Սեպ տեմ բե րի 13-ից սկսվել են ՄԱԿ-ի Գլ խա վոր վե-հա ժո ղո վի 66-րդ նս տաշր ջա նի աշ խա տանք նե րը: Այս օ րե րին տե ղի են ու նե նում կազ մա կեր պու թյան ան-դամ 193 երկր նե րի նա խա գահ նե րի, վար չա պե տնե-րի, արտ գործ նա խա րար նե րի կամ ՄԱԿ-ում նրանց մշտա կան ներ կա յա ցու ցիչ նե րի ե լույթ նե րը: Հա յաս-տա նը ներ կա յա նա լու է ա մե նա բարձր՝ նա խա գա հի մա կար դա կով:

Հա մա հայ կա կան բան կը, ո րի բա ցու մը ձգձգվեց շուրջ ե րեք տա րի, մնա-ցել է ոչ միայն ա ռանց Կա ռա վա րու թյան խոս-տա ցած տա րած քի, այլև $100 մլն կա պի տա լի։ Իսկ Սփ յուռ քի ներդ րող ներն այդ պես էլ չեն շտա պում դրա նում մաս նակ ցու-թյուն ու նե նալ: Ա վե լին` Հա յաս տա նում գե րա-կա հռչակ ված ո լորտ նե-րում խո շոր ներդ րում-ներ ա պա հո վե լուն կոչ-ված բան կի կա պի-տալն ա վե լի փոքր է, քան Հա յաս տա նի փոքր առևտ րա յին բան կե րի նը։ Տ պա-վո րու թյունն այն պի-սին է, որ Հա մա հայ-կա կան բան կը Կա ռա-վա րու թյանն ա վե լի շատ

պետք է որ պես գա ղա-փար, քան ինս տի տուտ:

Որ Կա ռա վա րու թյունն այն քան էլ լուրջ չի վե րա­բեր վում Հա մա հայ կա կան բան կին, կա րե լի է եզ րա­կաց նել նրա ո րո շու մից՝ թվագր ված 2010թ. հոկ­տեմ բե րի 14­ով: Այդ օ րը, ըստ պաշ տո նա կան հա­ղոր դա­

գրու թյան, Կա ռա վա րու­թյու նը ո րո շել էր Երևա­նի Չա րեն ցի 17 հաս ցեում գտնվող շեն քը Զար գաց­ման հայ կա կան գոր ծա կա­լու թյու նից վերց նել և տալ Հա մա հայ կա կան բան կին: Ո րոշ ման մեջ («Զար գաց­ման հայ կա կան գոր ծա կա­լու թյուն» ՓԲԸ­ի կա նո նադ­րա կան կա պի տա լը նվա­զեց նե լու մա սին), սա կայն,

չի նշվում Չա րեն ցի 17 հաս ցեում գտնվող

Բա ֆե թի գա ղա փա րի շուրջտեսակետ

էջ 2 ›››

Forbes. Գեյթսը կրկին ամենահարուստ ամերիկացին էԻսկ Քըրքորյանը $100 մլն-ով ավելացրել է կարողությունը

էջ 6 ›››

Կգնա՞ «Ռուսալ»-ը ԻրանԴերիպասկայի նախագծերին կարող է խոչընդոտել ԱՄՆ-ը

էջ 6 ››

Եվրոպան վերահայտնա-բերել է այլընտրանքային նավթամուղըՌուսաստանին կփոխարինի Միջին Ասիան

էջ 7 ›››

Պուտինը կախաղան կհաներ ՍաակաշվիլիինԵթե չլիներ Սարկոզին...

էջ 7 ›››

Ես վե րա դար-ձել եմ, ոչ թե ե կել Հարցազրույց Ար սեն Գ րի գոր յանի հետ

էջ 8 ›››

100 դրամ

Օրվա թիվ

Ռու սաս տա նը «չեռ նո բիլ նե րը» եր կար է շա հա գոր ծե լու

Ի՞նչ է նշա նա կում դա Հա յաս տա նի հա մարՌու սա կան «Ռո սա տոմ» ըն կե րու թյան նա խա գահ Սեր գեյ Կի րիեն կոն հայ տա­րա րել է, որ Ռու սաս տա­նը մի ջո ցա ռում եր է ձեռ­նար կե լու խորհր դա յին ժա­մա նա կա հատ վա ծում ար­տադր ված մի ջու կա յին ռեակ տոր նե րի շա հա գործ­ման ժամ ե տը մինչև 45 տա րի եր կա րաց նե լու ուղ­ղու թյամբ։ Այդ ռեակ տոր­նե րի թվում են 11­ը, ո րոնց

շա հա գոր ծու մը պետք է դա դա րեց վի 30 տա րի հե տո։

Ա մե րիկ ան Wall Street Journal թերթը, անդ րա դառ­նա լով այդ խնդրին, գրում է, որ РБМК (Реактор Боль­шой Мощности Каналь ный, մեծ հզո րու թյան խո ղո վա կա­յին ռեակ տոր) տի պի ռեակ­տոր նե րից չոր սը Սանկտ Պե տեր բուր գի մեր ձա կայ­քում է, ե րե քը՝ Ս մո լենս կում,

չոր սը՝ Կուրս կի մեր ձա կայ­քում։ Այս տի պի ռեակ տոր էր տե ղա կայ ված նաև Չեռ նո բի­լի ա տո մա կա յա նում։

Wall Street Journal­ը հի­շեց նում է, որ Եվ րա միու­թյու նը Ռու սաս տա նին և հետ խորհր դա յին երկր նե­րին կոչ է ա նում փա կել հին տի պի ռեակ տոր նե րը, ո րոն ցից են РБМК­նե րը:

էջ 4 ›››

էջ 5 ›››

Գի տու թյան մայր կրկնու թյու նըՎար չա պե տը վար կա նի շնե-րով է հպարտ, թե կուզ՝ հին

էջ 3 ›››

Գլխովս շատ ամ պեր ան ցանՀարցազրույց Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նի հետ

էջ 3 ›››

Սփ յուռ քը չի շտա պում

Իսկ Կա ռա վա րու թյա նը Հա մա հայ կա կան բան կի միայն գա ղա փարն է պետք

Ադր բե ջա նը մի քա նի ճա կա տով է գրո հե լու

UN Photo/Mark Garten

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

| №  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ.

էջ 2 ›››

Նոր ճգնա ժա մի հոտ է գա լիս

Աշ խար հի բոր սա ներն ան կում են ապ-րում, բայց Հա յաս տա նում հան գիստ են

էջ 4 ›››

| №  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ.

2 | Տեսանկյուն

Նոր ճգնա ժա մի հոտԵ րեկ Չի նաս տա նի տնտե սա կան ակ տի վու թյան կարևո­րա գույն ին դեքս նե րից մե կը՝ PMI­ը, ո րը ցույց է տա լիս արդ յու նա բե րու թյան ակ տի վու թյու նը, էա պես նվա զել է:

Եվ րո պա յում խնդիր նե րը խո րա նում են՝ կապ­ված Հու նաս տա նի և Ի տա լիա յի պարտ քի ծան րու թյան խնդրի հետ, ինչն ա ռա վել բար դա ցավ այն բա նից հե­տո, երբ ե րեկ Moody’s­ն ի ջեց րեց եվ րո պա կան մի քա նի խո շոր բան կե րի վար կա նի շնե րը:

Նա խօ րեին ԱՄՆ Դաշ նա յին պա հուս տա յին հա մա­կար գը բա վա կան գորշ գնա հա տա կան տվեց երկ­րում տնտե սա կան ա ճի և աշ խա տա տե ղե րի ստեղծ ման հե ռան կա րին:

Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րամ իր հեր թին եր­կու օր ա ռաջ հրա պա րա կած զե կույ ցում գլո բալ ա ճի նվա զում կան խա տե սեց՝ զգու շաց նե լով, որ ե թե եվ րո­գո տում խնդիր նե րը դուրս գան կար գա վո րող նե րի վե­րահս կո ղու թյու նից, կամ ԱՄՆ­ի տնտե սա կան ակ տի­վու թյունն ա վե լի դան դա ղի, կա րող է սկսվել գլո բալ ճգնա ժա մի նոր ա լիք:

Ե րեկ ա սիա կան բո լոր բոր սա ներն ան կու մով են փա­կվել՝ Nikkei­ը՝ ­2,07, հա րավ կո րեա կան KOSPI–ն՝ ­2,90, թայ վա նա կան TWII­ն՝ ­3,06, Բոմ բե յի BSE­ն՝ ­4,13, չի նա կան HANG SENG­ը՝ ­1, Հոնգ Կոն գի HSI­ը՝ ­4,85:

Այս խմբագ րա կա նը գրե լու պա հին ան կում էին ապ­րում նաև եվ րո պա կան և հ յու սի սա մե րիկ ան շու կա նե­րը: Փաս տո րեն, մո լո րա կի ե րեք մակ րո տա րա ծաշր ջան­նե րում տնտե սու թյու նը լուրջ ռիս կե րի է ա ռե րես վում:

Չի նաս տա նը, որ Ա սիա յի տնտե սա կան և ընդ հան րա­պես գլո բալ ա ճի գլխա վոր շար ժիչ նե րից է, կա րող է մտնել դան դաղ ման փուլ: Գ լո բալ ա ճի շար ժիչ մյուս մակ րո տա րա ծաշր ջա նին՝ Եվ րո պա յին, նույն պես կա րող են հա մա կել պե րի ֆե րալ երկր նե րի պարտ քի խնդրից բխող շղթա յա կան հետևանք նե րը: ԱՄՆ տնտե սու թյու­նում առ կա խնդիր նե րը և բ յու ջեի մե ծա ցող պա կա սուր­դը նույն պես խո սում են գլո բալ տնտե սու թյան մռայլ հե ռան կա րի մա սին:

Ար ժեթղ թե րի ան կու մը սո վո րա բար զու գորդ վում է դո լա րի անկ մամբ: Այս ան գամ, սա կայն, դո լա րի ան­կում տե ղի չի ու նե ցել, փո խա րե նը ի ջել է ոս կու գի­նը: Ներդ րող նե րը, ճգնա ժա մի հոտ առ նե լով և զ գա­լով, որ ոս կին գե րարժևոր ված է, սկսել են հեն վել դո­լա րի վրա:

Լոն դո նի բոր սա յում նավ թի գինն ի ջել է մինչև $80, ին չը լուրջ ա հա զանգ է Ռու սաս տա նի հա մար: Հայտ­նի է, որ երբ նավ թի գինն իջ նում է $80­ից, Ռու սաս­տա նի տնտե սու թյու նում ան կում է սկսվում:

Գ լո բալ այս զար գա ցում ե րը պետք է մտա հո գեն նաև Հա յաս տա նի կա ռա վա րու թյա նը, քա նի որ ռու սա­կան տնտե սու թյան վայ րի վե րում ե րը ե րե քից վեց ամս­վա լա գով գա լիս են Հա յաս տան:

Վար չա պետ Տիգ րան Սարգս յա նը ե րեկ հայ տա րա­րել է. «…. այն պի սի ան նա խա դեպ ան կում, որ մենք ու­

նե ցանք 2009թ., այլևս մեզ չի սպառ նում, ո րով­հետև որևի ցե ճյու ղի զգա լի ան կու մը չի կա րող բե րել 14­տո կո սա նոց անկ ման»։ n

Խմբագրական Բա ֆե թի գա ղա փա րի շուրջ

New York Times թեր թում վեր­ջերս հրա պա րա կած մի հոդ­վա ծում աշ խար հի երկ րորդ ա մե նա հա րուստ մար դը՝

50 մլրդ դո լար կա րո ղու թյուն ու նե ցող ա մե րի կա ցի Ո ւո րեն Բա ֆե թը, Կոնգ­րե սին հոր դո րում է գեր խո շոր բիզ նես­նե րին ա վե լի շատ հար կել: «Հե րիք է` ինչ քան մի լիար դա տե րե րի բա րե րար Կոնգ րե սը հոգ է տա րել իմ և ըն կեր­նե րիս մա սին: Ժա մա նակն է, որ կա­ռա վա րու թյու նը լրջո րեն մտա ծի զո հո­ղու թյան ար դեն մեր բաժ նի մա սին», – ինք նա դա տա պարտ ման այս պի սի տա րօ րի նակ կո չով է ա վարտ վում մի­լիար դա տիրոջ ու ղեր ձը Կոնգ րե սին:

Որ քան էլ տա րօ րի նակ հնչի, ա մե­րի կա ցի մի լիար դա տե րերն այ­սօր մեկ նպա տակ ու նեն՝ գեր խո­շոր բիզ նե սի ահ ռե լի ե կա մուտ նե­րի կրճատ ման հաշ վին բա րե լա վել

մի ջին քա ղա քա ցու կեն սա մա կար­դա կը: Այս գե րա կա յու թյունն ար­տա հայտ վեց նաև Բա րաք Օ բա մա յի՝ սեպ տեմ բե րի 8­ին Կոնգ րե սում ու­նե ցած ե լույ թում, որ տեղ նա կոնգ­րե սա կան նե րից 447 մ լրդ պա հան­ջեց՝ բա րե նո րո գե լու ԱՄՆ տնտե սու­թյու նը և մեղ մաց նե լու սո ցիա լա կան ծանր կա ցու թյու նը: Նա խա գա հը, մաս նա վո րա պես, ա ռա ջար կեց կոշ­տաց նել խո շոր բիզ նես նե րի ե կա­մուտ նե րի հարկ ման պայ ման նե րը և դ րա հաշ վին թեթևաց նել մի ջին խա­վի հար կա յին բե ռը: Հաս կա նա լի է՝ նման ա ռա ջարկ կա րող է ար վել միայն ա մե րիկ ան բիզ նես է լի տա յի հա մա ձայ նու թյամբ…

Թե ին չու են ԱՄՆ փաս տա ցի ղե կա­վար ներն ինք նա կամ զո հում ի րենց մի լիարդ նե րը, դժվար չէ կռա հել: Մեծ պե տու թյան քա ղա քա ցի նե րի մոտ կա մի սահ ման, ո րից այն կողմ անձ նա­կան շա հը մղվում է հետ նա բեմ: Այդ եզ րա գի ծը հայ րե նի քի հզո րու թյան վտանգ վա ծու թյունն է: Ծանր փոր­ձու թյուն նե րի նա խա շե մին ԱՄՆ բո­լոր քա ղա քա ցի նե րը հա մախմբ վում են մեկ դրո շի տակ, մեկ գա ղա փա­րի՝ պե տու թյան փրկու թյան շուրջ: Եվ քա նի որ այս պա հին այն կապ վում է ԱՄՆ­ում մի ջին խա վի փրկու թյան հետ, ա պա հա նուն դրա ար ժե զո հել շատ բան՝ նույ նիսկ մի քա նի տասն­յակ մի լիարդ:

