Ревидиран финансиски извештај МСФИ

Превод на оригиналниот текст на Извештајот издаден на англиски јазик

КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА АД СКОПЈЕ

Финансиски извештаи и Извештај на независните ревизори За годината што завршува на 31 декември 2011


Содржина Страна Независно ревизорско мислење 1 Извештај за сеопфатна добивка 2 Извештај за финансиската состојба 3 Извештај за промените во капиталот 4 Извештај за паричниот тек 5 - 6 Белешки кон финансиските извештаи 7 - 73

КОМЕРЦИЈАЛНА БАНКА АД, СКОПЈЕ

2 Превод на оригиналниот текст на Извештајот издаден на англиски јазик

ИЗВЕШТАЈ ЗА СЕОПФАТНА ДОБИВКА За годината што завршува на 31 декември 2011 (во илјади денари)

Белешка 2011 2010 Приходи од камата 4,209,624 4,198,514 Расходи за камата (1,534,195) (1,711,950) Нето-приходи/(расходи) од камата 6 2,675,429 2,486,564 Приходи од провизии и надомести 1,022,054 933,861 Расходи за провизии и надомести (167,181) (158,962) Нето-приходи/(расходи) од провизии и надомести 7 854,873 774,899 Приходи од дивиденди 8 4,459 4,132 Нето-приходи/(расходи) од курсни разлики 64,731 175,487 Нето-добивка/(загуба) од финансиски инструменти кои

се чуваат за тргување (875) (5,834) Останати приходи од дејноста 9 169,940 130,030 Трошоци за вработените 10 (865,751) (918,265) Останати расходи од дејноста 11 (944,988) (943,982) Загуба заради оштетување 12 (884,998) (281,690) Добивка од работењето 1,072,820 1,421,341 Удел во добивката на придружените друштва употребувајќи го методот на главнина 19,691 18,802 Добивка пред оданочување 1,092,511 1,440,143 Данок на добивка 13 (4,489) (8,071) Добивка за финансиската година 1,088,022 1,432,072 Вкупна сеопфатна добивка за годината 1,088,022 1,432,072 Заработка по акција 14 основна заработка по акција (во денари) 484 713 разводнета заработка по акција (во денари) 484 713

Белешките кон финансиските извештаи

претставуваат интегрален дел на овие финансиски извештаи.

Финансиските извештаи се одобрени од страна на раководството на Банката на 21 февруари 2012 година и се усвоени од страна на Надзорниот одбор на Банката на 28 февруари 2012 година.

Потпишано во име на Комерцијална банка АД Скопје: Маја Стевкова Штериева Илија Илоски Хари Костов Финансиски директор Главен оперативен директор Генерален директор



ИЗВЕШТАЈ ЗА ФИНАНСИСКАТА СОСТОЈБА На 31 декември 2011 (Во илјади денари)

Белешка 2011 2010 СРЕДСТВА Парични средства и парични еквиваленти 15 29,470,025 23,560,441 Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех 16 24,305 218,201 Финансиски средства расположиви за продажба 17 95,288 400,955 Финансиски средства кои се чуваат до доспевање 18 276,681 66,172 Кредити на и побарувања од банки 19 1,358,275 1,050,299 Кредити на и побарувања од други комитенти 20 42,971,678 40,832,418 Вложувања во придружени друштва 21 112,525 107,601 Недвижности и опрема 22 1,678,803 1,655,857 Недвижности дадени под закуп 23 38,835 39,936 Нематеријални средства 24 67,711 69,489 Тековни даночни средства 2,883 - Останати средства 25 490,025 443,982 Нетековни средства кои се чуваат за продажба 26 3,566,243 2,385,455 Вкупно средства 80,153,277 70,830,806 ОБВРСКИ И КАПИТАЛ ОБВРСКИ Депозити од банки 27 1,102,914 1,737,849 Депозити од други комитенти 28 66,042,751 58,036,780 Обврски по кредити 29 2,832,292 2,389,906 Останати даночни обврски - 11,027 Резервации 32 138,127 133,702 Останати обврски 30 511,108 515,662 Вкупно обврски 70,627,192 62,824,926 КАПИТАЛ Запишан капитал 2,279,067 2,014,067 Премии од акции 771,527 109,026 Задржана добивка 1,085,834 1,428,950 Резерви 5,389,657 4,453,837 Вкупно капитал 31 9,526,085 8,005,880 Вкупно обврски и капитал 80,153,277 70,830,806 Превземени и потенцијални обврски 32 12,409,894 13,176,902





ИЗВЕШТАЈ ЗА ПРОМЕНИТЕ ВО КАПИТАЛОТ За годината што завршува на 31 декември 2011 (Во илјади денари)

Запишан капитал

Премии од акции

Резерви

Задржана

добивка

Вкупно капитал

На 1 јануари 2010 2,014,067 109,026 3,759,273 1,070,886 6,953,252 Вкупно сеопфатна добивка за

годината - - - 1,432,072 1,432,072 Дивиденда за 2009 година - - - (341,503) (341,503) Пренос во законски резерви - - 694,564 (694,564) - Данок за исплата на дивиденда (37,941) (37,941) На 31 декември 2010 2,014,067 109,026 4,453,837 1,428,950 8,005,880 На 1 јануари 2011 2,014,067 109,026 4,453,837 1,428,950 8,005,880 Вкупно сеопфатна добивка за

годината - - - 1,088,022 1,088,022 Издадени акции во 2011 265,000 662,501 - - 927,501 Дивиденда за 2010 година - - - (455,813) (455,813) Пренос во законски резерви - - 935,863 (935,863) - Данок за исплата на дивиденда - - - (39,462) (39,462) Останато - - (43) - (43) На 31 декември 2011 2,279,067 771,527 5,389,657 1,085,834 9,526,085





ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИОТ ТЕК За годината што завршува на 31 декември 2011 (Во илјади денари) Белешка 2011 2010 Добивка пред оданочувањето 1,092,511 1,440,143 Коригирана за: Депрецијација на недвижности и опрема и амортизација на нематеријални средства 11 185,067 196,920

Добивка од продажба на недвижности и опрема 9 (7,592) (1,775) Загуба од продажба на недвижности и опрема 11 - 6,072 Намалување на вредноста на средствата стекнати преку постапка на превземање 11 14,493 14,417

Депрецијација на недвижности дадени под закуп 11 1,101 1,101 Загуба поради оштетување 12 884,998 281,690 Приходи од дивиденди 8 (4,459) (4,132) Приходи од камати 6 (4,209,624) (4,198,514) Расходи за камати 6 1,534,195 1,711,950 Нето приходи од тргување 875 5,834 Удел во добивката на придружените друштва според методот на главнина (19,691) (18,802)

Наплатени камати и провизии 4,012,432 4,030,873 Платени камати (1,512,069) (1,674,357) Платен данок на добивка (51,943) (7,690) Добивка од дејноста пред промените во деловната актива и обврски: 1,920,294 1,783,730

Ограничени сметки (13,837) (3,781) Задолжителна резерва во странска валута во НБРМ (256,860) (435,365) Финансиски средства по објективна вредност прикажани преку билансот на успех 193,896 (187,609) Кредити на и побарувања од банки (167,604) 188,624 Кредити на и побарувања од други комитенти (2,974,396) (2,122,980) Останати финансиски средства (45,349) (29,037) Превземени средства (1,180,788) (1,227,135) Останати средства (5,048) 11,691 Депозити на банки и други финансиски институции (634,935) (91,280) Примени депозити од други клиенти 8,005,971 8,268,480 Останати обврски (7,988) 139,716 Нето паричен тек од/(за) основната дејност 4,833,356 6,295,054 Паричен тек од инвестициската дејност Набавки на недвижности и опрема и нематеријални средства (220,434) (249,263) Приливи од продажба на недвижности и опрема 14,529 2,045 Приливи од продажба на вложувањата 95,157 35,748 Примени дивиденди 3,506 3,294 Нето паричен тек од инвестициската дејност (107,242) (208,176) Паричен тек од финансирањето Зголемување на обврски по кредити 4,297,372 6,842,858 Отплата на обврски по кредити (3,856,287) (6,041,163) Приливи од издадените акции/сопственички инструменти во текот на периодот 927,501 - Платени дивиденди (455,813) (362,288) Нето паричен тек од финансирањето 912,773 439,407

Белешките кон финансиските извештаи претставуваат интегрален дел на овие финансиски извештаи.



ИЗВЕШТАЈ ЗА ПАРИЧНИОТ ТЕК (продолжува) За годината што завршува на 31 декември 2011 (Во илјади денари) Белешка 2011 2010 Нето-зголемување на паричните средства и паричните еквиваленти Парични средства и парични еквиваленти на 1 јануари 20,186,777 13,660,492 Паричен тек од/(користен за) основната дејност 4,833,356 6,295,054 Парични средства користени за инвестициската дејност (107,242) (208,176) Нето паричен тек од финансирањето 912,773 439,407 Парични средства и парични еквиваленти на 31 декември 15 25,825,664 20,186,777

Белешките кон финансиските извештаи претставуваат интегрален дел на овие финансиски извештаи.


БЕЛЕШКИ КОН ФИНАНСИСКИТЕ ИЗВЕШТАИ 31 декември 2011


1. Општи информации

Комерцијална банка АД, Скопје (во понатамошниот текст “Банката”) претставува акционерско друштво, со седиште во Република Македонија, кое се наоѓа на Кеј Димитар Влахов бр 4, 1000 Скопје. Банката своите активности во Република Македонија ги извршува преку мрежа на филијали и експозитури.

Банката е регистрирана како универзален тип на комерцијална банка, во согласност со македонските закони. Основните активности на Банката се следните:

- Прибирање на депозити и други повратни извори на средства; - Кредитирање во земјата и странство, вклучувајќи и факторинг и финансирање на

комерцијални трансакции; - Издавање и администрирање на платежни средства (парични картички, чекови, меници); - Менувачки работи; - Платен промет во земјата и во странство, вклучувајќи купопродажба на девизи; - Брз трансфер на пари; - Издавање на платежни гаранции, авали и други форми на обезбедување; - Изнајмување на сефови, остава и депо; - Тргување со девизни средства; - Тргување со хартии од вредност; - Давање услуги на банка, чувар на имот; - Посредување во продажба на полиси за осигирување; - Обработка и анализа на информации за кредитната способност на правни лица; - Продажба на удели во инвестициони фондови; - Други финансиски услуги утврдени со закон што може да ги врши само банка.

Акциите на Банката котираат на супер котација на официјалниот пазар на Македонската берза на хартии од вредност на пазарот на акционерски друштва со посебни обврски за известување и е една од десетте компании кои го сочинуваат Македонскиот берзански индекс МБИ-10, а кодот под кој котираат е следниот:

Шифра на хартија од вредност ИСИН број KMB (обична акција) MKKMBS101019




2. Основи за изготвување на финансиските извештаи (а) Изјава за согласност

Финансиските извештаи се подготвени во согласност со Меѓународните стандарди за финансиско известување.

(б) Основа за вреднување Финансиските извештаи се подготвени на основа на историска набавна вредност, со исклучок на одредени финансиски инструменти кои се мерени по објективна вредност, како што е објаснето во сметководствените политики подолу. Историската набавна вредност генерално се базира на објективната вредност надоместот даден во замена за средствата.

(в) Функционална и известувачка валута

Презентираните финансиски извештаи се искажани во илјади македонски денари. Денарот претставува функционална и известувачка валута на Банката.

(г) Употреба на оценки и проценки

Презентацијата на финансиските извештаи во согласност со МСФИ, бара користење на најдобри можни проценки и разумни претпоставки од страна на раководството на Банката, кои имаат ефекти на презентираните вредности на средствата и обврските, како и на приходите и расходите настанати во периодот на известување. Овие проценки и претпоставки се засновани на искуство од минатото и други фактори за кои се верува дека се разумни во околностите и чии резултати претставуваат основа за проценка на сметководствената вредност на средствата и обврските за кои не се достапни податоци од други извори. Стварните резултати во наредните периоди на известување можат да се разликуваат од проценетите износи. Проценките и претпоставките се разгледуваат на континуирана основа. Ревидираните сметководствени проценки се признаваат во периодот во кој проценката е ревидирана ако истата има влијание само на тој период или пак во периодот на проценка и идните периоди ако ревидираната проценка има влијание на двата периоди - тековниот и идниот период. Информациите во однос на значајните области за кои постои неизвесност врз основа на проценка и критичните проценки во примената на сметководствените политики кои имаат најзначаен ефект на износите обелоденети во финансиските извештаи се наведени во Белешка 3.18 кон финансиските извештаи. Финансиските извештаи на Банката се подготвени во согласност со сметководствените политики образложени во Белешката 3 кон финансиските извештаи.

д) Стандарди и толкувања кои се во сила во тековниот период

Следните измени на постоечките стандарди беа издадени од страна на Меѓународниот одбор за сметководствени стандарди и толкувања издадени од страна на Комитетот за меѓународни толкувања на финансиско известување и се на сила во тековниот период:

• Дополнувања на МСФИ 1 “Првично усвојување на меѓународните стандарди за финансиско известување“ – Ограничен исклучок од споредбени обелоденувања пропишани во рамките на МСФИ 7 кај ентитети кои прв пат го применуваат МСФИ (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2010 година);

• Дополнувања на МСС 24 “Обелоденувања за поврзани страни” – Поедноставени барања за обелоденувања кај ентитети кои се под (значителна) контрола или влијание на владата и појаснување на дефиницијата за поврзани страни (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2011 година);

• Дополнувања на МСС 32 “Финансиски инструменти: презентирање” – Сметководство за правата на издавање на акции (применлив за годишните периоди на известување кои започнуваат на или по 1 февруари 2010 година);




2. Основи за изготвување на финансиските извештаи (продолжение) д) Стандарди и толкувања кои се во сила во тековниот период (продолжение)

• Измени и дополнувања на различни стандарди и толкувања резултат на Проектот за годишно квалитативно подобрување на МСФИ објавен на 6 мај 2010 година (МСФИ 1, МСФИ 3, МСФИ 7, МСС 1, МСС 27, МСС 34, КТМФИ 13) – првенствено со намера да се отстранат неусогласеностите и појаснување на формулацијата во текстот (измените на стандардите се применливи за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2010 година или 1 јануари 2011 година, во зависност од стандардите/ интерпретацијата);

• Дополнувања на КТМФИ 14 “МСС 19 – Ограничување на дефинираните примања, минималните барања за финансирање и нивната интеракција” Преплатени минимални барања за финансирање (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2011 година);

• КТМФИ 19 “Порамнување на финансиски обврски со инструменти на главнината” (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2010 година).

Усвојувањето на овие измени на постоечките стандарди и интерпретации нема предизвикано позначајни промени во сметководствените политики на Друштвото.

ѓ) Стандарди и толкувања кои се издадени, но сеуште не се стапени во сила:

На денот на одобрувањето на овие финансиски извештаи следните стандарди, нивните дополнувања и толкувања беа издадени, но сеуште не се стапени во сила: • МСФИ 9 “Финансиски инструменти” (применлив за годишни периоди на известување кои

започнуваат на или по 1 јануари 2015), • МСФИ 10 “Консолидирани финансиски извештаи” (применлив за годишни периоди на

известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013), • МСФИ 11 “Заеднички аранжмани” (применлив за годишни периоди на известување кои

започнуваат на или по 1 јануари 2013), • МСФИ 12 “Обелоденувања за вмешаност со други ентитети” (применлив за годишни

периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013), • МСФИ 13 “Мерење на објективната вредност” (применлив за годишни периоди на

известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013), • МСС 27 (ревидиран во 2011) “Посебни финансиски извештаи” (применлив за годишни

периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013), • МСС 28 (ревидиран во 2011) “Вложувања во придружени ентитети” (применлив за

годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013), • Дополнувања на МСФИ 1 “Првично усвојување на меѓународните стандарди за

финансиско известување” – Висока хиперинфлација и отстранување на фиксни датуми за ентитети кои прв пат го применуваат МСФИ (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2011),

• Дополнувања на МСФИ 7 “Финансиски инструменти: Обелоденувања” – Пренос на финансиски средства (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2011 година);

• Дополнувања на МСФИ 7 “Финансиски инструменти: Обелоденувања” – Порамнување на финансиски средства и финансиски обврски (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013),

• Дополнувања на МСФИ 9 “Финансиски инструменти” и МСФИ 7 “Финансиски инструменти: Обелоденувања” – Задолжителна ефективна дата и преодни обелоденувања,

• Дополнувања на МСС 1 “Презентација на финансиски извештаи” -Презентација на ставки од Останата сеопфатна добивка (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јули 2012),




2. Основи за изготвување на финансиските извештаи (продолжение)

е) Стандарди и толкувања кои се издадени, но сеуште не се стапени во сила (продолжение)

• Дополнувања на МСС 12 “Даноци на добивка” – Одложен данок: поврат на средствата кои се наоѓаат во основата (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2012),

• Дополнувања на МСС 19 “Користи за вработените” – Подобрувања на сметководството

за користи по престанување на работниот однос (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013),

• Дополнувања на МСС 32 “Финансиски инструменти: презентирање” – Порамнување на

финансиски средства и финансиски обврски (применлив за годишните периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2014 година);

• КТМФИ 20 “Трошоци за откривки во фазата на производство на површински рудници” (применлив за годишни периоди на известување кои започнуваат на или по 1 јануари 2013).

Раководството на Друштвото одлучи да не ги прифати овие стандарди, дополнувања и толкувања пред датумот на нивна примена. Друштвото смета дека прифаќањето на овие стандарди, дополнувања и толкувања нема да има материјален ефект врз финансиските извештаи на Друштвото во периодот на иницијална примена.

ж) Споредливи податоци

Со цел да се успогласи презентацијата на цифрите во тековниот период со минатиот период, одредени рекласификации беа извршени за износите презентирани во финансиските извештаи за годината што завршува на 31 декември 2010. Овие рекласификации, сепак, не резултираа со значајни промени во форматот и содржината на финансиските информации прикажани во финансиските извештаи. Детали за извршените рекласификации се обелоденети во белешка 36.

