1

2

:پست ٢.......... شھید دوکتور قاسملوو ...........................................ش بدا و ئازادییه ئه نرخی ب ده بوێ لك ئازادیی گه -١ ٤...... ......... تن ڕۆئین ئلبورز............. .........................محمد قازی گیانفیدایی و خبات و شۆڕش پشوای -٢٣- ندیم پساوەی کاروانی شکۆکانی بگای نکۆشان ڕ٧....... ................. وریا قادر..... ................................ ت ١٢.............. ئرسالن چبی........................................................... پشوا بر لوەی پبکن، گریا -٤ ١٦.................. مجید حقی........... ......................... پشوا قازی مانیفستی بھا و بایخکانی مرۆڤی کورد -٥ ١٨......... ....... شماشی فا مسته...... ..........................................................كوردستان ھیدانی شه موو ھه بۆ -٧بــی ســا حیز ٦٩کــورت ژیاننمــامی بشــک ل ئنــدامانی ڕــبری شــھید، فرمانــدەر و ڕبرانــی کــۆچکردو ل ســ قۆنــاخی -٨

٢٠........... ئامادە کردنی رەحمان نقشی........ ........................................................................دموکات

:ھیدان ر شه سه کانی دوکتور قاسملوو، له وته

بــه رۆــه ختكردنی بــه بــ و تكۆشــان، بــه ت حمــه زه بــ تك بــه ھــیچ میللــه. ش بــدا و ئازادییــه ئــه نرخــی بــ ده بــوێ لك ئــازادیی گــه

. یشتوه گه نه ئازادی به خۆی كانی نرخه ختكردنی ، خۆبـه وێ ده فیـداكاریی، ئـازادی زانن كـه ده ی وه ئه مژه له كورده لی گه باتی خه وی پشه ش كه ئمه و حیزبی كوردیش لی گه . ش درژتر ب وه له نگه م ره ، به ھیدانمان درژه شه كاروانی. وێ ده

3

توانین ده نیا كارك كه و ته نیا ته كه بیارمان داوه مژه له. گرین نه بیارمان داوه مژه كانمان له ھیده شه ھید بوونی شه رۆژی له ئمه و رگایـه ر ئـه وان تـا سـه ك ئـه ین، وه ده رنـه وان به ئه رگای كه یه وه بین ئه زار نه رمه ھیدانمان شه شه ر بیری به رچاو و له به و له ین بكه

. وه كشینه ك نه ختی یه ھیچ سه ترسین، له ك نه یه مه ه و چه نگ ھیچ ته بۆین، له ك وه ر ئمـه گـه ئه. یـه دیكه كانی سـله و نه كان منداـه بات بـۆ دوارۆژی ، خـه تكه میلله بات بۆ ئازادیی خه. وایه ره باتكی خه ئمه باتی خهر گـه ھا ئه روه ھـه. ب نـه ھیدی داھاتوومـان شـه سـلی نه تـوانین ھیـوادار بـین كـه نین ده یـه بگه ج بـه چـاكی خۆمان بـه ركی ئه سله م نه ئه .بوو ده نه ھیدی شه ئمه ی سله و نه ئه نگ ب ھنابا ره ج خۆیان به ركی ئه چاكی رابردوو به كانی سله ا نهرابردوو ی سلی نه

و شـۆڕش پـ لـه دكـی سـپاو، بـه چه ڕكی وباوه بیر به كه و بوایه ر ئه سه مان ھنته ده دیكه كانمان جاركی ھیده شه ریی وه بیره بۆیهم و ھـه كـا كانمان شـاد ده ھیده شـه م گیـانی ھه: دوو شت بته ده ئاكامی باته و خه ئه. ین بده پ خۆمان درژه باتی زۆر، خه كی ھیوایه به

. ب ھیدمان نه دوارۆژدا شه له وه كا بۆ ئه مان رزگار ده كه ته میلله

ش پشكه) 136 7 زستانی(لیپوور دا عه حیزب كاك خالیدی ی مژینه له ندامی وئه رگه پشمه خۆشیی ره و سه پرسه سمی روره له م وتانه ئه .كراون

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

4

پشوای شۆڕش و خبات و گیانفیدایی قازی محمد

ئلبورز ڕۆئین تننوسینی ــ یرۆز یتیاۆڤــمر یژووــم بڕب یر ب ەتــوید ۆیخــشــا مک یدیپ مشــچ ەبــو واپ یمکــشــل وا گ مــن یالل تــرەور ــ بڕو ر ــب ڕبەوپ. ەرشــپ واەشــھ یوــاو ــان نگ ــمرو وەرب ن ــدازئ یتیاڤ ــان یارین ــاغ یدان ــتان یبن ــو یشارس ــم ک ێن مۆک یژوــا یگ

یھ دا ۆیخـ ل ەیوتن یکمـانەھرق و یتـیرابڕ یکانتخسـل مـووھ واشپ. باتەد ڵئاەدیئ یکبون واوت وەرب یتیاڤمرو .دان ەوشپ ەرھ ەیرب ل دا لگ یئامانج ناوپ ل ەیبووردۆخ و یدایانفیگ ل شیکات مانھ ل

ــ شپــ وەرب ل انیــانیژ مــووھ ک ەبــو وا یواشــپ نەخــاو ەبــون شبــب وا یواشــپ ل شیکــورد ەکــرد انۆیــخ یگــامۆک یبردن وا یکبـون ئـازاد یتبـون ئـازاد کوتنشـکپ رھ یبناغ. ەماو سیتق دا بناغ ل رھ وشمئ تا وتنشکپ کورد ۆب. یقوربان

کـورد ەیوتن یواشـپ شۆیب رھ. تبھ نیقاستڕ یمانا یچون شپ وەرب تا یتیھ ک ینرخ وئ بگات ک کاەد ۆڤمر ل .شپ بگرن وتنشکپ یچکر یبناغ وئ یدانان ب تا ەکردو یقوربان یانیژ مووھ

5

یختـب ل یوانل ،ەگرتـوو ۆخـ ل ەیوەرسـ یتانخسـل وئ مـووھ دایـتیاۆڤمر و کـورد یژووـم ل دممح یقاز کورد یواشپ

اتریـز کـوب دا ەوەکـرد ل نـا یگـئ. ینـ ینـاو ایـدون یکـانەوکوبون وۆڕکـ ل یگانـد ای الماند یزڕ ل ۆمئ ک ب انیبون کورد مـانھ ل و شقم رس ب ێبکر ەروو رۆز ل تتوانرەد یقاز واشپ. ەبوون مترک تق کردبن انیگامۆک و لگ ب انیتخزم ل ەوداخ ب کـورد یمئـ. ھشـتج ب یکلگ ۆبـ یوان رۆز ک بـوو کیستاۆمام گاومۆک یانکارۆڕگ یقچ ەبو ەروو رۆز ل کات شپـ ەرب نگاوھ رۆز نیتوانەد گامانڕ یچرا ب نیبک یکانەوەکرد یکتیسەو اینت رگئ نیبوون کەریز وا یندپ یگرتنھ .نیرب ل وامەردب ەداو یکورد یفیعرم و زانست یوتنشکپ یوھ رۆز ۆیخ یسات ینگرھف و ریشنبڕۆ یتیساک کەو یقاز واشپ ب قوتابخان ەیوکردن ەوەرەد ۆب انیقوتاب یناردن ەداو یانیھان ەکردو رەروپ زانست یژتو و ندکارخو یتخزم تب سوچ رھ

یوانیپشـت و یھاوکـار و ڵوھ ب وانئ یمـووھ ارۆڤـگ و ژنامڕۆ یرکردنەد یکورد یعریش و اتیبەدئ ب دانپ ەرپ و کیدا یزمان رنمھرھب ب کوب دا یانیژ ل اینت ن ک ەبو ۆیخ یمانەز ینگرھف یتیساک و ریشنبڕۆ واشپ شۆیب رھ کران واشپ .ێوشکپ کورد تا نبک لمیع زانست یرف کانتانمندا ەد دا یشکتیسەو ل ک کورد یگامۆک ۆب ەبو ک بـوو ەوئ کنشـک چکڕ مووھ ل ەوکاتەد اوازیج یواشپ ەیوئ مب دا ۆیخ یمەردس ل ەبو ینشک چکڕ ینمون واشپ شپـ ۆیخـ دا شیکـات مـانھ ل نکـرەد سندپ ەگاومۆک نیال ل کاتەد ک یانیانکارۆڕگ وئ مووھ ک بوو دانا یوا یکنسبا چونڤشـپ یمەردسـ یسـاڕ اسـاوی ب گـامۆک یوتیتوان مب یکینیئا یتیساک یراڕەس ەبو انیانکارۆڕگ وئ ینجامئ یوڕە

یتبـاب ێنـدھ یوکـاتئ ینوھ وئ سـتائ ۆبـ یوانل کـاتەد مەردسـ ول نیساڕ وئ یکردن جبج وئ یوھ و ئاشنا نیتـوانەد شوانل ەبـوو ینشـک چـکڕ ڕیپ وئ یھـانیج یمـەدوو ڕیش یمەردس یمیس ییایدون یکیگامۆک ۆب مب بن یئاسا

.تب تر یشت رۆز و کانەاوازیج کھاتپ یانیژ ەوکپ یوھ ای تب باتخ و کار و تاسیس یپانڕەگو ۆب ژنان ینانھ ب بـەد یزمـایکار وئ ینـانھ سـتەدب ۆبـ سـتاشئ جـار کنـدھ تـاھ دا وئ یمەردسـ ل ەبو یتیرابڕ یزمایکار نەخاو واشپ

یداد و زانسـت یزـھ نەخـاو ایـنت کـورد یواشـپ مب بـ تیمـاد و کـمو مک یالنـ ایـ یتەریشـع ایـ یکـدارچ یکزھ نەخاو یزـھ یوڕ ل کـوب ەبون یکانخزم ەکدارچ سک ەیژمار ای یتەریشع ل ەبویھ ک ەیرۆز یرگیکار وئ وات ەبو یتیمۆک ۆیخـ یزمـایکار ل ک کـرد یوا وئ یسـتەد رسـ ل رانـئ یکوردستان یموکراتد یزبیح یزراندندم ەبویھ واشپ ک ەبو یقالنع یبنــاغ رســ ل کــوب یتیراـڕــ ۆبــ یلــیم زووەئــار رســ ل کن یبــوون واشــپ چونکــو گــامۆک یکخســتنر ۆبــ ێرگــرەو کــک مـووھ ل ک ێوکەردەد کـکات واشـپ ەیورگ. لگ یواشـپ ب ببـ ک ەوئ ۆیھـ ەبـو وئ یداد و یاتیزانا ۆب لگ یستیداوپ

نیرتـرۆز یژـراو یگڕـ ل یکانەسـاز نوسەچـار ەاریـب یتبیتـا ب یکـانەاریب یزمـایکار وئ یراڕەسـ دا یشیباتخ یکانقوناغ .تر یشت کن بوو یداھاتوو و کورد واشپ یمغ اینت ک داەد شانین شەوئ داەید ەوسک

6

مـانھ ل گـانب یپـرد ە ببـ یتـوانەید گـانب ینگـرھف و زمـان ینـیزان ب ک بوو کورد یوتوورکس یکماتۆپلید کورد یواشپ

شیسـان کی ۆبـ یشـکلگ یواڕە یداخـواز ل کات چیھ کانەزھ ڵگ ل یندەویپ یدانان ب یداواکار رس ل ب موک دا شیکات یکـانەزھ ینگـڕە انیککی بھ جانیباەئاز یتحکوم و کوردستان یمارۆک وانن ل یاوازیج کردبوویوا شەوئ رھ خستن ێپاشگو

ل ڵخـا کی قـوام ڵگ ل تـاران ل یقـاز یکـانەوکوبون ەیژـدر ل. تب یکەوتن یستیو ەیونگدانڕە تر یککی ب ارید ەوپ .کردەد یکانەفدەو یتیرابڕ ک ەوتڕگەد زانا یکماتۆپلید ۆب شەوئ یقوربان ەکردن لگ یکانیداخواز

یشۆخ یرگم ب ک بوو ەورگ ەندەوئ واشپ ەکورد یخواز ماف یژوم یواشپ و کورد یتاک ینمون دا یانیژ مووھ ل واشپ

شۆیبـ رھ اگـرتڕ نـدویز شـیمھ ۆبـ یلـگ یژوـم یبـاتخ ل یمکـچ رۆز یمردنـ ب یکلگ ۆبـ بـوو کەڕۆنـاو ل پـ یکیوان ک وامانشپ یدان ەدارس ل یوژڕ ک ەیولخاک ١٠ یوژڕ دیھش یژڕۆ کەو ینانناوھ و دیھش ل گرتن زڕ ۆب ژڕۆ نیباشتر

ب یکتو نـاوپ ل رگشـمپ یواشـپ ک دا کـژڕۆ ل ۆیبـ مکەد مانکلگ و خاک یششکپ انمیژ ۆمئ رزمب رس ەد وتنرکسـ ب مـردن دا تو نـاوپ ل ک تـب کوردستان و کورد یدانیھش مووھ یژۆر کاتەد دایف یانیگ یرزربس ب ەکراو یچاو .زاننەد مب یتیکـوردا و یتیاۆڤـمر یوان یرگرتنـەو وەونۆیکـل یتبـاب نیرتـرۆز یانیشـا یرگـم و انیژ و یتیساک یباتخ واشپ یوتنکرنسـ یکـارۆھ ک یزانـەد بـاش واشـپ باتمـانخ ۆبـ بـ کک ب توانەد کژڕۆ رھ ل اتریز ومئ یتیسەو یکانەرد

. نۆخـن دوژمـن یویـفر و بـن کی کورد یکانڕۆ ک کاتەد ختج رۆز ۆیب خواتەد شیدوژمن یویفر و یتیبونن کگرتووی و کورد. سـتنیوپ رۆز یتیسەو یاند ول ەووردبون شۆیب رھ ێکرەد یدب یسارخ ردوھ نینیبەد تاسیس یپانۆڕەگ ل ومئ ەیوئ نمخـو یکۆتنـ ل گـوت ەید ک واشـپ یوت وئ یلماندنسـ ۆبـ ەوەور مـانھ ب ومئ مانەھرق یرگشمپ دا شیکات مانھ ل ل یدایـانفیگ یسـتەد بـن یانیـژ یاتیـج ل تا ترن یکاسانڕ ێنو ل رس یکیرخ کوردستان یاکانیچ ل بەد دروست یقاز زارانھ وامانشپ ل گرتن زڕ انیکردن یوانیپشت ای رگانشمپ ول بوون کشب رنبژەدھ یئازاد ناوپ

٢٠١٦ی مارچی ٢٨: ڕکوتی/ ماپڕی رۆژی کورد : سرچاوە

7

ب نکۆشاندیمگای تپساوەی ڕشکۆکانی کاروانی ن )پشکش ب شھیدانی کوردستان(

قادر وریا

یژـدر و دوور یکـاروان و یگشـت ب کـورد ەیوتن یدانیـقوربان ل پ یباتخ. ”بدا شییئازاد وئ ینرخ بەد ێبو ییئازاد کلگ“

ییوت مئ ییاســـــــتڕ کوردســـــــتان، یتــــــژھڕۆ ل کـــــــورد یلـــــــگ یدانیھشــــــ و یسـتربس ینـاوپ ل دانیـقوربان یژووـم. ننلمسەد قاسملوو، یحمانەبدولرع.د

دا، ێنـو یژووـم ل مب. دوور ۆبـ ەوتڕـگەد کوردسـتان، یتژھڕۆ ل انیئازادژ دا، کـورد ییرزربسـ و کوردستان ییستربس ڕیی ل ردانانس و نیخشانبیگ یکاروان

یکبـوونیدال ،یکشتمانین یتژھڕۆ ل کورد ەیوتن ینسا وئ ۆب ەوتڕگەد. تیـد ەوۆخـ ب یکوردسـتان ییجمھـوور و کوردستان یموکراتید یزبیح و کافژ یمۆکـــ ل رھ ـــوم یمەردس ـــارۆک ییانحوک ـــیدا دا، م ـــتمانین یک ـــا ش ـــانبیگ یدیش ینیخش

مـار،ۆک یـیرگرب یریـزەو یگـرج ەوازادنـان یدمـممح. بـوو یکانڕۆ ل کەیژمارل کیکووژان دواتر،. بوو وانت یمۆم ەیومت کوردستان، ییجمھوور ینستاندنۆل ەو دامزرنـب و رانڕبەوئ یرانوەد وت یسـوارەرۆش ١٢ ۆبـ دادـب ەیدارسـ ،یتـاوھ ی١٣٢٥ یمشـڕە ی٢٦ ل قز،سـ ل. دابـوو ڵگ ل ،یکانڕۆ نیجترەوب و ەییوتن ییجمھـــوور ییخـــاریفتیئ یرگشــمپ و رفســـئ ١١ ڵگ ل کـــان،ۆب یزــھ یرەرمانـــدف(رزادشـــ یگــب یلـــع. خـــراھ زمارپــارۆک

یخـان نسـح ،یگـب زوویـف یخـان دمـممح ر،ەشـویدان یخان دمممح ن،یتم یالخانبدوع ،یفاروق یخان دحمئ(کوردستان خشـ ،یغـب یازیـ ییدسـعئ قیدسـ خشـ ،یردوانمج یئاغا یلع ح،یفات یخان یلع ،یعیجش یخان دحمئ ،یگب زوویف دواتر، وتووح دوو. شانۆکت ڕی ەیپساون یکاروان ینگشپ ب بنەد) یردوانمج یغاسووڕە و یزانسنک ییدسعئ نیمەدمح

یقـاز یرمـانھ یرفسـ ل. یانبـازیگ یواشـپ تبەد کوردستان، یمارۆرکس و کوردستان یموکراتید یزبیح یواشپ دمممح یقاز ،یقـاز یدرسـ یبولقاسـمئ کا،ەدـپ سـتەد) ینـییزا ی١٩٤٧یمارس ی٣٠(یتاوھ١٣٢٦ەیولخاک ی١٠یوونڕ و کیتار ل ک دا، دمممح

ـــرا ـــپ یب ـــاز واش ـــو و یق ـــانڕپا ل رنن ـــئ یلم ح و، رانمـــ ـــان نحوس ـــ یخ ـــاز یفیس ـــام یق ـــپ یزاۆئ ـــزەو و واش ـــیرگرب یری ی .نکەد انیواکشپ یتڕیمار،ھاوۆک

وت ب ھاەو رھ داد،ب یدار رسۆب یرزانربس یچوون ب و یکەوتن یکانماف ل یکییشانازپ ییکۆداک ب دمممح یقاز

8

:ژکردنگڕە ۆیخ ۆب ییتاۆکب یکیگاڕ و ییتاتاھھ یکناو دا، یانیژ یکاندواسات ل یکییژووم کردوون عداممئ من ەوئ مردوون دوژمن و ندوومیز من“ من کەو ککی کرکوردھ بنەد مخب من پاش ل یک )١(”گشتمان ۆب ییرزربس شتمانین یگڕ ل مردن یگــاڕ کوردســتان، یدیھشــ یمارۆرکســ ییرقافســ ب شــانۆکت ڕــی ەیپســاون یکــاروان ،ەوییتــاوھ ی١٣٢٦ ەیولخــاک ی١٠ ل .یئازاد یرۆخ وەرب ر،ۆخ وەرب رفس ر،ب تەگرتوو یرفس ،کاروان رھ“ ،وانب رۆخ یشنگپ ۆب ر،ۆز ای بن مک )٢(” .رۆخ نگەد **

ینــاوپ ل دانیــقوربان و بــاتخ مب. ەویکــوژا کــان،پارچ مــووھ یکــورد یئــاوات یبلیــق کوردســتان، یمــارۆک ینــمت یچــرا یباتکـارانخ. ەویمـا ەییکاوشـ ب دا کوردسـتان یمـوکراتید یزبـیح یسـتەد ل شـانۆکت یئـا و سـتاەون دا ەمارۆک مئ یکانئامانج

.ەویدارنب انیستەد و دان انۆیک رھ مب بوون، ەییوازڕەپ وخانیندب چوون و یننھ یانیژ یتووش موکراتید **

رانـئ یشـا ک پا،سـ دا مـوکراتید یزبـیح یرانشـۆكت رسـ ب دا کمەردسـ ل) ١٩٦٨ - ١٩٦٧( ٤٧ - ٤٦ یکـدارانچ ینـڕیراپ ١٨ ب کیـنز ەیمـاو ۆبـ. یریقامگسـ و یمنـھ یگڕدوو ەکردبـوو یرانـئ ۆیخـ یایـخ ب و بـوو ناوچ یشرتئ نیترەورگ ینەخاو یراگرتن ەکاوش ینرخ. یتیشا یمیژڕ ییرانگین ییما ەبوو کوردستان، یتژھڕۆ ل نیرب یکرووبڕ ل ەیوبزووتن مئ مانگ و کــادر انەیــد یبــوون دیھشــ ،نــاوچ یرداخپ و شــتۆپ شــرتئ مئ ەیوگژاچــوون ب ینرخــ ،یکیتــار یدانــڕد و دانۆرخــب یئــا مانیسـل ،یورد میحـەر الم. ەوۆبـ ژدر کید یشنگدارپ یناو انەید ب دان،یھش یکاروان. بوو زموونئ ب یرگشمپ و ربەوڕب

،یالجان حسا م،ش نیم ،ەفزادیرش یلیسما ،ەئاوار الم ،)ۆنح(شکاک ریباپ ،ننگەز حموودم الم ،ینیموع البدوع ،ینیموع .بنەد یمرن یھانیج یکانەبووئاوان زیرگھ ەرستئ ب ڵکت کید یناو کمۆک و تاحف دیس ** نـاھ و یفـاەو ب انیـژ ،ێبگـر انیـژ یزڕـ ێوھیبـ سک رھ. انیرسـ تنەد نیژ یتاج انیژ ان،یژ ۆب نەدەد انیانیگ یوانئ“

)٣(”.ێبمر

9

رنـاود ل یریـب کانن،ەدیھشـ ک شـتمانین یکـانڕۆ نیزتریئـاز یادیـ یاگرتنـڕ رزب ۆبـ ژسـام کوردسـتان،ل یموکراتید یزبیح

ۆبـــ ڵســا یکــانەژڕۆ مـــووھ ل ەیولخــاک ی١٠ ،ەژڕۆ مئ ۆبــ. ەوتەوەکـــرد ”کوردســتان یدانیھشــ یژڕۆ“ ینـــاو ب کــژڕۆ یکردنــ وات کـورد، ەیـیوتن و یاسـیس و یرمف ییپا و پل نیرزترب ینەخاو چونک ،ەویزان گونجاوتر ب دانیھش یژڕۆ ب رکردنناود .ەبوو دیھش دا ەژڕۆ مل کوردستان، یمارۆرکس ی١٠ یژڕۆ ل کوردســتان، یتــژھڕۆ ل رۆز یکــکخ دا زبیــح مئ ڵگ ل و کوردســتان یمــوکراتید یزبــیح ەیدوســین یکینــز یکانەرزربسـ مـابن و دانیھشـ یگـاڕ یرانـەدەژدر دا ەویلخـاک ی١٠ یژڕۆ ل. ەونکەد کوردسـتان یدانیھشـ یادیـ دا ەویلخاک .ەونکەد دووپات انیگاکڕ و کانئامانج ب انۆیخ ییفادارەو و دانیھش ۆیکگ رس چنەد دان،یھش ** دا، کوردستان یکخ یانشگۆڕش ییاگرۆڕوخ باتخ رس ب ررامبناب یکڕش یپانداس و یسالمیئ یمارۆک یرکارس ھاتن یدوا ل یالمـارپ و رشھ یوتڕە ل یکخ وئ ەیژمار. ەوۆب ییما و یانیگ ییقوربان نیرترۆز یتووش کوردستان، یتژھڕۆ ل کورد یلگــیواھ ــینیوەز و ی ــیژڕ ی ــئ یم ــانیگ دا، ران ــز ب ،ەداو ســتەد ل انی ــدەزم سک زارھ نجــاپ یکین ــرەد ەن ــار. ێک ــن یکانەش ،س بـوون، ەوکـخ ەیرب یکـانەزیھ سـتەد ب یکـات وئ ،کیـد یشـار کەیژمـار و ەپـاو اران،یـکام قز،سـ ،ۆشـن ھاباد،م ،ەدغن

یشـتوانیدان. بـارا دا رسـ ب انیئاسـن و ئـاگر انیشـتوانیدان و، ەوئاسـمان و یوەز ل المـارپ یئامـانج ب بـوون جـار نـدچ ای کجار رخ،النـچید قـووش،ھ ،یروکانسـ ان،یفۆتان،سـق نـدرقاش،یئ ،نڕقا. بوون ووڕوەرب ڵمۆک ب یکوشتار ڵگ ل گوند انەید یتـام ،کید یگوند نیندچ و فامست ڵقچ مارف، خان،شیلفیرچنار،خس ،یوزس ل،ۆگەرق الن،ۆنلسح ،وەگوند ،ەزرک

سک نجــاپ ل انیــکوژمۆک ول کنــدھ یانیــقوربان ەیژمــار. ەشــتوچ انیشــتوانیدان یبچــووک و ەورگ ۆیچــق و ســاتەکار یتــا .نڕپەدت سک ٥٠٠ ل کانییقوربان مرجس و ەاتریز ** یمــیژڕی دوو ڵگ ل بــاتخ ل کوردســتان یمــوکراتید یزبــیح یچــاالک یندامروئشــۆکت و رگشــمپ کــادرو زارھ نجــپ ب کیــنز

.بوون دیھش دایسالمیئ یمارۆک و یتیپاشا ** ژڕب یکەیل رچاو شل کوردستان، یدانیھ کسانپ کک ھاتوون ک ل السالمیئ یمارۆک نیل ەویی بخانینـد لـ انیـانیگ دا و نجشـکئ یدوا کوردسـتان و کـورد ییئـازاد یدوژمنـان ک نھ نـاو دانسـ ب کوردسـتاندا، یدانیھش یکاروان یزڕی ل. ەندراویستئ

ییھاتووشکاننل و یاگرۆڕخ ەیوەررخیب مانئ. داون انەیدارس ل ای کردوون انیبارانگولل ،یخوازیئازاد یتاوان ب ر،ۆز یکئازار یکـانییئازاد و مـاف یرانـوتکەز. دانیسـالمیئ یمارۆک و یتیشا یمیژڕ دوو یکانخانیندب ل کوردستان یکانەڕەروباویبب ەرشۆکت عــدامئ ڵمۆکـ ب انیـکورد ینـدکراوب یالوانـ جـار، نینـدچ کوردسـتان، یباتکـارانخ یرات و تـاک یعـدامئ ل جـگ کـورد، یلـگ

.ەندراویستئ ل انیانیگ ڵرمندام و الو ٥٩ دا انیککی ل نموون ۆب ک ەکردو **

10

ییخوازیئـازاد یبـاتخ ینـیالەفر و نـگڕەنگاوڕە یسروشت ییرۆراوجۆج کوردستان، یدانیھش یژدر دوورو یکاروان ب کچاوخشاندنب و نیچـــ یربۆز چــونک ،ییررانســـس و یگشــت و ەیـــیوتن ،بــاتخ وئ. ێوکەردەد ۆبـــ کوردســتانمان یتـــژھڕۆ ل کــورد یلــگ نــد،رمھون ،یــیالد ،یشــار. شــدارنب دا ــیت کوردســتان، یکــانناوچ و شــار نیرتــرۆز یباتکــارانخ و کوردســتان یکــخ یکــانەژتو

ھـداباتخ مل ەوییشـاناز ب ر،ەروشـتمانپین یربازسـ روفسـئ کار،کر ،رزەو ندکار،خو ،یقوتاب ستا،ۆمام دوکتور، ر،نووس ،بـان ت،بەر شـت،ەردس کـان،ۆب ھابـاد،م رانشـار،یپ ،ەدغن ،ۆ،شـنورم لماس،سـ ،ۆمـاک ،ۆیخـ یکـانناوچ شارو. شداربوونب ل انییشــوازپ انۆیــخ ەیرۆنـ ب انیــموورھھ المیئـ و کرماشــان اران،یـکام ورامــان،ھ ،ەرەوانـدید وان،یــرم وشـار،ھ ،ســن قز،سـ

نزاییئـا و نییئـا یوانـەریپ و کـانەرۆراوجۆج کتالیـد یرانەوئـاخ. ەخسـتو ڵگڕە انۆیخ ۆیر و ەکردو دانیقوربان و شانۆکت یکاروان یدراوســ یکــانییرەئاز و کوردســتان یزمــان یرەئــاز یشــتوانیدان. ەویــزان انۆیــخ یھــ ب و ەکــردون کــاروان ول انۆییــنام کــان،ەاوازیج

.ەویخشب انیانیگ دا یکانەزڕی ل انیسک نیندچ ب و یرانشۆکت یزڕی ھاتوون ەوییشاناز ب کوردستان، ** ــ ب ــا یســتاۆمام دانس ــانەزڕی ل ر،ەروشــتمانپین یینییئ ــزووتن یک ــیوتن ەیوب ــوکراتید و ەی ــانیدا،گ کوردســتان یکیم ەویخشــب انی

انۆیــخ یکــانییتیمۆک و ینییئــا رکئ یرواوکت ب دا، انیــموکراتید یزبــیح یکــانەزڕی ل شــتمانین و ەوتن ڕــی ل بــاتوخ .ەویزان و یتینــایچ یگپــ ڵگ ل دا، کوردسـتان ییخوازیئــازاد و ەیـیوتن یبــاتخ ل انۆیــخ ییشـدارب کان،ەرەروشــتمانپین تەریشـع یکانتەریشـع و زۆھـ یربۆز. ەدانـاو انییشـاناز و یرزربسـ ییمـا ب کـووب ەویـزانن بـانات ب رھ کن انۆیـخ ییتیمۆک

.یھ انیدیھوش ەداو انیقوربان دا، کوردستان یموکراتید یزبیح یتبیتا ب و کوردستان یکانەباتکارخ ەزھ یزڕی ل کوردستان، یـینیمەز و یـیواھ یالمـارپ یئامانج ببوون کمانەردس کانەشار. ەویناسن یگوند شارو کوردستان ل ،یئازاد یگاڕ ل دانیقوربان

انیـانیگ انیدانس ب و ەوستانەوەد رانرشکھ یووڕوەرب انیکانرگشمپ ڕۆ یشانشانب انیشتوانیدان و یسالمیئ یمارۆک یکانەزیھــ شیکانەگونــد. یخشــبەد وشــتۆپ یزــھ ڵگ ل رگشــمپ یزیــھ ەیونگــاربوونەرب یدانیــم بــوون ەید دوو ل اتریــز ەیمــاو ۆب ەیرچاوسـ کـووب بـوون،ن انیـئاو و نـان یرنکیـداب ورگشـمپ یزـھ ینـاپ و شـتپ اینت رھ وانئ. یسالمیئ یمارۆک یرداخپ

ل کپشــک ک،گونــد رھ ک،ــکڕەگ رھ ک،شــار رھ راســت. بـوون شبــاتخ وئ یینســانیئ یزــھ یرۆز ەرھ یشــب ینکردنـیدابــئازاد ڕــی ل ەییخشــندب و ییشــاناز ــانت و گونــد کنــدھ ک،ڕەگ کنــدھ شــار، کنــدھ مب. ەوتــوک رب دا،یی کنــدھ تن

و نـاوچ و وشـارئ یدرزانـق رزداروق کوردسـتان، ەیوبـزووتن. ەوتـورکب انیـختکردنبۆخ و دانیـقوربان ل اتریـز یکشب ،مابن .ترنەوشپ ل دان،یقوربان و شانۆکت یکشبپ ل ک ینمابن و گوند

** ل باتکـارخ یاوانیـپ ییوانیپشـت ب رھ وانئ. انیـکەوتن یواڕە یباتخ ل بوون ەکراوانیج یکشب کات مووھ کچان، و ژنان کخسـتنڕل ا،یـچ یکـانەزیرتم ل کان،خانینـدب ل. ینگـارەرب یدانیـم یقچ وین تچوون انیشۆخۆب ستاون،ەون گوند شارو .ەوونیمسن نیخشانبیگ ل و بوون ارید مکان،یئ و توانا یپ ب دا، شانۆکت یکانەرنگس مووھ ل و کانییننھ

11

** باتکـارو،خ و رەروشـتمانپین ۆڤـیمر رۆز کوردستان، یالتژھڕۆ یکانەگوند شارو ۆیوخین ل و توەدوور و ئاشکرا یرانشۆکت یزڕی ل دا دانیھشـ ییشـانازپ یگـاڕ ب ناسـدواھ تـا ک بـوونھ کوردسـتان ەیوبزووتن و موکراتید یزبیح یفادارەو یستۆد و ندامئ رۆز

مـرانن یزڕیـ ل ،ەوکوردسـتان یموکراتید یزبیح یروانگ ل ،ەوتەناو انیرس ییئاسا یرگم ب ەیوئ ڵگ ل وانئ. شتوونڕۆی .ەوتکرەد انیادی ەوەزڕ ب دا، دانیھش ڵگ ل و دان ەزـھ مـووھ یختکردوانانبیـگ مب یھ ا د کوردسـتان یدانیھش یکاروان ل یپشک نیرترۆز کوردستان یموکراتید یزبیح یچ رگئ و مـــاف یوداواکردنـــ یقخـــوازح ینـــاوپ ل بـــاتخ ل ۆیخـــ یانیـــگ و انیـــژ ک،ەڕـــروباویب رھ ب کســـک رھ و کـــانەباتکارخ

.نەداد ۆب انیزڕ کاەد ریس کاروان ول کشب کەو ،ەویخشب دا یکەوتن یکانییئازاد نیخشانبیگ ل رپرسانب و رانبڕ یبوون نگشپ یتیرن. ەوتوداک کتیرن ەتاوەرس ل رھ دا، کوردستان یموکراتید یزبیح ل ل کــانەرۆراوجۆج ەبـوار یجـەوب یکـادر دانسـ و ناوبانـگ ب یرەرمانــدف انەیـد. دا شـتمانین و لگ یکـانەرزب ئامـانج ینـاوپ ل

ــ ــ یکــاروان یزڕی ــز دا دانیھش ــم ل زبیــح یــیربڕ یکــادر ل سک ٢٥ ل اتری ــجبج یکــات ل و شــانۆکت یدانی ــئ یکردن یرک ییگشـت یرسـکرت دوو رھ و زبیـح یواشـپ دمـممح یقـاز زب،یح یربڕ س رھ شمل جگ. ەویخشب انیانیگ دا باتکارانخ .کراون دیھش و ەندراوستئ ل انیانیگ ەوەکورد یدوژمنان نیال ل یندفکەرش سادق.د و قاسملوو حمانەبدولرع. د: زبیح ــل خــاک ١٠ ھەو،ــ ر ــ ۆب ــ ەیوادکردنی ــیح یدانیھش ــوکراتید یزب ــین کوردســتان یتــژھڕۆ و م ــ یتۆیخــ یــیج ەژڕۆ مل. ی ەرکردس ەیوکردننـو ۆبـ کینۆبـ ،ەولخـاک ی١٠. ەوتبکـر انیـادی کوردسـتان یکانشـب مـووھ یدیھشـ یرانشۆکت و رانبڕکان،ەمرنــانیپ ــادارەو یم ــاز واشــپ ڵگ ل یف ــممح یق ــووھ و دم ــ م ــ. کوردســتان یدانیھش ــ کینۆب ــ چــوون ۆب ــگ رس ــ ۆیک و دانیھش

ینـاوپ ل ان،یـانیژ ییرماسـ نینرختر ب یانۆڤمر وئ مووھ ل زگرتنڕ ۆب کترفەد. انیکانەرزربس مابن ل ەودانڕئاو رسـ ەییئاسـوود ب نەـید انیـپ و کانمانەدیھشـ نیـکەد ووڕ ک ەیژڕۆ مئ ەولخاک ١٠. یخشب دا انۆیخ یشتمانین و ەوتن فـــادارەو ،ییســـتەبند و یرکـــراویداگ ل کـــورد ەیوتن و کوردســـتان ییرزگـــار ک کانتـــانئامانج ب ەوییایـــند ب چـــونک. ەونـــبن .ەونیناب سارد باتخ و شانۆکت کانتان،لەرزب ئامانج ینانھیدەو تاھ و ەونینمەد :کان زهراو په .”کوردستان ۆب“ یوانید ،یانیموکور یژار ھه ستاۆمام ی”وا شهپ ینیش: یعرش له راویرگ وه – ١ .نازانم عرهش م ئه ین خاوه یناو -٢ ١٩٩٠ یلیئاور ،١٦٠ ژماره ”کوردستان“ ی ژنامهڕۆ ستوون،یب دارا ،”نیژ یتاج“ یخشان په – ٣

٢٠١٦ی مارچی ٢٩: ڕکوتی/ ماپڕی کوردستان و کورد : سرچاوە

12

،نبکوەی پر لوا بشگریاپ

ئرسالن چبی

تا ونی تۆمان ھب نامرین

رۆژی دەی خاکلوە بۆ ھموو تاککی کورد ل ھر کونجکی ئو جیھان پان و برین رۆژکی رەشـ و لو رۆژە دا داخکـی قـورس و ــورد درا ــوو نتوەی ک ــی ھم ــران ل جرگ ــوو دەی . گ ــان واب ــازادی الی ــانی ئ ــاکلوە دوژمن خ

کۆتایی خباتی نتوەیکی داگیرکراوە بم ل راستیدا بوو ب سـرەتایک بـۆ فربـوونی سرەتایک ک تا گیشتن ب مـاف رەواکـانی خـۆی . وانی خۆشویستی و فیداکاری و ئازادی

.ھیچ چشن کۆتاییک نناس و بیری ل نکاتوە

نتوەیک ھم تاژــدیی، ھمــیش ل الیکــی تـــرەوە کۆماری دانــی ســرۆک ل ســدارە وە بنیگــای و رۆچــندەبــوو ل بــۆی ،وەیــی و ئینســانی کوردســتانتســتی ننۆســایدی ھژ

.ل سدارەدانی قازی محممد ب تنیا ناگڕتوە بۆ تاک، دەگڕتوە بۆ رۆحی نتوەیک. دەیان دەقی ل سر بنووسرێ

چاالکیم تنیا ل چوارچوەی ئدەبیات دا برتسک بۆتوە و ھیچ کات ن پـم خـۆش بـووە و ن میلیشـم بـووە من وەکوو نووسرکبم ناو ئو دونیا سـیر و سـمرەی سیاسـتی کـوردی و بمـھوێ وتـارکی سیاسـی بنووسـم، ئوەی راسـتیش بـ ھر تـی نـاگم و

ک وام بوە و ھیچ کاتیش بمەی ناکب ڕەی لیان ترساومھموو کات لبووە و ھقازی . سانی سیاسی ن م وایم من خۆم پب

13

محممد لو باس ببریی و ھگری پناس و کسایتییکی تایبت ب خۆی بووە و لو باوەڕە دام گوناھ ب قازی محممد

ل رۆژی دەی خـاکلوەش بـۆ . وەیـی و مرۆڤدۆسـت بـووەقازی محمـمد کسـایتییکی نیشـتمانی و نت! بی کسایتییکی سیاسی ــوو ل ــملوو گوــک ب ــور قاس ــی شــھید دوکت ــا لوەی ک ب قول ــایبتی ســلماندی ک ئو جی ــورد ب ت ــان و ک ــی جیھ ــوو گالن ھم

:سحرایک دا، ئو گوک بوو ل سحرای سیاستی کوردیشدا “نـاو بپ ھـیچ کـات ل رد کگکی پاک و بکـردگوکـانی فیـدا نوەییتئینسـانی و ن وە ” رژەوەنـدی خـۆی و حیزبـی ئامـانجئ

وانیکی مزن و ناوازە بوو ک ب داخوە ھتا ئستا ھیچ حیزبکی سیاسی و ھیچ سرکردەیکی کورد نیتوانیوە لو وانی کـک ھـیچ ک بـاش نیـی بکـوو ” قـازی محمـمد“سـایتی ھر بۆی من پـم وای ب حیزبـی کردنـی ک. وەرگرێ و بیکات ئاقی گوی

ــمد مــوکی شخســی و حیزبــی و ھــیچ الین و . دەبــت برتســک کــردنوەی ئو ل نــاو رۆحــی نتوەیــی کــوردا بــۆی قــازی محمکی سیاسی نییکخراوەیوەیـی. رتمـای نھ ـتبب کوو دەبوەی کـو بتخـالق و رەوشـتی ئینسـانی بـۆ نروەھـا بـوون و ئرد و ھ

.دونیای سرسووڕھنری سیاستی کوردی

رۆژی دەی خاکلوە ھگری زۆر وان و خای گرینگ ک تا ئستا بایخکی ئوتۆی پ ندراوە و تنیـا ل نـاو کۆمـک وـن و دۆسـتی، خۆنویسـتی و دەیـان ئو رۆژە ھگری وانی فیداکاری، لخـۆبردوویی، ئینسـان. لۆگۆ و بۆنی حیزبی دا برتسک بۆتوە

یم وا ھوە کداخ ب ک ویسـتت تـاکی سیاسـی کـورد پتـایب کی کـورد بمـوو تـاکو بـۆ ھوەکوو نانی شـ ی گرینگی تر کوانو تیاندا بوونی ھب، النیکم ل بیست سای رابردووەوە تـا ئیسـتا ئو وان گل تڕایـی لـ بـاوە و زۆر ب کمـی ل روخسـار

تـۆمز ھۆکـار چ بـ و لبر چـی بو . کسایتی کسانی سیاسی و ب تایبت ئوانی خۆ ب ڕرەوی ربازی ئو دەزانن دەبینـدرێ. ئاقارە دا رۆشتووە؟ ئوە پرسیارک دنیـام ل رۆژی دەی خـاکلوە ک کـازیوە دادێ بربینگمـان دەگـرێ و داوای وەممـان لـ دەکـا

تـۆمز وەھــا پرســیارک ھر ھبـ لو نــاوەدا؟ مــن لوەش . ســاگارکی زۆرە ل نـاو مشــکماندا ســدراوەتوە وەمـک ک نــامۆی و !دڕدۆنگم

ل رۆژی دەی خــاکلوە دەبــ ل خۆمــان بپرســین برەو کــوێ ھنگــاو دەنــن و ب تمــای چــین و دەمــانھوێ لو رۆژەدا چ پیامــک

کۆماری کورد بکینوە؟ چـۆن بیـر کۆ کردۆتوە و ب تماین لو رۆژەدا چۆن یادی سرۆک بدەین؟ چیمان ل بوخچی مشکی کوردیمانلو برەبیانیی نگبت بکینوە و چۆن ببین تیمارک بۆ ئو زام قووڵ و جرگ بە؟ النـیکم چـۆن نبـین ب خـوی سـر ئو

!نا زام؟ ئگریش ھر بووین خوی ئو زام النیکم لو رۆژە دا

!النیکم ئگر گوکی سیس و لڕیش نبووین، دڕککی تیژ و خوناوی نبین برووی ئو گوی ل سحرای کورد دا ڕوواتۆمز قازی محممد ئستا زیندوو ببتوە و ئو کسانی خۆ ب ررەوی ربازی دەزانن ببین ک بو چشن خریکن سری یکتـر

و دۆخوە ئتستا زیندوو بز ئ؟ تۆمن چ بکتر دەکی تی بز سووکایکی نائینسانی و ناحبیانووی ر جارەی بدەخۆن و ھ

14

دا؟ ئگر سر ل گۆڕ بنت دەر و ئو ھمـووە چوتـی و چپیـی ببینـ چ بیرـک بکـاتوە و چـۆن دۆخک ببین چ بیارک دە

ھدەســنگن؟ نوەی دوارۆژی ئو ھر جــارەی ب جۆرـــک ســووکایتی ب کرامتــی ئخالقـــی و ئینســانی دەکن و ھر تـــاکی وای خۆی دەژەندەدا و ھی خۆی لدەھۆ!

ئو وان گلی ک ل ئسـتا دا . جارکی تر بم سر ئو وانگلی قـازی محمـمد بـوو ب سـرتۆپی و فـری کـردینحز دەکم

،نر دانـاھسـ وەی ببوونتـاـی بدارە ھکانی کۆماری سوە نوقستانوە، نرانی رەشی ناکاتگۆڕی ئوەی دوارۆژی شای گۆڕبنئوە ھم . ان ختی رەشی ب سر دادـنن ک ل قسـان خۆیـان ب رـەوی ربـازی ئو دەزانـنئو وانگل ل ئستا ھر ئو کس

بــە ھمــیش کۆمــدییکی ســووررئا ک ھگــری دەیــان رۆمــان و چیــۆک و دەشــتوان دەیــان ختــی تاژــدیایکی تــاڵ و جرگ .ناوداری پ برتوە

ـک لجۆر د بمـمر قـازی محگنیام ئدەر و روخسـاری من د ـتنگـۆڕ ب ر لز ناکـا سـھـیچ کـات ح ـک ئاگـادار بـوەھـا دۆخ

وەی دوارۆژی خۆی ببینر و دژە ئیسانی ننز و رووخیاند. ناحگ جرکی خۆی بو ئئ . نی خۆی دا و رۆح و گیانی خـۆی ببۆرە ل ســر مانیتۆرەکــان ھر جــارەی ب جۆرــک خاکــک ک ئســتا ســاگارکی ز. دیــاری دا بو خــاکی لــی ب خــاوەن دەرکوت

.کراو و برینداری رۆ دەکن برینداری دەکن و ھر جارەی ب لونک خنجری نزانی و نھاتی ل جستی دابش

تی قازی محسایک وە بکرێ کک بۆ ئکار دەب وە کنیاتر دەکاتزارانی وەکوو من دجاریکی تر من و ھ وانموو ئھ د بمـمتواوی ل چوارچوەی ئیدۆئۆلۆژی و حیزبی دەرب و ببت کسایتییکی نتوەیی ک وەکوو ھمایک بۆ تاک ب تاکی گلی کـورد

.کار بکرێ بۆ ئوەی ئو کسایتیی سنوورەکان ببزن و تنانت زەفر برت وتانی تریشوە. بدرەوشتوە

اکـارە چپنی ک ئوڕۆک ل دونیـا سیاسـتی کـوردی و بیـری تسـکی حیزبـایتی دەیبینـین تفـر و ھیوادارم رۆژک بت و ئو ئتونا بن، النیکم لو رۆژی دەی خاکلوە دا بیار ب خۆمان بدەین و ب خۆمـان دا بـنوە و ھنگـاو بـۆ ئوە ھنـین ک بتـوانین

وا فشی پلگو وانک لجۆرەکان ی ک لجۆر ئینسـانی و ب خـک بـایھۆکار بینوە و نژیانمان دا رەنگ بدات ری کردین ل .نیشتمانییکان بریندار بکین

15

پشوا بر لوەی ئازادی ڕا ب، ڕابوو، الجـانگی رووبـاری الوانـدەوە و سـینگی شـاخی شـدار کـردەوە، بسـکی دارسـتانی گشـاندەوە و

!کی سر زەریا و کازیوەی برەبیانخاک و خۆی ئاشت کردەوە ل گڵ نرم تیش

پشوا ل زەینی گوڵ تگیشت و برینکانی پاراستنی سارژ کردەوە، باندەکانی کۆ کردەوە و ئاسمانی ئـاوەدان کـردەوە ب جریـوەی !پکنین

وا ب تنیشـت تـاریکییوە پشـ! پشوا سرڕژ بوو ل بدەنگی، دەنگکانی ب چۆک دا ھنا و تخوونی دەنـگ دەنگـی ژیـانوە بـوو

پشـوا پـان و بریـن بـوو، ب وـنی دەریـا، ! پشـوا پشـکش کـرا ب بھـار و نورۆزـک ل زسـتاندا! جمی دەھات ل رووناکیوزی گی ســی کــرد! ســینگی ســروود و ســرتنــی و نیشــتمان شــکۆفکوا پشــدا! پ رگ کــرد و ژیــانی دنم ی لڕەشــوا ھشــپ !