Հա յաս տա նում նույն պես կա նա­խա գահ, խորհր դա րան, կան մի լիար­դա տե րեր (վեր ջին եր կու սի, նույ նիսկ ե րե քի միջև ըստ էու թյան տար բե րու­թյուն չկա), և ան շուշտ՝ ծանր փոր ձու­թյուն նե րի ապ շեց նող ա ռա տու թյուն ու դրանց տակ կքած «մի ջին» խավ: Թե ո րքա նո՞վ են իշ խա նու թյուն նե­րը մտա հոգ այս վեր ջին փաս տով,

քննարկ ման այլ թե մա է: Այս հա­մա տեքս տում ա ռա վել կարևոր է հայ օ լի գարխ նե րի վե րա բեր մուն­քը պե տա կա նու թյանը և, ընդ հան­րա պես, հայ ազ գի ճա կա տագ րին: Ս խալ է կար ծե լը, թե Օ բա ման վե­րահս կում է ԱՄՆ մի լիար դա տե րե­րին և կա րող է նրանց պար տադ­րել իր կամ քը: Ընդ հա կա ռա կը, Օ բա­ման չէ, որ Բա ֆե թին ստի պում է ու­ղերձ հղել Կոնգ րե սին: Ա նել դա նրան ստի պում է նախ սթափ դա­տո ղու թյու նը, ա պաև` հա վա նա բար, հայ րե նա կից նե րի նկատ մամբ պա­տաս խա նատ վու թյան զգա ցու մը: Հայ օ լի գարխ նե րին անհ նար է պար­տադ րել կան քի կո չել օ րենսդ րա կան ակ տեր, ո րոնք կկրճա տեն նրանց ե կա մուտ նե րը՝ հօ գուտ «հա սա րակ հա յե րի»: Սա կայն ի տար բե րու թյուն ա մե րի կա ցի մի լիար դա տե րե րի, ով­քեր ծան րա գույն ճգնա ժա մե րին մո­ռա նում են սե փա կան շա հի մա սին և կա մա վոր փոր ձում օգ նել հայ րե նի­քին, հայ օ լի գարխ նե րը նման փոր­ձու թյուն ներն օգ տա գոր ծում են բա­ցա ռա պես բիզ նե սն ընդ լայնելու և նո րա նոր ար տո նու թյուն ներ կոր զե­լու հա մար: Իսկ պե տու թյան կոր ծան­ման պա րա գա յում նրանք ըն դա մե նը կմեկ նեն Ռու սաս տան կամ էլ, լա վա­գույն դեպ քում, Եվ րո պա՝ վա յե լե լու կու տա կած հարս տու թյու նը:

Ի տար բե րու թյուն ա մե րիկ ան բիզ­նես է լի տա յի` հայ օ լի գար խիան ապ­րում է 19­րդ դա րի արդ յու նա բե րա կան Եվ րո պա յի սկզբունք նե րով. բան վո րին վճա րում էին ճիշտ այն քան, որ քան անհ րա ժեշտ է գո յատևե լու հա մար: «Մի լիար դա տե րը» քա նա կա կան կա­տե գո րիա է, մինչ դեռ «օ լի գար խը»՝ բա րո յա կան: Իսկ թե ի՞նչ ե րանգ նե­րով, դա տեք ինք ներդ…: n

Քաղց կե ղա ծին հայ րե նա սի րու թյուն

Զո րա հան դես նե րից ես կար­ծես ո չինչ չեմ հաս կա նում: Ես ո չինչ չեմ հաս կա նում մի ջո ցա­

ռում ե րից, որ տեղ զենք ու զի նամ­թերք է ցու ցադր վում, իսկ կա թո ղի­կո սը ծա փա հա րում է: Դե հոգևո րա­կա նը չի կա րող ծա փա հա րել զեն­քը, որ քան էլ այն զի նա գոր ծու թյան վեր ջին ճի չը լի նի: Որևէ մե կը նրան չի՞ ա սել, որ զեն քը կա րող է ուղղ­վել ինչ պես թշնա մու, այն պես էլ սե­փա կան երկ րի քա ղա քա ցի նե րի դեմ, ո րոնց մի մեծ մա սը հաս տատ իր հո­տի ներ կա յա ցու ցիչն է: Եր կու դեպ­քում էլ զո հերն Աստ ծո ա րա րած ներ են, ո րոնք արճ ճից չեն: Աստ ված է նրանց մեջ հո գի ներ դրել և Նա հաս տատ հա մա պա տաս խան է թի­կա է ու զում իր ա նու նից ամ բիոն ներ բարձ րա ցող նե րից՝ մի՛ ծա փա հա րեք զեն քը: Են թադ րե լի է, որ աշ խար հիկ մար դը ծա փա հա րում է, ո րով հետև զեն քը նրա առ նա կա նու թյան շա րու­նա կու թյունն է, փո խար կի չը կամ առ­նա կա նու թյան փո խա րի նո ղը: Բայց հոգևո րա կա նը նման խնդիր չու նի,

քա նի որ զեն քը, ո րին ծա փա հա րում են, ան սեռ է: Զենքն իր «մո լոր յալ հո­գին» չի կա րող ա ռա ջար կել ձեզ, որ ճիշտ ու ղու վրա դնեք:

Եր կու օր ա ռաջ մեր ան կա խու թյու­նը դար ձավ քսան տա րե կան: Սեպ­տեմ բե րի 18­ին «Հայ լու րի» լրագ րո­ղը ան ցած տա րի նե րի Հա յաս տա նը բնո րո շեց այս պես՝ առ նա կա նու թյուն ձեռք բե րած քսա նամ յա Հա յաս տան: Ես չգի տեմ, թե որն է առ նա կա նու­թյան ըն կալ ման լրագ րո ղի ե լա կե­տը, բայց հայտ նի է, որ քսան տա րե­կա նում առ նա կա նա ցած եր կի րը 0­ից 4 տա րե կա նում (1991­1994 թթ.) պա­տե րազմ է մղել ու հաղ թել: Այդ քսա­նամ յա Հա յաս տա նը իր քա ղա քա ցի­նե րի խնամ քի կա րիքն ու նի, այդ Հա­յաս տանն ա սում է՝ տղե՛րք, խնա յե՛ք լե զուն, ո րով խո սում եք, չի կա րե լի շնոր հիվ այն բա նի, որ ձեզ թույլ են տվել տե ղե կատ վու թյու նը ե թե րում փո խա րի նել դի ֆե րամբ նե րով, ա սել այդ պի սի բա ներ: Ձեզ բա վա րար չէ՞, որ հան րա պե տու թյու նում խոս քի ի րա վունք ու նի միայն Սերժ Սարգս­յա նը: Եվ ձեզ բա վա րար չէ՞, որ հան­րա պե տու թյու նում խոսքն ի րա վունք ու նի լի նել միայն Սերժ Սարգս յա­նի մա սին: Եվ այն, ինչ դուք ա սում եք հա յե րեն բա ռե րով, խո՞սք է, թե՞ խռխռոց: Դուք մտա ծե՞լ եք, թե երբ է ան կա խու թյու նը խռխռում… Երբ ու­րի շի դա նա կի տակ է: Ի՞նչ առ նա­կան բան կա ու րի շի դա նա կի տակ

լի նե լու մեջ: Ե րեկ հե ռուս տա ցույ ցով մեկ այլ լրագ րող՝ տե ղե կատ վու­թյուն հա ղոր դե լու պա տաս խա նա տու անձ, ա սում է՝ ե թե ես գլխարկ դնեի, կհա նեի և կ խո նարհ վեի այս զո րա­հան դե սի ա ռաջ: Ինչ պե՞ս է ան կա­խու թյան օ րոք աշ խա տող լրագ րողն ի րեն թույլ տա լիս այս պի սի կախ յալ միտք, ի՞նչ կսպառ նար նրան, ե թե չա­սեր այս նա խա դա սու թյու նը, ո՞ր ն է զո րա հան դե սի մա սին տե ղե կատ վու­թյու նը այս մտքի մեջ:

Դե, ի հար կե, պարզ է, որ լրագ­րողն ու զում է շո յել երկ րի ղե կա­վար նե րի ա կան ջը, որ վեր ջին ներս ի մա նան, որ զո րա հան դես կազ մա­կեր պե լու ի րենց ջան քե րը պսակ­վել են հա ջո ղու թյամբ: Բայց ին չո՞ւ ես քե զա նով, քո ստրկա միտ մտքով ձա խո ղում ան կա խու թյունն իբրև քսան տա րի ա ռաջ ձեռք բե րած նվա ճում: Ին չո՞ւ ես դառ նում հե­ռուս տա տե սա յին դրոշ: Քո գլխար­կը հա նիր և գ լուխդ խո նար հիր քո տա նը: Եր կու օր ա ռաջ Նոր քի զանգ վա ծի ման կա պար տեզ նե րից մե կի պա տու հան նե րին կա խել էին ՀՀԿ­ի դրոշ նե րը: Ի սեր ան կա խու­թյան: Լավ, ին չո՞ւ այդ դրո շը չես կա խել քո տա նը: Եվ ո՞վ պի տի մի օր որևէ լրատ վա մի ջո ցով հնչեց նի, որ ան կա խու թյու նը սնել ենք «կան­ցե րո գեն» հա մակ րան քով, որ տեղ մե զա նից յու րա քանչ յու րը ոչ թե քա­ղա քա ցի է, այլ մե տաս տազ: n

Սո ղո մոն Փա փազ ան

Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րութ յուն նե րի ընտ րութ յունն ու լու սա բա նու մը:

Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րութ յան դիր քո րոշ մա նը:

Հայկ Զար գար յան

Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21­ից:

Հիմնադիր և հրատարակիչ՝ «Սիվիլիթաս» հիմադրամ

Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1

Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ info@orakarg.am

Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան

Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249

Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»­ին պարտադիր է:

Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական

հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»­ին հղման արգելվում է:

Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:

Գովազդների և R տառով հրապարակվող

նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը

պատասխանատվություն չի կրում:

Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի

Հրատարակության 1­ին տարի

Ստորագրված է տպագրության` 22.09.2011թ.

Տպաքանակը` 2000

Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան

տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:

տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ

№  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ. |

3|

Գլխովս շատ ամ պեր ան ցանՀա յաս տա նի ան կա խու թյան քսա նամ յա կի կա պակ ցու-թյամբ «Օ րա կարգ»-ի հար ցե-րին պա տաս խա նել է ա ռա ջին արտ գործ նա խա րար Րաֆ ֆի Հով հան նիս յա նը:

- Ձեր պաշ տո նա վար ման շրջա նում ար տա քին քա ղա-քա կան ա մե նան շա նա կա-լից ի րա դար ձու թյու նը, ո րի մաս նա կիցն եք ե ղել նաև Դուք:

­ Հի շար ժան ի րա դար ձու թյուն­ներ շատ ե ղան, կամ, ինչ պես կա­սեր մեծն Թու ման յա նը, «գլխովս շատ ամ պեր ան ցան» որ պես ՀՀ ա ռա ջին արտ գործ նա խա րար պաշ տո նա վա րե լուս կարճ ըն­թաց քում: Գ րե թե զրո յից կազ­մա վոր վող հա յոց ար տա քին գե­րա տես չու թյան մե քե նան այլ ելք չու ներ, քան օր օ րի, ժամ առ ժամ ա վե լաց նել պտույտ նե րը: Միայն այն փաս տը, որ մի քա նի ամ սում շուրջ 100 երկր ներ պաշ տո նա­պես ճա նա չե ցին Հա յաս տա նը՝ որ պես օ րի նա կան, ան կախ պե­տու թյուն, բա վա կա նա չափ խո­սուն է: Զու գա հե ռա բար ակ տիվ բա նակ ցու թյուն ներ էին ըն թա­նում մի ջազ գա յին կազ մա կեր­պու թյուն նե րի՝ ԵԱՀԽ­ի, ՄԱԿ­ի և Եվ րա խորհր դի հետ: Բայց աշ­խա տան քա յին ե ռու զե ռի, հա­գե ցած օ րա կար գի ողջ շղթա յից

իբրև ա մե նան շա նա կա լից ի րա­դար ձու թյուն կա ռանձ նաց նեի 1992թ. մար տի 2­ը, երբ Հա յաս­տա նը դար ձավ Միա վոր ված ազ գե րի կազ մա կեր պու թյան ան­դամ: Այդ օ րը ծնող նե րիս ա մուս­նու թյան 35­րդ տա րե դարձն էր նշվում, իսկ առա ջին Հան րա պե­տու թյան պատ մա գիր հայ րիկս ժա մա նակ էր գտել գա լու ու­ղիղ ՄԱԿ­ի գլխա վոր գրա սեն­յա կի մոտ և այն տեղ հա վաք ված մի քա նի հար յուր հա յե րի հետ դի տե լու նո րան կախ Հան րա պե­տու թյան դրո շի բարձ րաց ման ոչ միայն պատ մա կան, այլև ա պա­գա յա մետ ա րա րո ղու թյու նը: Ան­պատ կե րաց նե լի հուզ մունք էր պա տել բո լո րին:

-Ք սան տա րի նե րի ա մե նա-մեծ ձեռք բե րու մը:

- Մեր երկ րի ճա կա տագ րի հա­մար ան մի ջա կան, ան պատր­վակ պա տաս խա նատ վու թյու­նը: Հա յաս տա նի Հան րա պե տու­թյու նը de jure ճա նաչ վեց մի­ջազ գա յին հան րու թյան կող մից, ա պաև դար ձավ մի ջազ գա յին մի շարք կա ռույց նե րի ան դամ: Նոր Հան րա պե տու թյու նը, իր չա­փին ու փոր ձին ան հա մե մատ, կեր տեց իր բա նակն ու բո լո րի կող մից նկա տե լի՝ հա մա պար­փակ ու գեր ներ կա հա մազ գա­յին դի վա նա գի տու թյուն ի ջեց րեց

