საქართველოს ისტორიის ნარკვევები 2

421
საქართველოს ისტორიის ნარკვევები . 2. შესავალი 1. ადრეფეოდალური ხანის საქართველოს ისტორიის ძირითადი პერიოდები საქართველოს ისტორიის ნარკვევებისმეორე ტომი ეძღვნება საქართველოს ისტორიას IV საუკუნიდან X საუკუნის მიწურულამდე; ეს საუკუნეები ქართულ საბჭოთა ისტორიოგრაფიაში ადრინდელი ფეოდალიზმისან კიდევ ადრეფეოდალურ ხანადიწოდება. საქართველოს ისტორიის ადრეფეოდალური ხანა აღსავსეა დიდმნიშვნელოვანი ისტორიული მოვლენებით როგორც ქვეყნის შინაგანი სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების, ასევე საგარეო-პოლიტიკური ურთიერთობის თვალსაზრისით. სოციალური და ეკონომიკური განვითარების მიხედვით IV-X სს. საქართველოს ისტორიაში არის ადრინდელი ფეოდალური ურთიერთობის ჩასახვის, გამარჯვებისა და განმტკიცების ხანა. დიდ სოციალურ და ეკონომიკურ გარდაქმნებს, რომლებიც ამ ხანისათვის არის დამახასიათებელი, თან სდევდა მნიშვნელოვანი ცვლილებები ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებასა და კულტურაში ქრისტიანობის სახელმწიფო სარწმუნოებად გამოცხადება, მეფობის გაუქმება, ერისმთავრის ხელისუფლების წარმოქმნა, ადრეფეოდალური დაქუცმაცებულობა, ფეოდალური სამეფო-სამთავროების წარმოშობა და ბრძოლა ამ ახალ ფეოდალურ ერთეულთა გაფართოება-განმტკიცებისათვის, რაც თავის მხრივ ქვეყნის გაერთიანებისათვის ბრძოლას ნიშნავდა. ეს ხანა საქართველოს ისტორიაში აღსანიშნავია აგრეთვე საგარეო ურთიერთობის მხრივაც: ეს არის ხანა ქართველი ხალხის თავდადებული ბრძოლისა სასანიდების ირანისა თუ აღმოსავლეთ რომის (ბიზანტიის) იმპერიის აგრესიასა და არაბთა მფლობელობის წინააღმდეგ. აი, ასეთი ძირითადი ნიშნებით გამოიყოფა ეს საუკუნეები ცალკე ხანად საქართველოს ისტორიის პერიოდიზაციაში; ქვეყნის ისტორიის ამ მონაკვეთს თავის მხრივ განვითარების განსხვავებული პერიოდებიც გააჩნია, რომელთა ძირითად ნიშნებზედაც ჩვენ ქვემოთ შევჩერდებით. საქართველოს ისტორიულ მეცნიერებაში ადრეფეოდალური ხანისცნება ჩვენი საუკუნის 30-იანი წლებიდან შემოდის და მტკიცდება [1] ; მაგრამ, ფეოდალური ხანის საქართველოს ისტორიის პერიოდიზაციას მაინც თავისი ისტორია აქვს და მასზე მოკლედ შეჩერებას საჭიროდ მივიჩნევთ. ფეოდალური ხანის ქართული ისტორიოგრაფია არსებითად საქართველოს ისტორიის ორ მეფობის წინა და მეფობის პერიოდად დაყოფით დაკმაყოფილდა [2] . ფეოდალური ისტორიოგრაფიის მიხედვით, საქართველოს ისტორია მთლიანად, ძველი წელთაღრიცხვის III საუკუნიდან მოკიდებული, მეორე (მეფობის) პერიოდში ექცეოდა. საქართველოს ისტორიის ასეთი ზოგადი პერიოდიზაცია გაბატონებული იყო XIX . მეორე ნახევრამდე. საქართველოს ისტორიის პირველი მკვლევარი

Upload: levan-ramishvili

Post on 31-Oct-2015

11.648 views

Category:

Documents


6 download

DESCRIPTION

საქართველოს ისტორიის ნარკვევები : 8 ტომად / [სარედ. კოლ.: გ. მელიქიშვილი (მთ. რედ.), ი. ანთელავა, ვ. დონდუა და სხვ.] ; საქ. სსრ მეცნ. აკად., ივ. ჯავახიშვილის სახ. ისტორიის, არქეოლოგიისა და ეთნოგრაფიის ინ-ტის სამეცნ. საბჭო - თბ. : საბჭ. საქართველო, 1970 - ; 23სმ. ტ. 2 : საქართველო IV-X სს. / რედ. შ. მესხია - , 1973 - 421 გვ.

TRANSCRIPT

  • . 2.

    1 .

    IV X ; .

    - , - .

    IV-X . , . , , , , , , - -, .

    : () .

    , ; , .

    30- [1]; , .

    [2].

    , , III , () .

    XIX . .

  • . , , , . . 1469 [3].

    [4], [5], [6] XVIII XIX . .

    . . ( ) . . XIX . 70- , . . , . , IV . , : (, . .) XV . , [7]. , . . , IV-X ., : ) ; ) ; ) ; ) ; ) ; ) III- [8].

    , , , . . . , . . , , ; ; , (. . ) . . IV , .

    , . , , .

    . , . , , , X .

    , , . , X .

  • [9]. X . , . , , . , , IV-X , .

    XX . . . (1906.) , .

    . X . : I. , . . V , , II. , X . . , . : ) ) [10]. , . , ( III )[11]. , , , V . X . .

    . , , . . , XIII . , . , XIII [12]. , (IV-X .) . , XI-XII , .

    , , , , , , , ; - , .

    , . , . , . . , , , ( ), . ,

  • .

    * * * .

    . , - , .

    . ( XV . ), , : , . , IV-X ., . , (IV-VII .), (VI-IX .) (X . )[13]. , . () X . .

    , - , . - .

    , - , , . . . . IV-X . .

    . , , . , , [14]; . . IV . . , IV-VI . ; , , VI : - , , . , . [15]. VI-VIII . IX-X .

  • - [16].

    IV-X . . 1932 , , 1943 .

    . . , , . , IV-X . . , , , , . , , . , , , , .

    . . , . , : VI X . , X . XII . XIII XIX . 60- [17].

    , VI-X . ( ) . . , , VI-VIII IX-X . , , , , , [18]; X , [19].

    . (VI-X .) . , .

    , , , , , , , .

    , IV-X . . ., . . ,

  • : 1. VI-VII , 2. , VIII-X , 3. [20]. , . VI-VII . . (VIII-X) , : . , [21]. , (VIII-X) (. ) , .

    , . . , .

    , . , , , , , . , , , , , , , , .

    * * *

    ; , , , . , .

    - , , , .

    - , , .

    - , . . . , ,

  • , IV . , , , - - [22]. - ( ) , . .

    , , . -, , -.

    , IV , [23]. . IV .[24]

    IV . (), () . , , . , . , , () .

    , . , ; , , , . , .

    , .

    , IV , , - , . , , , , .

  • , X . , . , IV-VI , , .

    - . V -, , ( ).

    IV-VI ; () : ( ) [25]. , IV-VI ., - , .

    IV-VI . , , , . , . ( , .), , .

    - , - : IV-VI ., - , .

    , , () .

    IV-VI . , , , , . , , , [26].

    VI . VI , IV-V . . VI .

  • .[27] . - -. , [28]. . , , .

    , ( ) VI . : , [29]. , . , , [30].

    VI . . , VI . . . : ... , VI-VII . , , , VI . , VII . , . ., , VIII . [31]. , VI . . , . . .

    , , ; , , , , [32]. , VII . - .[33]

    , . , , ; , , , . , ,

  • . [34] . , , [35]. VII . [36] . . , , , , . , : (., )[37], (., , ).

    , , VIII . , -, , . . , [38]. VI-VII . , , . , VII , [39].

    , , , , . , VI , , VIII . , - , . . .

    , VI [40]. , , , VIII . , . . , .

    - . , (VI .-VII . . ). , . . , , - ; , .