3. Значајни сметководствени политики

3.1 Приходи и расходи по основ на камати

Приходите и расходите по основ на камати се признаваат во билансот на успех за сите каматоносни инструменти на пресметковна основа, според амортизирана набавна вредност со користење на ефективна каматна стапка. Методот на ефективна каматна стапка е метод за пресметка на амортизирана набавна вредност на финансиските средства или финансиските обврски преку алокација на приходите од камата и расходите за камата во соодветниот релевантен период. Ефективната каматна стапка е стапка со која се дисконтираат проценетите идни парични приливи или одливи во текот на очекуваниот век на финансискиот инструмент или, каде што е соодветно, за пократок период до нето сметководствената вредност на финансиското средство или финансиската обврска. При пресметката на ефективната каматна стапка, Банката врши проценка на паричните текови имајќи ги во предвид договорените услови за финансиските инструменти (на пример, опциите за предвремена отплата), но не ги зема во предвид идните загуби поради оштетување. Интегрален дел на пресметката на ефективната каматна стапка се и платените и наплатените провизии и надоместоци помеѓу договорните страни, како и трансакционите трошоци и сите други премии или дисконти при одобрување на кредитите.

3.2 Приходи од надоместоци и провизии Провизиите и надоместоците, со исклучок на надоместоците за одобрување на кредити, генерално се признаваат на пресметковна основа во периодот кога се врши услугата. Останатите надоместоци за одобрување на кредити се разграничуваат и амортизираат за времетраењето на кредитот со примена на методата на ефективна каматна стапка.




3. Основи за изготвување на финансиските извештаи (продолжение) 3.3 Приходи од дивиденди

Приходите од дивиденди се признаваат кога правото да се добие дивиденда е востановено за сите акционери кои учествуваат во распределбата.

3.4 Износи искажани во странска валута

Трансакциите настанати во странска валута се искажани во денари со примена на официјалните курсеви на Народна банка на Република Македонија (“НБРМ”) , кои важат на денот на трансакцијата. Средствата и обврските кои гласат на странска валута се искажуваат во денари со примена на официјалните девизни курсеви кои важат на датумот на составувањето на билансот на состојба. Позитивните и негативните курсни разлики кои произлегуваат од претворањето на износите во странска валута, како и во однос на вреднувањето на средствата и обврските во странска валута се вклучени во билансот на успех во периодот кога тие настануваат. Превземените и потенцијалните обврски деноминирани во странска валута се преведуваат во денари со примена на официјалните девизни курсеви кои важат на датумот на билансот на состојба.

3.5 Финансиски средства Финансиските средства се класифицирани во следните категории:парични средства и парични еквиваленти, финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех, финансиски средства кои се чуваат до достасување, финансиски средства расположливи за продажба, кредити и побарувања. Класификацијата зависи од природата и намената на финансиските средства и се одредува во време на нивното почетно признавање. Финансиските средства се признаваат и депризнаваат на датумот на порамнување, што го претставува датумот кога средството се испорачува на Банката.

3.5.1 Парични средства и парични еквиваленти Парите и паричните еквиваленти вклучуваат готовина и ностро сметки кои претставуваат депозити по видување и пласмани кај други банки и финансиски институции, износи кај НБРМ и други финансиски средства како што се благајнички и други записи, како високо ликвидни средства кои доспеваат во рок од 3 месеци и имаат незначителни промени на објективната вредност.

3.5.2 Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех

Финансиските средства по објективна вредност преку билансот на успех вклучуваат финансиски средства кои се чуваат за тргување. Финансиските средства кои се чуваат за тргување се хартии од вредност вклучени во портфолио во кое постои историја за остварени профити на краток рок. Иницијално, овие хартии од вредност се признаваат по набавна вредност и последователно се мерат по објективна вредност утврдена врз основа на нивната пазарна цена. Сите последователни реализирани и нереализирани добивки и загуби се вклучени во билансот на успех за периодот. Каматата, доколку е реализирана, за времетраењето на периодот на сопственост на овие хартии од вредност, се признава како нето приход од тргување во билансот на успех за периодот. Купувањето и продажбата на хартиите од вредност кои се чуваат за тргување се признаваат на датумот на порамнување, односно датумот кога средството е доставено до Банката. Во случај датумот на порамнување и датумот на тргување да се разликуваат, Банката ја признава промената на објективната вредност од датумот на тргување до датумот на порамнување преку билансот на успех.




3. Основи за изготвување на финансиските извештаи (продолжение) 3.5 Финансиски средства (продолжение) 3.5.3 Финансиски средства расположиви за продажба

Финансиски средства расположиви за продажба се оние финансиски средства коишто се чуваат на неопределено време и истите можат да бидат продадени доколку постои потреба за решавање на проблеми поврзани со ликвидноста или промената на каматните стапки, девизните курсеви или пак цената на акциите. Прикажаното портфолио е составено од котирани и некотирани сопственички хартии од вредност во банки, финансиски институции и претпријатија, врз кои Банката нема контрола. Финансиските средства расположиви за продажба почетно се признаваат по набавната вредност, вклучувајќи ги сите трансакциски трошоци, и потоа последователно се вреднувани според објективната вредност, а врз основа на пазарната вредност или врз основа на износите добиени со примена на методот на парични текови за вложувањата во друштва кои не котираат на берза. Трансакционите трошоци се трошоци коишто се директно поврзани со набавката на финансиското средство. Нереализираните добивки и загуби кои произлегуваат од промена на објективната вредност на финансиските средства расположиви за продажба се признаваат директно во главнината, се додека не се продаде сопственичката хартија од вредност или додека не се оцени дека истата е обезвреднета, во кој момент кумулативната нереализирана добивка или загуба претходно признаена во главнината се вклучува во нето добивката или загубата за периодот. Пресметаната камата со примена на методот на ефективна каматна стапка како и евентуалните загуби поради оштетување и позитивните и негативните курсни разлики се признаваат во билансот на успех.

3.5.4 Финансиски средства кои се чуваат до доспевање Вложувања во хартии од вредност кои се чуваат до доспевање претставуваат финансиски средства со фиксни или определени плаќања и фиксно доспевање, за кои Банката има намера и можност да ги чува до доспевање. Ако Банката продаде било каков дел од вложувањата кои се чуваат до доспевање кој не би бил нематеријален, во таков случај целата категорија би се рекласифицирала во финансиски средства расположиви за продажба. Овие хартии од вредност се прикажани според амортизираната набавна вредност со примена на методот на ефективната каматна стапка.

3.5.5 Кредити одобрени од Банката Кредитите одобрени од Банката ги вклучуваат кредитите кога средствата се одобрени на комитентите. Кредитите иницијално се признаваат по објективна вредност, вклучувајќи ги сите трансакциски трошоци, а последователно се вреднуваат според амортизираната набавна вредност со користење на методот на ефективна каматна стапка. Каматите по основ на кредити одобрени од Банката се вклучени во приходите од камати и истите се признаваат на пресметковна основа. Кредитите одобрени на комитентите и финансиските институции се прикажани во нето износ намалени за загубата поради оштетување.




3. Значајни сметководствени политики (продолжение)

3.5 Финансиски средства (продолжение)

3.5.6 Загуби поради оштетување на финансиски средства Банката проценува на датумот на секој биланс на состојба дали постои објективен доказ дека финансиското средство или група на финансиски средства има загуба поради оштетување. Во случај на вложувања класифицирани како расположливи за продажба, ако има значајно или пак пролонгирано намалување на нивната објективната вредност под нивната набавна вредност, во таков случај истите се разгледуваат при утврдувањето дали средствата имаат загуба поради оштетување. Доколку постои таков доказ за вложувањата расположливи за продажба, во таков случај, кумулативната загуба, мерена како разлика помеѓу набавната вредност на вложувањето и неговата тековна објективна вредност, намалена за било какви загуби поради оштетување претходно признаени во билансот на успех, се елиминира од главнината и се признава во билансот на успех. Загубите поради оштетување признаени во билансот на успех на вложувањата кои се вреднуваат преку главнината, не се рекласификуваат преку билансот на успех. Ако, во подоцнежниот период, објективната вредност на вложувањата класифицирани како расположливи за продажба се зголеми и таквото зголемување може објективно да се врзе со настан кој се случил по признавањето на загубите поради оштетување во билансот на успех, во таков случај загубите поради оштетување се рекласификуваат преку билансот на успех. Износот на загубите поради оштетување за финансиските средства кои се вреднуваат според амортизирана вредност се пресметува како разлика помеѓу сметководствената вредност на средството и сегашната вредност на очекуваните парични приливи дисконтирани според оригиналната ефективна каматна стапка на таквиот финансиски инструмент.

3.5.7 Резервации за загуби поради оштетување на кредити и побарувања

Резервациите за загуби поради оштетување на кредитите и побарувањата се утврдуваат доколку постојат објективни докази дека Банката нема да може да ги наплати сите достасани износи на побарувањата според договорните услови. Всушност поимот „побарувања” има значење на кредити, договорени обврски како што се акредитиви, гаранции или договорени обврски за зголемување на кредитниот лимит. Резервацијата за загуби поради оштетување по кредити се искажува како намалување на сметководствената вредност на кредитот, додека за вонбилансните ставки, резервацијата се искажува во рамките на ставката резервации. Зголемувањата на резервациите се вршат преку искажаните загуби поради оштетување признаени во билансот на успех.

Резервациите за загуби поради оштетување на кредитите се утврдуваат врз основа на степенот (големината) на ризикот од ненаплативост и ризикот на земја во случај на ризик од загуба поради изложеност на Банката кон одделна земја, врз основа на следните принципи: - Поединечните кредитни изложености (ризици) се оценуваат врз основа на видот на

кредитобарателот, неговата целокупна финансиска позиција, изворите и евиденцијата за плаќање и надоместивата вредност на обезбедувањето. Резервациите за загуби поради оштетување се мерат и утврдуваат за разликата помеѓу сметководствената вредност на кредитот и неговиот проценет надоместлив износ, што всушност ја претставува сегашната вредност на очекуваните готовински текови;

- Ако постојат објективни докази за ненаплативост на кредити во кредитното портфолио кои не може специфично да се идентификуваат, резервациите за загуби поради оштетување се утврдуваат на ниво на ризикот за целокупното кредитно портфолио. Овие загуби се утврдуваат врз основа на историски податоци за кредитните рангирања на кредитокорисниците, и ја одразуваат тековната економска клима во која функционираат кредитокорисниците;

- Сите резервации за загуби по кредити се разгледуваат и тестираат најмалку на квартална основа, и секакви понатамошни промени на износите и времето на очекуваните идни парични приливи во споредба со претходните проценки, резултираат во промена на резервацијата за загуби поради оштетување, која се евидентира како задолжување или одобрување на загубите поради оштетување евидентирани во билансот на успех;





3.5 Финансиски средства (продолжение) 3.5.7 Резервации за загуби поради оштетување на кредити и побарувања (продолжение)

- Кредитот за кој се верува дека е неможно да се наплати, се отпишува наспроти соодветната

резервација за загуби поради оштетување. Натамошните наплати се евидентираат како намалување на загубите поради оштетување во билансот на успех;

- Во случај на одобрени кредити на кредитокорисници во земји со зголемен ризик на потешкотии за сервисирање на надворешен долг, се проценува политичката и економската ситуација, и се воспоставуваат дополнителни резервации за ризик на земја.

3.5.8 Депризнавање на финансиски средства Банката ги депризнава финансиските средства кога договорните права за стекнување на готовина од финансиското средство истекуваат или се пренесуваат на друг ентитет, а со тоа се пренесуваат и значајно сите права и ризици кои произлегуваат од нивната сопственост.

3.6 Финансиски обврски Финансиските обврски се класифицираат во согласност со содржината на договорениот аранжман. Финансиските обврски се класифицирани како депозити на банки, финансиски институции и комитенти, обврски по основ на кредити, останати обврски и дериватни финансиски инструменти.

3.6.1 Депозити од банки и други финансиски институции и комитенти Овие финансиски обврски се евидентираат по објективната вредност при иницијалното признавање намалена за трансакциските трошоци, и последователно се вреднуваат по амортизираната набавна вредност.

3.6.2 Обврски по основ на кредити Обврските по основ на кредити се евидентираат по објективната вредност при иницијалното признавање намалена за трансакциските трошоци. Последователното мерење е според амортизираната набавна вредност, а разликата помеѓу нето приливите и вредноста која се задржува се признава во билансот на успех за времетраењето на кредитот користејќи ја методата на ефективна каматна стапка. Ефективната каматна стапка е стапката која точно го дисконтира очекуваниот тек на идните парични одливи во текот на очекуваниот век на финансиската обврска.

3.6.3 Останати обврски Останатите обврски се прикажани во нивните номинални износи.

3.6.4 Депризнавање на финансиските обврски Банката ги депризнава финансиските обврски единствено кога нејзините обврски се извршени, откажани или застарени.

3.7 Инвестиции во придружени друштва

Придружени друштва се друштва над кои Банката има значајно влијание и кое не преставува ниту подружница ниту заедничко вложување. Значајно влијание е моќта да се учествува во одлуките за финансиските и оперативните политики на друштвото, но не претставува контрола или заедничка контрола врз тие политики. Доколку Банката поседува директно или индиректно 20 или повеќе проценти од гласачката моќ на придруженото друштво се претпоставува дека Банката има значајно влијание. Суштинска или мнозинска сопственост од друг вложувач нужно не го спречува вложувачот од поседување на значајно влијание. Вложувањата во придружени друштва се мерат според методата на главнина, според која вложувањата во придружени друштва почетно се признаваат по нивната набавна вредност. Последователно, сметководствената вредност се зголемува или намалува за да се прикаже учеството на Банката во добивката или загубата по датумот на стекнување, како и потенцијални загуби поради обезвреднување. Распределбите од придружените друштва ја намалуваат сметководствената вредност на вложувањето.





3.8 Недвижности и опрема Недвижностите и опремата се евидентираат според набавната вредност, намалена за акумулираната амортизација и акумулираната загуба поради оштетување. Издатоците направени за замена на дел од недвижностите и опремата што се евидентира одделно, се капитализираат. Останати последователни издатоци се капитализираат само кога ја зголемуваат идната економска корисност на ставката вклучена во дел од недвижностите и опремата. Сите останати издатоци се признаваат како трошоци во билансот на успех кога настануваат. Амортизацијата на недвижностите и опремата се пресметува по пропорционална метода на начин да се отпише набавната вредност на средствата во текот на нивниот пропишан корисен век на траење. На инвестициите во тек не се пресметува амортизација се до нивното ставање во употреба. Корисен век на траење на одделните категории недвижности и опрема е како што следи:

Градежни објекти 40 години Мебел и опрема 4-20 години

Добивките или загубите остварени со отуѓување или ставање надвор од употреба на недвижностите и опремата се определуваат како разлика помеѓу приливите од продажба и сметководствената вредност на средството и истите се признаваат во билансот на успех. Недвижностите и опремата се предмет на годишна анализа за можноста од нивно оштетување. Кога сметководствената вредност на средството е повисока од проценетата надоместувачка вредност, вредноста на средството веднаш се намалува до висината на неговата надоместувачка вредност.

3.9 Нематеријални средства Нематеријалните средства се посебно набавени средства и истите се евидентираат по набавна вредност намалена за акумулираната амортизација, како и акумулираната загуба поради оштетување, доколку постои. Нематеријалните средства вклучуваат компјутерски софтвер кој е набавен одделно од хардверот. Трошокот за софтверот се амортизира со употреба на праволиниска метода на проценетиот век на траење кој изнесува 5 години. На крајот на секоја година Банката врши анализа на сметководствените вредности на нематеријалните средства и проценува дали постојат индикации кои укажуваат дека средствата се оштетени. Доколку постојат било какви навестувања, се утврдува проценетата надоместувачка вредност на средството и доколку истата е помала од сметководствената вредност, сметководствената вредност на средството се намалува до неговата надоместувачка вредност.

3.10 Загуби поради оштетување на материјалните и нематеријалните средства

Раководството на Банката редовно ги разгледува сметководствените вредности на материјалните и нематеријалните средства. Доколку постојат било какви навестувања дека овие средства се оштетени, се проценува надоместувачката вредност на средството со цел да се одреди степенот на загуба поради оштетување. Доколку проценетата надоместувачка вредност на средството е помала од сметководствената вредност, сметководствената вредност на средството се намалува до неговата надоместувачка вредност. Загубата поради оштетување се признава како трошок во тековниот период. Доколку надоместливиот износ на средството се зголеми поради промена во индикациите и факторите за оштетување во моментот кога последната загуба поради оштетување била признаена, сметководствената вредност на средството се зголемува до неговиот сегашен надоместлив износ. Анулирањето на загубата поради оштетување се признава во билансот на успех на Банката.

3.11 Вложување во недвижности

Вложувањето во недвижности вклучуваат згради во сопственост на Банката кои се чуваат со намера за заработка од наем или за капитална апрецијација, или двете, и се првично признаени по набавна вредност, со вклучени трансакциски трошоци. Класификацијата на вложувања во недвижности се базира на критериумот дека недвижноста се чува за да се заработат наемнини, во споредба со недвижностите кои Банката ги користи за сопствени потреби.





3.11 Вложување во недвижности (продочжение) По почетното признавање, недвижностите дадени под закуп се евидентираат според набавната вредност, намалена за акумулираната амортизација и акумулираната загуба заради оштетување, доколку постојат. Амортизацијата на недвижностите дадени под закуп пресметува по пропорционална метода на начин да се отпише набавната вредност на средствата во текот на нивниот пропишан корисен век на траење, кој што го отсликува корисниот век на слични средства вклучени во недвижности и опрема. Вложувањата во недвижности се оценуваат годишно за оштетување. Доколку постојат индикации дека таквите средства се оштетени, се проценува надоместувачката вредност на средството, за да се процени висината на загубата поради оштетување. Доколку проценетата надоместувачка вредност е пониска од сметководствената вредност, сметководствената вредност се намалува до нејзината надоместувачка вредност. Загуба поради оштетување се признава како трошок за тековниот период.

