به نام خدا

: گردآوری

احمد بیابانی

مباحثی در باب الزامات و کارکردهای

بودجه

برنامه ریزی مالیه شرکتها به منظور برآورد کردن و رسیدن به اهداف سازمانی خود ، نیاز ب

ا بر این اساس شرکت ه. برنامه ریزی در بخش های مختلف سازمانی دارند .اقدام به تدوین برنامه مالی با رویکرد بلندمدت می نمایند

باه به به اشت“ برنامه ریزی مالی از دو بخش مجزا تشکیل شده است که عموماهستند و عدم البته این دو بخش مکمل یکدیگر. جای یکدیگر استفاده می شوند

.تهیه هر کدام ، کل برنامه ریزی مالی را مختل میکند بودجه بندی–پیش بینی مالی ب –الف : این دو بخش عبارتند از

مراحل تدوین برنامه مالیتعیین اهداف کالن سازمان. ابدمثال آیا تکنولوژی شرکت تغییر میب-1تدوین برنامه بلند مدت . .میگرددنحوه رسیدن به اهداف تعیین شده مشخص–2تدوین برنامه کوتاه مدت مالی . ای تهیه برنامه یک یا دوسال شرکت و مبن–3

.بودجه میباشدتدوین بودجه جامع شرکت . ه مدت در این مرحله راه رسیدن به برنامه کوتا–4

.شرکت مورد ارزیابی قرار میگیردتلفیق بودجه . که انواع مرحله نهایی تدوین برنامه مالی شرکت ها این است–5

ر سه و اقسام بودجه ها ی تدوین شده شرکت ، بصورت تلفیقی مشتمل بودجه بودجه سرمایه ای ، بودجه نقدی و صورتهای مالی ب. بخش تهیه میگردد

.شده

پیش بینی مالیاز پیش بینی مالی ، فرآیند تخمین زدن برخی

بینی پیش. متغیرها یا وقایع آتی شرکت میباشده مالی قدم اولیه و اصلی ترین قدم تدوین بودجنی جامع شرکت ها بوده و در صورتیکه پیش بیه دچار مالی به درستی صورت نپذیرد ، تدوین بودج

. اخالل میگردد

مراحل تدوین پیش بینی مالی تیب سه به منظور رسیدن به برنامه مالی و از آن جمله پیش بینی مالی ، به تر

دجه بندی به مرحله میبایستی توسط شرکتها انجام و نتیجه و خروجی آن برای بو.واحد حسابداری مدیریت تحویل گردد

این سه مرحله عبارتند از:. تعیین شاخص ها یا متغیرهایی که نیاز به پیش بینی دارند-1

غیرهای است اولین قدم و شاید اساسی ترین قدم در پیش بینی مالی ، تعیین مت.که مهمترین آنها ، متغیر فروش است

تکنیک های پیش بینی -2.شوندبطور کلی تکنیکها به دو گروه ذهن گرا و عملگرا طبقه بندی می

ص مبتنی بر برآوردهای مدیران بر اساس شاخ“ عموماتکنیک های ذهن گرا .اردهای اقتصادی بوده و در مورد برخی از متغیرهای اساسی شرکت ، مصداق د

از ابزارهای ریاضیاتی ، آماری ، مهندسی مالی ، هوش تکنیکهای عملگرا یتوان به موارد که از جمله این تکنیکها م. مصنوعی و کامپیوتر استفاده مینمایند

.زیر اشاره نمودروندمبتنی بر فروششبیه سازی مونت کارلورگرسیون

تعیین مفروضات -3العات عمومی ترین فرض هر پیش بینی پذیرفتن این واقعیت است که اطگونه گذشته قابل اتکاء بوده و جهت برآورد و پیش بینی متغیر ها از این

.اطالعات استفاده گردیده است

:ازجمله سایر مفروضات میتوان به موارد زیر اشاره نموداجرایی شدن مرحله دوم طرح هدفمندسازی یارانه ها-عدم استمرار افزایش نرخ ارز-درصدی در قیمت نفت20فرض افزایش -

آشنایی با برخی تکنیکهای فروشتکنیک پیش بینی مبتی بر فروش

اما این . باشداین تکنیک ساده ترین و کاربردی ترین تکنیک پیش بینی میکساله ی“ عموما) تکنیک تنها در مورد بودجه های کوتاه مدت استفاده میگردد

(و فصلیسایر . باشددر این تکنیک مبنای اصلی ،تعیین فروش بودجه شده ، سال آتی میمعموال سه ) متغیرها بر اساس ارتباط بین فروش و آن متغیر ، در سنوات گذشته