  • VII . . , . (653 .) VIII . 40- , , .

    VIII . . . , , [41]. .

    VIII . , , - . . : , , , . VIII . , - . , VIII . 40-50- [42].

    , , 6-7 [43]. , : . , , . VIII . IX . , , , VIII . , .

    , VIII . ; ; , , , .

  • , , VIII . . , VI VIII . , [44].

    VIII . , , , , , , , - , - , , .

    , , ( ). IXX . - -, , . - . , .

    , . , [45].

    , , , , - . , , , , , , , [46].

    , . X . [47].

    - , , , - , . , . .

  • , - .

    , . . . - , , . , , - - - .

    X . , - . , , , , , - . , , , ... : ... [48].

    , , , , , . , , , , , . , , , . - , .

    IX-X : ... -10 , [49].

    VIII . 40- () . , ; : () () ; ( ) , .

    .

  • , . , , IX-X . . .

    , , , , - .

    , , .

    - . , , , , .

    VIII . . - , - , .

    , () , ( , , ), . . , . , V-VI , . , VII . , , , [50], [51]. , , , , , . , . VI-VII

  • , , (. , , , , ) [52].

    , (VI VII .) , , . .[53]

    , , . , VIII . , .

    [54].

    , VII VIII . . , , , .

    , VIII . , IX X . - , -. - [55]. , .

    , , , , , , .

    , . , - .

  • , , , , . X . .

    [1] . , , ., 1933 (. , II, ., 1952);

    , , ., 1937 (. , I, ., 1949) [2] . , ( .

    , , ., 1966, . 119-130). [3] , , ., 1941, . 12. [4] , , ., 1893, . 23 .; . ,

    , , 14, . 46 . [5] , , ., 1848, . 48. [6] . . , , 1895. [7] . , , . [1, ., 1865, . 1 . [8] . , , , . II-III, , 1871, . I-II; 1-

    86; 1-88. [9] . , , ., 1889. [10] . , , I, ., 1906, . 9-15. [11] , . VII. [12] . , , ., 1910, . 6-7. [13] . , , I, 1928, . 198. [14] . , , , I, . 170. [15] . , , , I, . 127. [16] . , XIII ,

    , II, . 422-423. [17] . ,

    , , 1954, 6, . 125. [18] . , , I,

    , 1958, . 121. [19] , . 137. [20] . ,

    , , 94, ., 1963, . 132. [21] , . 130 [22] . , , , I, 193-201;

    279-288. [23] . . , , .. 1959, . 5. .

    , , 1958, .73-75. [24] . , , , I,. 212-

    275. [25] . , , , I, .289. [26] . ., , I, . 104 [27] . 105. [28] . , , , I,. 99. [29] , . .

    , ., 1949, . 58 [30] . , . , I, . 295. [31] . , , , I, .88-89. [32] , , , I, 221.

  • [33] , . 226 .. . , , , I, .19

    [34] , , , I, . 222, 226. [35] . 221. [36] . 226. [37] . , . , .,1968, . 171-174. [38] , . 240-241; . , ,

    , I, . 89. [39] , . 175. [40] . , , , I, . 1. [41] . , ,

    , 1949, II, . 68. [42] . ., , I, . 120. [43] , . 241-242. [44] . VI-VIII .

    ( ) , , , (. , I, . 121-122, 129). . , ( ), , , . . . . (., . . , . , , . . 1951, 2, . 57-58) , (. . ) .

    [45] . ., , I, . 120. [46] . . , , .

    68. [47] . . , , ., 1962, . 28.

    . [48] . , -13 ,

    , II, . 423. [49] . , -13 ,

    , II, . 421. [50] , . 173. [51] , . 175. [52] . . , , ., 1906, 57-58; . ,

    () , ., 1910, . XV [53] , . 186. [54] . . , , 1913, . 57; .

    , , ., 1936, . 4-9; . , - , 1965, . 55.

    [55] . , , , II, . 306.

    2 .

  • . , .

    IV-X . , . , , , , .

    , [1]. ; , , , IV-VII . . , , , , , , , ., , , , , . , [2].

    - , XI . : , [3]. , , IV V . . , [4] .

    , , , .

    , , . XI . , [5]. V . VIII . 40-50- .

  • , [6], . , . , () , - V-VIII . .

    XI . , , [7]. (., XVII . ) [8]. , , , .

    , , , VI , XI . 40- . , VI-X . . . , , [9].

    , , -- VII-IX , . . . , . . , , [10].

    XI . , . , , [11] , VIII . XI . 80- . VIII-X . , , . - , .

    , , . [12]. ,

  • .

    , , , , . , , IV-X . , , , , .

    , , ; , , , , , , .

    , .

    , , . . , , , , , .

    , , [13], V . 80- , , , - . , V . [14].

    V . , VI . , [15], , , , , VI . , . (

  • , , ; - .).

    , VIII . 40- ; [16]. , , , , . , VIII . . VIII . .

    , IX . [17], , (853 .) . , . , [18].

    X . , [19]. 914 , () . X . - .

    , IX-X . . ; - , [20]. , , , . [21]. [22].

    - . , 950 [23], VIII-IX . -,

  • - - .

    , , VIII-IX . , .

    , , [24] , : , , , [25] .

    , [26], [27], IX . [28] .

    , . , . , , . , , , , , , , , .

    , , , VI . , , .

    ., VI . VII . , [29]. , , . , [30], .

    - -. , . ., 853 . , , [31]. X . , ,

  • , , , [32]. , , .

    * * *

    , . .

    . IV-V . , , . () . , , V . , , , , , , .

    V . , , , [33] , , () 348 443 .

    , , [34], IV . V . .

    , , V . [35]; , . , , . ,

  • , - [36].

    (V . .) [37], 319 384 , .

    V . , V . V . , , , (480 .), 482-484 . .-. . [38].

    V . , , - . , V . 70- . , , , , , [39].

    VII . [40]. - VII . . . [41].

    - X . , - [42]. , , , . - - .

    , VII-VIII . , , - : . , , ,

  • . [43].

    , , VIII . [44]. X . [45] .

    , IX-X . X-XI [ 4 6 ] , [ 4 7 ] , [ 4 8 ] .

    , IV-X . . , , . , , , , , .

    * * *

    , . , . ., IV . ; IV . , , V . . V . . , [49].

    , , - .

  • . () . , , VI . - . () VI . , , , . , - , . . , , , , , [50].

    VI . . VI . , . 552-558 [51]. , , .

    VI . , 558-582 [52]. VI . , , , [53], [54] .

    VII . VIII . IX . , . , 284 IX . , , VII-VIII . , , , [55].

    - , IX . . . [56]. , - IX . , ,

  • . , ( ) [57].

    IX-X . X . , , , , [58].

    , , . I-IV . .

    , , , . , IV-V . . VII-IX . , , , ; IX-X . , , . [59].

    * * *

    .

    , , , , .

    .

    , , , , , .

    IX , .

  • [60] , VIII-IX . , . ., [61] - . . . , (XIII .) , [62].

    , , : , .

    , 50000 .

    , , (., IX . ), . ., , - 118, - , - , X . , 119.

    , , , , VIII-X . .

    * * *

    , , .

    , , , , , .

    - . (, .) (, , , , , , ) IV , . ., (.

  • .), IV-V . VI-VIII , , , V , , ,VI .

    ( ), , , IXX .

    , .

    , , , , . , - . (. , . III, 1) .

    [1] . , , ., 1890, . 1-32 (

    ), , I, . , . 81-98.

    [2] . . , , . 27. [3] . ,

    . , . I, ., 1955, . 1-71; 72-138. [4] , . 126. [5] , I, . 139-224. [6] . , , ., 1945, . 187. [7] - ,

    , . , ., 1949. [8] , 1, . 272 387. [9] . , , . 194. [10] . , , . 193. [11] , 1, . 249-317. [12] . , , . 206. [13] , 1, . 11-29. [14] . . ,

    , ., 1966, . 30. [15] , 1, . 30-45. [16] , 1, . 46-81. [17] , . 164-172. [18] . , , . 81. [19] , I, . 172-183. [20] , I, . 319-337.