3.12 Преземени средства по основ на ненаплатени побарувања

Преземените средства вклучуваат недвижности и опрема кои се стекнати преку постапка на преземање како би се исполниле обврските на комитентите, целосно или делумно, за соодветниот кредит и истите се прикажани во ставката преземени средства врз основа на ненаплатени побарувања. Овие средства почетно се признаваат по пониската од проценетата вредност, намалена за очекуваните трошоци за продажба кои ќе паднат на товар на Банката и набавната вредност на превземеното средство .Проценетата вредност се определува од страна на овластени проценители на денот на превземањето. Набавната вредност е вредноста наведена во актот донесен од страна на надлежен орган, од кој произлегува правниот основ за стекнување на правото на сопственост. По почетното признавање, најмалку еднаш годишно се врши проценка на преземените средства и се анализираат за загуби поради оштетувања и истите се мерат по пониската вредност од сметководствена вредност намалена за проценетите трошоци за продажба и акумулираниот износ на оштетувањата.

3.13 Средства од комисионо работење Банката управува со средства во име и за сметка на правни лица и граѓани и ги чува и пласира во различни финансиски инструменти врз основа на насоките на комитентите. Банката добива надомест за овие услуги. Средствата од комисионото работење не претставуваат средства на Банката и истите не се признаени во финансиските извештаи. Банката не е изложена на било каков кредитен ризик поврзан со овие средства, со оглед на тоа дека не ги гарантира истите.

3.14 Резервации

Резервациите се признаваат во случај кога Банката има тековни обврски (законски или изведена) како резултат на минати настани и притоа е веројатно дека Банката ќе биде обврзана истите да ги плати и износот на обврската може веродостојно да се процени. Износот признаен како резервација ја претставува најдобрата проценка на потребниот износ за измирување на тековната обврска на датумот на билансот на состојба, земајќи ги во предвид ризиците и неизвесностите кои ја опкружуваат обврската. Онаму каде што резервацијата се мери со користење на проценетите парични текови за измирување на тековната обврска, нејзината сметководствена вредност претставува сегашна вредност на тие парични текови.




3. Значајни сметководствени политики (продолжение) 3.15 Користи за вработените

Придонесите за здравствено, пензиско и социјално осигурување од бруто плати и нето платите се плаќаат од страна на Банката во текот на годината според законските прописи. Ваквите придонеси претставуваат дефинирани планови за бенефиции и се признаваат како трошок кога вработените извршуваат услуги. Не постојат дополнителни обврски според овие планови. Банката има обврска за исплаќање отпремнина при пензионирање на вработените, во висина на двократен износ од просечно исплатена нето плата во Република Македонија. Банката евидентира резервации за отпремнини за пензионирање со цел да ги алоцира таквите трошоци по периоди за коишто истите се однесуваат. Согласно МСС 19 отпремнините за пензионирање претставуваат дефинирани користи по исполнување на условите. Сметководствената вредност на обврските на Банката кои произлегуваат од овие користи за вработените се пресметуваат на крајот на периодот на известување. Состојбата на овие обврски на крајот на периодот на известување го претставува износот на дисконтираните плаќања што ќе се направат во иднина.

3.16 Оданочување Обврската на Банката за тековен данок е пресметана врз основа на важечката даночна регулатива и со употреба на пропишаните даночни стапки кои важат или се значајни во примена на датумот на билансот на состојба. Одложениот данок се признава на разликите помеѓу сметководствената вредност на средствата и обврските во финансиските извештаи и нивната соодветна даночна основа употребена при пресметката на оданочивата добивка и се евидентира со примена на методот на обврска. Одложените даночни обврски се признаваат за сите оданочиви времени разлики, а одложено даночно средство се признава за сите одбитни времени разлики и тоа во обем во кој што постои веројатност дека ќе постои доволно идна даночна добивка во однос на која ќе може да се искористат временските разлики како одбитна ставка. Одложените даночни средства и обврски се вреднуваат според даночните стапки кои се очекува да се применат во периодот во кој обврските се исплатени или средствата се реализирани, а произлегуваат од пропишаните даночните стапки (и закони за даноци) коишто важат на датумот на билансот на состојбата. На 31 декември 2011 и 2010 година Банката немаше одложени даночни средства и одложени даночни обврски.

3.17 Наеми Средствата дадени под оперативен закуп се вклучени во извештајот за финансиската состојба како недвижности дадени под закуп. Банката дава средства под закуп по основ на оперативни наеми. Приходите и расходите по основ на наемнини се признаваат во билансот на успех на праволиниска основа во рамките на времетраењето на наемот.





3.18 Критични сметководствени проценки и претпоставки

Најзначајните области за кои се потребни проценки и претпоставки се: Објективна вредност на финансиските инструменти Објективната вредност на финансиските инструменти кои не котираат на активните пазари се определува со користење на интерни техники за вреднување. Тие вклучуваат користење на методи на сегашна вредност и модели врз основа на параметри кои се достапни. Сите модели на вреднување прво се потврдуваат пред да бидат користени како основа за финансиско известување и периодично се разгледуваат од страна на квалификуван персонал кој што е независен во однос на областа за која е креиран моделот. Каде што е можно, Банката ги споредува вреднувањата добиени од различните модели со оние кои котираат на активни пазари на слични инструменти и со стварните вредности кога истите се реализираат, со цел понатаму да ги потврди и стандардизира моделите. Голем број на различни фактори се вклучени во моделите, вклучувајќи стварни или проценети пазарни цени и стапки, како што се временска вредност и непостојаност, пазарни услови и ликвидност. Банката ги применува моделите конзистентно од еден до друг период, обезбедувајќи споредливост и континуитет на вреднувањата низ периодите, но оценката на објективната вредност инхерентно инволвира значаен степен на проценување. Во Република Македонија не постои доволно пазарно искуство, стабилност и ликвидност за купување и продажба на побарувања и други финансиски средства и обврски, за кои постојат официјално објавени пазарни цени. Раководството врши проценка на вкупната изложеност на ризик така што кога е проценето дека постојат навестувања дека евидентираната сметководствена вредност нема да може да биде реализирана, во тој случај се признава резервација. Според мислењето на раководството, искажаните сметководствени вредности на средствата кои не котираат на активниот пазар всушност ги претставуваат највалидните и најкорисните вредности за известување кои важат под сегашните пазарни околности. Исправка на вредноста на кредитите Банката го ревидира своето кредитно портфолио на месечна основа и квартално, со цел одново да направи проценки за исправки на вредноста. При одлучување дали една загуба од исправка на вредноста треба да биде искажана во билансот на успех, Банката прави проценки дали има конкретни податоци кои покажуваат дека има квантифицирано намалување во идниот проценет готовински тек, рефлектирано на целото кредитно портфолио, пред намалувањето да произлезе од поединечен заем од тоа портфолио. Овие проценки можат да произлезат од влошување на платежната способност на корисниците на кредити во рамките на групата, или од национални или локални економски услови кои кореспондираат со загубата на средствата во Банката. Раководството користи проценки врз основа на историското искуство за загуби кои се однесуваат на средства кои имаат карактеристики на кредитен ризик и постоење на објективен доказ за оштетување кои се слични на оние во портфолиото кога ги планира идните парични текови. Методологијата и претпоставките користени за проценка на износот и времето на идните парични текови се анализира на редовна основа со цел да се намалат разликите меѓу проценетата загуба и искуството од стварните загуби. Корисен век на материјалните и нематеријалните средства Раководството на Банката го одредува проценетиот корисен век и соодветниот трошок за амортизација на материјалните и нематеријалните средства. Соодветноста на проценетиот корисен век се анализира секогаш кога постојат индикации за значајни промени во користените претпоставки, како што се предвидениот технолошки развој, факторите кои влијаат на економијата во поширокото опкружување и индустријата.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ Активностите на Банката ја изложуваат кон различни видови ризици, а тие активности опфаќаат анализа, евалуација, прифаќање и управување со одреден степен на ризик или комбинација на ризици. Преземањето ризик е основа на финансиското работење, а оперативните ризици се неизбежна последица на вршењето на деловните активности. Затоа, целта на Банката е да постигне соодветна рамнотежа помеѓу ризикот и приносот како и да ги минимизира потенцијалните негативни ефекти врз финансиските перформанси на Банката. Најважните видови на ризици се кредитниот ризик, ликвидоносниот ризик, пазарниот ризик и оперативниот ризик. Рамка за управување со ризиците Банката има воспоставено Стратегија за управување со ризиците, која е одобрена од страна на Надзорниот одбор на Банката и истата редовно се ревидира. Стратегијата ги дефинира предметот и дефинициите, системот за управување со ризиците и опфатот за истата, со посебен осврт на општиот пристап при управувањето со ризиците, општиот пристап при интерното утврдување и оцената на потребната адекватност на капиталот на Банката и општата рамка за прифатливо ниво на ризик на кое може да биде изложена Банката во своето работење. Собранието на акционери на Банката ги назначува Надзорниот одбор и Одборот за ревизија. Надзорниот одбор на Банката има целосна одговорност за воспоставување и следење на рамката управување со ризици и истиот ги назначува членовите на Управниот одбор, Кредитниот одбор и Одборот за управување со ризици. Овие тела на Банката се одговорни за следење и развивање на политиките за управување со ризиците. Банката има воспоставено јасна поделба на надлежностите и одговорностите. Секторот за управување со ризици и планирање е одговорен за следење и известување на целокупната изложеност на ризици, а организационите делови на Банката, кои се носители на изложеноста на ризици, се одговорни за практична примена на управувањето со ризиците. Самостојната Дирекцијата за внатрешна ревизија е одговорна за независно ревидирање на управувањето со ризиците.

Согаласно со политиките на Банката за управување со ризици, кои вклучуваат сет на соодветни ограничувања и контроли, на редовна основа се извршува идентификување, следење и анализа на ризиците.

4.1 Кредитен ризик

Банката е изложена на кредитен ризик, кој претставува ризик од финансиска загуба која произлегува од неможноста должникот да ги исполни условите од договорот со Банката или да не постапи според договореното. Кредитниот ризик е најважниот ризик за работењето на Банката и затоа Раководството внимателно управува со нејзината изложеност на кредитниот ризик. Кредитните изложености главно произлегуваат од активностите за кредитирање и аванси, како и активности поврзани со вонбилансните финансиски инструменти, како што се одобрените лимити на претпријатија и население, гаранциите и акредитивите. Имајќи ги предвид последните настани, кои произлегуваат од глобалната финансиска криза, Банката применува порестриктивна кредитна политика (поголеми мерки на претпазливост во оценувањето на кредитната способност на секој клиент и проектите кои се предмет на финансирање) и повисоки каматни стапки за одобрените кредити и аванси. Во согласност со тековните околности, Банката одржува високо квалитетно кредитно портфолио, кое внимателно се следи, со зајакнување на активностите за наплата на кредитите.

А Управување со кредитниот ризик

Банката има воспоставено организациона структура која што подразбира дефинирани надлежности и одговорности на Надзорниот одбор и Управниот одбор во врска со управувањето со крединиот ризик.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение)

4.1 Кредитен ризик (продолжение) А Управување со кредитниот ризик (продолжение)

Управувањето со кредитниот ризик е воспоставено на следниве нивоа: - Стратешко ниво – функцијата на управување со кредитниот ризик се остварува од страна на

членовите на Надзорниот одбор и Управниот одбор, како и Одборот за управување со ризици и Одборот за ревизија;

- Макрониво – функцијата за управување со кредитниот ризик на ниво на деловна единица или линија се извршува од страна на лица со посебни права и одговорности, кои извршуваат раководна функција и/или од посебен организационен дел надлежен за следење на управувањето со кредитниот ризик.

Управувањето со кредитниот ризик на ниво на деловна единица на Банката, го вклучува секој Сектор во кој се превзема кредитен ризик, како и лицата со посебни права и одговорности кои извршуваат раководна функција во соодветниот Сектор. Надлежностите на ниво на деловните единици на Банката се регулираат со соодветните интерни акти усвоени од страна на Надзорниот одбор на Банката. Посебен организационен дел надлежен за следење на кредитниот ризик е Секторот за управување со ризици и планирање – Диркција за управување со кредитен ризик. Сите кредитни изложености, кои надминуваат 10% од сопствените средства до законски утврдениот лимит на изложеност кон еден клиент (до 25% од сопствените средства), се предмет на одобрување од Надзорниот одбор на Банката. Кредитниот одбор на Банката го надгледува целокупното кредитно работење на Банката. Исто така, Кредитниот одбор е главно одговорен за одобрување и предлог на сите политики, процедури и измени и дополнувања поврзани со продолжувањето на кредитите до Одборот за управување со ризици и Управниот одбор на Банката, да се осигура дека политиките се применети конзистентно и доследно во целата Банка, како и за одобрување на кредитни изложености од 3% до 10% од сопствените средства на Банката. Одобрувањето на кредитна изложеност до 3% од сопствените средства на Банката е во надлежност на Управниот одбор, директор на сектор и директор на дирекција.

Б Оценка на кредитниот ризик (а) Кредити и побарувања

При процена на кредитниот ризик од одобрување на кредити на население, правни лица и банки, Банката користи три компоненти: (I) веројатноста дека должникот нема уредно да ги исполни своите обврски (очекуваниот

паричен тек); (II) процена на загубата во моментот на настанување на неуредност во извршување на

обврските; (III) вредноста и квалитетот на колатералот за покривање на изложеноста. Овие мерења на кредитниот ризик, кои ја одразуваат очекуваната загуба (модел на очекувана загуба) и се бараат од Базелскиот комитет на банкарски регулативи и Надзорните практики (Базелски комитет), се вклучени во дневното оперативно управување на Банката. Оперативните мерења можат да бидат спротивставени на исправката на вредноста која се бара од МСС 39 и која се заснова на загубите кои настанале на датумот на билансот на состојба (моделот на настаната загуба), наместо очекуваните загуби (Белешка 4.1.Г). (I) Банката ја оценува веројатноста за неплаќање од индивидуални клиенти користејќи интерни алатки за процена прилагодени на различните категории на клиенти. Тие се развиени интерно и претставуваат комбинација на статистички анализи и поединечна процена на кредитниот аналитичар и доколку е можно, истите се потврдуваат со споредување со екстерно расположливи податоци. Клиентите во групата се рангирани во 4 ризични категории. Скалата на рангирање на Банката, која е прикажана подолу, го рефлектира рангот на можноста за неплаќање, дефиниран за секоја категорија одделно. Ова значи дека во принцип, изложеноста мигрира меѓу категории како што се менува процената за веројатноста за неплаќање. Алатките за рангирање се предмет на разгледување и дополнување, доколку е потребно.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение)

4.1 Кредитен ризик (продолжение) Б Оценка на кредитниот ризик (продолжение) (а) Кредити и побарувања (продолжение)

Банката редовно ги потврдува перформансите на рангирањето и неговата предвидувачка моќ за можноста за неплаќање. Интерно рангирање на Банката Рангирање од Банката Опис на категоријата

А Преоден/прифатлив за

финансирање Б Внимавај В Супстандарден Г+Д Сомнителен+Загуба

Ризичната категорија А на Банката (Преоден/прифатлив за финансирање) вклучува:

• Побарувањата од Народната банка на Република Македонија и Република Македонија; • Кредитна изложеност спрема комитент кој своите обврски кон Банката ги извршува во

рокот на достасаност или со задоцнување до 30 дена; • Кредитна изложеност која е целосно обезбедена со првокласни инструменти за

обезбедување, дефинирани во Одлуката од НБРМ за класификација на побарувањата на банките, се до реализација на инструментот, но не подолго од 30 дена од достасаноста на побарувањето.

Ризичната категорија Б (Внимавај) на Банката вклучува:

• Кредитна изложеност спрема комитент за кој Банката, врз основа на процена на кредитната способност, оценува дека паричните приливи ќе бидат доволни за редовно измирување на достасаните обврски, без оглед на прикажните моментални финансиски слабости, со тоа што не постојат знаци за натамошно влошување на состојбата на комитентот;

• Кредитна изложеност спрема комитент кој своите обврски најчесто ги извршува со задоцнување до 60 дена.

Ризичната категорија В (Супстандарден) вклучува:

• Кредитна изложеност спрема комитент за кој е потврдено и оценето дека има неадекватен паричен тек кој би му овозможил исполнување на своите обврски во рокот на достасување;

• Кредитна изложеност спрема комитент кој е неадекватно капитализиран; • Кредитна изложеност спрема комитент со неадекватна рочна структура на активата и

пасивата, т.е. недоволни долгорочни извори на средства за финансирање на долгорочните активности на комитентот;

• Кредитна изложеност спрема комитент за кој Банката не располага со задоволителни информации, односно ја нема потребната документација за водење на кредитните досиеја согласно упатството на Народна банка за чување на кредитни досиеја;

• Кредитна изложеност спрема комитент на кој му се реструктуирани обврските или се извршени други пролонгирања на отплатата на кредитот или другите облици на кредитна изложеност заради посериозни финансиски тешкотии;

• Кредитна изложеност спрема комитент за кој е извршено плаќање по издадените акредитиви, гаранции, авали или други форми на гаранција (емство);

• Кредитна изложеност спрема комитент кој најчесто ги извршува своите обврски со задоцнување од 61 до 120 дена.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) Б Оценка на кредитниот ризик (продолжение) (а) Кредити и побарувања (продолжение)

Интерно рангирање на Банката (продолжение) Ризичната категорија Г+Д (Сомнителен+загуба) вклучува:

• Кредитна изложеност спрема комитент кој е неликвиден или несолвентен и кредитна изложеност кон клиент во банкрот или ликвидација;

• Кредитна изложеност спрема комитент чии доверители ги отпишале своите побарувања од него;

• Кредитна изложеност спрема комитент во санација; • Кредитна изложеност спрема комитент за кој до надлежниот суд е поднесен предлог за

воведување на постапката за ликвидација или стечај и од кој Банката оправдано очекува делумна наплата на своите побарувања по пласманите;

• Кредитна изложеност спрема комитент, која е со спорна правна основа; • Кредитна изложеност спрема комитент кај кој наплатата на долговите зависи од

активирањето на инструментите за обезбедување; • Кредитна изложеност каде постојат очекувања дека Банката ќе наплати само дел од

своите побарувања спрема комитентот; • Кредитна изложеност спрема комитент, која е предмет на судски спор и истовремено не

е обезбедена со квалитетен инструмент за обезбедување; • Комитент со недефиниран правен статус; • Кредитна изложеност спрема комитент за кого постојат цврсти очекувања дека Банката

нема да биде во можност да ги наплати своите побарувања од комитентот; • Кредитна изложеност спрема комитент кој своите обврски најчесто ги извршува со

задоцнување од 121 до 270 дена, повремено од 271 до 365 дена и кредитна изложеност спрема комитент кој своите обврски ги извршува со задоцнување подолго од 365 дена или воопшто не ги извршува.