. تعیین میگردد( یا پنج ساله

.درمثال زیر این روش تشریح میگردد

:مثال قصد داشته باشد با همان حجم داراییها و بدهی های مندرج در xاگر شرکت

ترازنامه . در سال آینده برساند24000به 20000ترازنامه خود ، فروش را از ا خیر ؟سال آینده را چطور پیش بینی کرده و آیا نیاز به تامین مالی داریم ی

نکات ر از آن بمنظور بررسی اینکه آیا اساسا بین آیتم های صورتهای مالی و مهمت-1

های ارتباط بین فروش و صورتهای مالی تا چه اندازه منطقی میباشد، از مدلتفاده اس... مختلفی همچون محاسبه کوواریانس ، استفاده از مدل رگرسیون و

.میگرددیبایستی در این حالت م. برخی از آیتم ها ، ارتباط غیر مستقیم با فروش دارند -2

زینه مالی به عنوان نمونه ، ه. به محاسبه دقیق این ارتباط غیر مستقیم پرداخت تواند ارتباط که خود ارتباط مستقیم با تسهیالت مالی داشته و تسهیالت مالی می

.مستقیم با فروش داشته باشدمبنای حجم دارائیهای ثابت شرکت در صورت وجود طرح توسعه نمی تواند بر-3

. فروش برآورد گردد

آشنایی با برخی تکنیک های پیش بینی روش مبتنی بر شاخص های مالی–تکنیک دوم

ی می در این روش با استفاده از نسبتهای مالی به اندازه گیری و بودجه بندط با نسبتهای بدین منظور بایستی به این نکته توجه شود که در ارتبا. پردازیم

.مالی قابل استفاده در مبحث بودجه بندی ، دو دیدگاه مطرح میباشددیدگاه اول

.استفاده از شاخص های مالی هدف که مبتنی بر آینده میباشددیدگاه دوم

رویکرد شاخص های مالی گذشته نگر

ای پس از مشخص کردن این دو دیدگاه و یا تلفیقی از هر دو ، ابتدا شاخص هودجه مالی مناسب بودجه بندی را بدست آورده و سپس بر اساس آنها مراحل ب

.بندی را اجرا می نماییمجه شده را بطور مثال با تعیین حاشیه سود ناخالص ، میتوان بهای تمام شده بود

اداری و پیش بینی کرد و با تعیین حاشیه سود عملیاتی میتوان هزینه های.فروش بودجه شده را مشخص نمود

نیبعضی دیگر از روشها و تکنیک های پیش بیDELPHIتکنیک -1

وش ، با این ر. روشی است برای پیش بینی بهتر و کاهش انحرافات در تخمین ها نها را به اعضای گروه پیش بینی ، پیش بینی های شخصی خود را آماده میکنند و آ

نی ها هر عضو گروه یک کپی از تمام پیش بی. صورت بی نام جمع آوری میکنندایج بحث سپس گروه راجع به نت. دریافت میکند، بدون آنکه از منبع آن آگاه باشد

تطبیق در این روش تفاوت های میان پیش بینی های شخصی ، مورد نظارت و. میکنندبینی کننده قرار داده میشوند بدون اینکه خصوصیات شخصی یا موقعیت شخصی پیش

نی بعد از بحث در مورد تفاوت ها ، هر عضو گروه یک پیش بی. دخالت داده شود بل ، این مانند ق.جدید آماده میکند و آنرا به صورت بی نام به دیگران معرفی میکند

کرار میشود تا این فرایند ت. پیش بینی ها به صورت یکسانی مورد بحث قرار میگیرند.وقتی که این پیش بینی ها به یک تخمین خوب و نهایی منجر شود

نیبعضی دیگر از روشها و تکنیک های پیش بیمدل تحلیل گرایش -2

ار ماهرانه تحلیل گرایش منحنی است که میتواند نقاطی از یک نمودار را بسیه شده و نمودار به وسیله تجزیه و تحلیل سری های زمانی محاسب. برآورد کند

. باشدهمچنین می تواند برای تهیه پیش بینی ها از جمله فروش مفید موثردات تکنیک های سری زمانی از سری داده های پیش بینی شده تنها در مشاه

ن روش بر ای. گذشته استفاده میکند و هیچ اطالعات دیگری را در بر نمیگیرد د این اساس توجیه میشود که تمامی عواملی که بر سری های داده ها موثرن

ترین هستند ، اطالعات گذشته به( واقعی)منعکس کننده مشاهدات گذشته تی از بعبارت دیگر این مدل تنها یک فهرس.انعکاس را در اطالعات موجود دارند

ه را ارقام مورد نیاز در گذشته را نشان میدهد ، نه دیگر اطالعات جمع آوری شد .