  • [21] . , , , II, . 438-448; . , , , 1968, 2, . 129-146.

    [22] . , , , 127, ., 1968, . 197-215.

    [23] . , , ., 1954, . 10. [24] , II, 1967, . 9-37. [25] , I, . 191-248. [26] , . 98-163. [27] , I, . 183-185. [28] . , , I, 1892, .

    313-332; . : . , ; .. , , .., . VII, , 1911; . , ; . , , ., 1969; . , , ., 1935; , . I, ., 1955; . , .

    [29] . , , ., 1935, . 25. [30] . , II, . , 1965, . 3-5. [31] . . , . . , . ,

    . I, . III, 1912, . 279. [32] . , 1917 . ,

    ., 1960, . 48. [33] .

    ( ) 1941. . , , . . . . - , ., 1962.

    [34] . , , ., 1935, . 157-195. [35] , . 89-106. . . , , . I, ., 1948,

    . 141-149. [36] ,

    ( ) 1909, . : . , . , ., 1920; . , , , I, ., 1961, . 69-73.

    [37] : , . . , ., 1953. : ( ) 1913.

    [38] .-. , ., 1962. [39] , . .. , .,

    1893. [40] VII ., , .

    , ., 1877. [41] . ,

    . , ., 1968. [42] ( ) 1871. [43] ( ) 1939. , . , .,1939. [44] ( ) 1887. , VIII ,

    . , ., 1862. [45] ( ) 1860. , X ,

    . , ., 1897. [46] , ,

    , . , ., 1965.

    [47] ( ) 1917. ., 1917. [48] ( ) 1913. 1885. , XI

    , . , ., 1864.

  • [49] , , . I, . . , ., 1961.

    [50] , , . II, . , , ., 1965, . 38-212. [51] , . III, .

    , ., 1936, . 23-187. [52] , . 202-251. [53] , . III, .

    , ., 1936, . 252-300. [54] , IV, . I, . , ., 1941, . 17-37. [55] , . 70-117. [56] , IV, . II, . , ., 1952, . 123-202. [57] , . 7. [58] , . 224-300. [59] . , , ., 1951. [60] , ; . ,

    , ., 1949. [61] , ; .

    , , . . . , , 1927. [62] ,

    . , ., 1964, . 39-40. 118 , - , ,

    . , ., 1937, . 4, 15. 119 . , . XXXVIII, . 56,

    8892.

    3 .

    XVIII . . , 120, (, ) . , , . , , - . . , - . , ,

  • , , .

    , XVIII . , , , . XIX . . , , , , , . , , ; . , , , . , , , . , , . . , , . . 1855 . , , () , 121.

    . . , . , . , . . - , . ., , 122 .

    XIX . , , . XIX . 80- , . ,

  • , 123. . 124. XIX . , . . , . , , - . , XIX . , (. , . , . , . , . , . .).

    , , , , . , . , , . , 125 , 126 . , , , (), - .

    . - . ., 127; ; , .

    , -, .

    . IVX . . , .

    IXX . . , . , . . ,

  • , . .

    . . , , , . 128, , .

    , . , , . 129. , .

    . IVX . . ( ), IVVIII . , - , .

    , . , , - , , . . .

    , VII X . , , , . , - VIII . , . .

    . . , , 130. , .

  • . . IXX . , , 131.

    , . . . .

    . . . , . ; . IVX . , , , , , - .

    , . 132, (I-IV .), .

    , . , , , , , . - . .

    , . 133, VI . ; VI . , . , 134. , ... ()

  • 135. . , ( ), , ( ) , .

    . , , - .

    , VIIIX . . 136, .

    . , . . - , , , , - , .137 , . , .

    , . , .

    . , ; . , , , 138. , . , , , , 139.

    . II- , , 140. .

    . - ;

  • ., . VIIIX . ( , - , ) . , , , , ( ) 141. . ( ), .

    : , , . 142.

    . ; ; - , - (, ), 143.

    , . .

    IVX . - . 144. , (. , . , . )145, , .

    . . , , , , . , . , . , . , . 146.

    - . , , . , . , . , . , . [147]; , (, ) , ,

  • . , , .

    , , . . - , , .

    . , . , . , . , . , . , . , . [148].

    . . , . , . [149] , VX . , , , . ;

    , , , ; , .

    120 . , , , II, . 449-463. 121 , , . I, . 87-92 . 122 . , , . II, . 71-81; . III, . 1-7 . 123 . . , , 1873, . 10. 124 . , , . V, , ., 1927, .

    202-203. 125 . , , . 54 135. 126 . . , . 127 . . , , . 168177; 205217; 222230 .;

    . . , , , 1950, . 141 . 128 . , , ., 1916,

    , 1945. 129 . . , , .,

    1905, , , ., 1907 . 130 . . , , II, . II, ., 1929, .

    388 , . 131 . , IX-XIII

    , ., 1934, . 1 6. 132 . . , , I, . 131-295.

  • 133 . , , I, . 1-127. 134 , . I. 135 , . 126. 136 . , , II, . 342-411. 137 . . :

    (, II, . 322-341); (, . 434); (, . 438-447); - , , 18, 1950, . 69-85; , . , 1948, - III-VI, . 86-161.

    138 . , , , . II, 1956, . 87-130.

    139 . , , , I, 1949, . 39-56. 140 . ., , I, . 120-121. 141 . ., ,

    , . III, 1953, . 68. 142 . , , ., 1959; . . ,

    , , 1941; . , , , . I, 1924; . . , , 1912.

    143 . , , ., 1963; , , , II, 1951, . 185-201; , , , . 30, 1954, . 159-164 .; , IX-X . , , II, ., 1959.

    144 . , , ., 1961.

    145 . , , , 1964, . V; , , , . 113, ., 1965; . . , , , 1959; , I, , 1960; . , , 1970; , - , , . 35, ., 1964 .

    146 . . , , ., 1959; , IXXIII ., , II, 1955; , , ., 1962; . , . , . , . , , 1958; . , , , I, ., , , , XXVII, 1957; . , , ., 1958; , , ., 1964; , , I, 1968; . , , ., 1965; . , IVVI . , , 1965, 3; , , , XI, 3, 1966 .

    [147] . , , ., 1949; - . IIV ; . , VI ., , 26, 1944; . , - , , . , 1956, 1; . , , ., 1954; . , VI-VIII ., , 1960; . , , . . . , I, 1961; , - , , 1959, 73 .

  • [148] . , - , ., 1928; . , - IX-X ., ., 1945; . , - , , 57, 1953; , , ., 1962; . , , , V, 1959; . , , ., 1963; . , , ., 1965; . , , ., 1968; . , , ., 1959.

    [149] . , , I, 1960; . , , ., 1936; . . , , ., 1947; , , ., 1959; , , ., 1959;

    . , , I, ., 1944; , , ., 1960 .

    () IVV

    1. IV . .

    IV -

    . , . , , . , , . , , . . IV .

    : , III , . , . .

  • . , , . , (224-241) , , . 230 . , . I- (241-272) . 260 . . , , . - (Shahanshah i Eran u Anaran). , , . , , , , .

    . 80- . (282-283) , , . , , 283 . , , . , , .

    - , 287 . , , . II .

    296 . , . . [1] . 25000- . . , , . 298 . , . , .

    ( - ) , , . , , . . . , , . , , , , ,

  • . , -[2].

    : . . , , . , , , , , , . , , .

    . , . , , , , . . , . - . - . . , , , . , . .

    .

    , . , , . , , . . (224241) , , (, ) IIIIV . , , , [3]. , , , , , , .

    , , , V . . , IV . 60- .

  • . . : , , , . , . [] , , , , , [4]. , , . , , [] . , , IV . 6070- , , , [5].

    , , .

    , IV . , . . , , . , , . , 287 . , , 298 . . , .

    , , [6], . , . , , [7], , , , , , .

    , . , - . , 35-36 , . . 251263 [8], , , , IV . 60- . , (306337) III- (287/298-330) . , : , , , ,

  • , . - 296297 , , . , , .