!پشوا پشتنی ئازادی گرێ دا! بر لوەی پبکن، گریاپشوا

٢٠١٦ی مارچی ٢٩: ڕکوتی/ ماپڕی رۆژی کورد : سرچاوە

16

پشوا قازی مانیفستی بھا و بایخکانی مرۆڤی کورد فینالند –مجید حقی

د قــازی کمبــوو مــح نــدامی بی ئوەی کــۆمندی) ژکــاف( کــوردی ژیــانی و خــوارد وەفــاداری ســوندەکســو جــنــاو بوەک. ھ

ڕـبری ژـر ل خـۆی سـردەمی ئاوگۆڕەکـانی ب ئاگـادار و شـوندانر رـبر، کسکی. دامزرانـد خـۆی سردەمی دادەپروەری و لیبراڵ و مۆدرن کراوە، نوێ، حیزبکی ئودا

حیزبکــی کمــدا لمــاوەیکی ک ئوەی ھــۆی ب بــوو ئو بــوونی بئامــانج و ئاســۆبینیــراوی ــاف.ژ وەک داخ ــت ک کــی ببــاوەری حیزب ــر لوەش و جم ــاتی گرینگت سیاســی خب مانــگ شــش ل کمتــر دوای و نتوایتــی – سیاســی جــۆنوەیکی بکــات حیزبــک سـرھدانوە و شـۆرش تنیـا حـاتی ل کورد بزاڤی و دامزرنت کوردستان کۆماری

تبوون رەوبدەوگای. ببات بردەمی کۆمد قـازی سمکی مـحگـایشـکراو کۆمداب بمشـوورانی و ژیـران توانـایی ب ئو. دەنانـد دادپروەری نبـوونی و یکنگرتوویی بدەست ک بوو عشیرەتکان و ھۆز بسر و بھــا بکــات کوردســتان کۆمــاری و دمــوکرات حیزبــی کۆکــاتوە یکتــر دەوری ل کۆمگــا توژەکــانی و چــین ھمــوو تــوانی خــۆی

پکوە و پشکوتن گرنگی ھرە بنماکانی ل یکک رکخراوەیی و کۆمیتی سیاسی، ئمنیتی. یکگرتوو و ھاوبش بایخکی تنـــاھی و ئمنـــیت ھم و دابـــوو برز ھرە ئاســـتی ل حیزبـــی نـــاوخۆیی ئمنیتـــی ھم ئودا دەســـتداری لمـــاوەی. ســـازانن

خـۆی گرینگـی کاتـک پرسـ ئم. کـوژرا چک ب کس یک تنیـا کوردسـتان کۆمـاری مـانگی یـازدە ماوەی ل بچشنک کۆمیتی و سیسـتماتیک و رکخراوەیـی کـاری ئزمـوونی ن و ھبـووە کـۆمڵ ب برـوەبری ئزمـوونی ن سردەمدا لو بزانین ک دەردەخات

بـۆ ناگرـت، ئـران رژمـی پرداخـی پۆشـتو ئرتشـی و بربـو ھرشـی برگی ناتوانـت کۆمـار زانـی ک کاتـک پشـوا. حیزبی ل. رۆشـیت مرگ پیـری برەو و کـرد تسـلیم خـۆی مسـیح عیسـای وەک ژنۆسـاید، و قچـۆ ل کوردسـتان خکـی گیانی پاراستنی

مــافی و کوردســتان کۆمــاری ل دیفــاعی ســربرزان و کشــا بدادگــا ئرانــی رژمــی پاشایتیشــدا، حکــوومتی نیزامــی دادگــای بنــاو و یکبـوون پروەردەکـردن، خـۆ بـۆ دەکـات بانـگ خـۆی ربوارانی محمد قازی پشوا وەسیتکیدا ل. کرد کورد گلی چارەنووسی ب ژیانمـدا چـرکی ئـاخرین ل دەکم حز سـتن، به مه چاوم:دەت بکوژانی ب پشوا دانیش سداره پش. یکتر قبووی و یکیتی و سیاسـی بـایخ و بھـا مانیفسـتی راسـتیدا ل محمد قازی پشوا. بوانم خۆشویستم نیشتمانی ل کراوەوە چاوی و سربرزی

ــاو کۆمیتیکــانی و مرۆڤــانی ربرکــی ھمــای و نتوایتــی بزاڤــی ویژدانــی تــابۆی ئو. دمــوکراتن حیزبــی و کــورد بزاڤــی نزۆر. ھومانیست و کورتی بی ئخانبای وا کشـد قـازی پمی بـۆ مـحمئـ جـشـت ببـریتین ھ وەفـا: ل یمـان بتعھـد( پ(، دادپروەری، جیاوازیکـان، لبرچاوگرتنی و خوازی یکگرتوویی خوازی، یکسانی کراوەیی، مۆدرنیزم، سردەم، گڵ ل ھاوگونجی سربستی و ئازادی ربازی ب باوەرمندی بخۆبوون، بوا بوری، و نترسی مرۆڤ، مرۆڤی کڕامتی ل رزگرتن ئاسۆبینی،

17

.بوون پکوە و یکگرتوویی پشڤچوون، و خوندن کوردستان،

و حیـزب چنـدین سـر ب دابشـکراو مـحمد قـازی ربـوارانی ئمـرۆ کـورد، جـۆنوەی ویژدانـی تـابلۆی لسدارەدانی دوای ساڵ٦٩

پـارچ بایخکـانی و قـووتر مـحمد قـازی برینکـانی ھـاوبش ئاسۆی و برنام ب و یکتر ب متمان ب بیک، دژ رکخراو،ن پارچدەک .مرکات ئم توانیمان ھئ ھا سب گرنگ جـبیـن جزگـرتن،: بکتـی پاراسـتنی رڕامکترمـان و مـرۆڤ کوەک ی

ین کین قبووڵ ھوکات – بکزمان ئد قازی بۆ رمماکانی و گرتووە محکمـان بنکگرتووییزرانـدووە یدام وای ئـاواتی کشـپ ھمـووی. بکیـن بھینیـی خۆمـان چـاالکی و ھـز و درژخـاین بوونکی پکوە ب بین ھیوادار دەتوانین بووە محمد قازی کوردانوانئ تی گۆڕینی لھنیوە زـدەکات دەسـت خۆمانپ .ھید رۆژی لد، قـازی بـوونی شـممـح وە لم دەسـت خـۆمـدەکمـوو و پھ

ببیـن بـا. بایخـان لو دەرکوتـن خـاوەن بـۆ دەکشـم چـالش ب حیـزب ئو پشـمرگکانی و کـادر و دموکرات حیزبی ربرایتی .محمد قازی پشوا بحقی رۆکانی

٢٠١٦ی مارچی ٢٨: ڕکوتی/ ماپڕی کوردستان و کورد : سرچاوە

18

.ھیدانی كوردستان موو شه بۆ ھه

فا شماشی مسته - وه باتـه ده ریـب لـه مان خـه وه، كاتـه ده كان انـدارهیگ گشـت یمـار ده نـه،بزو سـت ھه و نـگ نگاوره ره نه،ھ یشاد من یكوردستان یھار به

.ەوپ وا یسوور ی ه په ك هی گرانم، یداخ م به. وهواولل نگو له سا موو ھه وه،ل خاكه یریــب. كـا ده دانیھ شـه ین وهیشـ و زانـ ده غـدوور مه بـه رۆز ۆیخـ. دا ده سـكانین ھه تـاوان لـه سـا موو ھـه دا، مانگـه م لـه م هیـ ده یژڕۆ نـد رز، بـه ن رده گـه یرداران سـه. ارهید چوارچرا له م ده ر ھه داره،س یت په ی قهئا س - خرا ھه كه ی دارهس و ئه چوارچرا، یدانی مه و زۆسـد ی رگه شـمهپ وونـاك،ڕ وچـاوانن یوا شـهپ جوانـه، وان لـه ر ھـه ت ھاده شـه رانه،شـ ینگاو ھـه بـه - رزه لـه بـ و فۆخ ب به جـوان نـه خه رده زه بـه ،یشـتمانین یداریـد دوا ،روانـ ده دا یور ده چـوار بـه ه،ی ییشـا بزانه روا ھه ه،ی ین مردن له یترس چیھ باك، ب یقـاز د سـه ،ییقـاز ه،یـنا ییتـاۆك ش كاره م به! كوردان گشت ینخو به نوویت! دوژمنان ی ئه كا ده ھاوار كا، ده راسان ھه دوژمنان كا، ده خـان نحوسـ. وه زنـهۆد ده بات خـه ی چكـهڕ مـن، یئـا و ش گـه ینخـو به ، وه نووسنه ده داستانه م ئه خاكم، و ئاو یكان هڕۆ ه،یدوا له ،شـین ده لـ انیترسـ یوڕـ ،ێبـر ادهڕ و كـا ده چ كـه مـل ،ێنـاگر یو ر به له ۆیخ ت په ربانه، سه ك وه یو ۆب ردار سه ،ردان مه یرد مه لـه وومانڕ ن،یخاك و ل گه ڕی یدیھ شه ن،یباك ب مردن له مهئ او،یپ رهش و ئه ێد ی ره نه ستراوه، به یست ده به روا ھه اساوه،ڕ رش . دووره مهئ له یکۆرز له ، سووره لمان گه یال

یمـاف ر سـه لـه مـهئ الوان، یب و کوشت ر سه له تاوان، ر سه له ۆت یھ م به ـ ێخر ده ھه دارهس شۆت ۆب ،ێد کژڕۆ بزانه دوژمن. رهدـ ھـه و ره به وه یگاڕ ، رهزنو ۆب مانڕ مهئ ت، سه ده ناوپ له وهئ ت،و و ل گه ڕی له مهئ وا، شهپ ی هۆت به وهئ وا، هڕ و منھـ روا ھـه مردن، تو ۆب ر سه له سوور کردن، خت به انیگ له باک ب ت،و یژووم ی زنه خه و ره به ھات، یقاز یدر سه الوه و له .نشک ده دانیھ شه ی چکهڕ، ننگ ره ده نخو به ژووم دار، ر سه تهچ ده ترس ب قار،یو به

.ست ناوه ر ھه کاروانه و ئه ،ێد دا یدوا به شیند رفکه شه ، وه پسانه ب قاسملوو تا ، وه انهب ب کهکاروان

19

،یانی به ی وهیکاز ڵ گه له ـ وهڕ به وام ھاباد مه ۆب ، وهل خاکه ی10 یژڕۆ له ـ ابردووڕ ستائ له ڵسا ستش ژوو،م و ره به م که ده دزه دا ئاسـمان بـه ، وهۆبـ ده وبـ انیشـکیت ی زگـه له مـابوون، دا انۆیـخ ینـوور لـه بـوون، سـرا وه ھـه المپـا سـ ،یوانڕ م ده هیچوارچرا له و ئه ۆب ژشکاویت چراخان، بو پارچه چوار ر ھه کوردستان، موو ھه ر سه رژا ده. خوار وه ھاته ده راو له کردگار، یگا باره تا ھه ، وهۆچ ده ۆبـ او،یـپ و ژن لـه بچـووک و وره گـه شـا،ۆج دا یدوا بـه کوردسـتان شـا،ۆخر ھاباد مـه یکـ خه ، دواوه به ی ژاره په ند چه ر ھه ، ووداوهڕ یکــژڕۆ ــیب تــا ، شــهۆشپ هڕ کوردســتان موو ھــه ش،ۆر پــه بــه و مــات س کــه مو ھــه ش،ۆنــاخ یــیژووم یکــژڕۆ دامــاو، ران روه ســه یســتۆک

. شهۆناخ

،یقـاز وا شـهپ ی کـه زبهیح ، وانـهیم م خـه ش رهـل یچ کـه ، مانـه زه و ئـه وـن وه مـهد گـرم، ده نبـا را ژووم له اناگرم،ڕ دات ۆیخ من ،زویـ فـه ی سـواره ازدهیـ ۆبـ چـوارچرا، یرداران سـه ۆبـ ان،یموو ھه یمان ندوویز ۆب دان،یھ شه یژڕۆ به کراوه ،یناز ده ژهڕۆ و به روا ھه کان، هیـ ینیموع ن،نـاب ھـه ناوکـار لـه ن،نـاکر شۆرام فـه یدیـئ وت، رکـه به انیـ رهۆنـ وه ئـه وت، حـه و چل و ش شه و چل یدانیھ شه ڵ گـه لـه انیموو ھـه ،یغـان ماره کـاوه ڵ گـه لـه تاح فـه دی سه و م شه نهیم ،یالجان و ژرش مراد ، نه نگه زه و شکاک ریباپ ، زاده فیر شه

یرگورد سـه ر،شـ یبباسـ عه نـه گه ده تا ـ ند روا ھه نژۆراود کاروان ن،ن رده ده وه ر سه کان هی یردو. ارهید انۆیخ یگاج شک ب ، ئاواره بـ و ژهـدر کـاروان. یبـاغ ده و یھرام بـه م،یک حـه ،ڵکـا ڵکـا دیع سه ن،یفش ئه ،ڵقبائ ار،ییل عه و م حاته و ژار ھه ر،دل و زانا ر،یژ دوو، دووبـه کـرد دایـف انۆیـخ قاسـملوو، ڵ گـه لـه یقـادر ن، هییـو لـه ک هیـ ن،یرل بـه له ک هی ن، سته ده دوو تازه ی هقاف ر سه ـ ییتاۆک

م ئـه یرد بـه بـه رد بـه ـ شتمانین له رنۆز ندهھ مامان، نه رمبژم ی تاکه. ندو ده یند فکه ره شه ڵ گه له ن،کو له ن رده ئه و یبدول عه انیـگاڕ کگرتن، هیـ بـه ن،یـ کـه شـاد انیووحڕ ـ نی ده نه ۆریف به وان ینخو ن،ی بکه انیادی داڕۆ م له با. ته خه یدیھ شه یکفن ، تهو

.مردن تا نیبگر

20

ی شھیدانم که قۆناخی یه

وازاده د نانه ممه محهشھید

ماھاباد: کی خه ... ھاباد مه: دایکبووی له ١٩٤٦/ ٧/ ١٦: بوون ھید شه کاتی

لیخان كه: ھیدبوون شه شونی ھاباد مه: گکۆ شونی

فۆكــــه سوتانی: ھیدبوون شه ـ چ كوردستان ندی ناوه ھزی ری رمانده فه

. شانازییه و رزی ربه سه له پ. وه مه ده ده ھه ڕ ڕالپه الپه م وه ته نه سووری مژووی شۆڕشـــــگری، ســـتی ھه ری یكـه په خونـاوی، ی قـه ناویاندا له. ناسن پده جوامرم و میرخاس زۆر ل، گه باتی خه تراژدیای فیلمی كانی پلـه. پشكووت دنیا به چاوی ھاباد مه شاری له وا نانه وی عه میرزا كوڕی د ممه محه كاك. موویانه ھه له ك یه وازاده نانه د مـمه محه

ھابـــــاد مه نگی رھــه فه ی ئیــداره ری رمانبــه فه ك وه ســاك نــد چه. كــرد واو تــه شــاره و لــه ١٩٣١تــا ١٩٢٠كانی ســاه نــوان لــه خونــدنی رسـی ده بـوو، ربازی سـه لـه ی سـاه دوو م ئـه نـاوبراو. كرا ربازی سه تی خزمه به ناچار وه ته حكوومه ن الیه له ١٩٣٧سای. كرد تی خزمه سای . زرا دامه ھاباد مه مای ی ئیداره له ی كه ربازیه سه ساڵ دوو كردنی واو ته پاش. رگرت وه گروھبانی ی جه ره ده و خوند نیزامی

21

.بوو بازرگانی ریكی خه ھناو ئیداری كاری له وازی ١٩٤٢

حیزبـی نـدامی ئه ك وه ١٩٤١سـای نـاوبراو. وه كـرده ده كوردسـتان ڕزگاری له بیری دائیم به ر، روه په نیشتمان الوی وازاده نانه د ممه محه

شـدارانی به. سـازدرا ھاباد مـه شـاری لـه ناوبراو شداری به به نھنی كی یه وه كۆبوونه ١٩٤٢ئاگوستی ی١٦ڕۆژی . رگیرا وه كوردستان ئازادیـــه حوســن: لــه بــوون بریتــی و س كــه یــازده كــه وه كۆبوونه بــدولقادر عه ئیمــامی، حمان بــدولره عه بیحــی، زه حمان بــدولره عه ر، فروھـــــ

ــدی، ته ددین جمــه نه ســی، ره موده ــه د ممــه محه وحی ــه لی عــه ، وازاده نان ــدولره عه ســحابی، ئه د ممــه محه حمودی، م دیق ســه یانی، كــه حمان ب .پكھنا كورد ی وه ته نه ڕزگاری ئامانجی به كوردیان ی وه ژیانه ی ه كۆمه ڕزانـه به ناوبراوه و ئه. قادری قاسم ری، یده حه حیزبــی یه وه وكۆبوونه لـــــــــــه. گیــرا ھاباد مــه شــاری لــه تر وره گــه ئــازادو كی یــه وه كۆبوونه ١٩٤٥ئاگوســتی ی١٦یــاكوو الوژ گــه ی٢٥

( كـورد ی وه ژیانـه ی ـه كۆمه ی بناخـه ر سـه لـه وتوو پشكه پۆگرامی وو پره ن خاوه سیاسی ركخراوی م كه یه ك وه كوردستان دموكراتی ی پلــه د ممــه محه ھــاوڕێ پكھــات كوردســتان ی رگه پشــمه ھــزی كاتــك ١٩٤٥ســای . زرا دامــه د ممــه محه قــازی تی رۆكایه ســه بــه) ك ژـــ .كرا دیاری كوردستان ندی ناوه ھزی ری رمانده فه ك وه و خشرا پبه وه كۆماره ن الیه له) كۆلۆن( نگی رھه سه و كوردسـتان كۆمـاری یاندنـــی ڕاگه سـمی ڕوڕه لـه كه بوو س كه م كه یه ١٩٤٦ / ١/ ٢٢واته ندان، ربه دووی ڕۆژی وازاده نانه نگ رھه سه جـ به د ممه محه قازی وا پشه كۆمار، رۆك سه بـــۆ) نیزامی ئیحترامی( تی رگایه پشمه ڕزی دا، كوردستان پیرۆزی ئای ی وه رزكرنه به

مانگـك نیا تـه ، وازاده نانـه نگ رھه سـه. خـوارد سـوندی ران وسنه چه نگـــ چه له كوردستان ئازادی بۆ كه بوو س كه مین شه شه و ئه. ھنا نـاردنی دری چـاوه پـدرا تی ئموریـه مه وه كوردسـتانه گری بـه تـی زاره وه ن الیـه لـه كـه ببـوو ر تپـه یدا سـپردراوكه ئه پـ ركـه ئه ر سـه به

شـكری له پادگـانی دوو نـاو لـه كوردسـتان ی رگه پشـمه ھـزی ن الیـه لـه كاتــه و ئه كه بكا ئران تی حكوومه ربازانی سه بۆ نی مه خوارده/ ٧/ ١٥ مه دووشـه ڕۆژی. قز سـه شـاری چـووه ركـه ئه و ئـه بردنی روه بـه بـۆ نـاوبراو. درابـوون مارۆ گـه شت رده سه و بانه له وتوو كه ھه

نـــی مه خوارده گری ھـه ماشـنی ك یـه ژماره دری چـاوه كـه نـرێ ده مـازوچی حامیـد كـاك ناوی به ھاباد مه دیژبانی پرســـــــی ر به ١٩٤٦ دووای كـه بـوو كۆمـار ی رانه فسـه ئه و لـه كك یـه مـازوچیش حامیـد ھاوڕێ. ( بكا شت رده سه و بانه كانی پادگانه ناو كانی مارۆدراوه بۆگه

فۆكـه بـه خـۆی وازاده نانـه د ممـه محه نگ رھه سـه). كـرا ئیعـدام وه ویـه ھله په تی پاشـایه ڕژیمـی ن الیـه له كوردستان كۆماری ڕووخانی بـه چـاوی وێ لـه و بانـه چتـه ده فۆكـه بـه ١٩٤٦/ ٧/ ١٦ ١ واتـه مه شـه سـ ڕۆژی یانی بـه. وه منته ده وێ له و شه و شت رده سه چته ده دـدا لـه وازاده نانـه ھـاوڕێ. كـات ده ل مائـاوایی و كـات ده ماچ دموكراتی رم،ھاوڕێ گه شكی باوه به و وێ كه ده مازوچی حامید ھید شه بـه ڕۆ نیـوه ی دووازده ژمـر كـات. وه بینتـه ده حامیـد ھـاوڕێ دیكـه جـاركی كه بوو وانه پی و ئه. كرد ده زن دته ڕووداوكی به ستی ھه

ئـاگری بانـه شارسـتانی بـه ر سـه سـونج گوندی نیزیك لیخان، كه كوی داونی له نگ رھه سه گری ھه ی فۆكه. قز سه تهچ ده فۆكــــه بـه و وه ناكرتـه بـۆ ی كه تره چه و وه خواره داته ده فێ خۆی جات نه تری چه به كه وانه فۆكه.كا ده قوالتان رمه سه به ست ده ب ده ر تبه جـوه لـه و سـووت ده واوی تـه بـه شـی له و وه خـواره ونـه كه ده كـه فۆكه ڵ گه له ش وازاده نانه د ممه محه نگ رھه سه. ب ده بریندار ختی سه ھاوڕی رمی ته ناوبراو. كه ڕووداوه شۆنی ینته گه ده خۆی زنه دته ره بـــه خه و ئه بیستنی به مازوچی حامید كاك. بت ده ھید شه

22

ھید شـه رمی تـه. كات ڕـده بـه قزی سـه شـاری بـۆ وـا لـه و بانه وه باته ده كردبوو لكتر مائاواییان ر وبه مه له عاتك سه كه ھیدی شه ھاباد مــه بـۆ وه وشـه ولـه میانـدواو و ره بــه وه قزه سـه لـه ئیرانـی شـی رته ئه گروھبــانی دوو و روانك سـه ھـۆی بـــه وازاده نانـه د ممـه محه ھـز زیـری وه توژك، و چین مــوو ھه له ، ناوچه كی خه س كه زار ھه ده له زیادتر ١٩٤٦/ ٧/ ١٧ وتی ڕكه ، مه چوارشه ڕۆژی. وه دته

ھیده شـه و ئـه رمی تـه. چوون وه كۆماره و ل گه ھیـــدی شه رمی ته پشوازی به كیۆمیتر ندین چه كورد، پیاوانی وره گه له زۆر كی یه ژماره و لـه پاشـان و كـرا ڕ تپـه فاییـدا وه و قـازی كانی قامه شـه بــــــه كـردن مائـاوایی سـتی به مه به و وه تییه رگایه پشمه ڕزی به رزه ربه سه

.سپردرا ئه نیشتمان پاكی خاكی به الجامی مه گۆڕستانی فیـدای پـاكی گیـانی كـه بــوو كوردسـتان كۆماری فی رزه به ۆی ھه م دووھه وی خۆشه لیل خه دوای وازاده نانه د ممه محه نگ رھه سه ھید شه

كوردسـتان دمـوكراتی حیزبـی ی رگه پشـمه م كـه یه و رمانـده فه م كـه یه و كـان خۆره سوند ناو له س كه م كه یه و ئه. كرد ئازاد نیشتمانی لـه وازاده نانـه د ممـه محه ھید شـه ناوی. پبا یدا كه وه ته نه ڕزگاری ڕگای لــه بوون ھید شه شانازی ی پله كۆماردا، می رده سه له كه بوو

داھـاتووی كانی وه ونـه كـرا تۆمـار میشـه ھه بـۆ دا كوردسـتان ئـازادی وتنی ركه سـه ڕگای كانی رزه بـه ھیده شه ریزی له و سات كاره مژووی .نونن داده بۆ ئیحترامی و ڕز ری سه نیشتمانه و خاك م ئه

23

سرۆک کۆماری کوردستان د ممه محه وا قازی پشه

یفی ســه خــان حوســن مه حه, قــازی وا پشــه دا ) زایینــی ١٩٤٧/ ٣/ ٣٠( تاوی ھــه ی١٣٢٦ ســای ی لوه خاكــه ی١٠ یانی بــه ره به لــه سـتی ده به دا رمایشـی فه و ناعادالنه دادگای دوو له دران حوكم دوای به) وا پشه برای( قازی دری سه بولقاسم ئه و ) وا پشه ئامۆزای( قازی , ھاباد مه شاری چوارچرای له كورد لی گه دوژمنانی ی په چه

سـداره لـه, نـدرابوو یه راگه ل كوردستانی كۆماری دا) زایینی ١٩٤٦/ ١/ ٢٢( تاوی ھه ١٣٢٤ ندانی ربه ی٢ كه ی شونه و له ر ھه واته نیشتمان پیرۆزی خاكی به جامی ال مه گۆرستانی له ھاباد مه فی ڕه شه به كی خه پیلی و شان ر سه له رۆژه و ئه ر ھه و كران ھید شه و دران

.سپردران كوردسـتانی ھیدانی شـه رۆژی ك وه ی رۆژه و ئه) زایینی ١٩٧٩/ ٣/ ٣٠ ( تاوی ھه١٣٥٨ ی لوه خاكه ی١٠ له كوردستان دمۆكراتی حیزبی

, بوو نـه وه یـه بۆنه و به سم روره بردنی ڕوه به جالی مه دیكتاتۆر شای كرگیراوانی به زۆری و خت زه ر به له, م ده و ئه پش ر گه ئه. یاند راگه لـه سـا موو ھـه, كرد ناودر ناوه و به ی رۆژه م ئه حیزب كه ی وه ئه دوای تی تایبه به دا تی پاشایه تی حكوومه رووخانی دوای به م به . گیرێ ده قازی وا پشه یان رقافله سه و ھیدان شه له رز دا رۆژك ھا وه

, بوو ناسراو و وه ره ده به نو كان ناوچه موو ھه له و بوو موكریان تیی سایه كه نترین دیمه به و كوردستان ركۆماری سه قازی وا پشه راسته

24

ناسرابووش ر گه ئه یا, ناسرابوو نه بناسرێ ب ده كه یه شوه و به تكا به كورد لی گه بۆ كرانیشی ھید شه دوای ساڵ ند چه تا م به و به تا بكرێ وا پشه تیی سایه كه ر سه له وه كۆلینه ل زیاتر وه له زۆر پویسته. گیرا ده نه لی گیرێ ده لی دا مه رده سه و له ی رزه و ئه

. بناسرێ, وه ئه شیاوی ی جۆره

پشــتر ده ســه چــوار بــۆ ســابغ شــاری لــه یــه ماه بنه و ئــه رابــردووی. یــه قازی قاســم میــرزا كــوڕی, لی عــه قــازی كــوڕی د ممــه محه قــازی . بوون قدیر ته و رز ی جگه, تییش حكوومه رپرسانی به و تداران سه ده ن الیه له كوو به ك خه الی له نیا ته نه وان ئه. وه ڕته گه ده

ــازی ــه ق ــاوكی لیی ع ــه ب ــه, وا پش ــه ١٩٣٠ ل ــه ل ــی ھاباد م ركخراوكــاوی بــه كــوردیی ــا پــك" محمــد ی وه بزووتنــه" ن ــاوبراو. ھن ڵ گــه له ن, بوو ھـه یان نـدی پوه ورز تـه لـه خیابـانی د ممـه محه شخ ی وه جوونه

. بووه وام رده به كاره و ئه ر سه له كردوه وتی فه كه یش١٩٣٤ سای تا

بـه ناسـراو قـازی بولقاسـم ئه كیان یه, بووه ھه كوڕی دوو, لی عه قازی تــه كراوه وه كــه خه ن الیــه له وره ده دوو ك یــه كــه بــووه قــازی دری ســه

ـــه ـــه ری نون ـــار و جلیس م ـــووزكی و ئیعتیب ـــه نف ـــه تی تایب دوای. بووه ھ رانــدنی راپه بــۆ, وا پشــه ی راســپارده ر ســه له شــی كه وره ده واوبوونی تــه . مابۆوه تاران له ر ھه ك خه دانی یاریده و كان یه سیاسی كاره

بـــه ماـــه بنه و لـــه زایینـــی ی١٩٠٠ ســـای كـــه دیش ممـــه محه قـــازی

ســـتی ھه وه یـــه الوی تای ره ســـه لـــه ر ھـــه, بـــووه دایك لـــه دا نگـــه رھه فهــدا ریی روه نیشــتمانپه ــه ت ــز ب ــووه ھ ــه القــه عه زۆری و ب ــدنی ب خون

زۆری و یشـتوه گه پ وه یـه باره م له زوو زۆر و بووه ھه تازه و كۆن علوومی و فارســی و بی ره عــه لــه جگــه. بــ فــر بگانــانیش زمــانی داوه وڵ ھــه

. بووه ھه تیی ئاشنایه رووسی كیش یه راده تا و ئینگلیسی و یی رانسه فه زمانی ڵ گه ده كوردی

ــه محه قــازی ــه ز حــه زۆری د مم ــه ب ــه ده وی تك ــه ڵ گ ــه ھلی ئ ــانی و زل ف ــان زه زانای ــاو و م ــان پی ــوردانی و چاك رۆك ســه و ر روه نیشــتمانپه ك . بووه ھه كان ته شیره عه لــه, ك خــه زانیــاریی بردنـی ژوور و ره بــه و نگی رھــه فه كــاری بـه زۆر ئــۆگریی ر بــه لـه. شــار قــازیی بــه بـووه دا بــاوكی وتی فــه دوای بـه

و گرتوه ستۆوه ئه به ھابادی مه شاری وقافی ئه و نگ رھه فه ی ئیداره تیی رپرسایه به ساڵ دوو ك یه بۆ دواتریش و ١٩٤١ له ر به كانی ساه

25

. وه ته كراوه ھاباد مه له كچان ی سه دره مه م كه یه, ودا ئه تیی رپرسایه به كاتی له و كردوه نگیی رھه فه رچاوی به تی خزمه

. بووه نزیك زۆر مامۆستاكان و رۆشنبیران, خوندكاران ی زۆربه ڵ گه ده دا ش یه ندی پوه و له ر ھه

تـا ١٩٤١ واتـه دا تییش حكوومه ب ی وره ده ساڵ ند چه له. بووه ھه ك ژـ ی ه كۆمه رانی زرنه دامه بۆ تیی تایبه تی حورمه د ممه محه قازی دا كان یه یی شـیره عه كشـه ركردنی سـه چاره لـه تی تایبـه بـه داو كـان وباره كار چوونی ڕوه بـه لـه, ھـاتوه پك كوردستان كۆماری كه ١٩٤٥ تا داوه ڵ گه ده وڵ ھه لكیان گه و ویستوه خۆش زۆریان و ردوهك ڵ گه له راوژیان ك ژـ رانی زرنه دامه له زۆر. بووه ھه رچاوی به خشی نه

. وه كراونه, گوتوه پ" یان مه حكه مه" كه ودا ئه دیوانی له ك خه ی رۆژانه كاری گروگۆی له زۆر. ك ـ ژ ندامی ئه ببته

س كـه ر ھـه. بووه ھـه تیی تایبـه تی حورمه كردبوو ش دابه دا خۆیان نو له ئرانیان وكات ئه كه وه شه بیگانه رانی نونه ی روانگه له قازی نـاوبراو بـه چـاوی س كه موو ھه له ر به تكۆشاوه ھاباد مه چۆته, بـووه دا یـه ندی پوه م لـه ر ھـه ت سـۆڤیه بـۆ كرانی بانگ. وێ بكه .باكۆ چۆته وره گه تكی یئه ھه ڵ گه ده كه

نــاوی و"ك ـــ ژ ی ــه كۆمه" نــدامی ئه بــه بــوو كــه د ممــه محه قــازی و رپرســان به بــه زیــاتری ئومــدكی, دانــرا بــۆ" بینــایی" نھنیــی

و ئـه سیاسیی تی ھامه شه و خت وه به ركی ده ئاكامی له. دا ك خه" ك ژــ" كـه بـوو دا ـه كۆمه رپرسـانی به یشتنی گه ت ناعه قه به و

حیزبكــــی ك وه و "كوردســــتان دمــــۆكراتی حیزبــــی" بــــه بــــوو ر بـه له قـازی. تكۆشـان بـه كـرد سـتی ده وتوو پشـكه و دمۆكرات زرانی دامــه رۆژی, بوو ھــه ی"ك ژـــ" بــۆ كــه تی تایبــه تی حورمــه بـۆ رپرسانی به واوی ته به نیزیك ی زۆربه رنجی سه ش بۆیه ر ھه و دانا ك ژـ زرانی دامه رۆژی الوژ گه ی٢٥ به ر ھه دمۆكراتیشی حیزبی

ئـازادی ی ناوچـه موو ھـه لـه تكۆشـانی و ھاویشـت لوپۆی پـه توندی به زۆر حیزب. راكشا كوردستان دمۆكراتی حیزبی نو له تكۆشان بۆ جیاواز حیسابی كردن كردن ناچاری و واندوه ره ی وه ربایجانه ئازه به كوردستانی لكاندنی زۆر به یرانی قه. ند سه ی ره په دا كوردستان ری نونـه شـداریی به بـه دا ) ١٩٤٦/ ٣/ ٣٠( تاوی ھـه ی١٣٢٤ نـدانی ربه ی٢ لـه, دا كـۆنگره م كـه یه سـتنی به دوای بـه. ن بكـه كوردستان

پكھـاتنی كوردسـتان كـانی توژه و چـین موو ھـه رانی نونـه و ت شـیره عه رۆك سـه و بـارزانی فای مسـته ال مـه و كوردسـتان ی دیكه كانی پارچه .یاند راگه كوردستانی كۆماری م كه یه سمی ره ی شوه به وه كۆماره زرانی دامه دوای له, كرا ده ل باسی وا پشه ناوی به دا"كوردستان" ی رۆژنامه له جارجار م وده ئه تا ر گه ئه

26

, نگ رھـه فه بـه لك گـه مرۆڤكی وا پشه. باوه ر ھه دا ك خه ی وكۆمه كۆڕ نو له ئستاش تا ناوه و ئه و خشرا به پ وایی پشه عینوانی , بوو ویست خۆشه ل گه و ر روه نیشتمانپه دمۆكراتكی و سیاسی دا كات ینی عه له و راوژ به, دۆست ر ھونه و ب ده ئه, یان به خۆش, دساف

.گرت رده وه كی كه ھزیان و ست ھه له دا پویست كاتی له و خوارد ده جۆشی توژك و چین موو ھه ڵ گه له

ی رۆژنامـه لـه كـه كـانی وتاره ی زۆربـه لـه ربۆیـه ھه. بـوو وتن ركه سـه ھـۆی ترین وره گه پ كوردی كگرتوویی یه و تی برایه د ممه محه قازی ھۆی و كۆمار راگرتنی ی كه كۆه و وتن ركه سه رجی مه به و دواوه تی برایه و تی كیه یه ی له سه مه ر سه له كراون چاپ دا وكات ئه ی"كوردستان"

. زانیوه دا دوژمنانی ر سه به وتن ركه سه وه یه ئاشتی رگای له كا ده ز حه كورد یاند گه ده رای راشكاوی به زۆر وتووژدا له م به ن ناكه راست كورد كانی دوژمنه یزانی ده ند رچه ھه .كا ی ده بكرێ بۆی ی وه ئه ب نه وا ر گه ئه م به, بگا خۆی مافی به بـه. دانـاوه كـورد لی گـه بـه ر رانبـه به كانیان عفـه زه ر سـه له قـامكی, یانـدوه راگه وامی قـه و شـا بـه راشـكاوی بـه زۆر بوو پویست ی وه ئه

.ن بكه ر سه چاره كوردستان ی له سه مه وێ ناتانه و دن دوو دا خۆتان كانی قسه له ئوه, گوتون پی ئاشكرا

ك یـه ژماره ن الیه له, تاران چته ده ١٩٤٦ نی ژوئه ی٢٨ وتی ركه له و كرێ ده ت عوه ده تاران بۆ" السلگنه قوام" ن الیه له وا پشه كاتك لـ پشـوازیی خانـه فرۆكه لـه كركـاران تیی كیـه یه و كان حیزبـه ری نونـه و تـاران كانی كورده ری نونه و پارلمان رانی نونه, زیران وه له . كرێ ده

كـه وێ كـه رده ده, وتوه كـه پـی چاویـان ئـازادیخوازان و تارانه له د ممه محه قازی كه ئستا: " نووس ده وكات ئه ر ھه" ما ایران" ی رۆژنامه لـه كـوردیش ی وه تـه نه بـۆ ئینسـانی و سیاسـی و تی یـه كۆمه مافی, و دایه ئران واوی ته له دمۆكراسی و ئازادی راریی رقه به و ئه وڕای بیر

نابی جـه ھیـوادارین. كـرێ ده لـ پشـوازی وه دـه به وه كوردستانه وای پشه ن الیه له ب دمۆكراسی سوودی به كاركی ر ھه. دایه گۆڕێ ." رگرێ وه ك كه یه مژوویی ره فه سه و له وام قه ربایجـان ئازه رانی سـه و ری وه پیشـه ك وه كـات ھـیچ و م كـه ده كی خـه فیـدای خـۆم من: " ده فا مسته ال مه ڵ گه له مائاوایی كاتی له و ئه

."بچن كوشت به س كه زاران ھه و ب ڵ شه دا خون له م كه وته تا م ناكه

مـه موحاكه بـۆ ی یانه رمایشـی فه دادگـا و لـه ش نـده وه ئه ر ھـه, دا ویان ھه كۆماردا مانگی یازده ی ماوه له ی نده وه ئه ھاوڕیانی و وا پشه . داوه نیشان خۆیان له یان تی ئازایه و خۆبردوویی له, بوو دانرا كردنیان

27

بوایـان نیا تـه نـه, ھـاتبوو پـك بۆیـان ھاباددا مه پادگانی ی ندیخانه به له كه ی تاه ژیانه و ئه و روونی ده تیی حه ناره موو ھه ڵ گه له .ببوون تر وره به و جیددیتر زۆر كوو به بوو نه الواز رزگاری و تی كوردایه به فریو كورد ی وه ته نه با, فریودا یان ئمه: " رموویانه فه, بوویانه ڕ باوه جی مرۆڤی دوو ك یه ڵ گه له كه دا نھنی موالقاتكی له وان ئه تـا ر سـه خسـتووینه خـت زه زۆریـان كـه گوتبوویـان ھا روه ھـه". ن دانـه ك چـه و بـدا درـژه سـتی ربه سه و رزگـاری بۆ خۆی باتی خه و خوا نه

كـرێ ده بـۆی ی وه ئـه وایـه پمـان كوو بـه نانووسـین وا شـتی نیا تـه نه ئمـه م بـه. بگرێ ڵ ھه ست ده بنووسین فا مسته ال مه بۆ ك یه نامه .بیكا ناپیاوانه و ئه ڵ گه ده ب ده

له ئینگلیسیشی و مریكا ئه دادگایه و ئه دا راستی له. سوڕماوه ریان سه كان ره فسه ئه كه بووه ك یه راده به دا دادگاكان له یان تی ئازایه كـه وه بۆتـه بو شت زۆر وه وانه ئه رگای له ر ھه م به, بووه نه ل ی ریبه غه سی كه خۆیان ستانی ده كاربه له جگه ند رچه ھه. بوو پشت

.بیزانین پویسته

كـه ریفی شـه روان سـه ولی قـه بـه و كـردوه ی قسـه عات سـه چـوار لـه زیـاتر كـراوه دادگایی ناو به كه جاره دوو و له جارك ر ھه وا پشه ".پرسیار ژر ته ھناویه وه بواركه موو ھه له و كردوه مه موحاكه تی حكوومه كه بووه د ممه محه قازی وه ئه" بووه كیلی وه

یـه مه موحاكه و لـه ئینگلـیس و مریكا ئـه پشـتگیریی ر مـه له, چـوو رده ده كـوردی زمـانی بـه غـدا به لـه دا م رده سه و له كه" ئازادی" ی رۆژنامه ئومـدیان. دی ده خۆیـان ختی رسـه سه ره ھـه دوژمنی دا وھاوڕكانی د ممه محه قازی وجوودی له مریكا ئه و ئینگلیس ئیستیعماری: " نوسیبووی

م بـه, رابكشـن خۆیانیـان الی بـۆ بتـوانن تـا دوان یان گـه ده چـوون كانیان ره نونه ش ندیخانه به له و دابنن چۆكیان به بتوانن بوو ھه جــورج( مریكا ئــه ری نونــه بــه د ممــه محه قــازی نوســیبووی بــاكۆ لــه" ربایجــان ئازه" ی رۆژنامــه دواتــریش. بوون نــه وتوو ركه ســه كــات ھــیچ . نیه ئیستیعماری وتانی له كی یه چاكه ھیچ ڕوانیی چاوه كورد لی گه, گوتبوو ی)ئالن

قــازی دا مــه موحاكه كــاتی لــه: " نووســ ده و وه كاتــه ده خوالســه دا رســته نــد چه لــه دادگــادا لــه وا پشــه كانی وتــه" ســیان په فقولیی جــه نه"

لـه وه مـه كه ده رز بـه خـۆم نگی ده گرتووخانه قوژبنی له من: "یگوت ده و تاران تی وه ده ئاكاری و ت سیاسه ر سه برده ده الماری په د ممه محه "داگیركردووین ل وتتان ئوه. ئمه ك نه ن ئوه تاوانبار م ده و كانی رۆكه سه و تاران تی وه ده دژی

ئاكــامی رووداوانــه و رھات ســه به م ئــه واوی تــه: " گــوتی قــازی, ــ ده دا كانی نووســراوه لــه" خ.ســلیمان" نــوی بــه دیكــه نووســكی رۆژنامه بـه ر گـه ئه, بگرێ ڵ ھـه نـده به مه و لـه سـت ده بـا زانـ ده خائین بـه كـوردان واوی تـه ت وـه ده ر گـه ئه. تـه وه ده ی رانـه داگیركه تی سیاسه

."ست ده بگرنه خۆیان كاروباری خۆیان ڕێ بگه ل با زان ده ریشیان روه نیشتمانپه

28

وه گنـه ده وه كانـه یه ئرانی ره فسـه ئه زمـان لـه و نووسراون تانه بابه م له شت زۆر پشوودا تی سۆڤیه تیی كیه یه كانی رۆژنامه و گه به له نیا ته من ئستاش. ناوه پ ژر له تیتان ڕه بنه قانوونی خۆتان ئوه كه دابووه ی وه ئه ئاكامی له رووداوانه و ئه: " گوتویه قازی كه كارانه و ئه بردنی ڕوه به بۆ منی كورد شیی به ب. داوه نه ھان منی بیگانه ھزكی ھیچ و كوردستانم له دمۆكراسی ری پده ره په خۆم ." داوه ھان

و بـاب خـاكی كوردسـتان خـاكی, منـه مـای ئـره: " ـ ده دا م وه لـه كـا ده تاوانبـاری ت یانـه خه بـه دادسـتان یـا دادگا رۆكی سه كاتك ."گرم ڵ ھه ل ستی ده توانم ده چۆن منه جدادی ئه و باپیر

ی مـه موحاكه, دا كانی یـه قازی ئیعـدامی حـوكمی و خایانـد رۆژی نـد چه و كـرد پ سـتی ده ژانویـه مـانگی ی١٩ لـه م كـه یه ی مه موحاكه ر گه ئه

.ھات پ كۆتایی مارس ی٣٠ رۆژی و كرد پ ستی ده لوه خاكه ی٧ واته ١٩٤٧ مارسی ی٢٨ له م دووھه

دا دادگاكه له كه ش رته ئه گۆڤاری وانری ھه سالحی رس كیومه روان سه زمان له دا دوایانه م له ٣٧ ژماره" قوتابیان باتی خه" گۆڤاری كانی وتـه لـه رسـته ھنـدك, وه منتـه ده دا ندیخانـه به ده سـاك و گیـرێ ده دا یـه ندی پوه و لـه راپۆرتـك نووسـینی ر سـه له دوایه و بووه . وه كرده بو وای پشه

لـه كـه م كـه ده یه رزانه ربه سـه مردنـه و لـه پشـوازی وه ئاواـه شـی باوه به, كردوه ئاماده وه ئه بۆ خۆم وه زووه له من: " رموویه فه وا پشه م ئامـاده چۆن تازه, بمرم وانیش ئه بۆ و بژیم یان گه له داوه مم كه وه ته نه به كه نكه به وه ئه. كوژرم ده دا م كه ته میلله ئازادیی رگای

."بشكنم خۆم نی به ھـیچ رگیز ھه م به كردوه شداریم به وانر ھه ك وه ربازی سه و یدانی مه دادگاكانی ی زۆربه له من: " نووس ده ھا روه ھه رس كیومه روان سه ی قسـه بـاكی ب به زۆر. چیه ترس زانی یده نه دا كردن دادگایی كاتی له و ئه. دیوه نه بور و رگ جه به د ممه محه قازی ی راده به سكم كه ." وه دایه ده كانی پرسیاره می وه و كرد ده ی چركـه ئـاخرین لـه م كـه ده ز حه: " رمووی فه و ستن ببه چاوی دا نه ئیزنی سداره پای له كه بوو ش یه خۆبردوویی له و رگی جه به و ئه ر ھه

: تی رموویه فه ھا روه ھه." بروانم ویستم خۆشه نیشتمانی له وه كراوه چاوی و رزی ربه سه به دا ژیانیشم م كـه ده كـورد لی گـه لـه داوا. وه بتـه ده شـین دك ممـه محه قازی من خونكی تنوكه ر ھه له بزانن م به كوژن ده دك ممه محه قازی ئوه"

".كوردستان و كورد بژی. ن كه مه تاران خۆفرۆشی تی وه ده به ڕ باوه, خا نه ك په دا كوردستان رزگاریی پناو له خۆی باتی خه

29

كوردستان یمارۆك یرگر به یریز وه قازی یفی د حوسن خان سه ممه محهشھید

خان حوسن مه حه: به ناسراو ١٩١١ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٤٧/ ٣/ ٣٠ : ھیدبوون شه کاتی ھاباد مه: ھیدبوون شه شونی ھاباد مه: گکۆ شونی ئعدام: ھیدبوون شه تیی چۆنیه

كوردستان كۆماری رگری به زیری وه

.بوو دایك له ھاباد مه شاری له ١٩١١ سای خان حوسن مه حه به ناسراو قازی یفی سه حوسن د ممه محه*

نوسـیندا و شـعر لـه.بـوو كوردسـتان كانی ناسـراوه زانـاو پیـاوه لـه كك یـه خـان حوسـن مه حه ولقوزات،بـاوكی یف سـه حوسـن میرزا* .بـوون نـرخ بـه زۆر كدا خه ناو له و ڕان گه ده ست ستاوده ده خۆیدا كاتی له فارسی و كوردی به كانی شعره بوو، ھه بای زۆر ستكی ده . بوو یشت پگه دا ر روه نیشتمانپه زاناو ئاوا باوككی ستی ده ژر له خان حوسن مه حه

. بوو کوردستان دموكاتی حیزبی رانی زرنه دامه له كك یه و د ممه محه قازی وا پشه ئامۆزای خان حوسن مه حه* .بوو كاره م ئه ر سه له ر ھه بوونی ھید شه و گیران تا و رگری به زیری وه به كوردستاندا،كرا كۆماری می ده ر سه له خان حوسن مه حه*

30

قـازی كـورد وای پشـه كوردسـتان،له كۆمـاری ،لـه خـۆی ی دموكاتانـه ڕی بـاوه بیـرو لـه پیاوانـه زۆر دادگـادا لـه خـان حوسن مه حه* . كرێ ده دادگایی ی كه وه ته نه ئازادی ر سه له كه كرد ده پ شانازی كرد،وه دیفاعی د ممه محه

. درـن ده سـداره لـه ھاباد مـه شـاری چـۆارچرای لـه خان حوسن مه حه و قازی دری سه و د ممه محه قازی وا پشه ١٩٤٧ ی مارسی٣٠ وی شه . كراوه نودر ھیدان شه رۆژی به لوه خاكه ی ده یانی ، رۆژه م ئه

ی ـه کۆمه لـه دخـوازی بـه ی وه لـه ر بـه. بوو دایک له مھاباد له تاوی ھه ی١٢٨٣ سای ڕی مه بانه ی٩ له قازی یفی سه حوسنی د مه محه ی جروبـه ندی،ته ناوه ی کۆمیتـه نـدامی ئه ببیته دا کوردستان دمۆکراتی حزبی می که یه ی کۆنگره له دواتر و ندام ئه ببته دا کورد ژیانی ی رمانـده فه ک کۆمـه قـازی یفی سـه دا کوردسـتان جمھـووری تی وـه ده لـه.بـوو ئـران ری ژاندارمه خری فه ری فسه ئه و بوو ھه نیزامی کاری .بوو کۆمار ڕالی نه ژه چوار له ک یه و کوردستان دمۆکراتی ھزی زیری وه و کوردستان ھزی موو ھه

31

تاران له یللیم یشورا یسیجل مه یر نهنو قازی دری قاسم سهشھید ھاباد مه: کی خه ١٩٠٨ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٤٧/ ٣/ ٣٠ : بوون ھید شه کاتی ھاباد مه: ھیدبوون شه شونی ھاباد مه: گکۆ شونی ئعدام: ھیدبوون شه تیی چۆنیه تاران له میللی شورای جلیسی مه ری نونه

بـه قـازی دری سـه. خونـدبووی ھابادیش مـه لـه ر ھه .دایک بوو سابغ له تاوی له ی ھه١٢٨١ڕی مه ی بانه١٨ له قازی دری قاسم سه* دایـره لـه ك یـه پـاره و موچـه ھـیچ بـ ،بـه كـورد تـاوانی بـ كانی واره خونـده و نه ژار ھـه رنـونی و فارسی ی بگانه زمانی رگانی وه .بوو ویستی خۆشه و رز درو قه نی خاوه كدا خه نی كۆمه ناو له. كردن ده تی یارمه تكاندا وه ده

.نجتر بوو وی گه د و دووساڵ له مه وا قازی محه و برای پچووکتری پشه ئه*

.تی کوردستان له تاران د و حکوومه مه ری قازی محه جلیسی شوورای میللی ئران و نونه می مه یه ١٤خولی ری مھاباد له نونه* نگ بوو و له جلیس ھاو ده وتووی مه ڵ فراکسیۆنی پشکه گه جلیسی شووڕای میللی له می مه یه خولی چارده دری قازی له سه*

32

کانی ش و نیزامییه ڕته تی ئه تایبه کوردستان و به ندی له تی نوه کانی حکوومه وه جلیس زۆر جار زوم و زۆر و کرده مه کانیدا له وتاره

.اقاو د له

ی ١٢تـا ١٩٤٤ی ی فورییـه٢٥ ی خایانـد واتـه١٣٢٤ی مه شـه ی ڕه٢١تاوی تـا ی ھـه١٣٢٢ی مه شـه ی ڕه٦ جلیسی ئران لـه ی مه١٤خولی * بیـانووی ربایجـان و کوردسـتان بـه ی ئازه وه نـدی ئـران بـۆ داگیرکردنـه تی نوه کی حکوومـه ره کانی سـه فریوکارییـه ک له یه. ١٩٤٦مارسی

ری ڕـک سـه ربایجـان لـه یی ئازه وه تـه تی نه ڵ حکوومه گه له نه واموسولته تی قه حکوومه مدا بوو که یه١٥بژاردنی خولی بردنی ھه ڕوه به .ووتبو که

ی ١٣٧٠شـرکت چــاپخش، " فصـولی از تــاریخ مبـارزات سیاســی و اجتمـاعی ایــران، جنبشـھای چــپ"کتبــی مووتی لـه لــه دینی ئه زیائـه* ک و الیـه ربایجـانی لـه تی کـورد و ترکـی ئازه سـته کـانی ده وتووژه کـا لـه دری قـازی ده ھندک چاالکی سـه به ئاماژه" تاوی تاران ھه

، قـازی بـۆ تـاران وه ورزه تـه لـه ری دیکـه فه بـۆ سـه. شـت و بانـه رده ی بۆکـان ، سه له سـه مه: " وه کی دیکه الیه ندی له تی نوه حکوومهــرا نه واموســولته قه وه کــان دیــاریی کــرد و لــه ری کورده کــوو نونــه دری قــازی وه د، ســه مــه محه لــه وه کــرده دری قــازی بــه ســه.ئاگــادار ک

ڕاسـت . شـت رده و سـه ی بۆکـان ، بانـه له سـه مه ر بوو بریتی بـوون لـه سه یان له ی کشه النه سه و مه کرد و ئه شداری ده کاندا به کۆمیسیۆنه یه له سـه و مه یشـتن بـه چووبوون، بـۆ ئاگـاداربوون و پاگه شـت تکھـه رده سه ڵ ھزی کوردان له گه ت له وه کانی ده دا ھزه خته و وه لهدوای . شـت رده سه وونـهچ وه تـه وه ن ده الیـه وی لـه له رتیپ عه ربایجان و سه ن ئازه الیه وی له زه ن کوردستان ، مورته الیه دری قازی له سهنگـان ڕازی بـوون و سـت دانـی زه ده لـه ربایجـان بـه رانی ئازه نونـه تـاران پـی زانـی کـه ڕاوه گـه وه ره فه و سه دری قازی له سه ی که وه ئهئیتـر وه رگرتـه نگـان وه ت زه هوـ دری قـازی گـوتی بتـوو ده سـه. کـان سـت کورده ده وه داته ده] سمی ڕه به[ شت رده تیش بۆکان و سه وه ده

، سـت پکـراوه کاتـک وتـووژ ده. وه شت و بۆکـان وتـووژ بکرتـه رده ر سه سه له کرد، جارکی دیکه و پکشی ده وه نه و بۆکان ناده بانه گه د و به نه کی درژ و ھنانه گۆڕی سهدوای وتووژ. ست بدا ده شت له رده سه نییه ش ئاماده ڕته یی گوتی ئه تووڕه به نه لته واموسه قهن الیـه شـت لـه رده ی سه له سـه جکردنی مه جیـاواز بنووسـرێ و بـۆ جبـه شـت و بۆکـان بـه رده ی سه له سه وام پمل بوو و وابیار درا مه قه

چوونـه نوی کۆمیسیۆنی ئاوارتـه زم ئاراء به کر ڕهش رله سه وه ته وه ن ده الیه ت و له وده حوسنی جه وه ربایجانه ی دمۆکاتی ئازه فیرقهردووک ال جـ تی ھـه زایـه ڕه بـه که ر چۆنک ب کشـه زانی، ھه تابار ده خه شیان به ڕته کانیش ئه کان و کورده ش کورده ڕته ئه. شت رده سه ...." وه ڕانه ران گه ج کرا و نونه به و وا پشـه ی براكـه ڵ گـه ده ١٩٤٧ی مارسـی ٣٠رۆژی لـه كاتـك. ھاباد مـه وه ھنایانـه گیـراو كوردسـتان ماردانی پـه دوای قـازی دری سه

بووینـه نـه كوژن،چونكـه ده وه ئه تاوانی به ئمه: گوتی سداره تی په ژر ھنایانه ھاباد مه چۆارچرای له خان حوسن مه حه ی ئامۆزاكه .كوردستان خاین،بژی شای بمرێ. مان كه وه ته نه خائینی

33

قز شاری سه دراوی کۆماری کوردستان له سداره ھیدانی له شه خـاوەن مکـانی گونـدی یکـک لـه) علـی بگـی یکشـوە( 1947ی فـورییی 15 - 1325ی ڕبندانی 25: علی بگی شرزاد -1

کوردســتان ســر ب عشــیرەتی فیزوبگــی ل نــاوچی بۆکــان ل ی ناوەنــدی ھــزی کۆمــاری 5یکشــوە وفرمانــدەرانی ھــزی چــی .تنیشت حوزی بۆکان ل سدارە دڕا

ی "کس نزان"خــاوەن مکـی گونــدی ) شــخ ئمینـی کسـنزان( 1947ی مارسـی 14 -1325می شـه ی ره25: شـخ ئمینـی ئســعدی -2

.سقز، ئامۆزای شخ سدیقی ئسعدی

" یـازی بغـی"شـخ سـدیقی یـازی بـوغی خـاوەن مکـی گونـدی 1947 ی مارسـی14 - 1325می شـه ی ره25: شخ سدیقی ئسـعدی -3 .سقز، ئامۆزای شیخ ئمینی کسنزان

و ل " تمـووت"خاوەن مکی گونـدی ) علی ئاغای تمووت( 1947ی مارسی 14 - 1325می شه ی ره25 :علی ئاغای جوانمردی -4

.زھۆزی گورکی سق

و " میـرەدێ" خـاوەن مکـی گونـدی ) ڕەسووڵ ئاغاتی میـرەدێ( 1947ی مارسی 14 - 1325می شه ی ره25 :ڕەسووڵ ئاغای محموودی -5 .ل ھۆزی گورکی سقز

ی "کـتگ"خـاوەن مکـی گونـدی ) ئحـمد خـانی کـتگ( 1947ی مارسی 14 - 1325می شه ی ره25 :ئحمد خانی شجیعی -6 .ل برەبابی ڕەشید خانی شجیعولسلتنی عشیرەتی فیزوبگیسقز و

ــدەر( 1947ی مارســی 14 - 1325می شه ی ره25: علی خانی فاتیح -7 ــی خــانی قلن ــدی ) عل ــدەر"خــاوەن مکــی گون ی "قلن .سقز ل برەبابی حاجی حم حسن بگی عشیرەتی فیزوبگی

خـاوەن مکـی گونـدی کـانی ) حسـن خـانی کـانی نیـاز( 1947ی مارسـی 14 - 1325می شـه ی ره25: حسن خانی فیزو بگـی -8

.ی سقز ل برەبابی ئاغا شربگی عشیرەتی فیزوبگی"نیاز

ی سقز و و یكکی دیک ل "ئاکلوو"خاوەن مکی گوندی 1947ی مارسی 14 - 1325می شه ی ره25: ر دخانی دانیشوه مه محه -9 .کوڕانی خلیل خانی فیزوبگی سر ب برەبابی ئاغا شربگ و برای ئحمد خانی فاروقی، ل بنمای فیزوبگی

قــارەوا "مکــی گونــدی خــاون ) حمخــانی باباخــان بگ( 1947ی مارســی 14 - 1325می شــه ی ره25 محمدخــانی فیزوبگیــ -10گی"چکۆبیزوشیرەتی فگی عربرەبابی ئاغا شب ر بقز سی س.