աս պա րեզ: Նույն` 1992թ. գար­նանն էր, որ ա զա տագր վեց Շու­շին, դրվեց ար ցախ յան ա զա տա­մար տի խա ղաղ կար գա վոր ման գոր ծըն թա ցի սկիզ բը, ինչ պեսև տա րա ծաշր ջա նա յին դիր քո րոշ­ման ինք նիշ խան հիմ քե րը: Ա մե­նա խոս տում ա լից նվա ճու մը, մի գու ցե, ան կա խու թյան նոր սե­րունդն է, ո րը մեզ ու ղեկ ցե լու է դե պի ի րա պես ի րա վա կան, ժո­ղովր դա վա րա կան, սո ցիա լա­կան և սահ մա նադ րա կան նոր Հա յաս տա ն:

-Ք սան տա րի նե րի ա մե նա-մեծ կո րուս տը:

­Ար ժա նա պատ վու թյու նը՝ ազ­գա յին, թե մարդ կա յին… «Հոկ­տեմ բե րի 27»­ից ա վե լի մեծ կո­րուստ մեր երկ րի հա մար դժվար է պատ կե րաց նել: Հե տո 2008թ. դժնդակ «Մար տի մեկ» ե ղավ, իսկ մեկ տա րի անց՝ հոկ տեմ բե րի 10­ին, Ց յու րի խում ստո րագր վե ցին հայ­թուր քա կան ար ձա նագ րու­թյուն նե րը, ին չը, թերևս, ազ գա յին ռազ մա վա րու թյան ո լոր տի թիվ մեկ կո րուստն էր: Ս րանք ար տա­քին և ներ քին «հա կա քա ղա քա­կա նու թյան» մի ջո ցով պե տա կան շա հին տևա պես հասց ված հար­ված նե րի ա ռա վել ցայ տուն օ րի­նակ ներն են: Է լի կա րե լի է թվար­կել. հյու սի սա յին Ար ցա խի գե­րե վա րու թյու նը, ար ցախ յան

բա նակ ցու թյուն նե րում թույլ տրված մար տա վա րա կան սխալ­նե րը, թուր քա կան ճա կա տում և ռու սա կան ուղ ղու թյամբ ան հար­կի զի ջում ե րը, մեր և ոչ թե օ տա­րի ստի ու կեղ ծի քի պատ ճա ռով տա րա ծաշր ջա նում ու նե ցած ժո­ղովր դա վա րա կան ա ռա ջա տա­րի համ բա վի ինք նաոչն չա ցու մը, ա զա տու թյան ար ժա նի շար քա յին

քա ղա քա ցու օ տա րու մը սե փա կան պե տու թյու նից, ա պա գա յի հան դեպ հա վա տը կորց րած մեկ մի լիոն մեր հայ րե նա կից նե րի ար տա գաղ թը: Հա յաս տան­Սփ յուռք հա րա բե րու­թյուն նե րը ստվե րե լու ո րոշ փոր ձե ր նույն պես ես կդա սեի մեր ցա վա լի բաց թո ղում ե րի շար քը: n

Ար փի Մախ սուդ յան

Օրակարգ

PanA

rMeN

iAN

Մի կող մից հայ­թուր քա կան հա րա բե րու թյուն նե րում ստեղծ­ված փա կու ղին, մյուս կող մից՝ ղա րա բաղ ան հա կա մար տու­թյու նում ա ռա ջըն թա ցի բա ցա­կա յու թյու նը հիմ ա վո րա պես են­թադ րել են տա լիս, որ Հա յաս տա­նը, Ադր բե ջա նը և Թուր քիան մի­ջազ գա յին ա մե նա հե ղի նա կա վոր կա ռույ ցի՝ ՄԱԿ­ի ամ բիոնն օգ­տա գոր ծե լու են միմ յանց նկատ­մամբ մե ղադ րանք ներ հնչեց նե­լու հա մար:

Ինչ պես ՄԱԿ­ի Գլ խա վոր վե­հա ժո ղո վի նախ կին մի քա նի նստաշր ջան նե րում, այս ան գամ ևս օ րա կար գում եր կու հարց կա, ո րոն ցից մեկն ա նուղ ղա կի, մյու­սը ուղ ղա կի վե րա բե րում է ղա­րա բաղ ան հա կա մար տու թյա­նը: Ադր բե ջա նա կան լրատ վա­մի ջոց նե րը հա ղոր դում են, որ «Ձգձգ վող հա կա մար տու թյուն­նե րը ՎՈՒԱՄ­ի տա րած քում և դ րանց ազ դե ցու թյու նը մի ջազ­գա յին խա ղա ղու թյան, անվ տան­գու թյան ու  զար գաց ման վրա» և «Ի րա վի ճա կը Ադր բե ջա նի գրավ­յալ տա րածք նե րում» բա նաձևե­րը նո րից քննարկ ման են ներ կա­յաց վել, քա նի որ դրանք քվեարկ­ման չէին դրվել Գլ խա վոր

վե հա ժո ղո վի նա խորդ՝ 65­րդ նս տաշր ջա նում։

ՎՈՒԱՄ­ը (Վ րաս տան, Ուկ րաի­նա, Ադր բե ջան, Մոլ դո վա) գրե թե ա մեն տա րի հա մա տեղ ներ կա­յաց նում է բա նաձևի նա խա գիծ հետ խորհր դա յին տա րած քի «սա­ռեց ված» հա կա մար տու թյուն նե­րի վե րա բեր յալ՝ Մերձդ նեստր, Աբ խա զիա, Հա րա վա յին Օ սիա, Լեռ նա յին Ղա րա բաղ: Ի րենց իսկ կող մից հրահր ված պա տե րազմ­նե րում պարտ ված Ադր բե ջա նը, Վ րաս տա նը, ինչ պես նաև Մոլ­դո վան և Ուկ րաի նան հա մե րաշ­

խու թյուն են հայտ նում և ա ջակ­ցում միմ յանց:

Բայց Ադր բե ջա նը այս քա­նով չի բա վա րար վում: Գ րե թե ա մեն տա րի Բա քուն փոր ձում է ՄԱԿ­ի Գլ խա վոր վե հա ժո ղո­վում քվեար կու թյամբ անց կաց­նել «Ի րա վի ճա կը Ադր բե ջա նի գրավ ալ տա րածք նե րում» բա­նաձևը: 2008թ. նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րից հե տո, երբ Հա յաս տա նը ներ քա ղա քա կան ծանր օ րեր էր ապ րում, Ադր բե­ջա նը կա րո ղա ցավ օգ տա գոր ծել ա ռի թը. մար տի 14­ին ՄԱԿ­ի Գլ­խա վոր վե հա ժո ղո վի նստաշր­ջա նում 39 կողմ, 7 դեմ և 100 ձեռն պահ ձայ նե րով ըն դուն վեց Բաք վի ներ կա յաց րած բա նաձևը,

ո րում Հա յաս տա նի և Ար ցա­խի վերաբերյալ տեղ էին գտել մի շարք ա նըն դու նե լի ձևա կեր­պում եր: Հայ կա կան կող մի հա­մար սփո փանք էր այն, որ ԵԱՀԿ Մինս կի խմբի բո լոր ե րեք հա­մա նա խա գա հող պե տու թյուն­նե րը՝ ԱՄՆ­ը, Ռու սաս տա­նը և Ֆ րան սիան, դեմ քվեար­կե ցին՝ ցույց տա լով ի րենց ան­հա մա ձայ նու թյու նը Բաք վի նա խա ձեռ նու թյա նը:

ՄԱԿ­ի Գլ խա վոր վե հա ժո ղո վի նա խորդ՝ 65­րդ նս տաշր ջա նում Բա քուն օ րա կարգ էր բե րել նոր՝ «Մի ջազ գա յին մար դա սի րա­կան ի րա վուն քի և մի ջազ գա յին ստան դարտ նե րի պահ պա նու մը Ադր բե ջա նի գրավ ալ տա րածք­նե րում» ա նու նով բա նաձևի նա­խա գի ծը, սա կայն վեր ջին պա հին հա նեց օ րա կար գից: Հե տա գա­յում մա մու լում ե ղան ոչ ան հիմ են թադ րու թյուն ներ, որ դա ար­վել է պայ մա նա վոր վա ծու թյան արդ յուն քում. Բա քուն օ րա կար­գից հա նում է բա նաձևի քվեար­կու թյու նը, իսկ Երևանն ու Ս տե­փա նա կեր տը հա մա ձայ նու թյուն են տա լիս, որ ԵԱՀԿ­ն փաս տա­հա վաք ա ռա քե լու թյուն անց կաց­նի Ար ցա խում՝ այն յոթ տա րածք­նե րում, ո րոնք Ադր բե ջա նը և մի­ջազ գա յին հան րու թյու նը հա մա­րում են գրավ ալ:

Գլ խա վոր մար տահ րա վե րը ԱԽ ան դամ դառ նա լու Բաք վի ձգտումն է

ՄԱԿ­ի Գլ խա վոր վե հա ժո­ղո վում Հա յաս տա նի և Ար ցա­խի հա մար գլխա վոր մար տահ­րա վե րը, սա կայն, լի նե լու է ոչ

միայն և ոչ այն քան Ադր բե ջա­նի ու նրա դաշ նա կից նե րի կող­մից օ րա կարգ բեր ված եր կու բա­նաձևե րը, որ քան Ադր բե ջա նի՝ ՄԱԿ­ի Անվ տան գու թյան խորհր­դի ոչ մշտա կան ան դամ դառ նա­լու հնա րա վո րու թյու նը:

Մոտ տա սը տա րի ա ռաջ Հա­յաս տա նը և Ադր բե ջա նը ցան կու­թյուն հայտ նե ցին դառ նալ ՄԱԿ­ի ԱԽ ոչ մշտա կան ան դամ: Մի քա­նի ա միս ա ռաջ հայտ նի դար ձավ, որ Հա յաս տանն այլևս չի ցան կա­նում քվեարկ վել 2012­2013 թթ. ՄԱԿ­ի ԱԽ ոչ մշտա կան ան դամ դառ նա լու օգտին, մինչ դեռ Ադր­բե ջա նը լուրջ դի վա նա գի տա­կան աշ խա տանք ներ է տա նում և փոր ձում դառ նալ հա մաշ խար­հա յին ա մե նա հե ղի նա կա վոր և ներ կա յա ցուց չա կան կազ մա­կեր պու թյան՝ ՄԱԿ­ի կարևո րա­գույն կա ռույ ցի՝ ԱԽ­ի ոչ մշտա­կան ան դամ: Ադր բե ջա նը այդ տե ղի հա մար մրցե լու է ԵՄ ան­դամ Հուն գա րիա յի և Ս լո վե նիա յի հետ: Հա յաս տա նի հրա ժա րու մից հե տո Ադր բե ջանն ընտր վե լու ո րոշ հնա րա վո րու թյուն ներ ու նի, թեև այդ հնա րա վո րու թյուն նե րը մեծ չեն:

Մի քա նի օր ա ռաջ Հա յաս­տա նի արտ գործ նա խա րար Էդ­վարդ Նալ բանդ յա նը, անդ րա­դառ նա լով Ադր բե ջա նի ձգտում­նե րին, հայ տա րա րեց, որ ՄԱԿ­ի ԱԽ գլխա վոր նպա տակն ու խնդի րը խա ղա ղու թյան հաս­տա տու մը, պահ պա նում ու ամ­րապն դում է: «Մի եր կիր, ո րը վա րում է ռազ մա տենչ քա ղա­քա կա նու թյուն, պա տե րազ մի քա րոզ չու թյուն, մի եր կիր, ո րի ղե կա վա րու թյու նը պար ծե նում է, որ վեր ջին վեց տա րում քսան

ան գամ ա վե լաց րել է իր ռազ մա­կան բյու ջեն, մի եր կիր, որն ու ժի կի րառ ման սպառ նա լի քը դարձ­րել է իր քա ղա քա կա նու թյան կարևոր մաս, սպառ նում է հենց խա ղա ղու թյա նը, կա րո՞ղ է հա­վակ նել դառ նալ ԱԽ ոչ մշտա կան ան դամ», – ա սաց նա խա րա րը:

Հա յաս տա նի ար տա քին քա­ղա քա կան սխալն այն էր, որ նա պետք է պայ քա րեր այն տե­ղի հա մար, որ այ սօր պայ քա­րում են Ադր բե ջա նը և Եվ րո պա­կան Միու թյան եր կու ան դամ­ներ: Պայ քա րել ոչ միայն ընտր­վել փոր ձե լու, այլև Ադր բե ջա նի հնա րա վոր ան դա մակ ցու թյու­նը խոչընդոտելու համար: Հա­վա նա բար պաշ տո նա կան Երևա­նը մտա ծել է, որ ե թե չհա ներ իր թեկ նա ծու թյու նը, և այդ պայ ման­նե րում Ադր բե ջա նը ընտր վեր ոչ մշտա կան ան դամ, ա պա դա կըն­կալ վեր Հա յաս տա նի ար տա քին քա ղա քա կա նու թյան ձա խո ղում և պար տու թյուն:

Այ սօր ար դեն ուշ է, իսկ նա­խա րար Նալ բանդ յա նի խոս քը՝ ուղղ ված մի ջազ գա յին հան րու­թյա նը, ըն կա լե լի չէ, ո րով հետև մի ջազ գա յին հան րու թյու նը ա ռաջ նորդ վում է ոչ թե Հա յաս­տա նի կող մից հնչող զգու շա­ցում ե րով, այլ բա ցա ռա պես իր շա հե րով ու ցան կու թյուն նե րով: Հաշ վի առ նե լով, որ ՄԱԿ­ն ու նի 193 ան դամ, ո րոնց մի մա սը, ել­նե լով զուտ իս լա մա կան հա մե­րաշ խու թյու նից, քվեար կե լու է Ադր բե ջա նի օգ տին, ա պա ի րա­վամբ ռազ մա տենչ մեր հարևա­նն ընտր վե լու ո րոշ հնա րա վո­րու թյուն ներ ու նի: n

Թա թուլ Հա կոբ յան

‹‹‹ էջ 1

«ա մե նա խոս տում­

նա լից նվա ճու մը,

մի գու ցե, ան կա­

խու թյան նոր սե­

րունդն է, ո րը մեզ

ու ղեկ ցե լու է դե­

պի ի րա պես ի րա­

վա կան, ժո ղովր­

դա վա րա կան,

սո ցիա լա կան և

սահ մա նադ րա­

կան նոր Հա յաս­

տա ն», – ա սում է

րաֆ ֆի Հով հան­

նիս յա նը:

Ադր բե ջա նը մի քա նի ճա կա տով է գրո հե լու ՄԱԿ-ում

« Հա յաս տա նը պետք է պայ քա րեր ոչ միայն ընտր վել փոր ձե լու, այլև Ադր­բե ջա նի հնա րա վոր ան դա մակ ցութ յու նը խոչընդոտելու համար »

| №  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ.