    , , : , . , , , (), () . , , . , , , , , . . .

    , . - . , ; ; [9]. , , , , . , , , . , . , , , , : : , ; , [10].

    , , . .

    . , . , , . . ,

  • . - , .

    * * *

    - . , IV . , . , , , , , , . V . . , .

    : . . . , . , . , . . . . . : - . , , . , . : - . .

    , - , [11].

    [12]. , . , , . , , . . . , , , . .

    , .

  • , , , , . , -- , . , ( , ). , . , , . , .

    : , , , . 12 , , , . , . . , . . , , , . ; , , .

    , : , . . ( , ). , ( ). , . . , , , . . , . , , . . , , .

  • : . , . . . , , . .

    , , , . ; , , , . , , , , .

    , , , , . , , , , .

    , , . , . , , . . , . , , . - . , , , , . . . , , , , . , .

    , . : , . , :

  • . , - . , , . . , , . , , , . . , .

    , , . . , , , [13]. , - [14], [15]. , . . , [16].

    , - , . , . , , , , , . , . - , , , . . , . , , . : , , [17].

    , . (, ) .

  • . . , , -. [18]. : , , [19].

    , , . , , , . . , , , . , , ; -, . , , IV . [20].

    , , . - . , . [21]. , .

    .

    , 298 , . , . , . , , . , . . , , . , , . , , , , .

  • , . , , , . : , , , , ,... [22]. , . , , .

    , . , . : (. . . .) () , , [23].

    , , , . , . . , , .

    . .

    , . , , , . , . [24]. . . .

    , , , , . , . , 355-356 . . , . . . : : , . , 355 . 25 , - . : ,

  • , 338 . , . . . , , [25].

    . . . , , [26], IX ., , , , . , , , 319, 346, 348 .

    . , , , [27].

    , , . , , . , . , . , IV-V - .

    . 337 . [28]. .

    , IV . 30- , , . , . , , . , .

    , , , . - , . . . [29] . , [30].

  • , . , . , 409412 , - . , , , , . , ; , . , ( , .) . , , , , [31].

    , - . . , . . . ( ), . , .

    , . V . . , , [32], , - [33].

    , , , -. . , , . , ,

  • ( 300 .). , ( , , , ). . , VI . VIII . . [34]. .

    . , . , . . , , . . . , .

    .

    [1] (284-305) . . ,

    , , -.

    [2] , , , . 62-65.

    [3] . , () , . . , ., . IV, . I, 1958, . 162. . , , - , (C. T o u m a n o f f . Studies in Christian Caucasian History, Georgetown University Press, 1963, . 83 . 105, ). ( - ) , , , , . , , , (). , , .

    [4] 1913 . 315-316 [5] , I, . 66. [6] , I, . 83. [7] . , -

    , , XI , ., 1941, . 317, . 13; . , () , . 161.

  • [8] , 287 , 298 . ( 1963, . 283) .

    [9] : - (306-337), , (284-305) . , , 337 . .

    [10] , I, . 70. [11] , , . I, . 194. [12]

    . V IX . , , V-VII .

    [13] . , , I, . 223. [14] , , I, .

    92. [15] . [16] . , , I, . 221. [17] , . 88-89. [18] . [19] , , , I, .

    126. [20] , , 980. , I, . 63; . ,

    , , I, 1940. [21] , , I, . 102. [22] , , I, . 128. [23] , I, . 105. [24] . .

    317 ., 276 ., 327 ., . 318 ., . . , . . 323 ., . 332 ., . 326 ., . 332-333 ., . 335 ., . 311., 336 ., . 355 .

    [25] . , - , , IV, ., 1957, . 278-279.

    [26] . , , I, . 226. [27] . [28] , . 233. [29] . ,

    518 ( ), . E.d. Schwarz, Johannes Rufus, ein monofhysitischer Schriftsteller: SB der Heidelberger Akademie der Wissenschaften, phil.-hist. Kl, 1912, Abh.16.

    [30] . ( , ., 1898, 4, . 263), . ( , I, . 188, 213 .). . , . , , , ( . , , I, . 229).

    [31] . , , , , V . 2030- . , , , IV . 20- , . , ,

  • , , , , , . . . , , , III, ., 1955, . 1920.

    , IV . 20 30- , . .

    [32] . , , , , . (. , , , ( ) , . XII, . 169 .). . . , , , , ( . , , ., 1912, . 5-8; . , - , . 261 265).

    [33] . . . . , , I, ., 1928, . 131; , IVVII , , II, ., 1928, . 7.

    [34] . , , I, . 211212; , , ., 1935, . 114115.

    2. IV V

    338 ,

    , II- , . . , , . , , . IV , 359 . . , . , [1].

    360 . , , () , . , , . , , , , ,

  • [2]. , .

    , . , , . . IV . 60- [3].

    , 361 . , , - (363 .). 30- , . . , , . . , .

    . , 364 , . II , , . , 363 . . , - , [4]. - , , , [5].

    , . 363 . . , , .

    , , , . - . , II . . 368 . , , ; , [6].

  • . , , . , , 369 . . . . . , . . , , , , , , [7]. . , , , () , [8]. . . 371 . , - .

    , , , . . , .

    , , , . , , , , [9]. .

    337 . , . , . , , . , , V . 40- . , , . , , IV . 70- . .

  • . , - , ... , , [10]. , .

    , -. , , -- , , , . . , .

    - . - . . - . - ... [11].

    , , - - [12]. , , , , [13].

    , IV . 70- . , , . , , . , , . . ( , , V . 30- ).

    - IV . 80-90- [14], . . , - [15].

    , 387 . . , , . , . ,

  • . , - , . , , , . . , () . . II .

    , 398-400 , [16]. , , . . , . , . , , : . . , . , , , , , [17]. . , , -, , , . . - ( ) ( ). - . () .

    , . , . , , [18]. , , , . V . 20- , - . . , , , . [19]. , , . : , [20].

    , V . , , , , . . , , ,

  • , . . : [21]. , . ; ; - ; . , , . , . . : . , [22].

    . , , , . , , , 30-40- . .

    V . 40- (, ) . , . , . , . , . . , . .

    . , () () . , . , . , , -

  • . . , , . , . , , , . . , 428 . .

    , , . , , . , , . , . , , , . , , .

    . , (, V . 20- , , ). , . , , , [23]. . , , . , , , , , . , , , , VI . , , , , . , , . , , . , . ,

  • [24].

    V . II- (438-457) , , , , . 441-442 . , , , . , . . , . , , , . , . 449 ., , . , , , .

    , . . , V . , , .

    , , . . , , - . , , , .

    , . . , , . , - . , , , . , . V .

  • , () [25] ( , , , , ).

    , , . . , , , , . .

    , . , , , .

    , , , . , . , , -, , , .

    , , , .

    . - (450 .). . , , . . 451 , . , , , , , , , . , , , .

    , , 450-451 . . ? , . , , , . , , , , ,

  • , . , , , , , , .

    , , , , , , - , , , : , . , . , [26]. , , .

    , , , , , .

    , , .

    [1] , , I, . 101. [2] , . 101-102. [3] , ,

    , , ( . , - , I, ., 1966, . 481, 483), . , . , IV .

    [4] 1913, . 288. [5] ; . . , , . 453-454, 477. [6] , , I, . 125. [7] , . 130. [8] . [9] , , I, . 140. [10] , . 91-92. [11] , I , . 135-136. ,

    . , - ... - ... , . V . , IV . 90- .

    [12] , I, . 136. [13] . , ()

    , . 166.

  • [14] . , () , . 170; . , , ., 1962, . 91-92.

    [15] Petrus der Iberer, Herausgegeben und bersetzt von R i c h a r d R a a b e, Leipzig, 1895, . 17-18.

    [16] . , , . 93-94. [17] . , ()

    , . 163. [18] , I, . 138. [19] . [20] , . 139. [21] , . 92. [22] , . 140-142. [23] , . 92. [24] . , , I, . 274. [25] . , , . 218. [26] ..1958, . 93.