(II) Загубите во моментот на настанување на неуредност во извршување на обврските ги претставуваат очекувањата на Банката за нивото на загуба од ненаплатени побарувања. Се изразува како проценуална загуба по единица изложеност и обично варира од видот на клиентот, видот на побарувањето и расположливоста на колатерал или други кредитни обезбедувања.

(III) Вредноста и квалитетот на колатералот зависат од условите, типот (недвижен, подвижен имот - залихи, побарувања) и веројатноста за негово активирање со цел наплата на побарувањата. Банката ги дели клиентите во 2 групи: едната група се клиенти чија изложеност е обезбедена со помала вредност на колатерал од вредноста изложеноста, а другата група се клиенти чија изложеност е обезбедена со поголема вредност на колатерал од вредноста на изложеноста.

(б) Должнички хартии од вредност

Банката се стреми кон одржување на прифатливо ниво на изложеност на кредитен ризик во поглед на должничките хартии од вредност, па затоа инвестиционите активности се главно во државни должнички хартии од вредност.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) В Контрола на лимитите за ризична изложеност и политика за заштита од ризик

Банката управува и ја контролира концентрацијата на кредитниот ризик на поединечна и групна основа, како и по сектори и земји. Банката го структурира нивото на преземен кредитен ризик преку поставување на лимити за висината на прифатлив ризик по кредитокорисник, или група на кредитокорисници, како и по географски и секторски сегменти. Таквите ризици се надгледувани постојано и се предмет на годишен или пофрекфентен преглед. Управување со изложеноста на кредитен ризик е овозможено преку редовна анализа на способноста на кредитокорисниците и потенцијалните кредитокорисници за исполнување на нивните обврски кон Банката и со промена на кредитните лимити, онаму каде што тоа е потребно. Како мерки за специфична контрола и намалување на кредитниот ризик, пропишани во интерните акти на Банката за регулирање на кредитните активности и процедури, се вклучени колатералот и потенцијални обврски.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) В Контрола на лимитите за ризична изложеност и политика за заштита од ризик

(продолжение) (а) Колатерал

Колатералот секогаш се смета како секундарен фактор при оценувањето на кредитната способност. Залогот, сам по себе, без способност да генерира паричен тек, не е доволен да го оправда одобрувањето на кредитот. Основни видови на колатерал за обезбедување на кредити се:

(1) За правни лица • Парични средства • Недвижен имот • Опрема и моторни возила • Залихи • Побарувања • Гаранции (банкарски гаранции и гаранции од правни лица) • Хартии од вредност (должнички хартии од вредност издадени од Владата на Р.Македонија,

обврзници издадени од правни лица). Кредитите одобрени на правни лица главно се секогаш обезбедени.

(2) За население • Недвижен имот • Патнички возила • Депозити • Хартии од вредност (должнички хартии од вредност издадени од Владата на Р.Македонија,

хартии од вредност издадени од правни лица) • Во некои случаи индосирани меници или сопствени кои ги покриваат вкупните побарувања.

Кредитите за население главно се секогаш обезбедени. (б) Потенцијални обврски

Основната цел на овие инструменти е да се обезбеди сигурност дека средствата ќе бидат на располагање на клиентот кога ќе бидат побарани. Гаранциите и акредитивите носат ист кредитен ризик како и кредитите. Банката издава гаранции и акредитиви со или без колатерал. Банката ги надгледува роковите на достасување на овие кредитни обврски, бидејќи долгорочните обврски имаат повисок степен на кредитен ризик отколку краткорочните, како и обврските кои се без обезбедување, во однос на оние со колатерал.

Г Политики на исправка на вредност и резервирање

Банката воспоставува резервирање за загуби поради оштетување што претставува процена на настанатите загуби во нејзиното кредитно портфолио. Главни компоненти на политиката за исправката на вредноста се точно определните компоненти на загуба кои се поврзани со поединечно оштетените изложености и исправка на вредност на групна кредитна основа за групи на хомогени средства во однос на загубите кои настанале, но не се идентификувани за кредити подложни на поединечна процена на оштетување, преку користење на историски податоци, експертско искуство и статистички техники.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение)

Г Политики на исправка на вредност и резервирање (продолжение)

Согласно со Политиката на Банката за управување со кредитен ризик, постојат четири категории на интерно рангирање. Најголем дел од исправката на вредноста произлегува од последните две категории на ризик (Г и Д). Табелата дадена подолу ја покажува структурата на кредитното портфолио согласно интерниот систем за рангирање и соодветните исправки на вредноста за секоја поединечна категорија: Во илјади денари

31 декември 2011


Кредити %

Исправка на вредност %

Кредити %

Исправка на вредност %

Преодни/прифатливи за финансирање (А) 80.2

1.3

83.0

1.3

Внимавај (Б) 7.5

12.8

6.2

12.0 Супстандардни (В) 3.1

27.3

2.9

27.9

Сомнителни+загуба (Г+Д) 9.2

90.4

7.9

94.3 Вкупно 100.00

11.2

100.00

10.1




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) Д Максимална изложеност на кредитен ризик без да се земе предвид колатералот или друго

кредитно обезбедување Во илјади денари 31 декември 2011 2010 Изложеност на кредитен ризик поврзана со билансната актива Кредити на и побарувања од банки 1,358,275 1,050,299 Кредити на и побарувања од други комитенти Кредити на население - дозволени пречекорувања (без вонбилансна изложеност) 1,270,563 1,297,195 - кредитни картички (без вонбилансна изложеност) 865,502 827,077 - кредити 4,772,199 5,004,598 - останато Кредити на правни лица - големи корпоративни клиенти 12,618,074 9,738,847 - мали и средни клиенти (МСК) 23,445,340 23,964,701 Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех 24,305 218,201 Финансиски средства расположливи за продажба 95,288 400,955 Финансиски средства чувани до доспевање 276,681 66,172 Останати финансиски средства 407,726 362,377 45,133,953 42,930,422 Изложеност на кредитен ризик поврзана со вонбилансните средства/обврски Финансиски гаранции 7,661,433 8,069,339 Акредитиви 1,321,902 1,615,376 Неискористени дозволени пречекорувања на тековни сметки 1,998,993 2,191,855 Неискористени дозволени пречекорувања на кредитни картички 953,194 939,539 Дозволени пречекорувања на правни лица за исплата на плати 612,499 494,495 12,548,021 13,310,604 Вкупна изложеност на кредитен ризик 57,681,974 56,241,026

Претходната табела го покажува најлошото можно сценарио за изложеност на кредитен ризик на Банката на 31 декември 2011 и 2010 година, без да се земе предвид колатералот или друго кредитно обезбедување. За билансните позиции, изложеноста е изразена на нето-основа, како што е прикажано во билансот на состојба. Како што е прикажано во табелата, 75% од вкупната изложеност се однесува на кредити и побарувања од други банки и комитенти (2010: 78%); 17% отпаѓаат на вонбилансна изложеност (2010: 19%). Раководството е убедено во можноста за контрола и одржување минимална изложеност на кредитен ризик, кој проилегува од кредити на и побарувања од други банки и комитенти и на вонбилансната изложеност поради следното:

• 87.7% од кредитите на и побарувањата од други банки и комитенти се категоризирани во двете највисоки категории, согласно интерниот систем на рангирање (2010: 89.1%);

• Кредитите на и побарувањата од комитентите се обезбедени, а кредитите на и побарувањата од банки се однесуваат во најголем дел на првокласни банки.

• 58.12% од кредитите и побарувањата се сметаат за недоспеани кредити без исправка на вредноста (2010: 58.14%);

Опаѓањето на вонбилансната изложеност е генерално резултат на опаѓањето на финансиските гаранции.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) Ѓ Кредити и побарувања

Кредитите и побарувањата се прикажани како што следува:

Во илјади денари 31 декември 2011 31 декември 2010

Кредити на и побару-

вања од други

комитенти


вања од банки


вања од други

комитенти


вања од банки

Недоспеани кредити и побарувања без исправка на вредност 27,711,170

1,263,271

26,123,384

953,349

Доспеани кредити и побарувања без исправка на вредност 3,467,429

-

3,050,368

-

Кредити и побарувања за кои е направена исправка на вредност 17,223,506 188,249 16,253,957

189,652

Бруто 48,402,105

1,451,520

45,427,709

1,143,001 Исправка на вредноста (5,430,427) (93,245) (4,595,291)

(92,702)

Нето 42,971,678 1,358,275 40,832,418

1,050,299 Вкупната исправка на вредноста за кредити на и побарувања од други банки и други комитенти изнесува 5,523,672 илјади денари (2010: 4,687,993 илјади денари), од кои 3,366,053 илјади денари (2010: 2,767,322 илјади денари) се однесуваат на кредити за кои е направена исправка на вредноста на поединечна основа, а остатокот од 2,157,619 (2010: 1,920,671 илјади денари) претставува исправка на вредноста на портфолиото. Дополнителна информација за исправката на вредност на кредити на и побарувања од други банки и други комитенти е презентирана во белешка 19 и 20.

(а) Недоспеани кредити и побарувања без исправка на вредност

Квалитетот на портфолиото на кредити на и побарувања од други банки и комитенти, кои се недоспеани и без исправка на вредност, се проценува во согласност со интерниот систем на Банката.

Во илјади денари

31 декември

2011 31 декември

2010 Кредити на и побарувања од други банки 1,263,271 953,349 Кредити на и побарувања од други комитенти Кредити на население - Кредити 745,281 780,662 Кредити на правни лица - Големи корпоративни клиенти 10,100,758 8,626,740 - Мали и средни клиенти (МСК) 16,865,131 16,715,982 Вкупно 28,974,441 27,076,733




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) Ѓ Кредити и побарувања (продолжение) (б) Доспеани кредити и побарувања без исправка на вредност

Доспеаните кредити под 90 дена не се сметаат за оштетени, освен доколку постојат информации кои укажуваат на спротивното. Бруто износот на кредити на и побарувања од други банки и комитенти, по категории на комитенти, е како што следува: Во илјади денари 31 декември 2011

До 30 дена До 90 дена Над 90

дена Вкупно Кредити на правни лица - Мали и средни клиенти (МСК) 2,131,546 1,335,883 - 3,467,429 Вредност на колатерал 3,536,777 Во илјади денари 31 декември 2010

До 30 дена До 90 дена Над 90

дена Вкупно Кредити на правни лица - Мали и средни клиенти (МСК) 1,875,162 1,175,206 - 3,050,368 Вредност на колатерал 3,080,871

(в) Кредити и побарувања за кои е направена исправка на вредност на поединечна основа

I) Кредити на и побарувања од други комитенти Листата на кредити и побарувања од останати комитенти, за кои е направена исправка на вредност на поединечна основа, по категории и по фер вредноста на соодветниот колатерал како обезбедување е како што следува: Во илјади денари 31 декември 2011

Големи корпора-

тивни клиенти

Мали и средни

клиенти (МСК) Вкупно

Кредити и побару-

вања за кои е направена исправка на вредност на поеди-нечна

основа Бруто износ 1,865,960 7,448,817 9,314,777 3,272,808 Вредност на колатерал 1,866,059 7,541,865 9,407,924 Во илјади денари 31 декември 2010

Големи корпора-

тивни клиенти

Мали и средни

клиенти (МСК) Вкупно

Кредити и побару-

вања за кои е направена исправка на вредност на поеди-нечна

основа Бруто износ 1,018,280 6,952,132 7,970,412 2,674,620 Вредност на колатерал 1,048,829 7,156,994 8,205,823




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение)

Обелоденетата пазарна вредност на колатералот е определена од локално лиценцирани проценувачи и ја претставува вредноста која би можела да биде реализирана од страна на законските сопственици на средствата. Менаџментот ги смета за оштетени и кредитите покриени со колатерал, бидејќи искуството покажува дека значаен дел од колатералот не може да се реализира поради административни и законски пречки. Исправката на вредност ја рефлектира веројатноста дека менаџментот не би бил во состојба да ги реализира своите права и да го преземе колатералот за паднатите кредити. И покрај тешкотиите во преземањето на колатералот, менаџментот на Банката упорно ќе настојува да ги наплати заостанатите долгови со сите можни расположливи средства. II) Кредити на и побарувања од банки

Вкупниот бруто износ на кредитите и побарувањата од банки, исправени на поединечна основа на ден 31 декември 2011 година е 188,249 илјади денари (2010: 189,652 илјади денари). Генерално, за овие кредити и побарувања Банката нема колатерал.

(г) Реструктуирани кредити

Реструктуираните кредити се кредити кои се реструктуирани поради влошена финансиска состојба на комитентот или доколку Банката направи процена дека не може да биде третиран поинаку. Ако некој кредит се реструктуира, тој останува во истата ризична категорија најмалку во следните два квартала, без разлика на подобрените перформанси по реструктуирањето, освен во случај кога настанале промени во квалитетот на побарувањето, кога побарувањето се класифицира во помалку ризична категорија. Реструктуирани кредити на ден 31 декември 2011 година и 31 декември 2010 година се следните:


31 декември


2010

Сметко-водствена вредност


Реструктуирани кредити 113,451 291,073

Е Должнички хартии од вредност, благајнички записи и други хартии од вредност Во табелата подолу е презентирана анализа на должнички хартии од вредност, благајнички записи и други хартии од вредност според издавач на ден 31 декември 2011 година. Издвачи на истите се НБРМ и Р.Макединија. Кредитната агенција, „Fitch“ додели кредитен рејтинг ‘BB’+ за долгорочна ненаплатливост и ‘BB+’ за долгорочна ненаплатливост во домашна валута на Република Македонија. Во илјади денари 31 декември 2011

Издавач

Парични средства и

парични еквива-

ленти Средства за

тргување

Вложувања во хартии

од вредност Вкупно Народна Банка на Република Македонија

5,089,597

-

-

5,089,597

Република Македонија 1,297,044 7 276,681 1,573,732 Банки - - - - Вкупно 6,386,641 7 276,681 6,663,329




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) Е Должнички хартии од вредност, благајнички записи и други хартии од вредност

(продолжение) Во илјади денари 31 декември 2010

Издавач

Парични средства и

парични еквива-

ленти Средства за

тргување

Вложувања во хартии

од вредност Вкупно Народна Банка на Република Македонија

1,098,338

-

-

1,098,338

Република Македонија - 196,550 66,172 262,722 Банки - - 308,443 308,443 Вкупно 1,098,338 196,550 374,615 1,669,503

Ж Преземен колатерал

На ден 31 декември 2011 и 2010 година преземените средства на Банката изнесуваат:


31 декември


2010



Недвижности и опрема 3,547,524 2,366,736




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) З Концентрација на ризици на финансиските средства со изложеност на кредитен ризик а) Географски подрачја

Во следната табела е прикажана сметководствената вредност на кредитната изложеност на Банката, според географските подрачја, врз основа на земјата на потекло на договорните страни.


Вкупно

Република Македо-

нија

Земји-членки на Европска-

та унија

Земји кои не се

членки на ЕУ

Останати земји

СРЕДСТВА Парични средства и парични еквиваленти 29,470,025 17,841,018 7,013,132 3,179,711 1,436,164 Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех 24,305 24,305 Кредити на и побарувања од банки 1,358,275 300,307 1,054,203 3,765 - Кредити на и побарувања од други комитенти Кредити на население - Кредити 4,772,199 4,772,199 - - - - Дозволени пречекорувања 1,270,563 1,270,563 - - - - Кредитни картички 865,502 865,502 - - - Кредити на правни лица - Големи корпоративни клиенти 12,618,074 12,618,074 - - - - Мали и средни клиенти (МСК) 23,445,340 23,445,340 - - - Вложувања во хартии од вредност 276,681 276,681 - - - Останати финансиски средства 407,726 407,726 - - - Вкупно средства на 31 декември 2011 74,508,690 61,821,715 8,067,335 3,183,476 1,436,164 Вкупно средства на 31 декември 2010 66,490,863 53,603,020 9,412,584 - 3,475,259




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.1 Кредитен ризик (продолжение) З Концентрација на ризици на финансиските средства со изложеност на кредитен ризик (продолжение) б) Секторска структура

Во следнава табела е анализирана сметководствената вредност на кредитната изложеност, категоризирана според секторска структура на договорните страни:


Вкупно Производ-

ство Трговија и финансии Население

Земјодел-ство

Влад-ини

инсти-туции и

локални власти

Градеж-ништво Транспорт Останато

СРЕДСТВА Парични средства и парични еквиваленти 29,470,025 - 29,470,025 - - - - - - Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех 24,305 - 24,305 - - - - - - Кредити на и побарувања од банки 1,358,275 - 1,358,275 - - - - - - Кредити на и побарувања од други комитенти Кредити на население - Кредити 4,772,199 - - 4,772,199 - - - - - - Дозволени пречекорувања 1,270,563 - - 1,270,563 - - - - - - Кредитни картички 865,502 - - 865,502 - - - - - Кредити на правни лица - Големи корпоративни клиенти 12,618,074 5,460,435 - - 2,376 - 973,615 197,286 5,984,362 - Мали и средни клиенти (МСК) 23,445,340 5,727,845 - - 1,063,692 - 3,072,511 1,431,616 12,149,676 Вложувања во хартии од вредност 276,681 - 276,681 - - - - - - Останати финансиски средства 407,726 - 407,726 - - - - - -

Вкупно средства на 31 декември 2011 74,508,690 11,188,280 31,537,012 6,908,264 1,066,068 - 4,046,126 1,628,902 18,134,038

Вкупно средства на 31 декември 2010 66,490,863 9,872,353 25,658,445 7,128,870 1,045,916 - 4,036,294 1,304,554 17,444,431




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.2. Пазарен ризик

Банката е изложена на пазарен ризик. Пазарниот ризик произлегува од отворените позиции на каматните стапки и валутите, кои се изложени на општите и специфичните пазарни движења. Банката го проценува пазарниот ризик и очекуваните максимални загуби врз основа на големиот број различни претпоставки за промени на пазарните услови. Управниот одбор поставува лимити за вредноста на ризикот кој може да биде прифатлив и истиот се следи на редовна основа.

