ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 1

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 2

Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ :

αναπαριστά ένα γεγονός που εξελίσσεται μπροστά στα μάτια των θεατών (δρᾶμα < δράω -ῶ = πράττω). προήλθε από τα θρησκευτικές τελετές και συνδέθηκε από την αρχή με τις τελετουργικές γιορτές για τη γονιμότητα και τη βλάστηση προς τιμήν του θεού Διονύσου.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 3

H ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ:

Ο Αρίων πάνω σε θαλάσσιο άλογο

ΑΡΙΩΝ:

1. πρώτος συνέθεσε διθύραμβο με λυρική μορφή και αφηγηματικό περιεχόμενο .

2. παρουσίασε τους χορευτές μεταμφιεσμένους σε Σατύρους και ονομάστηκε «ευρετής του τραγικού τρόπου».

ΘΕΣΠΙΣ:

1. στάθηκε απέναντι από το Xορό και συνδιαλέχθηκε με στίχους, άρχισε να αφηγείται μια ιστορία.

2. στη θέση του ἐξάρχοντος εισήγαγε τον υποκριτή

(ὑποκρίνομαι = ἀποκρίνομαι) ηθοποιό, που διαλεγόταν με το Xορό.

η γέννηση της τραγωδίας στην Αττική .

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 4

ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΣ

Θρησκευτικό και λατρευτικό άσμα των πιστών του Διονύσου, με συνοδεία αυλού και χορό γύρω από το βωμό του θεού. Περιείχε αφήγηση για τη ζωή και τα παθήματα του Διονύσου. την απόδοση της αφήγησης αναλάμβανε ο ΕΞΑΡΧΩΝ ( πρώτος των χορευτών) ενώ Xορός 50 χορευτών, ( ίσως τραγόμορφων), εκτελούσε κυκλικά το διθύραμβο.στην αρχή ήταν αυτοσχέδιος και άτεχνος.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 5

ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

πρώτη επίσημη «διδασκαλία» τραγωδίας έγινε από το Θέσπη το 534 π.Χ. , στα Μεγάλα Διονύσια επί του τυράννου Πεισίστρατου

Τα θέματα των τραγωδιών είναι συνήθως μυθικά (μοναδική εξαίρεση (από τα σωζόμενα έργα) οι Πέρσαι του Αισχύλου και οι Βάκχαι του Ευριπίδη και οι δυο αναφέρονται σε ιστορικά γεγονότα.)

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 6

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ

Μεγάλα ἤ ἐν ἄστει Διονύσια (μήνα Eλαφηβολιώνα) διαγωνίζονταν οι τραγικοί ποιητές με νέες τραγωδίες.

Μικρὰ ἤ κατ' ἀγροὺς Διονύσια, (μήνα Ποσειδεώνα) γίνονταν μόνο επαναλήψεις έργων,

Λήναια ( μήνα Γαμηλιώνα ) διδάσκονταν νέες τραγωδίες και κωμωδίες

Ἀνθεστήρια (μήνα Aνθεστηριώνα) αργότερα προστέθηκαν δραματικοί αγώνες.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 7

ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ

οργανώνονταν με κρατική φροντίδα, υπό την επίβλεψη του «ἐπωνύμου ἄρχοντος

Xιλιάδες Aθηναίοι, μέτοικοι και ξένοι, κατέκλυζαν το θέατρο του Διονύσου ( επί τρεις μέρες) παρακολουθώντας τους δραματικούς αγώνες.

Παρέχονταν χρηματικό βοήθημα (θεωρικά) (από τον Περικλή) στους άπορους , για να παρακολουθήσουν δωρεάν τις παραστάσεις, χωρίς εισιτήριο (σύμβολον).

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 8

Κρατική μέριμνα=

Επιλογή των ποιητών από τον άρχοντα,

Επιλογή των χορηγών Επιλογή των δέκα κριτών

(ένας από κάθε φυλή) με κλήρωση

απονομή από την Εκκλησία του Δήμου των βραβείων

αναγραφή των ονομάτων των ποιητών, χορηγών και πρωταγωνιστών σε πλάκες και κατάθεσή τους στο δημόσιο αρχείο (διδασκαλίαι).