    3. V . .

    V . ,

    . , . , . , . , , . , XI . , . . . . , . , . , , V . , .

    , , . , ( ) .

  • , , , ( ). , . , , , . . , . , . , , , . - . . , , , , . , . , V . ( , ).

    . , 450451 . . , , . . 463 . , . .

    (459484) . . 468 . , , . , . , , . , . , , , , .

    . , . , , ( ), . 60- (,

  • ) , V . . , [1]. . . , , . , , [2].

    . , , , , - , . , , [3]. , , .

    . , . , . , , (466 .) , , , , , , . , . , , - , 450-451 . , . : ; ... , . , . , : , ; ; . , - , , .

    , , , , .

    , , . , , . ,

  • - . , . , [...] ...

    , : [ ] [ ] [ ] [ ] [][4] . , . , 90- ( 493-494 ) .

    , , . , , , , , -. [5]. , . , .

    , .

    , , , , , , , , . . . , . , . .

    450-451 , , , . , . , , . , : ...[6] . , , 466 . , , . , [7].

  • , , .

    60- , . , , . , , . , . , . , . : . . . , . . [8]. , , , [9]. , .

    , , , . , . ( ) , . , , , , . , , . : . , , . , ; , , . , . , . [10].

    , , . ,

  • . , . , , , .

    , , . , , , , , , . . . , , , , .

    , , . , 12 , [11].

    , . . , . : , [12]. , , , . , . , , [13]. . , VI . [14]. . , , [15].

    , . , , , , , . . , ? , . , , .

    , ,

  • . , , , . , , , , .

    . , , , . , , , , . , , , , . ( ) , , , , , , . , -- . , , --, , , , - -. , . , , , . , , [16]. , , , , . [17]. , , . , , , , . . , , . , . , , - , , . : , , , , , , , , , , , , , , , , , , .[18].

    , 472 . , 506 . . . , V . 70- .

  • ( , ) , . , , . , [19]. . , . , , , , , . -: , [20].

    . , . , . . , , , , . , . . , - [21]. , . , , ( ) , : , , , , . , , . , , , .

    , , . , , , , [22]. , , , .

    . ,

  • - . : . [23].

    483484 . , [24], , 482 .

    , , , . , , . , , ( ) , , , , .

    . : , , . , , .

    , . , . .

    , , . , , . . , , , , . , , . , . - . . , , , , . , . , .

    , , . .

  • , , .

    , . . 483 , . . , , ( ). , . , , . , . .

    , . , . , , . . , . , . , , , , , [25]. , , . , , , , , , , . - , , [26]. , .

    , . , , . : , . , , . , , , . ,

  • , , . [27].

    . , [28] . , , . . , , , .

    - . , . , , . , , , .

    . . , , , , . , , - . , , , , .

    484 . , . , , , , [29]. .

    , , . , . . .

    . .

    . . , , , , . , , . , , . , 485 , .

  • . , . , , .

    , . , , . , , .

    , . , . , . . : : , . , , . , , , . , , , , . . . . , . .

    , - (474491). , . , , V . 80- . - 502506 . , . , .

    . . , . 503 . , , , , . , 443 [30]. . . , 502 [31]. . . : , . III (457-459). , 439 . 446 . , 502506 , [32]. , .

  • . : , . . 522 . [33].

    , , , , . - , . V . . , , , .

    , , , , . , , . , . . , , - . , : , , , , [34]. , , . .

    , , , .

    [1] . , I, . 260, . 1. [2] , . 259-260. [3] , I, . 145-146. [4] . , , IX, ., 1940, . 69. [5] , I, . 159. [6] , . 93. [7] ,

    , I, . 19. [8] , . 93. [9] . [10] , I, . 196-197. [11] . , , I, . 336. [12] . , , I, . 340. [13] , . 342343.

  • [14] , . 342. [15] . , , I, . 293. [16] , I, . 70-71. [17] , . 131. [18] . , , I, . 20. . . ,

    , I, . 299-300; . , , , I, ., 1924, . 50-53; . , , IV, 1957, . 332-335; . , , ., 1968, . 161. . . , . , , . 13 . , , (. ).

    . , .

    [19] . . , , . 452. [20] , I, . 157. [21] . , , I, .,

    1892, . 50. [22] . , , . 243244. [23] . , , . 243. [24] , . 141142. [25] . , , . 253. [26] , . 246. [27] , . 250251. [28] , . ,

    . [29] . , , . 263. [30] . , , , II, .,

    19111913, . 6467. [31] . , , I, . 289. [32] C . T o u m a n o f f , . ., . 362. [33] , . 369370. [34] , I, . 159.

    4. IVV . -

    .

    - , . , , . , , -

  • . , [1].

    , , - , , . , , - [2].

    , , . - . . , . . .

    , , . (-, , , ), , , , , .

    , , IV , . , . - , - , [3]. , (, - .) .

    , - . : [4]. , IV . [5]. , VI . . , V-VI , , , - . , , , . , , [6].

    . , . , , , . -,

  • . , , , . . , , . , () () . - , , .

    , , .

    . : , , -, .

    , , , , [8]. . . . , , ( ) : , . - . - , ; [9].

    ( ) [10]. , . . . , [11]. . . , , . .

    , - ...[12] , , , . , , - - .

  • - , . [13].

    , [14].

    - . , , , (, -- .), , . . , . . .

    . IVV . , , .

    , , , , , [15].

    . IV-V .

    . , . , [16]. [17], , . (, ) . IV . 30- , , , . , -.

    IV . , - - . - , , .

  • . , , , - - .

    . , , , , - , . .

    , IV-V , . - , , . , VI , , [18].

    () -, . 616-619 ( - )[19]. : , , , , ... , [20].

    , . . , , () [21].

    , , , .

    . . , , - , [22]. . . . - - agar (akar)-, : , [23]. ( ) , - - , , , . . . , [24].

    , . . , -

  • . , , : , , - [25]. , , [26].

    , , [27]. . . , , [28].

    () : , , , , , , . , .

    , , IVV . .

    . , - (IV . ) [29]. , . , ; , [30].

    . , . , , , : , , - -. - , , -, .

    . - . . . . : [31], , IV .

  • ( ). , . , , , .

    . , V [32]. , - [33]; , IVV . - , . , . , .

    , , () . . , . - . . , , , , . , , , . , , , .

    , , , - . , .

    . , - [34]. , [35]. , , [36].

    () -. - , [37].

    . - , , -,

  • [38], - . , . - .

    , , , .

    . - . , - , .

    , () . , . .

    , . - . . . , , . . . , - .

    , , . , .

    . , ,

    IVVI , .

  • . XXI . , , [39], . . V 50- , .

    . , , . . ( .), . , , , , , . - , , .

    , . - ( . . ), , [40].

    , , ; .

    III . - . IVVI . . : , , , . , , , , . , - . V

  • , . : ... , , ; , , [41]. , V , , , . , , (. . I )[42]. , IV-VI . , . , , . ... [43] .

    , IV-V . . . I . . IV , III-IV . V . , IV-V [44]. . - .

    V 80-90- , . (459-484), (488-531) . VI (531-579), (579-590) (591-628) . VI , . VI II , . . - .

    . . III . . , III-IV . IV-V , .

  • , .

    . .

    , , , IV-VI .

    IV Tabula Peutingeriana- , (, , , ) , . , [45]. 428 . , . , , . : ... , - [46].

    , . .

    . . .

    , , , . IV-V . , ; , ( ) .

    IV-VI .

    , (, , ) . , . -

  • , .

    - . , . , , , . ( , , ) . , . IV . - . , V , .

    , , , , , ; . , . IV-VI .

    . . , , , .

    , . , , [47]. IV-VI . , . , , , . , . , , .

    , . . , .

    IV-V - . (IV-V .) .

  • . , . , - . ; (, ). (, ) . IV , . . , (IV-V .) , , . , .

    , . , , , . . , , , , ... [48].

    . : , , , . .

    IV . . ; , [49]. , .

