni weli

gaatares 400 m yinulis fenis qveS, usinaTlod da

uJangbadod!

sicocxlismarkerebi H2O, CH4, CO2, O2

uranis Tanamgzavrebi

uranis

Tanamgzavri

mirandaZlierma

dartymam sam did natexad

daSala, romlebic mere

gaerTianda.

neptuni

tritoni

H a u m e a

mzis sistemis asterodebi da juja

planetebi

asterodebis Sida sartyeli koiperis sartyeli

meteorituli krateri – astroblema – avtraliaSi. diametri 5 km, siRrme

150 m, asaki 135 milioni w.

2008 w seqtemberi. pirveli

nawinaswarmetyvelebi meteoriti. afrika,

sudanis udabno

asteroidebi

kometebis “banki” – oortis Rrubeli

ian oorti 1900-92

mzis sistemis sazRvari – 105 a.e.

Seicavs 1012 - 1015 kometis birTvs,

romelTagan zogierTi planetebis zonaSi SemoaRwevs xolme da

uCndeba kudi.

ვარსკვლავის სიცოცხლის ციკლი _ დაბადებიდან

სიკვდილამდე და... ხელახლა

siriusi A da B – TeTri juja

TeTri juja –“momakvdavi” varskvlavi, romelmac ukve amowura “sawvavis” maragi, magram jer kidev cxelia. aqvs Zalian didi simkvrive – 1.5 106 g

/sm3

TeTri jujebi

NGC 7293

planeturi sistema eridanis TanavarskvlavedSi Eridanimzis sistemis “tyupiscali” (10.5 s.w.)

sicocxlis zona (planetis zedapirze Txevadi wylis arsebobis

SesaZlebloba)

galaqtika M104 “sombrero”

galaqtikebis klasifikacia

elifsuri galaqtika ESO 325-G004 kentavris TanavarskvlavedSi.

daSoreba 450 milioni s.w.

galaqtika “TiTistari” M102 (NGC 5866)drakonis

TanavarskvlavedSi

М101 (NGC 5457) «salewi borbali» Urs.M

irmis naxtomi – Cveni

galaqtika

150 miliardze met

varskvlavs Seicavs.

2009 wlisTvis aRmoCenilia

330 meti planeta sxva

varskvlavebTan.

Gliese 581 b, c, d, e (saswori, 20.5

s.w.) 38 000

civilizacia!

Gliese 581 e2009 w 21 aprili

M1.9M M

kosmosuri mtveris namceci

სიცოცხლის ზონა

aqtiuri Savi xvreli M87 galaqtikis cenrtSi

“sikvdilis Wavli” (3C321, daSoreba, 1.4 miliardi

s.w.)

air-mtveris Rrublebis Sejaxebebs varskvlavebis nakadebTan. Sedegad intensiurad ibadebian

giganturi varskvlavebi da xdeba zeaxali varskvlavbis xSiri afeTqebebi. zeaxalis

afeTqeba mis “SemogarenSi” sicocxles

spobs. sicocxlis zona

galaqtikaSi – korotaciuli zoli.sicocxlis zona planetur

sistemaSi – Txevadi wylis arseboba.

galaqtikis brunva iwvevs

(zedapirze?)

M83

irmis naxtomis mdamoebi

“galaqtikuri omebi”.

M-81 da M-82 (daSoreba 7 mln sw)

galaqtikebis

urTierTqmedeba

M51

oTxi galaqtikis Sejaxeba

grovebis da supergrovebis ganawileba

, 70Hr H (km/wm)/mgps.edvin habli,

1889-1953

2 milioni galaqtka

WMAP

radioteleskopi (aresi

bo)

gravitaciuli linza ABEL

neitrinuli teleskopebi

antarqtida, 1 km3

zeaxali 1987 magelanis did RrubelSi.pirvelad dafiqsirda neitrinuli signali

kosmosuri teleskopi “habli”

kosmosuri teleskopi “kepleri”.

dedamiwisnairi planetebis Zebnis proeqti (2009)

SETI, (Search for Extraterrestrial Intelligence). “Cven vipoviT ucxoplanetur sicocxles ori aTeuli wlis

ganmavlobaSi”.civilizaciis markeri informaciis gadacema

radiotalRebiT (21 sm talRis sigrZeze)

2009 a s t r o n o m i i ssaerTaSoriso weliwadi

http://www.iau.org/public_press/news/release/iau0810/

www.astronomy2009.org. www.astronet.ruwww.hubblesite.org www.Scientific.ru www.astrogorizont.com www.Space.comww.astrogalaxy.ru www.universetoday.com

INTERNATIONAL ASTRONOMICAL UNIONUNION ASTRONOMIQUE INTERNATIONALE

• http://news.cosmoport.com/200?/?/?/?.htm

• http://news.cosmoport.com/2008/12/11/1.htm• http://news.cosmoport.com/2008/12/12/1.htm

• Астрономическая научная картинка дня

• Соросовский образовательный журнал

http://www.netbook.perm.ru/soj.html

• Stellarium.org (qarTuli ganmartebebiT, sapatriarqos wm. andrias sax. qarTuli

universiteti)