Респираторен систем

Респираторен систем

Функција : Размена на гасови меѓу организам и надворешна средина

1 . Дишење ( respiratio) Белодробна вентилација – размена на гасови меѓу

надворешната средина и белите дробови Дифузија на гасовите – размена на гасовите меѓу

белодробните алвеоли и крвта Транспорт на кислород во клетките и пренесување на

јаглеродниот диоксид од клетките до белите дробови преку циркулаторниот систем

Клеточно дишење – искористување на кислородот во оксидативни процеси во клетката и ослободување на јаглероден диоксид

2. Градба на респираторниот систем

I. Спроводни дишни патишта Нос(nasus) - носна празнина – cavum nasi Голтка – pharynx Грклан – larynx Дишник – trachea Бронхии и бронхиоли Бели дробови – pulmones

II. Дишен дел - алвеоли

Нос – носна празнина – cavum nasi Ноздри – отвори на носот Носна преграда Две носни празнини Мирисен епител во заден горен дел на носната

празнина Три носни школки - choani Слузница – мукозна мембрана ( трепчест епител,

мукозни жлезди и мрежа од крвни капилари) Функција – затоплување на воздухот,

навлажнување на воздухот, елиминирање на туѓи честички, kомуникација со надворешна средина преку парните носни отвори и комуникација со голтката преку хоаните

Носна коска

Носна рскавица

Носна празнина

Мирисна мембрана

хоани

Грклан( звучна кутија) - larynx Помеѓу голтката и дишникот Градба:

- рскавични елементи од кои најголема е штитовидната рскавица – (адамово јаболко), парна лажичеста рскавица, прстенеста рскавица и капаче на гркланот – epiglottis- слузокожа која го обложува гркланот - парни набори на слузокожата – гласни жици со чие треперење се произведува гласот

Функција- спроведување на воздухот, формирање на гласот( гласни жици), затворање на епиглотисот со што се спречува храната да дојде до дишникот.

Дишник -trachea

Градба : полупрстенести рскавици поврзани со сврзно ткиво и слободни краеви поврзани со мускули кои го менуваат дијаметарот при контракции

Обложен со слузокожа со трепки Функција – спроведување на воздухот,

заштита од туѓи честички (епителот со трепки и влажната слузокожа) преку исфрлање на секрет.

Figure 15-5

Бронхии

Се одвојуваат од душникот во долниот дел и навлегуваат во белите дробови

Лева и десна бронхија која е со поголем дијаметар

Бронхиите се разгануваат на бронхиоли кои завршуваат со најмалите завршни бронхиоли со пречник од 0,5 – 1 мм. кои завршуваат со белодробни меурчиња - алвеоли

Бели дробови - pulmones

Сместени во градната празнина и одделени од стомачната празнина со мускул - дијафрагма

Изградени од сунѓересто еластично ткиво Десното белодробно крило има три резни-лобуси,

а левото белодробно крило има два резна. Обвиткани се со дволисна белодробна кошулка -

плевра ( внатрешна која ги обвиткува белите дробови и надворешна која ја обложува површината на градната празнина и дијафрагмата), помеѓу нив има простор исполнет со течност.

II - Алвеоли

Места каде се врши размена на гасовите во белите дробови

Изградени од еднослоен плочест епител Обвиткани со крвни капилари Број на алвеоли 300 000 000 кои ја

зголемуваат внатрешната површина за допир со воздухот ( 70 – 100 м2 приближно на површина едно тениско игралиште

Внатрешните ѕидови се постојано влажни

Белодробна вентилација

Ритмички движења на градниот кош – движење на водухот кон белите дробови и надвор од нив

Фази во белодробната вентилација:- вдишување – инспириум ( 0,5 л воздух)- издишување – експириум Белодробна фрекфенција – број на

респирации во минута – 12 до 15 и 20 пати Органи кои учестуваат во белодробната

вентилација: граден кош, ребра, меѓуребрени мускули, дијафрагма

Промени при вдишување:- дијафрагмата се израмнува- контракција на меѓуребрените мускули и подигање на ребрата и проширување на градниот кош- намалување на внатрешниот притисок- белите дробови се полнат со воздух

Промени при издишување:- движење на дијафрагмата нагоре- релаксација на меѓуребрените мускули- ребрата се движат надоле- намалување на волуменот на белите дробови- белите дробови се празнат

Витален или белодробен капацитет : максимално количество на воздухот што може да се издише од белите дробови по едно длабоко вдишување. Возрасен маж – 4,6 л, кај жена 3,2 л.