34

ی "داشـاووج"خاون مکـی گونـدی) عبدو خانی داشاووج ( 1947ی مارسی 14 - 1325می شه ی ره25: عبدو خانی متین -11

برەبـابی ئاغـا شـربگ و بـرای ئحمدخـانی فـاروقی و مـحمد سقز و یكکی دیک ل کوڕانی خلیل خانی فیزوبگی سر ب .خانی دانیشوەر و ل بنمای فیزوبگی بوو

شــھید . ، موعــاوینی ھــزی بۆکــان و ناوچــه)ســاالر ســدر( 1947ی مارســی 14 - 1325می شــه ی ره25 :ئحمد خانی فاروقی -12

ب دی فاروقی، کحملیل خان"ئدخانی خحمئ" وە بیناوی گوندەک سوون"یان بد خانی قیلحمی " ئمـابن دەناسرا و ل .فیزوبگی بوو

محمدخـانی ( و محمد خانی دانیشوەر ) عبدو خانی داشاووج( ئحمد خانی فاروقی و دووبرای شھیدی عبدوخانی متین

.سیفی قازی خالۆزا و پوورزا بوون ل گڵ پشوا قازی محمد ، سدری قازی و) ئاکلوو

ھاباد شاری مه دراوی کۆماری کوردستان له سداره ھیدانی له شه

ل ئفسـری ھـزی پشـمرگی ) عبـدوی خـدر حیرانـ( 1947ی ئـاوریلی 7 - 1326لوەی ی خاکـه17: عبدوی ڕەوشـنفکر -1 کۆماری کوردستان ل مھاباد ل سدارە درا

.ل مھاباد ل سدارە درا 1947ی ئاوریلی 7 - 1326لوەی ی خاکه17: ڕەسووی نغدەیی -2

ل ئفسرانی کۆمـاری کوردسـتان ل گڵ سـ ھـاوڕی دیـکی 1947ی ئاوریلی 7 - 1326لوەی ی خاکه17: محممدی نازمی -3 .ل مھاباد ل سدارە درا

ل ئفسرانی کۆماری کوردستان و فرماندەی دیژبانیی 1947ی ئاوریلی 7 - 1326لوەی ی خاکه17: حامیدی مازووچی -4

.ناوەندی مھاباد ل سابغ ل سدارە دران

دراوی کۆماری کوردستان ل الین حکوومتی عاق سداره ھیدی له رانی شه فسه ئه .یمانسل یک خه. کوردستان یمارۆک یران فسه ئه له 1947 ین ژوئه ی19 - 1326 ی ردان زهۆج ی29 زیزبدولعع تەزع -1 .یمانسل یک خه. کوردستان یمارۆک یران فسه ئه له 1947 ین ژوئه ی19 - 1326 یردان زهۆج ی29 شناوۆخ فامست -2 .یمانسل یک خه کوردستان یمارۆک یم رده سه یران فسه ئه له 1947 ین ژوئه ی19 - 1326 یردان زهۆج ی29ی قودس دمممح -3 .یمانسل یک خه. کوردستان یمارۆک یران فسه ئه له 1947 ین ژوئه ی19 - 1326یردان زهۆج ی29 میربدولکع رویخ -4

35

کۆچی دوایی بشک کارگیرانی کۆماری کوردستان و حیزبی

یکوردستان ۆیناوخ یریز وه مینی موعینی د ئه مه محهتکۆشر

مین، ئـه د مه محه حاجی کوڕی ، عيد سه حاجی کوڕی بدوال، عه حاجی کوڕی ، وله موعینوده کوڕی بدو، عه حاجی کوڕی مین ئه د مه محه شـاری لـه) تاوی ھـه ی١٢٨٨(زایینـی ی١٩١٠ سای له والنا، مه حاجی کوڕی موعین، ،کوڕی عيد سه حاجی کوڕی بدوال، عه حاجی کوڕی

سـتکورتی ده بـه و ئـه الوتیـی و منـدای قۆنـاغی. کوژرت ده ت، ماوه نزیک له باوکی که بت ده سان پنج نی مه ته. دایکبووه له سابغ زارا« خـاتوو ڵ گه ده) تاوی ھه١٣١٠( ز١٩٣١ سای. نت ده وه پکه سامانک رو سه و رگانی باز بواری وته که ده ندک چه دوای. ڕت په تده

دوای به کچیان س یمان، سوله دوای. نن لده ی»یمان سوله« ناوی و بت ده کوڕکیان ساک پاش. نن ده وه پکه خزان »قادری کـه ،»عید سـه« نـن ده نـاوی کـه بـت ده تریـان کـوڕکی کان کچه س دوای. »ئامین و ریزاد په ، فاتمه«: کانی ناوه به بت ده کتردا یه

.ن که بانگده ی« خانه» به زیاتر

خـۆی ری ھاوسـه مـین دووه ورز، تـه شـاری لـه ١٩٤٢ سـای دا، بازرگـانی کاری له وامبوونی رده به و ورز ته بۆ ر فه سه له مین ئه د مه محه بدوال، عه«: کانی ناوه به ب ده کچی س و کوڕ چوار یش خانمه و له. ب ده ورزی ته »خانمی ری زه« خاتوو که بژرت ده ھه .»ریبا فه عنا، ڕه ییا، سوره فا، مسته وید، نه ر، عفه جه

36

چــاالکی ھا روه ھــه و دا مه رده ســه و ئــه کوردسـتانی گای کۆمــه لــه و ئــه تیی ســایه که ناسـراویی ھۆی بــه کوردســتاندا، کۆمــاری می رده ســه لـه

دیپۆماســی کانی ندییــه یوه په لــه و درت پــده کوردســتانی نــاوخۆی زیــری وه ی پلــه کوردســتاندا کۆمــاری تی حکومــه ی کابینــه لــه سیاســی،ــاری تیی رایــه به ڕوه به کان، ڕوســه و ربایجــان ئازه و کوردســتان تی حکومــه ــداری ک ــه. گرــت ده ســتۆ ئه وه یشــتن پاگه و میوان ڕاســتیدا ل

بــه ت خزمــه و رشــان سه رکی ئــه شــدا ندییه یوه په م لــه. و ئــه ی ماــه بنه رشــانی سه وتــه که ده کــی ره ده میوانــانی یشــتنی پاگه قورســایی ژنه شـره و ئـه بگـوترێ کـرێ ده و وه نامنتـه ی که مرده ھی له خزانی زاراخانمی واته مین، ئه د مه محه میرزا خزانی کردنی کوردستان

. تکۆشاوه شان ر سه رکی ئه بردنی ڕوه به بۆ ناس ماندوونه کی یه رگه پشمه شنی چه

ــاری ــداریی ک ــه بنه میوان ــوعینی ی ما ــه ک وه م ــته ڤینکی ئ ــووه قینه ڕاس ــۆ ب ــتان ب ــه. کوردس ــه چونک ــری ل ــدارتی ب ــه و میوان ــه ت خزم ب بــاری لــه کــه به ، گرتووه رنــه وه کوردســتان تی حکومــه لــه پاداشــکی و جیــره ھــیچ رگیز ھــه ک نــه ر ھــه ڕووس، و ر ئــازه کانی دیپۆماتــه بـۆ و والت بـاری و کـار وپشـبردنی ره به بۆ نی، گوته خۆی مین ئه د مه محه میرزا. بووه کوردستانیش تی حکومه ری تیده یارمه وه ئابوورییه

ب بــه وه تــه ناوه ھه پویســتیان نگاوکی ھــه موو ھــه ی کــه ماه بنه و خــۆی یی، وه تــه نه ئامــانجی بــه یشــتن گه و کوردســتان بــه ت خزمــه وای پشـه سـتی ده لـه که بووه زی کاغه ی»ن تمه« ک یه نیا ته ، گرتووه ری وه کوردستان تی حکومه له که ی وه ئه. مادی باری ڕوانیی چاوه و مـاڵ بـه ی نـه تمه تـاک و ئـه وه شـانازییه به جاریش جار. پاراستووه ی ه»ن تمه« تاک و ئه دواییشیدا نی مه ته موو ھه له و رگرتووه وه

و نج گـه موو ھـه لـه نـه تمه و ئـه کـه گوتـووه خـۆی منـدانی و ژن به خۆی جاران لک گه. کردووه پوه خری فه و نیشانداوه کانی منداه و خۆمـه ی تـه خزمه پاداشـی وه ئـه چونکـه بمنـت، بـ ده ر ھـه وه منـه الی به پیرۆز تکی که ره به و ڕک متفه ک وه و رزتره به دنیا سامانی . مرمانه نه وای پشه ستی ده یادگاری

: گوت ده کانی منداه به جار لک گه خۆمایدا کانی دانیشتنه له میش رده ھـه و ن بکـه تان کـه وته بـه ت خزمـه خۆری، موچـه و مـزی لـه ڕوانی چـاوه ب به توانن، ده و دت ستتان ده له تا ھه! کانم ڕۆه« ک، خه کگرتنی یه و وتووتن پشکه. بپارزن خۆ کیی ره دووبه له دت ستتان ده له ی نده وه ئه و وێ پشکه تان که وته و ل گه ن وبده ھه

ــتی ربه سه ــه و س ــدن وه خۆیی ربه س ــه ئه. دی ــه بــزانن ش م ــان ک ــازن دوژمنانت ــه و فب ــوه زانی نــه ل ــه ئ ــرن رده وه ک ک ــۆ گ گورانــدنی ب .»... ڕدانتان شه به وه پکه و ناوخۆ تیی دوژمنایه

باسـکردنی و خـۆی ی گوتـه پی بـه و بـت ده) ک. ژ( ی ه کۆمه چاالکیی به ڵ تکه الوییدا و نجی گه تای ره سه له موعینی مین ئه د مه محه

. وه سیاسیه سووڕانی ھه نو ڕاکشرابته وه تییه سایه که و ئه ریی گارگه ژر له ب ده ،»ران زینگه حوسن« زانایی

کانی یادگاره ڕاگرتنی بۆ کۆمار، ستانی ده کاربه و لپسراوان ی زۆربه ک وه موعینی مین ئه د مه محه کوردستان، کۆماری ڕوخانی دوای

37

ناگا پــه لــه کۆمــار، ی دیکـه کانی ره ڕابــه و وا پشــه دانی سـداره لــه بیســتنی بــه م بـه ن، ده شــارده حه خــۆ گیـان، پاراســتنی بــۆ و کۆمـار دانیان سـداره له حـوکمی یـان زۆربـه و گرت ده کۆمار ستانی ده کاربه و بگان موو ھه تی پاشایه ڕژمی. ماڵ وه چنه ده بورانه و ر ده دنه و ئـران تی حکومـه سـتانی ده کاربه کردنی ڕازی به ناسیبوو، بوو مژ له ئرانیان تی حکومه یی نده گه وان ئه چونکه م به. چت رده ده بۆ

مین ئـه د مـه محه. کـران حکوم مـه مـردن تا ھـه زینـدانیی بـه و ندیخانه به وتنه که و شکاند دانیان سداره له حوکمی رتیل، به و پاره دانی و ئـه تـوانی دیسـان. وه خرایـه دوور شـیراز شـاری بـۆ دوایـیش و وه مایه ورزدا ته و ورم ھاباد، مه کانی ندیخانه به له ساڵ س موعینی ھۆی بـه م بـه ، وه کـرده کوتافرۆشـتنی دوکـانکی تـاران لـه. جبوو نیشـته تـاران لـه شـیراز، بـۆ چـوونی بـری له و وه بکته ش حوکمه بژیـوی سـتھنانی ده وه بـۆ وێ لـه. ھاباد مـه وه ڕانـه گه دا١٩٥٠ سـای لـه ناچـار ، وه ڕانـه گه بۆ کانیان منداه زووی ئاره و زاراخانم ی تاسه . بووه زاشادا ڕه مه حه تی حکومه ستانی ده کاربه چاودریی ژر له میشه ھه م به ، وه کرده کار به ستی ده مندانی، و ماڵ و خۆی ژیانی

جـار و چـاودری ژـر ته وتوه که که بووه س که م که یه و ئه ھات، ده باری ناله تووشی سیاسی دۆخی و بار مک که تا ھه خۆی، ی گوته به

. ندیخانه به وه ته وتوه که جاریش

و بـور و رگ جـه بـه پیاوکی رچی گه ئه موعینی مینی ئه د مه محه. چوو ده رگ مه و ڕوخان و ره به زاشا ڕه مه حه ڕژمی کاتک ١٩٧٨ سای بـه وتن رکه سـه ئـارامی، نـا و ڕ شـه و چـۆڵ و ک چـه کـه گوت ده ری به و ور ده کچانی و کوڕان به زۆرجاران م به بوو، شۆڕش به رم دگه نگیی رھـه فه زانیـاری و ڕامیـاری ی پلـه ی وه رزکردنـه به ڕگـای لـه بـ ده دا مه رده سـه م لـه شۆڕشـگران کاری شـوه کو بـه خشـت، نابه ل گه

کــورد کــه ین بکــه ئیســبات پیــان و نین یــه ڕابگه دوژمــن و دۆســت بــه بــ ده کــورد ی ئمــه«: یگــوت ده زۆرجــاران ت نانــه ته. بــت گا کۆمــه . »تی یه که باته خه ستراتیژیی الن گه موو ھه مافی ریی رابه به و ئازادیخوازه و ئاشتیخواز کی یه وه ته نه

و کرد ی که نیشتمانه و ل گه له ماوایی) تاوی ھه١٣٧٠ / ١٠ / ٤( ١٩٩١ / ١٢ / ٢٥ ممه چوارشه ڕۆژی له موعینی مین ئه د مه محه .گ ژر برده ھاتووی نه دی وه ئاواتی

38

رپرسی به(»عیدخانی ھومایوون د سه مه موحه«خوالخۆشبوو ژیانی ک له یه کورته )وا قازی ری پشه فته ده

بان و مھره وره نوی خودای گه به :خۆ ناساندن -١ گ كـوڕی د بـه مه ئاغاشـرموحهگ كـوڕی حمانی كـوڕی مـوئمین بـه بـدوله عید كـوڕی عه د سه مه ، نوم موحه م یادداشتانه ری ئه من نووسه ئه

. یه)ی بابامیری موكری گزاده به(گ یزو به ئاغا فه . دونیـاوه ته گی بۆكان ھاتوومه یزوبه ی فه ناوچه له وه كشه دی یه پش له وه فتا ساڵ له ، وا حه) ز١٩٢٣(تاوی ی ھه ١٣٠٢سای لهھید قـازی وای شـه و خوشـكی پشـه» لی قـازی عـه«كچـی خوالخۆشـبوو ) دیجـه خه(دایكـم گی و یزوبه علی فه كوو گوتم باوكم له وه

.د بوو مه موحه قــازی «مــای خـام گـوت، لـه یـان پــ ده)سـابغ( ختــه و وه ئـه ھاباد كـه شـاری مــه وت سـایدا بـۆ خونــدن ھاتوومـه نی حــه مـه ته لـه

ی سـه دره مه واو كـرد و، پاشـان لـه تاییم تـه ره ت خونـدنی سـه عاده ی سـه سـه دره مه لـه وه هوی و دوای ئ ھله ی په سه دره مه ، له»د مه موحه . رسم خوند تاوی ده ی ھه١٣٢٠ئرانشار تا سای

39

اشـا ز تی ڕه ئـران و حكوومـه كانی ڕووس و ئینگلیس ھاتنه ھزه می جیھانی، كه ڕی دووه تاوی، كاتی شه ی ھه١٣٢٠رمانانی مانگی خه له

دوای ھـاتنی سـوپای . خونـدن دا م به ھید دا درژه وای شه ی پشه ویستانه رستی خۆشه رپه دری و سه ژر چاوه له و كاته ڕووخا، تا ئه .داگیركرا ه كانه ن ڕووسه الیه ھابادیش له ڕووس و ئینگلیس بۆ ئران، وتی موكوریان و شاری مه

ی سـاڵ و نیوـك تی، بـۆ مـاوه ست زوم و زۆریی ڕژیمی پاشـایه ده ی كورد له وه ته و ئازاد بوونی نهكاتی شواویی بارودۆخی ئران لهكـاری سـتم بـه ھاباد و ده شـاری مـه وه د ھاتمـه مـه مری قـازی موحه ئـه تاوی بـه ی ھـه١٣٢٢ی سـای وه ھـه لـه. وه مامه وه كشه دی یه له

ك یـه یفی قازی دوای ماوه حیمی سه من و ره ئه. كرد نھنی كاری ده به) ك.ی ژ ه كۆمه(ھاباد شاری مه له مه رده و سه ئه. تی كرد یه كۆمه» ئـۆگر«ویش و بـۆ ئـه» ئـاگر«رگیـراین، بـۆمن نـوی نھنـی سـمی وه ڕه دا بـه)ك.ی ژ ه كۆمه( تیدا له یه كاروباری كۆمه تكۆشان له .دیاری كرا

مـز شـی ڕه به وای كوردستاندا و له تیی پیشه ری تایبه فته ده تاویدا له ی ھه١٣٢٤سای مھووری كوردستان له تی جه زرانی حكوومه دامه له

م وا درـژه ھید كرانـی پشـه تیدا بووم و تـا شـه خزمه وای كوردستاندا له كانی پشه ره فه ی سه زۆربه له. كاركرد ستم به ده مانه حه و مه .زیندان ئازاد كرام دا له ١٣٢٥ئاخری سای بس و زیندان له ك حه یه دوای ماوه. ت دا خزمه به

یانی مائـاوایی عات پنجی بـه سه) ٢٠٠٤ی مانگی مای ٢١( ، ڕۆژی جومعه»عیدخانی ھومایوون د سه مه موحه» كه شه وه شایانی بیرھنانه ، بـه)ھاباد ـ بۆكـان ڕی مـه نـوان جـاده وتوو لـه كـه ھه(قای شـخی بورھـان خانـهگونـدی سـتی خـۆی لـه ر وه سـه كـا و، لـه ژیان ده له. گـوڵ بـ ی پـ لـه وانـی شـاد و گكۆكـه ڕه. سـپردرێ خـاك ده بـه.. قز و بۆكـان و ھاباد و سه كانی مه شاره ككی زۆر له شداریی خه به )گزینگ(

40

ران حوسنی زڕینگه: ر ناسراو ب حوسن فروھهتکۆشر

ک. ی ژ ه سرۆکی کۆمه

لـه و بـووه بـووردووۆخ لـه و ئـازا وشـگۆڕش یکـۆڤمر ، ناسراوه شی)یر رگه زه ینحوس( و) ران نگهز ینحوس( به که ر فروھه نحوس . ناوه ھه یچاو ردا روه په کورد یژار ھه یکزانخ له ھاباد، مه یشار

بــه انیســت ده ھاباددا مــه یشـار یخوازیئــازاد یالو ک هیــ سـته ده ڵ گــه له ر فروھــه نحوسـ مدا ســتهیب ی ده ســه ییسـ ینســا یتاکان ره ســه لـه یم وده ئـه یرج لومـه ھه بـه ت باره سـه و وه تـه بوونهۆک وام رده بـه وه هییـو ھله په یزاشـا هڕ یکان هییمن ئه یدز به و کردوه یاسیس ۆیمموج جه

. کردوهۆڕوگئا انیاڕرویب و کردوه انیژوتوو کورد یژووم و دب ئه و زمان و کوردستان یکریونـاکبڕ نـد چه و وازاده نانـه ید مـه محه و یقـادر قاسـم و یحـیب زه یحمان هبـدول عه و یند زه زیز عه و ر فروھه نحوس ١٩٣٨ یسا . زراندوه دامه انی" کوردستان یخوازیئازاد یزبیح" انیموکر یند به مه ی کهید

رمـه ژانده چووه نـهپ ی نـدهھ. شـاوهۆکت دایـکان زهڕی لـه زانهۆسـد و زبـهیح و ئـه یکان کارامـه و اریـد ره ابـهڕ لـه بـووه کک هیـ ر فروھه نحوسـ دا وهشـا و لـه. کردوهسـتپ ده انیـاونانڕ و گـرتن یت مـه ھـه و وهیـزان انی زبهیح و ئه ییچاالک به یو ھله په یت حکومه یکان ندهڕد

. وه ته انخستونهیدوور کرمان و زد هی و رازیش ۆب و رکردوهیستگ ده انی کهید یر شهۆکت یس که کل گه و ر فروھه

41

ر سـه له انییو ھلـه په یزاشـا هڕ و وه انـهۆیخ یتـ سـه ده رـژ خسـته انیـرانئ کان مانـهی ھاوپه ته هو ده یزھ دا ١٩٤١ یگوستۆئ یمانگ له

ۆڤیمر زاران ھه. بوو رار رقه به ئازاد و موکراتید یکرج لومه ھه ورده ورده. دانا یج له انڕییکو یزا هڕ د مه محه ت هواڕ به و البرد حوکم نحوسـ. وه انـهڕ گه انۆیخ ینشو ۆب ک هیر ھه و کران ئازاد ، وه خرابوونه دوور انی بوون، کاندا ندانهیز له که وتنخواز شکهپ وشگۆڕش

. وه هیاڕ گه) ھاباد مه یشار( ۆیخ یدز و ره به و وانه له بوو کک هی ر فروھه یکر شـهۆکت نـد چه و وازاده نانـه د ممـه محه و یحـیب زه و ر فروھـه بـوو، بوو کز یچاالک کوردستان، یخوازیئازاد یزبیح دا خته روه سه و له . وه کردهستپ ده انیکخستنڕ و یریوناکبڕ و یاسیس یکار و وه ژاندهۆب انی که زبهیح وۆخ وتنه که تر ر سـه لـه ن ده اردهیـب ، )وایـھ یزبـیح( ییننـوڕ و ییھاوکار بـه کـه،ید یریووناکبڕ ک مهۆک و یحیب زه رو فروھه دا ١٩٤٢/ ٨/ ١٦ له ل ھـه ی وه کدانـهل ومشـتوم پـاش نجام ره سـه. ننزر دابمـه نتریر بـه زتـروھ بـه یکـکخراوڕ کوردسـتان یخوازیئـازاد یزبـیح یماکان بنه

ینـاو و هـ مـهۆک یک هی ژماره یندام ئه تهب ده ر فروھه نحوس. ننزر مه داده.) ک. ژ ی ه مهۆک" (کوردستان ی وه انهیژ ی ه مهۆک" که ومرجه .تنر داده ه مهۆک یکۆر سه به ر فروھه نحوس وه هییزۆسد و ییھاتوول ۆیھ به ھاوکات. تربژ ده ھه ۆیخ ۆب) کاوه( ییننھــ ی ناوچــه ک وه کانــدا مانهی ھاوپــه یزــھ وانــن لــه انیــموکر ی ناوچــه و ھاباد مــه یشــار دا ژگــارهڕۆ و لــه یت هــو ده ، وه مــابوه ن هیــال ب یوشـا لـه که شـاره ی وه ئـه ۆبـ ھاباد مـه یران شـهۆکت و رانیوونـاکبڕ له ک هی ژماره. مابوو نه وه هیر سه به ۆیوت ئه یکت سه ده شیند ناوه

ــڕ اووڕ ــ عه یووت ــار کان ته رهیش ــدایاریب زن،بپ ــه وانه شــه ان ــ ل ــریبگ شــکئ کاندا قامه شــه و نۆک ــ. ت ــه ر فروھــه نحوس ــه ده و ل دا م .شانداین ییئازا و ییایور و خست کدهڕ یانیکان کاره و ۆست ئه گرته یکان هییشکچئ له ک هی سته ده ییرشت رپه سه

نحوسـ یننـوڕ و ھانـدان بـه ھاباد مـه یشـار یشـتووانیدان) ١٣٢٣ ین ھمـه به ی٢٦( ١٩٤٥/ ٢/ ١٥ ممه شـه نجپ یژڕۆ ڕۆی وهین پاشــه و ر فروھــه ــانج یخــان زیز ع ــه کرم ــه ل ــا باس ھــه" یوت مزگ ــهۆک" ئاغ ــه یداوا و وه بوون ــاۆک و مان ن ــاتن ییت ــ ســه ده یھ ــه یت یت حکوم

ھاباد، مه یوان شاره ر سه برده انیت مه ھه و وتن که که که خه شپ انۆیخ پاشان. کرد کوردستاندا و ھاباد مه یشار له انیزاشا هڕ مه حه نجام رئه سـه. کـ خـه ۆبـ کـردن دروسـت شـهک و ڕیخویسـ ی بنکـه انـهیکردبوو و مـابوو داـت یند ناوه یت حکومه یکدار چه ک هی سته ده که

.تن ھه ش کهید یوان ئه و کوشتنل انیک هی ژماره

وه ه"کوردســتان یمــوکراتید یزبــیح" ینـاو بــه نتریر بــه ییاسـیس یکــکخراوڕ .ک. ژ ی هــ مـهۆک یماکان بنــه ر ســه له دا ١٩٤٥/ ٨/ ١٦ لـه یک هیـ پلـه چیھـ و کـرا ۆبـ یسـابیح سـاده یکنـدام ئه ک وه دا زبـهیح و لـه. بـوو هـ مهۆک یکۆر سه شترپ که ر فروھه نحوس. ندرازر دامه و ر شـهۆکت رۆز یکاویـپ کـه هـ مـهۆک یکۆر سـه: "یت هیوینوس دا) وونڕ و کیتار( یوانید ییک شهپ له منھ ستاۆمام. هیدرا نه ییزبیح

دایـزبیح ی وه خـواره یکـان زهڕی لـه و اوهیـپ و ئـه ر سـه کرده نـه یکـار چیھـ هۆڕوگئـا م ئـه. ما نـه دا یر بـهڕ یکـادر لـه بوو، پاک و ئازا ."شایک یرۆز یکنج هڕ داو ر ھه ۆیخ یکار و بات خه به ی ژهدر

42

یرگ وبـه جـل کاندا نهۆب ی ربهۆز له و هیدرا ینگ رھه سه ی پله یاسیس یر فسه ئه ک وه ر فروھه کوردستاندا یموکراتید یمارۆک یم رده سه له .کرد ده ر به له ییسم هڕ زاران ھـه و ریونـاکبڕ ک هیـ ژمـاره یبوون ئاماده به و یو خوسره یل عه و ر فروھه نحوس یرشت رپه سه به ١٩٤٥/ ١٢/ ١٩ ممه چوارشه یژڕۆ ینرخ بـه یکوتار بوو ردا به له یر فسه ئه یرگ وبه جل که دا هی نهۆب و له ر فروھه نحوس. کرا ھه کوردستان یئا ده غه نه یشار له س که .شکرد شکهپ

یکراسـم مه و کـرا ھـه کوردسـتان یئـا کـانۆب یشـار لـه ر فروھـه نحوسـ یرشـت رپه سه به ١٩٤٥/ ١٢/ ٢٦ ممه چوارشه یژڕۆ ھا روه ھه . وه ندهخو انی ماسه حه له پ یعریش و وتار کهید یر شهۆکت و ریوناکبڕ ند چه و ر فروھه و سازکرا ۆشکپ

وونڕ و هیـ ھـه رۆراوجـۆج یاڕرویـب وه ووهڕ م لـه. وه وتـه که دوور و ما نـه دایـللیم یسـوپا یزیـر لـه بوو ک هۆیھ ر ھه ر به له ک هی ماوه پاش نحوسـ ھاباد، مـه ۆبـ رانـئ یر رکـهیداگ یت حکومـه یسـوپا ی وه انـهڕ گه و کوردستان یمارۆک یوخانڕ یدوا. وه ته شاوهکیست ده یچۆب هیین

وه ھاباده مـه لـه ک هیـ مـاوه پـاش. وه ندانـهیز هیـخرا راویـگ ناسـراو ییاسـیس یکس که ک وه و کورد ی کهید یکر شهۆکت ر ھه ک وه ر فروھه: ک وه مـارداۆک ی کـهید یر فسـه ئه ک هیـ سـته ده ڵ گه له بووه، کوردستان یمارۆک یر فسه ئه که ی وه ئه یت مهۆت به ێو له. برد انیورم و ره به یدادگـا لـه م بـه. رکـرا ده ۆبـ انیعـدامئ یحـوکم) یمـازوچ یدیـحام و انیـ ده غـه نه یسو هڕ فکر، وشن هڕ یبدو عه ،ینازم ید مه محه(

ینـدانیز لـه یسـا سـ اگرانـهۆڕخ رۆز یدیـئ. ییتا تاھـه ھه ینـدانیز بـه کراۆیب و نراز دابه ۆب ی که حوکمه بوو کنۆچ ر ھه مدا دووھه .ئازادکرا و وت که ییگشت یکبوردنل ر به و ربرد سه به زداور ته و ورم ۆبـ وه انـهڕ گـه ١٩٥٢ یسـا. وه هیـما تـاران لـه وه هـما بـه ڵسـا دوو یکـیزین. وه خسـته انیـدور تـاران ۆب کرا، ئازاد ندانیز له ککات و ریونـاکبڕ سـه که ی وه بوونـهۆک ینشـو ببـوه ی کـه هما شیوام رده بـه. وه کردهسـتپ ده ییاسیس یجموجو دا،یکاروکاسب ڵپا له و ھاباد مه .کوردستان یموکراتد یزبیح یندامان ئه و کان ره شهۆکت بوخارسـت لـه الوان یاڤسـتڤ ۆبـ کـورد یالوانـ یر نـهنو ی وه ئـه ۆب وه بوونهۆک ودا ئه یما له ک خه رۆز یک هی ژماره دا ١٩٥٣ یسا له .رنبژ ھه

و ئــه ر سـه ھاتنـه زبیــح یکان چاالکـه ندامـه ئه لــه کـ مـهۆک. ببــوو کـز یاسـیس یچــاالک کوردسـتان یمـوکراتید یزبــیح دا مه رده سـه و لـه و تر کارامــه موان ھــه لــه ر فروھــه نحوســ دا ســانه که و ئــه وــن لــه ، وه ننــهبوژیب و وه نــه بده کــه زبهیح بــه کــگوژم تــب ده کــه ی هڕ بــاوه

.بوو داکارتریف

43

. وه هیـنراڕ گـه حـوکم یکورسـ ر سـه ۆبـ زاشا ره مه حه و نرایوخڕ قید موسه دوکتور ییشتمانین یت حوکومه که ١٩٤٥/ ٨/ ١٩ یتادۆک پاش .درا یگرتن ڕیایب بوو، ناسرا چاالک و ر شهۆکت یکۆڤمر ک وه که ر فروھه. وه کردهپیست ده اونانڕ و گرتن یوشا ست موده ده

و ره بــه و ربوون بـه ـیت ندانـهڕد رۆز یکوازشـ بـه و انیـگرت و وه انـهییزۆد یک هیـھاور یمـا لـه نجام ره سـه. وه شـارده ۆیخـ ک هیـ مـاوه .برد انیندانیز

ــه ــدایز ل ــزان کــه ندان ــۆڤمر انیی ــاوهیب ن خــاوه و خت رســه سه یک ــوکا ڕی وپــه ئه ، هڕ روب ــراپ ییت هیس ــازار نیختتر ســه یدووچــار و ک و ئ .دا دانه یکۆچ و اگرتڕ ۆیخ ردل و ئازا ۆڤیمر یشن چه و ئه م به. وه بووه نجه شکه ئه

دا کـهید یشـگۆڕش کـ مـهۆک ڵ گـه له پاشـان. ربرد سـه بـه دایـر جه قه یسر قه و زور ته یکان خته سه و سیپ ندانهیز له یکسا ند چه .برد ر سه به شو له یسا ند چه و کرا خارک ی دورگه ی وانه هڕ . بـوو کـز رۆز یشـیت رامه ده. چـوو ده یخراپ و ره به ھات ده تا یندروست ته یبار. بوو لیس یشۆخ نه یتوش دا دژاوارانه و سیپ ندانهیز و له کشـت موو ھـه لـه ی کـه وه ته نه یوا هڕ ی له سـه مه بوو، نـه نـدانیز لـه یباک. بوو ردل و ئازا و گرۆڕخ جاران ک وه شدا وه ئه ڵ گه له م به یکان هڕیـانکاۆڕگ لـه یئاگـا و بزانـ ی کـه له گه یازۆخـ یرزگـار ی وه بزوتنـه یوا ھـه وام رده بـه کـرد ده یز حـه. بـوو نگیگر الوه به اتریز

.کرا ئازاد کردبوو، یالواز و کز واو ته ی کهشۆخ نه که ١٩٦٧ یسا . تب که ناوچه و کوردستان ۆیزانکـ لـه ڕیکـو یمـیبراھیئ م وده ئـه. تر ربه سـه به ێو لـه یانیـژ یکان هسـا دوا و ھاباد مه ۆب وه تهڕ بگه یتوانی نه ییستکورت ده ر به له

. وه ننهبم ڕیکو یمیبراھیئ یما له تاران له ر ھه ی رکه ھاوسه و ۆیخ دایاریب هۆیب بوو، ر رمانبه فه تاران ی شـهک و کـورد یل گـه یخوازیزگـارڕ ی وه بزوتنـه یکان کـه هی یدوا لـه ک هیـ شکسـته یوا ھـه ،ییدار نه و یشۆخ نه یربار سه دا نهسا و له کـردوو ادیـز انیـ ژاره وپـه م خـه تـر ی نده وه ئه کورد، یر شهۆکت و ئازا یکادر انی ده یبوون دیھ شه و کوردستان یناکان هیال و زبیح وانن

ـید تـاران له وه نهتا هییر وه رهیب گشت و به دا ١٩٧٣/ ٤/ ١ یوتکر ل وه ژانه ئازارو موو ھه و به رنجام سه تا. ببوو ت که شه واو تهــ مــهۆک. وت کــه دانــل لــه ر بــه تــاران، یکــان کورده لــه کــ کــه رمه ته وه تــه حورمه و ز لــه و ناشــت ھــرا زه یشــت ھه به یرســتانۆگ لــه انی

.دانا ۆب انی پرسه تاران، ی وره گه یکوت مزگه

کـه ی که گناسـه مه ئه و زۆسـد و داکاریـف ژنـه ڵ گـه لـه و ھـا زه و لیـ سوھه یناو به کچ دوو و میبراھیئ یناو به کڕکو ر فروھه نحوس .ماج پاش له بوو، یابییزی فه ی جهید خه یناو

قیفۆت یحاج اریجوت

44

نگی جمھووری کوردستان رھه تی فه زاڕه سوولی موعاوینی وه دشاد ڕه

. دایک بووه ی باشووری کوردستان له شاری کۆیه له ١٣٠٢سای *

کانی حیزبـی بـووه سـووڕاوه ھه ره ھـه کادره ک له و یه] کوردستان[ژیانی کورد ی ه کانی کۆمه راییه به ندامه ئه سوولی له دشادی ڕه* .می کۆماری کوردستان دا رده سه له

.دبژدری ندی حیزبی دموکراتی کوردستان ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ئه می حیزب سای به که یه گۆنگره له سوولی دشاد ڕه*

ڕانـدنی بـۆ ڕاپه وان کـه ئـه. بـوون مھاباد نه بیحی و قاسمی قازی له حمانی زه بدولره و و ھاوانی عه یاندنی کۆمار ئه کاتی ڕاگه له* کانی ن ژاندارمــه الیــه لــه] ١٩٤٥ی ئــووتی ١٤[ تاوی ی ھــه١٣٢٤الوژی ی گــه٢٤ ی ورمــ لــه ناوچــه چووبوونــه ــه رککی سیاســی کۆمه ئــه

دری قـازی بولقاسمی سـه و ئه وه یانھنه دا ده ندیخانه به تاران له مانگ له ٧ی نزیکه. بردرن بۆ تاران کرن و ده ست ده قۆبه وه ئرانهو مھابـاد وه نـه گه نـدان دا ده کانی مـانگی ڕبه کۆتاییـه ردانیان و دواجـار لـه کۆشـ بـۆ بـه پارمـانی ئـران زۆر تده ری مھاباد له نونه

ن، که چاالکی ده ست به ده

تی ی بیــری حیزبــی دمــۆکاتی کوردســتان و حکوومــه وه ره بوکــه ی کوردســتان دا کــه ڕۆژنامــه بیحــی و لــه زه ڵ گــه له ســوولی دشــاد ڕه* ، نووسینیان زۆره کوردستان بووه

45

و چاکـه خالقیانـه رۆکی ئه زیـاتر نـوه رچی وێ ، گـه کـه رده کانی را ده نووسـینه لـه ی کـه ر توانـای ڕووناکبیرانـه بـه له سـووی دشادی ڕه

کی نووسـین و چـاال دان بـه ڵ درـژه گـه سـووی لـه دشـادی ڕه. چـاولبکرێ مه رده و سـه نکی ئـه کوو تئۆریسـیه کرێ وه ده یه خوازییان ھهی ١[ ی کوردستان ی ڕۆژنامه٦١ی ژماره له که رنجه جی سه". نگی کوردستان رھه ی فه ئیداره] زیر وه[ئیسی معاونی ڕه" شکیالتی بوو به ته

کی ئاگادارییه" ن امتیازی گوواری زانست مدیری مسئول و خاوه"کوو دا دشاد وه] ی زایینی١٩٤٦نی ی ژوه٢٣ / تاوی ی ھه١٣٢٥ڕی پووشپهو یان نا؟تا ئستا ھیچکـام لـه ھناوه ژیان ھه ت چاوی به قه و گۆڤاره لۆ ئه گه تائستا لمان ڕوون نییه وه داخه به. وه ته بو کردووه

. کیان تدا نییه چ زانیارییه وه یه و باره من دیتوومن له ی ئه نووسراوانه رچاوه سه

نــدی حیزبــی دمــۆکاتی ی ناوه نــدامی کۆمیتــه ســووی ئه ھید کردنــی دشــادی ڕه شــهی کوردســتان باشــوور ھۆی تیــرۆر لــه بــه١٩٦٨ســای .باشووری کوردستان له. کۆماری کوردستان نگ له رھه زیری فه م و جگری وه که یه کوردستان، کۆنگره

46

م قۆناخی دووھه

دا)نجیریدیقی ھهسه(نکردنی وهی شونهیادی چل ساه له

:نسهیاسین حه

ی )رووت مامـه(گونـدی ، لـه١٩٦٦تـای مـانگی ئایـاری رهسـهله) ندرنھه(ی کهناوبانگهبه ڕهند رۆژک پش شهر، چهوبهمهچل ساڵ لهمی حیزبـی دیمـوکراتی ی دووهبژردراوی کۆنگرهندی ھهی ناوهندامی کۆمیتهئه) نجیریدیقی ھهسه(ی شۆڕشی کوردستان، شونی ئیستگه

.ر و شون کراکوردستان، ب سه تـایی لـهرهخونـدنی سـه. خاتونـه سـوڵ و ئایشـهره مـهو کوڕی کاک حه ھابادهی شاری مه١٩٢٤دایک بووی سای نجیری، لهدیقی ھهسه

مامۆسـتای دا بۆتـه١٩٤٥سـای نـاوبراو لـه. واو کـردووهرای مقـدماتی تـهدانیشـهندیشـی لـهو قۆنـاغی نـاوه واو کردووهھاباد تهشاری مهزرانـدنی حیزبـی دیمـوکراتی مـی دامـهردهسـهلـه. بـووه وهگوتنـهریکـی وانـهو خـه زراوهھابـاد دامـهنگـی مـهرھهی فهئیدارهو له قوتابخانه

چـاپکردن بلیغاتی خوندکاران و لهلپرسراوی ته ندامی حیزب و بووهئه نجیری بۆتهدیقی ھهتی کوردستاندا، سهمھوریهکوردستان و جه . و جاروبار وتاریشی تدا نووسیوه بووهدا رۆی ھه)کوردستان(رچوونی گۆڤاری و ده

ی نزیک )گندوک(گوندی چتهنجیری دهدیقی ھهھاباد، سهنشاھیی بۆ مهشی شاھهرتهی ئهوهڕانهپاش رووخاندنی کۆمار و گه

47

شـی کـهی ئـران و کـارهندامی حیزبی تودهئه بتهسمی دهڕهدا به١٩٤٩سای ناوبراو له. بتریک دهخه وهتییهکاری مامۆستایهتاران و به

کـی یـهک بنکـهی وهکـهبـت و ماـهدهجـآ تـارانیش نیشـتهر لـهنـگ و ھـهرھهی بای فهئیدارهند لهکارمه بتهبۆ تاران و ده وهگوازتهدهی میللـی بھـهتی جـهرکردایهسهی دیموکراتی ئرانی بهوهنجاکاندا، جونهتای سانی پهرهسهله نی باسهشایه. وابوونھنی حیزبی توده

ده تـی گرتـهی میللی حکومهبھهی جهوهئه پاش. کردکان دهرستهشاپهی بهکشهگرت و پاشهی دهرهھات زیاتر پهددیق تادهو دکتۆر موسهزنتـرین ھـزی ی میللـی مـهبھـهدوای جـهدا لهمهو دهله دی، حیزبی تودهی ئران ھاتهکانی دیکهرمهتاران و ھهله هکی ئاوهزایهست فه

بـدوی عـه: (کرمـی وهنـد الوکـی خـون گـهن چـهالیهله حیزبی دیموکراتی کوردستانیش که. بوو کهپانهر گۆڕهری سهماوهسیاسی و جهو کـه زرابـۆوهنـوآ دامـهر لهسه) یوبیانیدوی ئهزیز یوسفی، عوبهحیمی سوتانیان، عهنی بلوریان، ره، غه)د تۆفیقحمهئه(ئیسحاقی

، ڵ حیزبـی تـودهگهتاران، لهری لهکی دادوهیه یکیلی پایهوه) زیریددینی سادق وهسارمه(نجیری و دیقی ھهھۆی سهکردن، بهشهتبۆ گهکاربکـات و کـی حیزبـی تـودهیهک شاخهکوردستان وهله و ناوهر بهحیزبی دیموکراتی کوردستان ھهوتن، کهدا رکه١٩٥١ھاوینی سای لهش وهبـه. نیشـتنتـاران دادهکات لـهی ئهکهتییهرایهربه( دابت کهو حیزبهتی ئهرکردایهکانی سهییهسیاسیی و رکخراوه ژر رنماییهله

کـی ئیـدۆلۆژی و مـوو روویـهھـهبیرکـرد و لـهتـی لـهوایـهتـهبـاتی نـهستدا و خـهدهخۆیی بیاردانی لهربهحیزبی دیموکراتی کوردستان سه ).٢) (تارانی ئران لهی حیزبی تودهستهوابه بووه وهسیاسیی و حیزبییه

تـی خـۆی لـهندامـهئـهدا دانی بهوهلکۆینهرکرا و لهسهبهستهده وهن پیاوانی رژمهالیهنجیری لهدیقی ھه، سه١٩٥٥ری ی سپتامبه١٤ له

).٤(ئازاد کرا وهربازی تارانهن دادگای سهالیهت لهفالهکهک بهیهنا و پاش ماوهحیزبی توده

ی ناوبانـگ و پـهن بـوو، ھـیچ کـات ھـهبـهو ساکار و خاکی بوو، ره ن زۆر سادهدیمهکی بهتییهسایهنجیری کهدیقی ھهسه نی باسهشایهکـرد و رگـان دهوهزی بـهبوو، حهنسی ھهرهزایی زمانی فهم بوو، شارههو کتب و قه وهکرد، ئۆگری خوندنهدهلپرسراوتی حیزبی نه

ھـۆی ئـۆگریی و بـه میشـهسنادی ئینفرادی سـاواک، نـاوبراو ھـهپی ئهبه. وهرگانی ئهوهله) ھای بی کفن ودفنمرده(گوترت کتبی دهقـازانجی حیزبـی دیمـوکراتی کوردسـتان ھـهدا بـه ١٩٥٩ -١٩٥٧کـانی ساهو له ژر چاوری دابووهی لهخولیای بیری سۆسیالیستخواھانه

).٥( وهسوڕایه

باشـووری ھاتـه و سـاهزی ئـهیپـاینشـین کـراو و کاتـک لـهی خانـهکهکارهر داوای خۆی لهسهو له ١٩٦٤سای نجیری لهدیقی ھهسه* ی کۆمیتـه(و ) ی رزگاری کوردستانهکۆمه(ناوی ی بهوانهکانی نو حیزبی دیموکرات و ئهندییهبهستهن ملمالنی و دهقریبهکوردستان ته

د تۆفیـق حمـهپشتگیریکردنی ئهفا بارزانی لهال مستهرۆی مه دیاره. ک کۆتایی ھاتبوو، ب ھیچ خون رژییهوهجیاببونه) وهرهساخ که )بی سیاسیکتهمه(ردا رامبهبهبوو، له وهرهکالکهدا یهو ملمالنیهوتنی لهرکهکانیدا و سهخسی و فیکری و حیزبییهشه یارهر نهرامبهبهله

ر ر بارزانیـدا تاسـهرامبـهبـهھـۆی شکسـتییان لـهیـانتوانی بـهکـرد، نـهیـارانیش دهد تۆفیـق بـوون و پشـتگیری نـهحمهدوژمنی ئهپارتی که .کانی خۆیاندا رایانگرنناوچهبیانپارزن و له

48

مـی حیزبـی دیمـوکراتی کوردسـتان دهی دووه، کـۆنگره)نـدهمامه(ی داونی چیای )سونآ(گوندی ، له١٩٦٤می سای ی تشرینی دووه١٩ له

یـان وهکـان و کۆکردنـهنگـهرگرتنـی دهیشـتنی وهر راگهسهکان و بهری دانیشتنهک رکخهنجیری وهدیقی ھهکانی خۆی کرد، سهکارهستی بهی نـدی و کۆمیتـهی نـاوهبژاردنـی کۆمیتـه، ھـه١٩٦٤می ی تشرینی دووه٣٠ له کانی کۆنگرهواوبوونی کارهسوڕا، پاش تهدهھه کۆنگرهله

.بژردراندی حیزبی دیموکراتی کوردستان ھهی ناوهندامی کۆمیتهئهنجیری بهدیقی ھهرز، سهچاودری به

وکـات پکـهئـهکه عید کاوهنجیری و سهدیقی ھه، سه)ندرنھه(ی کهناوبانگهبه ڕهم پش شهند رۆژکی کهو چه ١٩٦٦ڕی مهبانهله* چنـهن و پاشـان دهکـهده) لـوژه(ردانی گوندی ژیان، سهکیان گرتبوو تیدا دهدۆکدا خانوویهتی لهکایهی باه)ندربهده(گوندی له وه

عیـد بـارزانی سـهفـا ال مسـتهو دیتنـی مـه وهسـتی مانـهبهمهنجیری بهدیقی ھهسه. رووت مامهله) خالیدی حیسامی شواوی شاعیر(مای ).٧(ون کرا و شونه وهدیتهنجیری نهدیقی ھهس سهئیدی که وهلره. وهمنتهمای حیسامی دهند و خۆی لهربهده وهنرتهده کاوه

ی )رووت مامـه(گونـدی ، لـه١٩٦٦تـای مـانگی ئایـاری رهسـهله) ندرنھه(ی کهناوبانگهبه ڕهند رۆژک پش شهر، چهوبهمهچل ساڵ لهمی حیزبـی دیمـوکراتی ی دووهبژردراوی کۆنگرهندی ھهی ناوهندامی کۆمیتهئه) نجیریدیقی ھهسه(ی شۆڕشی کوردستان، شونی ئیستگه

.ر و شون کراکوردستان، ب سه دا)نجیریدیقی ھهسه(نکردنی وهی شونهیادی چل ساه هل

49

)د شماشی حمه ئه( رهاال ئاو ھید مه شه ی ننامهیاژ له ک هی کورته

٤٧ - ٤٦ئندامی ڕبری حیزب،

قشی حمان نه کردنی ؛ ره ئاماده

ر بـه سـه" شـماش " گوندی له) ى ز 1934( تاوى ھه 1313کانى ساى رۆژه کک له یه له) د شماشی حمه ال ئه مه( ال ئاواره مه*

. نى کورکى چاوشین و خنجیالنه خاوه بوون به" مین د ئه ممه محه"ال ى مه ماه بنه. دایک بوو شت، له رده شارستانی سه

تی الیه خوندنی مهواو کردنی پاش تهند بوو و وه مه ھه ھۆزى له و ری سنه ورو به کی دھاتی ده س دا خه ئه له د له حمه باوکى ئه مین لـه د ئـه ممـه ال محه گۆیـا مـه .نـابوو وه ى پکـه ماـه وێ ژنـى ھنـا بـوو و بنه ر لـه دى لى گیر ببـوو ھـهو م گونده وتبو ئه رگاى که

شـت و رده بـوا بـۆ سه ووه تـا لـه شـت ھـاتوه رده و ئـاالنی سه ره ی شارباژ و ئاالنی باشـوردا بـه ناوچه به سمانی باشوری کوردستان ڕاڕێ گـه کی بـاش ده الیه ب بۆ مه میک ده ده ویش که ئه. یی مینی بژوه د ئه ممه ت شخ محه خزمه چیته دا و ده گوندی بژوێ ال ده له. مھاباد

کاتیـک بـه. الی خۆتـان مـه نـه ن بـوا و بیکه یـه وێ دا دێ، مه کی ئاوا چاک بـه الیه مه شماشیان که داته م ده بۆ گوندی شماش، وهتی بـۆ ، ویسـتویه ی زۆرپـ خـۆش بـوه کـه گونده ویش کـه الیان، ئـه مـه ببتـه ی داوایان ل کـردوه که که و خه گوندی شماش دا ڕۆیشتوه

. وه ته وێ ماوه ر له گرێ و ھه ستی ل ھه ده یتوانیوه نه م دوایه وێ ب، به کی کاتی له یه ماوه

50

بیـدا ره حوى عه رف و نـه سـه رعى ئیسـالمیدا و لـه شـه خـواترس و زانـا و عـالم بـوو لـه مرۆڤیکـى لـه مینى باوکى ئاواره ده مه ال حه مه و وه تـه نا بـوو ئـۆگرى نه ال نـه ویسـتى نیشـتیمانى وه ش خۆشه وه له بجگه. وه کرانه ال ده رعى له سائیلى شه بوو زۆر مه ستکى باى ھه ده

.ى بوو که نیشتیمانه

ال مـه. ڕا بـوو و خونـدبووی كانی كوردسـتاندا،گه وته و مزگه حوجره الی باوكی خوندبووی، پاشان له وه یهمندا له ال ئاواره ھید مه شهـــاواره ـــه ئ ـــه رده ســـه ل ـــدن و گ ـــه می خون ـــه كوردســـتاندا،ب به ڕان ب ـــه شـــی و ھ ـــ ژاری گ ـــوردی دی بوو،دهل ـــهســـت ی ك ـــه ت داری نگی و ن

نـدامی حیزبـی دمـوكراتی كوردسـتان، و كـادركی ئه هبـ و بـو ر بـه باتی سیاسـی گرته رگای خـه ی که هل بۆ رزگاری گه ربۆیه ھهجشتبوو، . ر و زانای حیزب بوو تكۆشه

وه یـه و کاته زانـى و لـه مـاڵ و زـدى خـۆى ده ى به م کوردستانه کى ئه یه موو جگه م ھه به وتبۆوه ماڵ و ژیانى خۆى دوور که له ئاواره ى رۆـه زانى و خـۆى بـه ده ى دایـک و بـابى نـه رۆه نیا خۆى به و ته ئه چوونکه. کرد بوو ریبى نه غه ستى به ھه وتبووه ماڵ دوور که لهتى یـان یـان بیسـتبوو رـزى تایبـه او و ناوبـانگى ئاوارهى نـ وانـه م و ئستاش ئه و ده بوو ئه ر بۆیه ھه ،زانى کى کوردستان ده موو خه ھه

. یه بۆى ھه کانى ر چــاوى ســیخوره بــه لــه وه یــه تى و ئــیش وکــارى سیاســی ھــۆى حیزبایــه بــه) ى ز 1961(تاوى ى ھــه1340ســاى لــه ئــاواره*

و ئـه. رپابوو بـوو رم و گـوڕى تـدا بـه شۆرشکى گه م تازه هو د ئه رمن رى داگرت که و کوردستانى گه ره ن ئاشکرا بوو به تى بۆگه پاشایهجیـى خـاک و وت بـوو بـه رى بـه ده بـه راده میندارى و ئۆگرى له ر ئه به خایاند له ى نه شدارى کرد و ھنده دا به و شۆرشه له چاالکانه .تى شۆرش رایه ى ربه متمانه

کوردسـتانى ئـران و گۆچـانکى بـه وه ڕایـه گه وه رمنـه کوردسـتانى گه لـه) تاوى ى ھـه 43و 44(کانى پـاش سـاه لـه ال ئـاواره مه* جــ خــۆى بــه و حیزبــی رکى نیشــتیمانى تکشــاندا ئــه حمه نــو جوتیــاران و زه شــت لــه رده و سه کانى بانــه ناوچــه گــرت و لــه وه ســته دهیـان دا و ده نایان ده پـه ویسـت بـو کـه ک دا خۆشه نی خـه نـو کۆمـه له دی و ھینده ده نه ری پی فه ک زه یه ھیچ شیوه ڕژیم به .یاند گه ده

. وه شارده رى کـورد روه ى شـعرى شـاعیرانى نیشـتیمان پـه هو خویندنـه قیان و پاشـانیش بـه ى فـه حـوجره تى لـه یـه ق ورانـى فـه ده له ئاواره*

ک شـعرى زمـانى خـه زۆر جـار بـهدا تى رگایه کـاتى پشـمه یدا کرد بوو و له نى کوردى په سه شعرى پاراو و ره کى زۆرى به یه ئۆگرى . وه گووته ر ده به کترى له ویان بۆ یه کانى ئه ک شعره و خه وه بونه کى دا بو ده نو خه م له ما و ده کانى ده گوتن و زۆر زوو شعره ده و دوو جــۆره وێ ئـه کـه رده ین بۆمــان ده ش کردنکیــان لـ بکـه و دابـه وه خـواره دا بچینــه کانى ئـاواره نــاخى شـعره وێ بـه ر بمانـه گـه ئه . وه ته ستى ھۆنیوه به ھه

51

ســتى به ھه ، الیــه الى و بگیــرى ش ره ،"وان توتنــه" و" وێ ده کوردســتانم کــوردم" ســتى به ھه ک وه رى روه پــه نیشــتیمان ســتى به ھه

ھـۆى سیاسـی ى به که له کانى گه تیه ینه ش مه ھۆی به ئاواره دیاره. ى سیاسی ر دیارده سه چته ده وه کانه تیه یه کۆمه دیارده له وان توتنه" ک سـفى وه سـتى وه به ھه. رییـه روه ربرینى نیشتیمان په ئامانجى ده دوباره یه وه الوانه دا که الیهستى الى به ھه ھا له روه ھه. ن داده

"ئاالن

باشـوری کوردسـتان یان لـه وه کانی حیـزب ئیمکـانی حاوانـه رگه کـادر و پشـمه) ى ز 1967( تاوى ى ھـه 1346ھارى سـاى به له* وانى تـا وتـى و ئـه وه رینـه داوه ره بـه ره رانى حیـزب به ن شین بـوون تکۆشـه وه بن ده وارى الى خۆمان که لرهکى ولى خه قه بهما و نه

شـاردا بـوو ر دا خۆیـان حه بـه نگه ى ته نگ و تاریـک و تنـوک و سـارد و کـادن و وچخانـه وتى تـه شـکه سـیوان و ئه نا و په پـه ئستا لـه لـه کـه...ریف ، قـادر شـه زاده ریف یمان موعینی، سمایل شـه سوله: ک وه ری حیزب وان دا کادری ڕبه نو ئه له.تاوێ دا ر ھه به خۆیان وه