А Mерење на пазарниот ризик

Во однос на управувањето и мерењето на пазарниот ризик, Раководството на Банката преку соодветни анализи и извештаи, врши следење на:

• Промена на каматните стапки врз основа на пазарните движења и внатрешните одлуки и влијанието врз каматоносната актива и пасива и каматната маржа;

• Промени на девизните курсеви во однос на девизните средства и обврски и одржување на адекватна структура врз основа на девизната изложеност.

Целта на Банката е максимизирање на стабилноста и профитабилноста преку применување на оптимална комбинација на девизи и каматни стапки во структурата на средствата и обврските.

Б Валутен ризик

Банката е изложена на ефектите од флуктуација на девизните курсеви кои имаат влијание на финансискиот резултат и на паричниот тек на Банката. Управниот одбор го поставува нивото на изложеноста на валутен ризик и вкупната отворена позиција, која се следи дневно. Табелата која следува ја прикажува изложеноста на Банката по странски валути со состојба на 31 декември 2011 и 2010 година. Средствата и обврските се прикажани по нивната книговодствена вредност, категоризирани по видови валути.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.2. Пазарен ризик (продолжение) Б Валутен ризик (продолжение) (I) Концентрација на средствата и обврските

Банката ја има следната значајна валутна изложеност: Во илјади денари 31 декември 2011 ЕУР УСД МКД Останато Вкупно СРЕДСТВА Парични средства и парични еквиваленти

14,332,033 4,369,726 9,349,520 1,418,746 29,470,025

Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех

7 - 24,298 - 24,305 Финансиски средства расположливи за продажба

1,408 429 93,452 - 95,289 Финансиски средства чувани до доспевање

276,681 - - - 276,681

Кредити на и побарувања од банки

1,057,969 - 300,306 -

1,358,275

Кредити на и побарувања од други комитенти

14,674,304 1,065,779 26,900,891 330,704 42,971,678 Вложувања во придружени друштва

- - 112,525 - 112,525

Недвижности и опрема

- - 1,678,803 - 1,678,803

Вложувања во недвижности

- - 38,835 - 38,835

Нематеријални средства

- - 67,711 - 67,711

Тековни даночни средства

- - 2,883 - 2,883

Останати средства 116,835 200,521 172,509 160 490,025 Одложени даночни средства

- - - - -

Нетековни средства чувани за продажба

- - 3,566,243 - 3,566,243

Вкупно средства

30,459,237

5,636,455

42,307,976 1,749,610 80,153,277 ОБВРСКИ Депозити на банки 48,895 29,844 979,379 44,796 1,102,914 Депозити на други комитенти

27,727,807 5,378,738 31,246,074 1,690,132 66,042,751

Обврски по кредити 2,694,670 - 137,622 - 2,832,292 Останати обврски за данок

- - - - -

Резервации 18,167 2 119,958 - 138,127 Останати обврски 6,047 22,897 480,225 1,939 511,108 Вкупно обврски 30,495,586 5,431,481 32,963,258 1,736,867 70,627,192 Нето билансна изложеност

(36,349)

204,974

9,344,718

12,743 9,526,085

Превземени и потенцијални обврски

4,325,414 840,633 7,196,823 47,024 12,409,894




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.2. Пазарен ризик (продолжение) Б Валутен ризик (продолжение) (I) Концентрација на средствата и обврските


31 декември 2010 ЕУР УСД МКД Останато Вкупно Вкупно средства 29,400,233 4,837,622 35,013,315 1,579,636 70,830,806 Вкупно обврски 29,425,229 4,773,880 27,496,301 1,129,516 62,824,926 Нето билансна изложеност

(24,996) 63,742 7,517,014 450,120 8,005,880

Превземени и потенцијални обврски

4,499,904 799,262 7,818,098 59,638 13,176,902

Табелата подолу ја прикажува анализата на чувствителноста на валутен ризик и ефектите врз Билансот на успех:

Во илјади денари Пораст во 2011 Пораст во 2010 Ефект на билансот на успех 2011 2010 ЕУР 0.5% 0.5% (182) (125) УСД 5.0% 5.0% 10,249 3,187 Останато 1.0% 1.0% 127 4,501

В Каматен ризик

Банката е изложена на ризик од променливост на каматните стапки како резултат на тоа што каматоносните средства (вклучувајќи ги и вложувањата) и каматоносните обврски достасуваат или нивната каматна стапка се менува во различен период или во различни износи. Во случај на средства и обврски со променливи каматни стапки, Банката е исто така изложена на основниот ризик, кој произлегува од различниот начин на менување на променливите каматни стапки, како што се, на пример, каматната стапка на штедните влогови на населението, шестмесечен LIBOR и различни видови камати. Активностите за управување со ризикот се наменети за оптимизирање на нето-приходите од камати, со пазарни каматни стапки кои се конзистентни со деловните стратегии на Банката. Активностите за управување со средствата и обврските се спроведуваат од аспект на реагирање на сензитивноста на Банката на промените на каматните стапки. Генерално, Банката е осетлива на промените на средствата бидејќи за најголемиот дел на каматоносните средства и обврски Банката го задржува правото за истовремено менување на каматните стапки. Во услови кога се намалуваат каматните стапки, ќе се намалат и каматните маргини како резултат на тоа што каматните стапки на обврските ќе се намалат со понизок процент во споредба со каматните стапки на средствата. Како и да е, крајниот ефект ќе зависи од различни фактори, вклучувајќи ја стабилноста на економијата, окружувањето и стапката на инфлација.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.2. Пазарен ризик (продолжение) В Каматен ризик (продолжение)

Во илјади денари 31 декември 2011

До 1 месец Од 1-3

месеци Од 3-12 месеци

Од 1-5 години Над 5 години

Некамато-носни Вкупно

СРЕДСТВА Парични средства и парични еквиваленти

26,724,333

597,779 - - -

2,147,913

29,470,025

Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех

- - - - - 24,305 24,305

Финансиски средства расположливи за продажба

- - - - - 95,288 95,288

Финансиски средства чувани до доспевање

199,543 - 2,074 71,456 562 3,046 276,681

Кредити на и побарувања од банки 311,528 2,465 1,044,110 - - 172 1,358,275 Кредити на и побарувања од други комитенти

1,400,750 4,197,639 16,242,301 15,757,376 3,995,182 1,378,430 42,971,678

Тековни даночни средства - - - - - 2,883 2,883 Вложувања во придружени друштва - - - - - 112,525 112,525 Недвижности и опрема - - - - - 1,678,803 1,678,803 Вложувања во недвижности - - - - - 38,835 38,835 Нематеријални средства - - - - - 67,711 67,711 Останати средства - - - - - 490,025 490,025 Нетековни средства чувани за продажба - - - - - 3,566,243 3,566,243 Вкупно средства 28,636,154 4,797,883 17,288,485 15,828,832 3,995,744 9,606,179 80,153,277 ОБВРСКИ Депозити на банки 529,269 65,195 421,784 16,000 - 70,666 1,102,914 Депозити на други комитенти 32,136,678 12,766,933 16,045,785 3,097,802 82,694 1,912,859 66,042,751 Обврски по кредити 193,683 33,281 737,609 1,712,513 23,167 132,039 2,832,292 Останати обврски за данок - - - - - - - Резервации - - - - - 138,127 138,127 Останати обврски - - - - - 511,108 511,108 Вкупно обврски 32,859,630 12,865,409 17,205,178 4,826,315 105,861 2,764,799 70,627,192 Нето каматен ризик (4,223,476) (8,067,526) 83,307 11,002,517 3,889,883 6,841,380 9,526,085 31 декември 2010 Вкупно средства 24,128,301 4,212,539 14,811,144 16,261,276 4,289,742 7,127,804 70,830,806 Вкупно обврски 32,423,622 10,556,571 13,967,269 3,234,879 83,239 2,559,346 62,824,926 Нето каматен ризик (8,295,321) (6,344,032) 843,875 13,026,397 4,206,503 4,568,458 8,005,880




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.2. Пазарен ризик (продолжение) В Каматен ризик (продолжение)

Анализата на чувствителноста од промената на каматните стапки е направена врз основа на изложеноста на каматен ризик на денот на известување. Доколку каматните стапки на 31 декември 2011 година беа повисоки/пониски за 150 базични поени (2010: 200 базични поени), додека сите други варијабли се непроменети, потенцијалениот ефект врз добивката на 31 декември 2011 година ќе биде соодветно позитивен/негативен за 40,271 илјади денари (2010: 62,598 илјади денари), а останатите компоненти на капиталот би останале непроменети (2010: би се намалиле/зголемиле за 6,151 илјади денари).

4.3. Ликвидоносен ризик

Ликвидоносниот ризик претставува ризик дека Банката нема да биде во можност да ги исполни своите обврски за плаќање поврзани со доспевањето на финансиските обврски и да ги замени изворите кога тие ќе бидат повлечени. Последица од ликвидоносниот ризик може да биде неможноста на Банката да ги подмири своите обврски за исплата на штедачите и неможност за понатамошно исполнување на барањата на кредитокорисниците.

А Процес на управување со ликвидоносниот ризик

Политиката за управување со ликвидоносниот ризик на Банката го дефинира начинот на управување со ликвидноста на Банката. Согледувањето и следењето на ликвидноста на Банката е предуслов за нејзино стабилно и успешно работење. Спроведувањето на утврдената Политика на ликвидност се врши преку дефиниран процес на управување со ризикот, кој вклучува планирање и управување со паричните текови, одржување на адекватна структура на средствата и обврските, финансиски инструменти кои се користат за управување со ризикот на ликвидноста, адекватна диверзификација на депозитите и другите обврски по доспеаност и клиент, процедури за идентификација и следење на стабилноста на депозитите, следење на доспеаноста на средствата и обврските, следење на вонбилансните позиции, следење на стапките на ликвидност, интерни индикатори за ликвидност, тестирање на ликвидноста преку стрес-сценарија и план за вонредни услови, известување на тела во Банката, адекватен информационен менаџмент систем и надлежности на организационите единици на Банката во процесите на управување со ликвидносниот ризик. Цел на Банката е да ја максимизира профитабилноста преку применување на оптимална комбинација на рочноста и валутната структурата на средствата и обврските. Сепак, Банката настојува да одржи адекватна рочна структура на средствата и обврските, врз основа на договорна и очекувана рочност на депозитната база. Во такви услови, основна стратегија на Банката е да ја одржи ликвидноста на највисоко ниво и да не промовира значаен пораст на кредитното портфолио и пораст на профитот. Табелата подолу ги анализира недисконтираните договорни парични текови од средствата и обврските на Банката во соодветни рочни блокови врз основа на преостанатиот период до договорната рочност на средствата и обврските. Иако Банката има помалку краткорочни средства од краткорочни обврски кои доспеваат во интервал до еден месец, од еден до три месеци, од три до дванаесет месеци, Раководството на Банката смета дека нејзината депозитна база е стабилна и ликвидноста не е загрозена. Ова се базира на статистички податоци и пресметки на очекуваната рочност со цел да се одреди финансирањето и стабилноста на депозитната база.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.3. Ликвидоносен ризик (продолжение) А Процес на управување со ликвидоносниот ризик

Доспеаност на средствата и обврските


До 1

месец Од 1-3

месеци Од 3-12


години Над 5

години

Вкупно Обврски Депозити на банки

595,686

67,119

424,034

17,266

-

1,104,105

Депозити на други комитенти

33,254,938

12,914,042

16,252,877

3,488,473

336,501

66,246,831 Обврски по кредити

200,669

33,555

667,389

1,808,627

156,072

2,866,312

Резервации 51,372 17,927 41,585 21,319 5,923 138,126 Останати обврски (освен обврски за тековен данок на добивка)

471,530

669

2,010

12,804

24,095

511,108 Вкупно обврски

(договорни датуми на доспевање)

34,574,195

13,033,312

17,387,895

5,348,489

522,591

70,866,482 Вкупно средства


27,789,496

4,898,883

14,534,589

21,887,724

5,578,469

74,689,161


До 1

месец Од 1-3




години

Вкупно Обврски Депозити на банки

555,113

120,641

1,045,711

19,350

-

1,740,815

Депозити на други комитенти

32,835,348

10,491,948

12,500,021

2,333,860

338,186

58,499,363 Обврски по кредити

105,139

33,789

411,055

1,736,257

147,646

2,433,886

Резервации 44,600 16,660 50,976 12,558 8,908 133,702 Останати обврски (освен обврски за тековен данок на добивка)

473,598

19,252

1,201

9,501

25,136

528,688 Вкупно обврски


34,013,798

10,682,290

14,008,964

4,111,526

519,876

63,336,454 Вкупно средства


22,766,120

4,181,021

13,505,067

20,434,102

5,686,159

66,572,469




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.3. Ликвидоносен ризик (продолжение) Б Средства чувани за управување со ликвидоносен ризик

Банката чува диверзифицирано портфолио на готовина, високо ликвидни средства и високо ликвидни хартии од вредност за поддршка на обврските за плаќање во вонредни услови. Како средства кои Банката ги чува за управување со ликвидносниот ризик се:

• Парични средства и депозити кај Народната банка на Република Македонија • Благајнички записи • Државни записи кои се прифатливи во репо договори со Народната банка на Република

Македонија • Краткорочни кредити и пласмани во банки.

В Вонбилансна евиденција (без колатерал)

(а) Гаранции Рочната структура се базира на преостаната договорна рочност на гаранциите, односно најраниот период во кој истите може да бидат повикани. (б) Акредитиви Рочната структура на акредитивите, која се базира на преостанатиот период до договорниот датум на доспевање, е прикажана во табелата подолу. (в) Останато

Оваа позиција ги вклучува дозволените неискористени пречекорувања на тековни сметки и картички и денарските кредити за пречекорување на состојбата на средствата за тековно работење во домашниот платен промет. Рочната структура, која се базира на преостанатиот период до договорниот датум на доспевање, е прикажана во табелата подолу:



До 1

година Од 1-5


години Вкупно Гаранции 6,180,893 1,185,788 294,752 7,661,433 Акредитиви 1,267,680 54,222 - 1,321,902 Останато 3,564,686 - - 3,564,686 Вкупно 11,013,259 1,240,010 294,752 12,548,021


До 1

година Од 1-5


години Вкупно Гаранции 6,997,854 528,069 543,416 8,069,339 Акредитиви 1,615,376 - - 1,615,376 Останато 3,625,889 - - 3,625,889 Вкупно 12,239,119 528,069 543,416 13,310,604




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.4. Финансиски инструменти А Објективна вредност

Oбјективната вредност претставува износ за кој некое средство може да се замени или обврска да се подмири по пазарни услови. Oбјективната вредност се базира на процена од страна на Раководството на Банката според профилот на базата на средства и обврски.

Во табелата која следува се прикажани книговодствената и објективната вредност на финансиските средства и обврски, кои не се презентирани во билансот на состојба по нивната објективна вредност.


Сметководствена

вредност Објективна вредност

31 декември

2011

31 декември

2010

31 декември

2011

31 декември

2010 Финансиски средства Кредити на и побарувања од банки

1,358,275 1,050,299 1,358,275 1,050,299

Кредити на и побарувања од други комитенти

42,971,678 40,832,418 42,970,143 40,830,485

- Население (поединци) 6,908,264 7,128,870 6,908,264 7,128,870 - Големи корпоративни клиенти 12,618,074 9,738,847 12,618,074 9,738,847 - Мали и средни клиенти 23,445,340 23,964,701 23,443,805 23,962,768 Финансиски средства расположливи за продажба

95,288 400,955 95,288 400,955

Финансиски средства чувани до доспевање

276,681 66,172 276,154 63,591

Финансиски обврски Депозити на банки 1,102,914 1,737,849 1,102,914 1,737,849 Депозити на други комитенти 66,042,751 58,036,780 66,042,751 58,036,780 Обврски по кредити 2,832,292 2,389,906 2,832,292 2,389,906

а) Парични средства и парични еквиваленти Сметководствената вредност на паричните средства и паричните еквиваленти е еднаква на нивната објективна вредност, бидејќи тие ги вклучуваат паричните и ностро сметките, кои претставуваат неограничени депозити по видување и депозити и сметки во НБРМ, кои достасуваат за краток период. б) Средства за тргување Објективната вредност на средсвата за тргување е определена преку пазарните цени и е еднаква на сметководствената вредност. в) Кредити на и побарувања од банки Најголемиот дел од времените депозити ги сочинуваат депозитите преку ноќ. Објективната вредност на депозитите преку ноќ како и на депозитите во банки по видување одговара на нивната сметководствена вредност. Помалиот дел од времените депозити се со фиксна каматна стапка, чија проценета објективна вредност е утврдена врз база на дисконтиран паричен тек, употребувајќи пазарни каматни стапки за слични пласмани.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.4. Финансиски инструменти (продолжение)

А Објективна вредност (продолжение)

г) Кредити на и побарувања од други комитенти Кредитите и побарувањата од други комитенти се мерат според амортизираната набавна вредност намалени за нивната исправка на вредност. Кредитите и побарувања од други комитенти во кредитното портфолио на банката во најголем дел се со променлива каматна стапка. Проценетата објективна вредност на кредитите и побарувањата од други клиенти, се утврдува преку дисконтирање на идните парични текови за кои се проценува дека ќе се примат. Проценетите идни парични текови за утврдување на објективната вредност, се дисконтирани со примена на тековната пазарна каматна стапка. д) Финансиски средства расположливи за продажба Објективната вредност на финансиските средства расположливи за продажба се базира на објавени цени на активен пазар или објавени цени достапни од берза, дилер и брокер. Во случаи кога овие информации не се достапни на Банката, објективната вредност се проценува според: информации за постигнатите цени за трансакции помеѓу запознаени, доброволни странки, повикување на тековната пазарна цена на друг случен финансиски инструмент, дисконтирани парични текови со примена на пазарни дисконтни стапки и други алтернативни модели за определување на цената. ѓ) Финансиски средства чувани до доспевање Објективната вредност на финансиските средства чувани до доспевање се базира на објавени цени на активен пазар или објавени цени достапни од берза, дилер и брокер. Во случаи кога овие информации не се достапни на Банката, објективната вредност се проценува според: информации за постигнатите цени за трансакции помеѓу запознаени, доброволни странки, повикување на тековната пазарна цена на друг случен финансиски инструмент, дисконтирани парични текови со примена на пазарни дисконтни стапки и други алтернативни модели за определување на цената. е) Останати побарувања Со оглед на краткиот рок на достасување, објективната вредност на останатите побарувања е еднаква на нивната сметководствена вредност. ж) Депозити на банки Поради незначителниот ризик од промена на вредност, објективната вредност на депозитите по видување и орочените депозити е еднаква со нивната сметководствена вредност. з) Депозити на други комитенти Објективната вредност на депозитите по видување, како и на орочените депозити со варијабилна каматна стапка, е еднаква со нивната сметководствена вредност. Проценетата објективна вредност на депозитите со фиксна каматна стапка е утврдена врз основа на дисконтиран готовински тек употребувајќи каматна стапка на слични депозити со слично доспевање. ѕ) Обврски по кредити Објективната вредност на обврските по кредити со променливи каматни стапки, не се разликува од сметководствената вредност, поради прилагодувањето на каматните стапки за конкретните финансиски обврски со пазарните каматни стапки за слични инструменти. Објективната вредност на кредитните линии коишто се регулирани со посебни услови и за кои на пазарот нема други финансиски инструменти со исти или слични карактеристики, апроксимативно ја претставува нивната сметководствена вредност.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.4. Финансиски инструменти (продолжение)

и) Останати обврски Со оглед на краткиот рок на достасување, објективната вредност на останатите обврски е еднаква на нивната сметководствена вредност.

