Institut für Slawistik a.d. Karl-Franzens-Universität Graz

Ästhetik des Stils (B/K/S)

Македонската азбука и Кониковското евангелие

(1852)(Das mazedonische Alphabet und das "Evangelium von Konikovo"; 1852)

Борче АрсовФилолошки факултет „Блаже Конески“ – СкопјеКатедра за македонски јазик и јужнословенски јазициborce_arsov@yahoo.com

Македонската азбука во историјата

(9 – 12 в.) глаголица - тесно поврзана со дејноста на Св. Климент Охридски и претставува една од најосновните признаци на Охридската книжевна школа.

(12/13 в.) „голема“ смена на писмата (глаголица → кирилица) – постепено глаголицата станува второ писмо, а кирилицата прво. Сепак, и во 13 в., кај некои текстови со црковен карактер, пишувани на кирилица, се среќаваат цели делови (пасуси) или одделни зборови пишувани на глаголица. Во 14 в. глаголицата веќе претставува тајнопис.

(16 – 1 половина на 19 в.) – Македонија поделена на 2 културни сфери (северна и јужна) – во јужната сфера, кога се пишувало на македонски јазик, се употребувал приспособениот алфавит - грчкото писмо.

(3 мај 1945 г.) – усвојување на македонската азбука (македонската кирилица)

Македонската кирилица

А а Б б В в Г г Д д Ѓ ѓ Ее Ж ж З з Ѕ ѕ И и

Ј ј К к Л л Љ љ М м Н н Њ њ О о П п Р р

С с Т т Ќ ќ У у Ф ф Х х Ц ц Ч ч Џ џ Ш ш

Современиот македонскиот стандарден јазик има едно и единствено официјално писмо а тоа е кирилицата.

Македонската кирилица има 31 буква. Од сите 6 словенски јазици што ја

користат кирилицата (белоруски, бугарски, македонски, руски, српски и украински) македонската е најблиска до српската кирилица, со исклучок на буквите  Ѕ, Ќ и Ѓ.

„The Konikovo Gospel / Кониковско евангелиеBibl. Patr. Alex. 268“ Исцрпна монографија, издадена во 2008

г., од страна на Финската академија на науки (Societas Scientiarium Fennica)

На англиски јазик Редактори: Јоуко Линдстед, Људмил

Спасов и Јухани Нуорлуото Два тима: македонски и фински.

Кониковско евангелие

Двојазично евангелие (на македонски и на грчки јазик).

Печатено во Солун, во 1852 г. Најрано современо македонско евангелие

(на народен јазик). Јазикот во македонскиот дел од ракописот

не соодветствува со говорот во ниту едно конкретно место во Егејска Македонија, туку претставува еден вид стилизација.

Две верзии на евангелието (т.н. прва и втора рака) – првата може да се смести дури некаде и во втората половина на 18 в.

Стилизацијата ја прави Павел Божигропски (автор, т.е. редактор на втората рака), како чекор кон стандардизација на еден македонски јазик врз поширока основа, вклучувајќи јазични елементи и од централните говори на западномакедонското наречје.

Кониковско евангелие (прва рака)

Кониковско евангелие (втора рака)

МонографијатаИзданието содржи седум глави: I - Introduction and the Description of the Manuscript / Вовед и

опис на ракописот - Јоуко Линдстед (Хелсинки) и Људмил Спасов (Скопје)

II - Edition of the Manuscript / Издание на ракописот - Марти Лејво и Марија Басдекис (грчки текст) и Јоуко Линдстед и Макс Валстрем (македонски текст), Мито Аргировски (Скопје) и Марија Чичева-Алексиќ (Прилеп) и Виолета Крстевска (Прилеп), Елка Јачева-Улчар (Скопје) и Људмил Спасов.

III – The Printed Pages / Печатените страници - Јоуко Лидндстед и Макс Валстрем

IV – Study of the Greek Text / Истржување на грчкиот текст - Марти Лејво

V – Study of the Macedonian Text / Истражување на македонскиот текст Најобемна глава Grafemics (Графеми) - истражување

посветено на правописот, од Макс Валстрем; Phonology (Фонологија) - опис на

фонолошката структура, од Јухани Нуорлуото (Хелсинки);

The Enidže Vardar Dialect (Ениџевардарскиот дијалект) - дијалектолошко истражување, од Максим Каранфиловски (Скопје);

The Dialect of the Konikovo Gospel in Comparison with the Enidže Vardar Dialect (Дијалектот во Кониковското евангелие во споредба со ениџевардарскиот дијалект) - споредбена анализа на ениџевардарскиот дијалект и јазикот во македонскиот текст од Кониковското евангелие, од Максим Каранфиловски, Људмил Спасов и Борче Арсов (Скопје);

Review of Morphology and the Function of Morphological Categories in the Konikovo Gospel (Преглед на морфологијата и функцијата на морфолошките категории во Кониковското евангелие) - преглед на морфологијата, од Људмил Спасов и Борче Арсов;

Vocabulary (Лексика) - резултати од истражувањата на лексичкото рамниште, од Марија Чичева-Алексиќ и Елка Јачева-Улчар;

Onomastics (Ономастика) - поглед на ономастиката, од Елка Јачева-Улчар;

The Konikovo Gospel and the Macedonian Identity in the Late Eighteenth and Early Nineteenth Centuries (Кониковското евангелие и македонскиот идентитет во доцниот осумнаесетти и раниот деветнаесетти век), од Виктор Фридман

The Translator and the Editor in their Historical Settings (Преведувачот и редакторот во нивното историско окружување), од Јоуко Лиднстед

The Konikovo Gospel in Macedonian Cultural History (Кониковското евангелие во македонската културна историја), од Људмил Спасов.

VI – Bibliography / Опширна библиографија - Катерина Митиќ (Скопје) и Макс Валстрем

VII – Facsimile of the Manuscript / Факсимил од ракописот - Мика Хакарајнен (Хелсинки).

Заклучоци Монографијата „The Konikovo Gospel /

Кониковско евангелие“ - содржајно издание што е од капитална важност за македонската јазична, но и културна историја.

Го проучува македонскиот јазик надвор од границите на Република Македонија, а сведочи и за соживотот на населението што живее во регионот со кои се поврзува оригиналниот ракопис.

Двојазично евангелие (на македонски и на грчки јазик)

Најрано современо македонско евангелие (на народен јазик).

Јазикот во македонскиот дел од ракописот не соодветствува со говорот во ниту едно конкретно место во Егејска Македонија, туку претставува еден вид стилизација, како чекор кон стандардизација на еден македонски јазик врз поширока основа, вклучувајќи јазични елементи и од централните говори на западномакедонското наречје.

Благодарам за вниманието!