. کرد ری ده یان ڕیبه 46/47ی وه جونه ال ئاواره ڵ مه گه

م ڵ ئــه گــه روویان لــه کانى روو بــه هر ر بــه توانــاى بــه زا کــه ره مــه کــانى حه ت ەود ۆبــ کان و چکــاو خــۆره خۆفرۆشــه ژانــدارم و جاشــه .کرد رانه م تکۆشه بۆ ئه وه فی و داو نانه ستیان به یى ئاغاکانیان ده میشه ى کۆن و ھه شوه بوو به دانه خۆ بوردوانه له ره تکۆشه

کــه نــو جوتیــارانى گونده و زارى لــه وى ى زه ریاجى کشــه دانى حــاجى برایمــى بــه دنــه کر کویخــاى گونــدى دیــوان بــه ن ســه ســه حه*

پـى واجبـى خـۆى و بـه ش بـه ئـاواره. ر بکـات سه چاره یه و کشه کرد بوو بۆ خۆى ب و ئه ئاواره داواى له کى دیکه الیه سازکرد بوو لهخــۆى و دوو تاوى بــه ى ھــه 1347رى مــه بانه وانى مــانگى شــه وک لــه ســتا بــوو و شــه ھه م کــاره تى خــۆى بــه مســئولیه ســت کــردن بــه ھه

ن خـۆفرۆش الیـه ر کردنـى لـه سـه و چاره که کشـه یشـتن بـه پـاش راگه گوندى دیـوان و لـه چته ده که رى کشه سه بۆ چاره وه رگه پشمهتى و زگـاى حکوومـه ـرى بـۆ دام و دهن کر پیـاو ده ن سـه سـه حه وه و شـه ر ئـه کـرێ و ھـه رمان داو ده ده ال ئاواره کرى دیوان مه ن سه سه حه ر لـه لیکۆپتـه ھه بـه ال ئـاواره مـه گیـرێ و وری گوندی دیوان ده ده وه کانه ری و جاشه ش و ژاندارمه رته ن ئه الیه کی لهو شه یانى زوو بهم بـۆ و ده ئـه ـدیان کـه حرایى جه دادگـاى سـه کـرن بـۆ رێ ده بـه ووه پاشان لـه شت و له رده سه ن بۆ شارى به ى ده که رگه ڵ دوو پشمه گه

ى و کاتـه گـرت تـا ئـه یـان ال ئاواره کاتـک مـه. لالدى شـا پـک ھـاتبوو جـه) اویسـی(ن ژنیـراڵ الیـه رانى حیزبى دمـۆکرات لـه تکۆشهترین و ژـر درندانـه گـراو لـه ـدیان راده ى جه که سـابخانه قه دا زۆرتـر لـه یـه و ماوه لـه .چـوار مـانگى خایانـد ھیدیان کرد زیاتر له شه

ى دایکـى نیشـتیمان تـه مانه و ئه خـۆى راگـرت و ئـه وه کى زۆره مینداریه ت و ئه ھامه شه م به به .و ئازار دا بوو نجه شکه سامناک ترین ئه .اللیان پاراو کرد نگین و ده مامى ئازادى کوردستانى ره شى دا نه ڵ خونى گه گه کانى له نیهى درکاند و نھی بوو نه هو الیه به که مکى ڵ چۆر چۆر شـیرى مـه گه ى ده که هو ته ل و نه گه ت به د شماشی خزمه حمه ال ئه مه که کان بۆیان روون بۆوه ى کاتک دوژمنه که ئاخره

تـا کاتـک گیـان لـه شـیدایه نـو دـۆپ دـۆپى خـونى نـو له شـی و لـه کـانى له ماره موو ده ڵ ھـه گـه ده و رووى داکـراوه گه دایکى دا به یان نجه شکه ئازار ئه یانه یى زه تی ئران زۆر ب به الدانی رژیمی پاشایه جه ،و وت ناکا وه ته ل و نه گه ت به یانه ى دا ب خه سته جه

52

ال تمـان چاوشـین و مـه دى وه مـه حمـانى حه رهی حیزبـی دمـوکرات، باتگری دیکـه ڵ دوو خه گه له ال ئاواره ھید مه شه ی که دان تا ئاخره

مـای ( 1347ڕی مـه مـانگی بانه له که .شت بوون رده ى سه ى ناوچه کى گوندى دیوان دووکیان خه ر ھه که" دی حمه د ئه ممه محه" چه کهى 11یانى رۆژى بــه ره بــه له نجه شــکه ، و دوای چــوار مانــگ زینــدان و ئهگیرابــون ھید ئــاواره ڵ شــه گــه لــهگونــدی دیــوان لــه) 1968

" خـى کـانى سـاردێ " ناوى شونک به ى شار له خۆشخانه خوار نه له) ى ز 1968پتامبری یی س2( تاوى ھه 1347رمانانى ساى خه .ندکر یانشت ئیعدام رده شاری سه

ک بـه یـان بـۆ چـاو ترسـن کردنـى خـه) تاوى ى ھه47 – 46(کانى ى ساه وه کانى جوونه ھیده رمى شه ته کهى وه ى ئه وانه پچه به

یان دابـوو لـه ھیده و س شه رمى ئه رتیبى ناشتنى ته ته زووه یانیه و به ر به ھه گیراوانى رژیمکر به ،اگ ده شار و گوندى کوردستان داپاشـان گلکـوى پیرۆزیـان م لـه بـه ،بوو یان ئاشکرا نه که ند مانگ دواتر شوینى ناشتنه شت و تا چه رده سوورى شارى سه قبرستانى گرده

.ى پیر و الوى کورد زرگه نه ج بوو به

كوشتنی من به(گوتی، رز و شۆڕشگانه نگی به ده برد،به باران ده پانی تیره یان بۆ گۆره ال ئاواره كانی شا مه هدالد كاتك جه ). نایه یرانی كورد دووای روه زگاریخوازی نیشتمانپه ڕباتی خه

).بژى کوردستان

ی کوردستان امهن پوور و رۆژن سه سووڵ حه ره مه یادی یاران، نووسینی حه: رچاوه سه

53

زاده ریف سمایل شهشھید ٤٧ - ٤٦ئندامی ڕبری حیزب،

ھاباد مه: کی خه ١٩٤٢ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٦٨/ ٥/ ٢: ھیدبوون شه کاتی بانه ـ دارنه: ھیدبوون شه شونی نادیار: گکۆ شونی گیری ده: ھیدبوون شه تیی چۆنیه

ندی ناوه ی کۆمیته ندامی ئه لـه. کوردسـتانه دمـوکراتی حیزبـی ی١٩٦٨ - ١٩٦٧ ی کدارانـه چه رینی ڕاپه رانی ربه له کک یه بوونی ھید شه سارۆژی ر، مه بانه ی١٢ ی یـه ده لـه کوردسـتان دموکراتی حیزبی کانی ناسراوه سیما له کک یه و شۆڕشگیر رووناکبیری ریفزاده شه سمایل دا١٩٦٨ ری مه بانه ی١٢

و ژانـدارم سـی که ٣٠٠ ھزکـی ن الیـه لـه بانـه ی ناوچـه ی" دارینـه" گونـدی نزیـک لـه ، ی دیکـه ھـاوری چـوار ڵ گـه لـه کـه دا تاوی ھه چلی. دا سـت ده لـه گیانیـان ، خـۆڕاگری عات سـه ٥ پاش ھاوریانی له س که س و ریفزاده شه دا ره رامبه نابه ڕه شه و له. دران مارۆ گه وه جاشه

. وه ینه ده ده کوردستان دموکراتی حیزبی ی یه وره گه ھیده شه م ئه ژیانی له ئاورک وه یه بۆنه م به

54

ی وه جوونــه نــدی ناوه ھاباد مــه دا کاتــه م لــه. بــوو دایــک لــه بازرگـان خیزانکــی لــه ھاباد مــه شــاری لــه ١٩٤٢ ســای ریفزاده شــه سـمایل . کردبوو رزگار تی شایه ی ستراوه به و دیکتاتۆر تی حکوومه نگ چه له ی نیشتمانکه ی شه به و ئه کورد لی گه. بوو کوردستان خوازی رزگاری

سـتی ربه سه و ئازادی تیشکی و ست ده گرتبوه خۆی نووسی چاره ، تی وایه ته نه مافکی موو ھه له شی ببه و لکران زوم ساڵ ندین چه پاش . کردبووه رووناک ی یه ناوچه م ئه کـولیژی لـه تـاران لـه نـدی ناوه شی شه سای. خوندبوو ھاباد مه له ندی ناوه ی سه دره مه پنجی پۆلی و تایی ره سه خوندنی ریفزاده شه . کردبوه واو ته" لبرز ئه"

چــواری پــوولی کــه ســمایل. پــدا درــژه خونــدنی تــاران ی زانســتگه ننی فــه ی خوندنگــه لــه ،"دا لکترومکانیک ئــه" ی رشــته لــه پاشــان موو ھـه لـه کـورد ی وه تـه نه شـی به ب بـه کـردن سـت ھه و ، تی یـه کۆمه و سیاسـی کتبـی کردنـی موتالعه به ت باره سه ، دواوه به ندی ناوه

. ھات فکری ئاۆگۆرکی تووشی ئران، له دموکراسی و ئازادی بوونی نه و تی وایه ته نه مافکی

دمـوکرات نیشـتمانی تکی حکوومـه ھنـانی پـک بـۆ کـورد لی گه تی وایه ته نه مافی سھنانی ده وه و نیشتمان ئازادی بۆ ریفزاده شه سمایل . پش گرته سیاسی باتی خه رگای

تـاران ی زانسـتگه کانی شۆڕشـگره خونـدکاره ی سـته ده ل گـه ده ئامانجـه و بـه یشـتن گه بـۆ سـمایل دا زانسـتگایی خوندنی ی وه ھه له ر ھه .وت که

. کـرا ر سه سبه ده ک یه ماوه بۆ گیراو سمایل ، وه ته حکوومه کوماندۆکانی و پۆلیس ن الیه له دا، زانستگه الماردانی په کاتی له ١٩٦١ سای شۆڕشـگیری و پی چـه قـۆی تارانـدا، زانسـتگای کـانی کورده خونـدکاره نـو لـه ، خۆی کانی ھاوفکره ھاواه ڵ گه له ، ریفزاده شه سمایل و کوردسـتان ر سـه بـۆ ت منییـه ئه سـازمانی الماری پـه. کـرد ده باتیان خـه بار نالـه و وت چـه ڕی بیروبـاوه دژی له و بوون خوندکار ی کۆمه ناچـار ی ریفزاده شـه سـمایل کـورد مامۆسـتایانی و خونـدکاران له زۆر ی وه دورخستنه و گرتن و ١٩٦٤ سای تارانیش ی زانستگه کانی کورده نـو کـرده رووی کان ره تکۆشـه الوه لـه ھنـدک ل گـه له سـاه و ئـه ر ھـه. وه یـه نھنی تکۆشانی کۆری نیو تهبچ و وه بشارته خۆی کرد

و لـه. وه گیرسـابوونه عـراق کوردسـتانی لـه بوو،کـه کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی رانی تکۆشـه بـه ڵ تکـه و عـراق کوردسـتانی شۆڕشی و ســمایل ١٩٦٧ ســای. کــوردی زمــانی ر ســه رگیرایــه وه" ی روزبــه وی خوســره دیفاعیــاتی" کتبــی سیاســی کــاری لــه بیجگــه دا یــه ماوه

، عـراق کوردسـتانی لـه تکۆشـانیان باری نالـه رجی مـه و ل ھه ر به له کوردستان دموکراتی حیزبی شۆرشگری ی کومیته له کانی ھاواه رژیمــی م بــه. کــرد سیاســی تکۆشــانی بــه ســتیان ده کوردســتاندا تی رۆژھــه کی خــه نــو لــه و ئــران کوردســتانی نیوخــۆی وه ڕانــه گه حیزبی رانی تکۆشه و ران ربه حوزووری له ، راسته نوه تی رۆژھه قامگرتووی سه و ھمن ی دوڕگه ئران که نواند ده وای که زا ره مه حه

باتگشانی خه بردنی نیو له و کوت ر سه له قۆی و بوو ت حشیه وه تووشی کوردستان، تی رۆژھه کی خه نو له کوردستان دموکراتی

55

و دمـوکرات حیزبـی مـژووی له پاکه سه دا حیزبه م ئه شۆرشگانی ر سه به کدارانه چه باتکی خه جۆره م به. مای ھه دموکرات حیزبی

و ژانــدارم چنینی ھــه پ نگ تــه و راونــان. رکــرد ده ناوبــانگی) ١٩٦٨ و ١٩٦٧( ٤٧ و ٤٦ ی کدارانــه چه باتی خــه بــه کــورددا ی وه بزووتنــه کانی ژه کـه و چیا و دھات له و وه مانده سه نه تکۆشان و بات خه له کانی شۆرشگره ھاواه و ریفزاده شه سمایل ئران، تی منییه ئه سازمانی .دا پده درژه باتیان خه دا کوردستان تکشانی حمه زه ئامزی له و نیشتمان

ھــۆی بـه١٩٦٨/ ٥/ ٢ رۆژی تــا. ڕان گـه ده دا کانی ھاواــه و ریفزاده شـه دوای بــه شـونک موو ھــه لـه ، کــه شـا تی حکوومــه کانی ژاندارمـه

و ژانــدارم) ٣٥٠( لــه پتــر جــی بــه ســت ده کــه وه ئــه دوای گرت ھــه ویان ئــه شــونی) ریف شــه کوخــا( نــاوی بــه وه خۆفرۆشــه ســکی که پیـنج ، وه مودرنـه و زۆر ی قۆرخانانـه و ک چـه بـه س، کـه ٣٥٠. دران نـگ ده ھـاوڕی چـوار و ریفزاده شـه سـمایل ر سـه بـۆ جـاش، و ر سکه عه

دوا تـا دابـوو بیـاری کـه ریفزاده شه سمایل. کرد ده دیفاعیان خۆیان ی وه ته نه ژیانی و ف ره شه له که دابوو، مارۆ گه کوردیان ری تکۆشه داوای کـه کاندا، جاشه و ژاندارم و رباز سه ی رمانده فه ومی له ، نون دانه دوژمن بۆ ر سه و ب وام رده به تکۆشان و بات خه له ، ناسه ھه لـه بـن ت جاـه خه بـرۆن! کان وخوییـه ناپیـاو خۆفرۆشه ی ئه: " گوتی بویرانه نگکی ده به کرد ده ل دانیان فی ک چه و بوون سلیم ته

بـوون سـلیم ته داوای ین کـه ده بات خـه مان کـه له گه تیی وایـه ته نه مـافی سـتاندنی ئه و ئـران ئـازادیی بۆ که گیانفیدا ی رگه پشمه ی ئمه !ن؟ که ده بازوکـا ی گوللـه ، تی شـایه رژیمـی کانی کـداره چه لـه س کـه ٣٥٠ ڵ گـه له س، کـه پـنج مانانـه قاره ڕی شـه عات سـه ش شه پاش نجام ره سه

لــه س کــه ٣ وــا و وه کوژایــه ســمایل شــانازی لــه پــ م بــه کــورت نی مــه ته چــرای و وه شــته قه ی مانــه قاره رو تکۆشــه الوه م ئــه ســینگی میـرزا: لـه بریتیه بوون ھید سه زاده ریف شه ورای که ی رانه تکوشه و ئه ناوی...کرد خت به دا کوردستان رزگاری پناوی له ھاوڕیانی

. کۆی و عه لی عه و رابی حمان ره حوسن ، شادمانی د ممه محه بـوونی ھید شـه لـه عبیری ته شـعره دـه دوو م بـه خۆیـدا کی یه نووسـراوه له ، وه یه بۆنه م به کورد کانی ره نووسه له کک یه کات و ئه ر ھه :کردبوو ره تکۆشه پۆله و ئه نژرن ده مرۆ ئه ، ی مامانه نه و ئه درن ده ئاو خۆیان پاکی خونی به کوردستان باغی وه ڕازننه ده

رۆژان له رۆژێ بۆمان، ر به دنه مافـه کردنـی دابـین رگـای ھیدانی شـه م رجه سـه و کوردسـتان دموکراتی حیزبی ی ٤٧/ ٦٤ ڕینی راپه ھیدانی شه یادی ب پیرۆز رزو به .کورد ی وه ته نه کانی تییه وایه ته نه

56

کاک فایق: یمان موعینی، ناسراو به سولهھید شه ٤٧ - ٤٦ئندامی ڕبری حیزب،

ند موعینی سیامه ،١٩٣٣/ ٢/ ١٧ ھاباد مه: یکبوویدا له ١٩٦٨/ ٥/ ١٥ : دبوونیھ شه یکات ھاباد مه: ۆکگ ینشو ، لمانید: دبوونیھ شه ینشو ، عدامئ: دبوونیھ شه ییت هینۆچ اتکۆمد یزبیح یند ناوه ی تهیمۆک یندام ئه یمـارۆک یم رده سـه لـه. کبـووهیدا لـه ھاباد مـه یشار ی خانهۆھ سه یک هڕ گه له) یتاو ھه ١٣١١/ ١١/ ٢٨( ،١٩٣٣/ ٢/ ١٧ ینی ھه یژڕۆ

ھاباد مـه وه تـهڕ گه ده ،یباوک یرانگ و کورد یمارۆک یرگبوون مه جوانه یدوا .زور ته یشار تهردرن ده ندنیخو ۆب مانی سوله کوردستان، ڵ گـه ده. نخـو ده ێو لـه و تـاران تـهچ ده شیمـانی سـوله ، وه تـهخر ده دوور تـاران ۆبـ یباوک که ککات. وه کاته ده ندنخو به ست ده و . وه کاته ده ندنخو به ست ده ، یو ھله په زاشا محمدره ی رگهف له و وه تهڕ گه ده سانید شیو ئه ھاباد، مه ۆب یباوک ی وه انهڕ گه

،)قیفۆت د حمه ئه( یسحاقیئ البدو عه دی سه ک وه یانڕیھاو ڵ گه ده دا،یندکارخو یم رده سه له و یالو ین مه ته له ر ھه مانی سوله ێکـر ده و وه تهننام تانان ره دهب و ژار ھه به تکردن خزمه له ،یاسیس یکار ڵ گه ده ھاوکات. تب ده یالتیشک ته و یاسیس یکار یکیر خه

یریب یشان به شان مانی سوله. بووه ڕ پهت دا بوارانه م به مانی سوله یتالو یم رده سه یانیژ یژگارانڕۆ یزن مه ره ھه یش به ێبگوتر

57

یک هییت هیگراۆئ و بووه شیرزکار وه ییچاالک یپان هۆڕگ ی کارامه یکدانداری مه و یرزش وه یبوار یچاالک یک هییت هیسا که ، وه هی رانهشگۆڕش

. بووه ھه کوردستان یجوان یسروشت ینداو وک و ژ که ڵ گه ده یو پته یکخسـتنڕ لـه اوهـگ یرچاو بـه یکـور ده مـانی سوله دا، قید موسه محمد دوکتور یت سه ده یم رده سه له ،)یتاو ھه ی١٣٣٢( ١٩٥٣ یسا یـی وه تـه نه یسـرود ینـاناھڕ ییت هیرپرسا به شیک هی ماوه ھا روه ھه. ھاباد مه یشار یکان نگهیتیم و شاندانپۆخ یسازدان و الوان و نج گه . بووه وه هۆیست ئه به ی که شاره یکچان و ڕکو یالبـدو عه دیـ سه و مانی سوله ییت هیرا بهڕ به ھاباد، مه یشار له کوردستان یموکراتید یزبیح یالوان یکخراوڕ ١٩٥٣/ ٦/ ١٥ یژڕۆ کـه تـب ده وه ئـه هیـ وه بونـهۆک و لـه سـت به مه. ن ده سـازده لیکائیم یباغ له نیر به یک هی وه بونهۆک کهید یر شهۆکت یالو ند چه و یسحاقیئ

یالوانـ یتک هیـ ییھـانیج یایڤسـتڤی نیم چـواره لـه ییشـدار به ۆبـ انۆیـخ یر نـهنو کوردسـتان یمـوکراتید یزبـیح یکـان زهڕی ون یالوان پـاش و انیر سـه کوتنـه ده ھـه رانـئ یت حکومـه یکان نـدهڕد ژاندارمـه دا الوانـه و ئـه یژگوتـوب ی رمـه گه له م بـه. رنبژ ھه یموکراتید نـداریبر س کـه ند چه و دیھ شه »یزان مه هڕ حسن« یناو به کرمندام و ن که ده انی استهڕئا انیکان نگه تفه ی لوله ان،یئازاردان و دانل یک هیـ وه بزووتنـه و وانـپڕ ، دهیھ شـه الوه و ئـه یرم تـه یانـگ بـه و شـار یکان قامه شـه ونـه که ده ، انهشـگۆڕش الوه و ئه یدیئ. ن که ده . ن خه دهڕ به وره گه یر ماوه جه

یحـوکم ر سه ھاتنه و رانئ یشا یتن ھه ۆیھ به بوو یر راسه سه یستکاران رھه به ی پساوه نه یبات خه و یداگرپ دا مه رده سه و له ر ھه و رانـئ یشـا لـه ژئـاواڕۆ ییوانیپشـت ۆیھ به وه داخه به م به کرا، دهل ی وه بوژوانه و یچاکساز یوایھ که ق،ید موسه دوکتور یت حکومه

یت حکومـه یووخـانڕ یدوا. ووخـاڕ کـت قید موسـه یکیمـوکراتید یت حکومـه و وه هیـاندراڕ گـه رانـئ یشا ،یزامین یک هیتایدۆک یئاکام له و، کان گونـده و شـار یر ماوه جـه ر سـه کـرده انیرشـھ یرانـئ یر رکوتکه سه یکان زهھ ،١٩٥٤ یسا یژالو گه ی٢٨ له ق،ید موسه دوکتور . کردپ یست ده کردن نروشو سه ب و کوشتن و گرتن

دایرباز سـه ی گرتوخانـه له ژانڕۆ ٢٠ ی ماوه به که بوو مانی سوله یباوک ،ینیمع نیم محمدئه کان راوهیگ له کک هی دا، ھاباد مه یشار له یبــاوک بــه بــوو، نــاو ی ھرام رئــه وه میر کــه ر شــکه رله سه کــه ھاباد، مــه یشــار یــیزامین ی رمانــده فه ن هیــال له م وده ئــه ر ھــه. گــرت انیــاڕ

کترســ چیھــ ب بــه تــوان ده و تــبوور ده ــیل ت حکومــه کــه ــب ــیپ و تــربن دا مــانی ســوله نشــو بــه کــه انــدی اگــهڕ انیــمانی ســوله ینـا یمـ وه و وه هیـدا رچ رپـه به ی هیـداوا م ئـه ران،ـئ یمـژڕ یکـردار ی کارنامه ینیناس ۆیھ به مانی سوله م به. ۆیخ یما وه تهڕ بگه یناونـد و ره بـه دا١٩٥٦ یسـا لـه ،ینـنھ و یاسـیس یانیـژ یوامبوون رده بـه و تـاران یچوون یازین به مانی سوله ک، هی ماوه پاش. وه دانه

یرانـیگ لـه. تـریگ ده و وه تهناسـر ده مـژڕ یکان هییـننھ هڕخویسـ ۆیھـ بـه دا زور تـه تاران یگاڕ وانن له م به. وت که ڕێ وه رانئ لـه ک هیـ ژنامهڕۆ ی هڕ الپه له مانی سوله یکس عه مزادهیک حه یالبدو عه ک،ند چه ینڕی پهت یدوا. بوو نه ردار به خه س که چیھ مان سوله

ی نجه شکه و ئازار رژ له مانی سوله. تن هی گه ده انی که هما بنه به ر به خه و تنیب ده دا مژڕ یست ردهژ یکان هییندانیز ون

58

. تکر ده ئازاد ، ردمه سه و ئه ین تمه زار ھه ده یک هی بارمته یسپاردن ئه یبر له که ١٩٥٧/ ٣/ ١ یژڕۆ تا ھه وه تهنم ده واناندا ندانهیز

ینیشـۆداپ ۆبـ م بـه ، وه نـه که ده یچـاالک به ست ده) یحر به( یناو به ۆیخ یکریھاوب ڵ گه ده و وه تهنم ده تاران له ک هی ماوه مانی سوله لــه و ربکاتیب لـه ۆیخـ یکـ خـه نـاتوان مـانی سـوله م بـه. بـن ده کـار یکیر خـه و وه نـه که ده یگر نـهو یکدوکـان ،یاسـیس یانڕسـو ھـه یم هیـمر« یخـانم یناو بـه ،ۆڵاقیس یگوند یک خه یککچ ڵ گه ده ،١٩٥٩ یسا له. ھاباد مه وه تهڕ گه ده هۆیرب ھه ، وه تهنبم ران نده ھه

. نن دهل ناو ی»ند امهیس» که کڕکو ین خاوه بنه ده ١٩٦٠ یسا و کات ده ند ماوه زه ،»یر عومه ییسـت ھهب و و خـه یتووشـ ،بـ ده مانـدای سوله یشکم ده که ی رمه گه وایھ و ئه ناتوان ش هما بنه یرم گه یش باوه و زانخ ینان وه کهپ

. بکات لـه کـه ، کوردسـتان یتـ ژھـهڕۆ ر سـه کاتـه ده ورب بـه و نـه هیال مـه ھه یکرشـھ رانـئ ییت هیپاشـا مـژڕ دا ١٩٦٠ یسـا ی انهیم له

و ر سـه بـ و گـرتن و یریشـبگ هڕ م ئه. ژاندارم و سیلۆپ یکان زهھ یست رده به ونه که ده الو و نج گه ١٥٠٠ له اتریز دا رشهھ و ئه یئاکام یپ بـه و وه کاتـه ده ئاگـادار یکان هـوا ھه شیو ئـه و وه گاتـه ادهڕ و بـه مـانی سـوله ی هۆـبراچک ،ینیموع یالبدو عه ۆیھ به کردنه نشو ونـه که ده باشـور و ره بـه ، کوردسـتان یباشـوور یشـۆڕش یش باوه به شتنی گه یوایھ به ، ک هڕیھاو ند چه ڵ گه ده ،یننھ رۆز یک هی رنامه به . ڕێ

یباشـوور ی مه رده وسـه ئه یت هیکاۆر سـه ییرد چـاوه رـژ لـه و ییئاگـادار بـه کوردسـتان، یباشوور نه گه ده رکه ھه یانڕیھاو و مانی سوله . ون که ده کوردستان یموکراتید یزبیح یوب و پرژ ی کخراوهڕ ی وه بووژاندنه و یسازمانکار یو ھه له ، کوردستان

و کوردسـتان یموکراتید یزبیح یکان هییننھ کخراوهڕ ر سه نه به ده رشھ سانید دا، ١٩٦٥ یسا له یرانئ یژاندارم و ساواک یزگا ده

یختـ زه لـه ،بـ ده ینیمـوع یالبـدو عه وان لـه کک هیـ کـه ، زبیـح یران شهۆکت له ک هی ژماره م به. گرن ده یباتکاران خه له ک هی ژماره . تو یباشوور له کوردستان یشۆڕش ی هیسا ر به نه به ده نا په و ب ده انیزگارڕ سیلۆپ وه کخسـتنهڕ و کوردسـتاندا یباشوور یشۆڕش یپان هۆڕگ له کوردستان یت ژھهڕۆ یباتکاران خه له رۆز یک هی ژماره یبوون کهت و مبوونۆک . قاندۆت یرانئ یمژڕ ، وه ه)قیفۆدت حمه ئه( یساقیئ یالبدو عه و) قیفا( مانی سوله ن هیال له وان ئه ییھ سازمانده و

دا کـورد یشـۆڕش یر بهسـ رـژ لـه کوردسـتان یمـوکراتید یزبـیح یزراو دامـه تـازه ی کخـراوهڕ یکـدانت و اگرتنڕ ۆب ھاباد مه له ساواک ینجام ئـه ۆبـ ؛ رانـه کدهت یژیـت یرشـھ ر به نه خه ده ناوبراو ی کخراوهڕ یکاراکان و چاالک رهۆم نگاودا ھه نیم که هی له. ۆخ وه وته که یزمیکانیم یبا ره ھه ی ستهیل نه خه ده مانی سوله ک وه یناوبانگ به یسان که ی هما بنه یک شهپ ، انیشی که گالوه النهیپ یچوون وهڕ به

59

یشا که تندر هی گه ادهڕ مان،ی سوله یباوک ،ینیموع ینیم دئه مه محه به وه ساواکه ن هیال له هۆیرب ھه. انۆیخ یکان وهدز باته خه و کار و دـز وه نـهڕ بگـه و بگـرن ھـه یچـاالک لـه سـت ده کرج مـه بـه تـب ده شۆخـ و ئـه یھاوکـاران و مانی سوله یکان وه کرده و کار له رانئ ۆبـ ییداریـئ و یت هیـ مـهۆک یرز بـه ی هیـپا و پلـه یدانـپ و، یکارئاسان شنه چه مه ھه یین به ساواک ت نانه ته. انۆیخ ی که شتمانهین

سـاواک ، هۆیـرب ھه. وه دانـه نهپ یکـرام وه چیھـ و کرد نـه نـزم رمانـه فه م ئـه ۆبـ یر سـه مـانی سـوله یبـاوک. کـات ده شانیستن ده مانی سولهــ که ــه یکس ــه یناو ب ــره میر ک ــه ،یو خوس ــه ک ــان که ل ــراو یس ــه یناس ــه و یھاباد م ــدایت هیخزما یبار ل ــه ده ش ــه ڵ گ ــنیموع یدان خان کان هیی

.کات ده کوردستان یباشوور ی وانه هڕ وه کانه نه به مان ھه به و ست به مه مان ھه به بوو، ھه یک هییت هی خزمه

و ینیمـوع ی مالـه بنه ینـد وهی پـه ۆیھـ بـه یرمنـدایم بـه کـه د مه محه یقاز وا شهپ ڕیکو یقاز یل عه یگاڕ به رانیئ یساواک ھاوکات یمــارۆک یران کــدهت و یبــاوک یبکــووژان ت خزمــه وتبووه کــه مــارۆک یوخانــدنڕ پــاش بــوون،و قیــف هڕ مــانی ســوله کــاک ڵ گــه لــه وه هیــقاز

ر رامبـه به لـه تیـناکر تۆبـ و هیـن تۆبـ تـو مـانی سـوله: ... ھـاتوه دا هیـ نامـه و لـه و تیـرین ده مـانی سـوله کـاک ۆبـ ک هی نامه کوردوستان سـتتیویپ شیکیاتیـمکانیئ ر ھـه و ی بکـه تۆخـ ییئاسـا یانیـژ و وه هی یب باشتره وا ی بکه یت هیدژا راندایئ ینشاھ شاھه یزن مه یت حکومه

ینشـاھ شاھه یت حکومـه یت هیـدژا باشـتره وا شـت که مالباته و تۆخ ۆب م که ده ت ته حهیس نه م ئه کیوا ھه ک وه من ت،کر ده ساز تۆب تب وا شـهپ که بزانه کشت ش هڕ ڕیکو... ، وه تهینوس ده مانی سوله کاک دا موو له... . باشتره دابه تۆخ یفکر له کندھ تی که نه رانیئ کـه نموا ھـه و مـن ،ینـ د مـه محه یقاز ڕیکو ۆت نی ناده ر به توو یرزگار ۆب و ئه یگاڕی مهئ دارهس ر سه چووه یر سه ل گه یگاڕی لهل کاسه بـه تیـبو ۆتـ ن،ید مـه محه یقـاز ڕیکـوو ن،یمـارۆک یر ده ژهیـدر و و هڕو یسـت ربه سه یانیـژ مـن مـار،ۆک یبکـوژان و ژمنـانۆد یسـ

... تۆخ یش شکهپ بژاردوه ت ھه شۆت ی انهیژ و ئه بژاردوه، ڵ ھه میئازاد

گـر ئاالھـه به مۆخ و کوردم ی هڕۆ من که وه ناردنه ۆب یم وه ،یزان ده باش یکان هییژووم گالوه النهیپ و کورد یدوژمن که مان،ی سوله و انیـژ وهشـ کانمدا سـتگرتنهو ھـه و کار یرتا سه له ر ھه و یک شهپ من. زانم ده کوردستان یمارۆک یکان زهۆریپ ئامانجه یر ده ژهدر و . وه مهۆڕناگ یان شگوزرهۆخ یاتیمکانیئ موو ھه به م نهینگ هڕ و نینگ زه گرانباره م ئه زیرگ ھه و کردووه یارید مۆخ یرگ مه وهیش

و کـات کارده یبـارزان فا مسـته ال مـه ڵ گـه لـه وه کـهینز لـه و وه شـهۆڕش ت خزمـه خاتـه ده ۆیخـ یل هیپتانس موو ھه انیگ و ڵد به مانی سوله کار بـه یک هیـ رهۆمـ دا شیزامین و یاسیس یچاالک و کار له. تنوسر ده و ئه یم ه قه به »یبارزان سانید« ی ژنامهڕۆ یرۆز ره ھه یکش به . ناکات کل ۆیخ ک هییترس ومه ر ته خه چیھ له و تب ده ر ختکه انبهیگ و تر نانـهیوردب و وه بنـه ده خـوردتر کوردسـتان یباشـوور یشـۆڕش یقـ ده لـه اتریـز تا ھـه و ئه یباتان ھاوخه له ک هی ژماره و مانی سوله م به یگـاڕ لـه ، یبـارزان ییت هیکاۆر سـه بـه شۆڕشـ یزگـا ده که ن گه دهت زوو رۆز ن، که ده کان کادره ی هیپا و پله و کان هییند وهی په یری سه

مـوکرات،ید یپـارت نـاو له ، مه ده ر سه و ئه یکان زنه مه گه به ره ده که نیب ده چاو به مانی سوله سانیم ھه. داوه یال ی که له گه به ت خزمه وهشـ م ئـه ر ھـه. گـرن رده وه شۆڕشـ یاتیـمکانیئ لـه یاسـیناس یک که تر یکان گه به ره ده و انۆیخ یت رهیش عه ییند وه رژه به یپاراستن ۆب

یپارت له کورد یل گه یشانتک حمه زه و ریوناکبڕ ی وه وتنه که دوور و انداب ۆیھ تهب ده ی که سته ده و دار و فا المسته مه ی کاره

60

و واندنیشـ ۆیھـ تـهیبووب توان ده که بوو شیگان ربه ده له یرینگ هیال و ته اسهیس م به دان ژهدر ر ھه. راقداع له کوردستان یموکراتید

ل ڕی شه نجام ره سه و شتڕۆی یزۆئا و ره به ژڕۆ به ژڕۆ که فا، المسته مه و قاسم میر بدولکه عه وانن یکان هییند وهی په یکردن کیتار یشـا و ره بـه ییت ارمـهی یسـت ده فا المسـته مه دا، کوردسـتان یشۆڕش و راقع یت هو ده یکان زهھ یر رامبه نابه ڕی شه ی ژهدر له. وه وته که .یرانئ یکورد دژبه یمژڕ یش باوه خسته یکورد یشۆڕش و کرد ژدر رانئ

یکان وتـه لـه و وه شـتهڕدا رانـئ یینـد وه رژه به ی بناغـه ر سـه له ۆیخـ یت اسـهیس ران،ـئ یشـا یمـژڕ ڵ گـه له ییند وهی په ۆیھ به یبارزان تـر، یک هیـمانا بـه ن؛یبـ دا تـر یکان شه به یفکر ده هیدوا جا ، نی بکه ئازاد راقع له کورد یل گه یک شهپ ب ده مهئ که ده داۆیخ

.راندائ یشا ڵ گه ده شۆڕش یت هیرا بهڕ یکان هییند وهپ یت اسهیس ڕی له یقوربان تهبکر کوردستان ی کهید یکان شه به یبات خه ــ مــل یانڕیــھاو و مــانی ســوله م بــه ــ فه لســه فه و ریــب یشــکیت رــژ لــه و ن نــاده ته اســهیس م ئــه ۆب ۆخــ وهشــ م ئــه دا یــی وه تــه نه یک هی . زانن ده یماسۆپید یترس مه له پ یکقومار به رانئ یشا و فا المسته مه یکان هییند وهپ و وه نه ده ده رچ رپه به دانه وه سته ده به

وا ئـه ر، سـه تـهر به دا شۆڕشـ لـه و ئـه ی هیـ پـا و پلـه ر گـه ئه وابـوو ـیپ بـوو، ئاگـادار مـانی سـوله ییزانـا و یاریھوشـ لـه کـه یبارزان بـه و بـوو ۆیخـ یل گـه یزۆسـد ی هڕۆـ کـه ، مـانی سـوله م بـه.نـد ودا ئـه نیشو به شیتر یوان ئه و وه تهک ده ۆیخ ۆب و ئه یینگر هیال

زیرگ ھـه کردبـوو، دایـف دا یر روه پـه شـتمانین یرز به یشعور و ست ھه ناوپ له ۆیخ ی که هما بنه یشیئاسا و ۆیخ یانیژ موو ھه وه کرده .البدات ت خزمه ڕی له و بکات چ که استڕنا یت اسهیس ۆب مل بوو نه ئاماده دا یاسیس و یزبیح ی هیپا و پله ر رامبه به له و اتریـز ـیپ نشـو ،)سـاواک( رانئ یپاراستن یزگا ده ره به ره به ران،ئ یمژڕ و فا المسته مه یکان هییند وهی په ی وه بوونه ڵقوو ۆیھ به . ناھ ست ده وه دات یمتریقا یت سته ده و وت که ست ده دا کوردستان یشۆڕش ی رگه جه له یترقو دا، مه رده سـه و لـه ،)کوردسـتان یمـوکراتید یزبیح ینقالبیئ ی تهیمۆک( کوردستان یاتموکید یزبیح یرشگۆڕش ی تهیمۆک یبوون کیدا له ی تـهیمۆک. وه هیـکدال یزن مـه یک هییترسـ مه بـه یرانـئ یپاراستن یزگا ده که ، خست کوردستان یت ژھهڕۆ یگا مهۆک ده یک هی وه نهجو م بـه ش،پـ هیـگرتبوو ییاسـیس یبات خـه مـدا که هی ینگاو ھـه لـه سـت،و ھـه ک وه یرچ گـه ئه کوردسـتان یمـوکراتید یزبـیح یرشگۆڕش

موو ھـه بـه هۆیـرب ھه ،یزانـ زن مـه کل گـه یک هییترسـ مه بـه انیـ هیـنو مهیسـتیس و ئه یبوون کیدا له یرانئ ڕییخویس یزگا ده و ساواک دا شیکوردسـتان یباشـوور یشـ به لـه و خسـت ڕ گه وه ۆب انڕیخویس و جاش و یزامین یزھ دا کوردستان یت ژھهڕۆ ی وه ناوه له ، تواناوه . ڕێ ر سه خسته انۆیت و توند ینگ ئاسته

، ئـاواره ال مـه ، فزادهیر شـه یلیسـما ،ینیمـوع مـانی سـوله: بوون یتیبر که موکراتید یزبیح یینقالبیئ ی تهیمۆک یر به وهڕ به یزگا ده شی جه و جاش ی ندانهڕد یوشا ر به وتنه که ، کهید یکباتکاران خه ند چه و نه نگه زه حمود المه مه ،ینیموع یوال ،عه وباش شه لیل خه

61

.کرد نوقوم دا نخو له انی ساواکه وه بزوتنه و سنووران یر به دووک ر ھه له یکان ھاتــهد و شــار لــه کــورد یل گــه یشــانتک حمه زه ڵ گــه ده گــرتن ینــد وهی پــه ، ینقالبــیئ ی تــهیمۆک ی رنامــه به یئامــانج دایاســتڕ لــه ینــدامان ئه یینخــاو روون ده و ڵد و یاســتڕ ر ســه یســا لــه ، کــاردا یتا ره ســه و کســپ ده لــه ر ھــه کــه بــوو، دا کورســتان یتــ ژھــهڕۆ یزھ یسازماندان. لکا وهپ انیشتک حمه زه یزھ یرچاو به یک هی ژماره ، دا زبیح یریشگۆڕش ی تهیمۆک یواداران ھه و ڕکاد و ر به وهڕ به رۆز یک هیـ مـاوه لـه کـه کـرد، نـاودار نـده وه ئه ینقالبـیئ ی تهیمۆک ، کوردستان یت ژھهڕۆ له کورد یرانیناکبڕۆ یشاناکڕ و شتک حمه زه . وه گرته یکوردستان یت ژھهڕۆ یکان نده به مه موو ھه مدا که شـهڕی لـه و کـردن یریرگ بـه ۆب نگاودا، ھه م که هی له. کردپ یست ده وهو له و شتڕۆیی ده یحوکم دا باشوور له که رانئ یساواک یزگا ده یدانـ رھه سـه یرکوتکردن سه یرخان ته ۆیخ یکان رهۆم ینیرترۆنخخو له کک هی ران،ئ یشا یرمان فه به ،ینقالبیئ ی تهیمۆک ینانرھ ده ن هیـال لـه و، ر کـهۆن وره گـه بـه دا رانـئ یشـا ئاسـت لـه کـه تـب یسی ئوه شبود رته ئه الڕ نه ژه شیو ئه که کرد، ت ژھهڕۆ یکورد یل گه لـه یکـورد یل گـه ینـو ی وه بزووتنـه یکردنب خاشـه یرمان فـه قـه هڕ کمه چه هاڕ نه ژه و ئه. بوو ناسراو دوژمن نینمژترخو وه کورده یل گه گـه به ره ده لـه یکزھ دا ش وهید م له بوو، ایند سنوور یوید و له که ی وه ئه یدوا یسی ئوه رال نه ژه. کردپ یست ده و رگرت وه رانئ یشا . نیما ھه ل یوتاندن فه ۆیق وه شهی جه و جاش و ڕیخویس ێزھ موو ھه به نجایئ و کرد ساز کان رسته په نهۆک لیل خـه و مـانی سـوله بـوو، کـه النهیپ ـیبگ یران گه ته قادر یناو به کس که که چاندراو، داڕ له یکالنیپ یئاکام له اندیخا نه یرۆز

.نکر ده یبارزان یگا باره ی وانه هڕ و یند فه ئه قید سه یاوانیپ یداو ونه که ده ، وه که تهیس ـ یمانسل یگاڕ له وباش شه یران شـهۆکت ڵ گـه ده یگرانـ و وره گـه رۆز یک هییـند بهھاوا و یت هیـکاینز و یت هیسـتاۆد د،یف حه یفیت له خش که ێبگوتر باسه یانیشا یزر بـه ینـاو دا بـواره م لـه. انیکان رنامه به یچوون شوهپ ۆیھ به بوو ده و ئه یکان هیکارئاسان جاران کل گه. بوو ھه کوردستان یت ژھهڕۆ .تناکر شۆرام فه زیرگ ھه هییت هیسا که و ئه فیت لــه خشــ ن، کــه ده فیت لــه خشــ یردان ســه وباش شــه لیل خــه و ڕیکــو یند امهیســ و مــانی ســوله کــه کو شــه ، کردنــهپ ئاماژه یانیشــا و کــه هی بــه دژ یکت اســهیس نــد چه یدراوــگر نــاوبراو چونکــه زن،بپــار یران گــه ته قــادر یداو لــه انۆیــخ کــه تــ ده انیــپ ئاشــکرا به و ناسـم ده یران گـه ته قـادر ژهم لـه مـن«: تـ ده رامـدا وه لـه مـانی سوله. تب شیاسیس یودا سه و سات یکیر خه دا بواره م له تچ دهپ

و رانـئ یاویـپ ھاوکـات یران گـه ته قـادر کـه وت رکـه ده یـیدوا وه داخه به م به. »تبب مهئ ۆب یوت چه و سیپ یریب و ئه م ناکه ڕ باوه . وداکردنه سه و سات یکیر خه ره سه س و هییبارزان و راقع له ی که ره هۆڤالندر پج به وباش شه لیل خه و مانی سوله ژراودا،ڕدا شپ له یکالنیپ یپ به یران گه ته قادر که ی ژهڕۆ و ئه ر ھه

62

ج انباتهی ده بات، ده یمانی سوله ۆب وه که تهیس ی گهڕس که یداوج سبه ده و یند فه ئه قید سه یناو به ک له یند فه ئه قید سه. انگرنی ده گو ادهڕ یبارزان یگا باره ۆب مانی سوله و کات ده دیھ شه وباش شه لیل خه گاداڕزت. ی قسه و نجو م ده به و یت حورمهب ڕی وپه ئه به ، ی وه دانهد یاتیج له و مانی سوله ی وه نانهرھخ به یبر له فا المسته مه که وه نهگ ده

ۆیخـ هیـ وه ئـه کـار نیباشـتر: تـ ده ـیپ ت نانـه ته و تـگر داده مـانی سـوله ، دووره بـه کت للهیم ی وه بزوتنه یکۆر سه له که ، ستهیناشا یشـۆڕش وا کـه ی مه رده سـه و ئـه«: تـ ده و ریـب وه خاتـه ده یابـوردوڕ مـانی سـوله م بـه ت،ـکبپ انیـ گـه ده و وه بکاتـه رانـئ یست ادهڕ

ڵ گــه ده ســازان و وه ســانه حه لــه چاومــان زیرگ ھــه و نیشــاوۆکت ۆیبــ مــن ک وه یســان که و مــن بــوو، دایــژار ھه ڕی وپــه ئه لــه کوردســتان هیـ ھـه مۆبـ م، کوردانـه ینخـاو یکـڕ بـاوه و ریـب یگـر ھـه که ککورد ک وه من. تب م ھه من ستائ که بووه نه کان ره رکهیداگ ته حکومه

یسـت ده که نمو دابنه کمژڕ ۆب مل و م بکه ۆڕرش سه مین ئاماده زیرگ ھه من. م بکه خت به ۆب یانمیگ و مۆب کانمدا ئاواته نشو به ر سه .» سووره مارۆک ینخو به و بـوون ئامـاده شیرانـئ یسـاواک یکـارگ دوو و ڕیکـو یسـعود مه و سیدریـئ فا، مسـته ال مـه لـه جگه دا مه ده و له ، هیئاشکرا که ی وه ئه .بوون مانی سوله و یبارزان ی باسه و قسه م ئه یگرگو :نوسيت ده دا ٣٦٢ ي ره الپه له* التحرريةالكردية الحركة و البارزاني* یكتيب له یبارزان سعود مه كـه یموعين یسليمان كاتيك ويش ئه. ببويردريت یل ۆیخ توانرا ده نه بدات،كه نجام ئه شۆناخ یناچاربووكاريك رشۆش دا ١٩٦٧ له” یكردبوو،ئيـد رشۆشـ یدژ لـه یعيراقـ یرژيمـ یھاوكـار و ٦٦ یكانجاشـ پـال بـووه چـوو كرا،كـه ستگير بوو،ده توفيق د حمه ئه یدژ

یحيزبـ یك يه له سـه مه كـه بكريت یموعين یيمان سوله ینوس چاره ی له سه مه له چاو وا كرا ده نه. وه نيردرايه ئيران ۆب ی كه الشه كوژراو كــه ی وه ئــه یبيـانوو بــه وه جيابكريتـه ی كه كيشــه ناكريــت و شورشـه یودوژمنــ كـردووه ی٦٦ یكانجاشــ یھاوكــار و ئـه. ييــهۆخ نـاو لـه ردراوـرگ وه” .خواسـت ده نه پيـاوه و ئـه بـو شمان شهۆناخ تاييهۆك و ئه مهئ ند رچه ھه. بووه ھه وه يه كه حيزبه یكاروبار به یند يوه په ی وه دانـه حويـل تـه و كوشـتن و كـات ده تاوانبـار يمان سـوله كـاك گـه به ب به یبارزان سعود مه. التحررية الحركة و البارزاني بيكت رـژ لـه رانـئ بـه ردسـتانۆك یالتـ ژھـهۆر یرشـۆش یشـتنۆفر و تـن داده یئاسـاي یككـار بـه رانـئ به كوردستان یالت ژھهۆر یكان لهۆر

... دات ده یپ ت قانيه حه باشور یرشۆش یر سيبه یردان سـه کـه دات ده سـتوور ده ربـار ده یریشـاع ژار، ھـه بـه پاشـان. شۆڕشـ ی خانـهیند به نـه بخه مـانی سوله کات رده ده مر ئه فا مسته ال مه

یبـکت لـه کـه ی رهۆجـ و ئـه ر ھـه ژار، ھـه. بکـات دان وه سـته ده به ۆخـ و وه چونـه بـه ناچـار و ئـه ت،ـب کزمان ر ھه به و بکات مانی سوله کوردستان، یت ژھهڕۆ یانڕکو یبات خه یوامبوون رده به ۆب ک هیگاڕ ی وه نهیزۆد و وه دانهد یاتیج له ،یت هیوینووس دا»ورمج یشتچ« و ناو کل گه ، چاپدراوه له یمردن یدوا که دا»ورمج یشتچ« یبکت له ت نانه ته. مانی سوله یکردن مه حاکه مه به کات ده ست ده

63

ژار ھـه یکان نوسـراوه یرچ گه ئه. وه ته ۆشارد پ یشۆڕش ییت هیرکردا سه یکان تاوانه و مانی سوله ڵپا ته داوه ییاستڕ له دوور به ی ناتووره

نده وه ئه یموو ھه ر ھه و نین استڕ انیچیھ که هیئاشکرا و ارید م به ،یت حورمهب و نیت هیسووکا یر سه به ر سه مانی سوله ئاست له ۆبـ ره سـه که و داخ کل گـه ـیج نـیب بـ ده. وه ارهیپرسـ رـژ تـه ناوهھ انیژار ھـه ی رانهیشـاع یت هـواڕ کـه سازکراون، انهییچ ساخته

ی زهڕ له و بوون کوردستان ییللیم یریشاع دوو »منھ« ستاۆمام ڵ گه ده کم رده سه و ر سه که ژار، ھه ک وه یریشاع و بید ئه یکاویپ و ر ده دنه کوردستان یت ژھهڕۆ یدان رھه سه و وه بزوتنه که دا ناسکه مه رده سه و له ناسران، ده د مه محه یقاز وا شهپ یفا وه به یارانی

بـه شـان کوردستان، یت ژھهڕۆ یساوا یدان رھه سه له یوانیپشت و یت ارمهی یاتیج له ژار ھه بوو، ستیوپ یھاتوول و زانا یچاوسور وه هییـاوۆڕد و یسـاد که و یژار ھـه ڕی وپـه ئه به ،یشیرکردنۆرت یدوا و کات ده حاکمه مه کورد یکر شهۆکت ساواک، یستان ده کاربه یشان داۆیـخ یـیت الوه یتـ هڕ ھـه لـه و یکـا و ڕکـو یم رده سه له ر ھه که کات، ده سه که و ئه یباس خراپه به دای که رهۆخ نه ورهمج ، شتهچ له .کردبوو کوردستان و کورد یدایف به ۆیخ داکارانهیف و گرتبوو ھه ی که هما بنه ناو یشۆخ و رخ یرچ ھه له یست ده یند فكه ره شـه حمان عبـدالره: نوسـيت ده ئـاوا ژار ھـه بـه ت بـاره سـه ٣٠٦ یەرالپ له ساواك؛ اسناد روايت به ايران در چپ ؛یكتيب له ربايجـان ئازه یلـدان رھه سه یتيكشكان پاش و كردووه یھاوكار كان ياخيه ل گه له ١٣٢٥ یسال له ژار ھه به ناسراو د ممه محه ال مه یكور و لـه بـراو نـاو كريـت، ده گيـرج تب ه ليـد یفا مسـته ال مـه ی يـه ناوچه و لـه و عيـراق تـهد ھـه ژار د،ھه ممه محه یقاز یچون ين به له و

و كه،شـيعر بيـت ده شـنه چه و بـه ش كـه ھاوكاريه و كـات ده یھاوكـار كوردسـتان یديمـوكرات یحيزبـ ل گـه لـه بيت ده عيراق له كه يه ماوه .دات ده نجام ئه بو بليغيان ته یكار ھاوكات و كات ده ساز بو یكورد یزمان به ستيان لبه ھه ردريتـهن ده و ئيـران وه تـهد فا مسـته ال مه ل گه له و ويت كه ده شا یفو عه ر به وه براو ناو ١٣٥٤/ ٨/ ١٤ له ساواك یراپورت ی یپ به نـاوبراو وه، بردريتـه ده بـو ین تمـه زار ھـه چـوار ی موچـه ش مانگانـه ،ویدريتـ ده بوه ميليون ك يه له زياتر ینرخ كه یيكما و ج ره كه یتلويزيـون راديـو یسـازمان یجيگـر ، جعفريان محمود ل گه له ١٣٥٤ یسال له ساواك یراپورت ی یپ به. بووه یراز زور یخو یزع وه له و ئـه ١٣٥٥ یسال له و ، بكات یھاوكار ئيران راديو یكورد یكان رنامه به ل گه له بيت ده خوش یپ یزور و كات ده قسه ئيران یميلل .سپيردريت ده یپ ی كاره

دورانـدووه ژيـانم كـه يشـتوم تيگـه و ركـردوه تيپـه نـيكم مه ته: كه كات ده باس ژار ھه ١٣٥٦/ ٨/ ٧ له ساواك یراپورت ی یپ به

... .بژيم خوم بو ێو ھه م ده ئيستاش ، وه تـهبکر رانـئ یسـت ادهڕ دات ده سـتور ده فا مسـته ال مـه مـان،ی سـوله ییت هیسـا که یووخانـدنڕ ۆبـ یبـارزان یزگا ده یبوون دناھوم یدوا . ن که ده یبارزان له و ئه یانیگ ب یرم ته یداوا و زنپار ده ۆخ ییندوویز به مانی سوله یرگرتن وه له ساواک یستان ده کاربه م به