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 9

Το θέατρο

3διαστατη απεικόνιση θεάτρου

Αποτύπωση των μερών του αρχαίου θεάτρου

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 10

• Το ΘΕΑΤΡΟΝ, (κοῖλον,) όπου κάθονταν οι θεατές ημικυκλικά. 1. Tα ἑδώλια (αμφιθεατρικά καθίσματα των θεατών) διέκοπταν κλίμακες

(βαθμίδες) από τις οποίες οι θεατές ανέβαιναν στις υψηλότερες θέσεις. 2. Τα διαζώματα (διάδρομοι ) χώριζαν το κοίλον σε τρεις ζώνες, για να  

διευκολύνουν την κυκλοφορία των θεατών. 3. Τις κερκίδες δηλ. σφηνοειδή τμήματα των εδωλίων, ανάμεσα στις

κλίμακες.• Την ΟΡΧΗΣΤΡΑ , κυκλικό ή ημικυκλικό μέρος για το Xορό, με τη θυμέλη (< θύω), είδος βωμού, στο κέντρο. • Τη ΣΚΗΝΗ, ξύλινη επιμήκη κατασκευή προς την ελεύθερη πλευρά της ορχήστρας, με ειδικό χώρο στο πίσω μέρος για τη σκηνογραφία και την αλλαγή ενδυμασίας των υποκριτών.

ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ:

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 11

Ορισμός τραγωδίας

Ἔστιν οὖν τραγῳδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, είναι η τραγωδία μίμηση πράξης εξαιρετικής και τέλειας ( με αρχή , μέση και τέλος)

μέγεθος ἐχούσης, που είναι ευσύνοπτη ἡδυσμένῳ λόγῳ, με λόγο που τέρπει χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδῶν ἐν τοῖς μορίοις, διαφορετική για

τα δύο μέρη της δρώντων καὶ οὐ δι' απαγγελίας, με πρόσωπα που δρουν

και δεν απαγγέλουν απλά δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων

παθημάτων κάθαρσιν και η οποία με τη συμπάθεια του θεατή και το φόβο επιφέρει στο τέλος τη λύτρωση από παρόμοια πάθη.

Αριστοτέλης, Περὶ Ποιητικῆς (VI, 1449 β)

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 12

1. O Χορός:

50 ερασιτέχνες χορευτές διθύραμβος

15 με το Σοφοκλή

O Xορός, με επικεφαλή τον αυλητή, έμπαινε από τη δεξιά πάροδο κατά ζυγά (μέτωπο 5, βάθος 3)

ή κατά στοίχους (μέτωπο 3, βάθος 5).

2. Τα πρόσωπα:

ο Θέσπις εισήγαγε τον πρώτο υποκριτή.

τον δεύτερο τον εισήγαγε ο Αισχύλος.

τον τρίτο υποκριτή πρόσθεσε ο Σοφοκλής.

Tα γυναικεία πρόσωπα υποδύονταν άνδρες.

Συντελεστές της παράστασης

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 13

Tα μέρη της τραγωδίας (1)

Tα κατά ποσόν μέρη:

1) Διαλογικά

-Επικά

Πρόλογος

Eπεισόδια:

Eξοδος

2) Λυρικά-Xορικά

Πάροδος Στάσιμα

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 14

Ανάλυση: 1. Κατά ποσόν μέρη – ΔΙΑΛΟΓΙΚΑ / ΕΠΙΚΑ

Πρόλογος = ο πρώτος λόγος του υποκριτή εισαγωγή στην υπόθεση του έργου .Η μορφή του είναι είτε

μονολογική είτε διαλογική ή και τα δυο ( Ελένη του Ευριπίδη)

Επεισόδια: εκτυλίσσεται η υπόθεση, η πλοκή του έργου.

Έξοδος : η λύση της τραγωδίας. Ακολουθεί το τελευταίο στάσιμο και προηγείται του εξόδιου άσματος του χορού.

2. ΛΥΡΙΚΑ / ΧΟΡΙΚΑ Πάροδος : πρώτη είσοδος του χορού στην ορχήστρα .