Дифузија на гасовите низ мембраните

Размената на гасовите се одвива преку алвеоларната и клеточната мембрана по пат на дифузија врз база на разлика на парцијалните притисоци на кислородот и јаглеродниот диоксид

Парцијалниот притисок на О2 во алвеоларниот воздух е поголем од оној во крвта при што тој дифундира во крвта, а за CО2 е обратно , тој дифундира од крвта кон алвеолите.

p O2 O2 pCO2 CO2

Вдишен атмосферки воздух

21,1кРа 20,9 % 0,03 кРа 0,03%

Издишан воздух

16,6кРа 16,4% 4,1кРа 4,1%

Алвеоларен вздух

14,1кРа 14,0% 5,1кРа 5,2%

Во крвни садови

13,3кРа 13,1% 5,3кРа 5,3%

Во клетки 2,6кРа-5,3кРа

2,6%-5,3%

6,0кРа-8,0кРа

5,9%-7,9%

Парцијалниот притисок на О2 во крвта е повисок одколку во цитоплазмата на клетките и тој дифундира преку клеточната мембрана во клетките

CО2 се добива како продукт на клеточното дишење при што неговиот парцијален притисок во клетките е поголем што е причина тој да дифундира од клетките во крвта.

Транспорт на О2 се одвива преку еритроцитите – оксихемоглобин 97%, а остатокот се транспортира преку крвната плазма белодробни капилари

ткива

HbО2оксихемоглобинHb + О2

Транспортот на CО2 кој се создава во ткивата и се пренесува до белите дробови во најголем процент се остварува преку крвната плазма како јаглеродна киселина ( бикарбонатен јон).

H2О + CО2 H2CО3 H + HCО3

H + HCО3Белодробни капилари

H2CО3

H2О + CО2



Plasma

Alveolarair

space

Red blood cell

Pulmonarycapillary

O2

O2

O2

O2Hb

Hb

O2 pickup



Plasma

Alveolarair

space

O2 pickup O2 delivery

Systemiccapillary

Red blood cells

Pulmonarycapillary

O2

O2

O2

O2Hb

Hb

Hb O2


Figure 15-14(b)1 of 7

CO2 delivery

H+

Hb

CO2 pickup

Systemiccapillary

Pulmonarycapillary

Chlorideshift

CO2 CO2

CO2

CO2

Hb

Hb

Hb

H+ + HCO3–

HCO3–

Cl–

H2CO3

H2O

Hb

HCO3–

Cl–H+ + HCO3–

H2CO3

H2O

H+Hb

CO2Hb

Hb CO2

CO2


Figure 15-14(b)2 of 7

CO2 pickup

Systemiccapillary

CO2

CO2

Регулација на респирацијата

Мозочни центри во продолжениот мозок и мостот на Вароли

Во продолжен мозок се центрите за вдишување и издишување

Во мостот на Вароли е пнеумотаксичниот центар кој со дејствување на центарот за експириум ја регулира фрекфенцијата на дишењето и должината на траењето на инспириум

Главен фактор кој дејствува на механизмот на респирација е концентрацијата на CO2 во крвта- зголемена концентрација на CO2 во крвта ја намалува рН реакцијата со што се стимулира респираторниот центар во мозокот кој ја стимулира дијафрагмата и градниот кош со што се забрзува белодробната вентилација.

Втор фактор кој го регулира дишењето е концентрацијата на O2 кој преку хеморецепторите во каротидната артерија(главена) и аортата потикнува импулс за активирање на респираторниот центар

Рецепторите во гркланот и дишникот можат да влијаат на интензитетот на дишење со рефлексна реакција на кашлање

Респираторен систем

Documents