سته به ست ده مانی سوله و کات ده ش کاره م ئه ، وه کبداتهل ساواک یست به مه کهی وه ئه ب به شیباشوور یکوردستان یشۆڕش ییت هیرکردا سه

64

. کات ددهیھ شه

وـدز و ش هڕ ــ م دووه. گرتـووپ تازه یشگۆڕش ی تهیمۆک یوکردنب کل و کدانت ـ م که هی ت؛کپ ده ئامانجان دوو دا کاره م له ساواک یشـیست به مه دووک ر ھه که بوو؛ دا کوردستان یت ژھهڕۆ له ت بهیتا به کورد، یک خه یال به باشوور یکوردستان یشۆڕش یت هواڕ یکردن کـرد نخـو ینـوقم کوردستان یت ژھهڕۆ یساوا ی وه بزوتنه. کھاتپ ۆب وه هیبارزان ی ندانه سه په دوژمن و نادروست یستیو ھه ن هیال له کوردسـتان یباشـوور یشـۆڕش ییت هیرکردا سـه له یشیکوردستان یت ژھهڕۆ یشتک حمه زه یک خه یی هڕتوو و نیق و یت هیزا هڕنا یلۆپ شه و

. بزواند ر ھـه. تـکر ده دیھ شـه مـانی سـوله کوردسـتان، یشـۆڕش یکۆر سه یمر ئه به ،)یتاو ھه ١٣٤٧/ ٢/ ٢٥( ١٩٦٨/ ٥/ ١٥ ممه چوارشه یژڕۆ ی وه رزکردنـه به وره ۆبـ و تنـدر داده رانشـارپ پادگـان لـه و سـنوور یویـد و ئـه وه تـهگوازر ده ر پتـهۆک یلـھ به ی که رمه ته ش ژهڕۆ و ئه . وه تهکر ده ھاباد مه یشار ی وانه هڕ کشانک نهو یدوا و تدر ده کان ژاندارمه و رباز سه یشانین ، ینشاھ شاھه ییزامین یزھ و قام شـه وـن نـهژڕ ده کـ خـه ، وه داتـه نگده ده دا ر بـه و ور ده و ھاباد مـه یک خه ون له مانی سوله یدکرنیھ شه یر به خه که ی ژهڕۆ و ئه ١٩٦٨/ ٥/ ١٧ ینـی ھـه یژڕۆ. ڕێ ونـه که ده تانسـو بـداغ یسـتانۆڕگ و ره به عام به و نخر داده کان رهیدا و ڕبازا و دوکان. کان نهۆکــورد، یرز ربه ســه یدیھ شــه ،)یتاو ھــه ١٣٤٧/ ٢/ ٢٧( ــه ک ــ باوه و ســت ده ر ســه ل ــه یش ــ خــه یرم گ ــورد یک ــه ک ی که شــتمانهین یخــاک ب یک هیســمایکار ی نــهو به و شۆڕشــ یمــز هڕ ک وه فا مســته ال مــه ، ژهڕۆ و ئــه تا ھــه کــه نیــ بکــه ش مــه به ئامــاژه باســه یانیشــا. تردرســپ ده سـور م بـه و هیـ سـتهیناشا سـتهو ھـه م بـه م بـه ا،ڕ گه ده یوان هڕ و یشۆخ به ت ژھهڕۆ یکورد یزمان ر سه له یناو یت هیکوردا یتوانا به

و مـز هڕ تـریئ و، ئـه یارانی و د مه محه یقاز یقات نینخوارترخو یمر ئه به خوازا نه ش،ۆڕش ی هڕۆ ینخو به شۆڕش ینگوچک ئه یکردن .ییاکت به کوردستان یل گه ید ون وه ته وه که نه بوو، دا انیژ له تا ھه و شکا سماکهیکار

ی کــاره م ئــه فا المســته مه هییــوان مپــ«: تــ ده ت،ســتیب ده ڕیکــو یمــانی ســوله یدکردنیھ شــه یوا ھــه ینیمــوع ینیم ئــه د مــه محه کـکات. »!کرابـ کـورد لـه و ئـه یسـت ده بـه زنـه مه ته انهی خه و ئه م ناکه واب ت قه و کردووه فا المسته مه یت خزمه کمل گه من چونکه ت،کردب . کراوه یبارزان یگا باره یست ده به و ساواک یتیف به که ساته کاره که وت رکه ده دواتر م به و یاگـرڕ ۆخ یئاکام له که ، قامان شه ر سه نهژڕ ده ک خه دا ھاباد مه یشار له و تنژ ھه ده انیموکر مانی سوله یدبوونیھ شه یوا ھه یشـار لـه ی کـه کاره و س کـه وه تـهبدر مـانی سـوله یرم تـه ن کـه ده ناچـار سـاواک شـار، ڕیبـازا و دوکـان یداخسـتن و کـ خـه یدان نهۆک .رنسپ ده خاک به تانسو بداغ یستانۆڕگ له مانی سوله یرم ته وه نهیزانپ و زڕ ڕی په و ئه به ھاباد مه یک خه. ھاباد مه دا، باشوور یشۆڕش ی ه ھه له پ و یکات ییند وه رژه به ۆیھ به و یرانئ یکان زهھ ی انهییحش وه یرشھ یئاکام له و رهۆج م به

65

. بردرا وهڕ به نان هیال دوو یباسک و ست ده به ینقالبیئ ی تهیمۆک یوتان فه یحوکم

کـران، دیھ شـه دا رانـئ یشـا یمـژڕ یندراوپ داسـه ڕی شـه له ینقالبیئ ی تهمۆک یانڕیھاو یرۆز ره ھه یکش به و مانی سوله یرچ گه ئه یشکم و ڵد له بوو، کوردستان ۆییخ ربه سه و کورد یل گه ییزگارڕ که ،ینقالبیئ ی تهیمۆک یرز به یئامانج و زۆریپ ێگاڕ م به .شییدووا یکان وه بزوتنه و دان رھه سه و نڕی اپهڕ یشق رمه سه به بوو و رایاگڕ مرتر نه جاران له دا کورد یل گه و مـانی سـوله ھاباد، مـه یشـار بـه کیـنز ی ــ ره متـه قه یگونـد لـه مـان،ی سـوله یدبوونیھ شـه ینز تـهد یسـات کاره لـه ر بـه مانگ ش شه و مـانی سـوله یبراکـان و خوشـک واتـه ر، عفـه جه و فـاتم و زادیر پـه ڵ گـه ده کیداریـد تـر، ی رگه شـمهپ نـد چه و م شـه نهیم و البدو عه هییـن ش ئامـاده و ماوه نـه یبـارزان ڵ گـه ده و ئـه که تن هی گه ادهڕ ئاشکرا به مانی سوله دا وتنه کهچاوپ و له ر ھه که ن که ده ساز بدو عه یشـۆڕش کـه ی وکاتـه ئه تا ھـه: " تـ ده انـدایمو لـه مـانی سـوله ن، که اردهیپرس که هۆیھ یبراکان و خوشک . وه وه ئه یرمان فه رژ تهبچ یت خزمـه لـه مـهئ چـوو، ده وهڕ بـه وان ئـه یمـاف یھـاتنید وه ۆبـ و، کـورد یلـ گـه یشـانتک حمه زه ییکـاریاری و یوانیپشـت به کورد یل گه

یت خـه و وه نهیابوویج یل شی مهئ ، وهۆب ایج ل گه له و ل گه یدوژمنان یالنیپ یداو وته که شۆڕش ییت هیرا بهڕ رکه ھه م به ن،یدابوو " .ر به وه تهۆگرت مان نهیق استهڕ یکبات خه

و لــه مانگــان ش شــه ی مــاوه بــه ان،یــانب ھــه کــل و انیــکردنل ییومــا یدوا کــه ــ ده ش مــه ئه مــانی ســوله دا تنــه کهچاوپ و لــه ر ھــه . ر به گرنه ده رانهشگۆڕش یتر یکوش هڕ ، ی وه انهڕ گه یدوا و وه تهو که ده دوور نده به مه نـهزرگو ادهڕ ـیژوب یل العـه محمدمه ییت ارمـهی بـه بـن، ده ێرـد یگونـد لـه کـه انڕیکو یند امهیس و مانی سوله یزانخ یخانم م هیمر یسـت رده به ونـه که ده مـانی سـوله ڕیکـو و زانـخ ،سون ر سه ۆب یپارت یکان رگه شمهپ یکرشھ یئاکام له ،١٩٦٧ یسا م به ، سون کـه ، مـانی سـوله یمنـدا نیمـ دووه دا ر سـه نگه سه یگونـد لـه ر ھـه. نکـر ده ر سـه سبه ده ر سـه نگه سه لـه و رخانیم ۆس حه یناو به کس که ڕی پـه و ئـه ھقـاند یسـو هڕ دیـ سـه واته مان،ی سوله ینیرد ڕیھاو نددا، هسام یکبوونیدا له ی ماوه له. ب کدهیدا له ، ناوه یند هسام .دات شاندهین ییبوردو ۆخ له و یداکاریف

یمانســل ی وانــه هڕ و نبکــر ئــازاد ی کــه همندا و ژن کــات ده داوا و نووســ ده رخانیمۆســ حه ۆبــ ک هیــ نامــه مــانی ســوله ک، هیــ مــاوه پــاش و یلـید لـه ی کـه همندا و ژن و ترن ده رگه شمهپ ند چه مانی سوله هۆیرب ھه. وه ناداتهپ یکم وه چیھ رخانیمۆس حه م به ، وه نهبکر لـه و دات ده شـانین یھاوکـار ڕی وپـه ئه دیـف حه یفیت لـه خشـ دا،یکان همندا و ژن یرکردنیگج و اگواستنڕ له. کات ده زگارڕ یست ردهژ .تگر دهکر به ۆب انیک هیخانو ۆیخ ی که هما کینز

شاراوه دا ل یکمژ و م ته رژ له یرچ گه ئه کوردستان یموكراتید یزبیح یرشگۆڕش ی تهیمۆک یدان رھه سه و نڕی اپهڕ ی کارنامه

66

بـه یانڕیـھاو و مـانی سـوله م بـه کـران، نخـو یرق غـه هیسـاوا زهـھ و ئـه یفا وه بـه ینـدامان ئه و ران بـهڕ کـه نـد رچه ھه و وه ته وه ما لـه کوردسـتان یژانـیک و انڕکـو ینـ بـه و ندسـو به بوو انیئاشکرا یادی و انیناو. خاک رژ وتنه که یووسوورڕ به و انیژ یندرب سه

سـتوانان به ھـه و وه الواندنـه انیـکان ادگارهی و یادیـ نـگ ده بـه ژانـنگب ده ینگـ ده. خـورا پـ انیندسو و دا بات خه و یدارد ی ژوانگه کـ خـه یگـو بـه یکازڕ یمز هڕ ، دا ش رکه سه یرانیزمز له شۆڕش یارانی یژوان م که هی یادی به زن مه یمامل. ستن به ھه ۆب انیسرود

ۆرکشـ و تـناکوژر گوللـه بـه مـانی وسـوله توردناب ست دارده به ز وه هڕ اندکهی گهیاڕ كورد یميلل ی شاعير زاناو ێ ـ منھ و چرپاند، دا .وه نه که ده وب ست به ھه و عرش به مانی سوله کاک یادی له انۆیخ یست ھه س که دان سه وبه تنوس ده ۆب یست لبه ھه س کهب

67

؟ ریف ك یه قادر شهشھید

٤٧ - ٤٦تکۆشری جوونی پشمرگ و

ھار منشین به ھه: نووسینی• ریمی شاھین كه: رگانی وه•

بـۆ ونـه. ندامانی حیزبی دمـوكاتی كوردسـتانی ئـران كوشتنی ئه ستن به ده كانی بارزانی ھه فتاكان دا ھزه حه له وه داخكی زۆره به نـدامكی پـارتی دمـوكات لـه سـتی ئه ده بـدوی ئیسـحاقی دا ، بـه كـاتی عه لـه ندی كـه ی ناوه ندامی كۆمیته ئه» نجیری سدیقی ئه« . كوژرێ ده مانچه ده ك به اوی خهرچ به دا كاتـك ١٣٤٨سای له كانی حیزبی دموكات و بۆ ونه تیرۆری كادره كات به ست ده و ده ی نیه خۆشیدا ئۆقره دا ساواك له م نوه له

قادر . كوژت ده زنه مه م مرۆڤه ك ئه یه ڕۆمانهی وه قاندنه ی ته ڕگه كانی سلمانی له وته مزگه كك له ستی یه ئاوده چته ریف ده قادر شهسـاواك ڕقكـی زۆری ی حیزبی دموكاتیان پك ھینـا كـه وه ی ساخكردنه كۆمیته ١٣٤٢ھاوینی له كه یه سه و چوار كه كك له ریف یه شه

) وه م كۆمیته ناو ئه چته ش ده ال ئاواره مه ١٣٤٣سای له(لیان بوو

.بۆ ئران وه یان نرته پك دنت و ده سته ندامانی حیزب، س ده ڵ ئه گه ندی له هبۆ پو كۆمیته

....ككی تریان و رپرسی یه به ال ئاواره و مه یه ستانه م ده كك له رپرسی یه ریف به قادر شه

68

لـه» ك ورچـه«گونـدی تی خـۆی لـه زایـه ی ناڕهربینـ ك ده م، وه ی دووه پـاش كـۆنگره بوو، بـۆ ونـه تی خـۆی ھـه ندی تایبه قادر سنوربه

....بوو تی نوێ ھه رایه و ڕبه وه ی ساخكردنه ر ئاشتی كۆمیته سه تبنی خۆی له ی كه وه ر ئه به خاكی ئران، مانی گرت، له

كوردسـتانی ئـران ڕایـان كـرد و لـه هكان لـ رگه پشـمه_ كداری كوردسـتان ی چه وه جونه كانی ساواك له كه دوا یه ك له یه پاش لدانهبانی و الل تاــه تی جــه یارمــه دا بــه م كاتــه قــادر لــه. »جۆ كره بــه» یانــده پ بــوو، خــۆی گه چــه ریف كــه قــادر شــه. وه عــراق كۆبوونــه

.تی ببون رایه ی ڕیبهبون توشی گرفتی نه ی كه پش و بوانه رگه و پشمه ڕكخستنی ئه وته كانی ڕكخراوی شۆڕشگ كه كادره

.وت ی شیان پ ده» مام سلمان«و ق ساه بوو، ھاشمی فه) ھاشم اقل الطالب(لۆلتۆالب قه ریف، ھاشم ئه سی قادر شه ناوی ئه كك لـه یـه سـتی ده م سـاواك بـه بـه. كان رگه رپرسـی پشـمه به بتـه ده) ال ئـاواره جگـری مـه( ریف كـاوه ھید بـوونی قـادر شـه شـه به

سـك ر كه ھـه. ھیدی كـرد گبـار و شـه ر ڕه به قدزێ دایه ی له ئازایه رمانده م فه ردا بوو ئه به ی له رگه جلی پشمه كانی دوژمن كه ره نۆكهكـاتكی كـه ٥٣ سـای ی دژی خراپكاری له وانی كۆمیته ره لكۆه. ریف ستاند، ساواكی زۆر زۆر خۆشحاڵ كرد و قادر شه كاوه گیانی له ... وه شارده ده و، نه خت كردنی ئه گیان به ڕی، خۆشحای خۆیان له په ریف تده ھید بوونی قادر شه شه زۆر له

ھید بـوونی كـاك سـیمایلی و شـه» ی شۆڕشـگی حیزبـی دمـوكاتی كوردسـتانی ئـران كۆمیتـه«شـانی وه لـك ھه بـه بوو كه خۆڕا نه لهمـوراد ( ، مـورادی پـادامی نـه نگه حمودی زه ال مـه ، مـه ال ئـاواره كان، مـه و مۆعینیـه) فا ال مسته مل مه نه یخه ندك ده ھه هك( ریف زاده شه

دا و دار ده كانی كوردســتان لــه شــاره یان لــه ھیدانه و شــه رمی ئــه كی كوردســتان تــه ســتانی شــا بــۆ ترســاندنی خــه ده كاربه... و) شــیرژ !» ته یانه سزای خه مه ئه» كه كرد ھاواریان ده

ریف بۆ قادر شه وه ڕینه بگه

ی سـوپای ڕگـه له. وتووه كـه كوردسـتان ھه لـه شـاری بانـه لـه كه ر سنوره ئاۆت گوندكی سه. »ئاۆت«چوبووم بۆ ٤٧ھاوینی سای

... نھا بچـم بـۆ ئـاۆت تـه دایكـم و بـاوكم ورگـرت كـه تم لـه مۆـهبوو و نم زۆر نـه مـه مـن ته. من ئاۆتم ناسـی) سپاه دانش( وه زانستهبـوو ده ئسـته. ڕۆشـتم قز و پاشـان بـۆ بانـه بۆ سـه وه وشه و له بۆ سنه ووه بۆ كرماشان و له وه تارانه له... رچۆنك بوو ڕازی بوون ھه

رچۆنك بـت بوو و بیارمـان دا ھـه ج نـه م جبـه بـه. بگرـتكـرێ تـاكو ئسـتر بـه بانـه ی منیش ھـاتبوه كه ناسیاوه. بچم بۆ ئاۆت منـیش كـه! كی دووری بشـتایه قی كـوبین و ڕگایـه بـوو ئـاره چو بـۆ ئـاۆت ده سك ده ر كه ھه و كاته ئه! ر به خۆمان ڕی كو بگرینه

...خارابووم كردبوو و نه رم نه فه ت سه قه ری وه جوانترین بیره... وێ ئه شتینه ك بوو، تینوو و ماندوو گه تیه ینه ر مه ھه وتین، به یانی ڕێ كه هو ب وه گوندك ماینه و له شه

69

... بانی و ترێ یه مھره پ له م گونده بۆ ئه وه ڕته گه ژیانی من ده

...ستانم وی ھه خه لهكك یانی زوو یه ڕۆژكیان، به... وتین خه ده كه ی قوتابخانه وه ره ده له وانه شه

لـه كه وتی ببوره... نی كه پده یر بوو كه ، الم سه ستاوه رم وه ر سه سه له وه كه ك و فیشه چه كك به بی ترسام، دیتم یه ھه چاوم كه نـا، مـن و ھاوڕكـانم كـه ، وتـی»جاشـن» واتـه وتم كه... یانی دز ته نی وتی نا، چه پكه» ن؟ ته چه« ستانی، پرسیم ئوه وم ھه خه

ودا بكـوژم و خـه متـوانی تـۆ لـه تم ده یـان جـاش بوایـه ته ر من چه گه ئه... ین كه بات ده ین و بۆ ئازادی خه رگه یان بینی پشمه دواتر دهر سـه ی مردنمـان چاره كشـه تاوه ره سـه ر لـه ھـه ئمـه ی كـه وه ئه ین، وتم یانی چی؟ وتی واته رگه پشمه ئمه. م رده ئاگر تبه كه گونده كـه وته مزگه. ون ھاوڕكـانم لـه وت، چونكـه بـۆ مزگـه ره وه» ی كـه ز ده ر حـه گه ئه» وه پاشان وتی، دوو س جار داكۆكی كرده... كردووه ر كـه ھـه. نجریان پـ بـوو ك و خـه چـه گیـرا بـوو كـه وه رگه ن پشـمه الیـه له كه وته ری مزگه ور و به ده. نزیك بوو كه قوتابخانه زۆر له

و یی ئـه خاكینـه لـه... دبـانی سـوی كـر مھره مم و به ر ده به چاوكی خوار بوو، ھاته ڕز كه پیاوكی به كه وته یوانی مزگه ھه شتمه گه .ڕامام پیاوه

كـه ببـوره. رمو دانیشـه فـه. زانـم نی و وتی ده م، پ كهوتم كوردی نازان» كانم ر چاوه سه... چاكی شكور» ریفه وتی ناوی من قادر شه

كك لــه گرتبوو و یــه كان برینكــی ســوكی ھــه رگه پشــمه كك لــه یــه. لی دوا ســه تــر و ته پاشــان بــه... یان ســتاندی و ھــه خــه لــهپاشـان . بیسـت وه ریفه قادر شـه ی ئیمپریالیسمم له م جار وشه كه بۆ یه كه وه بیرم دته... ست به ی بۆ ده كه ریك بوو برینه ھاوركانی خه

تا ره ، شـا سـه یـه»كنـدی« پالنـی مـه یـوت ئه كـرد و ده باسـی شۆڕشـی سـپی ده كـه وه بیـرم دتـه. وه وردی شـی كـرده واوی و بـه تـه به یـه وانه له گات كـه شـا، شـاش تـده دات بـه م دهكـات و ئولتیمـاتۆ مینی قـورمیش ده مریكا دۆكتـۆر ئـه ئـه ی كـه وه ژری، تاكو ئه چوه ده نه .بت ، ڕازی ده وه و بگرته مینی جی ئه ئه

... یه ت تینوی خونی ئمه ، حوكمه) یه و ناوچه گوندكی ئه سیاومه( سیاومه كوپت ھاتبوه یسی به پاشان وتی اوه

...ی دا سداره له وییه ھله تی په م حكومه ر ئه ش ھه دی ھاوڕی ئمه مه قازی محه

، زایـۆنیزمی كـردووه بـه ی كـه و ئاماژانـه ی كاپیتوالسـیون و ئـه كشـه لـه ریف وتی جگه كرا و قادر شه» ینی تو خومه ئایه» باس له ...نگاو بن ت ھه یكتاتۆرییهد و دژ به ی ئه ده ك له یه شی كه سه و كه گرین له ڕز ده م ئمه به. كانی دا نیه قسه شتكی نوێ ی له

) مویان ك ھـه نـه(نـدكیان ریف و ھه قـادر شـه كـه و ڕۆژه م ئـه پ و ڕادیكـاڵ بـوو، بـه ریف مرۆڤكـی چـه گشـتی قـادر شـه ر چی به گه ئه

بوو ھاته كه گونده كی ی ڕزی خه و جگه ئیمام جومعه كه لیفه ال خه مه). ن كه كاتی خۆی دا نوژ ده كان له سونییه(نوژیان كرد

70

ی كـه وه وی دوایـی پـاش ئـه شـه... مویان ھـاتبوون ھه كه پیاو ماقونی گونده وه و جی بیرم بته ریف تا ئه وت بۆ دیتنی قادر شه مزگه

.وێ ڕۆشتن تاریكی داھات، له

ت، ریـا سـفه ریـا دـی ده ریفی ده ڵ قـادر شـه گـه له دوو ڕووداوی گرینگـی ژیـانی مـن بـوو، دیـدار كك لـه یـه زنـه مه و مرۆڤـه تی ئـه زیاره. كردووه س باسم نـه الی كه له كه چل ساه نزیك به. بووم و دۆپكیش نه چاو ئه من له ژیانی من داپك ھنا كه گۆڕانكی قوی له

ر چــاوم دا بــه ك فیلكمــك بــه بینــیمن، وه هكــ یــه و ڕۆژه تــوت ئــه ده. ودا بینــی خــه ریف و ئــاۆتی جــوانم لــه مســاڵ قــادر شــه پــاییزی ئه بـوو كـه وه ی ئـه كه ڕاسـتیه. نوسـی بـووم وه ه»كـازانتزاكیس«ت بابه له م دڕی كه ییانه وه و بیره ستام، گشت ئه و ھه خه له كه. ڕی په تده .كشابوون ت پوه حمه زۆرم زه نده ر چه ، ھه بم خافنت ییانه وه م بیره كا ئه نه

لــه دوو مرۆڤــی بــاش و جگــه لــه جگــه وه داخه م بــه ك كــرد، بــه زۆر خــه تیم لــه ریف داوای یارمــه ی قــادر شــه بــۆ نوســینی ژیــان نامــه وه داخه به: نوس م دا نه وه له بوو كه ھیچ گرووپ و ڕكخراوك نه) ریف كرد ساواك و تیرۆری قادر شه رگری له به ك كه ھاووتییه( ...نایناسین مهئ ی نوێ بل چی؟ وه ر وا بت نه گه ئه

: وه زرینگته گوم دا ده نگی له ش ده ئسته

لـه مانـه كه له نھا ئامانجمـان ڕزگـاری گه و تـه ویسـتكمان نیـه ئـازادیش خۆشه لـه كۆشین، جگه بۆ ئازادی تده. نین ته جاش و چه ئمه ».ر ركوتگه چنگ سه

71

و موعینی عهشھید ٤٧ - ٤٦تکۆشری جوونی پشمرگ و

ھاباد مه: کی خه ١٩٤٣/ ٤/ ١٤ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٦٨/ ٦/ ٢٠ :ھیدبوون کاتی شه قالوێ: ھیدبوون شونی شه

نادیار: شونی گکۆ رگیری ده: ھیدبوون تیی شه چۆنیه کادر: شکیالتی ی ته پله بـدو عه! ی مـوعینی یـه می بنه ماـه ھیدی دووھه و شه یمانی موعنی یه ی سوله مین موعینی، براچوکه ده مه بدوی کوری میرزا حه عهی وره هعدی د ھابادو سـه تی شـاری مـه عاده ی سـه قوتابخانـه بـدوال له عه. ھاباده شـاری مـه ) ١٣٢٤/ ١/ ٢٤( ١٩٤٣/ ٤/ ١٤ دایکبووی له . واو کردووه ھابادته مه زاشا، له دره مه دبیرستان، محه_ ی قوتابخانه ندیشی له ی ناوه وره ، وده واو کردووه تایی ته ره سه ر کـاری بـه لـه . باتی سیاسـی نھنـی خـه به سـتی کـردووه ده وه تای الوتییـه ره سـه یان لـه کـه ماه تی بنه سـوننه وی لـه پـه بدوال به عه

_ ی کـه وره کـوو بـرا گه خوینـدنی زانکـۆ بـدات ، وه به یتوانی درژه کیتر، نه الیه دانی ساواک له پ نه و ماوه ک الیه تی، له سیاسی کوردایه . چیا و ڕووبکاته ج ب یمان، ناچارکرا شار به سوله

72

تی کوردسـتان، رۆژھـه نـدامانی حیزبـی دمـوکراتی کوردسـتان، لـه ر ئه ھۆی ھرشی ساواک بۆ سه دا به١٩٦٤ - ١٣٤٣سالی بدوال له عه بـدوال لـه عه. نـاو شۆڕشـی باشـووری کوردسـتان نـه که ڕوو ده ن و ناده وه سته ده ندامانی حیزب، خۆیان به ئه تکی زۆر له ماعه ڵ جه گه ده

بـدو عه. ر بـوو سـه نگه سه کی حیزبـی دمـوکاتی کوردسـتان لـه یـه بنکه مـه و ده ئـه. ر سـه نگه سه ھاتـه ١٣٤٣ - ١٩٦٤ی لوه مانگی خاکه_ وه ره ده ر بۆی بکـرێ بینرتـه گه ئه دا که غه ی کردن بۆ به هڵ دوو خوندکاری تر ڕوان گه د تۆفیق ده حمه دا، کاک ئه وساه ھاوینی ئه له

ــا بوخونــدن ــه ک مه یــه دوای ماوه. ئوروپ ــه به ل بــوون له حت ــه ده وجاره ئه. ر ســه نگه سه ڕاوه کراگــه ی بۆنه که ره فه غــدا، س شــی تایــپ ڵ به گدری نـدامی چـاوه ئه دا به 2ی کـۆنگره له. و پشتکاربوو له وسه حه به ن ئینژی و بدوال الوکی خاوه عه. کار ستی کرد به نی ده مه وچاپه

.بژردرا ھه ی ماوه. ناوخۆی وت ڕاوه شکیالتی، گه کانی حیزب بۆ کاری ته رگه کادرو پشمه ک له یمان و کۆمه ڵ کاک سوله گه دا ده١٩٦٥ھاوینی لهنی ھشـتا زۆری گوتـه کرد بوو، کورده ربازیی نه زن ببوو، سه شار مه له وه که ڵ ئه گه هبدو د عه. ناوخۆی وت ماوه مانگ له ٧ - ٦. بووه نــه وره شــار گه ت لــه قــه دا کــه وای خۆپشــان ده! ترس بــوو کا ئــازاو نــه زده تا خــوا حــه م ھــه چشــتبوو، بــه ری ژیــان نه ســه رمه چه

بـۆ وه دوور خرانـه رگه کادروپشـمه ك لـه ڵ کـاکی و کۆمـه گـه ، ده ڕاوه یمان گه کاک سوله ی که هو دوای ئه. واو مانابوو ته پارتیزانکی به . وه مانه" درێ"و " قه ره دۆه" ر له الماری پاراستن و شۆڕشی کوردستان ھه ر په به وتنه که ی که مه و ده تا ئه ھه". قه ڕه دۆه"

.وتی خۆیان وه ج بن، روویان کرده ، کوردستانی باشوور به یه رگه کادرو پشمه ه و کۆمه ئه ڵ کاکی گه ناچاربوو ده دوایی که

دوای . بـدو ئـازایی و بـوری خـۆی نیشـاندا دا عه رگیرییـه و ده لـه. نگ برینـداربوو چیای سپی سه رگیری دا، له م ده که یه بدو له عهھۆی شــیخ بــه. مر حمودی نــه تیفی شــخ مــه مــای شــیخ لــه یمانی چــووه ی ســوله بــۆ ناوچــه ڕاوه ی گــه هکــ رمــان کردنــی برینه رگیــری بــۆ ده دهھابادو بۆکــان کانی مـه ناوچــه الی ھاوڕکـانی، لـه ڕاوه ی خـرا گــه کـه ی برینه وه داوییان کـرد، پـاش چاکبوونــه ، دوکتـوران تــه وه تیفـه له

رگری کـردن و ریکی کـاری سیاسـی و بـه یمانیش بـ وچـان خـه ھید بـوونی کـاک سـوله دوای شـهبدوال عه. دابوون وله جه شت، له رده وسهتی چـۆل ری غیره نگه نشایی، سه شکری شاھه ربوی له موو ب ئیمکاناتی و ھرشی به ڵ ھه گه ده. ھز بوو کی به تییه رایه ی ڕبه وه دارشتنه

ســلیم و ته تــر بــوو له چژ خؤشــتر و بــه الوه یدا، بــه که وســاوه چه لــه نــاو ڕزگــاری گهپ مردنــی لــه . ھشــت ج نه کردو کوردســتانی بــه نــه !رز چۆل کردن ته مه وی مخابن شه. دن باتی سیاسی نیزامی خۆیان ده خه به درژه م، بورانه شه رگ و ئازای، مینه جه ڵ ھاوڕی به گه ده ی که و ڕۆژه تا ئه ھهری ژانــدارم وجــاش و ده بــه ڕاده شــکرکی له ورکی موکریــان، له ی گــه نزیــک گونــدی قــالوی ناوچــه لــه) ١٣٤٧/ ٣/ ٣٠( ١٩٦٨/ ٦/ ٢٠

ی ٣٠ بــدو لــه ئیتــر عه. کــرن ھید ده م، شــه شــه بــدو و مینــه دا عه ره رانبــه نابه ڕه و شــه لــه. دن یان ده وانیروز، ئابلوقــه رو ھــه دالوه یان بـه کـه ئاواته پلـه م، دـه شـه ڵ مینه گـه یـدا، ده که بـ مافه لـه گه رگری لـه پنـاوی بـه ڕفدا لـه ری شه هنگ سه له. دا١٣٤٧جۆزردانی

یان، که وه ته باتی خوناوی نه مژووی خه کی ترله یه ڕه و الپه نن کانیان لکده وێ و چاوه که لدان ده رانی کوردستان، له ی داگیرکه گولله

73

. ن که ل ونیشتیمان ده گه مائاوایی له وه ڕوحکی شاده ن، به که نگنن و تۆمارده ڕه خونی خۆیان ده ، به رزانه ربه و سه ئازایانه

دیان یـان ـ ی پادگـانی جه وانه دزی ڕه و به کانیان، شه ه ما بنه وه نه م ناده شه بدوالو مینه رمی عه ری ئیران، ته شکری ژاندارمه له وجاره ئه

دا، ڕه و شــه ؟ لــه کویــه یان لــه گکۆکــه کــه زانراوه واوی نــه تــه تا ئســتاش بــه ھــه! وه شــارنه کانیان ده رمــه ن، ته کــه پرانشــاریان دهانیش و ئــه و جــۆره ئــا بــه. کــرێ ھید ده ویش شــه کرێ، دواتــر ئــه ســگیرده برینــداری ده یی بــه ن خوڕخــوڕه ســه ناوی حه کیش بــه یه رگه پشــمه

!روحیان شاد. ھیدانی کوردستانی داگیرکراو بوون کاروانی شه ڵ به ، تکه وه رزه ری به سه به

. نژن رو ب شون ده ھیدی ب سه شه - ڕژن ر ده ق خونی تکۆشه ناھه به: یاندا ده باره مرله ھمنی نه بۆیه

دی خزری مه محه

74

)نه نگه حمود زه ال مه مه( د زاده حمه ئهحمود ال مه مهشھید

٤٧ - ٤٦تکۆشری جوونی پشمرگ و

په ته قۆغه: کی خه ... په ته قۆغه: دایکبووی له

١٩٦٧/ ١٠/ ١٣ : ھیدبوون شه کاتی م یره به: ھیدبوون شه شونی ھاباد مه: گکۆ شونی گیری ده: ھیدبوون شه تیی چۆنیه کادر: شکیالتی ته ی پله

.بـوو دایـك لـه جوتیـار خزانكـی لـه پـه ته قۆغه گونـدی لـه نـه نگه زه به ناسراو دزاده حمه ئه حمود مه ال مه دموكرات ئازاو ری تكۆشه

زوـم لـه كوردستاندا به ڕان گه و تی قیه فه و خوندن كاتی له. پكرد ست ده خوندنی رس ده قیان فه ی حوجره له وه مندایه له ر ھه كـات زه چاوببرتـه و ال مه ببته گوندك له بچ ی وه ئه جیاتی له. بوو ئاگادار تاران تی حكومه كانی كرگیراوه به تی وایه ته نه زۆری و حیزبـی نـدامی ئه بـه بـوو رو بـه گرته ی كه ونیشـتمانه وه تـه نه سـتی ربه سه و زگـاری ره رگـای ی كه شـخوراوه به و ژار ھـه لـه گه ی رفتره سه و

.بوو ناس ماندونه یشتوو تگه كادركی. كوردستان دموكراتی تاوانیـان بـ سی كه دوو كه ب ده ژاندرمه ند چه توشی م یره به ئاوایی نیزیك له نه نگه زه حمودی مه ال مه ١٩٦٧/ ١٠/ ١٣ وتی ركه له

رمه ژانده نگ چه له تاوانانه ب ژارو ھه رزره وه دوو و ئه وێ یه ده دسۆز مرۆڤكی ك مروه نه ی نه نگه زه. بردن ده ھابادیان مه بۆ گرتبوو

75

ی كــه واه وھه كــرێ ده ھید شــه حمود المــه مه ن كــه ده ی كــه واه ھه و نــه نگه زه لــه قــه ته تــاران كانی تــه چه م بــه. بكــا زگــار ره كان رده جــه

و ھاباد مـه كانی شـاره بـه و سـتن به ده نیزامـی جیبكـی پشـی لـه نـه نگه زه حمودی مـه ال مـه گیـانی ب رمی ته كان ژاندرمه. ب بریندارده . گن ده پیرانشاردا و شنۆ و ده غه نه

ــه ــه نگه زه ممــد محه ١٩٧٩ شۆڕشــی ل ــوڕی ن ــه ھید شــه ك ــه ال م ــه ده حمود م ــه نگه زه زاران ھــه ڵ گ ــه ی ن ــه دیك ــه دژی ب كوردســتان رانی داگیرك . وه ستانه ھه

باپیرشكاك: ناسراو به نحۆ پاشایشھید ی حیزبندەناو یتیمۆک یندامئ

ساكان: کی خه ١٩٢٦ ساكان: دایکبووی له

١٩٦٧/ ٥/ ١٧ : ھیدبوون شه کاتی م جه عه خه: ھیدبوون شه شونی ساكان: گکۆ شونی دەرگیری: ھیدبوون شه تی چۆنیه

ناوەندی کۆمیتی ئندامی

،ن كه ده بانگ نحۆ به نوح شكاكان ی ناوچه له ،كه نحۆیه كاك راستی ناوی نوح.بوو شكاكان ی ناوچه له ساكان گوندی كی خه نحۆ كاك

76

و زوـم ودوژمنـی دسـۆز پیاوكی بـه كوردسـتان دمـوكراتی حیزبـی نـدامی ئه باپیرشـكاك.ناسـرابوو شـكاك بـاپیر به حیزبدا ناو له وه

. ناسرابوو كان خائینه گه به ره وده ت حكوومه زۆری

وئازاری شـكنجه و گرتن بـه بـاپیر كـاك.ئـازادكرا زینـدان سـاڵ پـنج پـاش و وگیـرا ت منـه ئه سـازمانی الماری رپه به وته كه ١٩٥٩ سای . دموكرات رانی تكۆشه ریزی وه وھاته كرا نه چاوترسن شا چكاوخۆرانی

وه كـه الیه موو ھـه لـه كـه بـن ده وـدا خه وله درـن ده مارۆ گه وه ژاندارمه ٨٠ ن الیه له م جه عه خه له لماس سه ی ناوچه له ١٩٦٧ ھاوینی له نـاجی ، یسـی ق فـه سـمایل مه. كانی ناوه به دموكرات كانی ره تكۆشه له س كه چۆار سترژدا ده لین وه ھه له و ن كه ده ل سترژیان ده نیا تـه بـه و ھیدبوون شـه ھاوڕێ چوار ر ھه و ب ده دوورتر ھندك كه باپیر كاك. ھیدكران شه نحۆ مامی زا ره مام. نحۆ برای فیروز ،

را پاســگاكان و ورمــ لــه جــاش و ژانــدارم ٣٠٠ زیاترلــه و كــوژرێ ده لــ ســیان كه ١٦ دا مانانــه قاره ڕكی شــه ولــه وێ كــه ده خــۆ وه لــان بـه ڕ شـه عات سـه نـد چه پـاش. نحـۆ كـاك كوردسـتان ی رگه پئشـمه یـك ڵ گه ده ر شه تربۆ كانی كرگیراوه به فریای نه گه ده ھلیكۆپتر به

.ھیدكرا شه كورد ژاندارمكی ی گولله

77

مراد شیرژ: ناسراو ب مراد پادامیشھید ٤٧ - ٤٦تکۆشری جوونی پشمرگ و

ڕان جه: کی خه ... ڕان جه: دایکبووی له

١٩٦٧/ ٥/ ٥ : ھیدبوون شه کاتی زەرد کانی: ھیدبوون شه شونی : ... گکۆ شونی ئعدام: ھیدبوون شه تیی چۆنیه پشمرگ: شکیالتی ته ی پله

ك وه مـراد وكات ئـه وزۆری زوـم ر بـه لـه. بـوو دایـك لـه پیرانشـار ی ناوچـه له ڕان جـه گوندی له جوتیار كی یه ماه بنه له شیرژ مراد كرا، نه بوڵ قه پ گی به ره ده و ژاندارم بگاری و زوم الو به بوو كه مراد كاتك. بوو ش به ب خوندن له كورد منانی ی زۆربه

پیرانشـار ی ناوچـه لـه مدا كه كی یه ماوه له. ر به گرته شاخیان رگای بوو نیزكی ئاواكی كه شان رقه كه یمان سوله ڵ گه ده ش ربۆیه ھه

خــۆری رماو وبــه ژانــدارم ر ســه له لیاتیان مــه عه یان ده بــه و وه خۆكــۆكرده وری ده لــه رمیان گــه خون الوی یــان ده بــه و ركــرد ده ناوبانگیــان لـه ی مماسـه حه یـان ده. رزی لـه ده ری به له دوژمن پیرانشار ی نتیقه مه مانی بووقاره مراد ،كاك دا نجام ئه چریك گوتن ده پیان كه ژاندارم

ڕی شه رگــــه پشمه ده به و شه تاریكایی تا را یانی به ره به له كه شان ره رده به و سپیان رده به شاخی كانی ره شه ك وه كرد تۆمار پیرانشار و ئه ، كردن بریندار گوژتنو ل سیان كه یان ده به و ، شكاند تك بوون درا مارۆ گه الوه موو ھه له كه زاشای ره حمه شكری له و كرد

78

.كردوو ر ده ناوبانگی مرادشیرژ ردی به به ، بوو مرادی ری نگه سه كه ی شه ڕه رده به

ی ناوچــه لــه رد زه كــان دۆـی لــه دا ١٩٦٨ ھاری بــه لــه وه داخـه به م بــه ، بــوو ٦٨ - ٦٧ كانی ســاه كانی ره شـه مــانی قاره مــراد كـاك وه ژاندارمـه و جـاش ن الیـه لـه ڕۆ نیـوه لــــه ر به م جه عه لی عه دی حمه ئه نوی به دیكه كی یه رگه پشمه ڵ گه ده پیرانشار له ریمرگانی به ی نازه جـه كـرێ ده سـیر ئه برینـداری بـه مـرادیش و بـ ده ھید شه م جه عه لی عه دی حمه ئه و كن ده ڕ شه گولله ئاخیر تا درێ، ده یان وره ده

دوای ده مـرادی ی نازه جـه ، ك خـه ترسـنی چـاو بۆ. ن كه ده ھیدی شه نجه شكه ئه به خوار دننه شاخی له و دادنن وغ پشتی به مرادی پـور شـیرژو د حمـه ئه حـاجی شـیرژ مـراد ھید شـه بـابی و دایـك. كشن راده دا ری وروبه ده كانی شاره پیرانشارو شاری به ن خه ده ماشن ١٩٧٩ سـای لـه شـیرژ د ممه حهم بــه ناسراو پادامی د ممه محه شیرژ مراد ی وره گه برا ، كردبوو نه رده روه په مانكیان قاره نیا ته خا زه لـه شـكن گۆزه گای پایـه گرتنی لـه د ممـه محه كـاك. چـوو ریلك رمانـده فه ی پلـه تا و کوردستان دموكراتی حیزبی رزی ھاته ویش ئه دا

ڕۆیادیـان ژه ئاوه چـۆمی نـوی بـه ینـه به چۆمكیـان نیا تـه برایـه دوو و ئـه بـوونی ھید شه جگای بو ھید شه پیرانشار له ن نه ی ناوچه .ب وام رده به رگایان و پیرۆز

79

)د توفیق حمه ئه(بدو ئیسحاقی ھید عه ی شه ژیننامه له ک هی کورته سکرتر کۆنگرە دووھم

رەحمان نقشی: ئامادە کردنی سای ر به رامبه تاوی به ی ھه1310سای له. دمینی ئیسحاقی یه مه ید حه یه، كوڕی سهبدو ی عه كه قینه د تۆفیق، ناوه ڕاسته حمه ئه

و سـ بـرا و دوو خوشـكی ئـه. ھناوه دنیـا ھـه تی كوردسـتان چـاوی بـه ھابادی ڕۆژھـه نیانی شاری مـه رمه كی ھه ڕه گه زایینی له 1931دایكی . لسوم كه یزاده و سه یزاده خونچه فا، سه بدو، مسته د، حوسن، خودی عه مهم محه: نیان بریتی بوون له مه پی ته به بوو، كه ھهو ریك و لــه خــه وه كــاری چودارییــه كــرد و پاشــتر بــه ســابی ده ھاباد كــاری قه مــه ك لــه یــه بــاوكی ماوه. ھاباد بــوو كانی مــه نگوڕه مــه لــه

.كرد ی دابین ده كه بژوی خزانه وه یه ڕگه رجی لومـه ھه برد كـه سـاكی نـه پتر لـه. ر خوندن به ھاباد خرایه مه وی له ھله تایی په ره ی سه خوندنگه دا له1938سای د له حمه ئه

ی كانی ئرانـ ندییـه ھزبوونی خـرای پوه می جیھان و بـه نگی دووه گیرساندنی جه ھه. كی توند ڕۆیی و ئاۆزییه ره به كه جیھان و ناوچهی كـه ھـات دۆخـی سیاسـیی ئـران و ناوچه نوخـۆی وت، تـا ده زاشا لـه مانیای نازیی و زیادبوونی فشاری ڕژیمی ڕه نشاھی و ئه شاھه

) ئاگوستی(ی ئابی 25 له وی و بریتانیاوه كانی شوره یمانه ھاوپه ن ھزه الیه المار و داگیركردنی ئران له ت په تایبه به. كرد ئاۆزتر دهنشــاھی شـكری شاھه شـاندنی له وه ھه ك ریـه به زاشــا و له ی ڕه رووخانـدنی ڕژیمــی دیكتـاتۆری بیسـت سـاه كانی بـه ئاكامـه دا، كـه1941

.ستیپكرد رمی موكریان ده تی كوردستان و ھه رجی گشتیی ئران و تایبه لومه ھه ش ئاوگۆڕكی نوێ له وه به. كۆتایی ھات

ت و ر ڕۆحییه سه گشتی و له به و شاره ر الوانی ئه سه یان له وره كی گه رییه ھاباد، كاریگه ی شاری مه1946 -1941كانی سانی ڕووداوه

80

، ی چـاالكیی سیاسـیی وه پكردنـه سـت ، ده و شـاره تی نیزامـی لـه ی حكومـه وه شـاندنه وه ھه. بوو تی ھـه تایبـه د تۆفیق به حمه تی ئه سایه كه

حیزبــی'ك نــد ڕكخــراوی ئازادیخوازانــه و ناسیۆنالیســتی كــوردیی، وه زرانــدن و تكۆشــانی چه تی، دامه وایــه ته ی ھۆشــی نه وه بووژاندنــهباتی پۆلی خـه ندنی شـه سه ره و په' حیزبی دموكراتی كوردستان'و پاشتر .) ک. ژ(' ی كوردستان وه ی ژیانه ه كۆمه'و ' ئازادیی كوردستان

و ئـه. ئـارا ھاباد ھنـابووه مـه تی لـه رجكی تایبـه لومـه كانـدا، ھه تییه وایه ته نه دیھنانی ئازادی و مافه پناوی وه تی كورد له وایه ته نه .كشا شداری و تكۆشان ڕاده ھابادی بۆ كۆڕی به رمی مه خرایی الوانی خونگه رجه به لومه ھه . ھاباد بــوو كانی الوانــی مــه خوندكارییــه ویی چاالكییــه زوویی تكــه تایی بــوو، بــه ره می ســه پــۆلی پنجــه و كــات لــه ئــه د كــه حمــه ئهنی غـه: ك وه' وی ھلـه بیرسـتانی په ده'خونـدكارانی ك لـه یـه ن ژماره الیـه ، له'وانانی كـورد سازمانی جـه'زراندنی دوای دامه تی له تایبه به

كیان بـۆ یـه یانه و ڕكخـراوه ئه. دا1942سای )ی فیۆرییه(ڕاستی شوباتی نوه ھتد، له... ری یاسهدیقی س وی، سه وله لی مه بلوریان، عهــابوو، خــه ــان پكھن ــۆڕی شــیعرخوندنه خۆی ــوون و ریكی چــاالكیی ڕۆشــنبیریی و ك وه ب

شـك به دا، بوونه1942) ئاگوستی(ی ئابی 16له . ک. ی ژ زراندنی كۆمه پاش دامه له .' ڕكخراوی الوانی دموكرات'و پاشتریش . ک. ی الوانی ژڕكخراو'له

ستی فركردنـی منـدانی كـورد به به مه) ک . ژ(ی کورد وه ژیانهی ه ی كۆمه وه پاش ئه

سـتا بـه ی زمـانی كـوردی، ھه وه ی زمانی زگماكیان و بوكردنه وه نووسین و خوندنه به' الوژ گـه'نـاوی ككیان بـه ھاباد، یه شاری مه له وانه ی شه زراندنی دوو خوندنگه دامهالوژ نـاونووس ی گـه خوندنگـه د خـۆی لـه حمـه ئه. 'ئـازادی'یان به نـاوی وی دیكه و ئه

و زمـــانی كـــوردی ڕووی لـــه بـــه وه بـــۆ فربـــوونی نووســـین و خوندنـــه وانه كـــرد و شـــهمـای تا لـه ره ھاباد و سـه شاری مه ی'بران قه قوله'كی ره گه له كرد كه ده یه خوندنگه. وه ھازاده گوزرایـه بدوی ته ید عه دی گادانی و پاشتریش بۆ مای سه حمه حاجی ئه

و ' جۆكی الی حـه مـه'بـه ناسـراوه بـدوی داودی كـه ال عه ن مه الیه له یه و خوندنگه ئهو ڕاسـتیدا ئـه له. ڕوه برابه دهھاباد بوو ی شاری مه. ک. ی ژ ه ی كۆمه رپرسی كۆمیته به

وه ییـه رده روه ڕووی په یی بـوو و لـه وه تـه ماسـی نه ی شـیعر و وتـاری حه وه فربوونی زمـانی كـوردی، شـونی خوندنـه له جگه یه خوندنگه .بوو یی خوندكارانیدا ھه وه ته ستی نه پدانی ھه ره په خشی له نه

ــه پویســته ــای ئ ــت وــران و ھه لــه ی كــه ائارامییــهو ن بگوتروه دوای داگیركردنــی ئ ژیمــی ربازییه زگــا ســه ی داموده وه شــاندنهكانی ڕكی ئاساییش و ئـارامی یه می جیھانی نموونه نگی دووه كانی جه درژایی ساه ھاباد به گالبوو، شاری مه ری وتی توه راسه نشاھی سه شاھه ته شیره الماری تانخوازی عه ترسی په ی له وانه ئه. بوو وه پیاوانی شاره وره وستی دسۆزی گه ۆی ھهھ به و ئارامییه شكی ئه به. بوو ی سته پكھنانی ده سان به ھه' جكان ر و نیشته كۆچه'ی كانی ڕۆژانی كشه پاشماوه شك له ك به ری شار، وه وروبه كانی ده كداره چه

81

ناكاو ر پشھاتكی له رچی ھه رپه ستۆ و ئاماده بوون به ئه و و ڕۆژی شاریان گرته كی پاراستنی ئاساییشی شهر ئه كداری كشكچی كه چه دی ممه تیی ڕزدار و دسۆزی شار، محه سایه ری كه ژر چاودریی و ڕنیشانده ش له ونه م ھه ئه. تكبدات كه ، ھمنی شاره وه نه بده

.ڕوه چوو به ركرد، ده د، ناوبانگی ده ممه ا قازی محهو پشه دواتر به قازی، كه

نو كۆن و و ڕۆژ به ڵ ھاوڕكانیدا شه گه له وه رۆشه په وانان به ندامكی سازمانی جه رم و ئه ك الوكی خونگه د وه حمه نی باسه، ئه شایهش سـازمانی سـته به و مه بـۆ ئـه. بینـی ئـارامی شـاردا ده ڕۆیان له ئاماده میشه وانكی ھه ك پاسه سووڕان و وه كانی نو شاردا ده قامه و شهك و كـاری ڵ چـه گـه د له حمـه زموون بـت بـۆ ئه ت و ئـه رفـه مین ده كـه یه وه گونجـت ئـه ده خشـیبوو كـه د به حمه ئه نگكیان به وانان تفه جه . كدارییدا چه

دی و پـی خۆوه ی بـه وره رخانكی گـه رچـه كوردسـتانی ئـران وه تی لـه وایه ته ی نه وه نهمی جیھانی جوو نگی دووه ڵ كۆتاییھاتنی جه گه له

ویش بـه ئـه. سـت ده تی سیاسـیی بگرته سه ده خسا كه ی گونجاوی بۆ ڕه مینه شنك زه چه وه، به قۆناغكی گرنگ و نوی مژووییه خستهی كـانونی 22 ھاباد بـوو، لـه ی شـاری مـه كه خته پایته د، كه ممه وا قازی محه تی پشه ایهر به ڕبه' تی كوردستان مھوریه جه'زراندنی دامهــی دووه ــه(م ــه له. دا 1946 ی) ژانویی ــه و ئه ڕاســتیدا ئ ــه ن ــه ك ھــه زموون ــۆركی قــووی ل ــه ر م ــه ته ی نه وه جوون ــه تی گــه وای ــورد ل لی ك

تی تایبـه ھاباد به گشتی و شـاری مـه می كوردستان به وده تی الوانی ئه ر رۆحییه سه له كی قوویشی رییه كو كاریگه كوردستانی ئران دا به وا قـازی و ھاوڕیـانی لـه دانی پشه سداره نشاھی و له شكری شاھه ن له الیه ھاباد له ی مه وه داگیركردنه به ی كه ته و ڕۆحییه ئه. بوو ھه .تووشی شۆك و ھوروژانكی توند ھات ساواكه كۆمارهھاباددا و ڕووخاندنی یدانی چوارچرای مه مه

د الو بـوو، حمـه ئه"د تۆفیـق نووسـیویه حمـه ئه ت بـه باره سـه وه یـه و باره لـه مریكایی، ناوبانگی ئـه نووسـی بـه مز شمدت، ڕۆژنامه دانا ئادهكی وا یه شـوه بـه نـه و دیمه دا دیتبـوو، ئـه كه یدانی شـاره مه كانی له د و خزمه ممه رمی قازی محه واسینی ته دا ھه1947سای كاتك له

یانـدنی نامـه دا گه و كاتـه و لـه و بوو، كاری ئه وانی ئه د پاه ممه قازی محه. بوو ده نه رچاوی ون به نی له مه درژایی ته به زاندبووی كه ته ی كـه وه ھۆی ئـه جاركیـان بـه. سـتایش كـراوه وه رۆككۆماره ن سـه الیـه دوو جـار له كـرد كـه ده وه وه رۆككۆمار، زۆر شانازیشی بـه بوو بۆ سه

دانـان و دیزاینـی ھۆی ھاوكـاریكردنی لـه شـی بـه وی دیكه گـای حیـزب و ئـه نو باره اس بچتهناسراوی ب پن كی نه كابرایه یھشتووه نه ".ئارمی نیشتمانی كوردی دا