Στάσιμα: άσματα του χορού που παρεμβάλλονται μεταξύ των επεισοδίων.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 15

Τα μέρη της τραγωδίας (2)Τα κατά ποιόν μέρη

Μύθος

Ἦθος

Λέξις Διάνοια

Mέλος

Ὄψις

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 16

ΑΝΑΛΥΣΗ: κατά ποιόν μέρη

ΜΥΘΟΣ υπόθεση, σενάριο του έργου. ΗΘΟΣ ο χαρακτήρας των προσώπων. ΛΕΞΙΣ η γλώσσα , το ύφος, τα

εκφραστικά μέσα. ΔΙΑΝΟΙΑ οι ιδέες, οι σκέψεις, τα

επιχειρήματα των προσώπων. ΜΕΛΟΣ η μουσική επένδυση των

λυρικών μερών. ΟΨΙΣ η σκηνογραφία, η σκευή

( ενδυμασία, προσωπεία, κόθορνοι)

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 17

Παρατηρήστε την όψι στις παρακάτω φωτογραφίες. Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε ως προς τις σκηνοθετικές επιλογές;

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 18

Oι μεγάλοι τραγικοί

Πρόδρομοι1. Χοιρίλος2. Πρατίνας3. Φρύνιχος

Αἰσχύλος (525-456 π.X.)

Σοφοκλῆς (496-406/5 π.X.

Eὐριπίδης (485-406 π.X.)

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 19

ΑΙΣΧΥΛΟΣ (525-45 6 π.Χ.) http://www.youtube.com/watch?v=3jNxjfXVfu8

ΒΙΟΣ- ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣΓεννήθηκε στην Ελευσίνα Έζησε τους Περσικούς πολέμους από τους οποίους και επηρεάστηκε.Πολέμησε στο ΜαραθώναΚέρδισε αρκετές φορές σε δραματικούς αγώνες. Τελευταία νίκη με την Ορέστεια.

Έργα

Από τα ενενήντα έργα του σώζονται ακέραια μόνο επτά.

Πέρσαι (472 π .Χ . )

Επτά επί Θήβας (467 π .Χ )

Ικέτιδες (463  π .X .)

Προμηθεύς Δεσμώτης

Ορέστεια ΑγαμέμνωνΧοηφόροιΕυμενίδες

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 20

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ ΑΙΣΧΥΛΟΥ

Αντανακλά το θρησκευτικό και πατριωτικό πνεύμα της εποχής αυτής.

προβάλλει τη μεγαλοπρεπή εικόνα της θεϊκής εξουσίας, που συντρίβει αμείλικτα τους θνητούς. H βούληση του Δία κυριαρχεί παντού .

Ο άνθρωπος έχει την ευθύνη για τις πράξεις του, για τις οποίες πρέπει να πληρώσει αλλά μετά το πάθος έρχεται η γνώση: «πάθει μάθος».

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 21

Πρόσθεσε δεύτερο υποκριτή αύξησε τα διαλογικά μέρη μείωσε την έκταση των χορικών και των μελών του Xορού από

50 σε 12 παρουσίασε μια θεματικά συνεχόμενη τριλογία,

βελτίωσε τη χορογραφία και την σκευή

Διακριτικά γνωρίσματα στο έργο του Αισχύλου είναι:

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 22

ΣΟΦΟΚΛΗΣ http://www.youtube.com/watch?v=9LUzfYcf98s

Γεννήθηκε στον Ίππιο Κολωνό.

Ήταν γόνος εύπορης οικογένειας και απέκτησε επιμελημένη μόρφωση.

Υπήρξε είκοσι φορές νικητής σε δραματικούς αγώνες.

Πέτυχε την πρώτη του νίκη σε ηλικία 29 ετών.

Σε όλη του τη ζωή δεν εγκατέλειψε ποτέ την Αθήνα.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 23

ΕΡΓΑ

Ο Σοφοκλής συνέγραψε 123 τραγωδίες, είναι όμως γνωστές κατ' όνομα οι 114, από τις οποίες έχουν διασωθεί μόνο 7 ολοκληρωμένες.

Αντιγόνη (περί το 442) Ηλέκτρα (περί το 413) Τραχίνιαι, Οιδίπους Τύραννος Αίας Φιλοκτήτης

Οιδίπους επί Κολωνώ.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 24

Πηγή των δραματικών έργων του Σοφοκλή είναι οι αρχαίοι μύθοι με τους ήρωες του εξανθρωπισμένουςΔίδαξε πρώτος τρεις τραγωδίες με διαφορετική υπόθεση, περιόρισε τα χορικά, αύξησε τον αριθμό των μελών του Xορού από 12 σε 15 έδωσε μεγαλύτερη έκταση στο διάλογο. Eισήγαγε, επίσης, τον τρίτο υποκριτή και καθιέρωσε την έγχρωμη σκηνογραφία.η μια πράξη διαδέχεται την άλλη αποτελώντας ένα οργανικό σύνολοπαρουσιάζει τα πρόσωπα όπως πρέπει να είναι και όχι όπως είναι, ακολουθώντας το μέτρο -σε αντίθεση με τους υπερφυσικούς ήρωες του Αισχύλου και τους καθημερινούς του Ευριπίδη.Παρουσιάζει τους ήρωες με όλες τις αντιθέσεις , οι τραγωδίες του έχουν χαρακτήρα ανθρωποκεντρικό.H γλώσσα του χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, ακριβολογία, λεπτότητα και παντελή σχεδόν απουσία ρητορικού τόνου·