Б Објективна вредност-хиерархија

Банката ги класифицира сите финансиски средства и обврски по објективна вредност, користејќи хиерархија на објективна вредност, која ја рефлектира значајноста на инпутите во определувањето на објективната вредност. Објективната вредност се определува според следната хиерархија: а) Ниво 1 – Објективната вредност е определена директно преку котирани пазарни цени на

финансиските инструменти на активен пазар; б) Ниво 2 - Објективната вредност е определена со употреба на техники на вреднување, кои

вклучуваат активни пазарни инпути, кои можат да бидат директни, односно цени, или индиректни, односно изведени од цени;

в) Ниво 3 - Објективната вредност е определена со употреба на техники на вреднување, кои

вклучуваат инпути кои не можат да бидат директно или индиректно следени на активен пазар или не се достапни.

За финансиските инструменти прикажани по објективна вредност, нивото во хиерархијата на објективна вредност, по кое објективните вредности се категоризирани, е како што следува:


Ниво 1 Ниво 2 Ниво 3 Вкупно Финансиски средства по објективна вредност преку билансот на успех

- Должнички и останати

вложувања во хартии од вредност со фиксна камата

7 -

- 7 - Сопственички инструменти 24,298 - - 24,298 Финансиски средства расположливи за продажба

- Банкарски обврзници - - - - - Сопственички инструменти - - 95,288 95,288 Вкупно средства 24,305 - 95,288 119,593

4.5. Управување со капиталот Цели на Банката во поглед на управувањето со капиталот, како поширок концепт од капиталот презентиран во билансот на состојба, се:

• Да соодветствува со барањата на регулаторот; • Да се заштити способноста на Банката да продолжи да функционира врз основа на

принципот за континуитет, за да може да обезбеди дивиденда за акционерите и бенефиции за останатите заинтересирани страни;

• Да одржи стабилна и квалитетна капитална база која ќе го поддржи развојот на Банката Адекватноста на капиталот и користењето на сопствените средства редовно се следат од Раководството на Банката, при што се користат техники кои се пропишани од страна на Народната банка на Република Македонија. Потребните информации се поднесуваат до Народна банка на Република Македонија на квартална основа. Народната банка на Република Македонија пропишува стапка на адекватност на капиталот од минимум 8%.




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.5. Управување со капиталот (продолжение)

Сопствените средства на Банката се поделени во две групи:

• Ниво 1 – основен капитал, која вклучува: обични и некумулативни приоритетни акции и премија по овие акции, резерви и задржана добивка или загуба, позиции како резултат на консолидација, намалени за нематеријалните средства;

• Ниво 2 – дополнителен капитал, која вклучува: кумулативни приоритетни акции и премија по овие акции, хибридни капитални инструменти и субординирани инструменти.

Вложувањата во капиталот на други банки или финансиски институции, кои претставуваат над 10% од капиталот на тие институции и директните вложувања на Банката во капиталот на друштва за осигурување и реосигурување и на друштва за управување со пензиски фондови, претставуваат одбитни ставки од Ниво 1 и Ниво 2 при пресметката на сопствените средства. Според националната регулатива, активата пондерирана според кредитниот ризик (билансна и вонбилансна) се мери според пет ризични пондери во зависност од природата на средствата, земајќи го предвид и обезбедувањето или гаранциите. Коефициентот за адекватност на капиталот се добива како однос помеѓу сопствените средства на Банката и збирот од активата пондерирана според кредитниот ризик (билансна и вонбилансна) и активата пондерирана според валутниот ризик. Табелата подолу претставува сумарен преглед на сопствените средства и коефициентот на адекватност на капиталот на Банката за годината што завршува на 31 декември 2011 и 2010, а кој се однесува на барањата согласно регулативата на Народната банка на Република Македонија. Во изминатите две години Банката е во согласност со сите пропишани барања во врска со капиталот.


Ниво 1 - Основен капитал 31 декември

2011 Обични и некумулативни приоритетни акции и премија по овие акции 3,050,594 Резерви и задржана добивка или загуба 5,389,657 Позиции како резултат на консолидација - Одбитни ставки од Ниво 1 - основен капитал (11,175) Вкупно за Ниво 1 - основен капитал 8,429,076 Ниво 2 – Дополнителен капитал Кумулативни приоритетни акции и премија по овие акции - Хибридни капитални инструменти - Субординарни инструменти - Вкупно за Ниво 2 - дополнителен капитал - Одбитни ставки од задолжителен капитал (159,486) Вкупно задолжителен капитал 8,269,590

Актива пондерирана според кредитен ризик Билансна 51,433,298 Вонбилансна 7,620,902 Вкупно актива пондерирана според кредитен ризик 59,054,200 Актива пондерирана според валутен ризик 2,254,736 Стапка на адекватност на капиталот 13.5%




4. УПРАВУВАЊЕ СО ФИНАНСИСКИ РИЗИЦИ (продолжение) 4.5. Управување со капиталот (продолжение)


Ниво 1 – основен капитал 31 декември

2010 Обични и некумулативни приоритетни акции и премија по овие акции 2,123,094 Резерви и задржана добивка или загуба 4,453,794 Позиции како резултат на консолидација - Одбитни ставки од Ниво 1 - основен капитал (11,769) Вкупно за Ниво 1 - основен капитал 6,565,119 Ниво 2 – Дополнителен капитал Кумулативни приоритетни акции и премија по овие акции - Хибридни капитални инструменти - Субординарни инструменти - Вкупно за Ниво 2 - дополнителен капитал - Одбитни ставки од задолжителен капитал (154,561) Вкупно задолжителен капитал 6,410,558 Актива пондерирана според кредитен ризик Билансна 47,668,804 Вонбилансна 8,238,256 Вкупно актива пондерирана според кредитен ризик 55,907,060 Актива пондерирана според валутен ризик 2,106,524 Стапка на адекватност на капиталот 11,1% Порастот на сопствените средства во 2011 година во споредба со 2010 година e резултат на реализацијата на VI (шестата) емисија на акции на Банката, што предизвика пораст на обичните акции и премијата по овие акции, како и на делот од пренесената добивка од 2010 година во резервите на Банката. Порастот на ризичната актива е резултат на експанзијата на кредитните и останати билансни активности.




5. ИЗВЕСТУВАЊЕ СПОРЕД СЕГМЕНТИТЕ

Известувањето според сегментите се врши според оперативните сегменти на Банката. Оперативен сегмент е компонента од активностите на Банката за која што се исполнети следниве услови:

• извршува активности како резултат на кои се остваруваат приходи и настануваат трошоци;

• се разгледуваат од страна на Надзорниот одбор на Банката, со цел оценување на остварувањата и носење на одлуки за идните деловни активности на сегментот; и

• достапни се финансиски информации за сегментот. Банката одделно ги обелоденува информациите за секој значаен оперативен сегмент. Еден сегмент се смета за значаен доколку:

• приходите на сегментот учествуваат со повеќе од 10% во вкупните приходи на Банката;

• износот на добивката или загубата претставува 10% или повеќе од вкупната добивка на сите оперативни сегменти кои што прикажале добивка, или од вкупната загуба на сите оперативни сегменти кои што прикажале загуба;

• вкупните средства на сегментот учествуваат со 10% или повеќе во вкупните средства на Банката;

• раководството оцени дека се значајни за следење за потребите на управување со Банката.

За целите на финансиско известување, Банката групира два или повеќе сегменти во еден оперативен сегмент доколку тие оперативни сегменти се слични во однос на видот на производите и услугите, видот и групата на корисниците на производите и услугите и методите за дистрибуција и понуда на истите. На 31 декември 2011 и 2010 година Банката не изврши групирање на два или повеќе оперативни сегменти во еден. Географските подрачја според кои Банката известува се:

• земји-членки на Европската унија; • други европски земји, надвор од Европската унија; • земји надвор од Европа, членки на Организацијата за економска соработка и

развој (ОЕЦД); • други земји.




5. ИЗВЕСТУВАЊЕ СПОРЕД СЕГМЕНТИТЕ (продолжение)

А. Оперативни сегменти во илјади денари 31 Декември 2011

ДЛ1: Услуги поврзани со

финансирање средни и

големи трговци

ДЛ2: Тргување и

продажба

ДЛ 3: Банкарство

на мало

ДЛ 4: Комерцијално

банкарство

ДЛ 5: Платен промет и

порамнување ДЛ 6: Услуги

како агент

ДЛ 7: Управување со средства

ДЛ 8: Брокерски услуги на

мало

Сите останати

незначајни оперативни

сегменти Неалоцирано Вкупно

Нето-приходи/(расходи) од камата - 18,236 (507,209) 3,160,017 4,463 (78) - - - - 2,675,429 Нето-приходи/(расходи) од провизии и надомести - (15,520) 72,668 293,303 490,780 9,988 - 3,654 - - 854,873 Приходи од дивиденда - 4,459 - - - - - - - - 4,459 Нето-приходи од други финансиски инструменти кои се чуваат за тргување - (875) - - - - - - - - (875) Останати оперативни приходи - 343,156 (81,659) 70,472 30,246 (3,426) - - 19,691 (124,118) 254,362 Приходи реализирани помеѓу сегментите - - - - - - - - - - - Вкупно приходи по сегмент - 349,456 (516,200) 3,523,792 525,489 6,484 - 3,654 19,691 (124,118) 3,788,248 Исправка на вредноста на финансиските средства - - 19,986 (904,984) - - - - - - (884,998) Трошоци за вработени - (28,570) (154,277) (102,159) (351,408) (7,878) - (7,186) - (214,273) (865,751) Останати оперативни расходи - (8,099) (362,695) (33,552) (132,985) (1,693) - (3,024) - (402,940) (944,988) Вкупно расходи по сегмент - (36,669) (496,986) (1,040,695) (484,393) (9,571) - (10,210) - (617,213) (2,695,737) Финансиски резултат по сегмент - 312,787 (1,013,186) 2,483,097 41,096 (3,087) - (6,556) 19,691 (741,331) 1,092,511 Данок на добивка (4,489) Добивка за годината 1,088,022





А. Оперативни сегменти (продолжение) во илјади денари 31 Декември 2011

ДЛ1: Услуги поврзани со финансирање средни

и големи трговци


продажба


на мало

ДЛ 4: Комерцијал

но банкарство

ДЛ 5: Платен

промет и порамнува

ње

ДЛ 6: Услуги како

агент

ДЛ 7: Управувањ

е со средства


мало



сегменти Неалоцира

но Вкупно

Вкупно средства по сегмент - 22,173,517 7,639,166 43,369,726 2,671,812 16,797 - 14,818 112,525 - 75,998,361 Неалоцирани средства по сегмент 4,154,916 4,154,916 Вкупно средства 80,153,277 Вкупно обврски по сегмент - 2,029 51,065,230 19,258,546 61,712 9,671 - 18,156 - 70,415,344 Неалоцирани обврски по сегмент 211,848 211,848 Вкупно обврски 70,627,192






ДЛ1: Услуги поврзани со

финансирање средни и

големи трговци


продажба


на мало

ДЛ 4: Комерцијално

банкарство

ДЛ 5: Платен промет и

порамнување ДЛ 6: Услуги

како агент

ДЛ 7: Управување со средства


мало




Нето-приходи/(расходи) од камата - 5,264 (519,043) 2,995,309 5,107 (73) - - - - 2,486,564 Нето-приходи/(расходи) од провизии и надомести - (27,252) 62,933 285,326 444,399 6,868 - 2,625 - - 774,899 Приходи од дивиденда - 4,132 - - - - - - - - 4,132 Нето-приходи од други финансиски инструменти кои се чуваат за тргување - (5,834) - - - - - - - - (5,834) Останати оперативни приходи - 725,258 (451,565) 291,967 (113,856) 32,278 - - 18,802 (178,565) 324,319 Приходи реализирани помеѓу сегментите - - - - - - - - - - - Вкупно приходи по сегмент - 701,568 (907,675) 3,572,602 335,650 39,073 - 2,625 18,802 (178,565) 3,584,080 Исправка на вредноста на финансиските средства - - 28,785 (310,475) - - - - - - (281,690) Трошоци за вработени - (31,037) (165,012) (102,938) (373,183) (8,356) - (7,622) - (230,117) (918,265) Останати оперативни расходи - (8,668) (328,962) (34,402) (136,215) (1,802) - (3,016) - (430,917) (943,982) Вкупно расходи по сегмент - (39,705) (465,189) (447,815) (509,398) (10,158) - (10,638) - (661,034) (2,143,937) Финансиски резултат по сегмент - 661,863 (1,372,864) 3,124,787 (173,748) 28,915 - (8,013) 18,802 (839,599) 1,440,143 Данок на добивка (8,071) Добивка за годината 1,432,072






ДЛ1: Услуги поврзани со финансирање средни

и големи трговци


продажба


на мало

ДЛ 4: Комерцијал

но банкарство

ДЛ 5: Платен

промет и порамнува

ње

ДЛ 6: Услуги како

агент

ДЛ 7: Управувањ

е со средства


мало



сегменти Неалоцира

но Вкупно

Вкупно средства по сегмент 17,356,723 7,799,623 40,713,841 1,884,212 16,512 - 14,652 107,601 67,893,164 Неалоцирани средства по сегмент 2,937,642 2,937,642 Вкупно средства 70,830,806 Вкупно обврски по сегмент 3,605 45,088,675 17,478,050 120,679 20,801 - 1,591 - 62,713,401 Неалоцирани обврски по сегмент 111,525 111,525 Вкупно обврски 62,824,926





Б Географски подрачја

во илјади денари 31 Декември 2011

Република Македонија

Земји-членки на Европската

Унија Европа

(останато)

Земји-членки на ОЕЦД (без

европските земји- членки

на ОЕЦД)

Сите останати незначајни географски


Вкупно приходи 3,687,096 55,520 (51,560) 99,252 (1,540) (520) 3,788,248 Вкупна актива 65,130,893 9,659,695 3,368,217 1,994,476 (4) - 80,153,277

во илјади денари 31 Декември 2010

Република Македонија

Земји-членки на Европската

Унија Европа

(останато)

Земји-членки на ОЕЦД (без

европските земји- членки

на ОЕЦД)

Сите останати незначајни географски

сегменти Неалоцирано Вкупно Вкупно приходи 3,107,058 317,751 145,987 12,752 (365) 897 3,584,080 Вкупна актива 56,197,442 10,831,229 2,491,655 1,310,480 - - 70,830,806




6. НЕТО-ПРИХОДИ/(РАСХОДИ) ОД КАМАТА

во илјади денари 31 декември 31 декември

2011 2010 Приходи од камата Кредити на и побарувања: - Од банки 83,018 80,393 - Од други комитенти 3,908,570 3,979,174 Пари и краткорочни средства 84,680 36,558 Вложувања во хартии од вредност 129,998 98,033 Останато 3,358 4,356

4,209,624 4,198,514

Расходи од камата Депозити од банки 15,242 24,420

Други комитенти 1,449,079 1,591,487 Останати обврски 37,398 32,462 Останато 32,476 63,581 1,534,195 1,711,950

Приходите од камата на оштетените финансиски средства е 69,424 илјади денари (2010: 60,665 илјади денари).