ر بـوون، تی قوربانیـده ی ئیسـحاقی بـۆ كوردایـه ماـه بنه كـه یـه وه ویش ئه ی بۆ بكرت، ئـه بت ئاماژه ده یه كه ك ھه دا ڕاستییه ر لره ھهۆكی ر ر و سه زرنه ر، دامه و دۆست و ھاوڕی حوسنی فروھه. ک. ی ژ ه ندامی كۆمه د، ئه حمه ی ئه وره دی ئیسحاقی، برا گه ممه ید محه سه

یی سـتادی میانـدواوی ركرده ری سوپای دموكراتی كوردستان و سه فسه مھوری كوردستاندا ئه ورانی جه ده د له ممه ید محه سه. ، بوو ه كۆمهو ر ئـه بـه دیش وه ممـه ید محه نشـاھی، سـه ی ڕژیمی شاھه رانه ركوتكه تی كوردستان و شاوی سه پاش ڕووخاندنی حكومه. ستۆدا بوو ئه له دوونانی ھزه ر ڕاوه به وه وته كه پاش ئازادبوونی دووباره. ی پبا وه وت و پنج ساڵ زیندانی و دوو ساڵ دوورخستنه كه الماره په

82

وسنی ید ح ڵ سه گه دا له1959كانی سای الماره په وه تا دواتر له تی خۆی شاردبووه نگوڕایه ی مه ناوچه ند ساڵ له چه ربۆیه ڕژیم، ھهھۆی زیندان ڕاگیرا و بـه له وت سای دیكه حه د ممه ید محه سه. كانی ساواك كران تاریكه حمانی برازای ڕاپچی زیندانه ید ڕه برای و سه

سـای نجام لـه رئه تـا سـه وه دوورخرایـه ش سـای دیكـه زینـدان شـه ركردنـی لـه ج بوون، پاش ده له كانی فه پیه وه نجه و لدانه شكه ئه .گیانی سپارد وه خۆشییه م ئازار و نه ده دا به1978

ی نـد خونـدكاری دیكـه ڵ چه گـه دی برای له حمه ڕنمایی ئه ری و به ژر كاریگه د، له حمه فا ئیسحاقی، برابچوكی ئه ید مسته ھا سه روه ھه

الحودینی دمینی سـیراجی، فـاتیحی شخولئیسـالمی و سـه مـه میر قـازی، حـه ن باباتـاھیری، ئـه سه زیز ژیان، حه عه: ك زانكۆی تاراندا وهی خونـدكارانی كـوردی زانكـۆی وه كۆكردنه ی ڕۆكی باشی گا له یه ه و كۆمه زراند؛ ئه یان دامه'ی خوندكارانی كورد ه كۆمه'دی موھته

ی نـاوبراو بـه ـه كۆمه ی كـه و ھاوكـاری و پشـتگیرییه لـه هجگـ كی كوردانـه یه گیان و شـوه كردنیان به رده روه وری خۆی و په ده تاران لهید سـه ربۆیـه ھه. دوـین ده وه یـه باره پاشـتر لـه كی وا كـه یه له سـه كـرد، مه شـی ده باشووری كوردسـتان پشكه یلول له قازانجی شۆڕشی ئه

.دا ڕاپچی زیندانی قزل قلعه له تاران كران 1961له سای ت و منیه زگای سازمانی ئه الماری ده ر په به وتنه فا و ھاوڕیانی كه مسته

د حمـه سـتبوونی ئه یوه فا بـارزانی و په ال مسـته تی مـه ركردایه سـه بـه 1961سـای ) سـپتامبری(یلولی گیرساندنی شۆڕشی ئـه پاش ھه* نی سـه ید حه وه بوو سه ئه. باشووری كوردستان ننه شۆڕش خۆ بگه شداریكردن له خزمانی كرد بۆ به و شۆڕشه، نابراو داوای له تۆفیق بهباشووری تی ڕوویان له رگایه ن ئیبراھیمی بۆ پشمه سه فور و حه الغه كانی مه ی به ناوه زای دیكه ید حوسنی برای و دوو خوشكه كوڕی سه

.كوردستان كرد

رچـوونی بیـاری ی ده بۆنـه ھابادی حیزبی دموكراتی كوردستان لـه ی مه هكۆمیت ی كه رییه ماوه جه و خۆپیشاندانه توانرت ئه دا ده لره* مین خۆپیشـاندانی كـه یه نجامیانـدا، بـه ھاباد ئه یدانی چوارچرای شـاری مـه مه دا و له1951)مای( ی ئایاری 1 وتدا له خۆمایكردنی نه د تۆفیـق چ لـه حمـه نی باسـه، ئه شـایه. وه دوای ڕووخاندنی كۆمـاره م بدرت له ه قه ریی ئاشكرای حیزبی دموكرات له ماوه سیاسیی و جه

. بوو كیی ھـه ره ھاباد بـوون، ڕۆـی سـه زار الوی شـاری مـه سـ ھـه زیـاتر لـه كـه كه تیكردنی خۆپیشـاندانه رایـه ڕبه كردن و چ لـه ئامادهوانی، و رۆكی شـاره گوش، سه به نبه رگورد په الی سه وریان چوونهنی بل ڵ غه گه تا له ره كه سه تی خۆپیشاندانه رگرتنی مۆه ناوبراو بۆ وهفـا و توانیبوویـان چاوپۆشـی لپرسـراوان بـۆ ھاباد، سـرھنگ وه ی تیپـی مـه رمانـده الی فه زیزی حیسـامی چووبوونـه ڵ عـه گـه دواتریش له

ران ی خۆپیشـانده وه ڕیـزی پشـه د تۆفیـق لـه حمـه كرد، ئهسـتیپ ی خۆپیشاندان ده وه پاش ئه. ن ر بكه مسۆگه كه نجامدانی خۆپیشاندانه ئه .ب گیروگرفت كۆتایی ھات به ی كه و خۆپیشاندانه بوو؛ ئه

) ئاگوســتی(تای ئــابی ره ســه جلیســی شــازده لــه ی مه وه شــاندنه وه یــاخود ھه وه ھشــتنه ت بــه باره ی ریفرانــدۆم ســه له ســه كــاتكیش مه*

دیق بــه قــازانجی موســه ن بــه ك بــده كوردســتان بیاریانــدا ھــانی خــه ی لــه كه و شــاخه گۆڕێ، حیزبــی تــوده تــهئرانــدا ھا دا لــه1953 حیزبی دموكرات له بوو كه سانه و كه كك له د تۆفیق یه حمه نی باسه ئه شایه. ن نگ بده جلیس ده ی مه وه شاندنه وه بۆ ھه) به(

83

پناو له به نگدان به ی ریفراندۆم پویستی ده رباره ن و ده كی شار بكه خه به وه ستنیشانی كردبوون تا كۆبوونه دا ده ھاباد شاری مه

وتی ر مزگـه بـه نگـدان و له نزیـك سـندوقی ده دا و لـه ڕۆژی ریفرانـدۆم د لـه حمـه ئه. ن ك قسان بكـه جلیس بۆ خه ی مه وه شاندنه وه ھه[. ن نــگ بــده كان ده رســته جلیســی شاپه ی مه وه شــاندنه وه پناو ھه دان لـه و ھــانی ده ككی زۆری كۆكردبــۆوه ھاباد خــه ی مــهباس ئاغــا ھـه

.دیق كۆتایی ھات قازانجی موسه جلیس و به ی مه وه شاندنه وه ی كوردستان بۆ ھه كانی دیكه ھاباد و شاره كانی مه نگه ی ده زۆرینه دیاره

شـداریكردنی سـتی به به ری حیزبـی دمـوكراتی كوردسـتان و بـه مه ی ڕبـه نـدامی كۆمیتـه د تۆفیـق ئه حمـه لپرسـراوتی ئه ا بـهھ روه ھه* یرانی ی حـوزه6 ھاباد له می الوانی جیھان، الوان و خونكارانی شاری مه فستیڤای چواره ری ئران و پشوازیكردن له رتاسه الوانی سه

و بیسـتنی ئـه ھاباد، بـه ی تیپـی مـه رمانـده نـه، فه نگه رتیپ زه سـه. نگگان كـرد ستیان بـه ئاھـه باخی میكایل ده ا لهد1953) نی ژووئه(الماری الوان یشـتنی بۆنـو بـاخی میكایـل پـه گه بـه كـه ھزه. كان نگگه ر ئاھـه سـه نرته رگورد رادپـور ده ری سه ڕابه ھزك به واه ھهشـیان لــ كی دیكه یــه كوژرـت و ژماره زانی ده مـه نی ڕه ســه نجام الوـك بــه نـاوی حه رئه سـه. كــات ناویانـدا ده بــه ی گوللـه هھـ دات و ڕه ده

.گیرن كرن و ھندكیشیان ل ده بریندار ده

و وه تــاران كۆبوونــه لــهدا 1955ھاری ســای بــه تیی حیــزب لــه رایــه یش، ڕبه خۆیی حیزبــی دمــوكرات ربه بیــاری ســه ت بــه باره ســه* وسـتی حیزبـی بھه ت بـه باره ئامزیش سه خنه كی ڕه یه دا بپچنن و نامه ڵ حیزبی توده گه شكیالتی له ندیی ته گشتی بیاریاندا پوه به

مین كـه یه ی لـه بیـارهو وه؛ ئـه نـه روی لـ ئاگـادار بكه بنووسـن و حیزبـی كۆمۆنیسـتی شـووه) ئاگوسـت (ی ئـاب 19تای ڕ كوده مه له توده .نگاوی بۆ نرا و ھه وه ر كرایه سه ختی له دا جه1955مایسی ی الجان و له ناوچه كۆنفرانسی حیزبی دموكراتی كوردستاندا له

نی، بـهترسـیی ئاشـكرابوو كـرد، پـاش مه مای عوبدی خالقی كاری حیزبی ده و له شاری سنه وكات به نھنی له ئه د تۆفیق كه حمه ئهتی حیـزب رایـه نـدامكی ڕبه ك ئه نـاوبراو وه. ھابادی پسـپردرا ی مـه بردنی كۆمیتـه ڕوه ركی به ھاباد و ئه مه وه ڕایه بیاری حیزبی گه

كرات و تـوده مـهندا ر ئه رامبـه به كـرد لـه تیی ده وایـه ته نی نه سـه تی ڕه ر خـه بۆسـه وه ڕانه خۆیی حیزب و گه ربه سه توندی پشتگیریی له به .كاندا كۆسمۆپۆلیتییه

وراز و نشـودا، حیزبـی دمـوكراتی كوردسـتان م و ژیـانكی پـ ھـه كـه ی یه ر كـۆنگره سـه به سـاڵ ڕبوونی نـۆزده ڕاستیدا، دوای تپـه له* ی گونـدی سـون لـه 1964سـای ) نـوامبری(مـی ی تشـرینی دووه19 ی خـۆی لـه مـین كـۆنگره د تۆفیـق، دووه حمـه تی ئه رایه ی ڕبه سایه له

ی نگـی كوردسـتان و ونـه ڕه بـه ئـای سـ كـه وره واری گه ده ژر س كی سارد و له وایه شوھه كه ری كوردستانی عراق، له ی پشده ناوچهک سـکرتری د توفیـق وه حمـه ا ئهد یـه م کۆنگره لـه.سـتپكرد ، ده تی ڕازنرابـۆوه ی ڕگـای كوردایـه رانی دیكـه د و ڕابه ممه وا قازی محه پشه

. بژردرا حیزب ھه

زینـدانی شـت مانـگ لـه ی ھه گیـرا، نزیكـه وه منی عراقـه ن پیاوانی ئه الیه دا له1972تای پاییزی سای ره له سه د تۆفیق كه حمه ئه* ی تاھیر درژه. بوو دا نه گه ی له سی دیكه ی گاردی، كهتاھیر له و جگه ئه. وه دا ھشتیانه نجه شكه وه و ئه ژر لكۆینه له' بو غرب ئه'

84

وه د مرد پكه حمه تا كاك ئه... سری نیھایه زیندانی قه له: "ت و ده وتووژكدا باسكردووه ی له دانه نجه شكه و ئه وه و لكۆینه ئه

موو گیانمـان ھـه وه ی چاویان كـه كردینـه كه له دیوه... میتردا بوون 2 میتر له 2كانیش دیوه. بوو نه ڵ گه مان له سی دیكه بووین، ھیچ كهر سـه ر له فـه ك نه ؟ گـوتی یـه سـت نایـه فه تی و نه حه بۆ وا ناڕه پرسیم كه. د زۆر له من خرابتر بوو حمه ئه. ش ببۆوه لدان شین و ڕه به

دوایـه. دیان بـرد حمـه متر كـاك ئه پاش مانگـك كـه. منی كوشت د بوو، ئهر نازانم ئینسان بوو یا به و كه سینگم دانیشتووه، قورسایی ئه: لــم پرســی چییــان لكــردی، گــوتی... ھــات گریــانم بــۆی ده. كشــا ی ده ناســه حــای زۆر خــراپ بــوو و خــرا خــرا ھه وه ھنایانــه كــه

: گـوتم. فات كـردووه ال مسـته گوتیـان تـۆ ھاوكـاری مـه! ویان لـ پرسـیوم ئـه غـدا كردوومـه به ڵ خـۆم لـه گـه من له رچی ئـه ھـه! كوشتیانم ی ئوه وه ئه... ك دژی ئوه شه، دژی شای ئران بم، نه زیفه ی سیاسییم و وه نده ناھه م و من په ب بیكه و ده مكردووه، پشتر كردوومه نه ".فا نییه ال مسته الی مه ئره د تۆ زۆر زمانت درژه هحم ئه: كیان گوتی یه... یكردووه ریش نه ن تاتار و ھیتله كه منی ده ئه ڵ گه له

رھنـاون، كانی قاچیـان ده چـۆن نینۆكـه كـات كـه د تۆفیـق و خـۆی ده حمـه دانی ئه نجه شـكه درژی باس لـه ئه یدا به كه تاھیر له وتووژهر وتـار گـه د كردووه حمه ئه یان له وه د تۆفیق، چۆن داوای ئه حمه ڕایی بۆالی ئه عدون غدان و عبدالخاق سامه ر چوونی سه سه دواتر دته

ن ده ھیچیشـم نـه. ر شـای بنووسـه سـه ئسـتاش بـن له: د تۆفیق گوتی حمه ئه: "ت تاھیر ده. ن كه ووست ئازادی دهفا بن ال مسته دژی مهھلی ی ئـه وانـه ئه! دووره من بـه لـه وه ئـه... م ناینووسـم كـه ی داوای لده وه فا ئـه ال مسـته ر مـه سـه م له كانیشـم بـده م قامكه ینووسـم، بـه ده توانن، ی ده نهوا یفن، ئه كه وان بمـرم ر ئـه سـه كـه له وان داوه ولیشـم بـه ، قه وان پشكوتووه نانی ئه ، چاویشم به تی كوردم خواردووه من نانی میلله ئه. من ناتوانم ئه

بـم بـه بنووسـم ده كـی بـۆ ئـوه یـه قاله ر بـم مه گه م ئه به منی یدا بم ئیحترامم ده و زیندانه ی له نده من چه ئه... م ناكه تیان پ خیانهپاشـان . یه بدو ئیسحاقی ن ئیمزای عه دواتر ده. م كه نووسم و ئیمزای ده ی ده كه قاله تا مه منه و كار به نده وه ئه. ر ڕۆژی پووشی بهم م، بـه كـه تان ده ر شـتكی بیـن بـه قسـه هھـ... رزیشم زۆر زیاتره بم و ئه دا ده لره. دنیاش ئابووم نامن و له رێ ده نه ده فم ده

ك بژرم نـه ـده مـن مـردن ھه... م ھیچ شـتك ناكـه ل و قسه مه عه به عراق یا توركیا، سوریه و ئرانیش نه تی كورد له به دژی میلله ".نانم ژر پ ردی لهتی ئینسانی و كو ف و عیزه ره ن و نان، شه مه بۆ مای دنیا و ته. رشۆڕی و سه ژینی خویانه

... بردیـانین وه وك پكه شه جاركی دیكه... وه كرده نجه شكه س، چوار جاریان ئه: "ت د تۆفیق، تاھیر ده حمه رگی ئه مه ت به باره سه، كانم ئیمزا كـردووه فحه موو سه من ھه ئه: د، چۆنی؟ چییان ل پرسی؟ گوتی حمه كاك ئه: گوتم. كان دیوه وه د ھاتینه حمه كاك ئه ڵ گه لهر بــم گــه ، ئه بــۆم ســازكراوه دادگایــه ی كــه لــه یــه نده روه و په بــه. وه تــه بۆخــۆم خوندوومه. یه فحه ســه 15، ی ئیعدامكــه فحه ر ســه ھــهرنیگاری بـه ا بـارزانی و ھنـانی خهف ال مسـته مـه ك بـه كۆمـه: م بـه چـی كـراوی؟ گـوتی ھه موته: گوتم. چم رده یتان ده شه تم، به الییكه مه... وه یشـتۆته كان گه عسـییه به بـه و گوتوومـه رچی كردوومه عراق و گوتی ھه ت به رگوزاری ڕۆیترز، دانا ئادام ئیشمیت، و خیانه به خه

ره تـاھیر وه: وكی گوتی شه. رچوونی بوو ندی گیانده روبه د سه حمه و كاك ئه م مانگه شته ھه وه خوارد، ئه ده د ھیچی نه حمه دواتر كاك ئه القی دا سارد و عاددی ستم له بۆم ڕاخست، ده. كم بۆ ڕاخه جگایه. ش كم نایه ھیچ جگایه. وه چاك چاك بوومه یره مۆ سه ئه. دانیشه

85

له ركه و ده ئاخر ئه. پوكنی تۆ قسان ده وه هگوتم كاكه، ئ!! ژوورێ ، دنه وه بكه و كابرایانه ی له یه ركه و ده ماته، ئه: بوو، گوتی

ی پ ر ھنده ھه. زۆر خۆشه: القم بۆ درژ كرد و گوتی. وییه رم نه ، بن سه رم بده بن سه القت وه ر وایه گه ئه: گوتی. ڕا داخراوه رێ دهر سه رھنا و له ری ده بن سه القم له. ھات نگی نه كرد ھیچ دهرچی بانگم ھه. ھید بوو ما و شه نه ی ناسه كانی وك نان و ھه چوو، چاوه نهرمی تـه... ی زایینی بـوو1973ھاری به وه ئه... گریان كرد ستم به رز ده نگی به ده خۆم به ك به م دانا و ملم نا له گریان، یه كه تووه په

".ر ھات و چیان لكرد سه دیان برد و نازانم چی به حمه كاك ئه س پیـان خـۆش ژیانیـدا زۆر كـه ما، لـه نـه ج پاش به سی له رگی كه ھنابوو، پاش مه و ژنی نه نی مابۆوه به ڕه د تۆفیق چون به مهح ئه

و باسی ئه: "ت ك شمیدت ده ی دابوو، وه كه وته ڵ گه یی له میشه رگیری ھه د بیاری ھاوسه حمه م ئه ن، به دا بكه گه تی له بوو خزمایه :وتبوو و گوتی پراگ چاوی پیان كه كرد له ی ده و كچانه ئه

". مه كه ویستی وته ویش خۆشه ، ئه یه ویستم ھه ك خۆشه ڕاستیدا من یه له*

------------------------------------------------ رگراوه وه شتی رده یاسین سه. د نووسینی له )1973-1931(د تۆفیق حمه ژیان و تكۆشانی سیاسیی ئه: له یه ژیننامه کورته م ئه

86

م قۆناخی سھه

زیز یوسفی عهشھید

ئندامی ڕبری کۆنگرە دوو ران و می داگیرکـه سـته یان لـه کـه وه ته و بـۆ ڕزگـاریی نه دیان بۆ ئـازادیی لیـداوه ی که سانه و که بۆ ئه زیز یوسفی ناوکی ئاشنایه عه

ڵ گـه هسھنانی کۆمـاری کوردسـتاندا ل ره دوای ھه به ی که شۆڕشگانه تییه سایه و که کک بوو له زیز یه کاک عه. کان تکۆشاون دیکتاتۆرهحیزبـی نـدام بـوون لـه تاوانی ئه دا به ١٩٤٨ - ١٣٢٧سای ڤانی، له ھه می و گروپکی تر له دیق خاته نی بلوریان و سه ڕزان غه به

ســاڵ لــه ٢٥گشــتی ســ جــاری تــریش گیــراو و بــه دا، چــوار ســاڵ زینــدانی کــرا و دواتــر)ڕگــا(ی ی ڕۆژنامــه وه دیمــوکرات و بوکردنــه .ڕاگیرا ویدا ھله ی په ماه کانی بنه هزیندان

نی ڵ غـه گـه دیق، له د موسـه مـه وتنی دوکتـۆر محه ت کـه سـه ده الوژی شا و زاھیدی و له ی گه٢٨دوای کۆدیتای ، به١٩٥٣ - ١٣٣٢سای

و جھشـت کی تـر، مھابـادی به یـه ژمارهمین ڕاتبـی و د ئـه مه ، محه)ریف قادر شه(ب له ق ته ھید ھاشم حه می، شه دیق خاته بلوریان، سه ی بــه نــدامکی چــاالکی حیزبــی دیمــوکرات بــوو، درــژه ویش ئه ئــه الی قــادر ئاغــای چوارگــا کــه و لــه نای بــۆ گونــدی چوارگــا بــرد پــه

. کانی دا چاالکییه

87

ھاوکـاریی نی بلوریـان و بـه ڕز غـه یری و بـهنج دیق ئـه ھید سـه حمان قاسملوو، شه بدولره ھید دوکتۆر عه ڵ شه گه له ١٩٥٤ - ١٣٣٣سای ی کوردستان، ئۆڕگـانی حیزبـی دیمـوکراتی ی ڕۆژنامه وه ریکی چاپ و بوکردنه ی ئران خه ی دیموکراتی ئازربایجان و حیزبی توده فیرقه

ر عفـه و جه ی دیمـوکرات ئاشـکرا بـوو ی فیرقـه کۆک دا، چاپخانـه ی ئاـه١٥٣ی ڕه الپـه نی بلوریـان لـه نووسینی غـه به که کوردستان بوو . وه زیندانه نوێ یوسفی خرایه رله کران و سه ستگیر زیز یوسفی ده ی ئازربایجان و عه ری ڕۆژنامه رنووسه وسی سه قه

ھشـت و چـووهج ھۆی گوشاری پـۆلیس، مھابـادی به م به ئازادیان کرد، به ١٩٥٧ - ١٣٣٦و سای زینداندا ڕاگیرا ی س ساڵ له نزیکه ی بـارزانی لـه وه ڕانـه گه رلـه به. زرا مـه ج دا ره رشـیوی زانکـۆی کشـتوکای کـه شی ئه به ھاوکاریی دۆست و ئاشنایانی له وێ به تاران و له

ک بـۆ یـه ه ر گه سـه له" د تۆفیـق حمـه ئه"بـدو ئیسـحاقی زیز یوسـفی و عه دا، عـه١٩٥٨الوژی سـای ی گـه٢٣ بۆ عـراق، لـه ت سۆڤیه بچته کات که یدا ده ت په رفه زیز یوسفی ده عراق، عه ڵ له یسه ڕووخانی ڕژمی فه به. ن که یدا ده دواڕۆژی حیزبی دیموکرات ناکۆکی په

وه و ئومـده بـه. وانی بـۆ ڕاکشـت باشوری کوردستان بکات و ڕای ئـه ڤانی له ی ھه ی خۆی ئاراسته که ه قی گه باشوری کوردستان و دهرگی گـۆڕێ و بـه کانی ده رگه ورم به له. چت و ورم ده ره ، به وه شونییه ساواک به که وه ر له به بت، بخه ج سواری ئوتوبوس ده ره که له

لـه" بـانیش"پاسـگای لـه ربـازی باشـوری کوردسـتان بـت کـه ده ووه مھابـاد و لـه وه ناس بچتـه کی نه یه شوه پۆشت، تا به کوردیی ده وت قـوتی بـدات کـه یـه نـاو زاری و ده خاتـه ده که ی پرۆگرامه ه گه له په زیز به عه. یگرن ی ورم بۆ مھاباد ده تری جاده بیست کیلۆمه

نه که ڕیده به ووه له. ریی ورم اندارمهن بۆ ژ یبه ست ده و قۆبه وه ردننه وکی ده زار و ئه کۆن له مسته ری و به سه نه گه کان ده ژاندارمهــان کــه رھه نگ زالتــاش و ســه رھه تــاران و ســه ــوون، ده کی ســنه ردوو کــورد و خــه ھــه نگ عیســا پژم ئموری پشــکنینی و مــه کــرن بــه ب

.کان بدرکنت ن ڕاستییه که ناچاری ده نجه لدان و شکه نجام به رئه سه

ــه گــه له ١٩٦٣ - ١٣٤٢ســای ــان و جــه ڕزان غــه ڵ ب ــه نی بلوری ــادانی ل ــدانی قه لیل گ ــه زین ــه وه ســری تاران ــدانی ب ــۆ زین رازجان دوور بو خۆشیی گورچیلـه بینت و توشی نه لک ئازار ده بوونی ئاوی خاون و خۆراکی خراپ، گه وا و نه ھۆی خراپی ھه وێ به و له وه خرته ده

.بت دڵ ده

بـاری یشـتن بـه گه ھۆی پانه زینـدانی ئامـل بـه ن و لـه کـه ی ده"ئامـل"ی زینـدانی وانـه ڕه وه رازجانه زیندانی به له ١٩٦٧ - ١٣٤٦سای ١٦ی ڕۆژی که شـکاته یشـتن بـه بۆ پاگه. کات رپرسانی زیندان ده به ی، شکات له کانی بۆ براکه که کردنی نامه نه وانه ندروستیی و ڕه تهکـات ی بـۆ ده کـدا ئامـاژه یه نامه ک بۆخۆی لـه وه. وت ربازیی بکه دادیاری سه چاوی به ساری که نه یبه ده وه ئامله له ١٩٧٢ / ١٣٥١/ ٢/

کـاک دا بۆ یه و نامه کانی له ی بۆ زیندان دیتنه وه ڕانه ن بۆ ساری و دوای گه یبه ده وه تره ژورکی چوار مه ی دوو کاتژمر له و دیداره بۆ ئهبـۆ وه و ئـه ڕاگیـراوه وه رکـه ن براده الیـه لـه سـاه ٣٧ی نزیکـه یه و نامه ئه. وه ک بمنته رییه وه ک بیره وه که نووست عوسمانی برای ده

ی داوم که که نامه م که هک م ده ویسته و برا خۆشه دڵ سوپاسی ئه ی، پبه وه بوکردنه رله به. ران رچاوی خونه به وته که ده م جاره که یه . وه مه بوی بکه

88

تی حکوومـه که ١٩٧٧ - ١٣٥٦ سای و تاران سری قه زیندانی وه گواسته وه ئامله له زیزی عه کاک دواتر" ساواک" شا واگریی ھه زگای ده بـت ریان نونـه کـه دا) جیھـانیی لبـووردنی ڕکخـراوی( رناشـناڵ ئینته منسـتی ئه بـه ئیزنـی شـا چوو، ده ڕووخان و ئاۆزیی و ره به شا . نییه سیاسی زیندانیی ئراندا له :یاند گه ڕایده پشتر که کاتکدابوو له وه ئه ن، بکه کان سیاسییه زیندانه ردانی سه زینـدان لـه زیز عـه کـاک ئـازادبوونی رلـه به نـدک ھه و ن بکه سر قه زیندانی ردانی سه رناشناڵ ئینته منستی ئه رانی نونه که ی وه رله به زینــدان، بــۆ وانره ھــه و ئــه چــوونی رلــه به. کــرد زینــدانی ردانی ســه یوســفی زیز عــه ڵ گــه له کــردن وتــووژ بــۆ بلژیکــی وانرکی ھــه و خۆبپارزـت بلژیکـی وانری ھـه بـۆ انزینـد نـاو کانی ڕاسـتییه و نجه شـکه درکانـدنی لـه کـه وسـت زیزیان عه له زیندان رپرسانی به

:ت ده زیز عه کاک م به ھنت، نه دا زمان به شتک سـابیی قه نیشـتمان و ک خـه منـانی شـتانه خۆتان، یی زه به ب موو ھه به ئوه کاتک ن؟ ناکه نجه شکه کان زیندانییه ئوه ر گه مه( - میـدا وه لـه یوسفی. دایه ترسیی مه له وت ئابرووی ئاخر: ت ده پی زیندان رپرسی به.) بترسن بوونی ئاشکرا له قتانه حه ن، که ده :ت ده باتکاران، خـه کان، زیندانییـه وتـی یـان ڕگـران، درۆزنـان، زامـان، سـازان، زیندان وتی ؟ ئمه وتی یان تۆ وتی وت؟ کام( - نیشـتمانی بـۆ ئمـه. جیـاوازن وه پکـه ئاسـمان تـا وه وییه زه له. یه ھه وه پکه جیاوازییان ئوه و ئمه وتی ، ڕزان به تکشان؟ حمه زه

مژتنـی و پتـر مژینـی پتـر، دۆشـینی بـۆ نیا تـه تـان دیلکراوه نیشـتمانه و ئـه ئوه م به ناترسین، رگ مه و زیندان و نجه شکه له خۆمان ئـوه ڕاسـتینی نیشتمانی! ن که ڕاده نیشتمانه و له ن، بکه بچوک کی ترسییه مه به ست ھه که ڕۆژک ر ھه. وت ده و ئه رونی ده ی شیره پتری

.)ن به ده خۆتان ڵ گه له کانتاندا گبه ھه و گیرفان له کانی ســامناکه تاوانــه موو ھــه دا بلژیکــی وانری ھــه ر رامبــه به لــه و ئــه بوو، نــه ســودی م بــه لکــرد، یان شــه ره ھه زینــدان رپرســانی به

.کرد ئاشکرا شای کانی زیندانه

: م کــه یه کتبــی. فارســی زمــانی ر ســه وه رگایــه وه وه ئینگلیزییــه زمــانی لــه ناوانــه و بــه کتبــی دوو زیندانــدا لــه یوســفی زیز عــه کــاک و کـردووه چـاپی زینـدان لـه ئـازادبوونی دوای بـه ١٩٥٧ - ١٣٣٦ سـای کـه ڤیگـدورڤوا. ف نووسـینی لـه) مدرسه معلم یک یادداشتھای(

. کردووه چاپ بۆی" ڕۆژ" روز ی چاپخانه ،١٩٦٨ - ١٣٤٧ سای که یفریمۆڤ یڤۆن نووسینی له) کف سرزمین: (م دووه کتبی لـه وه دـه خۆشـیی نه ھـۆی بـه رناشـناڵ ئینته منسـتی ئه داوای ر سـه له زینـدانیی سـاڵ ١٩ ی نزیکـه دوای یوسـفی زیز عه کاک نجام رئه سه

شادا کانی زیندانه له خۆی ژیانی سای ٢٥ م رجه سه که ناوبراو. مھاباد وه ڕایه گه و ئازادکرا زیندان له ١٩٧٧ - ١٣٥٦ سای پاییزی

89

ڕبخات، بـه کوردسـتاندا لـه الوان ھمنـی و ئـارام کی یـه وه بزووتنه دا ویـده ھه خۆ و ناڕاسـته ی شـوه بـه ئـازادبوونی دوای ربردبوو، سه به . کرد دوایی کۆچی تاران له دڵ خۆشیی نه به) ١٩٧٨ / ٦ / ٥( ١٣٥٧ / ٣ / ١٥ ڕۆژی و دا پنه ودای مه رگ مه م به

ی ئــاپۆره ناو لــه زیزیان عــه کــاک رمی تــه ئرانیــی، و کــورد باتگی خــه و ر نووســه و ھــاوڕێ و دۆســت ک کۆمــه ١٩٧٨ / ٦ / ٦ ڕۆژی لـه پشـوازییان و" نـدی که لیک مـه" و میانـدواو چوونـه ی کـه رمه ته وپیری ره بـه وه مھابـاده لـه س کـه زاران ھه. مھاباد وه ڕانده گه کدا خه زیز عـه کـاک رمی تـه خاکسـپاردنی به. سپارد خاکیان به مھاباد گۆڕستانی له ١٩٧٨ / ٦ / ٧ ڕۆژی ی، وه یشتنه گه دوای و کرد ی که رمه ته بـۆ وه دوریخسـتبووه شا تی حکومه دا مه رده سه و له که شیرازی مکارمی تو ئایه شداریی به و مھاباد کی خه زۆری کی یه ژماره شداریی به به

ــاد، ــه مھاب ــوه ب ــارام کی یه ش ــه ئ ــتا. چوو ڕوه ب ــخ مامۆس ــنی دینــی عیزه ش ــه حوس ــۆلیس و دادا لقینی ت ــاواک و پ ــر س ــه ڕگ لــه بوون ن وتی مزگـه ی وشـه حه لـه کـه نیـزام ید سه قای خانه له مینیی ماته ڕۆژ س دوای ١٩٧٨ / ٦ / ١٠ ڕۆژی م به دا، که سمه ڕوڕه بردنی ڕوه به قامی شـه بـه بـوو، شـان ر سـه له زیزیان عـه کـاک ی ونـه و گـوڵ تاجـه نـد چه کـه ئـارام خۆپشـاندانکی به ک خه ، بوو ئاغای باس ھه

وتـارکی گـادانی لیل جـه کـاک. وه کۆبوینـه زیز عه کاک گکۆی وری ده له. ڕێ وتینه که مھاباد گۆڕستانی واته" زان گومبه" و ره به شاپووردا . کرد ش پشکه زیز عه کاک کانی رھاته سه به و ژیان ر سه له کـورد یـان کوردسـتان یـان" ،"کوردسـتان بـژی -کـورد بـژی" ،" شـا ر بـه رگ مـه" دروشـمی بـه ریی ماوه جـه خۆپشاندانی م که یه دا ڕۆژه و له. وه گرتـه ربایجـانی ئازه و کوردسـتان تری کانی شـاره و سـنه و ورمـ شاری دواتر و دا ریھه سه مھاباد گۆرستانی له" شا بمرێ" و" مان نه

ــاد ھاتنــه ده وه ده غــه نه و میانــدواو و ورمــ لــه وه تورکانــه و کــورد تی کیــه یه نــاوی بــه تــورک ک یــه ژماره ینی ھــه ڕۆژانــی دوای و مھاب .کرد ده مھابادیان کی خه کانی خۆپشاندانه شداریی به ، ینی ھه نوژی واوبوونی ته

90

بباسی عه بیب الله رگورد حه سهشھید ئندامی ڕبری کۆنگرەی چوار

النی ئـران دا رینی گه کاتی راپه و له ئه.ھاباد بوو کی مه رانی ئازادیخوازی کوردی خه فسه ئه کک له بباسی یه عه بیب الله رگورد حه سهپـاش . تکۆشـان سـتی کـرد بـه نگرکی چـاالک ده ک الیـه نـدیی گـرت و وه ڵ حیزبـی دمـوکرات پوه گه وێ له ر له ھه. کرد تی ده خزمه له .رچاوی یاری کرد خشکی به ھاباد دا نه دانان بۆ گرتنی پادگانی مه رنامه به ھاباد و له مه وه رایه وتنی شؤڕش گه رکه سه ک ر جـ یـه ھـه ڕیش دا لـه کانی شـه ره بـه کـرد و لـه رگه یانـدنی پشـمه پگه ی بـه وره تی گه دا خزمه ١٣٥٨ی سای ڕی س مانگه شه له

ی کـۆنگره کی کوردستان و له نی خه ندامانی حیزب و کۆمه ویستی ئه خۆشه بوو به بۆیه. ت و فیداکاری بوو ی خزمه ا، ئامادهپویست ب .بژرا ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ئه می حیزب دا به چواره

فتا خـه دۆژمـن زۆری لـ ده. ھاباد مـه ی کوردستان لهرپرسی شوورای نیزامیی حیزبی دموکرات به بباسی بوو به رگورد عه سه دوای کۆنگره

.رێ نوی به ی بتوانی له وه پیالنگران دا بوو بۆ ئه له میشه و ھه

رگورد و عـامیلی گۆیـا دۆسـتی سـه کی ورم کـه پاسدارکی خه ١٣٥٩رمانانی ی خه٣١رۆژی . ری پ برد فه نجام کۆماری ئیسالمی زه ره سهرگورد سـه. ن کـه رگورد ده وتنی سـه شـوورای نیزامـی و داوای چاوپکـه چنـه ده ڵ پاسـدارکی دیکـه گـه نو رژیم دابوو له و له نفووزیی ئه

پـاش . رگـورد ژووری ده درێ بچتـه ڕگـای ده وه ککی ئوتوماتیکه چه دا و کابرا به ی خۆی ده که ه"ھاوکار"ناو به وتن به ی چاوپکه ئیجازه بی له د چه حمه روان ئه ناوی سه رگورد و ھاوکارکی به ج سه سبه کا و ده کانی ده رگورد و ھاوکاره سه سژ له ناوبراو ده هقیق ند ده چه

91

)١.(ڕێ په رده کوژێ و ده ده

ئاکامی له. ون که دوایان ده کانیش وه رگه ن و پشمه که ھاباد ڕا ده و پادگانی مه ره ر دوو پاسدار به ھه لیاته مه و عه نچامی ئه پاش ئهبباسـی رگورد عه رگی سـه مـه. ھاباد پادگانی مه نته یه گه سی خۆی ده م تاوانباری ئه به. کان دا پاسدارک دوکۆژررێ رگه ی پشمه قه ته

تی یانـه در و خه غـه ی پـ لـه نـده روه ر په سـه ی خسـته دکی دیکـه نه کی کوردسـتان دانـا و سـه نی خـه ر دی کۆمه سه داخکی گرانی له .ری ئاخوندی روه تی رژیمی تیرۆریست په تایبه تدارانی ئران و به سه ده

------------------------ ی وه سـزای کـرده یـان بـه و تاوانباره نـو شـاری ورمـ ئـه لی ئـران لـه موجاھیـدینی گـه ١٣٦١گـوترێ سـای بـ ب ت مژوو ده قیقه بۆ حه

.یاند ی خۆی گه تکارانه یانه خه تکۆشان ده نیو سه رچاوه سه

ژار کاک ھه: ناسراو به ر د جاویدفه حمه روان ئه سه یند ناوه ی تهیمۆک یندام ئه

ھاباد مه: کی خه ١٩٥١ قونقه: دایکبووی له

١٩٨١/ ١٢/ ١٢ : ھیدبوون شه کاتی

92

ڵ نده که: ھیدبوون شه شونی الچین: گکۆ شونی رگیری ده: ھیدبوون شه تی چۆنیه

ندی ناوه ی کۆمیته ندامی ئه رگرتنــی وه تــا. بــووه دایــک لــه دا ھاباد مــه شــارورانی ی ناوچــه ی قونقــه ئــاوایی لــه ١٩٥١ ســای د، ممــه محه کــوڕی ر جاویدفــه د حمــه ئه

زانکـۆی ی وره ده کردنـی واو تـه پـاش. رگیـرا وه تـاران ریی فسـه ئه زانکـۆی لـه پاشـان و ، خونـدووه رسی ده ھاباد مه له یی ئاماده دیپۆمی .بوو جگیر دا ش رته ئه ریزی له لھاتوو رکی فسه ئه ک وه ری فسه ئه

گیرسانی ھه پاش ١٩٧٩ یسا ه ک وه کورددا لی گه ر سه به پاو داسه ڕی شهسـۆزی کی یه ڕۆـو ھاتـه لـه گه م ئـه دکۆشـه ریـزی نرانی ت و ئـه ری رمانـده فه جگـری بـه ژاری ھـه کـاک وا پشـه ھـزی کردنـی توانـاتر به بۆ حیزب سیاسی ری فته ده کوردستان، دموکراتی حیزبی بـه کـه ھاباد مـه شارسـتانی بـه ر سـه رمـان ده ئـاوایی لــــه دا ک یه وه کۆبونه له ١٩٨٠/ ١٠/ ٢١ واته دواتر رۆژ ند چه. کرد دیاری ھزه ژار ھـه ھات،کـاک پـک سیاسـی ری فته ده رانی نونه ھابادو مه شارستانی ی کۆمیــــته واو پشه ھزی ی رگه پشمه رانی رمانده فه شداریی به .کرا ل رمی گه پشوازی کــراکه دیاری وا پشه ھزی ری رمانده فه به

تی یئـه ھه نـدامی ئه و وا پشـــــــــه ھـزی ری رمانـده فه ک وه مانـگ نـد چه و سـاک له زیاتر دا نه ودای مه رگ مه وه داخه به ند رچه ھه و رکخسـتن لـه ری وکاریگـه گرینـگ ڕۆکـی دا یـه ماوه و لـه ر ھـه م بدا،به کانی ته خزمه به درژه ھاباد مه شارستانی ی کۆمیته ئیجرایی

.گا ھاباددا مه ی ناوچه کانی رگه پشمه کارلھاتوویی ی پله ی وه رزکردنه به

ــدامی ئه بــه دا کوردســتان دمــوکراتی حیزبــی می پنجــه ی کــۆنگره لــه ژار ھــه کــاک ١٩٨١/ ١٢/ ٩ ڕۆژی ـــته ن ــزب نــدیی ناوه ی کۆمیـ حی .بژردرا ھه

وادا پشـه ھید شـه ھـزی ریی رمانـده فه پۆسـتی لـه وه مانـه و نـدی ناوه ی کۆمیتـه تیی ندامـه ئه بـه بژرانی ھه دوای ڕۆژ دوو ژار ھه کاک ھــزی و بانــه شارســتانی ی کۆمیتـه بــــه تیــدان یارمه بــۆ وا پشـه ھــزی کانی رگه پشــمه لــه ک یـه ژماره ڵ گــه له کــه درا پــ تی ئمووریـه مه ی ناوچـه بچتـه رژیم کانی ھزه ربوی به الماری په و ھرش ر به وتبووه که توندی به یان که ناوچه که بانه وکاتی ئه وردیی ھیدانی شه

ھاباد مــه ی ناوچــه و ره بــه را کــۆنگره شــونی لــه تــه ئموورییه مه و ئــه بردنی ڕوه بــه بــۆ کــردن خۆئامــاده ســتی به مه بــه ژار ھــه کــاک. بانــه ر سـه لـه کرابـوون، ھید شـه بـوو رۆژ وت حـه کـه ھاوڕیـانی و سـازواری یۆسـف کاک لـه ئـاوایی مـاڵ بۆ ١٩٨١/ ١٢/ ١٢ ڕۆژی. وه ڕایه گه بـۆ ژار ھـه کـاک ، وه کۆبونـه ک به شـه گورسـتانی لـه وه شـارورانه کانی گونـده ی زۆربـه لـه زۆر رکی ماوه دارژراو،جه دا پش له ی رنامه به ئیران ئیسالمی کۆمـاری رژیمی ڕوخانی دروشمی ر سه له کوردستان دموکراتی حیزبی بریاری وتۆدا ئه کی یه وه کۆبونه له جار م که یه

93

.بوو وڕوو ره به شداران به رمی گه پشوازی ڵ گه ده دا مه رده سه و له بریاره و ئه. یاند ڕاگه

ی مانانــه قاره لیاتکـــــی مه عه لــه ، رگه پشــمه و ڕــژیم کــانی ھزه چوونی تکھــه شــونی و بانــه ی ناوچــه بــۆ ژار ھــه کــاک یشــتنی گه بــه

ی کشه پاشه کاتی له م به. کردن یــان کشه پاشه به ناچار شکاندو تک ڕژیمیان کانی ھزه دا، وردی ھیدانی شه ھزی ڵ گه له ش ھاوبه و وت کـه لـدان لـه میشـه ھه بـۆ دـی و ئـازادی دوژمنـانی ی گولله ر به وته ژارکه ھه کاک ١٩٨١/ ١٢/ ١٢ ڕۆژی دا تاران کرگیراوانی به .خواست ی که حیزبه و ران نگه وھاوسه له ئاوایی ماڵ

. سـپردرا ئه کوردسـتان پاکـــــی خـاکی به الچین ئاوایی گۆڕستانی له دا کانی ویسته خۆشه ی ژاره په و م خه نو له ١٩٨١/ ١٢/ ١٥ ڕۆژی .ب ڕبوار پ کانی ئاواته به یشتن گه ڕگای و پاکی گیانی له سو زاران ھه

ھرامی بدو به ھید عه شه یند ناوه ی تهیمۆک یندام ئه

لــه ١٣٢٩ســای ھرامی کــه بــدو بــه ھید عه شــه.ورامان بــوو ی ھــه ناســی ناوچــه باتگری مانــدوویی نه ھرامی خــه بــدو بــه ھــاورێ عه

رگرتنـی واو کردبوو و پاش وه و کرماشان ته کانی پاوه شاره دایک ببوو، خوندنی له له ی پاوه ناوچه تکش دا له حمه کی زه یه ماه بنهتی دا دژی رژیمی پاشـایه النی ئران به ڕینی گه راپه له. زرا دامه رزیی شاری پاوه شاوه ی که یانه له ١٣٥٧ی کشت و کای،سای دیپۆم

یاندنی تکۆشانی بۆ راگه ھاباد دا که شاری مه مین میتینگی حیزبی دموکراتی کوردستانی ئران له که یه شدار بوو و له به چاالکانه

94

.نووسی حیزبی دموکرات گرێ درا ڵ چاره گه نووسی له چاره وه و کاته له. شدار بوو رپا کرا، به کرای حیزب بهئاش

وڵ دان ھـه بات و بـه کانی ڕگا خـه ند و کۆسپه که زا بوون له شاره خت و دژوار دا به ی پنج ساڵ تکۆشانی سه ماوه ھرامی له ھاوری به

١٣٦٠زی رماوه ی سـه١٥م دا پنجـهی کـۆنگره لـه. شـاوه رکی لوه ربـه بـوو بـه وه ندامکی ساکاره ئه تکۆشان له خت کردنی ڕگای بۆ تهنـدانی ی ڕبه٢. وه بژرایـه نۆێ ھه رله میش دا سه شه ی شه کۆنگره بژژدرا و له ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ئه به ١٩٨١ی دیسامبری ٦

جنـووبی رسـتیی کاروبـاری حیزبـی لـه رپه بـۆ سه نـدی ئـاژوان کـه نـدامی ناوه ئه م بـه شـه ی شه پـاش کـۆنگره ١٩٨٤ی ی ژانویه٢٢ - ١٣٦٢ .بژردرا زرا بوو، ھه کوردستان دامه

م کی کـه فیـداکاری یـه تی و رشـانی دا ئازایـه کانی سه رکـه بردنی ئه روه تی و به رپرسایه قبووڵ کردنی به ھرامی له بدو به ھاورێ عه

نرخی کی بـه یـه ژیـاو نموونه کان ده رگه ک پشـمه کـان و وه رگه ڵ پشـمه گـه لـه کی بـوو کـه رکی خـه ربـه. دا خـۆی نیشـان ده ی لـه ونه کـه وه کرد و له ده وه کراتهتیی حیزبی دمو ندامه ئه شانازیی به. ی بوو که له گی گه مه ئه ی به ی و رۆه که و ئاشقی حیزبه ئه. خالق بوو ئه

.کرد رزی و شانازی ده ربه سه ستی به تی ھه یه که له ی گیانفیدای ڕگای رزگاریی گه رگه پشمه ی ٢٨رۆژی م و راست له وته م و حه شه کانی شه نوان کۆنگره له ندی که ی ناوه ندامکی چاالکی کۆمیته و ئه ره و تکۆشه ئه وه داخه به

ھید ندی شـه ی ناوه ندامی کۆمیته ئه ی به ی دوو باره وه بژرانه چوار مانگ دوای ھه متر له که دا واته )١٩٨٤ی مای ١٨( ١٣٦٣ری مه بانه بوو

95

چرچه: ناسراو به میرزا مین بارام د ئه ممه محه انی به یزھ یی رمانده فه

ھاباد مه: کی خه ١٩٥٧ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٨٤/ ٧/ ٣٠ : ھیدبوون شه کاتی شاروران: ھیدبوون شه شونی : ... گکۆ شونی رگیری ده: ھیدبوون شه تی چۆنیه

یان به ھزی یی رمانده فه

مین وپنجـه بیسـت ١٣٨٨ ری پووشـپه ی١٢ رۆژی دا ھاورکـانی و مـان قاره کی یـه رمانده فه ھیدبوونی شـه و وره گـه کی یه ماسـه حه ری وه بیـره امـین محمـد بـوونی ھید شـه ھابادو مـه ی ناوچه له شاروران، شتی ده له کوردستان دیموکراتی حیزبی کانی رگه پشمه ی ماسه حه سایادی

. تی ھاوریانیه له س که ٢٤ و یان به ھزی جی وه به ری رمانده فه) چرچه( میرزا بارام ی رگه پیشـمه ھـزی کانی یـه تی مانـه قاره و فیـداکاری لـه پـ ڕه رووپـه لـه کک یه ی وه بیرھنانه وه ک الیه له وه خواره ی دره ند چه م ئه

ڕوو بـه روو لـه نیشـتمان، لـه نگاری ره بـه لـه داسـتانک کردنی تۆمار وای کوردستان کانی رۆه له دیکه پۆلکی دا و له که کوردستانه وه شــه دیکه کی الیــه لــه کــرد یان کــه وته ریی وه ختــه به و رزی ربه ســه ختی بــه گیانیــان کــورد دژی و ر کــه داگیــر ســپای ڵ گــه لــه وه بوونــه

.کوردستان ی رگه پیشمه ھزی کانی ھیده شه ره رمانده فه له کک یه تیی مانه قاره و یاد له وه یادکردنه بۆ تکه رفه ده

96

کانی رگه پشـمه دا رۆژه و لـه. مھاباد ی ناوچه شارورانی شتی ده شون یانی، به ری به ره به کات) ١٣٦٣ ری پوشپه ی٢٢( ر وبه مه له ساڵ ٢٥

کـانی ھزه لـه لـدان ربـه زه بـۆ کوردسـتان دیمـوکراتی الوانـی تیی کیـه یه کانی رگه پشـمه لـه ک یـه ژماره و وا پیشه ھزی و یان به ھزی دا ر نگه سـه لـه کان رگه پشـمه. ن بـده رـژیم لـه ر کاریگـه بری زه بار له تی رفه ده له تا بوون جگیر کانیان کراوه دیاری شونه له رژیم

بـۆ کوتـه دـه راگرتبـوون، ئـاواتی لـه پـ دـی کوتـه دـه کرابـوون، پس حـه دا سـنگ لـه موو ھـه کان ناسه ھه بوون، ڕوان چاوه موو ھه .دوژمن له لدان ربه زه بۆ وتن، رکه سه

ــۆر ــه خ ــه ره ب ــه ره ب ــاو ده ڵ ھ ــا کش ــین و گرم ــتی ده ت ــارورانی ش ــوو، ش ــاران داگرتب ــه جوتی ــاری ریکی خــه موو ھ ــان ک ــوون، خۆی ــزه ب ھ لـه روا ھـه نگ، تفـه ی الپیتکـه په ر سـه له قامکی رگه پشمه. کرد ده چۆیان ھاتوو دا مھاباد ورم رگای به ولۆق تاق کان سته ره په کۆنه .زنن بته رژیم کانی ومۆگه نیزامی ستوونی ت رفه ده م که یه له که دابوون ڕوانی چاوه

ھزکـی بـه وان لـه لـدان بر زه بۆ بۆیه ر ھه کرد دا یه ناوچه و له کان رگه پشمه بوونی به ست ھه رژیم رۆژه و ئه یانی به ی١٠ کاتژمر

و کـرد ده خونـاوی ڕکی شـه له عبیریان ته کان نیشانه موو ھه. کرد پ ست ده خۆی ھرش وه که الیه موو ھه له وه رداخه په و پۆشته و زۆر لـه پـ مـژووی و بخـوقن دیکـه کـی یه ماسـه حه ویسـت ده کوردسـتانی ی رگه پشـمه لـه ستی ره په کۆنه ھزی رداخیی په و پۆشته و زۆری

.کا ده ندتر مه وه ده کورد ی وه ته نه خوقنی ماسه حه و فیداکاری دیکـه ختی سـه کی یـه تاقیکـاری ڕووی رووبـه بـوا ن خـاوه و ئازا و لھاتوو ری رمانده فه دا ش یه خوناوی و خت سه یه کانی ره ربه به م له

و فیـداکاری بـه و وه لمنته بسـه کوردسـتان کانی رزه بـه ئامانجـه بـه قـووی بوای و تی ئازایه و لھاتووی ش جاره م ئه بوو وه ئه. بۆوه .دابدا ر المارده په دوژمنی به چۆک دا ش ڕه شه م له ی لزانانه ریی رمانده فه و گیانبازی

ی دیکـه کانی شـونه بـاقی ک وه شارورانیش له توانیان کوردستان کانی رگه پیشمه رۆه نیشتمان، رانی پارزه کرا ده ڕوان چاوه ک وه ر ھه

و ماسـه حه لـه دیکـه زینـی رکی رووپـه شـنه چه م به و بشکنن تک ئیسالمی کۆماری رژیمی ئازادیی دژه و کورد دژه ھزی کوردستان ر راسـه سه مـژووی ر سـه نـه بخه کـورد یی وه تـه نه ری روه سـه و ئـازادی لـه رنگاری بـه نیشـتمان پاراسـتنی پنـاو لـه گیانبازی و فیداکاری

ھــزه کی یــه دوای بــه ھرشــی ٥ شــکانی بــه کــه دا یــه وره گه ماســه حه و لــه. پــارز کوردســتان ی رگه پشــمه ھــزی فیــداکاریی و ماســه حه دیموکرات ی رگه پشمه و کورد ی رۆه ٢٥ ھات، کۆتایی کان ره ده المار په ھزه له س که ٨٠ ی نزیکه کوژرانی و رژیم کانی ره المارده په و زرینـه ڕه الپـه م ئـه کردنـی تۆمـار ونی ھـه بوونه کران ده دی به میرزاش بارام ی چرچه مان قاره و ج وه به ری رمانده فه نویاندا له که .ببێ پ کوردستانیان ریی روه سه و نیشتمان و خاک له یان رگری به شانازیی تا خشی، به گیانیان واته رمایه سه زنترین مه