4 |

շեն քը Հա մա հայ կա կան բան­կին տա լու մա սին։ Ըստ ո րոշ­ման՝ կա ռա վա րու թյանն ա ռըն­թեր պե տա կան գույ քի կա ռա­վար ման վար չու թյան պե տին հանձ նա րար վել էր մե կամս յա ժամ ե տում ա ռա ջար կու թյուն­ներ ներ կա յաց նել կա ռա վա րու­թյա նը նշված գույ քի տնօ րին ման վե րա բեր յալ:

«Օ րա կարգ»­ին պե տա կան գույ քի կա ռա վար ման վար չու­թյու նում հայտ նե ցին, որ Երևա նի Չա րեն ցի 17 հաս ցեում գտնվող շեն քը փո խանց ված է ի րենց հաշ վեկշ ռին և վար չու թյան տնօ­րի նու թյան տակ է։

Փաս տո րեն, Կա ռա վա րու թյան նիս տին ո րոշ վել է Հա մա հայ կա­կան բան կին տրա մադ րել Չա­րեն ցի 17­ի շեն քը, բայց հե տո գոր ծա դի րը մտա փոխ վել է։

Լ րիվ պե տու թյան հույ սին

Շեն քի հար ցը միակ խնդի րը չէ, որ կապ ված է Հա մա հայ կա կան բան կի հետ։ Հայ տա րար վել է, որ Հա յաս տա նի Կա ռա վա րու թյու­նը Հա մա հայ կա կան բան կի կա­պի տա լի մեջ ներդ րել է $20 մլն և $80 մլն ներգ րա վե լու է Սփ յուռ­քից: Սեպ տեմ բե րի 7­ին «Երևան պլա զա»­ում Հա մա հայ կա կան բան կի բաց ման ա րա րո ղու թյա­նը բան կի գլխա վոր գոր ծա դիր տնօ րեն Վահ րամ Ներ սիս յան ցը

կրկնել է, որ բան կի ընդ հա նուր կա պի տա լը լի նե լու է $10 0 մլն։

Հա մա հայ կա կան բան կում «Օ րա կարգ»­ին հայտ նե ցին, որ բան կի կա պի տա լը ներ կա յում է 7,5 մլրդ է (մոտ $20 մլն), և այդ գու մարն ամ բող ջու թյամբ ԿԲ­ի ներդ րում է։

Ս տաց վում է, որ բան կը, որ կոչ ված է մի ջազ գա յին ֆի նան­սա կան կազ մա կեր պու թյուն­նե րից և այլ մաս նա վոր աղբ­յուր նե րից, հատ կա պես Սփ յուռ­քից, եր կա րա ժամ ետ ֆի նան­սա կան մի ջոց ներ հա վա քագ րել՝

Հա յաս տա նի մրցու նակ ար տադ­րա կան ձեռ նար կու թյուն նե րին զար գաց ման ֆի նան սա վո րում

ա պա հո վե լու հա մար, ցայ սօր չի ներգ րա վել որևէ ներդ րո ղի:

Բան կի բաց ման ա րա րո ղու­թյա նը ԿԲ նա խա գահ Ար թուր Ջա վադ յա նը հայ տա րա րել է, որ Հա մա հայ կա կան բան կը գոր ծե­լու է  պե տա կան­մաս նա վոր  հա­մա գոր ծակ ցու թյան գա ղա փա­րա խո սու թյան ներ քո, և դ րա նպա տակն է ստեղ ծել արդ յու­նա վետ և թա փան ցիկ մե խա­նիզմ եր՝ ողջ հա յու թյա նը հնա­րա վո րու թյուն ըն ձե ռե լով մաս­նակ ցել հա մա հայ կա կան նշա­նա կու թյան բիզ նես նա խագ ծե րի ֆի նան սա վոր մա նը: Ըստ նրա՝ բան կը, հա մա գոր ծակ ցե լով տար բեր տե ղա կան և մի ջազ գա­յին ֆի նան սա կան կա ռույց նե րի և խո շոր ներդ րող նե րի հետ,  ներդ­րում եր է ի րա կա նաց նե լու Հա­յաս տա նի հա մար ռազ մա վա­րա կան նշա նա կու թյուն ու նե ցող ո լորտ նե րում:

Փաս տո րեն, Հա մա հայ կա­կան բան կի գլխա վոր գոր ծա­դիր տնօ րե նի պաշ տո նին անց­նե լուց (2010թ. դեկ տեմ բե րի 9) ի

վեր՝ Հա յաս տա նի նա խա գա հի տնտե սա կան հար ցե րով նախ­կին խորհր դա կան Վահ րամ Ներ­սիս յան ցը չի կա րո ղա ցել ա պա­հո վել պե տու թյուն­մաս նա վոր հատ ված հա մա գոր ծակ ցու թյու­նը, քա նի որ բան կի կա պի տա­լում միայն պե տա կան գու մար­ներ են։

Մեծ գա ղա փար, քիչ փող

Ըստ հա յե ցա կար գի՝ Հա մա­հայ կա կան բանկը, իր ուղ ղա­կի վար կա յին գոր ծու նեու թյու­նից բա ցի, կա րող է հա մա գոր­ծակ ցել առևտ րա յին բան կե­րի հետ՝ ձեռ նար կու թյուն նե րին ներ կա յաց նե լով ֆի նան սա վոր­ման փա թեթ ներ, ո րոնց կտրա­մադ րի եր կա րատև ֆի նան սա­կան ռե սուրս ներ, իսկ առևտ րա­յին բան կե րը Հա մա հայ կա կան բանկի հետ հա մա տեղ կա պա­հո վեն այդ ձեռ նար կու թյուն նե րի ա վե լի կար ճա ժամ ետ, աշ խա­տան քա յին կա պի տա լի և առևտ­րա յին ֆի նան սա վոր ման կող մը:

Դժ վար է պատ կե րաց նել Հա­մա հայ կա կան բան կի և առևտ­րա յին բան կե րի մի ցակ ցու թյու նը։ Հա յաս տա նի գե րա կա ո լորտ նե­րում խո շոր ներդ րում եր ա պա­հո վե լուն կոչ ված բան կի կա պի­տա լը (7 մլրդ) քիչ է ան գամ Հա յաս տա նի փոքր առևտ րա յին բան կե րի կա պի տա լից: n

Ար մե նակ Չա տին յան

Փողեր

‹‹‹ էջ 1

PanA

rMeN

iAN

PanA

rMeN

iAN

Սփ յուռ քը չի շտա պումԻսկ Կա ռա վա րու թյա նը Հա մա հայ կա կան բան կի

միայն գա ղա փարն է պետք

Կի րիեն կոն ա սել է, որ «Ռո­սա տո մ»­ի հա մար անվ տան գու­թյունն ա վե լի կարևոր է, քան կո մեր ցիոն նպա տա կա հար մա­րու թյու նը, և մինչև այդ ռեակ­տոր նե րի շա հա գործ ման եր կա­րաձ գու մը 3 ­5 տա րի անվ տան­գու թյան ման րակր կիտ ու սում­նա սի րու թյուն է կա տար վե լու։ «Ռո սա տո մ»­ի ղե կա վա րը նշել է, որ РБМК տե սա կի ռեակ տոր նե րի շա հա գործ ման ժամ ե տի եր կա­րաց ման ո րո շու մ անհ րա ժեշտ է Ռու սաս տա նի տնտե սու թյան հա­մար, ո րին անհ րա ժեշտ է մի ջու­կա յին է ներ գե տի կա յի զար գա­ցու մը։ «Մենք չենք կա րող միա­ժա մա նակ փա կել բո լոր մի ջու­կա յին ռեակ տոր նե րը», – ա սել է Կի րիեն կոն։

Կի րիեն կո յի ո րո շու մը և Հա յաս տա նը

Ս պա ռած ռեակ տոր նե րի «կան քը» եր կա րաձ գե լու Ռու­սաս տա նի ո րո շու մը կարևոր է Հա յաս տա նի հա մար: Թեև Մե­ծա մո րի ա տո մա կա յա նի գոր­ծող ռեակ տո րն այլ տի պի է

(ВВЭР­440, ջրա­ջրա յին է ներ գե­տիկ ռեակ տոր), դրա շա հա գործ­ման ժամ ետն ա վարտ վում է 2016թ.։ Բա ցի այդ` «Ռո սա տո մ»­ը Մե ծա մո րի ա տո մա կա յա նի կա­ռա վա րիչն է, և Ռու սաս տա նում ռեակ տոր նե րի կան քի եր կա­րաց ման փոր ձը հնա րա վոր կլի­նի տե ղայ նաց նել Հա յաս տա նում։

Հա յաս տա նի իշ խա նու թյուն­նե րը բազ միցս հայ տա րա րել են, որ մինչև առ կա մի ջու կա յին հզո­րու թյուն նե րը փո խա րի նող հզո­

րու թյուն ներ չլի նեն, Մե ծա մո­րի ա տո մա կա յա նը չի փակ վե­լու։ Մ յուս կող մից, սա կայն, առ­կա է գոր ծող ա տո մա կա յա նի շա հա գործ ման վերջ նա ժամ ետ՝ 2016թ., ին չը նշա նա կում է, որ նոր մի ջու կա յին է ներ գաբ լո կը,

ո րը կա ռուց վե լու է Մե ծա մո­րի ա տո մա կա յա նի հար թա կում, պետք է շա հա գործ ման հանձն վի մինչ այդ։ Ե թե հաշ վի առ նենք, որ նոր է ներ գաբ լո կի շի նա րա­րու թյան հա մար անհ րա ժեշտ է 5­7 տա րի, ա պա մինչև Մե ծա­մո րի ա տո մա կա յա նի փա կե լը նոր է ներ գաբ լո կի կա ռու ցու մը դժվար թե ա վարտ ված լի նի (ե­թե ի հար կե երբևէ սկսվի), քա նի որ մինչև հի մա այդ պես էլ հայտ­նի չեն դրա շի նա րա րու թյան հա­

մար ներդ րու մա յին աղբ յուր նե­րը։ Նոր է ներ գաբ լո կի հզո րու­թյու նը պետք է լի նի 1060 ՄՎտ՝ 60 տա րի շա հա գործ ման ժամ ե­տով, և նախ նա կան գնա հա տա­կան նե րով` անհ րա ժեշտ է շուրջ $5 մլրդ ­ի ներդ րում:

Հա յաս տա նում ար դեն չեն բա­ցա ռում Մե ծա մո րի ա տո մա կա­յա նի շա հա գործ ման ժամ ե­տի եր կա րաց ման տար բե րա­կը։ Մաս նա վո րա պես` ան ցած տար վա նո յեմ բե րին Հա յաս տա­նի մի ջու կա յին անվ տան գու թյան կար գա վոր ման պե տա կան կո­մի տեի նա խա գահ Ա շոտ Մար­տի րոս յանն ա սել էր, որ Մե ծա մո­րի ա տո մա կա յա նի շա հա գործ­ման ժամ ե տի եր կա րաց ման

վերջ նա կան ո րո շու մը կըն դուն վի 2013­2014 թթ.։ Նա ա սել էր, որ ար դեն սկսում են նա խա պատ­րաստ վել այն վի ճա կին, երբ պար տա վոր կլի նեն ա տո մա կա­յա նը շա հա գոր ծել նա խագ ծա յին ռե սուր սը սպա ռե լուց հե տո: «Մի­ջու կա յին փոր ձը ցույց է տա լիս, որ դա ա մե նան պա տա կա հար­մար տար բե րակն է», – ա սել էր նա։ n

Ռու բեն Սի մոն յան

« Հա մա հայ կա կան բան կի գա ղա փա րը շրջա նա ռու թյան մեջ դրվեց 2008թ.: 2009թ. ու ժի մեջ մտավ օ րեն քը, և 2011թ. երկ րորդ կե սին Հա մա հայ կա կան բանկն սկսեց գոր­ծու նեութ յու նը »

« «Ռո սա տոմ»­ը ցան կա նում է խորհր­դա յին մի ջու կա յին ռեակ տոր նե րի շա հա­գործ ման ժամ ե տը մինչև 45 տա րի եր կա­րաց նել »

Հա յաս տա նում ար դեն չեն բա ցա ռում մե ծա մո րի ա տո մա կա յա նի շա հա գործ ման ժամ­

կե տի եր կա րաց ման տար բե րա կը։

‹‹‹ էջ 1

Ռու սաս տա նը «չեռ նո բիլ նե րը» եր կար է շա հա գոր ծե լուԻ՞նչ է նշա նա կում դա Հա յաս տա նի հա մար

Համահայկական բանկի բացման արարողությանը բանկի գլխավոր գործադիր տնօ րեն

Վահրամ Ներսիսյանցը կրկնել է, որ բանկի ընդհանուր կապիտալը լինելու է 100 մլն:

№  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ. |

5|

ա ռանց ա ռա ջար կու թյուն նե րիԱՄՀ ա ռա քե լու թյունն ա վար տել է հա յաս տան յան այ ցը

Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ­րա մի (ԱՄՀ) ա ռա քե լու թյու նը, ո րը Երևա նում էր սեպ տեմ բե րի 7­ից 20­ը՝ «Եր կա րաձգ վող ֆի­նան սա վոր ման» (EFF)/«Եր կա­րաձգ վող վար կա վոր ման (ECF)» ծրագ րե րի ամ փո փիչ ստուգ ման հա մար, տա րա ծել է հայ տա րա­րու թյուն, ո րում, ի տար բե րու­թյուն նա խորդ նմա նա տիպ հայ­տա րա րու թյուն նե րի, բա ցա կա­յում են ա ռա ջար կու թյուն նե րը և բա ցա սա կան հար ցե րը։