    . . , , . V-VI , : , . VI ; [50].

    . . . . . .

  • . , , (, , ). , [51] .

    ; . IV , [52].

    , IV-VI , . IV , , [53].

    , IV-V . , , . VI , [54], .

    , , , .

    . , VI , - . . , . , , , .

    , IV-VI . , (, ) (), .

    , . IV , , . V , [55]. VI , ,

  • , , [56]. . , VI . , .

    IV-VI : , .

    , , : , . , , IV . .

    -, , VI . , , , . .

    . , , IV [57]. . IV . . . V-VI .

    IV-VI ; . , , , , . .

    , , . , , [58]. . 1950

  • , , .

    . , , V , . , .

    . IV . . , , . , IV-VI . : . , VI . . V , .

    , . . . IV . [59]. , , [60]. IV . , , . . : .

    , , . : , , .

    , III . . III .

    IV I , . , [61]. (. ) , , .

  • . ; , . , [62]. : , [63] . , - [64].

    , . -, . : , (V .), ; . - , . -, , , .

    . IV II . . , .

    IV , . , [65]. (, , .), , . . III [66]. , , .

    , , ; , , ; , . , IV ,

  • . , IV . . Tabula Peutingeriana- ( ), , , , , , . .

    , , : [67]. , , ... . .

    (523 .): , , [68] . 523 . - , .

    . IV-VI . , . , 30- . , .

    IV-VI . , , , . VVI . . . , . (VIVII ). , . VI , XVIII , XX .

    , , . . , , . -. IV ,

  • . , .

    . 853 , - . VII .

    , , . - .

    IV - . , [69]. , - , (IVVI .). . . [70] Wostan- . Wostan , . ostan : , , . Wostan IV , [71]. Wostan , , , , , . , , - , . (IV . I .). , , . , . , , ; , , . , ( , ) , . .

    , , , . , , . , .

  • VI 20- . . ( , .). [72]. . , , , , . , (, ), , ( , ) .

    , , (, , ); , . .

    ; , : , , , . , , .

    , . , : , , . . , , ..., , (-, -, -, , , , , .)[73].

    , , , -

  • VI . IV- [74].

    . , , (, , ), , , VI . . , , , ( , , ); , , , . IVVI , .

    . V . .

    . , , , , . , , . . , , .

    , , (, , ) , . , , . , , . , .

    , , (, , , .) . , [75].

  • [76], , - , , , .

    , . , (, .), . , , .

    . , , , - . , . , , . (, ) .

    - , .

    . - [77]. (506 . ). , , , V . , . : . . , , . , .

    , , , , , , .

    IVVI . , , .

  • , , .

    . , ,

    . . , , . , : - , [78].

    , . . , () ( , ) ()[79]. . . . ver- () , (, 138)- ( ) [80]. . [81]. . , azatan ( )[82].

    , . , , [83].

    - , 621 ( )- ( )- /-/ . , ( -) // II . .

    . , , , [84]. . . , : , [85]. . , , , [86].

    , , , - . ,

  • , , , , [87].

    ( ), IV . , , V . [88]. , V . 60 - 70- . - .

    , , . , , .

    . . , , . , [89]. . , , - [90].

    , , . . . , .

    . . , , .

    [91]. . , , [92]. , , [93].

    , , . , , . , , -

  • - . .

    . : , ?[94].

    . , ( )- ( )- [95]. . , vaal-; [96]. , . [97], , : , (), , , , () , .

    , : , , - . , - . IX - , , , .

    , , . . , , - [98]. . , . . , [99].

    . . . , . ()-, , , vispur- (visoputhra) [100]. Vispuhr . Vispuhr- - . . , , [101].

    . . , , , [102]. , . , , ( ), , . , [103]. . , vaspuhr (vispuhr)- [104].

  • . , vispuhr- ( )- ( ), [105]. , . . , , , .( ) - , . , , . ( .) . () [106]. vispuhr-[107]. . , , , . , , , ( ) .

    - , -. . - , .

    V . . IV . , , (resp, ) [108]. , [109] .

    - . [110]. , , - , , - . , , .

    , - , , .

    , , . VI . , , , . . , VI . , , ,

  • , , [111].

    - , . , , .

    - . . , . . . , [112] , , - . , - .

    - . . : ... . , [113]. . , , , . , , , [114]. ( ). , , , , [115]. , , , .

    , . , . , , II . , , . IVV .

    . - , , , . .

  • . [116]. ( ). , , , . VI . 20- .

    , . . , ( ) . , , .

    . : (), (), (--), (--) . , , ; . , -, , . , , , , . , [117].

    ( ) . II . . . ( ), , , , ( 612). , . , , . , ( )- ( rb trbs.) , , [118].

    I - III () . , IV - VI . . , , . IV . .

  • ---, , - ... [119]. . V . VI . .

    , , [120]. , , , [121]. , [122].

    , , , [123]. , [124]. . .

    - . , , . . , , , , (-) [125]. , , - [126]. - . . IV - V . , , .

    . - [127], [128], [129]. , , . V , . .

    , -, , . -[130].

  • , : . , , .

    , . , , , . , , [131]. , , . .

    - . , .

    --. --- - . , - , [132]. , , [133], . , . , , [134]. , .

    . , ... [135], - [136] . , .

    . , ( )[137]. , - . , - : (); . , () . : . . , , . , , , [138].

    - . (

  • ) , , 305 , , - .

    , . , (. . tacara ) . , - . . - , , . , , .

    , , , . - , . - . , , , , , , .

    - . . , () - . , , ( ), .

    [139]. , , , . - , . , , . , , . , , [140].

    , . [141] , . . , [142]. . , . ( )-[143]. , , .

  • , , . . , , , , , () . VI . . : , ? () : , [144]. . , - , , , , , , [145].

    , , , , . , . - , , [146].

    , , .

    . . . . , , , . . .

    . . ( ) , [147]. . (, ) [148]. . , . . , ( ) - , -, [149].

    . . , . , ( ) [150]. . , , [151]. . . , , (). . , .

  • , , , , -.

    () , , . . - . , . , , , , , , . : , [152]. , . , . , , ( ) [153].

    IX - XI . , . IX . , [154]. , , (... , ). , . , VIII . IX . , ( -) (... )[155]. , IX . . - (... ...)[156] , 973 , : , , [157]

  • , ( ) . [158]. , , . , , , (, , )

    .

    (-). , , , . , . . . . : , ( ) , , , ( ) . , ( ) , , . [159].

    , . . , (), , () , [160]. , [161].

    ( ) . - . , , . . .

    . , , . , , , - . , ,

  • . - . , .

    IV - V . . .

    ( ) - ( )- [162]. : , , , [163].

    - ( ). . , - . - ( ) ( )- (, ) [164]. ( 2211) . [165]. (, , ), - ( , . . )[166]. , , [167]. [168].

    , . - (), .

    , , ,[169] . . , -. , . , - ( ). () , , . , - . , , .

    IV - V . . , . , , .

  • , . , , , . , , .

    - . , . , , [170]. . , , , , , . . , [171]. , , IV - V . , ., - [7].

    - .

    [1] . , , I, . 423. [2] . , , I, . 294. [3] . , , I, . 426. [4] , , I, .

    81. [5] . , IV .

    , . . , , ., 1958, . 39.

    [6] . , , I, . 362. [7] , . 373. [8] . , , I, . 319. [9] , I, . 292. [10] . , , I, . 328. [11] , . 344. [12] . , , . 153. [13] . , , I, . 351. [14] , . 322. [15] . , , , I, . 240. [16] , . 282. [17] . [18] . , ,

    , I, . 370. [19] . , , ., 1935, . 108.

  • [20] , . 25. [21] . , .

    , . 304. [22] . , , I, . 282. [23] . . , , , 1 1950, . 13. [24] . . , , . 414. [25] , I, . 324. [26] , , 1960, . 8. [27] . , , II, . II, 1929, . 389. [28] . , . -

    XIX , . . , . 485.

    [29] , I, . 92. [30] . , , I, . 286. [31] , I, . 162. [32] . , , I, . 287. [33] - , VI .