97

): چرچه(مین بارام میرزا ده مه حه

و تی ینـه مه ئـازارو ڵ گـه له وه یـه منـدای له ر ھـه کـورد منـدانی ی زۆربه ک وه. بووه دایک له ھاباد مه شاری له تاوی ھه ی ١٣٣٦ سای ی کـه وته کانی یـه راسـتی لـه زیـاتر بـووه زیـاتر ی وه کردنـه بیـر توانـایی و بـووه تر وره گـه تا و بووه ئاشنا ی که نیشتمانه کانی ئاواته

بـه ی درـژه دیپـۆم ی پلـه رگرتنـی وه تـا و بـرێ ده خونـدن کانی قۆناغـه ئازایانـه زۆر ، قوتابخانه چته ده ی وه ئه دوای و ئه. یشتووه گه یشـتوو پگه تـازه الوکـی کـه ویش ئـه تی، پاشـایه رژیمی دژی له ئران النی گه زنی مه شۆڕشی کردنی پ ست ده ڵ گه له. داوه خوندن

ھرشـی و دیمـوکرات حیزبی ئاشکرای تکۆشانی ستپکرانی ده ڵ گه له. وه یه سیاسی کاری پانی گۆڕه نایه پی بوو، وریا و ست ھه ر سه له و سـتی ره په کۆنـه ی وه بوونـه نگار ره بـه بـۆ پویسـته و ی تگـه ھـزرو میـرزا بـارام ی چرچـه کان، یشـتووه گه ت سـه ده به ئاخونده نیزامی

.ئیسالمی رژیمی ڕی شه کانی ره به بکاته روو و گرێ ھه ک چه پویسته کوردستان کانی یه ندی وه رژه به و وت سکه ده له رگری به

٢٠١٠ ی چوکه برایم

98

رۆخییان دیق فه سهھید شه ندی ی ناوه جگری کۆمیته

ھشتا تکۆشانی ئاشکرای حیزبی دمـوکراتی ١٣٥٧قز، سای ی سه تکشانی ناوچه حمه نرخی زه ی به رۆخییان، رۆه دیق فه ھاوری سه .تیی پ درا ندامه گرت و شانازیی ئه وه حیزبه ندیی به پوه ندرا بوو، که یه گه کوردستانی ئران رانه

ڕی شــه لــه و ســاه قز و پــاییزی ئــه ی شارســتانی ســه نــدامی کۆمیتــه ئه بــوو بــه ١٣٥٨پــاش ئاشــکرا بــوونی تکۆشــانی حیــزب، ســای

تی ئیجرایی یئه ندامی ھه ئه بوو به ١٣٥٩سای . توندی بریندار بوو ریوان دا به مه –قز ر ڕگای سه سه کان له رگه ی پشمه مانانه رهقالی کـورد دا کانی گـه کانی حیـزب و ئامانجـه ته سیاسـه دیفـاع لـه خشـکی گرنگـی لـه دا نه یه تازه و پۆسته قز و له شارستانی سه کۆمیته

١٩٨٤ی ی ژانویـه٢٢ - ١٣٦٢نـدانی ڕبه ی2م شه شه کۆنگره وشار و له ی شارستانی ھه رپرسی کۆمیته به کرا به ١٣٦٢سای . اری کردی .بژردرا ندی ھه ی ناوه ندامی جگری کۆمیته ئه دا به

بـۆ ـه فرادی کۆمه ھرشـی ئـه لـه) ١٩٨٥ی مارسـی ٢٠( ١٣٦٤ورۆزی ژنی نـه یانی رۆژی جـه بـه ره رۆخییان به دیق فه ھاورێ سه وه داخه به .ھید بوو جنووبی کوردستان شه ندی ئاژوان له کانی ناوه ر بنکه سه

نـدی قورسـتریش بایـه ر چه رکی حیزبـی ھـه بردنی ئـه روه بـه مان و دسـۆز بـوو کـه ر و قاره رۆخییان کادرکی تکۆشه دیق فه ھاوری سهسـت چـوونی ده ک لـه رۆخییان وه دیق فـه ھید بوونی سه شه. بوو کانی شلگیرتر ده رکه نجامی ئه ر ئه سه رۆژ له و رۆژ به. کرد ده ماندووی نه

ساته و کاره ئه. وه کی کوردستانه نی خه رانی و کۆمه نگه نو دی ھاوسه ی خسته ژاره م و په رکی حیزبی دموکرات غه موو تکۆشه ھه له کوو کانی کۆماری ئیسالمیی دا، به کداره چه ڵ ھزه گه له وه نگار بوونه به له دیق نه کاک سه زن بوو که دته وه شه و باره له

99

.ھید بوو ستی رکخراوکی ئۆپۆزیسیونی کورد شه ده کانی حیزب دا و به ر بنکه بۆ سه ه الماری کۆمه په

اریلی ریم عه رگورد كه سهشھید یند ناوه ی تهیكوم یندام ئه

عمبار: کی خه ١٩٤١ عمبار: دایکبووی له

١٩٨٥/ ٦/ ٣٠ : ھیدبوون شه کاتی ناوە: ھیدبوون شه شونی بان. ناوە: گکۆ شونی دەرگیری: ھیدبوون شه تی چۆنیه

ندی ناوه ی كومیته ندامی ئه

ماندم چه پشتت ھنا وای ھه و ھات ك یه ری په كوستانا چیای ردی به دی له

دانا ئامز له گوردی جیھان كه كوه و شت ده رچی ھه رزی له وتی ھانا ھانای ستی ده شكاندت بۆ دونیا زومت سی ده بشك بی ره نا لـ تات می خه قورسی باری پشتم ماندت چه روحمی ب به بۆ

100

ش به ب

ــانگی ی١٠ لــه ــدامی ئه, لیار عــه ریمی كــه رگورد ســه, ١٩٨٥ ڕی پووشــپه م حیزبــی ی رگه پشــمه كۆمیســیۆنی جگــری و نــدی ناوه ی كومیتــه ن

ی رگه پشـمه ٣ ڵ گه له, بانه ی ناوچه له ئیسالمی كۆماری تكاری جینایه شكری له دژی به دا مانانه قاره ڕكی شه له, کوردستان دموكراتی ریمی كـه رگورد سـه. بـوون ھید شـه, یی شـخه مزه ھـه و پیرۆتـی مـام سـلمان, ) قزی سـه بوو ئـه( برا كاكـه كر بووبـه ئه كـانی ناوه به, دا دیكه كــۆلیژی, و ئــه. كــرد ده تی خزمــه ئرانــدا شــی رته ئه لــه, كوردســتان دمــوكراتی حیزبــی رانی تكۆشــه رــزی بتــه ی وه لــه ر بــه, لیار عــه دا ئینگلیســی و تــوركی, فارســی كانی زمانــه لـه واوی تــه زایی شــاره. رگرتبــوو وه سیاسیشــی حوقـووقی لیسانســی و كردبــوو واو تــه ریی فسـه ئه ت سیاسـه وی تكـه وه كۆنـه لـه, ی كـه ماه بنه رچی گـه ئه. ھـاتبۆوه م دووھـه ری فـه نه شـدا رته ئه لـه ئینگلیـزی زمانی كۆلیژی له و بوو ھه

رگورد سـه م بـه, بوو ھـه وه كوردسـتانه دموكراتی حیزبی به ندییان پوه, دا تی شایه رژیمی می رده سه له كی برایه و مام ت نانه ته و بوون لـه وه یـه ینی خومه ن الیـه له جیھـاد رمانی فه رچوونی ده دوای به. وه یه سیاسی تكۆشانی نو چووه نه تی شایه رژیمی رووخانی تا لیار عه شـی رته ئه, لیار عـه ریمی كـه رگورد سـه, ینی خومـه رژیمی دژی كوردستان كی خه ی كدارانه چه نگاریی ره به ستپكردنی ده و كورد لی گه دژی دیی ھنانـه پنـاوی لـه و دمـوكرات حیزبـی ریـزی لـه, ھیدبوونی شـه رۆژی تـا و وه كوردسـتانه كانی رگه پشـمه ریـزی ھاته و ھشت ج به

.كرد باتی خه, كورددا لی گه كانی پیرۆزه ئامانجه دمـوكراتی حیزبـی بـه قووی بوای ی بۆنه به ھا روه ھه و دا ری رمانده فه و نیزامی كاری له یی شاوه لوه و پسپۆری ر به له, لیار عه رگورد سه

م ئــه كوردسـتان ی ناوچـه نـدین چه لـه و كـرا دیـاری رگه پشـمه ھــزی ری رمانـده فه بـه كـورت كی یـه ماوه پـاش, ی كـه باته خه و کوردسـتان كۆمیسـیۆنی نـدامی ئه و ھـز ی رمانـده فه ك وه چ, دا نیزامـی وبـاری كار لـه تی رپرسایه به ساڵ ٦ ی ماوه له. برد ڕوه به ی یه تی رپرسایه به

رپرسـكی به و ڕ وباوه بیر ن خاوه كی یه رگه پشمه كه دا نیشانی لیار عه رگورد سه, سیاسی ری فته ده نیزامیی راوژكاری ك وه چ و رگه پشمه . زایه شاره و پسپۆر

وه خۆیـه كوردبـوونی بـه شـانازیی و كـورده ركی فسـه ئه كـه وه شـارده ده ی نه كـات ھـیچ, دابـوو ش رتـه ئه لـه ی كاتـه و ئـه, لیار عه رگورد سه رانی ربـه كانی یـه لی گه دژی و ڵ پـه چه نیـازه و یشتوو گه ت سه ده به تازه رژیمی رۆكی نوه له ئاگاداربوون و ك الیه له سته ھه م ئه. كرد ده لـه تكۆشـان و تی رگایه پشـمه لـه, بوو ھـه رگوردیی سـه ی پلـه رچی گـه ئه, ی كه نیشتمانه و ل گه ی رگه پشمه به بب دا ھانی, رژیمه و ئه

وه یه شـانازی بـه, سـپردرابا پ رككی ئه ر ھه, بوو حیزب دیسیپلینی به ندامكی ئه, ژیا ده ساكار و ساده دموكراتیشدا حیزبی كانی ریزه ت خزمـه نـابووه وه ته خاوه سـه بـه خـۆی پسـپۆریی و زموون ئـه و زانسـت و بوو ركناس ئه و خالق ئه به, خۆ ره سه له مرۆڤكی, یاند گه ده جی به

حیزبـی كـانی ریزه لـه لیاریان عه ریمی كه رگورد سه ندییانه تمه تایبه م ئه. ی كه له گه ی شۆڕشگانه باتی خه و دموكرات حیزبی تكۆشانیــدا ــ ویســت خۆشه دموكرات ــه ربۆیــه ھه, ووكردب ــه شه ی كــۆنگره ل ــه حیــزب می ش ــه, دا١٩٨٣ نــدانی ربه ل ــه نــدامی ئه ب نــدی ناوه ی كۆمیت

.بژردرا ڵ ھه

101

خۆشـی می ـه قه و بیـر بـه, بوو كان رگه پشمه رنونی و ر رمانده فه ڕدا شه كانی ره به له و وه كرده یدانی مه له كه روا ھه, لیار عه رگورد سه نگاندنی سـه ھه و وه شـیكردنه لـه جگـه. بوو نـه غافـ, حیـزب كانی رگه پشمه و ران رمانده فه زانیاریی و زانست ئاستی وژووربردنی ره به له" ز رماوه سـه ی٢٦" گۆڤـاری لـه" ڕ شه ئوسووی" ناوی ژر له باسكیشی زنجیره, كاندا یه تی تایبه وه كۆبوونه و كۆڕ له كان یه نیزامی له سه مه كیشـی یه نامیلكه. وه كرایـه بـو لــ شـی به ٢ نیا تـه ھیدبوونی شه ھۆی به وه داخه به كه كرد پ ست ده دا رگه پشمه كۆمیسیۆنی ئۆرگانی( . بۆوه بو و چاپ, وه یه ھیدبوونی شه دوای كه كرد ئاماده" ویژه جنگھای" ناوی به دژی نیـازه تی خزمـه و دانونـدبا تـازه رژیمی داواكانی و ویست بۆ ری سه و وه مابایه ئراندا شی رته ئه له ر گه ئه لیار عه ریمی كه رگورد سه لــه زۆر كــه بــۆوه ده رزتر بــه ســانه كه و لــه زۆر ی پایــه و پلــه و تی رپرســایه به بگومــان, كردبــا ی رژیمــه و ئــه كانی رســتانه په كۆنه و لی گــه

رز بـه پۆسـتی و قام مـه بـه, یان كـه وته كی خـه كانی ئامانجـه بـه ت یانـه خه و رژیمـه و بـه ت خزمـه ئاكـامی لـه و بـوون ودا ئـه ی وه خـواره دژی و ر ركوتكه سـه شـكی رته ئه لـه رز بـه قامی مـه و پۆسـت و تی رپرسـایه به لـه ی"نیشـتمان و ل گـه تیی رگایه پشـمه" وه ئـه م بـه. یشتن گه دمـوكراتی حیزبی به كانی نرخه به ته خزمه ی ماوه و لیار عه رگورد سه تیی رگایه پشمه ژینی. بوو گرنگتر و تر وره گه الوه به زۆر, كدا خه

كـه بـوو دا یـه نوێ ژیانـه م ئـه سـای مین شـه شه لـه چونكـه, بـوو كـورت زۆر وه داخـه بـه ی كـه وه ته نه ی قخوازانـه ھه باتی خه و کوردستان كی جگایـه, نیشـتمان و ل گـه تی خزمـه ی كورتـه ماوه م ئه ر ھه و بژارد ی ھه رگورد سه كه یه نوێ ژیانه و رباز م ئه ر ھه م به. بوو ھید شه .كرد دابین دا ی كه وه ته نه مژووی دی له مرۆڤه م ئه یادی و ناو بۆ رزی به و دی به ئه بـه, كوردسـتاندا كانی رگه پشـمه ی رزه بـه پایه رمانـده فه م ئـه و مان كـه له گه و حیـزب ی وتـه كه ھه رۆـه م ئـه ھیدبوونی شـه ی ساه ٢٠ له

پكـه چه و وه ینـه كه ده یی شـخه مزه ھـه و پیـرۆت مـام سـلمان, برا كاكـه كر بووبـه ئه, ھـاوڕی ی كه ھیده شه رگه پشمه س و ئه یادی وه رزه .نین داده یان گكۆكه ر سه له فاداری وه و گناسی مه ئه گوی

وریا قادر

102

ب ه ق ته ھا حه ھید ته شه یند ناوه ی تهیمۆک یژکارراو

ی ھاشم اقل الطالب ناسـراو دایک ببوو، براکه ھاباد دا له ری شاری مه کی تکۆشه یه ماه بنه له ١٣٢٠ب سای ه ق ته ھا حه ھید ته شه. باشووری کوردسـتان تیـرۆر کـرا شاری سلمانی له له ١٣٤٩سای ناوبانگی حیزب بوو که رپرسانی به به کیک له یه" ریف قادر شه" به بـه م چۆنکـه بـه. کـرد وه رس گوتنـه ده سـتی بـه ھاباد دا ده کانی مه بیرستانه ده رگرتنی لیسانسی فیزیک له ب پاس وه ه ق ته ھا حه ته

کانی تـاران بیرسـتانه ده ک له یه تاران و ماوه چووه بۆیه . وه بمنته و شاره ی ھشت له ڵ پچا و نه ناسرا، ساواک تی ھه ئازادیخواز ده .زرا لگراف دامه تی پۆست و ته زاره وه له دوایه.کاری ئازادی کرد

تای ره سـه لـه. ڵ حیزبـی دمـوکرات ئاشـنا بـوو گـه ڵ و لـه ڵ کـاری سیاسـی تکـه گـه لـه وه منـدای یـه ر لـه ب ھه ه ق ته ھا حه کاک ته

. شدار بـوو ز دا به رکه کانی مه تی کورده معیه کاروباری جه چاالکی له تکۆشان کرد و به ستی به ئاشکرا ده به وه النی ئرانه گه رینی راپهڕی سـ کـاتی شـه رچاوی یـاری کـرد و لـه خشی به تاران دا نه شکیالتی حیزب له ڕ خستنی ته گه وه تی له دوای رووخانی رژیمی پاشایه

. رگرت ی کوردستان وه وه قازانجی بزووتنه کی باشیان به که شکیالته و ته کانی، له و و ھاوڕێ یه دا ئه ١٣٥٨سای ی مانگه کـرد خۆش و بریندارانـه و نـه تکی زۆری بـه ی گیرا خزمـه و کاته شکیالتی تاران و تا ئه رپرسی ته به بوو به وه ١٣٥٩ھاری سای به له .تاران چوونه رمان کردن ده بۆ ده وه نی یهڕگای نھ له که

ســتی بــه دوژمــن ھه وه داخــه به. نــدی ی ناوه نــدامی راوژکــاری کۆمیتــه ئه م دا ببــووه م و پنجــه کــانی چــواره نــوان کۆنگره ھا لــه کــاک تــه له) ١٩٨٥ی ئۆکتۆبری ٧( ١٣٦٤ری سای زبه ی ره١٥نجام رۆژی ره سه. تاران گیرا له ١٣٦٢تکۆشانی ناوبراو کرد و سای

103

.کرگیراوانی رژیمی کۆماری ئیسالمیی ئیعدام کرا ستی به ده ی تاران به"وین ئه" ی ندیخانه به

یشـتوو و یشـتوو و پگه روونـاکبیرکی تگه. تی حیزبـی بـوو خسـیه شه دیسـیپلین و به نـدامیکی بـه ی ئه ب نموونه ه ق ته ھا حه ھید ته شه نجه شـکه زینـدان و ئه. کانیشـی بـوو ویسـتی حیـزب و ھـاوڕێ حیزبـی یه ویسـت و خۆشه حیزبی خـۆش ده وه ه ده به. باتگر بوو و خهئازا رزی بـۆ ربه سـه ی ژیـانی بـه وه بژارد بۆ ئـه رزیی ھه ربه سه و مردنی به ئه. وه فادار مایه کانی وه ئامانجه ر به دا و تا سه ر نه ی پ به وره .ست ب ده ی وه که له هگ

باغی ماڵ ده ھید که شه یند ناوه ی تهیمۆک یندام ئه

دنیـا بـه تکش دا ھاتبووه حمه کی زه یه ماه بنه له و که ئه. دایک ببوو ھاباد له شاری مه له) ١٩٤٥( ١٣٢٤باغی سای ماڵ ده ھید که شهسـای لـه. ھاباد مـه ی راھنمـایی لـه سـه دره مامۆسـتای مه رس بخونی و ببـ بـه ده) فوق دیپۆم(رگرتنی ری توانی تا وه وه نج و کوره ره

نــو مامۆســتایان و قۆتــابی یــان دا بــو نگرکی چــاالکی حیــزب بیــرورای ئــازادیخوازیی لــه ک الیــه وه م الوه تاوی بــه ھـه) ١٩٦٧( ١٣٤٦ی وه بردنـی خۆپشـاندان و بزووتنـه روه پـک ھنـان و بـه رچاوی لـه النی ئـران دا تکۆشـانکی بـه رینی گـه ی ڕاپـه مـاوه لـه وه کرده ده

.ندامی حیزب ئه سمی بوو به ره وتنی شؤڕش دا به رکه هتای س ره سه له. بوو کان دا ھه زای یه ناره ندی ی ناوه ندامی کۆمیته ئه بهھاباد شاری مه له) ١٩٨٠ی ی فوریه١٩(١٣٥٨ندانی ی ربه٣٠ می حیزب دا له ی چواره کۆنگره له

104

رکـه م ئه بردنی ئـه رـوه بـه کرماشان و ئیالمی پ سپردرا، که کانی حیزب له تیی رک و پک کردنی کۆمیته رپرسایه بژردرا و به ھه

ی نـدامی کۆمیتـه ئه دا بـه ١٩٨١ی دیسامبری ٦ - ١٣٦٠زی رماوه ی سه١٥میش ی پنجه کۆنگره له. دست ھنا رچاوی وه وتنی به رکه دا سه .و خۆی شارستانی کرماشان ی راستهرپرس ندی ئاژوان و به ی ناوه رپرسی گشتیی کۆمیته به کرا به مجاره و ئه وه بژرایه ندی ھه وهنا نو شـاری کرماشـان گیـرا و رکی حیزبی دا له بردنی ئه روه کاتی به باغی له ماڵ ده ھاوری که) ١٩٨٢( ١٣٦١ری مه مانگی بانه وه داخه به

ی بـه وه و تـاران و ورمـ و دوای ئـه کرماشـان و سـنه کانی رژمی کۆمـاری ئیسـمیی لـه زندانه له نجه شکه دوای چوار ساڵ ئازار و ئه. ئیعـدام کـرا وه و رژیمـه ن ئـه الیه دا له ١٩٨٥ی نوامبری ٢٤ - ١٣٦٤رماوزی ی سه٣ له. ببوو حکووم ساڵ زیندانی مه پازده ت به رواه

.ست دا ده کانی خۆی له باشترین و فیداکارترین رۆه کک له باغی حیزبی دموکرات یه ماڵ ده ھید بوونی که شه به

شم له یسکئ موو ھه به زره جه یدار نهبشک من یددان و لکهیو شه ، ێجار به وه که كت

ول له م قسه ، بدرک مه سته حه یبمکووژ من یزمان ب یم ده ، انمهیژ ڵ گه ده یرج مه ک خه ینیق یداغی به ، کردووه یماچ وهل و ئه !!روو خاته ده پ نۆچل ، ینھ نه ، فا جه یمچ قه شیمنـ انیـزنیئ ر سـه ،لهینووسـ یمال که کاک مر نه یدیھ شه یشانۆکت و ول حه و بات وخه انیژ له شاک یت حمه زه زاق قه یئاغا زر به یل گـه یدوژمنـان و رانۆنخـخو یسـت ده بـه دا یرانـیگ و ت سـاره ئه یکـات له یترس نه و یراگرۆخ به ت باره سه م که ده ادیز کد ند چه

.... ورم ، تاران ، کرماشان یکان انه ندیز له یئازار و نجه شکه سال چوار له ستیو شهۆخ یانیھاور و ران نگه ھاوسهۆب کورد، یھاوکـار به ید یرۆز یک وه ش اوهپ وره گه و ئه یوتن که داو له و رانیگ که بزانن و بن ئاگادار ستهیوپ یران نگه وھاوسه کورد یل گه ڵما کـه کاک. وهیم چه نانیخائ یت انهی خه به کورد یپشت و ۆکرد ھاسان و ھل سه انیدوژمن یکار که بوو کورد هۆز و جاش یت ارمهی و

ــ یرانــیگ یدوا و ت ســمه و وــن ســنیبب ۆیخــ یزمــان لــه تــا ، دوژمــن ی نجه شــکه و ئــازار و بــه زره جه رــژ تــهخر ده رۆز یک هیــ مــاوه ۆب یول حـه نـیب ده کـه دوژمن.... ن ببه پ یر فه زه اننۆئازارنات و نجه شکه به و سنیناب ل یک هی وشه م به ، رزه به زاته و ئه یت هیسا که یت ارمـهی بـه سـانیراسان،د وھه عاجز دا، ته ھامه وشه یراگرۆخ و یترس نه ۆم ھه و ئه حاست ،له سووده ب رگرتن وه عترافیوئ قراریئ ۆب ئاشـکرا دوژمـن ۆبـ یت هیـوۆھ مال کـه کـاک ڵ گـه لـه کـورد یل گـه ینانیوخائ شانۆفرۆخ ی وه کردنه روو رووبه و یرانۆخ کاوچ له رگرتن وه ..ب ده لـه رمـان ده و ت بابـه ته ۆبـ کـجار مانـگ نـد چه ر ھـه که تد م سته حه یکشۆخ نه یتووش دا ندانیز له رۆز ی نجه شکه و ئازار رژ له ...ایدژ نه ندهھ شۆخ نه و ئه ۆیھ به هیاۆب شیئازاد ر گه ئه یرموو فه ۆیخ یک وه ر ،ھهیب ده یر سته به کرماشان یمارستانیب

105

ۆبــ ینــدانیز ی بــه زره جه و نجه شــکه وئــه وئــازار رانیــگ یت هیــنۆدا،چ ومالقــات وتن کــهچاوپ نیئــاخر لــه یبــوون دیوشــيھ عــدامیئ شپــ ... کردبوو باس یبباغ ده یفوور غه ال مه بابم یرحووم مه داوا یمیسـل ته ، یشـتمانین یرزگـار یر لـه دانـا یر سـه یئـازاد ـیر یبـوارانر موو ھـه ک وه ، یانیوھاور وا شهپ ک وه شیمال که ک کا دیھ شــه یشــار وکــارو س کــه یشــ باوه و ھاتــه یت هیرگا شــمهپ یجــوان یرگ بــه بــه یزۆریــپ یرم تــه... دواپشــوو تــا بوو نــه دوژمــن یســتیوو .ھاباد مه یر روه په یرانـیگ یکـات کـه رگـه به و ربـه ھه ، یت هیرگا شـمهپ یزۆریـپ یرگ بـه بـه کـه ، بـوو وه ئـه دوژمـن له یبوون دیھ شه له ر به یداوا این ته کـه شۆفر ل گه ینانیوخائ جاش ۆب مان ونه رگ مه. یشتمانیون ل گه ر له دانا یر سه یشاناز به و داره س یپا تهپچ دابوو یر به له کـت ۆیھـ تـه بوونه یرۆخ کاوچ و یر کهۆن به و ۆکرد انی سووته کلکه کورد یت للهیم یدوژمنان یرپ به له شهیم ھه وله سهۆب گ سه ک وه

.....کورد یل گه ی ازانهۆخ یئازاد یرشۆش ر ر سه له بوون وره گه یکومانع بات خه یکان زهیر یکردن والوز شکان

106

زایی کیم ره بدولحه ھید عه شه یند ناوه ی تهیمۆک یندام ئه

وڵ و ھـه و بـه قوتابخانـه دا چـوو بـووه ١٣٤١سـای لـه. دایـک ببـوو لـه شـاری پـاوه لـه ١٣٣٤زایـی سـای کیم ره بدولحه ھید عه شه* .رگرتبوو دا وه) عولومی ئینسانی(ی رشته ی له)وق دیپوم فه( ١٣٥٦تکۆشانی خۆی سای

باتگرانی حیـزب و لـه نـو ریـزی خـه ڵ ئاشکرا بوونی تکۆشانی سیاسیی حیزبی دموکراتی کوردسـتان دا، ھاتـه گه له ١٣٥٧سای * . پاوه ی حیزب له وه بلیغات و بو کردنه شی ته هرپرسی ب به کرا به. بوو بیات دا ھه ده نووسین و ئه زایی له ی شاره وه ر ئه به

ی وه رانـه دوایی گه. شدار بوو می حیزب دا به ی چواره کۆنگره له )١٩٨٠ ی فوریه ی١٩(١٣٥٨ ندانی ربه ی٣٠ زایی له کیم ره ھاورێ حه* .کار و تکۆشانی خۆی دا ی به ره په وه کی زیاتره ئۆگری یه به کۆنگره له

.ندی ی ناوه راوژکاری کۆمیته کرا به. ورامان بوو ی شارستانی ھه ندامی کۆمیته کاتیک دا ئه له ١٣٦٠سای * .ندی حیزب ی ناوه ندامی کۆمیته ئه به ١٩٨١ دیسامبری ی٦ - ١٣٦٠ زی رماوه سه ی١٥ م له ی پنجه کۆنگره له* .ندی ی ناوه ندامی کۆمیته ئه م بوو به بۆ جاری دوویه ١٩٨٤ی ی ژانویه٢٢ – ١٣٦٢ندانی ی ڕبه٢ م له شه ی شه کۆنگره له* .ندی ی ناوه ندامی کۆمیته ئه م بوو به بۆ جاری سیه ١٩٨٥ی دیسامبری ١٧ - ١٣٦٤زی رماوه ی سه٢٦م وته ی حه کۆنگره له* .کوردستانی جنووبی ٢ندی به رپرسی مه به م کرا به وته ی حه کۆنگره پاش* ر م ھاوری تکۆشه وته ی حه واو بوونی کۆنگره ساک دوای ته متر له که ١٩٨٦ی ئۆکتۆبری ٣١، ١٣٦٥ری وه زه ی مانگی خه٩رۆژی *

107

ڵ گـه هلـ مانانـه ڕکی قاره ی جنووبی کوردستان دوای شـه٢ندی به رپرسی مه ندی و به ی ناوه ندامی کۆمیته زایی ئه کیم ره بدولحه کاک عه

.ھید بوو قز شه رشیوی سه ی سه ناوچه کرگیراوانی کۆماری ئیسالمیی له به

ھیـوای دوارۆژکـی روونـی لـ سـت و شۆڕشـگ کـه ھه ر، الوکـی بـه ج و تکۆشـه وه ندامی بـه ئه کک له زایی یه کیم ره بدولحه ھید عه شه .ل گه ھیدانی حیزب و ھید بوو و چوو نو کاروانی شه کرا شه ده

)وره سووی بابی گەید ڕس( سووڵ دھقان ناسراو به ڕە یدھید سش

پشمرگ و ئندامی پشووی ڕبری

لـه زاینـی، ی١٩٣٦ ری رامبـه به تاوی، ھه ی١٣١٧ سای ھاری به ــ تی نووسیویه دا کانی یادداشته له بۆخۆی ک روه ھه ــ سووڵ یدڕه سه کاک گونـدی پشـت مووتی ـه ھه و ڕژد کی چیایـه لـه کـه دا،" چینچینۆکـان" وتی شکه ئه له بوون، دا کۆچکردن حای له بابی مای دا حاک

. بووه دایک له ، وتوه که ھه دا" رشاخان سه" ی ناوچه ی"رد زه کانی" می رده سـه لـه کـه ، یه ماه بنه و ئه. ن که ناوچه نوبانگی به کی یه ماه بنه ، بووه دایک له تدا سووی یدڕه سه که" وره گه بابی" ی ماه بنه

ھـۆی بـه ژیـاون، ، وه کردۆتـه دانیان ئاوه بۆخۆیان که" یداوا سه" گوندی له و رشاخان سه ی ناوچه له ر ھه دا سوویش یدڕه سه کاک ژیانی بـه ش وه له زیاتر و کراوه ل چاوی شخ ک وه و بووه کی خه و دسۆز پیاوکی سووڵ یدڕه سه کاک باپیری واته ، وره گه بابی که وه وه ئه

و بوون ویست خۆشه ریشیان وروبه ده کانی ناوچه و خۆیان ی ناوچه کی خه بۆ میشه ھه ، وه یه تی کوردایه و نیشتمانویستی ستی ھه ھۆی

108

و در قـه ش یـه ماه بنه و لـه سـوو یدڕه سه کـاک وتنی کـه ھه کـه بـ ج بـه ش یه ڕاسـتی و به کردن ئیشاڕه دا لره نگه ڕه. گیراوه ل ڕزیان . کردوه دووقات دا ک خه نو له وانی ئه ڕزی

م بـه ڕێ، پـه ده ت زرا مـه و مووچـه نـو کـاری و شوانی به کوردستان ی مه رده سه و ئه منداالنی موو ھه ک وه یدڕسووش سه مندایی وری ده پویستیی کرد ده ستی ھه و بۆوه ده رینتر به خۆی وکاتی ئه ری وروبه ده بچووکی دنیای له بیری ی چوارچوه بوو، ک زیره منداکی که و ئه تـوانی کـرا، ده دابـین بـۆ ویان ئـه خونـدنی رجی خـه و بـوون سۆیشـتوو ده شـیان که ماه بنه و یه ھه زانیاری ستھنانی ده وه و خوندن به

.بکا واو ته وه وتنه رکه سه به ھاباد مه شاری له تایی ره سه ی وره ده و بکا ڕازی بابی کـورد ی وه تـه نه مـژووی لـه دژوار قۆنـاخکی کـه دا ده ڕوو کاته و ئه دا الو سووی ڕه ید سه ینی زه و دڵ له بات خه ستی ھه وتنی ڕکه گه وه ڕووخـانی ر سـه بـه سـاڵ شت ھه ــ وت حه له زیاتر. یه تاوی ھه سیی ی یه ده تای ره سه کات: کردوه پ ستی ده دا کوردستان تی ڕۆژھه له

.ڕیوه په نه ت دا د ممه محه قازی وا پشه درانی سداره له و کوردستان کۆماری

نـادا رایی بـه چاویـان ی وانـه ئه کان، دسۆزه ڕۆه. ساردن ی ناسه ھه له تژی ھشتاش کان سینگه و وه بوونه نه ساڕژ ھشتاش کان برینه تاقی نگاو ھه ھزی ن، ده ده مشک مشتومای ڕاکشن، ستی ژرده نیری بۆ مل ناکرێ قبووڵ بۆیان و ببینن یان که وه ته نه لیلی زه و دیلی شـی ڕه تی سـه ده نـو بـه تکۆشـان بـۆ تانـک ره ده و وه نـه که زینـدوو کوردسـتان دمـۆکاتی حیزبی کانی ڕکخراوه وێ یانه ده ، وه نه که ده

لـه وره گـه بـابی مـای. دژوارتـره و شـواوتر کـه بارودۆخه و داوه ڕووی الوژیش گـه ی٢٨ کۆدیتـای ینـه به و ئه ر ھه. وه بدۆزنه دا ڕژیم سـتی ده ھاسـانی بـه و وتوون کـه ھه کـه رمه ھه می ئاسـته و کوپـاره ره ھـه شـونکی لـه کـه" یداوێ سـه" و" رێ سه ی کۆکه ه که" گوندی قاسـملوو، دوکتـور یۆسـفی، زیزی عـه کـاک: ک وه ناسـراوی رانی تکۆشـه ی وه کۆبوونـه و وه حاوانـه کۆی مه ناگات، ڕژیمیان کانی ژاندرمه

و ئـه. یه دیکه باتکاری خه زۆر و للوتتولالب قه ئه ھاشمی خودایاری، دی سعه ئه دیقی، سه لیلی خه ،)تۆفیق د حمه ئه(ئیسحاقی بدوی عه کـاری بـه سـت ده نـاوبراو ورده ورده و دادنـن الو سـووی ڕه ید سـه ر سـه لـه شـون یۆسـفی زیز عـه مر نه مووانیش ھه له زیاتر و سانه که

ت عیسـمه بۆ وه خۆیانه مای له یۆسفی زیز عه کاک ی نامه بردنی سیاسیشی چاالکیی م که یه تی نووسیویه بۆخۆی ک روه ھه و کا ده سیاسی . بووه ھاباد مه له قازی وا پشه کچی خانمی

کـاک ن الیـه لـه ر ھـه گیـرێ، ده" رێ سـه ی کۆکـه ه که" گونـدی لـه کـه دا حیزبـی کی یـه وه کۆبوونه لـه سـووڵ ڕه ید سه کاک ناچ پ زۆری ال مه قادری، دی مه حه کاپیتان درین، رانی تکۆشه وای و رگیراوه وه حیزب سمیی ڕه ندامی ئه ک وه که نرێ یه گه ڕاده پی وه زیزه عه قبـووڵ رکـه ئه و ئـه ویش ئه. کراوه دیاری الجان ی کۆمیته ندامی ئه به السوور، حوسن کاک و ویه ه که حاجی ید سه الھیجانی، حمانی ڕه ڵ گـه لـه نـدی پوه ی ئاقه و کان سووڕه ھه ره ھه کۆمیته له کک یه که الجان ی کۆمیته ڕی ڕاپه به ندامکی ئه بته ده وه کاته و وله کا ده

. بووه حیزب ی دیکه کانی کۆمیته ی زۆربه

109

کـــاک کـــا، ده پ ســـت ده حیـــزب نـــدامانی ئه ر ســـه بـــۆ شـــا ســـاواکی ھرشـــی پۆلی شـــه ی کاتـــه و ئـــه تاوی، ھـــه ی١٣٣٨ الوژی گـــه ی١١

کانی ندیخانـه به لـه جیسـمی و ڕووحـی زۆری کی یه نجه شـکه ئه دوای و گیـرێ ده حیـزب ی دیکـه رانی تکۆشـه ی زۆربـه ک وه سوویش یدڕه سه . بێ ده دا ر سه به زیندانی ساڵ ٥ حوکمی و قزقه زیندانی کرته ده ڕێ به ورز، ته و ھاباد مه

کـه نی وته مه یداوای سه گوندی وه دته و ب ده ئازاد ی، که ندیبوونه به ی ماوه له مانگ ش شه و ساڵ س کشانی دوای سوول یدڕه سه کاک و لـه ی وه سـانه حه م بـه. کشـابوو کردنـی ڕکوپـک و وه دانکردنـه ئاوه بـۆ زۆری تکی حمـه زه و بـوو ئاشـقی گیان و دڵ به نی گوته خۆی و وه پچنـه ده ھه تی کـه النـاچن، ر سـه لـه زینـدانی کانی تاـه ووڕۆژه شـه کانی کابووسـه ھشـتا و ن ناخایـه زۆر ی نـده دبه نده به مه

. وه ونه که ده پوشونی دووی وه کانی سیخوڕه و ساواک و مـاڵ ناچـار ، وه گرنـه ی ده و نـاھنن ل وازی وانـه ئه زانـ ده کـه ویش ئه. ن که ده ڵ گه له ی وه لکۆینه و وه نه که ده بانگی جار ندین چه وێ لـه. وه بتـه ده کوردسـتان دمـۆکاتی حیزبی له ھاوڕیانی ی تکه و ڕوا ده باشوور ئازادی کوردستانی و ره به دی، ج به سوکاری که .کرێ ده دیاری حیزب ی" رز به دیریی چاوه ی کۆمیته ندامی ئه" ک وه وه یه حیزبی ھاوڕیانی ن الیه له و نـد که پـ و م ئاسـته قۆنـاخی لک گـه و وه منتـه ده کوردستان باشووری له حیزبی ھاوڕیانی ڵ گه له سووڵ ڕه ید سه کاک وه کاته و له ندامی ئه به گرێ، ی ده کۆیه له کوردستان دمۆکاتی حیزبی که دا کۆنفانسیک له تاوی، ھه ی١٣٥٠ سای. ڕن په ده ت بات خه ندی له

.بژردرێ ده ھه ندی ناوه ی کۆمیته کـرێ، ده دی به کوردستان تی ڕۆژھه کی خه نی کۆمه نو له حیزبی کاری بۆ ک روویه ده ی وکاته ئه دا، تاوی ھه ی٥٧ سای ھاری به له

لـه نـدی پوه وه، منتـه ده مانگـان ٢ کوردسـتان، نوخـۆی وه ڕتـه گه ده کـه دمۆکراتـه حیزبی کادری م که یه دیھقان سووی ڕه ید سه کاک . وه کاته ده خۆش سووران ھه بواری و وه گرته ده حیزب ندامانی ئه ڵ گه ئامـاده کـه بـوو س کـه نیا تـه و ئـه: "کـا ده بـاس دا" تکۆشـان ده سـه نیـو" کتبـی لـه که نزاده سه حه بدو عه مامۆستا ڕز به ولی قه به ی"زاگـرۆس ی کۆمیتـه" نـدامی ئه بۆتـه پاشـانیش ". بکا حیزبی کاری و وت نوخۆی وه ڕته بگه رت شه و ید قه ب} دا بارودۆخه و له{بوو

و ھاتوه پک وت نوخۆی له حیزب کانی ڕکخراوه ریی ڕبه و کار بۆ دا ساه و ئه پاییزی له ر ھه که کوردستان، دمۆکاتی حیزبی کانی ناوچه حیزبیی کاری تیی رپرسایه به دا یه کۆمیته و له سووڵ ڕه ید سه کاک .کوردستان تی ڕۆژھه نوخۆی وه ڕاونه گه ندامانی ئه . بووه ستۆوه ئه به شنۆی و پیرانشار ، ده غه نه

ــار رپرســه به لــه کک یــه ک وه ســووڵ ڕه ید ســه کــاک وه، پکرده ســت ده خــۆی ئاشــکرای تکۆشــانی دمــۆکرات حیزبــی ی وه ئــه دوای و پک له م ھه و ٤ ی کۆنگره له م ھه و ئه. رکرد ده ناوی و کرد کاری دا ک خه نی کۆمه و حیزب نو له حیزب کانی ناسه نه ماندوویی

110

و دیکـه می ئاسـته قۆنـاخکی لـه تاوی، ھه ی١٣٦٠ سای له. وه بژررایه ھه ندی ناوه ی کۆمیته ندامی ئه ک وه دا حیزب پنجی ی کۆنگره

و ئــه کردبــوو، پ ســت ده کوردســتان کــانی ئازادکراوه ناوچــه ی وه داگیرکردنــه بــۆ خــۆی ی دڕندانــه و تونــد ھرشــی دوژمــن دا کاتــک لــه لــه کک یــه دا و ئــه تیی رایــه رمانده فه کــاتی لــه ت تایبــه بــه ھــزه و ئــه و بــوو پیرانشــار ی ناوچــه ی ئــاواره ھید شــه ھــزی ری رمانــده فه

.بوو حیزب کانی ھزه ترین کارامه

بوو نـه خافـ خـۆی نیشتمانیی ی سپارده و رک ئه له ساتک بوو، ستۆوه ئه به حیزبیی تیی رپرسایه به ی کاته و ئه تا سووڵ ڕه ید سه کاک بــه یشـتن پراگه و دا حیـزب تیی الیــه کۆمه شـی به لـه لپرسراویشــی دوایـین. کـرد کــاری و بـوو مانـدوو بــوو دا توانـای لـه ی نـده وه ئه و

کوردسـتان باشـووری تیی جافه دۆی له حیزب تیی رایه ڕبه کانی بنکه که بوو دا کاته و له ش وه ئه و بوو حیزب ندامانی مئه که کاروباری . ببوون جگیر دا

وتی حـه مـانگی لـه دا، حیـزب کانی ڕیزه له ی که وه ته نه به ت خزمه یه ده س له زیاتر و قۆناخانه و ئه بینی دوای سووڵ ڕه ید سه کاک و دووسـاڵ بـه نزیـک وه گرانـه داخکـی بـه. بـوو ج نیشـته سـلمانی شـاری لـه و ھنـا حیزبی کاری له وازی دا تاوی ھه ی١٣٦٤ سایــه و دواتــر مانگ ســ ــه) ١٩٨٧/ ٩/ ٢٨( ٦٦/ ٧ / ٦ ڕۆژی یانیی بــه ل ــداری چه نــد چه ســژی ده ر بــه وتــه که دا خــۆی ی کــه ماه ل ک .کرا ھید شه زلوومانه مه کی یه شوه به و ناسراو نه

و بـوو وره گـه سـارکی خه رانی نگه ھاوسـه و ھاوڕیـان و دمـۆکرات حیزبـی کوردسـتان، ی وه بزووتنـه بۆ سووڵ ڕه ید سه کاک ھیدبوونی شه باتی خـه له ویان ئـه تکۆشـانی شـونی و خ بایـه و ناسـی ده ویان ئـه کـه کـرد، تبار فـه خه ختی سـه به ی سانه که و ئه موو ھه دی ڕاستی به .زانی ده دا مان که وه ته نه وای ڕه رکی روه نیشـتمانپه سـووک، ڕوح پیـاوکی و ئـه که بین ب ده ین، بکه ھیده شه ره تکۆشه و ئه سنی په دا وشه ند چه له وێ بمانه ر گه ئه

و لـه کک یـه سـوول ڕه ید سـه کـاک. بـوو توانـا بـه رکی ڕبـه و ج وه بـه کـادرکی ، کارزان رکی رمانده فه ئازا، کی یه رگه پشمه دسۆز، .بوو ک خه نی کۆمه و حیزب ندامانی ئه ویستی خۆشه بوونی کی خه و دریغ ب تی خزمه ھۆی به که بوو رانه ڕبه . گرین راده زیندوو دا دمان له وره گه بابی سووی ڕه ید سه مر نه ھیدی شه یادی

سوئد ی کۆمیته - کوردستان دمۆکاتی حیزبی

111

خدره سوور: ناسراو به خدر خزری واشپ یزھ یر رمانده فه

١٩٥٤ ھاباد مه: دایکبووی له

١٩٨٧/ ٩/ ٢٩ : ھیدبوون شه کاتی غه ره ته: ھیدبوون شه شونی خسار برایم: گکۆ شونی رگیری ده: ھیدبوون شه تی چۆنیه

پشوا ھزی ری رمانده فه

سـای وت حـه نی مـه ته ،لـه بـوو دایـک لـه. ھاباد مـه ری روه پـه مـان قاره شـاری لـه ١٩٥٤ سای سوور خدره به ناسراو خزری خدر ھاورێ . کرد دوایی کۆچی خدر کاک باوکی موسا کاک که بوو دا ساه و له ر ھه ، کرد خوندن به ستی ده

و ئـه رای ره سـه. بکـات کاسـپی کـارو بـه ست ده دا ندی ناوه خوندنی ورانی ده له بوو ناچار ی که ماه بنه نگی ته س ده ھۆی به سوور خدره کردنـی واو تـه و یی ئاماده دیپلۆمی رگرتنی وه دوای. وت که نه دوا شی که خوندنه له کات ھیچ ، ژنانی رگای ر سه ی رانه مپه له و کۆسپ ئاشـنایی و دھـاتی ژیـانی. کـرد گـوتن رس ده بـه سـتی ده شـت رده سه ئـاالنی ی ناوچه له قوتابخانه مامۆستای ک وه ، ربازی سه ساڵ دوو

کی خه به ت باره سه شا رژیمی تدارانی سه ده زۆری و زوم شاھیدی ، کوردستان تکشانی حمه زه وتویی دواکه ژیانی به سوور خدره و له بزاری زیاتر ی شۆڕشگرانه ستی ھه و دا رمه خونگه الوه م ئه ھۆشی بیرو له ری روه نیشتمانپه و ئازادیخوازی ستی ھه ، کوردستان

112

و رپوان ی زۆربه له چاالکانه ١٩٧٨ - ٧٩ کانی ساه ئیران النی گه ری راسه سه شۆڕشی له ش بۆیه ر ھه. ستاند ده ی ره په دا رژیمه

. کرد شداری به دا ھاباد مه شت رده سه ، بانه کانی شاره کانی خۆپشاندانه

ھـزی ی٣ لکی له ساده کی یه رگه پشمه ک وه. گرد وه کوردستانه دموکراتی حیزبی به ندی یوه په ن سمه ره سوور خدره کاک ١٩٨١ سای لـه په بـه تی رپرسـایه به کانی پله توانی تی ئازایه و کارلھاتویی ھۆی به سوور خدره ھاورێ. کرد حیزبی تکۆشانی به ستی ده وا پشهی. بکات ر په تی ، سته رده سه به کرا ١٩٨١ ساگری به کرا ١٩٨٢ سای ، ٣ لکی جی ، ٣ لکی ری رمانده فه به کرا ١٩٨٣ ساسـا

.ھاباد مه شارستانی ی کۆمیته ندامی ئه و وا پشه ھزی ری رمانده فه به بوو ١٩٨٦ سای رنجام سه ، وا پشه ھزی جگری به کرا ١٩٨٥

فیروزیدیق سهشھید یند ناوه ی تهیمۆک یگرج

نس :کی خه ١٩٦٠ نس: دایکبووی له

١٩٨٨/ ٧/ ١٨ : ھیدبوون شه کاتی سردە: ھیدبوون شه شۆنی بوار سردەی: گکۆ شۆنی رگیری ده: ھیدبوون شه تیی چۆنیه ندی ناوه ی کۆمیته جگری

113

تا ھـه خـۆی خونـدنی. بـوو دایـک لـه ریوان مـه ی)شامیان ی ناوچه( نس ئاوایی له١٩٦٠ سای له فیروزی دیق سه کاک مرمان نه ھاوری

لــه بــوو خــه یه و ســته ده ری وه کــوره و نــج ره ڵ گــه له وه منــدای لــه ر ھــه. پــدا درــژه ســنه و ریوان مــه کانی شــاره لــه دیپــۆم رگرتنــی وه یـدا په خـۆی خونـدنی رجی خـه تـا,بکـا رخان تـه کـارکردن بۆ ی که عتیلیه ته و پشوودان کاتی بۆ ناچار دا خوندنی ی وره ده ری رانسه سه. کـرد پـ سـتی ده وه ١٩٧٨ - ٧٩ کانی ساه له دیق سه کاک سیاسی ژیانی. بدا ی که ژاره ھه ماه بنه به تک یارمه بتوان ر گه ئه و بکا حیزبـی بـه نـدی پوه پاشـان.ویـدا ھه قوتابیـان باتی خـه پککردنی و رک بۆ ، سنه قوتابیانی تی معیه ندامی،جه ئه ک وه تادا ره سه له

ن مـه ته ڕای ره سـه دا کاته و له ر ھه. کرا دیاری گۆشخانی و نس کانی ئاوایه الوانی تی کیه یه رپرسی به به. گرت کوردستانوە دموکراتی کـاری تای ره سـه لــــه ھشتا الو دیقی سه کاک.بژیردرا ھه دێ شووڕای ک وه وه یانه که ئاواییه کی خه ن الیه له لھاتوویی ھۆی به می که

دیق سـه کـاک. ھشـت ج بـه مـه ه چه و نگ تـه ک کۆمـه ڵ گـه له دیقی سه و کرد دوایی کۆچی ژاری ھه باوکی که بوو دا خۆی شۆرشگری یـا. خوبکا بـه ی کـه ژاره ھه ماـه بنه و گرێ ھـه ئاشـکرا شۆڕشـگری کـاری لـه سـت ده یـا. بژـرێ ڵ ھـه کک یه رگه دوو له بوو ناچار کی ماـه بنه قـازانجی قینه راسـته شۆڕشـگریکی موو ھـه ک وه کـه دیق سـه کـاک.پبـدا درـژه شۆڕشـگانه باتی خـه دژواری و خت سه رگای

موو ھـه رزگـاری رگـای لـه بات خـه رخانی ته خۆی ژیانی بژاردو ھه می دووھه رگای زانی، ده یی وه ته نه گشتی ندی وه رژه به به ستراوه به رکی نگه ھاوسـه و نگانـه ته رۆژی کـوڕی دیق سـه ھـاورێ. بـوون لکـراو زوـم و خـوراو ش بـه ی کـه ماه بنه ک وه کـه کـرد دا سـانه که و ئه ر سـه بـۆ لی گـه دژی رژیمی زۆری و خت زه ڵ گه له ڵ تکه ی رۆژانه ژیانی وگیروگرفتی بات خه دژواری و ختی سه. بوو شۆڕشگان فاداری وه یـه راده و بـه ر ھـه بـوو ده زۆرتر خت زه ندازه ئه ر ھه کوو به وه نه بکه سارد بات خه له شۆڕشگه و ئه توانی یان نه ر ھه ک نه ی که ماه بنه

ی کۆمیتــه نــدامی ئه لک، پکرد،کادری ســتی ده وه ت رگایه پشــمه لــه و ئــه.رتر ســه چــۆه ده کانی ره ربــه به بــۆ دیق ســه کــاک ئیمــانی و بــوا انیشارست ی کۆمیته ئیجرایی تی یئه ھه ندامی ئه لک، تی رپرسایه به.رشیو سه و شامیان کانی ناوچه له کۆمیته رپرسی به ریوان، مه شارستانی

پـش کـه بـوون تیانه رپرسـایه به و لـه شـک به ریوان مـه شارسـتانی ی کۆمیتـه تی رپرسایه وبه جنووب کی یه ندی به مه ندامی ئه ریوان، مه . بوون ستۆی ئه له ٨ ی کۆنگره

ک وه ١٩٨٨ی ی ژانویـه١٨( ١٣٦٦فرانباری ی بـه٢٨می حیـزب دا شـته ی ھه کـۆنگره لـه وه یی یـه شـاوه زایی و لوه ھـۆی شـاره رنجام بـه سه .ی شارستانی کرماشان رپرسی کۆمیته ک و به ندی یه به ندامی مه ئه بژرا و کرا به ندی ھه ی ناوه ندامی جگری کۆمیته ئه

و ئـه وه داخـه بـه. ناسـی ده مانـدوویی نهدا یدانـه و مه یاند و له گه ج ده باتی به کانی خه رکه ئه و شیگیرانه دیق زۆر دسۆزانه کاک سه .ل بکا کانی گه ئامانجه ت به ژیا تا زۆرتر خزمه زۆرتر نه جه وه ھاوڕێ به

ی ناوچه کرگیرانی رژیمی کۆماری ئیسالمیی له ڵ به گه له مانانه ڕکی قاره پاش شه ١٩٨٨نی ی ژوئه ٢٨ - ١٣٦٧ڕی ی پووشپه٧رۆژی

. کانی سپارد ره نگه ھاوسه ی به دانی ڕگاکه و و درژهھید بو کامیاران شه

٢٠٠٨ی ژانویی ١٢

114

حمان قاسملوو ه بدول عه. دشھید سکرتری گشتیی حیزب

لـه دا زایینـی ١٩٣٠ سـای دیسـامبری ی٢٢ وتی ركـه تاوی ھـه ی١٣٠٩ سـای ی) لـدا یه وی شـه( زسـتان و شـه لـه قاسملوو حمان بدولره عه لـه دوایـه و ورمـ لـه پشـان ، نـدی ناوه و تایی ره سـه خونـدنی. بوو دایك له ڕۆیشتوودا ست ده مكی ن خاوه كی یه ماه بنه له ورم شاری .جوو دا مشكی له ئازادیخوازانه ڕی باوه و بیر و بوو ئاشنا كان یه سیاسی له سه مه ڵ گه له كه بوو منداڵ زۆر ھشتا. واوكرد ته تاران