Այս պես` ԱՄՀ ա ռա քե լու­թյան ղե կա վար Մարկ Հոր թո նը, ըստ ԱՄՀ հա ղոր դագ րու թյան, ա սել է, որ հայ կա կան կող մի հետ քննար կում երն արդ յու նա­վետ են ե ղել, և ա ռա ջըն թաց է ար ձա նագր վել 2011թ. մա ցած ժա մա նա կա հատ վա ծի և 2012թ. հա մար նա խա տես ված մի խումբ քա ղա քա կա նու թյուն նե րի և

մի ջո ցա ռում ե րի ուղ ղու թյամբ: «Քն նար կում ե րը կշա րու նակ վեն շա բաթ վա վեր ջում՝ Վա շինգ տո­նում կա յա նա լիք ԱՄՀ­ի և Հա­մաշ խար հա յին բան կի տա րե­կան ժո ղով ե րի ըն թաց քում», – նշված է հա ղոր դագ րու թյու նում։

ԱՄՀ մաս նա գետ նե րը կարծում են, որ Հա յաս տա նի ընդ հա նուր մակ րոտն տե սա կան պայ ման նե­րը բա րե լավ վել են: Գ յու ղատն­տե սու թյան ճյու ղի վե րա կանգն­ման և արդ յու նա բե րու թյան ու ծա ռա յու թյուն նե րի ճյու ղե րի դի­նա մի կա յի շնոր հիվ տնտե սու­թյան ա ճի արդ յունք ներն այս տա րի կբա րե լավ վեն՝ կար ձա­նագր վի 4.6 % աճ: Պա կաս սա­տա րող ար տա քին պայ ման նե րի պա րա գա յում տնտե սա կան ա ճի կան խա տե սու մը 2012թ. ի ջեց­վել է մինչև 4 %, ընդ ո րում` ռիս­կերն ակն հայ տո րեն նվազ ման

ուղղ վա ծու թյուն ու նեն: Ըստ ԱՄՀ­ի՝ Հա յաս տա նում գնա­ճը զգա լիո րեն չա փա վոր վել է՝ պայ մա նա վոր ված ապ րանք նե րի հա մաշ խար հա յին գնե րի նվազ­մամբ և գ յու ղատն տե սու թյան վե րա կանգն մամբ:

«Ծ րագ րի կա տա րո ղա կանն ընդ հա նուր առ մամբ շա րու նա­կում է բա վա րար մալ: Հար կաբ­յու ջե տա յին հաշ վեկ շի ռը շա րու­նա կել է բա րե լավ վել, ակնկալվում է, որ ընդ հա նուր պա կա սուրդը 2010թ. 5 %­ի հա մե մատ այս տա­րի կլի նի 4 %­ից ցածր», – նշված է հա ղոր դագ րու թյու նում։ n

WTI 82,69 3,23 3,76%BrenT 107,63 2,73 2,47%նավթ q

q

Փողեր

355

365

375

385

22.03 22.06 22.09

7800

8800

9600

22.03 22.06 22.09

500

520

540

560

22.03 22.06 22.09

11,50

12,20

12,90

13,60

22.03 22.06 22.09

220

260

300

22.03 22.06 22.09

1,30

1,37

1,44

1,51

22.03 22.06 22.09

80

105

130

22.03 22.06 22.09

1400

1650

1900

22.03 22.06 22.09

Տվյալները վերցված են 22.09, Երևան, ժ. 16:05

աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex

US$/bbl.

US$/t oz.

US$/tonne

US$/tonne

եվրո/դոլար 1,343 0,014 1,03%q

պղինձ (comex) 7836,36 461,89 5,57%q

ցորեն (cBT) 238,4 6,614 2,7%q

ռուբլի/դրամ 11,71 0,20 1,68%q

եվրո/դրամ 505,53 6,30 1,23%q

դոլար/դրամ 373,94 0,53 0,14%q

ՀՀ ԿԲ 1796,5 2,54 0,14%comex 1757,2 50,9 2,82%ոսկի 100 p

q

Գի տու թյան մայր կրկնու թյու նըՎար չա պե տը վար կա նի շնե րով է հպարտ, թե կուզ՝ հին

Վար կան շա յին դիր քե րը բա-րե լա վե լու Հա յաս տա նի Կա-ռա վա րու թյան մտադ րու թյունն այն քան ու ժեղ է, որ գոր ծում է «կրկնու թյու նը գի տու թյան մայրն է» սկզբուն քը: Կա ռա-վա րու թյու նում հի շել են հուն-վա րին հրա պա րակ ված մի-ջազ գա յին զե կույց նե րից մե կը, ո րով Հա յաս տա նը տնտե սա-կան ա զա տու թյան ցու ցա նի շով զբա ղեց րել էր 36-րդ տե ղը 180 երկր նե րի շար քում։

Ե րեկ Կա ռա վա րու թյան նիս տին վար չա պետ Տիգ րան Սարգս յանն անդ րա դար ձավ Հա յաս տա­նի վեր ջին ա միս նե րի մի ջազ­գա յին վար կա նի շնե րին՝ դրանք ո րա կե լով որ պես «մեծ ա ռա ջըն­թաց»: Ըստ նրա՝ Fitch Ratings վար կան շա յին կազ մա կեր պու­թյան կող մից 2009­2011 թթ. Հա­յաս տա նին տրված կա յուն կան­խա տես մամբ BB­ վար կա նի շը վար կու նա կու թյան բա վա րար գնա հա տա կան է՝ չնա յած այն հան գա ման քին, որ 2008թ., ըստ Fitch­ի, Հա յաս տա նի սու վե րեն վար կա նի շը BB էր:

«Հ րա պա րակ վել է նաև Ազ­գա յին մրցու նա կու թյան զե կույ­ցը, ո րը գնա հա տում է երկր նե րի մրցու նա կու թյու նը, և 142 երկր­նե րի շրջա նա կում մենք բա րե­լա վել էինք մեր դիր քը՝ վեց քայ­լով շարժ վե լով ա ռաջ», – ա սել է վար չա պե տը՝ խո սե լով Հա մաշ­խարհա յին տնտե սա կան ֆո րու­մի «Հա մաշ խար հա յին մրցու­նա կու թյան 2011­12 թթ. զե կույ­ցի» մա սին, որ տեղ Հա յաս տա նը

զբա ղեց րել է 92­րդ տե ղը, որի հիմ ա կան պատ ճա ռը ան կա յուն մակ րոտն տե սա կան վի ճակն էր:

Անդ րա դառ նա լով Հա յաս­տա նի տնտե սա կան ա զա տու­թյան ին դեք սին՝ վար չա պետն ա սել է. «Այս եր կու շա բաթ վա ըն թաց քում եր կու նոր ին դեքս­ներ են հրա պա րակ վել։ Ա ռա ջի­նը Heritage Foundation­ի ա զա­տու թյան ին դեքսն է, որ տեղ մենք նույն պես ար ձա նագ րել ենք ա ռա ջըն թաց. 180 երկր նե րի

ցան կում ա զա տու թյան ին­դեք սով զբա ղեց նում ենք 36­րդ տե ղը։ Դա բա վա կան լավ ցու ցա նիշ է»։

Heritage Foundation­ի պաշ­տո նա կան կայ քում զե կույ­ցը տե ղադր ված չէր։ Հայտ­նի է, սա կայն, որ ԱՄՆ Հան րա­պե տա կան կու սակ ցու թյան ու­ղե ղա յին կենտ րո նի՝ Heritage Foundation­ի և The Wall Street Journal թեր թի «Տն տե սա կան ա զա տու թյան ին դեքս­2011»

ա մե նամ յա զե կույ ցը վեր­ջին ան գամ հրա պա րակ վել էր 2011թ. հուն վա րի 12­ին: Այս մա­սին գրել էր նաև «Կա պի տալ» օ րա թեր թը հուն վա րի 13­ի իր հա մա րում (տե՛ս «179 երկր նե­րի շար քում Հա յաս տա նը 36­րդն է: Heritage Foundation­ը հրա պա րա կել է 2011թ. տնտե­սա կան ակ տի վու թյան ին դեք­սը» հոդ վա ծը):

Գ նա հա տե լով Հա յաս տա­նի ա ռա ջըն թաց ար ձա նագ րող վար կա նի շնե րը՝ վար չա պե տը հայտ նել է, որ դա Կա ռա վա րու­թյան 2010­2011 թթ. մե ծա ծա վալ բա րե փո խում ե րի փա թեթն է և մի շարք նոր օ րենք նե րի արդ յունք է:

Ու շագ րավ է, որ Կա ռա վա րու­թյունն այն քան է հրա պուր վել մի ջազ գա յին վար կա նի շնե րով, որ նիս տերն այդ թե մա յով սկսե­լը հա ճա խա կի երևույթ է դար­ձել. Կա ռա վա րու թյան սեպ տեմ­բե րի 8­ի նիս տին ևս վար չա­պետն անդ րա դար ձել էր Հա յաս­տա նի «բարձր վար կա նի շնե րի» թե մա յին։ n

« Վար չա պե տի ե րեկ վկա յա կո չած զե կույ ցը հրա պա­րակ վել է 2011թ. հուն վա րի 12­ին»

« Ի տար բե րու թյուն ԱՄՀ նա խորդ նմա­նա տիպ հայ տա րա րու թյուն նե րի՝ բա ցա կա­յում են ա ռա ջար կու թյուն նե րը և բա ցա սա­կան հար ցե րը »

Սեպ տեմ բե րի 8­ի

նիս տին ևս վար­

չա պետն անդ րա­

դար ձել էր Հա­

յաս տա նի «բարձր

վար կա նի շնե րի»

թե մա յին:PanA

rMeN

iAN

Ն կա րում` ամՀ հա յաս տան յան ա ռա քե­

լու թյան ղե կա վար մարկ Հոր թո նը

Հա յաս տա նը՝ էքստ րե մալ

տու րիզ մի ա ռա-ջա տար եռ յա կում

National Geographic Traveler ամ­սագ րի անց կաց րած մի ջազ գա­յին քվեար կու թյան արդ յունք նե­րով՝ Հա յաս տա նը «էքստ րե մալ տու րիզ մի եր կիր» ան վա նա կար­գում մտել է ա ռա ջա տար եռ յա կի մեջ: Այս մա սին հայտ նել է Հա­յաս տա նի ազ գա յին մրցու նա կու­թյան հիմ ադ րա մի (ՀԱՄՀ) մա­մու լի ծա ռա յու թյու նը:

Մր ցա նա կը հանձն վել է Մոսկ­վա յում ՀԱՄՀ­ի ներ կա յա ցուց չին՝ Հա յաս տա նի ան կա խու թյան տա­րե դար ձի օ րը:

Ն շենք, որ ըստ Ազ գա յին վի­ճա կագ րա կան ծա ռա յու թյան (ԱՎԾ) տվալ նե րի՝ Հա յաս տան այ ցե լած զբո սաշր ջիկ նե րի թի վը 2011թ. հուն վար­հու նիս ա միս­նե րին ա ճել է 15.6 %­ով 2010թ. նույն ժա մա նա կա հատ վա ծի հա մե մատ՝ հաս նե լով 266155­ի: Ըստ հյու րա նո ցա յին տնտե­սու թյուն նե րից ստաց ված հաշ­վետ վու թյուն նե րի տվալ նե րի՝ 2011թ. հուն վար­հու նի սին Հա­յաս տան այ ցե լած զբո սաշր ջիկ­նե րի 19.5 %­ը բա ժին է ըն կել ԱՊՀ երկր նե րին, իսկ 80.5 %­ը՝ ոչ ԱՊՀ երկր նե րին: ԱՎԾ­ն, սա կայն, ըստ զբո սաշր ջա յին ո լորտ նե րի տվալ ներ չի հրա­պա րա կում: n

| №  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ.

6 |

Կգ նա՞ «Ռու սա լ»­ը Ի րանԴե րի պաս կա յի նա խագ ծե րին կա րող է խո չըն դո տել ԱՄՆ-ը

Ալ ու մի նի և կա վա հո ղի հա մաշ­խար հա յին խո շոր ար տադ րող ռու սա կան «Ռու սալ» միա վոր ված ըն կե րու թյան գլխա վոր տնօ րեն Օ լեգ Դե րի պաս կան մտա դիր է Ի րա նում 375 հազ. տ հզո րու­թյամբ ալ ու մի նի գոր ծա րան կա­ռու ցել, գրում է ռու սա կան «Կո­մեր սանտ» պար բե րա կա նը։

«Ռու սա լ»­ը բա նակ ցու­թյուն ներ է վա րում ի րա նա կան Iranian Mines and Mining Industries Development and Renovation Organization­ի (IMIDRO) հետ։ Ի րա­նա կան հոլ դին գի հան գու ցա յին ակ տիվ ե րի թվում են ալ ու մի նա­յին Al­Mahdi Aluminium Company­ն, South Aluminium Company­ն, Iranian Aluminium Company­ն, Kaveh Khozestan Aluminium (Kalco)­ն, ցե­մեն տի ար տադ րու թյամբ զբաղ­վող Ehdas Sanat Company­ն և մի շարք այլ ըն կե րու թյուն ներ։ Ըստ Steelads.com կայ քի՝ հոլ դին գի ակ­տիվ ե րի ընդ հա նուր ար ժե քը 33,5 տրլն ռեալ ($3,125 մլրդ) է։

Ի րա նա կան գոր ծա րա նը «Ռու­սալ»­ի ալ ու մի նի ար տադ րու­թյան ըն թա ցիկ հզո րու թյու նը կա­րող է ա վե լաց նել 9 %­ով։ Այդ պի­սով, ռու սա կան մյուս նա խագ ծե­րի հետ մեկ տեղ, ըն կե րու թյան ար տադ րա կան հզո րու թյուն նե րը կա վե լա նան 41 %­ով՝ տա րե կան մինչև 6 մլն տ։

Մ յուս կող մից՝ նա խագ ծի ի րա­կա նա ցու մը «Ռու սա լ»­ի մոտ ո րոշ մտա վա խու թյուն նե ր է առաջացրել Ի րա նի նկատ մամբ գոր ծող ա մե րիկ ան պատ ժա­մի ջոց նե րի պատ ճա ռով։ Միաց­յալ Նա հա նգ ներն առևտ րա­յին սահ մա նա փա կում եր է մտցրել Թեհ րա նի նկատ մամբ դեռ 1979թ., ո րոնք հե տա գա­յում բազ միցս խստաց վել են։