7. НЕТО-ПРИХОДИ/(РАСХОДИ) ОД ПРОВИЗИИ И НАДОМЕСТИ


2011 2010 Приходи од провизии и надоместоци Платен промет -во земјата 378,892 334,229 -со странство 279,626 257,952 Акредитиви и гаранции 172,449 173,422 Кредитни картички 68,288 59,304 Брокерско работење 19,720 6,537 Останато 103,079 102,417 1,022,054 933,861 Расходи за провизии и надоместоци Платен промет -во земјата 47,953 42,468 -со странство 69,816 71,733 Брокерско работење 861 460 Останато 48,551 44,301 167,181 158,962

8. ПРИХОДИ ОД ДИВИДЕНДИ


2011 2010 Приходи од дивиденди од вложувања во хартии од вредност 4,459 4,132 4,459 4,132




9. ОСТАНАТИ ПРИХОДИ ОД ДЕЈНОСТА


2011 2010 Членарина за кредитни картички 42,884 40,140 Трансакции во странска валута 68,913 38,138 Приходи од кирии 29,476 20,736 Наплатени претходно отпишани побарувања 7,138 10,562 Добивка од продажбата на недвижности и опрема 7,592 1,775 Останато 13,937 18,679 169,940 130,030

10. ТРОШОЦИ ЗА ВРАБОТЕНИТЕ


2011 2010 Плати 574,313 613,395 Придонеси за пензиско осигурување 141,999 147,035 Останати трошоци 26,198 27,430 Даноци и придонеси 123,241 130,405 865,751 918,265

11. ОСТАНАТИ РАСХОДИ ОД ДЕЈНОСТА


2011 2010 Премии за осигурување 320,075 279,475 Услуги 176,141 182,043 Амортизација на недвижности и опрема (Белешка 22) 162,451 172,801 Административни и трошоци за маркетинг 108,510 108,420 Материјални трошоци 110,331 106,760 Намалување на вредноста на средства чувани за продажба 14,493 14,417 Амортизација на нематеријални средства (Белешка 24) 22,616 24,119 Капитални загуби - 6,072 Даноци и придонеси 1,802 1,114 Трошоци за судски спорови 3,285 1,962 Амортизација на недвижности дадени под закуп (Белешка 23) 1,101 1,101 Останато 24,183 45,698 944,988 943,982




12. ЗАГУБА ПОРАДИ ОШТЕТУВАЊЕ


2011 2010 Кредити на и побарувања од банки (Белешка 19) 543 91,607 Кредити на и побарувања од други комитенти (Белешка 20) 861,738 195,659 Останати средства (Белешка 25) 18,292 30,191 Потенцијални и превземени обврски (Белешка 32) 4,425 (35,767) 884,998 281,690

13. ДАНОК НА ДОБИВКА

Главните компоненти на данокот на добивка во билансот на успех се следните:


2011 2010 Тековен данок 4,489 7,758 Одложен данок - 313 4,489 8,071

Вкупниот трошок за годината може да се усогласи со финансиската добивка како што следува:


2011 2010 Добивка пред данок на добивка 1,092,511 1,440,143 Пресметан данок по даночна стапка 10% (2010: 10%) 109,251 144,014 Пресметан данок на расходи непризнаени за даночни цели 4,489 7,758 Расход за одложени даноци кој се однесува на укинување на

времени даночни разлики - 313 Даночно ослободување за добивка остварена во тековната

година, оданочива во моментот на исплата на дивиденда (109,251) (144,014) Трошок за данок на добивка 4,489 8,071 Почнувајќи од 1 јануари 2009, Владата на република Македонија воведе измени и дополнувања во Законот за данок на добивка. Согласно овие измени, данокот на добивка ќе се применува во моментот на распределба на добивката во форма на дивиденди. Претходно споменатата промена нема ефект на дистрибуцијата на акумулираната добивка од 2008 и претходни години. Банката ја има искористено оваа можност за даночно ослободување за фискалната 2011 година.




14. ЗАРАБОТКА ПО АКЦИЈА

Пресметката на основната заработка по акција на 31 декември 2011 е направена врз основа на нето-добивката за годината која им припаѓа на имателите на обични акции во износ од 1,088,022 илјади денари (2010: 1,432,072 илјади денари) и пондерираниот просечен број на обични акции во текот на годината завршена на 31 декември 2011 од 2,246,396 акции (2010: 2,008,678 акции). Пресметката за основна заработка по акција е:


2011 2010 Нето-добивка која им припаѓа на иматели на акции за обична и

разводнета заработка по акција (во илјади денари) 1,088,022 1,432,072 Пондериран просечен број на акции за основна и разводнета

заработка по акција 2,246,396 2,008,678 Основна заработка по акција (во денари) 484 713 Разводнета заработка по акција (во денари) 484 713

Пресметата за пондерираниот просечен број на обични акции за годината што завршува на 31 декември 2011 и 2010 е како што следи:


2011 2010 Издадени обични акции 1 јануари 2,014,067 1,998,204 Ефект од нова емисија на обични акции 232,329 - Ефект од конверзија на приоритетни акции - 10,474 На 31 декември 2,246,396 2,008,678




15. ПАРИЧНИ СРЕДСТВА И ПАРИЧНИ ЕКВИВАЛЕНТИ

во илјади денари 31 декември 31 декември 2011 2010 Парични средства во благајна 1,936,622 1,154,396 Сметка и депозити во НБРМ, освен задолжителна резерва во

странска валута 3,672,874 4,532,457 Тековни сметки кај домашни банки 15,474 6,201 Тековни сметки кај странски банки 2,086,379 1,527,938 Орочени депозити кај банки до 3 месеци 11,721,272 11,862,190 Благајнички записи до 3 месеци 5,089,597 1,098,337 Државни записи до 3 месеци 1,297,044 - Останати краткорочни високо ликвидни средства 6,402 5,258 Вклучено во парични средства и парични еквиваленти 25,825,664 20,186,777 Ограничени сметки 164,169 150,332 Задолжителни резерви во странска валута 3,480,192 3,223,332 29,470,025 23,560,441 Нивото на задолжителната резерва во странска валута што се чува во Народна Банка во износ од 3,480,192 илјади денари (2010: 3,223,332 илјади денари) е утврдена со Одлуката за задожителни резерви пропишана од Народната Банка. Овие резерви се пресметани врз основа на просечниот износ на депозити во странска валута во текот на еден месец. Приход од камата на овие резерви се пресметува со стапка од 0.1% годишно (2010: 0.1% годишно).

Сметки и депозити во НБРМ, освен задолжителни резерви во странска валута во износ од 3,672,874 илјади денари (2010: 4,532,457 илјади денари) претставуваат тековни денарски сметки во НБРМ. Приход од камата на овие резерви се пресметува со стапка од 2% годишно (2010: 2% годишно). Орочени депозити до 3 месеци во износ од 11,721,272 илјади денари (2010: 11,862,190 илјади денари) се однесува на депозити пласирани кај домашни и странски банки, со доспевање од 4 дена до 1 месец и со каматна стапка во опсег од 0.01% to 2.5% годишно. Благајнички записи до 3 месеци во износ од 5,089,597 илјади денари (2010: 1,098,337 илјади денари) се должнички хартии од вредност издадени од НБРМ со доспевање на 28 дена и со каматна стапка од 4% годишно. Државни записи до 3 месеци во износ од 1,297,044 илјади денари (2010: 0) се должнички хартии од вредност со клаузула во странска валута со период на доспевање до три месеци и со каматна стапка од 4.1% годишно. Ограничени сметки во износ од 164,169 илјади денари (2010: 150,332 илјади денари) претставуваат депозити за отворени банкарски акредитиви во име на комитентите на банката, колатерал за VISA Интернационал и MasterCard.




16. ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА ПО ОБЈЕКТИВНА ВРЕДНОСТ ПРЕКУ БИЛАНСОТ НА УСПЕХ

во илјади денари

31 декември


2010 Должнички хартии од вредност

Државни обврзници 7 9 Државни записи - 196,541

Вкупно должнички хартии од вредност 7 196,550 Сопственички инструменти 24,298 21,651 24,305 218,201

Државни обврзници во износ од 7 илјади денари (2010: 9 илјади денари) се однесува на структурни државни обврзници со каматна стапка од 2% годишно.

Останатите некотирани сопственички инструменти во износ од 8,958 илјади денари (2010: 6,332 илјади денари) се однесуваат на вложувања во отворениот инвестициски фонд КБ Публикум – Балансиран во износ од 5,388 илјади денари (2010: 6,332 илјади денари) и инвестиции во отворениот инвестициски фонд КБ Публикум – Паричен во износ од 3,570 илјади денари. Котираните сопственички инструменти за тргување во износ од 15,340 илјади денари (2010: 15,319 илјади денари) се однесуваат на вложувања во акции издадени од домашни банки во износ од 35 илјади денари (2010: 48 илјади денари) и вложувања во акции издадени од домашни нефинансиски друштва во износ од 15,305 илјади денари (2010: 15.271 илјади денари). Сите приходи од финансиските средства за тргување се признаваат како нето приходи од тргување.

17. ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА РАСПОЛОЖЛИВИ ЗА ПРОДАЖБА


31 декември


2010 Благајнички записи - 308,443 Сопственички инструменти 99,642 96,878 99,642 405,321 Исправка на вредноста (4,354) (4,366) 95,288 400,955

Вложувањата во сопственички инструменти расположливи за продажба во износ од 99,642 илјади денари (2010: 96,878 илјади денари) вклучуваат износ од 99,635 илјади денари (2010: 96,858 илјади денари), кои се однесуваат на вложувања во хартии од вредност издадени од финансиски друштва, со кои Банката се стекнала согласно позитивните законски прописи, како и вложувања во хартии од вредност кои Банката ги има купено на примарен пазар по основ на основачко вложување во капиталот на друштвата или на секундарен пазар. Со оглед на тоа што за овие вложувања не постои активен пазар, како и немањето на скорешни трансакции кои би можеле да се применат во одредувањето на објективната вредност, вложувањата во хартиите од вредност расположливи за продажба се искажуваат по нивната набавна вредност, намалена за исправката на вредност поради оштетување. Пазарот за овие хартии од вредност е непостојан и не е доволно развиен, така што објективната вредност не може веродостојно да се измери. Остатокот од делот на вложувања во сопственички инструменти расположливи за продажба се однесува на вложувања во загубари, во износ од 7 илјади денари (2010: 20 илјади денари), коишто Банката ги стекнала врз основа на законски прописи, а според кои побарувањата на Банката во друштвата беа трансформирани во трајни влогови, односно акции. Приход од должнички хартии од вредност се признава како приход од камата.




17. ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА РАСПОЛОЖЛИВИ ЗА ПРОДАЖБА (продолжение)

Движењето во исправката на вредноста е како што следи:


Годината која

завршува на 31 декември

Годината која

завршува на 31 декември

2011 2010 Состојба на 1 јануари 4,366 4,366 Оштетување (Белешка 12) - - Отпишани побарувања (12) - Состојба на 31 декември 4,354 4,366

18. ФИНАНСИСКИ СРЕДСТВА КОИ СЕ ЧУВААТ ДО ДОСПЕВАЊЕ


31 декември


2010 Државни обврзници 77,138 66,172 Државни записи 199,543 - 276,681 66,172

Државни записи во износ од 199,543 илјади денари претставуваат хартии од вредност издадени од Министерството за финансии на Република Македонија. Истите се со девизна клаузула, со рок на достасување од 3 до 6 месеци и носат камата по стапка од 4.1% годишно. Обврзниците издадени од државата во износ од 77,138 илјади денари (2010 66,172 илјади денари), вклучуваат Еврообврзница издадена од страна на Министерството за финансии на Република Македонија во износ од 66,234 илјади денари, со достасување на 8 јануари 2013 година и каматна стапка од 9.875% обврзници за старо девизно штедење, IV и V емисија во износ од 10,904 илјади денари (2010: 66,172 илјади денари) со период на достасување до 2016 година, кои носат камата по стапка од 2% годишно. Приходите од должничките инструменти чувани до доспевање се признаваат како приходи од камата. Вкупно тековниот дел на финансиските средства кои се чуваат до доспевање изнесува 204,753 илјади денари (2010: 55,394 илјади денари).

19. КРЕДИТИ НА И ПОБАРУВАЊА ОД БАНКИ


31 декември


2010 Кредити на странски банки 1,151,205 1,142,980 Кредити на домашни банки 300,315 21 1,451,520 1,143,001 (исправка на вредноста) (93,245) (92,702) 1,358,275 1,050,299 Вкупно тековниот дел на кредити и побарувања од банки изнесува 495,455 илјади денари (2010: 6,249 илјади денари). Кредити на и побарувања од банки вклучува пресметана камата во износ од 35 илјади денари (2010: 0 денари).




19. КРЕДИТИ НА И ПОБАРУВАЊА ОД БАНКИ (продолжение)

Движење во исправка на вредноста е како што следи:


31 декември


2010 Состојба на 1 јануари 92,702 1,095 Оштетување (Белешка 12) 543 91,607 Состојба на 31 декември 93,245 92,702

20. КРЕДИТИ НА И ПОБАРУВАЊА ОД ДРУГИ КОМИТЕНТИ


31 декември


2010 Население: - дозволени пречекорувања 1,443,058 1,456,884 - Кредитни картички 1,159,958 1,126,602 - Кредити 5,345,891 5,585,352 7,948,907 8,168,838 Нефинансиски друштва: - Големи 13,176,633 10,274,255 - Средни и мали 27,276,565 26,984,616 40,453,198 37,258,871 48,402,105 45,427,709 (исправка на вредноста) (5,430,427) (4,595,291) 42,971,678 40,832,418 Тековни 20,231,693 19,298,420 Нетековни 22,739,985 21,533,998

Кредити на и побарувања од други комитенти вклучуваат пресметана камата и останати побарувања во износ од 286,725 илјади денари (2010: 275,545 илјади денари). Движење на исправката на вредноста е како што следи: Население во илјади денари

Пречекорувања Кредитни картички Кредити Вкупно

Состојба на 1 јануари 2010 159,568 298,540 558,751 1,016,859 Дополнителна / (ослободување)

на исправката на вредноста (Белешка 12) 538 985 22,089 23,612

Отпишани побарувања (417) - (86) (503) Состојба на 1 јануари 2011 159,689 299,525 580,754 1,039,968 Дополнителна / (ослободување)

на исправката на вредноста (Белешка 12) 13,579 (5,023) (7,060) 1,496

Отпишани побарувања (773) (47) (2) (822) Состојба на 31 декември 2011 172,495 294,455 573,692 1,040,642




20. КРЕДИТИ НА И ПОБАРУВАЊА ОД ДРУГИ КОМИТЕНТИ (продолжение)

Нефинансиски друштва

во илјади денари Големи Мали и средни Вкупно

Состојба на 1 јануари 2010 624,019 2,811,922 3,435,941 Дополнителна / (ослободување)

на исправката на вредноста (Белешка 12) (68,649) 240,696 172,047

Отпишани побарувања (19,962) (32,703) (52,665) Состојба на 1 јануари 2011 535,408 3,019,915 3,555,323 Дополнителна / (ослободување)

на исправката на вредноста (Белешка 12) 23,151 837,091 860,242

Отпишани побарувања - (25,780) (25,780) Состојба на 31 декември 558,559 3,831,226 4,389,785

21. ВЛОЖУВАЊЕ ВО ПРИДРУЖЕНИ ДРУШТВА


31 декември


2010 КБ Прво Пензиско Друштво АД Скопје 51,700 51,700 Учество во резултатот за годината која завршува на 31 декември 71,683 47,757 Зголемувања - - Примени дивиденди (14,767) - 108,616 99,457


31 декември


2010 КБ Публикум Инвест АД Скопје 15,293 15,293 Учество во резултатот за годината која завршува на 31 декември (11,384) (7,149) 3,909 8,144




22. МАТЕРИЈАЛНИ ВЛОЖУВАЊА Во илјади денари

Земјиште и градежни објекти Опрема

Инвестиции во тек

Влог во туѓи основни средства Вкупно

Година завршена 31 декември 2009 1,168,973 276,983 179,543 11,622 1,637,121 Почетна нето книговодствена вредност 2010 1,168,973 276,983 179,543 11,622 1,637,121 Зголемувања 974 - 212,156 - 213,130 Пренос 187,137 118,832 (315,741) 9,772 - Пренос на нетековни средства кои се чуваат за продажба (белешка 26) (18,719) - - - (18,719) Расходувања и отуѓувања - (2,544) - (330) (2,874) Амортизација (белешка 11) (41,106) (127,067) - (4,628) (172,801) Крајна нето книговодствена вредност 1,297,259 266,204 75,958 16,436 1,655,857 На 31 декември 2010 Набавна вредност 1,769,789 1,094,116 75,958 40,176 2,980,039 Акумулирана амортизација (472,530) (827,912) - (23,740) (1,324,182) Нето книговодствена вредност за 1,297,259 266,204 75,958 16,436 1,655,857 Година завршена на 31 декември 2010 Година завршена на 31 декември 2010 1,297,259 266,204 75,958 16,436 1,655,857 Почетна нето книговодствена вредност 2011 1,297,259 266,204 75,958 16,436 1,655,857 Зголемувања - - 199,345 - 199,345 Пренос 83,982 90,996 (187,693) 12,715 - Расходувања и отуѓувања (10,512) (3,436) - - (13,948) Амортизација (белешка 11) (45,053) (111,352) - (6,046) (162,451) Крајна нето книговодствена вредност 1,325,676 242,412 87,610 23,105 1,678,803 На 31 декември 2011 Набавна вредност 1,839,480 1,134,016 87,610 49,630 3,110,736 Акумулирана амортизација (513,804) (891,604) - (26,525) (1,431,933) Нето книговодствена вредност 1,325,676 242,412 87,610 23,105 1,678,803

Обврските за набавка на материјални вложувања во 2011 година изнесуваат 1,032 илјади денари (2010: 4,301 илјади денари).




23. МАТЕРИЈАЛНИ ВЛОЖУВАЊА ДАДЕНИ ПОД ЗАКУП


31 декември,

2011 31 декември,

2010 На 1 јануари Набавна вредност 44,035 44,035 Акумулирана амортизација (4,099) (2,998) Нето книговодствена вредност за 39,936 41,037 годината која завршува во декември Почетна нето книговодствена вредност 39,936 41,037 Амортизација (белешка 11) (1,101) (1,101) Крајна нето сметководствена вредност 38,835 39,936 На 31 декември Набавна вредност 44,035 44,035 Амортизирана амортизација (5,200) (4,099) Нето книговодствена вредност 38,835 39,936 Објективната вредност на материјалните вложувања за 2011 година изнесува 63,210 илјади денари (2010: 64,500 илјади денари). Објективната вредност е определена од овластени специјалисти за валоризација со примена на методот на објективна вредност намален за трошокот за продажба.