    33 (. . , , I, . 301302).

    [34] . , , I, . 287. [35] , . 169. [36] , . 170. [37] . , .. 417. [38] . , , I, . 287. [39] A . H . M . J o n e s , The Later Roman Empire. 284-602. A Social, Economic - and

    Administrative Survey, v. II, Oxford, 1964, . 717, 718. [40] . . , ,

    , XLI, 3, 1966. [41] , II, ., 1965, . 4. [42] E . H . B u n b u r y , A History of Ancient Geography, v. II, New-York, 1959, . 69 70. [43] . , , I, 1928, . 228. [44] . , 19371951 .

    , , I, ., 1955, . 81. [45] J . B . B u r y , History of the Later Roman Empire from the Death of Theodosius I to the

    Death of Justinian, v. II, New-York, 1958, . 3. [46] , II, . 99. [47] . , , ., 1942, . 150. [48] . , ,

    , , I, ., 1965, . 83.

    [49] . , , ., 1936, . 24. [50] . , , . 80. [51] . . , , . 30. [52] . , - ,

    , . IV, 1943, 6, . 577583. [53] . ,

    , ., 1967, . 19, 91. [54] . , , ., 1964, . 118120. [55] . , - , ., 1966, . 68. [56] , I, . 205. [57] . ,

    IIII , , I, 1955, . 373.

    [58] , . 84. [59] . , , ., 1958, . 46.

  • [60] , I, . 198199. [61] , . 59. [62] , . 185. [63] , I, . 199. [64] . , - , . 78. [65] . . , , . 27, 28. [66] . , ,

    , . V, . I, 1960, . 169. [67] , I, . 200. [68] , . 94 95. [69] . , . 423. [70] . , , . 45 46. [71] H . H b s c h m a n n , Die altarmenischen Ortsnamen, Straburg, 1904, . 460 461. [72] . , ,

    , II, . 83. [73] . , 1933 ,

    , I, ., 1964, . 144. [74] . , , . 87. [75] . , . ,

    . , ., 1938, . 448. [76] . , IX-XIII .,

    , II,1956, . 138. [77]. , IV-VII ., III-IX .,

    ., 1958, . 274. [78] , ,

    I, . 27. [79] . ,

    , - , I, 1946, . 387. [80] . . , - , VI, 1904, . 121. [81] . , , . I, 1928, . 121. [82] . , , , 13, 1943, . 43. [83] : , 1912. :(

    ), 1912 (. . , , , . 31, 1954, . 255).

    [84] . , , . 195. [85] . , , . 44. [86] . , , I, . 207. [87] , I, . 12. [88] , ,1953, . 12. [89] . , IIIIV (:

    ), 1957, . 25. [90] .. , ,

    III-IX ., .,1958, . 179. [91] .

    . : , , . 20.

    [92] , I, . 158. [93] , . 243. [94] , I, . 19. [95] . . , , ,

    1905, . 72 [96] . , , , 1908, . 404 [97] . , , .,

    1942, . 147. [98] . , , I, . 285.

  • [99] , . 159. [100] . . , V, . 286 - 289; XI, . 165 170. [101] . , , I, . 194. [102] . , , II, . 165 166. [103] . , , I, . 159; , II, . 166. [104] . . , . 468. [105] . . ,

    , VI, ., 1937, . 479. [106] . , - , ., 1944,

    . 98. [107] . . ,

    . . . , 469 [108] . . , .. 468. ,

    , ., 1955, . 177. [109] . , , I, . 16. [110] . , , , 1963, 1. [111] . , , I, . 17. [112] . . , . 459. [113] . ,

    , , III, . 164. [114] , . 163. [115] , . ,

    , . 300, 1954, . 346. [116] , I, , . 208. [117] , I, . 147. [118] . , , . 23. [119] , . 92. [120] . , , . 39. [121] . , IV-VII ,

    , . II, ., 1928, . 58. . . , . 461.

    [122] . , , , . 35, . 65.

    [123] , I, . 241. [124] . , ; ., 1889, . 127. [125] . , , I, . 161. [126] , . 272. [127] , . 724, 730. [128] , I, . 100, 121. [129] , . 135. [130] , . 145. [131] . , , I, . 272. ,

    ( ), . : !.. , , . . , , I, . 218.

    [132] . , , ., 1942, . 147.

    [133] , I, , . 69. [134] . . , . 426. [135] , I, . 56. [136] , I, . 278. [137] . , , I, . 278. [138] , I, . 56.

  • [139] . , , I, . 198. [140] , I, . 158. [141] :

    , . . . [142] :

    , ( , I, . 31). [143] , III-IX ., ., 1958 . 179. [144] , I, . 35. [145] . . , ., . 402. [146] . , , II, . 167. [147] . . , , , , , 1922, . 31. [148]. , , . 436. [149] . , ,

    , I, 1959, . 168 169. [150] . . , . 420. [151] . [152] , I, . 53. [153] . , , . 146. [154] , II, . 3. [155] . , , . 170. [156] . [157] . 171. [158] . [159] . , , I, . 417. [160] , , I, . 181. [161] . , IX XII .,

    , V, 1960, . 140. [162] . . , , ,

    1905 . 73. [163] . . , (IV-XIII .)

    , , 1952 . 28. [164] . . , , , 1950 1 . 19. [165] . . , . , . 21. [166] , . 22. [167] . , . 426. [168] . [169] , .

    : , ? - : - .

    [170] , I, . 126. [171] . , , I, . 242.

    () IVV

  • 1. IVV

    IV

    () .

    , , . (V .) , , I- , - , [1].

    , VI 20 [2].

    , , .

    368 , , , , (. . , . .) [3].

    , , .

    , , (VI .) . , . [4].

    (), . (. ) [5]. , , [6]. [7].

    , - . . - . , (- ), ; [8].

    , , , , [9], [10].

    . (), II - III - , VI

  • . , , - [11]. IV . , V [12]. , IV () .

    .

    VI , [13]. , , I (379395 .) IV (389399 .). , 389395 . [14]. , , [15].

    VI [16] ( ) [17].

    , II () . . , , .

    IV .

    () .

    III , . IV () . . - , , , . . 387 . ; [18].

    , .

    , , . III . .

  • . [19].

    IV . , IV 70- , [20]. () . , [21].

    . , , , , , , - [22].

    , (, , .) , [23].

    . II , - ( ), , , . , , IV , , , [24].

    , () . , , , ; , - .

    III - IV , . , , (, ) , . . . .

  • , ? , , . . .

    , , , -, , . , , , , , [25]. [26].

    , , , , [27].

    , . . . . - : [28].

    , [29]. , , , , , , , . : , [30].

    , , , . . I - II .

    , IV () . () , . , IV - V . , , . ; : .

  • . ( . .) , , [31].

    , , ; ; , ; , , , [32].

    , , . , , , , , [33].

    () , . , [34].

    . : , , . , , [35].

    , , , , . , , , [36].

    , , , . , , . VI , () [37].

    , , , ; , [38]. , VI , , [39]. , VI .

    . , V . 70- , .

  • , , I- (457- 474 .) (458 484 .)[40]. , 457 - 474 .

    , . , 60 - 70- . , -[41]. , , , [42]. , , () , [43].

    , [44], , , VI . , [45].

    V 50 - 60- . V , (450 - 458 .), . , . . , . , . , . . , , . , - , . , ; , [46].

    , , . , I- , . . 465 .

  • , [47].

    , , . , , , , . V , 30- . 441- 442 . II (408-450) , 447 . [48].

    . V 30- . . , , 40- . . , 451 . . IV . , [49]. .

    , [50].

    , V , , , . , , , , - , II- .

    , , , , . , .

  • I- VI 20- . , , , , .