Դ րանք ար գե լում են ԱՄՆ­ի քա­ղա քա ցի նե րին և ըն կե րու թյուն­նե րին բիզ նես վա րել Ի րա նում կամ մաս նակ ցու թյուն ու նե նալ հա մա տեղ ձեռ նար կու թյուն նե­րում։ ԱՄՆ­ը պատ ժա մի ջոց ներ է սահ մա նում նաև եր րորդ երկր­նե րի նկատ մամբ, ո րոնք խախ­տում են ա մե րիկ ան էմ բար գո յի պայ ման նե րը։

Հատ կան շա կան է, որ «Ռու­սալ»­ը պաշ տո նա պես չի հաս­տա տում այս լու րե րը՝ հեր քե­լով ի րա նա կան կող մի հետ բա նակ ցու թյուն նե րի մա սին տեղեկությունը։ Ըն կե րու թյու­նում, այ դու հան դերձ, նոր գոր ծա­րա նի հիմ ում Ի րա նում «հնա րա­վոր տար բե րակ» են հա մա րում։

«Կո մեր սանտ» թեր թը, վկա­յա կո չե լով «Ռու սա լ»­ին մոտ կանգ նած սե փա կան աղբ յուր­նե րը, գրում է, որ նա խա գի ծը մի քա նի տա րի շա րու նակ գտնվել է քննարկ ման փու լում։ Այդ ըն թաց­քում «Ռու սալ»­ի ներ կա յա ցու­ցիչ նե րը բազ միցս են բա նակ ցել

Ի րա նի հետ, սա կայն կող մերն այդ պես էլ հա մա ձայ նու թյան չեն ե կել Ի րա նի ոչ հստակ դիր քո­րոշ ման պատ ճա ռով։

Ռու սա կան ալ ու մի նա յին հսկան, պար բե րա կա նի աղբ­յուր նե րի հա մա ձայն, «քա­ղա քա կան ռիս կե րի պատ ճա­ռով» շա հագրգռ ված չէ ի րա նա­կան նա խագ ծի մա սին լու րե րի հրա պարակ մամբ։ Ի դեպ՝ պար­բե րա կա նը, քա ղա քա կան ռիս կե­րից բա ցի, նշում է ալ ու մի նի ար­տադ րու թյան հա մար Ի րա նում առ կա երկ րա բա նա կան ռիս կե­րի մա սին։ Փոր ձա գետ նե րի գնա­հատ մամբ՝ ի րա նա կան պա շար­նե րի հիմ ա կան մաս կազ մող նե ֆե լին յան սիե նի տա յին կա վա­հո ղի վե րամ շա կու մը շատ ա վե­լի թանկ ար ժե, քան բոք սի տա յին կա վա հո ղի նը։

Ն շենք, որ «Ռու սալ»­ն ան ցած տա րին փա կել է $2,9 մլրդ զուտ շա հույ թով։ 2010թ. ըն կե րու թյան ար տադ րած ալ ու մի նե փայ լա­թի թե ղի կա ռուց ված քում «Ար­մենԱ լի» ար տադ րան քի մաս նա­բա ժի նը կազ մել է 30 %։ n

մեծ փողեր

Forbes. Գեյթ սը կրկին ա մե նա հա րուստ ա մե րի կա ցին է

Իսկ Քըր քոր յա նը $100 մ լ ն-ով ա վե լաց րել է կա րո ղու թյու նըԱ մե րիկ ան Forbes հե ղի նա­կա վոր հան դե սը հրա պա րա­կել է 400 ա մե նա հա րուստ ա մե­րի կա ցի նե րի վար կա նի շը՝ Тhe Forbes 400։ The Richest People in America (http://www.forbes.com/forbes­400/): Այն գլխա վո­րում է Microsoft ըն կե րու թյան հիմ ա դիր Բիլ Գեյթ սը։ Մեկ տար վա ըն թաց քում գոր ծա րա­րի կա րո ղու թյունն ա վե լա ցել է $5 մլրդ­  ով՝ կազ մե լով $59 մլրդ։ Վար կա նի շի 2­րդ հո րի զո նա կա­նում Berkshire Hathaway Inc. ըն­կե րու թյան հիմ ա դիր, հայտ­նի ներդ րող Ո ւո րեն Բա ֆեթն է՝ $39 մլրդ­ ով։ 3­րդ տե ղում Oracle ըն կե րու թյան գոր ծա դիր տնօ րեն Լա րի է լի սոնն է, ո րի ֆի նան­սա կան մի ջոց նե րը մեկ տա րում ա վե լա ցել են $6 մլրդ ­ով՝ հաս­նե լով $33 մլրդ ­ի։

Հայտ նի ներդ րող Ջորջ Սո րո­սը $22 մլրդ ­ով վար կա նի շի 7­րդ

հո րի զո նա կա նում է։ Մե ծա հա­րուստ ա մե րի կա ցի նե րի ա ռա ջին տասն յա կում են Wal­Mart Stores Inc. խա նութ նե րի ցան ցի հիմ­նա դիր Ո ւոլ թոն ըն տա նի քի ե րեք ան դամ ե րը։ Ք րիս տի Ո ւոլ թո նը $30 մլրդ ­ով զբա ղեց նում է վար­կա նի շի 6­րդ հո րի զո նա կա նը, Ջիմ Ո ւոլ թո նը՝ 9­րդ հո րի զո նա­կա նը ($22,1 մլրդ), իսկ է լիս Ո ւոլ­թո նը եզ րա փա կում է ա ռա ջին տասն յա կը ($21 մլրդ)։

Ա մե նա հա րուստ ա մե րի կա ցի­նե րի ա ռա ջին տասն յա կում են նաև նավ թա յին բիզ նե սի հայտ­նի ներ կա յա ցու ցիչ ներ Դեյ­վիդ և Չառլզ Կոխ եղ բայր նե­րը, ո րոն ցից յու րա քանչ յուրն ու­նի $25 մլրդ կա րո ղու թյուն։ Վար­կա նի շի 8­րդ հո րի զո նա կա նում խա ղատ նա յին բիզ նե սի ներ­կա յա ցու ցիչ Շել դոն Է դել սոնն է՝ $21,5 մլրդ կա րո ղու թյամբ։

Forbes­ը ա մե նա հա րուստ

ա մե րի կա ցի նե րի կա րո ղու թյու­նը, ընդ հա նուր առ մամբ, գնա­հա տում է $1,5 տրլն։ 2010թ. նրանց ֆի նանս ներն ա ճել են 12 %­ով։

Վար կա նի շի 117­րդ հո րի զո­նա կա նում է խա ղատ նա յին բիզ­նե սի մագ նատ, հա յազ գի Քըրք

Քըր քոր յա նը՝ $3 մլրդ կա րո ղու­թյամբ։ Գոր ծա րարն այս տե ղը կի սում է 10 այլ մի լիար դա տե­րե րի հետ, ո րոնց թվում է հայտ­նի կի նո ռե ժի սոր Ս թի վեն Ս փիլ­բեր գը։ Forbes­ի 2010թ. վար կա­նի շում Քըր քոր յա նը 119­րդ տե­ղում էր՝ $2,9 մլրդ­ով: n

Շու կա նե րը «թ վիստ» են պա րումԿամ ԴՊՀ-ն $400 մլրդ -ա նոց նոր մի-

ջամ տու թյուն է նա խա ձեռ նումՆա խօ րեին ԱՄՆ­ի Դաշ նա­յին պա հուս տա յին հա մա կար գի (ԴՊՀ) Բաց շու կա նե րի հանձ նա­ժո ղո վը (FOMC) հայ տա րա րել է գան ձա պե տա կան պար տա տոմ­սե րի պորտ ֆե լի վե րա կազ մա­կերպ ման ճա նա պար հով տնտե­սու թյան խթան ման հեր թա­կան մի ջո ցառ ման մեկ նար կի մա սին։ Ինչ պես հա ղոր դում է Bloomberg­ը, ԱՄՆ­ի Կենտ րո նա­կան բան կը ո րո շել է պորտ ֆե­լում կար ճա ժամ ետ պար տա­տոմ սե րը փո խա րի նել եր կա րա­ժամ ետ նե րով։ Ըստ Bloomberg­ի հաշ վարկ նե րի՝ ԴՊՀ­ի պորտ ֆե­լում գան ձա պե տա կան պար տա­տոմ սե րի մի ջին ժամ ե տայ նու­թյու նը 6,1 տա րի է։ Մինչև 2012թ. հու նի սը ԴՊՀ­ն կգ նի 6­ից 30 տա րի մար ման ժամ ետ ու նե­ցող $400 մլրդ ­ի գան ձա պե տա­կան պար տա տոմս և կ վա ճա ռի նույն գու մա րի կար ճա ժամ ետ (մինչև 3 տա րի մար ման ժամ ետ ու նե ցող) պար տա տոմս: FOMC­ի այս հայ տա րա րու թյու նից հե տո հա մաշ խար հա յին գրե թե բո լոր ֆոն դա յին շու կա նե րի փլու զում ա նակն կալ չէր կա րող լի նել, թեև ԴՊՀ­ն մինչև 2013թ. կե սե րը ան­փո փոխ է պա հե լու բա զա յին տո­կո սադ րույ քը՝ 0­0,25 %։

Ա մե րիկ ան տնտե սու թյան խթան մանն ուղղ ված ԴՊՀ­ի հեր­թա կան քայ լը ստա ցել է «Թ վիստ գոր ծո ղու թյուն» (Operation Twist) ան վա նու մը։ Այդ պես էր կոչ վել նաև 1961թ. Պա հուս տա յին հա­մա կար գի հա ման ման մի ջո ցա­ռու մը։ Ա մե րիկ ան ֆի նան սա կան կար գա վո ր չի այս քայ լը նպա տակ ու նի նվա զեց նել վար կե րի տո­կո սադ րույք նե րը։ ԴՊՀ­ն այս պի­սով խու սա փում է քա նա կա կան մեղ մաց ման քա ղա քա կա նու թյան

եր րորդ փու լից, քա նի որ ֆի­նան սա կան խթա նում ե րի նա­խորդ եր կու փու լերն ար ժա նա­ցել էին բազ մա թիվ տնտե սա­գետ նե րի, ինչ պես նաև հան րա­պե տա կան կոնգ րե սա կան նե րի քննա դա տու թյա նը։

Հի շեց նենք, որ ԴՊՀ­ն քա նա­կա կան մեղ մաց ման քա ղա քա­կա նու թյան եր կու փուլն ար դեն իսկ կան քի է կո չել։ Ա ռա ջի նի ըն­թաց քում (2008թ. վեր ջից մինչև 2010թ. սկիզբ) ԱՄՆ­ի ԿԲ­ն հետ է գնել ա վե լի քան $1 տրլն ­ի հի­փո թե քա յին պար տա տոմս և ևս $300 մլրդ­ի գան ձա պե տա կան պար տա տոմս։ Երկ րորդ փու լում (2010թ. նո յեմ բե րից մինչև 2011թ. հու նիս) գնվել է $600 մլրդ ­ի գան­ձա պե տա կան պար տա տոմս։ Ընդ հա նուր առ մամբ, ԴՊՀ­ն գ նել է $2,4 տրլն ­ի ար ժե թուղթ։

Փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ ե թե ֆի նան սա կան խթա նում ե րի ա ռա ջին փուլն օգ նեց կան խել Նա­հանգ նե րի տնտե սու թյու նն ա վե լի խոր ճգնա ժա մի մեջ ներ քաշ վե­լուց և խ թա նեց հի փո թե քա յին շու­կան, ա պա երկ րորդ փու լից հե տո ԱՄՆ­ում ՀՆԱ­ի ա ճի տեմ պե րը կտրուկ նվա զե ցին, գոր ծազր կու­թյան մա կար դա կը շա րու նա կեց մալ բարձր մա կար դա կում (9 %)։ Ա վե լին՝ շա բաթ վա սկզբում Ար­ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ ադ րա­մը ԱՄՆ­ի ՀՆԱ­ի ա ճի կան խա­տե սու մը 2012թ. հա մար 2,7 %­ից նվա զեց րեց մինչև 1,8 %­ի։

Հի շեց նենք, որ այս շա բաթ հան­րա պե տա կան կոնգ րե սա կան նե­րը ԴՊՀ ղե կա վար Բեն Բեռ նան­կեին ուղղված նա մակում կոչ էին ա նում չշա րու նա կել քա նա կա կան մեղ մաց ման քա ղա քա կա նու թյու­նը՝ «տնտե սու թյու նը լրա ցու ցիչ չվա սե լու նպա տա կով»։ nԷջը պատրաստեց Տաթև Հովհաննիսյանը

«Ռու սալ»­ը «քա ղա քա կան ռիս կե րի պատ ճա ռով» շա հագրգռ ված չէ ի րա նա կան նա­

խագ ծի մա սին լու րե րի հրա պարակ մամբ։

fres

her.ru

։

Ա մե նա հա րուստ ա մե րի կա ցի նե րի թոփ 10-ըՏե ղը Գոր ծա րա րի ա նու նը Կա րո ղու թյու նը ($) Տա րի քը Գոր ծու նեու թյան

ո լոր տը

1 Բիլ Գեյթս 59,0 մլրդ 55 Microsoft

2 Ո ւո րեն Բա ֆեթ 39,0 մլրդ 81 Berkshire Hathaway

3 Լա րի Է լի սոն 33,0 մլրդ 67 Oracle

4 Չառլզ Կոխ 25,0 մլրդ 75 տար բեր

5 Դեյ վիդ Կոխ 25,0 մլրդ 71 տար բեր

6 Ք րիս տի Ո ւոլ թոն 24,5 մլրդ 56 Wal­Mart

7 Ջորջ Սո րոս 22,0 մլրդ 81 հեջ ֆոն դեր

8 Շել դոն Է դել սոն 21,5 մլրդ 78 խա ղատ ներ

9 Ջիմ Ո ւոլ թոն 21,1 մլրդ 63 Wal­Mart

10 Է լիս Ո ւոլ թոն 20,9 մլրդ 61 Wal­Mart

Քըրք Քըր քոր յա նը 117­րդ հո րի զո նա կա­

նում է՝ անց յալ տար վա 119­րդի փո խա­

րեն:

www.e

lper

iodi

code

lmot

or.com

։

№  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ. |

7|աշխարհ

Պու տի նը կա խա ղան կհա ներ Սաա կաշ վի լիին

Ե թե չլի ներ Սար կո զին…Ֆ րան սիա յի նա խա գահ Նի կո-լա Սար կո զին հի շել է 2008թ. ռուս-վրա ցա կան վե ցօր յա պա-տե րազ մի կու լի սա յին դրվագ-նե րը։ Ֆ րան սիա կան Libération պար բե րա կա նի «Նա խա ճաշ Սար կո զիի հետ» վեր նագր ված ակ նար կում նկա րագր վում է Ֆ րան սիա յի նա խա գա հի հան-դի պու մը ֆրան սիա ցի պատ-մա բան նե րի հետ։