Χαρακτηριστικά της ποιητικής τέχνης του Σοφοκλή.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 25

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ http://www.youtube.com/watch?v=Xj6n-05T6Cg

ΒΙΟΣ- ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

Γιος του Μνήσαρχου από τη Σαλαμίνα.

Έζησε σε μια εποχή που επηρεάστηκε έντονα από:

1. Τον Πελοποννησιακό πόλεμο.

2. Τους σοφιστές.

3. Τις νέες/καινοτόμες ιδέες.

Τύπος εσωστρεφής, αντικοινωνικός, απείχε από τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της εποχής του, συμμετείχε όμως ενεργά στο κίνημα των σοφιστών.

Κέρδισε μόνο τέσσερις φορές σε δραματικούς αγώνες.

Πέθανε το 406 π.Χ.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 26

ΕΡΓΑΣτον Ευριπίδη αποδίδονται 92 έργα , από αυτά σώζονται ακέραια 18 τραγωδίες και ένα σατυρικό δράμα.

Άλκηστις ( 438 π.Χ. ) Ανδρομάχη ( 420 π.Χ.)

Βάκχαι Εκάβη ( 425 π.Χ.)

Ελένη (412 π.Χ. ) Ηλέκτρα (413 π.Χ )

Ηρακλείδαι (417 π.Χ.) Ηρακλής μαινόμενος (424 π.Χ.)

Ικέτιδες ( 420 π.Χ. ) Ιππόλυτος ( 428 π.Χ. )

Ιφιγένεια εν Αυλίδι Ιφιγένεια εν Ταύροις

Ίων ( 412 π.Χ. ) Κύκλωψ

Mήδεια ( 431 π.Χ.) Ορέστης ( 408 π.Χ.)

Ρήσος ( 453 π.Χ. ) Τρωάδες ( 415 π.Χ.)

Φοίνισσαι (408 π.Χ.)

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 27

ΚΥΡΙΕΣ ΙΔΕΕΣ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

Προβάλλονται έντονα οι ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ –αναφορές στα δεινά του Πελοποννησιακού πολέμου και την απογοήτευση που γέννησε.

Τα πρόσωπα των τραγωδιών του είναι ευάλωτα σε αδυναμίες και πάθη.

Έντονες είναι οι συγκρούσεις μεταξύ πλάνης , πλεκτάνης και αποκαλύψεων.

Παρουσιάζει τα θέματα του με ρεαλισμό.

Παρουσιάζει τους θεούς ως παράγοντες αστάθειας και παραπλάνησης.

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 28

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΤΟΥ ΕΥΡΙΠΙΔΗ

ανέπτυξε τη δράση, με τον αφηγηματικό πρόλογο και επίλογο,

ενίσχυσε τα μέσα εντυπωσιασμού με την παρέμβαση το «ἀπὸ μηχανῆς θεού»,

διασκεύασε τα μυθολογικά δεδομένα, στο επίπεδο της καθημερινής ζωής,

προχώρησε σε καινοτομίες στη μουσική, έγινε πιο σημαντική από το λόγο,

αύξησε τις λυρικές μονωδίες των ηθοποιών, κατέβασε τους ήρωες του από τα βάθρα τους,

παρουσιάζοντάς τους με τρόπο ρεαλιστικό, πειραματίστηκε στις τολμηρές καινοτομίες (μείωση

των χορικών και χαλαρή αποσύνδεσή τους από τα επεισόδια, υποβάθμιση της παρουσίας του Xορού ως δραματικού οργάνου, ελεύθερη διασκευή μύθων).

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 29

ΤΣΑΠΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ 30

1. http://www.el.wikipedia.org/

2. http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1999/07/25071999.pdf#page=2

3. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C112/555/3647,15747/

4. http://www.youtube.com/watch?v=3jNxjfXVfu8

5. http://www.youtube.com/watch?v=9LUzfYcf98s

6. http://www.youtube.com/watch?v=Xj6n-05T6Cg

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