    [1] , , II, 33, , I. . 269. [2] . . , . 385. [3] , , XXIII, 12, II, , I, . 128. [4] . . , , ,

    1965, 5, . 74-75. [5] , , II, 29, , II, . 102. [6] , , VIII, 2, , II, . 123. [7] , , V, 1, , III, . 181 182. [8] . . , . 387 391. [9] , , . 125. [10] . , ,

    ( , . 391). [11] , , . 185 186. [12] . . , , ,

    XXIIB, 1961, . 146 150. [13] , . I, , III, . 124 125. [14] . , III, . 125; . . . ,

    . 382. [15] . , , II, . 317 318. [16] , , . 86. [17] , . . 126; . . ,

    , II, . 100 308. [18] . , , II, . 315 317. [19] Z o s i m , Historia Nova, I, . 28 - 33; ., . . ,

    . 379 380. [20] , . II, ., 1956, 786; . . , ,

    ., 1951 . 143 153. [21] , , . 96. [22] , , . 72. [23] . . , . 384. [24] , . 383. [25] , , . 96. [26] , . 52. [27] , . 96. [28] , , . 194. [29] , II, . 208 209. [30] . , , II, . 320 321. [31] , , . 72. [32] , , . 84 85. [33] , , . 133. [34] , . 126 127. [35] , . 224. [36] . . , . 384.

  • [37] , , . 162 165. [38] , , . 50. [39] , . 65. [40] , . 225, . I. [41] , I, . 157. [42] , . 185. [43] . . , . 386. [44] ,

    : . . , ( . . V ), 1968, . 79 84.

    [45] . - .

    [46] , . 254 256. [47] , . 259. [48] . , , . I , , 1913 . 272 289. E . A .

    T h o m p s o n , A History of Attila and Huns, Oxford, 1948 . 206 - 215; F . A l t h e i m , Attila und die Hunnen, . 179 180.

    [49] . . , , , 1912 . 268. . . , . 37 38.

    [50] . . , . 39 40.

    2. IVV

    IV

    - , , , .

    [1]. : , , . , [2].

    . , , , .

    , (, ), [3]. . . . [4].

    . () [5]. ,

  • IV [6]. . (), ()[7].

    IVV . () , , [8]. [9]. [10].

    , , IVV . , . , , -, , , [11].

    . , . , , [12]. , , . , , , , - - .

    , . , , , [13]. , . . , [14], . , , , , , , , , [15]. , , , . , III . . , , IV [16]. IV

  • -, [17].

    () , , . . Tabula Peutingeriana-, . . IV , . , , [18]. .

    , . , . . , , , , [19]. , . ( )[20].

    , - VII , [21]. ( ), , . [22].

    . . . , , , III , [23].

    , [24].

    . , , . 1963 1965 . . .

  • - , .

    , . , , - .

    , , , .

    . - IV V . , III .

    . , IV-V

    . [25]. IVV

    , , . , [26], , [27]. .

    , . IVV . , , , , . , [28].

    . , , . . IIIII , [29]. IVV . , , , , [30].

    IVV . . , , , , ,

  • . , [31].

    IVV . . . , , , [32]. [33].

    IVV . , , , , , . , . , - [34]. IVV . , , , .

    . , , , - , , [35]. , , .

    . . , , . , , . , , , , [36], , , .

    . , , , . , IIIIV (. ), [37].

    , IVV .

  • , . . , [38]. , , - IVV .

    , , . VI . ( ) VI . , , , . . . , IVV . [39]. , .

    , - , , [40].

    . - 17 - . . , . . - , . , . - , [41].

    , IVV . VI , , , , . - (), . , III , IV V [42].

    , IVV , . . , .

  • , , . .

    . . , , . . . , , - , [43]., , . , - Ad fontem felicem- [44].

    , VI . - [45]. , - [46].

    [1] , , . 73 96. [2] , , . 51. [3] . . , ,

    , . . [4] . , , , III, 1963, . 72-73;

    . , - , , III, . 9899.

    [5] . , ..., . 99. [6] . . , , , 80,

    1934 . 35 85. [7] A . K i s a , Glas in Altertum, Bd. III, Leipzig, 1908; A . R a d n o t i , Glasgefsse und

    Glasgestnde, Interkiza, Archeologica Hungariana, XXXII, 1954, . 153161. [8] . , . , -

    , , 1965, 3, . 114. [9] . . , , , . 25 1950, .

    107. [10] . , . , -

    , . 114. [11] . , , , 1962, 1, .

    242 . . , . , - , . 114, . . , , , 4, 1965, . 104105.

    [12] , , . 73. [13] , , . 96. [14] . , , , 1, . 4546. [15] , , . 78.

  • [16] . . , , ., 1964 . 34. [17] , . 49. [18]

    . . , , , . 4, . 1, 1958, . 99110.

    [19] . , , . I, . 47. [20] , I, . 157 319. [21] ,

    , . Itineraria Romana, Rmische Reiswege an der Hand der Tabula Peutingeriana, dergestellt von K. Miller, Stuttgardt, 1916, . XXVIXXIX.

    [22] Ravenatis Anonymi Cosmographia et Guidonis Geographica, edid. M. Pinder, et G. Parthey, Berolini, 1860, II, . 7576.

    [23] . . , , , 1959, . 151.

    [24] . , , . 107110. [25] . . , . . , , , 1960, 3 .

    177; . . , , , 1966, 1, . 208210. [26] . , , , III, . 6970, .

    , - , , . 9798, . , VII 19561957 , , . 8586.

    [27] . . , 1952, 1954 19581965 .

    [28] . . , , , 1956, 4. [29] . . , .. , -

    , , . XXXII-XXXIV . 221. [30] . , . ,

    , . 113114; . , ..., . 102.

    [31] . , ..., . 113. [32] . , . ,

    , . 114; . , , , IV, . 114; . , , , II, 1959, . 70.

    [33] . , , 1952, . . . ; . , , , IV, . 114.

    [34] . , . , , . 117.

    [35] . , , . 242 245. [36] , . 249-250. [37] . , , 4, . 11, . 187189. [38] . , , , IV, . 119. [39] . . , , . 354-355; .

    , , I, 1948, . 187201. [40] , , . 188 . [41] . , , . 189190. [42] . , - , ,

    III, . 301320. [43] . . , , . 108

    109. [44] . . , , , 1954, . 157-158; . . ,

    , , 1939, 1 . 92.

  • [45] . , -, . 309, . A g a t h . , IV, . 15.

    [46] . , , IV, . 11, . 187188.

    3. , ,

    . : (. . 523 .) , ... , , [1].

    562 . . , 20 , .

    571 . , . . II- (565578 .) .

    . , , 562 , - . 30 , . - [2].

    : , , , ; , , , , [3].

    . 572 . . , , [4]. , , [5].

    , , . 576

  • - [6].

    . 576577 , . 562 . , [7]. , . , , , [8]. , , : (.. ) [9], , [10]. , . , . , : , , , , [11].

    , . . 579 . (578582 .) : , , . , [12].

    . 579 . I (579590 .) . - . . 589 . . , (591628 .). . (582-602 .) . II- . 591 [13]. .

    ? 571 , - , . [14] , ,

  • . (resp. ) . , . , : - [15]. : , , , , , - [16]. , , [17]. II , , , , . , , , . , , -, [18]. : , , - , . - .

    580- [19] . . , . II- 574 576 . . , , , , , . , I . IV- . - . , (

  • . , , , ).

    , . 80- [20] (). IV- . , , [21]. , , . . , , [22]. , , , (), [23]. I- (). , . 589 ( IV ) , [24].

    591 - , , , . , , [25]. , , VI . 80-90- .

    I- , . , - , . , (resp. ), .

    . , (, , ) . : . .. : -. , ,

  • , (. . ) [26]. , ( ). , , , [27].

    I- . . , , VI . 90- VII . [28].

    . . II- , 591 . . (602 .). - . 604 . . , , , , . , , . (610-641.) . . . . .

    - .. ( ), 606-608 . - [29]. , - () () [30]. , [31]. , II . , , , 602-603 I , [32].

  • 506 . , , , .. , ( ) . . 571 . , , [33]. , 574 . , (.. () ) [34]. . , [35]. VI . 90- .

    599 . , , [36]. . . II- , , . . , , () .

    606608 . , , , - . () , , - () .

    605 , . [37]. , . [38].