Հան դիպ ման ըն թաց քում Սար­կո զին խո սել է 2008թ. Մոսկ վա կա տա րած այ ցե լու թյան մա սին։ Նա Ռու սաս տա նի նա խա գահ Դ միտ րի Մեդ վեդևին ա սել է, թե հան դիպ ման կգնա միայն

ռու սա կան զրա հա մե քե նա նե րի` Թ բի լի սի չմտնե լու պայ մա նով։

Ֆ րան սիա յի նա խա գա հը հի­շել է նաև ՌԴ վար չա պետ Վ լա­դի միր Պու տի նի անս պա սե­լի այցն իր գրա սեն յակ։ Սար­կո զին Պու տի նին պատ կե րել է որ պես խեն թի՝ ով մտա ծում էր միայն այն մա սին, թե ինչ պես կա խա ղան հա նի Վ րաս տա նի նա խա գահ Մի խեիլ Սաա կաշ վի­լիին։ Սար կո զին պատ մել է, որ ի նշան բո ղո քի՝ ինքն ընդ հա տել է զրույ ցը։ Ֆ րան սիա յի նա խա գա­հը վստահ է՝ հենց իր շնոր հիվ է, որ ռու սա կան զրա հա մե քե նա նե­րը 2008թ. չեն մտել Վ րաս տա նի մայ րա քա ղաք։

Ի դեպ` վրա ցա կան ընդ դի­մու թյու նը ե րեկ նշել է հա մաշ­խար հա յին այն ա ռաջ նորդ նե րի ա նուն նե րը, ո րոնք դեմ են Սաա­կաշ վի լիի վար չա պե տու թյան հնա րա վո րու թյա նը նրա նա խա­գա հու թյան ժամ ետի ա վար տից հե տո (2013թ.)։ Վ րաս տա նի Հան­րա պե տա կան կու սակ ցու թյան ա ռաջ նորդ նե րից Լևան Բեր ձե­նիշ վի լին, վկա յա կո չե լով ԱՄՆ­ի Պետ դե պում իր պաշ տո նա կան և ոչ պաշ տո նա կան հան դի­պում ե րը, վստա հեց նում է, որ Ֆ րան սիա յի, Մեծ Բ րի տա նիա յի և ԱՄՆ­ի ա ռա ջին դեմ քե րը ոչ մի կերպ չեն ցան կա նում Սաա կաշ­վի լիին վար չա պետ տես նել։ n

Եվ րո պան վե րա հայտ նա բե րել է

այ լընտ րան քա յին նավ թա մու ղը

Ռու սաս տա նին կփո խա րի նի Մի ջին Ա սիան

Լե հաս տա նը հա վակ նում է է ներ­գա կիր նե րի ո լոր տում եվ րո պա­կան ա ռա ջա տար պե տու թյուն դառ նալ։ Ա ռա ջի կա յում Վար շա­վա յի նա խա ձեռ նու թյամբ կգոր­ծարկ վի Եվ րո պա­Ա սիա Nafta մի­ջանց քը, ո րի կազ մում ընդգրկ ված նավ թա մու ղնե րը, նա վա հան­գիստ նե րը և ծո վա յին ճա նա­պարհ նե րը Հին աշ խար հին կա­պա հո վեն մի ջի նա սիա կան երկր­նե րի բեն զի նի մշտա կան մա տա­կա րար մամբ, գրում է ի տա լա կան Il Legno Storto պար բե րա կա նը։

Նա խագ ծի ի րա կա նաց ման հան գու ցա յին մա սը, ըստ պար­բե րա կա նի, ուկ րաի նա կան Օ դե­սա­Բ րո դի նավ թա մու ղը մինչև լե հա կան Գ դանսկ եր կա րաց նե­լու մա սին ոչ այն քան նոր ա ռա­ջարկն է։ Եվ րա միու թյու նում Լե­հաս տա նի նա խա գա հու թյունն օգ նել է լե հե րին այս նա խագ­ծի վե րա կեն դա նաց ման հա մար հա մաեվ րո պա կան բյու ջեում €120 մլն գտ նել։

Ի տա լա կան պար բե րա կա­նը գրում է, որ այս նա խագ ծի կան քի կոչ վե լու դեպ քում մե ծա­պես կշա հի լեհ­ուկ րաի նա կան Sarmatija ըն կե րու թյու նը, ո րը հիմ ադր վել էր 2004թ.՝ Օ դե սա­Բ րո դի նավթա մու ղը մինչ Բալ­թիկ ծով հասց նե լու նա խա գի­ծը կան քի կո չե լու նպա տա կով։ Ըստ նա խագ ծի՝ ադր բե ջա նա­կան և թուրք մե նա կան նավ թը, ո րի գնման շուրջ Բր յու սելն ար­դեն ստո րագր ված պայ մա նագ­րեր ու նի, կմղվի նախ Վ րաս տա­նի սևծով ան նա վա հան գիստ­ներ, ա պա կտե ղա փո խվի Օ դե­սա և Լե հաս տան։ Այս ու ղին հնա րա վա րու թյուն կտա մի ջի­նա սիա կան «սև ոս կին» օգ տա­գոր ծել Եվ րո պա յի է ներ գե տիկ են թա կա ռուց վածք նե րում։

Օ դե սա­Բ րո դի նավ թա մու­ղը մինչև Գ դանսկ եր կա րաց­ման նա խա գի ծը, ո րը Բր յու սե­լի կող մից հաս տա տա վել էր 2003թ., կա սեց վել էր մեկ տա րի անց՝ 2004թ.։ Բր յու սե լի ո րո շու մը պայ մա նա վոր ված էր Ուկ րաի­նա յի այդ ժա մա նակ վա վար չա­պետ, ներ կա յիս նա խա գահ Վիկ­տոր Յա նու կո վի չի ո րոշ մամբ, որը նախատեսում էր խո ղո վա­կա շար օգ տա գոր ծել Ռու սաս­տա նից նավթ ներկ րե լու հա մար։

Վեր ջին տա րի նե րին նա խագ­ծի ի րա կա նաց ումը խո չըն դո տել են Ուկ րաի նա յում և Լե հաս տա­նում տե ղի ու նե ցող քա ղա քա­կան գոր ծըն թաց նե րը։ Լե հաս­տա նի ներ կա յիս վար չա պետ Դո նալդ Տուս կը, օգտ վե լով իր երկ րի` ԵՄ­ում նա խա գա հող լի­նե լու հան գա ման քից, այս նա­խա գի ծն ա ռաջ նա հերթ է հայ­տա րա րել ամ բողջ Եվ րո պա յի հա մար։ Հիմ ա վո րու մը՝ նավ­թա մու ղի տա րե կան թո ղու նա­կու թյու նը 8 մլրդ խմ է, ին չը մե­ծա պես կա րող է նվա զեց նել Եվ­րո պա յի է ներ գե տիկ կախ վա ծու­թյու նը Ռու սաս տա նից։ n

Բաժանորդագրության համար

զանգահարել 010-500119, 055-026249

էլ. փոստ՝ subscribe@orakarg.am

Ֆ րան սիա յի, մեծ

Բ րի տա նիա յի և

ամՆ­ի ա ռաջ­

նորդ նե րը դեմ են

Սաա կաշ վի լիի

վար չա պե տու թյա­

նը։ pres

iden

t.go

v.ge

։

Իմ դաշ նակ ցի դաշ նա կիցն իմ թշնա մի՞ն է

Թուր քիան զո հում է Սի րիան՝ հա նուն ԱՄՆ-իԹուր քիա յի վար չա պետ Ռե ջեփ Թա յիփ Էր դո ղանն ու րա խաց րել է արևմտ յան լրատ վա մի ջոց նե րին ու կա ռա վա րու թյուն նե րին Սի­րիա յի հաս ցեին ուղղ ված քննա­դա տա կան հայ տա րա րու թյամբ։ «Ես դա դա րեց րել եմ սի րիա կան իշ խա նու թյուն նե րի հետ երկ խո­սու թյու նը», – հայ տա րա րել է Էր­դո ղա նը։ Թուր քիա յի վար չա պե­տը «մտա դիր» է նաև պատ ժա մի­ջոց ներ կի րա ռել իր հարևա նի և եր բեմ ի գլխա վոր դաշ նա կից նե­րից մե կի դեմ, գրում է ֆրան սիա­լե զու InfoSyrie գոր ծա կա լու թյու նը։ Հատ կան շա կան է, որ Էր դո ղա նը նման հայ տա րա րու թյուն է ա րել նա խօ րեին Ն յու Յոր քում ԱՄՆ­ի նա խա գահ Բա րաք Օ բա մա յի հետ հան դի պու մից հե տո։

Էր դո ղա նը վեր ջերս հայ տա­րա րել էր, թե մտա դիր է հան­դի պել սի րիա կան հու զում ե­րի արդ յուն քում Թուր քիա յում հայտն ված փախս տա կան նե րի հետ, ո րոնք եր կար ժա մա նակ է` վե րած վել են հա կա սի րիա կան քա րոզ չու թյան գլխա վոր գոր­ծիք նե րից մե կի։

Մի բան կա րե լի է ասել վստա­հա բար. Թուր քիան Էր դո ղա նի «չա փա վոր իս լա միզ մով» ու «Ար­դա րու թյուն և զար գա ցում» կու­սակ ցու թյամբ կրկին դար ձել է

Վա շինգ տո նի ար տոն յալ գոր­ծըն կե րը Մեր ձա վոր Արևել­քում։ Ընդ ո րում` Ան կա րան շա­րու նա կում է մալ տա րա ծաշր­ջա նում ԱՄՆ­ի լա վա գույն դաշ­նակ ցի՝ Իս րա յե լի ա մե նաակ տիվ հա կա ռա կոր դը։

Իմ դաշ նակ ցի դաշ նա կիցն իմ թշնա մի՞ն է

Էր դո ղա նի դի վա նա գի տա­կան գի ծը կա րե լի է առն վազն խճճված հա մա րել, ե թե ոչ շի­զոֆ րե նիկ, գրում է գոր ծա կա­լու թյու նը։ Մ նում է պար զել, թե ի րա կա նում ինչ կար ծի քի է թուր­քա կան հա սա րա կու թյու նը, ո րը շատ ա վե լի ուժ գին է ա տում Իս­րա յե լը, բայց շատ ա վե լի քիչ է

ա ջակ ցում ԱՄՆ­ին՝ հա մե մատ իր կա ռա վա րու թյան։

Սի րիա յի հար ցում դիր քո րո շու­մը կար ծես թե ան փո փոխ է Մոսկ­վա յում։ Նա խօ րեին Ռու սաս տա­նի արտ գործ նա խա րար Սեր գեյ Լավ րո վը Ն յու Յոր քում հայ տա­րա րել է, թե Մեր ձա վոր Արևել­քում խա ղա ղու թյան և անվ տան­գու թյան պահ պա նու մը կախ­ված է Սի րիա յից՝ այս տա րա­ծաշր ջա նի «անկ ու նա քա րից»։ Լավ րո վի կար ծի քով՝ ճգնա ժա մի հաղ թա հար ման արդ յու նա վետ տար բե րա կը կող մե րի միջև քա­ղա քա կան երկ խո սու թյունն է, Սի­րիա յի ընդ դի մու թյու նը չպետք է մեր ժի բա նակ ցու թյուն նե րի սե­ղա նի շուրջ նստե լու նա խա գահ Բա շար ալ Ա սա դի ա ռա ջա ր կը։

Խո սե լով լի բիա կան սցե նա րի մա սին՝ Լավ րո վը նշել է, որ Սի­րիա յի ընդ դի մու թյու նը չպետք է դի մի ծայ րա հեղ քայ լե րի, քա­նի որ երկ խո սու թյու նից հրա­ժա րու մը եր կի րը քա ղա քա ցիա­կան պա տե րազ մի շե մին կկանգ­նեց նի, ին չը խիստ բա ցա սա կան հետևանք ներ կու նե նա ինչ պես Սի րիա յի, այն պես էլ ամ բողջ տա րա ծաշր ջա նի հա մար։

Ռուս­սի րիա կան հա րա բե րու­թյուն նե րի կա յու նու թյան մա սին վկա յող այս հայ տա րա րու թյուն նե­րին InfoSyrie­ն հ ռե տո րա բար ար­ձա գան քում է՝ արդ յոք Էր դո ղա նը մտա դիր չէ՞ Մոսկ վա յին ռազ մա­կան մի ջամ տու թյամբ սպառ նալ։ n

Էր դո ղա նի դի վա­

նա գի տա կան գի­

ծը կա րե լի է առն­

վազն խճճված

հա մա րել, ե թե ոչ

շի զոֆ րե նիկ։

| №  3, ուրբաթ, սեպտեմբերի 23, 2011 թ.