نیبعضی دیگر از روشها و تکنیک های پیش بیمدل رگرسیون -3

ته ، این مدل روش دیگری است از پیش بینی برای وارد کردن داده های گذش) ررسی برای بدست آوردن یک تخمین ثابتی از عوامل موثر بر موضوع مورد ب

ینده برای مثال ، فروشهای پیش بینی شده برای دوره آ(. میزان فروش“ مثالنان ممکن است با فاکتورهایی مثل شاخص های اقتصادی ، شاخص های اطمی

مصرف کننده ، حجم سفارش های معوق و سایر عوامل دیگری که شرکت. فرض میکند مربوط است ، ارتباط داشته باشد

نیبعضی دیگر از روشها و تکنیک های پیش بی(با رویکرد استفاده در بودجه بندی سرمایه ای) روش مونت کارلو-4

شود، نظر به اینکه مبالغی که صرف خرید دارایی های سرمایه ای میاین گونه مخارج“ قابل توجه است ، واحدهای تجاری معموال“ عموما

. را قبل از انجام به دقت طرح ریزی و ارزیابی میکنندذاری ها ، برای دستیابی به باالترین بازده ممکن بر روی سرمایه گ

باید آن دسته از طرح ها و پروژه هایی انتخاب و اجرا شوند که هترین انتخاب و اجرای ب. توجیه مالی اقتصادی داشته باشند “ واقعا

.پروژه ها ، باعث می شود که ثروت سهامداران حداکثر شود

ادامه روش مونت کارلور وجود روش های زیادی برای تعیین برتری یک پروژه نسبت به پروژه دیگ

این . دارد که از آنها به عنوان معیارهای بودجه بندی سرمایه ای نام برده میشودقضاوت در برای. معیارها را میتوان به دو دسته سنتی و مدرن تقسیم بندی کرد

مورد پروژه ها الزم است مواردی از قبیل جریانات نقدی، نرخ تورم ، مخارج .را برآورد کرد.... سرمایه ای و

ود ، در در روشهای سنتی برای هر یک از موارد مذکور یک رقم پیش بینی میشا حالیکه در روشهای مدرن هر یک از حاالت مختلف ، هر یک از متغیرها را ب

مکن حاالت مختلف متغیر دیگر در نظر گرفته و سعی میشود تمام حاالت م. یکی از روشهای مدرن روش شبیه سازی مونت کارلو است. بررسی شود

ادامه روش مونت کارلوک یا روش مونت کارلو ، روشی است که کمیتی را استفاده از تخمین امید ی

تاکید بر ”مجازی ” استفاده از لغت .محاسبه میکند“ مجازی”چند متغیر تصادفی ی خاصی این نکته است که متغیرهای تصادفی به کار رفته لزوما مفهوم عمل

نانس در روش مونت کارلو برای تخمین قیمت یک قرارداد در فای“ مثال. ندارنداینانسی ، ممکن است از متغیرهایی استفاده کنید که هیچ مفهوم اقتصادی یا ف

ی به گاهی هم متغیر تصادف. اما لزومی ندارد که همیشه این طور باشد. ندارنده لزومی ندارد تاکید بر این است ک. کار رفته متناظر با کمیتی با مفهوم است

ن میانگین یک تخمی“ مثال. متغیرهای تصادفی به کار رفته مفهومی داشته باشندمجموعه از داده های یک بعدی به هیچ وجه روش مونت کارلو به حساب نمی

م بطور مثال اگر قد افرادی از یک جامعه را اندازه میگیریم و می خواهی. آید

ادامه روش مونت کارلوموعه در حالیکه استفاده از یک مج. از روی آن میانگین قد در جامعه را حساب کنیم

ارلو از داده های توام برای محاسبه ی میانگین یکی از آنها را میتوان روش مونت کاز زوج قد اگر داد ه ای متشکل. میدانیم که قد و وزن با هم بستگی دارند“ مثال. نامید

قد جامعه را و وزن داشته باشیم ، میتوانیم به استفاده ازهمبستگی این دو ، میانگینکارلو این دومی را میتوان با مقداری اغماض یک روش مونت. دقیق تر محاسبه کنیم

.(اشداگر چه شاید به دلیل واقعی بودن داده ها ، میتواند بحث برانگیز ب) نامید عی داده های واق“ الزم به ذکر است که متغیر های بکاررفته در روش مذکور عمدتا

که استفاده متغیرهای مذکور از مدلهای تصادفی. نبوده و کمیتی را توصیف نمیکنندرهای بعبارت دیگر در روش مذکور از شبیه سازی متغی. کرده ایم نشات میگیرد

.تصادفی استفاده میکنند و نه از داده های گرفته شده از یک جامعه آماری

ادامه روش مونت کارلومام عوامل برای استفاده از روش مذکور جهت بودجه بندی سرمایه ، در ابتدا باید ت

ین عوامل بعضی از ا. تاثیر گذار برای تعیین جریانات نقدی را در نظر گرفت یم قابل کنترل بوده و عدد و رقم شان مشخص است مثال فرض کن“ کامال