24. НЕМАТЕРИЈАЛНИ ВЛОЖУВАЊА




2010 Набавна вредност Состојба на 1 јануари 207,220 170,476 Зголемувања 21,089 37,107 Расходувања и отуѓувања (251) (363) Состојба на 31 декември 228,058 207,220 Акумулирана амортизација Состојба на 1 јануари 137,731 113,612 Амортизација (белешка 11) 22,616 24,119 Состојба на 31 декември 160,347 137,731 Нето книговодствена вредност 31 декември 67,711 69,489 Нето книговодствена вредност 1 јануари 69,489 56,864




25. ОСТАНАТИ СРЕДСТВА




2010 Побарувања по основ на работа со кредитни картички 302,147 295,494 Сомнителни и спорни побарувања 103,435 56,389 Наплатени побарувања по преземени материјални вредности 91,172 47,708 Побарувања од КБ Прво пензиско друштво 14,407 19,175 Залиха на канцелариски материјали 13,428 15,848 Залиха на нумизматичка колекција 24,391 19,368 Побарувања по основ на провизии и надомести 20,416 18,375 Останата актива 36,402 70,413 605,798 542,770 Исправка на вредноста (115,773) (98,788) 490,025 443,982

Тековниот дел на останатите средства изнесува 455,560 илјади денари (2010: 395,381 илјади денари). Договорните приливи во идни периоди по основ на оперативен лизинг кои се прикажани подолу:

Во илјади денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 До една година 19,335 34,523 Од една до пет години 24,435 28,317 Над пет години - - 43,770 62,840 Движење на исправката на вредноста:


Година што завршува на 31 декември


2011 2010 Состојба на 1 јануари 98,788 69,289 Оштетување (белешка 12) 18,292 30,191 Отпишани побарувања (1,307) (692) Состојба на 31 декември 115,773 98,788




26. НЕТЕКОВНИ СРЕДСТВА ЧУВАНИ ЗА ПРОДАЖБА

Во илјади денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 Преземени средства врз основа на ненаплатени побарувања Земјиште 227,727 198,359 Згради 2,907,739 2,029,094 Стамбени згради и апартмани 178,223 89,668 Останато 233,835 49,615 3,547,524 2,366,736 Објекти чувани за продажба 18,719 18,719 3,566,243 2,385,455 До една година 3,566,243 2,385,455

Правната основа за стекнување на сопственост на имот – административна зграда на Македонија Табак во вредност од 480,326 илјади денари, стапила на сила врз основа на одлуката на судот од 8 август, 2005 година. Со оваа одлука имотот од 10,074 м2 бил пренесен во сопственост на Комерцијална банка АД Скопје. Со имотен лист бр.1142/657/3 од 23 септември, 2009, Банката станала сопственик на дел од имотот со површина од 7,500 м2. За другиот дел од имотот, за кој Банката не добила имотен лист, се води судска постапка во Основен Суд Скопје 2. Надзорниот одбор на 28 октомври 2010 година донел одлука за продажба на објектите чувани за продажба. Банката активно ги нуди овие средства на продажба.

27. ДЕПОЗИТИ НА БАНКИ

Во илјади денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 Депозити по видување Банки и други финансиски организации 272,136 251,576 Осигурителни компании 130,921 90,307 Орочени депозити Банки и други финансиски организации 699,857 1,387,515 Ограничени депозити Банки и други финансиски организации - 8,451 1,102,914 1,737,849 До една година 1,086,839 1,721,465 Над една година 16,075 16,384

Во депозитите на банки и други финансиски институции се вклучени обврските по основ на пресметана камата во износ од 4,720 илјади денари (2010: 8,067 илјади денари).




28. ДЕПОЗИТИ НА ДРУГИ КОМИТЕНТИ

Во илјади денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 Јавни институции Депозити по видување 220,232 239,920 Орочени депозити 55,187 99,466 Претпријатија Депозити по видување 11,230,952 11,270,030 Орочени депозити 4,241,833 2,698,102 Население Депозити по видување 11,819,334 11,434,906 Орочени депозити 36,654,393 30,753,863 Ограничени депозити Население 1,000,551 1,037,580 Претпријатија 820,269 502,913 66,042,751 58,036,780

Во депозитите на комитентите е вклучен износ од 400,132 илјади денари по основ на пресметана камата (2010: 375,313 илјади денари). Ограничените депозити во вкупен износ од 1,820,820 илјади денари (2010: 1,540,493 илјади денари) се однесуваат на депозитите на депонентите со кои се врши плаќање во странство, отварање на акредитиви, депозити пласирани за обезбедување на кредити и издадени гаранции и средства од предвремена отплата на кредитите. Тековниот дел на депозитите од другите коминтенти изнесува 62,421,875 илјади денари (2010: 55,827,317 илјади денари).




29. ОБВРСКИ ПО КРЕДИТИ

Во илјади денари 31 декември, 2011 31 декември, 2010 Краткорочни Долгорочни Краткорочни Долгорочни Домашни извори: Македонска банка за поддршка на развојот 36,440 371,657 22,414 439,565 Агенција за управување со средства 115,970 115,970 НБРМ 8,809 8,809 Странски извори кои се администрираат преку домашни финансиски и државни институции: Македонска банка за поддршка на развојот 5,231 2,196,935 3,787 1,666,683 ИЦДФ Тајван - 195 Министерство за финансии – Јавен издавач (поранешен Фонд за социјален развој при Советот на Европа) 134 77,125 122 92,475 Министерство за финансии – Земјоделски Дисконтен кредитен фонд (поранешен Европска инвестициона банка- ЕИБ) 138 19,853 181 39,705 41,943 2,790,349 26,504 2,363,402 До една година 901,613 - 549,983 - Над една година - 1,930,679 - 1,839,923 Во обврските по кредити е вклучен износ од 7,260 илјади денари (2010: 6,609 илјади денари) што претставува обврски по основ на камати. Како инструмент за осигурување на овие обврски, Банката има дадено меници. Тековниот дел на долгорочните кредити изнесува 859,670 илјади денари (2010: 523,479 илјади денари).

30. ОСТАНАТИ ОБВРСКИ

Во илјади денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 Обврски по основ на кредитни картички 298,010 297,907 Обврски за плати и бонуси 57,479 106,194 Обврски кон Министерството за финансии 34,981 22,773 Обврски кон добавувачи 38,122 14,829 Обврски за аванси 11,658 12,254 Обврски за дивиденди - - Провизии и надоместоци 7,859 4,426 Обврски за пензии и други користи на вработените 39,408 33,437 Останата пасива 23,591 23,842 511,108 515,662 До една година 474,209 483,027 Над една година 36,899 32,635




31. КАПИТАЛ

(a) Акционерски капитал Во илјади денари

Обични акции Приоритетни акции

Декември 31, 2011




Во број на акции На 1 јануари 2,014,067 1,998,204 - 15,863 Конверзија на приоритетни акции 15,863 - (15,863) Издадени акции во тековната година 265,000 - - - На 31 декември 2,279,067 2,014,067 - - Обичните акции се со номинална вредност од 1,000 денари (2010: 1,000 денари). Имателите на обични акции имаат право на дивиденда кога ќе биде објавена и имаат право на еден глас на Акционерското Собрание на Банката за еквивалент од 1 обична акција. Сите акции се рангирани подеднакво во однос на останатите средства на Банката. Бројот на обичните акции е пораснат за 265,000 акции во 2011 преку успешна јавна понуда – VI-та емисија на обични акции. Преку реализација на шестата емисија на акции, Банката обезбедила дополнителен акционерски капитал од 265,000 илјади денари и премија од 662,501 илјади денари или во вкупна вредност од 927,501 илјади денари. По оваа трансакција, акционерскиот капитал на Банката се состои од 2,279,067 обични акции, т.е. вкупна номинална вредност од 2,279,067 илјади денари. На 15 февруари 2011 била регистрирана новата емисија во Централниот Регистер на Република Македонија и акциите се пренесени на сметките на инвеститорите при Централниот депозитар за хартии од вредност АД Скопје. Подолу се прикажани акционерите кои имаат сопственост која надминува 5% од издадените акции со право на глас:

% акции со право на глас 31 декември, 31 декември, Акционери 2011 2010 East Capital Explorer Investments AB, Stockholm 10,0 -

Европска банка за обнова и развој

5,25

5,94

(б) Резерви

Во согласност со законските прописи, Банката е обврзана да издвои 15 проценти од нето добивката за претходната година во законска резерва, се додека нивото на резерва не достигне 1/5 од регистрираниот акционерски капитал. Законската резерва може да се користи само за покривање на загуба на минимално ниво. Кога законската резерва ќе го надмине минималното ниво, по покривање на сите загуби, таа може да се користи за распределба на дивиденди, врз основа на одлука на Собранието на акционери, но само ако за тековната година не е достигнат минимумот за распределба, како што е пропишано со Законот за трговски друштва или со Статутот на Банката.




32. ПОТЕНЦИЈАЛНИ И ПРЕЗЕМЕНИ ОБВРСКИ

(a) Вонбилансни ставки

Следната табела ги прикажува договорните износи на потенцијалните и преземените обврски од страна на Банката по категории:


31 декември, 31 декември, 2011 2010 Гаранции Во домашна валута 4,105,495 4,605,897 Во странска валута 3,555,938 3,463,442 7,661,433 8,069,339 Акредитиви 1,321,902 1,615,376 Неискористени лимити по кредитни картички 953,194 939,539 Неискористени дозволени пречекорувања по тековни сметки 1,998,993 2,191,855 Лимити на правни лица за исплата на плати 612,499 494,495 Вкупно 12,548,021 13,310,604 Посебна резерва за вонбилансни ставки (138,127) (133,702) 12,409,894 13,176,902

Движење на посебната резерва:




2011 2010 Состојба на 1 јануари 133,702 169,469 Нето нова посебна резерва (белешка 12) 4,425 (35,767) Состојба на 31 декември 138,127 133,702

(б) Судски спорови

Банката е инволвирана во законски постапки од своите секојдневни операции. На 31 декември, 2011 година, судските спорови против Банката се во вредност од 1,272,135 илјади денари. Во оваа сума не е вклучена затезната камата. Раководството на Банката смета дека конечниот исход од судските спорови ќе биде поволен, нема да резултира со материјална загуба од завршените спорови и не наменува средства за обезбедување на судските спорови до 31 декември 2011 и 2010.




33. ТРАНСАКЦИИ СО ПОВРЗАНИТЕ СТРАНИ

Во нормалниот тек на работењето, голем број на банкарски трансакции се склучени со поврзани субјекти. Тука се вклучени кредитите, депозитите и обврските по кредити. Износите на трансакциите со поврзани субјекти на крајот на годината се прикажани во табелата подолу: Биланс на состојба

Во илјади денари 31 декември, 2011

Придружени

друштва

Раководен кадар на банката

Останати поврзани

страни Вкупно Средства Тековни средства - 1,444 - 1,444 Средства за тргување - - - - Кредити и побарувања - - - -

хипотекарни кредити - 30,567 - 30,567 потрошувачки кредити - 33,094 - 33,094 побарувања по финансиски лизиг - - - - побарувања по факторинг и форфетирање - - - - останати кредити и побарувања 14,429 94,228 3 108,660

Вложувања во хартии од вредност 112,525 - 99,642 212,168 Останати средства - - - - Вкупно средства 126,954 159,333 99,645 385,933 Обврски Обврски за тргување - - - - Депозити 18,302 383,221 390,224 791,747 Издадени хартии од вредност - - - - Обврски по кредити - - - - Субординирани обврски - - - - Останати обврски - 2,470 - 2,470 Вкупно обврски 18,302 385,691 390,224 794,217 Потенцијални обврски Издадени гаранции - 13,154 42 13,196 Издадени акредитиви - 7,337 - 7,337 Останати потенцијални обврски 305 15,575 911 16,791 Вкупно 305 36,066 953 37,324

- - - - Потенцијални средства - - - - Примени гаранции - - - - Останати потенцијални средства - - - - Вкупно - - - -




33. ТРАНСАКЦИИ СО ПОВРЗАНИТЕ СТРАНИ (продолжение) Биланс на состојба (продолжение)

Во илјади денари 31 декември, 2010


друштва



страни Вкупно Средства Тековни сметки - 1,361 - 1,361 Средства за тргување - - - - Кредити и побарувања

хипотекарни кредити - 37,186 - 37,186 потрошувачки кредити - 33,293 - 33,293 побарувања по финансиски лизинг - - - - побарувања по факторинг и форфетирање - - - - Останати кредити и побарувања 19,195 120,992 76 140,263

Вложувања во хартии од вредност 107,601 - 96,878 204,479 Останати средства - - - - Вкупно средства 126,796 192,832 96,954 416,582 Обврски Обврски за тргување - - - - Депозити 10,863 295,308 394,002 700,173 Издадени хартии од вредност - - - - Обврски по кредити - - - - Субординирани обврски - - - - Останати обврски - 2,528 - 2,528 Вкупно обврски 10,863 297,836 394,002 702,701 Потенцијални обврски Издадени гаранции - 8,257 - 8,257 Издадени акредитиви - 10,362 - 10,362 Останати потенцијални обврски 286 14,419 836 15,541 Вкупно 286 33,038 836 34,160

- - - - Потенцијални средства - - - - Примени гаранции - - - - Останати потенцијални средства - - - - Вкупно - - - -




33. ТРАНСАКЦИИ СО ПОВРЗАНИТЕ СТРАНИ (продолжение)

Приходи и расходи кои произлегуваат од трансакциите со поврзаните страни

Во илјади денари Година што завршува на 31 декември 2011


друштва



страни Вкупно Приходи - 15,106 - 15,106 Приходи од камата 476 3,993 1,006 5,475 Приходи од провизии и надомести - - - - Нето-приходи од тргување - - 3,500 3,500 Приходи од дивиденда - - - - Капитална добивка од продажбата на нетековни средства 24,001 9,161 13 33,175 Останати приходи - - - - Трансфер помеѓу субјектите - - - - Вкупно приходи 24,477 28,260 4,519 57,256 Расходи 2,657 10,565 19,317 32,539 Расходи за камата - - 32,024 32,024 Расходи за провизии и надомести - - - - Нето-загуби од тргување - - - - Расходи за набавка на нетековни средства 146 (351) (83) (288) Исправка на вредноста на финансиските средства, на нето-основа 4,287 7,411 14 11,712 Останати расходи - - - - Трансфери помеѓу субјектите - - - - Вкупно расходи 7,090 17,625 51,272 75,987




33. ТРАНСАКЦИИ СО ПОВРЗАНИТЕ СТРАНИ (продолжение)

Приходи и расходи кои произлегуваат од трансакциите со поврзаните страни (продолжение)

Во илјади денари Година што завршува на 31 декември 2010


друштва



страни Вкупно Приходи

Приходи од камата - 16,252 - 16,252 Приходи од провизии и надомести 206 3,505 1,031 4,742 Нето-приходи од тргување - - - - Приходи од дивиденда - - 3,286 3,286 Капитална добивка од продажбата на нетековни средства - - - - Останати приходи 23,008 5,224 49 28,281 Трансфер помеѓу субјектите - - - - Вкупно приходи 23,214 24,981 4,366 52,561 Расходи

Расходи за камата 8,461 12,170 24,902 45,533 Расходи за провизии и надомести - - 30,416 30,416 Нето-загуби од тргување - - - - Расходи за набавка на нетековни средства - - - - Исправка на вредноста на финансиските средства, на нето-основа 44 (528) 4,368 3,884 Останати расходи 4,172 4,288 58 8,518 Трансфери помеѓу субјектите - - - - Вкупно расходи 12,677 15,930 59,744 88,351

Надомест за раководниот кадар на банката


Година што завршува на 31 декември,

Година што завршува на 31 декември,

2011 2010 Краткорочни користи за вработените и користи поради престанок на вработувањето 138,788 159,918 138,788 159,918




34. СРЕДСТВА И ИЗВОРИ НА СРЕДСТВА ПО РАБОТИ ВО ИМЕ И ЗА СМЕТКА НА ПРАВНИ ЛИЦА И ГРАЃАНИ


31 декември, 31 декември, 2011 2010 Банки и други финансиски институции 19,866 33,347 Правни лица 58,642 58,713 Физички лица 20,369 17,417 98,877 109,477 Банката управува со средства во име на трети страни кои се во форма на кредити на фирми за разни инвестиции. Банката прима приходи од надоместоци за обезбедување на овие услуги. Средствата управувани во име на трети лица не се средства на Банката и не се признаваат во извештајот за финансиската состојба. Банката не е изложена на никаков кредитен ризик поврзан со ваквите пласмани, бидејки таа не е гаранција за овие вложувања, сепак, има одговорност поверенички правилно да се справи и да ги инвестира овие пари на клиентот. Приходи и расходи на фондовите управувани во име на трети страни се ставени на товар на соодветните трети лица, а Банката нема одговорност во врска со овие трансакции.

35. ДАНОЧЕН РИЗИК

Управата за јавни приходи може во секое време да изврши надзор врз книгите и евиденцијата во рок од 5 години по поднесување на даночните пријави и може да наложи дополнителни даночни обврски и казни. Раководството на Банката не е свесно за дополнителните околности кои би можеле да предизвикаат потенцијални обврски по овој основ.




36. РЕКЛАСИФИКАЦИИ

Одредени износи од претходната година се рекласифицираат за да одговараат на прикажувањето во тековната година: Извештај за сеопфатна добивка Во илјади денари 31 декември, 2010

Повторно

искажани Претходно

пријавени Рекласифи-

кација

Курсни разлики, нето 175,487 145,296 30,191 Административни расходи (918,265) (812,071) (106,194) Останати расходи од работење (943,982) (1,057,934) 113,952 Исправка на вредноста на сомнителни и спорни побарувања

(281,690)

(251,499)

(30,191)

Данок од добивка (8,071) (313) (7,758)

- Биланс на состојба Во илјади денари 31 декември, 2010

Повторно

искажани Претходно

пријавени Рекласифи-

кација

Пари и парични еквиваленти 23,560,441 10,599,914 12,960,527 Благајнички записи - 1,098,338 (1,098,338) Заеми и кредити на други банки 1,050,299 12,912,488 (11,862,189) -

37. ДЕВИЗЕН КУРС

Позициите содржани во билансот на состојба се прикажани во националната валута и можат да се изразат во странска валута по официјалниот девизен курс, како што следи:

Во денари 31 декември, 31 декември, 2011 2010 1 EUR 61.5050 61.5050 1 USD 47.5346 46.3140

Ревидиран финансиски извештај МСФИ

Documents