8 | մշակույթ

Սպորտ

Ես վե րա դար ձել եմ, ոչ թե ե կել Ար սեն Գ րի գոր յան

Սա թե նիկ ա զատ յան

Հա յաս տա նի վաս տա կա վոր ար տի ստ, եր գիչ Ար սեն Գ րի-գոր յա նը հայ րե նիք ե կավ այն տա րի նե րին, երբ բո լո րը հա-մա տա րած լքում էին այն: Յոթ տա րի ա ռաջ նա հիմն ադ րել է «Հայ եր գա սան ներ» խում բը՝ ստանձ նե լով ե րի տա սարդ նե-րին հա յե ցի եր գե ցո ղու թյուն ու սու ցա նե լու գոր ծը: «Օ րա-կարգ»-ի հետ զրույ ցում նա ա սում է՝ «ոչ թե ե կա, այլ վե-րա դար ձա հայ րե նիք»:

Օրակարգ -Ին չո՞ւ ե կաք Հա յաս տան:

­ Չեմ զլա նա կրկնել, որ ես վե­րա դար ձել եմ, ոչ թե ե կել: Մեծ ե ղեռ նից հե տո իմ ըն տա նի­քը, գաղ թե լով Արևմտ յան Հա­յաս տա նից (հորս կող մը` Սա­սու նից, մորս կող մը՝ Մա րա շից), իր բա ժին ճա կա տա գիրն ապ­րեց…, հայ րե նազրկ վեց ու հա­սավ մինչև Սի րիա, Դեյր Զո րի ա նա պատ նե ր, Ղա միշ լի քա ղաք, որ տեղ էլ ծնվեց հայրս, հե տո էլ՝ ես: Ուս տի իմ գա լը Հա յաս տան իս կա կան վե րա դարձ է:

Կար ծում եմ՝ յու րա քանչ յուր հա յի հա մար ա մե նա ճիշտ և կարևոր քայ լը վե րա դար ձի ճա­նա պարհն ընտ րելն է՝ վե րագտ­նե լու իր ինք նու թյու նը և միա­ժա մա նակ ի մաս տա վո րե լու, արժևո րե լու այն օ րերն ու տա րի­նե րը, որ պի տի ապ րի:

Իսկ նրանց մա սին, ով քեր թո­ղե ցին հայ րե նիքն ու հե ռա ցան… Ա վե լի լավ է՝ չխո սենք: Ճիշտ կլի նի խո սել նրանց մա սին, ով­քեր վե րա դառ նում են:

-ա ռա ջին օ տար զգա ցո ղու-թյու նը ո՞րն էր, որ ու նե ցաք հայ րե նի քում:

­Ծն վե լով օ տար երկ րում՝ Սի­րիա յում, ես այդ երկ րի մշա­կույ թի կրո ղը չեմ ե ղել. մե ծա­ցել եմ հայ կա կան մի ջա վայ րում,

իմ ե կե ղե ցու բա կում: Բ նա կա նա­բար, օ տար մի ջա վայ րից ո րո շա­կի ազ դե ցու թյուն կա րող ես ու­նե նալ, բայց եր բեք ու րի շի մշա­կույ թի կրո ղը չես կա րող լի նել. դա ինձ հա մար ան հաս կա նա­լի է: Իսկ հայ րե նի քում եր բեք օ տա րու թյան զգա ցում չեմ ու նե­ցել, ընդ հա կա ռա կը՝ հենց ա ռա­ջին օր վա նից նա մակ էի գրում ծնող նե րիս, որ «երբ պի տի գա այն օ րը, որ դուք էլ վե րա դառ­նաք տուն»: Փառք Աստ ծո, նրանք հի մա իմ կող քին են: Չեմ կար­ծում, որ որևէ հայ կա րող է օ տա­րու թյան զգա ցում ու նե նալ իր հայ րե նի քում:

-այ սօր հան դես եք գա-լիս ոչ միայն որ պես մե նա-կա տար, այլև որ պես «Հայ եր գա սան ներ» խմբի ղե-կա վար: Ին չո՞ւ է խումբն այդ պես կոչ վում:

­Շատ էի մտա ծում, թե ինչ պես կո չեմ մե ներ գիչ նե րից կազմ ված խումբս, և երբ մի ե րե կո յի ըն­թաց քում Ա զատ Գաս պար յա նը կար դաց Չա րեն ցի «Յո թը խոր­հուրդ գա լի քի եր գա սան նե րին» հրաշք բա նաս տեղ ծու թյու նը, դա ինձ հա մար հայտ նու թյուն ե ղավ, ու ո րո շե ցի հենց այդ պես էլ ան­վա նել խումբս: Խմ բում ձգտում եմ պատ րաս տել այն պի սի եր­գիչ ներ, ով քեր ա սե լիք պետք է ու նե նան: Ն պա տակս է նրանց մեջ սեր մա նել այն գա ղա փա­րը, որ հայ եր գը շատ ա վե լի մեծ է և ար ժե քա վոր, քան յու րա­քանչ յուրս: Յու րա քանչ յուր եր­գիչ պետք է մտա ծի, թե ինչ պես ծա ռա յի մեր եր գին ու նրա խոր­հուրդն ու ա սե լի քը տեղ հասց նի: Ինչ պես Չա րենցն է ա սում, «եր­գը երկ րի՜ց է ա ճում և ո՜չ թե ձայ­նե րից կամ բա ռե րից»: Կար ծում եմ՝ այ սօր վա մեր ե րաժշ տա կան խառ նա րա նում «Հայ եր գա սան­ներ» խում բն ա նե լիք շատ ու նի և հաս տա տուն քայ լե րով գնում է ա ռաջ:

-Ձեր բե մա կան խառն ված-քը կապ ու նի՞ Սաս նո Ձեր ար մատ նե րի հետ:

­Բ նա կա նա բար, գե նե տի կան շատ մեծ նշա նա կու թյուն ու­նի: Ես գի տեմ, թե մեր պա պե­րն ինչ պի սի նվիր յալ ներ են ե ղել մեր ազ գա յին ինք նու թյա նը, հայ­րե նի քին, մեր մշա կույ թին: Սա­սուն ցի լի նե լը նաև պար տա վո­րեց նող է: Լի նել ազ նիվ, շի տակ ու նպա տա կաս լաց. դա ա մե­նա կարևորն է: Ի զուր չէ, որ մեզ ա սում են՝ ծուռ օս կոր: Միշտ ա սում եմ՝ մար դիկ կան, որ ծնվում են Հա յաս տա նի ծննդատ­նե րից որևէ մե կում, ծնվում են հայ ըն տա նի քում, կրում են «յան» ազ գա նու նը, բայց ընդ­հան րա պես կապ չու նեն հա յու­թյան հետ: Հայ լի նե լը պատ կա­նե լու թյուն է: Նույնն էլ սա սուն ցի լի նե լը, որն ա վե լի շատ կո չում է, քան ծնունդ: Ո րոշ մարդ կանց անզ գույշ լի նե լու, ա ռանց մտա­ծե լու ու սխալ գոր ծե լու պատ ճա­ռով շատ­շա տերն այ սօր Սաս նո մշա կույ թը խառ նում են քրդա­կա նի հետ: Սա սուն ցին կա րող է այն պես եր գել, որ եր բեք ոչ մե­կի նման չէ. պետք է մա քուր եր­գել: Այ սօր, ցա վոք, կան մար­դիկ, ով քեր վերց նում են օ տար, խառ նա ծին ե ղա նակ ներ ու Սաս­նո բար բա ռով ինչ­որ եր գեր են եր գում ու փոր ձում հա մո զել, որ դրանք Սաս նա եր գեր են: Ո՛չ, ի հար կե, դա Սաս նա մշա կույթ չէ, չի կա րե լի շա հա գոր ծել սա­սուն ցի լի նե լու փաս տը, դա մեծ ա նազն վու թյուն է:

-Ի՞նչ եք կար ծում, ե րաժշ-տու թյու նը կա րո՞ղ է մար-դուն դաս տիա րա կել:

­Ան պայ ման: Ե րաժշ տու թյու­նը հաս տատ դաս տիա րա կում է: Վերց նենք թե կուզ մի ճյու ղը՝ հայ րե նա սի րա կան եր գը: Մեր Սփյուռ քը, յո թա նա սուն տա­րի կապ չու նե նա լով հայ րե նի­քի հետ, այդ եր գով էր ապ րում,

դաս տիա րակ վում, պատ մու­թյուն սեր տում ու սո վո րում: Մեր հայ րե նա սի րա կան եր գե­րը պատ մու թյուն են փո խան­ցել և պատ մո ղա կան մեծ ար ժեք ու նեն: Նույն եր գով կա րող ես մար դուն սո վո րեց նել հայ րե նիք սի րել, և հայ րե նի քի հան դեպ այդ սե րը պետք է հա յե րեն լի­նի: Եր գը շատ հզոր ուժ ու նի: Ես միշտ ա սում եմ՝ այն երգն է հայ­կա կան, ո րը հա յին իր տե սա կի մեջ պա հե լու ուժ ու նի. սա հզոր երևույթ է: Մենք շատ եր գեր ու­նենք, որ այդ ուժն ու նեն, և այ սօր

պար տա վոր ենք մեր ե րե խա նե­րի մեջ դա կա թի հետ նե րար կել: Ե թե ու րիշ երկր նե րում ման կա­պար տե զում ե րե խա յին խա ղա­լիք հրա ցան կամ տանկ են տա­լիս՝ նրա մեջ ուժ նե րար կե լու հա մար, ա պա մեր ման կա պար­տեզ նե րում պետք է սո վո րեց նեն մեր ազ գա յին երգն ու պա րը. այդ դեպ քում հաս տատ պայ ծառ ա պա գա կու նե նանք: Դժ բախ­տա բար, այ սօր չու նենք ազ գա­յին ե րաժշ տա կան ռազ մա վա­րութ յուն, բայց պար տա վոր ենք այն ու նե նալ: n

Ե րաժշ տու թյու նը

հաս տատ դաս­

տիա րա կում է:

Վերց նենք թե կուզ

մի ճյու ղը՝ հայ րե­

նա սի րա կան եր­

գը: մեր Սփյուռ­

քը, յո թա նա սուն

տա րի կապ չու նե­

նա լով հայ րե նի քի

հետ, այդ եր­

գով էր ապրում,

դաս տիա րակ­

վում, պատ մու­

թյուն սեր տում ու

սովորում:

Ան նա խա դեպ արդ յունքՀա յաս տա նի ֆուտ բո լի հա վա քա կանն աշ խար հի լա վա գույն 50-ի մեջ

Հա յաս տա նի ան կա խու թյան 20­րդ տա րե դար ձի օ րը՝ Սեպ տեմ բե­րի 21­ին, ՖԻՖԱ­ն հ րա պա րա կեց ազ գա յին հա վա քա կան նե րի դա­սա կարգ ման հեր թա կան աղ ու­սա կը: Հա յաս տա նի հա վա քա կա­նը Ան դոր րա յի և Ս լո վա կիա յի հա­վա քա կան նե րի նկատ մամբ տա­րած հաղ թա նակ նե րի շնոր հիվ վաս տա կել է 154 վար կա ն շա յին միա վոր և այժմ զբա ղեց նում է իր հա մար ան նա խա դեպ` 44­րդ հո­րի զո նա կա նը։ Սա ա մե նա լուրջ ա ռա ջըն թացն է (27 հո րի զո նա­կա նով) լա վա գույն 50 հա վա քա­կան նե րի շրջա նում: Ինչ վե րա բե­րում է ՈՒԵՖԱ­ի ան դամ երկր նե­րին, ա պա նրանց շրջա նում մեր ընտ րա նու արդ յուն քը 26­րդն է:

Նա խորդ ամս վա հա մե մատ փոխ վել է նաև վար կա ն շա յին աղ ու սա կի ա ռա ջա տա րը: Իս­պա նիա յի հա վա քա կա նը շրջան­ցել է հո լան դա ցի նե րին և վե րա­դար ձել ա ռա ջին հո րի զո նա կան:

Ս տորև ներ կա յաց ված են դա­սա կարգ ման աղ ու սա կի ա ռա­ջին 10 հո րի զո նա կան նե րը զբա­ղեց նող հա վա քա կան նե րի, Հա­յաս տա նի հա վա քա կա նի հետ 2012թ. Եվ րո պա յի ա ռաջ նու­թյան միև նույն ընտ րա կան խմբում ընդգրկ ված, ինչ պես նաև հետ խորհր դա յին երկր նե­րի ազ գա յին հա վա քա կան նե րի արդ յունք նե րը:

1. Իս պա նիա ....................16052. Հո լան դիա ................... 1571

3. Գեր մա նիա .................12904. Ու րուգ վայ ................... 11845. Պոր տու գա լիա ........... 11586. Ի տա լիա ...................... 11427. Բ րա զի լիա .................. 11328 .Անգ լիա .......................10899. Խոր վա թիա .................105710. Ար գեն տի նա ..............102413. Ռու սաս տան ............... 95429. Իռ լան դիա .................. 74939. Ս լո վա կիա .................. 66244. Հա յաս տան ...............61056. Բե լա ռուս .................... 55458. Էս տո նիա ................... 53760. Ուկ րաի նա ...................53164. Վ րաս տան .................. 49974. Լատ վիա .................... 46075. Լիտ վա ....................... 45979. Ուզ բեկս տան ..............421

94. Մա կե դո նիա ............... 36698. Ադր բե ջան .................. 359122. Մոլ դո վա ................... 255131. Ղա զախս տան ............198140. Թուրք մենս տան ........179157. Տա ջիկս տան .............. 117179. Ղրղըզս տան .............. 75203. Ան դոր րա ..................... 0

Հայ պա տա նի շախ մա տիստների հեր թա կան հա ջո ղու թյու նը

Բուլ ղա րիա յի Ալ բե նա քա ղա­քում ա վարտ վեց շախ մա տի Եվ­րո պա յի պա տա նե կան ա ռաջ նու­թյու նը: Վեց տա րի քա յին խմբե­րում ըն թա ցած մրցա շա րում

Հա յաս տա նը ներ կա յաց ված էր պատ կա ռե լի կազ մով: Մեր երկ­րից մաս նակ ցում էին 16 տղա և 15 աղ ջիկ, ո րոն ցից ե րե քը ար ժա նա­ցան մե դալ նե րի: Մինչև 12 տա րե­կան նե րի պայ քա րում Եվ րո պա յի չեմ պիոն հռչակ վեց Հայկ Մար տի­րոս յա նը՝ 9 հնա րա վո րից վաս տա­կե լով 7,5 միա վոր: Կես միա վոր պա կաս հա վա քե լով՝ Հով հան նես Գա բուզյ ա նը մինչև 16 տա րի քա­յին նե րի պայ քա րում զբա ղեց րեց երկ րորդ հո րի զո նա կա նը:

Աղ ջիկ նե րի մրցա շա րում հայ մար զիկ նե րից մրցա նա կա յին` եր րորդ տեղ զբա ղեց րեց միայն Մա րիա Գևորգ յա նը (7 միա վոր), ո րը հան դես էր գա լիս 18 տա րե­կան նե րի խմբում: n