سرمایه گذاری اولیه و عمر مفید تجهیزات خریداری شده از جمله این موارده ، قوانین بعضی دیگر از این عوامل متغیر هستند و شرایط اقتصادی جامع. باشد

گذارد روی آنها تاثیر می... و مقررات مصوب آتی و توان و فعالیت شرکت و ...بطور مثال میزان فروش کارخانه ، هزینه های ثابت و متغیر عملیاتی و

متغیر در مرحله بعد با توجه به تمام حاالت ممکن میانگین و انحراف معیار عواملو ثابت ، به دست می آید و با ترکیب حاالت مختلف آن با عوامل قابل کنترله سازینتیجه به نرم افزار داده میشود و در خروجی بر اساس تعداد زیاد ، شبی

ادامه روش مونت کارلو(بار ارزش فعلی خالص برای طرح استخراج میشود500“ مثال) انجام می شود

علت استفاده از این روش این است که در بین روش های مدرن ، ای تنها جدید سایر فنون. روشی است که میتواند مساله به این بزرگی را حل نماید

ار میرود برای مقایسه مزیت نسبی یک طرح نسبت به طرح دیگر به ک“ عمدتادر حالیکه در این روش میتوان بدون هیچ پیشنهاد موازی ، طرح را مورد

.ارزیابی قرار داد

بودجه بندی

ماتریس نقدینگی این مفهوم به. ماتریس نقدینگی ، خروجی نهایی بودجه بندی جامع یک شرکت میباشد

به . د که نتیجه نهایی بودجه جامع در صورت جریان وجه نقد بودجه شده نمود می یابیدن منظور تحلیل وضعیت نقدینگی شرکت از یک طرف و هدف گذاری ، جهت رس

. تفاده می نمایندبه ترکیب مناسب نقدینگی ، تحلیلگران مالی ، از ماتریس نقدینگی اسلیاتی ، با توجه به استانداردهای بین المللی ، صورت جریان وجه نقد در سه طبقه عم

ستاندارد به منظور انطباق با ا. سرمایه گذاری و تامین مالی مورد بررسی قرار میگیرد:، تعدیالت زیر صورت می پذیرد2ملی شماره

.مالیات بر درآمد به طبقه عملیاتی منتقل میگردد-1ه بخش در بخش بازده سرمایه گذاری ، همه آیتم ها به جزء سود سهام پرداختنی که ب-2

.ودسرمایه گذاری منتقل میگردد، سایر آیتم ها به بخش عملیاتی منتقل میش

ردماتریس نقدینگی در هشت ترکیب قرار میگیتامین مالی سرمایه گذاری عملیاتی وضعیت

+ + - ترکیب اول

- + - ترکیب دوم

+ - - ترکیب سوم

- + + ترکیب چهارم

+ - + ترکیب پنجم

- - + ترکیب ششم

- - - ترکیب هفتم

+ + + ترکیب هشتم

تحلیل ترکیب ها اد نماید ، شرکت نمی تواند وجوه نقد کافی از عملیات خود ایجترکیب اول در

لذا روی به فروش داراییها و سرمایه گذاری های خود نموده است و از طرفی.دیگر دست به استقراض زده یا مبادرت به افزاش سرمایه نموده است

تیجه نهایی ، به ترکیب اول ، آستانه بحران گفته میشود و در بودجه بندی اگر نند و یا به اقدام به رفع مشکل نمای“ ترکیب اول شود ، مدیران میبایست سریعا

.سمت منحل کردن شرکت بروند

مدن الزم به ذکر است که یکی از دالئل تهیه بودجه ، جلوگیری از به وجود آ.بحران است

ا در در مورد شرکت های تازه تاسیس اتفاق می افتد و ی“ ترکیب سوم عموما“ عضاب) مورد شرکتهایی صدق میکند که روند رو به رشدی را آغاز کرده اند

ه مدت و دریک دوره زمانی کوتا( شرکتهای تکنولوژی محور را شامل میشونددچار کمبود نقدینگی گردیده ، اما به مرور زمان ، وضعیت مالی اصالح

. میگردد

کیب اول الزم به ذکر است سازمان بورس با افزایش سرمایه شرکتهایی که در تراجازه و دوم قرار میگیرند موافقت ننموده اما در مورد ترکیب سوم با شرایطی

.افزایش سرمایه را خواهد داد

Management typically operates under conditions of uncertainty or risk. Probably the most important function of business is forecasting, which is a starting point for planning and budgeting. The objective of forecasting is to reduce risk in decision making.

BUDGETING BASICS & BEYONDکتاب 14از فصل

Jae K. Shim Joel G. Siegel: نوشته

در پناه خدا