ر سـه لـه بـاكۆ بـۆ كـان كورده لـه س كـه ٣٠ ری فه سـه باسـی پـاش دا" ئازادی پناوی له بات خه ساڵ چل" كتبی له وه یه باره م له خۆی بۆ مه رده سـه و ئـه منـدای زۆر ك وه م بـه بـوو، سـاڵ یـازده نم مـه ته مـن كاتـه و ئـه ند چه ر ھه:" نووس ده ، وی شووره تی وه ده بانگھشتنی

نــدین چه وه ھاتــه بــاكۆ لــه كــه بیــره لــه باشــم زۆر. بــوو تــه یئه ھه و ئــه نــدامانی ئه لــه كك یــه بــابم. بــووم راكشــا رنجی ســه ت سیاســه بـه دابـوو دیـاری بـه یان دیكـه شـتی و نگ تفـه و ند قه كان یه سۆویتی وادیاره. بوو پ باشیشی پكی تا ھنابوو، خۆی ڵ گه له ندی تاقه زۆر م كـاره و ئـه مـن. بـوو گـران و م كـه زۆر ئـران له كاته و ئه چونكه بوو، نرخ به زۆر تی تایبه به ند قه. ت یئه ھه ندامانی ئه موو ھهی له چونكه بوو، یر سه پمه ماسـی كه نـد چه ڵ گه له بابم كه كرد ده یان وه ئه باسی بوون، تر وره گه من له كه ئامۆزاكانم و براكانم ئ

"ھات؟ لـ چی كوردان مافی دی ئه: پرسی بابم له وان ره و راست بۆیه. ن بكه داوا كوردان ئازادیی و ق حه باكۆ بۆ چوون دیكه

).٦١ ـ ٦٢ ری الپه ١٣٦٧ م، دووھه چاپی ، ئازادی پناوی له بات خه ساڵ چل( پی ست ده ورم شاری له دموكرات الوانی تیی كیه یه زراندنی دامه به خۆی سیاسیی تكۆشانی ١٣٢٤ سای قاسملوو حمان بدولره عه

115

پدانی درژه بۆ ١٣٢٧ سای. تاران چووه خوندن بۆ ویش ئه دا و ئه دوای به. رووخا ھاباد مه له كوردستان كۆماری ١٣٢٥ سای. كرد

ی٢٥( تـاران ی زانسـتگه لـه شـا لـه كـردن قـه ته ڵ گـه له بـوو ھاوكات پاریس به یشتنی گه. رانسه فه ختی پایته پاریس بۆ چوو خوندن كی یـه وه كۆبوونه وه یـه بۆنه و بـه. دا ئـران ری رانسـه سه لـه كان یـه دموكراتی یـه ئازادی چـوونی نـو له ھۆی به بوو كه) ١٣٢٧ ندانی ربه ی قسـه ی كـه رژیمه و شـا دژی لـه درـژی بـه قاسملوو حمان بدولره عه دا وێ له كه ھات پك پاریس له كان یه ئرانی خوندكاره رینی به لـه ئـران ی بایۆزخانـه فشـاری ھـۆی بـه بـوو كـاره م ئـه. نـارد شـا زا ره مـه حه بـۆ ئیعترازییـان یامكی په خوندكاران دا ئاكام له كرد

ئرانیـی ی بوورسـیه م كـه یه ك وه و بھـی جـ به پاریس بوو ناچار نجام رئه سه. قاسملوو ر سه بۆ رانسه فه تی حكوومه ت نانه ته پاریس، ھاوكـاریی بـه بـوو، رانسـه فه لـه كـه دا یـه ماوه و لـه ر ھـه. چیكوسـۆواكی ختی پتـه پراگ بۆ چوو" خوندكاران یی وه ته نونه تیی كیه یه"

. زراند دامه یان"ئورووپا له كورد خوندكارانی ی ه كۆمه"كورد ی دیكه خوندكاری ند چه بـه ١٣٣٠ سـای. بـوو شـدار به دا خونـدكارانیش یی وه تـه نونه تیی كیـه یه تكۆشـانی له بوو خوندن ریكی خه پاگ له كه دا یه ماوه و له

دا یـه ماوه و لـه ر ھـه. بـوو شـدار به گیـرا، پـاگ شـاری لـه كه دا ركخراوه م ئه ی وه كۆبوونه م دووھه له ئران خوندكارانی تیی رایه نونه شـدار به جارسـتان مه ختی پتـه بووداپسـت شـاری لـه دا الوان جیھـانیی فیدراسـیۆنی كۆنفرانسـی و وه كۆبوونه زۆر له ئران ری نونه ك وه .بوو

لیسانسـی دا پـاگ ی زانسـتگه لـه ی وه ئـه پـاش قاسـملوو حمان بـدولره عه دا دیق موسـه دوكتـور میللیـی تی حكوومه می رده سه له ١٣٣١ سای ی تـووده حیزبـی و ئـران كوردسـتانی دیموكراتی حیزبی نوان له كاته و ئه. ئران وه ڕایه گه رگرت وه كانی یه سیاسی و تی یه كۆمه زانسته كـاری تیی رپرسـایه به وێ لـه و ھاباد مـه وه ھاتـه تاران لـه تكۆشـان مانـگ ش شـه پـاش قاسـملوو. بوو ھـه شكیالتی ته تیی كیه یه دا ئران . گرت ستۆ ئه به حیزبی

كـاری ریكی خـه كوردسـتان لـه و تـاران له نھنی به و وه بشارته خۆی واوی ته به بوو ناچار ١٣٣٢ وژی گه ی٢٨ شوومی كودیتای پاش

سـتۆوه ئه بـه حیزبـی نـدیی ناوه ی كۆمیتـه ئۆرگانی" كوردستان" ی رۆژنامه رستیی رپه سه قاسملوو حمان بدولره عه دا یه ماوه و له. ب حیزبی حیزبــی كاروبــاری بــۆ ری رانســه سه كی یــه كۆمیته كــه بــوو دا ش یــه ماوه و لــه ر ھــه. رچــوو ده لـــ نھنــی بــه ی ژمــاره پــنج نیا تــه كــه بــوو

. ھات پك و ئه تیی رپرسایه به به ئران كوردستانی دموكراتی چـۆوه دیكـه جـاركی ١٣٣٦ سـای كوردسـتان، لـه تی تایبـه به و ئـران لـه سیاسـی تكۆشـانی سـاڵ پنج پاش قاسملوو حمان بدولره عه

قاسـملوو عـراق كوردسـتانی لـه كـورد ی وه بزووتنـه ی وه بووژانـه و عـراق شۆڕشـی وتنی ركه سه پاش) ١٩٥٨( ١٣٣٧ سای ، چیكوسۆواكی ھـۆی بـه م به. وه نه بكه زیندوو حیزبی كانی ركخراوه وه عراقه رگای له دا ویان ھه حیزبی ی دیكه سئوولی مه ندامی ئه ند چه ڵ گه له

حمان بــدولره عه ١٣٣٩ ســای. وتن كه رنه ســه دا كــاره و لــه عــراق كوردســتانی دیمــوكراتی پــارتی رانی بــه ڕوه به لــه ھنــدك كارشــكنیی . پاگ بۆ وه ڕایه گه و ركرا ده والته و له عراق تی وه ده ستووری ده به قاسملوو

116

رسی ده پاگ ی زانستگه له ١٣٤٩ سای تا ھه و رگرت وه ئابووریی زانستی دوكتورای پاگ ی زانستگه له قاسملوو) ١٩٦٢( ١٣٤١ سای

و كتـب نـدین چه قاسـملوو دوكتـور دا یه ماوه و له. وه گوته ی" ئابووری دانی ھه تیئۆریی و سۆسیالیستی ئابووریی و داری رمایه سه ئابووریی. ه"كـورد و كوردسـتان" كتبـی ناوبـانگتر بـه موویان ھـه لـه كه نووسی كان یه سیاسی و تی یه كۆمه و ئابووری گرفته و گیر ر سه له ی ناملكه

و فارسـی و كـوردی و بی ره عـه ، ھسـتانی له ، سـۆواكی ، ئینگلیسـی كانی زمانـه به ئستا تا ، نووسراوه چكی زمانی به دا ج له كتبه م ئه ، رانسـه فه ، بی ره عـه ، تـوركی ، فارسی ، كوردی كانی زمانه قاسملوو دوكتور. وه ته كراوه بو و چاپ یی رانسه فه به شیشی به ند وچه ھندی

١٣٤٩ سـای. بـوو ئاشنا ك یه راده تا سالو كانی زمانه و لمانی ئه ك وه ش دیكه زمانی زۆر به و زانی ده باشی به رووسی و چیكی ، ئینگلیسی وتـه و ئـه تی وـه ده و عـراق كوردسـتانی له كـورد ی وه بزووتنـه تیی رایـه ربه نوان وتنی رككه و مارس ی١١ ی یاننامه به رچوونی ده پاش

س كه ند چه ھاوكاریی به و وه ڕایه گه ئورووپا له قاسملوو دوكتور دا كاته و له. بوو زیاتر ئران كوردستانی له سیاسی تكۆشانی ئیمكانی مـانگی كـه دا حیـزب می سھه كۆنفرانسی له. گرت ستۆ ئه به دموكراتی حیزبی كانی ركخراوه ی وه كردنه زیندوو ركی ئه نیزیكی یارانی له

كوردسـتان دمـوكراتی حیزبـی گشتیی سكرتری به پاشان و ندی ناوه ی كۆمیته ندامی ئه به قاسملوو دوكتور گیرا، ١٣٥٠ سای ردانی جۆزه ك وه سـاڵ ژده ھـه ی مـاوه بۆ جۆره م به. وه بژرایه ڵ ھه گشتی سكرتری ك وه دا حیزبی كانی كۆنگره موو ھه له وه كاته و له و بژردرا ڵ ھه

ختترین سـه لـه كك یـه لـه ئرانـی كوردسـتانی دمـوكراتی جیزبی كاروباری دا ت سئوولییه مه می كه یه ی پله له زا شاره و كارزان ركی ربه .برد ڕوه به دا حیزبه م ئه باتی خه كانی قۆناخه

ری سـه چاره رگـای ی وه دۆزینـه بـۆ دا كاتك له) ١٩٨٩ ی ژوئیه ی١٣( ١٣٦٨ سای ری پووشپه ی٢٢ رۆژی قاسملوو دوكتور ر ربه مامۆستای

دانیشـتبوو وتووژ مزی ر سه له ن وییه له ئیسالمی كۆماری تی حكوومه ری نونه ند چه ڵ گه له دا ئران له كورد ی له سه مه ی ئاشتیخوازانه نــاو بــه ســتی ده بــه ئورووپــا لــه حیــزب ری نونــه و نــدی ناوه ی كۆمیتــه نــدامی ئه ر ئــازه قــادری عبداللــه كــاك ر تكۆشــه ھــاوڕی ڵ گــه له

مامۆسـتای عراقیـی كـوردی سـووڵ ره فـازل دوكتـور دا یـه ناجوانمرانه تیـروره و لـه. كـرا ھید شـه ، ئاشتی وتووژی بۆ ت وه ده رانی نونه . بوو ھید شه تیروریستانه و ئه ستی ده به ر ھه نیش وییه له زانستگه

)١٩٩٠ ی ژوئیه(١٣٦٩ ری پووشپه ،١٦٣ ژماره" كوردستان" ی رۆژنامه له رگاو وه

117

دوكتور قاسملوو ژیان و مردنی ر، ھاوڕی ئازه بدو قادری عهشھید کۆمیتی ناوەندیئندامی

سـتان ره ھونه لـه خونـدن دانی درژه بۆ دوایه كردو واو ته شاره و له ر ھه رتایی سه خوندنی بوو، دایك له غده نه شاری له ١٣٣١ سای باتی خـه ك یـه ماوه پـاش و دمـوكرات حیزبـی ندامی ئه به بوو كه بوو ن مه ته سای ڤده حه نیا ته. رگرت وه دیپلۆمی و ورم شاری چووه خـۆ لـه و پركـاری و دسـۆزی. ده غـه نه شارسـتانی ی كۆمیتـه نـدامی ئه بـه بـوو و پـش ھاتـه حیـزب تكۆشـانی ئاشـكرابوونی به نھنی ھاوڕیـه و ئـه یشـتنی پگه بـۆ رینیان بـه كی ودایـه مه دیكـه كی الیـه لـه سیاسـی وشـیاریی و واری خونـده و كـی زیره و ك الیـه له یی بوورده

ری فتـه ده ری وروبـه ده كانی ئۆرگانـه بـۆ وه گوازرایـه دواتـر و شارستان ی كۆمیته رپرسی به به بوو ك یه ماوه بۆ چوو نه پ زۆری. خساند ره زمـانی دوو ، خـۆی زمـانی لـه جگـه چونكـه بـوو، ك كـه به زۆر دا شـه به و لـه. كـرد كاری رادیۆ له ك یه ماوه سیاسی ری فته ده له. سیاسی شـی به لـه چونكـه كـرد، تی خزمـه مـای كۆمیسـیۆنی لـه ك یه ماوه. نووسی ی ده دووكیان ر ھه به و زانین ده باش زۆر توركییشی و فارسی

بـه خۆشـخانه نه لـه كیش یـه ماوه. بـوو تـداری مانه ئه و سـتپاكی ده ی نموونـه دا ش كاتـه و لـه ر ھـه بوو، ھـه باشی زایی شاره دا حیسابداری .بوو وه كه خه و رگه پشمه و خۆش نه و بریندار می خه دا شـه به و لـه كـه بـوو وه ره ده كانی ندییـه پوه لـه كار برد وپشی ره به كردو تدا ی شه گه زیاتر ر ئازه قادری بدول عه ی كاره و ئه م به خـۆی جـی زوو زۆر بـوو، غدا به له ك یه ماوه. یشت گه پ دوكتوردا ستی ده ژر له. مر نه قاسملووی دوكتور وخۆی راسته ھاوكاری به بوو

كاتــك. كــردن ده ج جبــه رگــ وه پویســتیی بــ خــۆو و راســته كــانی كاره موو ھــه كــه جۆرك بــه بــوو، فــر خرایــی بــه زمــان ، وه كــرده رپرسـی به بكرتـه و رانسـه فه ختی پتـه پـاریس بنردرتـه كـه وه كرایـه وه لـه بیـر رخسـت ده مووان ھـه بۆ دا شه به و له خۆی یی شاوه لوه می وته حه ی كۆنگره دا یه ماوه و له. گشتی به كوردستان ی وه ره ده بین باشتر یان ئورووپا له حیزب ری نونه و حیزب ری فته ده

118

. سـپردرا پـ خـۆی كـارزانیی و یی شاوه لوه به ق ھه به شی حیزبییه پله و ئه. ندی ناوه ی كۆمیته ندامی ئه به بوو ناوبراو ستراو به حیزب زمـانی فـری زوو بوو ده. پشبرك وته كه مان زه ڵ گه له رگرت، وه ی گرنگه پۆسته و ئه و پاریس ناردرایه دا بژرانی ھه دوای به كاتك

كـه بكـا یـدا په زایی شـاره كان ئورووپاییـه ڵ گـه له و ئورووپا له ژیان و دیپلۆماسی كاری شونی و رێ دا كاته و له ر ھه و ب یی ڕانسه فه بـوو، زمـان فری كرا ده ڕوان چاوه كه وه له زووتر. بوو دیكه شتكی بدو عه یی شاوه لوه و توانایی م به. بوو نه ئاسان كاركی دیاره

به. زراند دامه دیپلۆماسیی و سیاسی و تی دۆستایه رمی گه ندیی پوه كان ییه رانسه فه ڵ گه له و راھات ئورووپا ژیانی ڵ گه له زووش زۆر و .بوون رازی لی كردو ده ستایشیان بوون، ئۆگری كان ییه ڕانسه فه دۆسته ڕاستی

بـدول عه ك وه بـوردوو خـۆ لـه ئـۆگرو و ك زیـره كی قوتابییـه بـۆ زادا شـاره وا دیپلۆمـاتكی سـتی رده به لـه رو ربـه قاسـملووی ڵ گه ده كار

تـوژه و چـین كی خـه گشـتی به و كان دیپلۆماتـه توانان، سیاسـه ران، نووسـه نووسان، رۆژنامه خسا ره بۆی. بوو زین تكی رفه ده قادری لـه قاسـملوو دوكتـور بـوونی كـاتی لـه. ھـاوڕێ و دۆسـت ببتـه یان گـه ده و بناس ڕانسه فه ك وه وتووی پشكه وتكی كانی جۆراوجۆره

كی كه قیش ھه به و بوو، رپشت سه له بۆ شونكی موو ھه ی رگه ده بۆیه. بوو ری نونه دا وی بوونی نه له و ر فه ھاوسه و ھاوڕێ وه ره ده .یاند گه پ خۆی و رگرت وه ت رفه ده له

كـه خسـت ریـان ده كان نیشـانه. بـوو ری فه ھاوسه ھاتیش ھاتونه ری فه سه بۆ. بوو ر ربه قاسملووی ری سه تا ھاوكاری و ھاوڕێ بدول عه ڵ ھـه لـی بوو نـه ئامـاده م بـه. بـووه دا مین كـه لـه ی كه ویسـته خۆشه ره ربه و خۆی بۆ كه كردوه ترسییه مه و به ستی ھه قووی به زۆر

بـاش پـی و بـژی قاسملوو پاش بوو نه ڕازی و ئه. بكا ئازادیی دوژمنانی ی بۆسه ی وانه ره نیا ته به كاو ت پشتی دا نگانه ته له ، ببێ . بنژرێ قاسملوودا ی كه كله پایینی له و بمرێ قاسملوودا شی باوه له بوو ی پرسـی کـورد ری ئاشـتی خوازانـه سه ستانی کۆماری ئیسالمیی بۆ چاره ده ڵ کاربه گه کاتی وتووژ له له ١٩٨٩ی ی ژوئیه١٣ له وه داخه بهست پیاو کـوژانی تیرۆریسـت ده سووڵ به ڵ دکتور قاسملوو سکرتری گشتیی حیزب و فازل ره گه له تی کوردستان ناجوانمیرانه رۆژھه له .ختی وتی ئۆتریش تیرۆر کران پته وییه ری کۆماری ئیسالمیی له روه په

ڵ گــه ده نووســی چاره ھــاو و ی كــه له گه ئامــانجی و ی كــه حیزبه ربــازی بــه ر ســه تا ھــه كــه وی بــۆ شــانازی و گیــانی لــه ســو زاران ھــه .ربوار پر باتی خه ی رگه و شاد روحی. ما فادار وه ی كه ره ربه

v ه ٢٠ یادی به ت تایبه ،"کوردستان" ی ٥١٤ ژماره له ته بابه م ئهوکراوه قاسملوودا دوکتور ھیدبوونی شه ی ساوه ته ب

119

ینی شاد حوسه رهشھید رھاتی سه ر ژیان و به سه ک له یه کورته

راوژکاری کۆمیتی ناوەندی لـه تایی ره سـه می پنجـه پـۆلی تـا و ئـه. بـووه دایـک لـه وار بـه ی ناوچـه بـه ر سـه ر کاشـته گونـدی لـه تاووی ھه ١٣٤٣ سای له شاد ره

لـه نـدی مامناوه ری ئاخـه سـای تـا و کرماشـان شـاری بۆ ناردویانه خوندن دانی درژه بۆ پاشان. خوندوه ر کاشته گوندی ی قوتابخانه شۆرشـی ا ده ئـه خونـدن بـه ی درژه که و ئه دا کاته و له. داوه خوندن به ی درژه شاره و ئه رازی بیرستانی ده له فیزیک و ریازی ی رشته فیـدای کانی چریکـه رکخـراوه کانی وه کۆبوونه و سیاسی چاالکی له رووناکبیر قوتابیانی ی زۆربه کوو وه ویش ئه. گرسا ھه ئیران النی گه دژی رپوانکیـان ک خـه فیـدایی کانی چریکه و موجاھیدین رکخراوی ن الیه له ١٣٥٨ سای زستانی له. بوو چاالک دا ماوه و له ک خه

ن الیـه لـه کـه بـوو رانه خۆپیشـانده و لـه کک یـه شاد ره. کرد ساز جیمھوری تی ریاسه بژاردنی ھه ناوی به رژیم می رده سه و ئه تی سیاسه .کرا زیندان فته ھه دوو ی ماوه بۆ و گیرا ت ئیتعه و سپا ھزی

و خونـدن بـۆ بـوو ئـۆگر زۆر ھا روه ھـه و ئـه. رازیـدا بیرسـتانی ده نو له بوو کان ته بلیمه شاگرده له کک یه خوندنیدا ی ماوه له شاد ره

١٣٥٩ ھـاوینی لـه. کـورد لی گـه دژی تی وایـه ته نه می سـته بـه بکـا رک ده زوو کـه وه ئـه ھـۆی بـه بوو مش ئه و گشتی زانیاری ری سه بردنه ر سـه کـرده ھرشـی رژیـم دا ھاوینـه و لـه ر ھـه. ر کاشـته گونـدی بـۆ وه ڕایـه گه ویش ئـه پکـرد سـتیان ده کان قوتابخانـه پشـوودانی کاتیک لـه ناوچـه ر کاشـته بـۆ ڕاوه گـه شـاد ره کـه کاتـک. بـوو کوردسـتان کانی سیاسـیه رکخـراوه ست ده له کاته و ئه که کوردستان کانی ناوچه

کوو بـه بوو نـه جوتیـاری کـاری بـۆ ی ماکـه بنه تی یارمـه بـۆ پـش کانی ھاوینـه ک وه ھـاتنی سـتی به مه و ئه. بوو رگه پشمه ھزی ست ده .کوردستان کانی سیاسیه ھزه له کک یه نو بته که دابوو ی وه ئه بیاری

120

کتی یه ی کاته و ئه رپرسی به به ندی یوه په شاد ره وه بۆنه و به و بوو ری وروبه ده و ر کاشته له کوردستان دیموکراتی حیزبی ڕی قه مه

حیزبـی کـه وه ئـه ھـۆی بـه م بـه بوو ھـه پی چـه بۆچـوونکی و بیـر شاد ره که وه ئه ڕای ره سه. کرد دی سعه ئه حیسامی کاک حیزب الوانی ریــزی ھاتــه شــاد ره کرد، ئــه باتیان خــه وه تــه نه و خــاک بــۆ زۆرتــر وان ئــه و بــوو دیمــوکراتی و میلــی حیزبکــی کوردســتان دیمــوکراتی

لـه تـووانی شـاد ره کورتـدا کی یـه ماوه لـه ر ھـه. خـۆی بلیغی تـه و سیاسـی تکۆشـانی بـه کـرد ستی ده و دیموکرات حیزبی کانی رگه پشمه کوردسـتان، دیمـوکراتی جیزبـی تی سیاسـه مه رده سـه و ئـه ی رۆژانـه دروشـمی الوان کتی یـه کـادرکی کـوو وه واردا به ی ناوچه کانی گونده

.نت یه رابگه الوان بۆ ت تایبه به کورد لکی خه به دژ رژیم کانی ته سیاسه لقاودانی و لـه بـوو شـدار به شـادیش ره و پکھنـرا کـادریی ی مانگـه ک یـه کالسـکی شـیان گونـدی لـه ، سـنه ی ناوچـه لـه ساه و ئه ر ھه پایزی له

بـه م بـه بـوو سـاه ڤـده ھه نی مـه ته نیا تـه شـاد ره کـه وه ئه ڕای ره سه کاته و ئه کامیارنی شارستانی ی کومیته ی وه ساقکردنه بۆ. کالسه ی زۆربـه نی الیـه لـه بۆیـه ر ھـه ره تکۆشـه و دسـۆز کـادرکی و ئـه که دا نیشانی شاد ره دا کورته ماوه و له تکوشانی و یی شاوه لوه ھۆی . الوان کتی یه رپرسی به و کامیاران شارستانی ی کومیته ندامی ئه بۆ لبژردرا ھه ناوچ له حیزب رپرسانی به و رگه پشمه و کادر

شارسـتان ی کومیتـه و بسـتوون نـاوی بـه ھزیـک درا بیـار کوردسـتان دیمـوکراتی حیزنـی ی ه رکـۆنگ پلۆنـۆمی ن الیـه له ١٣٦٠ سای له

کـه بـوو کادرانـه و لـه کک یـه شـاد ره و کـرد دیـاری کادرکیـان نـد چه کرماشـان شارسـتانی ی کومیتـه دانـانی بۆ. بھنرت پک کرماشان ش سـاه و ئـه ر ھـه. شـکیالت ته شـی به رپرسـی به ئیجرایی تی یئه ھه ندامی ئه و کرماشان شارستانی ی کومیته ندامی ئه کوو وه بژیردرا ھه

ری نونـه ک وه بژردرا ھـه شـاد ره دا کۆنفرانسه له. ر روانسه و کامیاران شارستانی ی کومیته ندامانی ئه و ٦ ی کۆنگره بۆ گیرا کۆنفرانس .کامیاران شاری ی کومیته رپرسی به و کرماشان شارستانی ی کومیته ندامی ئه ک وه و کونگره بۆ حیزب

دووبـاره ١٣٦٣ سـای لـه. کـردووه کـاری ئـاژوان نـدی ناوه لـه نی مـه چاپه و بلیغات تـه شـی به رپرسـی به کـوو وه ١٣٦٢ سـای ھاوینی له کالسـی لـه کرد شداری به مانگ ٦ ی ماوه بۆ ھا روه ھه شاد ره. ئاموزش و شکیالت ته رپرسی به ک وه کرماشان شارستانی ی کومیته وه رایه گه

جنوبیـان کی یـه ندی به مه حیزب سیاسی ری فته ده کاتک و بوو ر نونه دا ٧ ی کۆنگره له.دانابوو کانی کادره بۆ حیزب که حیزبدا عالی . ئاموزش شی به رپرسی به و ند به مه ندامی ئه به بوو شاد ره ھنا پک

رادیـو کـادری کـوو وه شـاده ره بـه پویسـتیان گوایـه کـه بـوو کـرد نـد به مه لـه داوایـان کـه کاته و ئه سیاسی ری فته ده پشنیاری ر سه له

بکا کار وێ له و سیاسی ری فته ده بۆ بوات بوو نه پیخۆش خۆی شاد ره که وه ئه ڕای ره سه مه ئه. سیاسی ری فته ده بۆ جھشت به ی ناوچه لـه ن نـاده رگـای ت قـه کـه کـرد ده سـتی ھه خـۆی بـۆ. دایـه تی رۆکایه سـه ی بیـاره و ئـه پشت له تر ستکی به مه بوو وا پی و ئه چونکه

کـاری نیا تـه. نـا دایـان رکراو سـه ستبه ده کوو وه نیزامی سیاسی کۆمیسیۆنی له برد ویان ئه. رچوو ده وا ھاش روه ھه و بکا کار رادیو شی به مانه ئه. بکات حیزبی کانی کومیته ی وانه ره و بکا ندی به سته به بوو مانگانه گۆڤارکی که کوردستان، له نگ ،جه گۆڤاری بوو وه ئه و ئه

121

کی خـه ل گـه له پچاوی نـه نـدیکی یوه په و بـوو دسـۆز و چـاالک کادرکی وێ له و ناوچه له بوو پویست شاد ره وه ئه ڕای ره سه مووی ھه

بــه پویســتیان حــزب ی مــه ده و ئــه رانی ربــه م بــه. بوو ھــه شــکیالتی ته و سیاســی تکۆشــانی وێ لــه ســاڵ نــدین چه و بوو ھــه دا ناوچــه ر بـه له و بوو ھـه خـۆی ویسـتی ھه دایم و رووڕاست که بوو کادرانه و له کک یه شاد ره و بکات بۆ قوربانیان ی به که بوو ھه کانک خه شـادیان ره جـۆره و بـه. بوو پشدا له ٨ ی ره کۆنگه که بوو وه ئه تریش کی ھۆیه ھاش وه ره ھه و وه خسته دوور ناوچه له شادیان ره ش مه ئه . وه خسته دوور ناوچه له م ھه و ره کۆنگه له م ھه

روو ئینشـیعاب حیزبـدا لـه وه ئه ھۆی به بوون که بوو ھه حیزبدا نی ده به و تی رکردایه سه له شک به نوان له ناکۆکی ٨ ی ره کۆنگه پاش و یانـد راگه خۆیـان بـوونی کوردسـتان دیمـوکراتی حیزبـی شۆڕشگری تی رایه ربه ناو به حیزب نه ده به و تی رکردایه سه ی باه و ئه. بدا و کرماشــان شارســتانی ی کۆمیتــه نــدامانی ئه و کــادر لــه شــک به و شــاد ره. بــوو ٨ ی ره کۆنگــه ســتکارانیی رھه به لــه کیک یــه شــادیش ره . شۆڕشگر تی رایه ربه نو ھاتنه ١ ندی به مه کـوو وه و ئـه. بژردرا ھـه زی رکـه مه ی کومیتـه ری مشـاوه ک وه شۆڕشـگر تی رایـه ریبه کوردسـتان دیمـوکراتی حیزبـی ٤ سـیمیناری له شاد ره کـاری تکۆشـانی بـه ی درـژه و گـرت سـتۆ ئه بـه تی رپرسـایه به رکی ئـه ١ نـدی به مه نـدامی ئه و کرماشـان شارستانی ی کومیته رپرسی به بـه سیاسـی تکۆشـانی و ناوچـه بـۆ ڕاوه گـه تی رایـه ربه نـدی زامه ره و خـۆی پشـنیاری بـه کاتـه و ئـه تـا دا خۆی سیاسی و شکیالتی ته

.ک خه ڵ گه له وخۆ راسته ندی یوه په ی رگه له واته تر کی یه شوه و نجه نشـکه ئه و زینـدان مانـگ نـد چه پـاش و گیـرا سـنه شـاری لـه وه رژیمـه ئیتعـاتی ھزی ن الیه له نادیار کی یه شوه به وه داخه به

.کرا ئیعدام )١٩٩٠ی ژانویی ١٨( ١٣٦٨ ی١٠ مانگی ی٢٨ وتی رکه له وه ته حکوومه ن الیه له زۆر ئازارکی

122

لی كاشف پور عهشھید

ئندامی کۆمیتی ناوەندی

سن ھۆوه: کی خه ١٩٩٠: بوون ھید شه سای

چوونـه یان کـه ماه بنه ، لی عـه بـوونی دایک له پاش بوو، دایک له ورم ی ناوچه له پیرانجیک گوندی له ١٩٥٧ سای کاشفپور لی عه

نـاوبراو ، ورم بۆ چوو خوندن دانی درژه بۆ و کرد واو ته گونده و له ر ھه تایی ره سه خوندنی. ورم شاری به ر سه سن ھۆوه گوندی و کـرد شـداری به ری رتاسـه سه کۆنکـووری لـه دیپلۆم رگرتنی وه پاش. دا خوندن به ی درژه ورم شاری له ر ھه دیپلۆم رگرتنی وه تا ھه لــه و کــرد ری رتاســه سه کۆنکــووری شــداری به دیســان نــاوبراو ســاک دوای. بــوو قبــووڵ ناســی کۆمه شــی به لــه ورز تــه زانســتگای لــه

ـدانی ھه ر سـه کـه ١٩٧٨ سـای ، تـاران زانسـتگای لـه خوندن ساڵ چووار پاش و رگیرا وه سیاسی حقووقی شی به له تاران زانستگای و بـوو ک خـه نی کۆمه ئازاری و ئش وی تکه که ر روه په نیشتیمان کوردکی موو ھه ک وه ، پکرد ستی ده رژیم دژی ئران له ک خه کاشـفپور لی عـه کـاک. دا ھانـده رژیـم دژی کی خـه و کـرد ده کانی خۆپشـاندانه شـداری به چاالکانـه زۆر ، کرد ده وه وسانه چه به ستی ھه رژیمـی کانی سـیاچاه نـو خرایـه وه روونـاکبیرێ و تی کوردایـه سـتی ھه بـوونی تـاوانی بـه ساواک ستانی ده کاربه ن الیه له جار ندین چه کوو بـه ، ھنا نه دا چۆکی به نجه شکه ئه و ئازار و نگ زه و بر زه نیا ته نه که بوو سانه که و له کک یه ویش ئه و تی، پاشایه ی نده گه رژیمــی کــوژی کــورد و زه بــه بــ و ش ره دڵ ســاواکی ر رامبــه به لــه کانی ره ربــه به و خــۆراگری ونی ھــه بوونــه نجانه شــکه ئه و ئــازار و ئــه دا کانی نـده پوه و سـت ده و سـاواک دری جـاوه ژر له ر ھه نھنی به م به ، کرد ئازادی رێ ناوه ھه ل چی زانی که دوژمن. وی ھله په . بوو

123

به و ئران ری رانسه سه له ک خه رانی تکۆشه بوی ر به تکۆشانی و ئازادی ی کایه ھاتنه و تی پاشایه رژیمی رووخانی دووای به

نــو لــه ران تکۆشـه خۆســازماندانی و ئرانـدا ری رانســه سه لـه سیاســی کـانی رکخراوه و حــزب ی کایـه ھاتنــه و کوردسـتان لــه تی تایبـه کـه زۆری و زوم موو ھه و ئه گرتنی رچاو به له به و دسۆز کوردکی و ر تکۆشه موو ھه ک وه کاشفپور لی عه کاک دا، سیاسی حزابی ئه وای ره مـاڤی ھنـانی سـت ده وه و بات خه به دان درژه بۆ که دا بیاری ، ھنابوو کوردیان ر سه به ساواک شا داری ت سه ده مانی زه له کـورد شۆڕشـگانی ی زۆربـه ک وه ١٩٧٨ سـای. کوردسـتان دیمـۆکراتی حیزبـی نـدامی ئه ببتـه وه وسـانه چه لـه کـورد رزگاری و ی که له گه

و لـه و دا ده بـۆ وی ھـه وه وجـووده واوی ته به و کرد ده قورس تکی رپرسایه به به ستی ھه و کرد ر به له تی رگایه پشمه پیرۆزی لیباسی ی ناوچـه لـه بـوو حیـزب ندامی ئه سادقترین و دسۆزترین و گترین مه ئه به و باشترین له کک یه س که موو ھه شاھیدی به دا ش رگایهو له و ورمنی کۆمه ن کیش خـه ـو خـۆش بـه داکۆشـه و نکی تـو کـورد رگـای بـه ببـوو و رکردبـوو ده بـانگی نی متمانـه و ر بـاوه ج کـورت کی یـه ماوه لـه لی عـه کـاک. کـرد ده ر سه چاره وه شۆڕشگیانه ھزرکی و بیر به کانی ناوخۆیه و تی یه کۆمه کشه ی زۆربه و ک خه ری روه نیشـتیمانپه و شۆڕشـگی ستکی ھه و کوردستان دیمکراتی حیزبی رزی نو بنته ناوچه کی خه له رچاو به کی کۆمه توانی دا . بدا پ ره په دا ک خه نو له

کانی یدانـه مه مـانی قاره کی یه رگه پشـمه بـوو، لھاتوو و زموون ئه به کادرکی سیاسوه باری له که ی وه ڕای ره سه کاشفپور، لی عه کاک بــه و بگــرێ رچاوی بــه ت ســئولییه مه ، کــه دا ده نــه خــۆی بــه ی ئیجــازه کــات ھــیچ بــوو، ســتی ره په کۆنه و ئــازادی دوژمنــانی دژی بــه ڕ شــه و ئـه ر ھـه ، نـا داده رگه پشـمه و ک خه تگوزاری خزمه و رگه پشمه چووکترین به خۆی میشه ھه ، ربگرێ لوه کی که ت ه غه کی یه شوه و وره گـه لـه س که موو ھه و خشیبوو به لی عه کاک به ی شۆڕشگانه و پیاوانه کی ھیمایه زیاتر که بوو ناوبراو رزی به ی وه کرده و ئاکار . نا داده بۆ تیان تایبه ئیحتامی و رز وه چووکه

و لھـاتوویی ھـۆی بـه لی عـه کـاک ، چـوو ڕوه بـه ھاباد مـه شـاری لـه کـه کوردستان دموکراتی حیزبی چواری ی کۆنگره له ١٩٧٩ سای شـوومالی ی ناوچه بۆ ی وه ڕانه گه دوای ، کراو دیاری ندی ناوه ی کومیته جگری ک وه ، یبوو ھه که ی شؤرشگانه بیری و ست ھه و لزانی

و بـرد ده ڕوه بـه وه خۆبوردوویـه له و ئیمـان ڕی پـه و بـه ی٤ ی کـۆنگره سـپردراوی ئه پ کانی رکه ئه و کار جاران له تر چاالکانه کوردستان فرۆکـه بـه و وتن خۆکه وه کوردستان رانی داگیرکه و، ستاند ده ی ره په تکۆشانیان و کار دا که ناوچه له حیزب ندامانی ئه رۆژ ڵ گه ده رۆژ

لی عـه کـاک بـوونی برینـدار ھـۆی بـه بـوو کـه ، کـرد بۆمبـاران یـان ورم شاری به ر سه ی" لعه قه ئاخچه" گوندی کانیان ھاوژه بۆمب کـادر ری ھانـده و ر دخۆشـکه کوو به ، زی به دانه ی وره نیا ته نه و بۆوه چاک ی که برینه که خایاند نه زۆری خۆشوه به م به. کاشفپور

ی کـۆنگره لـه ١٩٨١ سـای. رن بـه ڕوه بـه باشـی بـه خۆیـان کانی رکـه ئه و بـن سوور خۆیان کانی کاره ر سه له که بوو کانیش رگه پشمه و ی ناوچـه لـه سیاسـوه بـاری لـه ی فرگـه تی رپرسـایه به و نـدی ناوه ی کومیتـه بـه بـۆ لی عه کاک دا کوردستان دموکراتی حیزبی پنجی بـوون رده روه پـه دا نـاوبراو دری چـاوه ژر له س که زۆر و برد ده ڕوه به کانی کاره پکی و رک و باشی به زۆر ، سپردرا ئه پ ورمی

کـاک. ن بکـه یان کـه وه ته نه تی خزمـه زیاتر دا نه ودای مه رگ مه و بوون ھید شه وه داخه به ھیندکیشیان و یشتن پگه دا حیزب نو له و : یگووت ده و کوردستان بۆ ڕاوه گه پاشان و بوو وێ له مانگک ی ماوه بۆ و رانسه فه بۆ ناردرا وه حیزبه ن الیه له ١٩٨٧ سای لی عه

124

. ناب س که موو ھه نسیبی به که شانازییه ترین وره گه ، تیش رگایه پشمه ژیانی و دن ئوروپا مووی ھه ، کوردستان خاکی بستک

لـــه داو نـــه ھـــانی ش رانســـه فه لـــه بـــوو وه وســـانه چه و زۆر و زوـــم ڵ گـــه ده کانی ره ربـــه به و بات خـــه ی کـــوره قـــابووی کـــه نـــاوبراو فی ڕه شـه بـوونی ھید شـه کـاتی تا ھـه کاشـفپور لی عـه کـاک. بوو ھه ی چاالکانه شداری به ئیسالمی کۆماری رژیمی دژی کانی خۆپشاندانه

سـانه که و لـه کک یـه شۆڕشـگر تی رایـه ربه وسـتگرتنی ھه دوای ، بوو ھـه کوردسـتانی دیمۆکراتی حیزبی ندی ناوه ی کومیته ندامتی ئه جـاران ک وه ر ھه و کوردستان شوومالی رپرسی به به بۆوه دیسان یان دووباره ی وه بوونه کار به ست ده دوای به و گرت وستی ھه که بوو بۆیـان تورکیـه لـه کـه ماـه بنه گرفتی و گیر ھۆی به ١٩٩٠ سای ، دا ناوچه له نیزامی و سیاسی باری و کار به ی درژه وه ئیمانه به

کـه بوو ده نـه رازی م بـه ، بکـا رزگاریـان گرفتـه و له و بچ وه یه که ماه بنه ھانای به که لکرد داوای حیزب تی رایه ربه پش ھاتبوو کـه ک یـه ماوه دوای ، حیـزب نـو وه ڕتـه بگه زوویـی به خۆی بۆ و بکا رزگاریان و بچ که بوو رازی پاشان م به ، ب ج به حیزب لـی ی وه ئـه کـه وه کرتـه ده ئاگـادار کانوه سـیخوڕه و جـاش ھـۆی بـه شـاندن، وه ربـه زه بـۆ ڕێ گـه ده لک ھـه لـه میشه ھه ڕ دفه به دوژمنی

و لی عه کاک ماه چنه ده تورکی پۆلیسی رگی به و جل به س که ٣ قوونیه شاری له ١٩٩٠/ ٨/ ١٥ وی شه وه داخه به ، یه لره ڕن گه ده و سـت ده بـه ک یـه ماوه دوای و ن یبـه ده خۆیـان ڵ گـه ده راکشـان و لـدان بـه منـدای و ژن چـاوی پش له و ر ده دننه مای له زۆر به

فیــان ئانکــارا و قوونیــه ی جــاده ر ســه لــه کــردو ھیدیان شــه بــوو شــوا دا ئــازار و نجه شــکه ژــر لــه شــی له موو ھــه کــه ســتراو به چــاوی لـه وره گـه سـارکی خه کـه چـوو ڕوه بـه تـورکی میتـی ھاوکاری به بگومان و ئران تیرۆریستانی ن الیه له یه دڕندانه وه کرده و ئه.دابوو

گیـانی دا ی کـه له گه پناو له که ناب س که ئاخرین و ین وه ئه لی عه کاک بگوومان. وت که کوردستان شوومالی تی تایبه به و جوونه ، وێ ده زۆری کی ودایـه مه وه گرتـه ده بـراو نـاو جگـای و بـ ده رده روه پـه یه شـوه م بـه ئاوا دیکه سکی که تا ھه م به کا، ده فیدا خۆی بـه کی یـه رۆه کوردسـتان دیمـۆکراتی حیزبـی و یشـت گه نه خـۆی ئـاواتی بـه و بـوو ھید شـه مخـابن و یف حـه بـم دیسان ب ده ربۆیه ھه پیـرۆز. ن کـه ده وه کاشـفپوره لی عه کاک پی ج به شانازی میشه ھه کوردستانیش شوومالی ی ناوچه داو ست ده له وتووی که ھه و گ مه ئهکوردستان ھیدانی شه ری وه بیره و یاد ب ران ئیسالمی کۆماری ری روه په تیرۆریست و ست ره په کۆنه رژیمی برووخئ .

125

ندی فكه ڕه سادق شه. دشھید سکرتری گشتیی

لــه ردا روه نیشــتمانپه كی یــه ماه بنه لــه) زایینــی ی١٩٣٨ ی ژانوییــه ی١١( تاوی ھــه ی١٣١٦ ســای فرانباری بــه ی٢١ ندی فكه ره شــه ســادقی ، ی كـه وره براگه رشـانی سه وتـه كه ، ی كه یه رسـتی رپه سه و سـتدا ده له بـاوكی دا منـدای نی مـه ته لـه. بـوو دایك له بۆكان ی غه ره ته گوندی بـوو ھاوكـات سـادق، د ممـه محه منـدایی می رده سـه. مر نـه ی"ژار ھـه" مامۆسـتا خوالخۆشـبوو كوردسـتان ی وره گـه ری روه نیشـتمانپه و شاعیر

كانی ئاموژگاریـه و رنـۆینی. كوردسـتان كۆمـاری زرانـدنی دامه و ئران كوردستانی كی خه ی رزگاریخوازانه باتی خه ستاندنی ئه ره په ڵ گه له .ست به خشی نه دا ینی زه و بیر له وكات ئه میژوویی قۆناخی له ن دیمه زۆر و ی كه باتگه خه و زانا برا

سـای و شـاره و لـه نـدی ناوه و تایی ره سه خویندنی ، گیرساوه ھاباد مه له ی كه ماه بنه كه پاشان و بوكان له تایی ره سه دووی و ك یه پۆلی شـیمیی لیسانسـی تـاران ی" عـالی دانشسـرای" لـه) زایینـی ی١٩٥٩( تاوی ھـه ی١٣٣٨ سـای و كـرد واو تـه ورز ته له بیرستانی ده ئاخیری

خونـدكاران و قوتابیـان باشـترین لـه كك یـه یـان م كـه یه ی پله نی خاوه یان خویندندا كانی پله موو ھه له كه رنجه سه شایانی. رگرت وه بـه ھاباد مـه و ورمـ كانی شـاره لـه) زایینـی ی١٩٦٥( تاوی ھه ی١٣٤٤ سای تا ھه و شیمی رسی ده مامۆستای به بوو دا ساه و له ر ھه. بوو كوردســتان قوتابیــانی یانــدنی گه پ بــۆ و ركــرد ده نــاوی زا شــاره كی مامۆســتایه ك وه دا یــه وماوه له. بــوو ریك خــه وه یه تی مامۆســتایه ركی ئــه بـه سـاڵ بـوون، ده قبـووڵ زانسـتگاكان لـه و گـوتن ده پ رسـی ده و ئـه كه یانه قوتابی و ئه كه جۆرك به كشا رچاوی به زۆرو تكی حمه زه

ڵ گـه لـه و دی نـه وا ره پ كوردستان له ی ته خزمه و ئه شا زا ره مه حه رژیمی جاسوسیی زگای ده ،"ساواك" نجام ره سه. بوون ده زیاتر ساڵــه ژماره ــه ماموســتای ك ی ــابیر ی دیك ــاری و ھ ــۆ ھاوك ــاره ب ــرج" و"اراك" كانی ش ــد چه و"ك ــه شــاری ن ــه محه. وه خســتنه دوور ی دیك ــادق د مم س پ كاری شیمی شی به ئاسیستانی ك وه و كرا ق نه" معلم تربیت" زانستگای بۆ) زایینی ی١٩٧٠( تاوی ھه ی١٣٤٩ سای ندی فكه ره شه

126

لـه رگـرتن وه ك كـه بـه) زایینـی ی١٩٧٢( تاوی ھـه ی١٣٥١ سـای دا، ركـه ئه و لـه واو تـه كی یه یی شـاوه لوه نیشـاندانی پـاش. سپردرا ئه

لـه) تجزیـه شـیمی( ئانـالیز شـیمیی دوكتـورای تـوانی وتـه و لـه وه مانـه سـاڵ چـوار پـاش و رانسـه فه بـۆ چـوو علـووم تـی زاره وه بورسی ك وه و تــاران وه ڕایــه گه) زایینــی ی١٩٧٦( تاوی ھــه ی١٣٥٥ ساـــی ندی رفكه شــه ســادق دوكتــور. ربگــرێ وه پــاریس ی٦ ژمــاره زانســتگای

واوی تــه بــه شــدا ركه ئه و ئــه جھنانی بــه لــه كــه دا تی ســتایهۆمام كــاری بــه ی درــژه" معلــم تربیــت" زانســتگای لــه شــیمی ی"اســتادیار" مان ھــه لــه و دســوز كی مامۆســتایه ك وه و زانســتگایه و ئــه خونــدكارانی و مامۆســتایان ویســتی خۆشه بــه بــوو ربۆیــه ھه. بــوو وتوو ركه ســه

پــاریس لــه كاتــك) زایینــی ی١٩٧٣( تاوی ھــه ی١٣٥٢ ســای ندی فكه ره شــه ســادق د ممــه محه دوكتــور. ركــرد ده نــاوی باتگ خــه كاتیشــدا نوخـۆی وی پـره و رنامـه به ڵ گـه له وه رمانـه ربه ی"قاسـملو عبـدالرحمان" دوكتـور زن مـه مامۆسـتای رگـای لـه دیـت، ده دوكتـورای ی وره ده

بـۆ ی وه ڕانـه گه پـاش. كـرد ئرانـی كوردسـتانی دمـوكراتی حیزبـی تیی ندامـه ئه داوای و بـوو ئاشـنا ئران كوردستانی دموكراتی حیزبی زۆر و كشـا زۆری تكی حمـه زه دا یـه ندی پوه و لـه و حیـزب تیی رایـه ربه كـۆنی نـدامانی ئه و قاسـملوو دوكتـور نـوان رابیتـی بـه بوو ئران

دمـوكرات، حیزبـی ئاشـكرای تكۆشـانی ی وه ســتپكردنه ده و تی پاشـایه ریژیمـی رووخـانی دوای. وه یه ترسی مه خسته خۆی گیانی جاریش لـه) زایینـی ی١٩٨٠ ی فیورییـه( ١٣٥٨ سـای ی مه شـه ره و نـدی ناوه ی كومیتـه موشـاویری بـه بـوو) زایینـی ی١٩٧٩( تاوی ھه ی١٣٥٨ سای و ئـه كه سپردرا ئه پ تارانی له حیزب ی كومیته تیی رپرسایه به و بژردرا ھه ندی ناوه ی كومیته ندامی ئه به حیزبدا می چواره ی كۆنگره

لـه) زایینـی ی١٩٨٠( تاوی ھـه ی١٣٥٩ ساــی ھـاوینی تای ره سـه. یانـد گه نجام ئـه بـه وه یـه كارزانی و یی شاوه لوه به شی یه تی رپرسایه به پلینـومی لـه. نـا حیـزب ت خزمـه لـه خـۆی توانـای موو ھـه و كوردسـتان وه كرایـه بانـگ خت واووه تـه كاری بۆ وه حیزبه تیی رایه ربه ن الیه

كــانی كۆنگره لــه. بژردرا ھــه سیاســی ر فتــه ده نــدامی ئه بــه دا) زایینــی ی١٩٨٠( تاوی ھــه ی١٣٥٩ ساـــی ھــاوینی لــه نــدی ناوه ی كومیتــه موو ھـه ندییشـدا ناوه ی كومیتـه لـه و نـدی ناوه ی كومیتـه نـدامی ئه به جارێ موو ھه حیزبدا می نۆھه و م شته ھه م، وته حه م، شه شه م، پنجه . وه ته بژیردراوه ھه سیاسی ری فته ده ندامی ئه به جارێ

لــه ی) نی مــه چاپه و رادیــو( بلیغات تــه شــی به تیی رپرســایه به زۆرتــر حیزبــدا تیی رایــه ربه لــه بــوونی ی مــاوه ندی رفكه شــه ســادق دوكتــور

سـكرتری جگـری ركی ئـه مر نـه ی"قاسـملوو" دوكتـور مان وره گـه مامۆسـتای بـوونی ھید شـه كـاتی تا ھـه وه ه١٣٦٥ سـای له و بوو رشان سه نگـی ده تكـای بـه قاسـملوودا دوكتـور بوونی ھید شه دوای پلینومی م كه یه له ندی رفكه شه سادق دوكتور. بوو ستووه ئه به حیزبی گشتیی

ی٢٦( ھیدبوونی شـه كـاتی تـا وه حیزبیشـه می نۆھـه ی كـۆنگره لـه و بژیردرا ھه حیزب گشتیی سكرتری به ندی ناوه ی كومیته ندامانی ئه دمــوكراتی حیزبــی گشــتیی ســكرتری" قورســی تیی رپرســایه به و رك ئــه) ١٩٩٢ ســیپتامبری ی١٧ وتی ریكــه) ١٣٧١( مســاڵ ئه رمانانی خــه

دا دوایــی ی ســاه دوازده و ئــه ی مــاوه لــه ندی رفكه شــه ســادق دوكتــور مان كــه له گه زنی مــه باتگی خــه. برد ده روه بــه ی"ئــران كوردســتانی كانی ریزه نو رانی ربه زاترین شاره و جترین وه به له كك یه. بوو ھه ماندا كه له گه ی وه جوونه و حیزب تیی رایه ربه له تی ڕه بنه رۆكی قاسـملووی دوكتـور فـاداری وه یـاركی و شاوه لوه كی یه قوتابی كه بین ب ده ق ھه به و بوو مان كه له گه دموكراتیكی ـ میللی ی وه بزووتنه

و لھــاتووی بــه و قاســملوو دوكتــور رگــای و ربــاز بــه دان درــژه و كاری ئیدامــه مامۆســتای بــه بــوو قاســملوویش دوكتــور پــاش و بــوو مر نــه و لـه ر ھـه سـادق دوكتور. ب دیار وه حیزبه به بوو وه بزووتنه دوژمنانی ئاواتی كه جۆره م به قاسملوویش ب یھشت نه خۆی یی شاوه لوه پاراستنی ر سه له بوو، حیزب كانی وسته ھه و ت سیاسه ری كاریگه رانی دارژه له كك یه حیزب تیی رایه ربه نو ھاته كه وه كاته

127

خـراپ شـونی دان ده نـه پـ رگـای و ھـرش ر بـه دانـه ده راڕای و دڵ دوو فرادی ئـه بـوو، پـداگر و شـلگیر حیـزب كانی پرنسـیپه و ئوسوول

رگیز ھـه یه ویسـتی خۆشه و ئه م به ویستن ده خۆش حیزبی كانی رگه پشمه و كادر و ئه. دابنن حیزبی كاروباری و وه بزووتنه وتی ره ر سه له عید سـه دوكتـور كـاك زیی ره غه ب و دپاكی. نا ده دانه وان ئه وباری كار و كان رگه پشمه و كادر ی واقیعبینانه نگاندنی سه ھه ر سه له شونی

و حیـزب لـه شـكیالتی ته گرینگـی خشـی نه. گیـران رده وه یكان ئامۆژگاریه ش بۆیه ر ھه وتبوو ركه ده واوی ته به حیزبی ھاوڕیانی موو ھه بۆ بوو، دوور به سكتاریستی و مارگرژی ده له و نا ده دانه لك خه ج به شكیالتی ته رگیز ھه م به كردبوو، پ ست ھه باشی به زۆر دا وه بزووتنه شوجاع، ئینسانكی سادق دوكتور ر تكوشه. ویستن ده ل گه باتی خه كردنی تی رایه ربه بۆ حیزبیشی خودی و حیزب شكیالتی ته و ئه چونكه

لـه یانـه ندی تمه تایبه و ئـه موو ھـه له و كرد ده پشتیوانی ت داه عه و ق ھه له. بوو سادق راستی به و دروستكار و راستگۆ خالق، ئه به ، وره به ركـه ئه كردنی ج جبـه بـۆ خۆی ختی وه و كات موو ھه ، ناسی ده نه ماندوویی و بوو پكار ئینسانكی. گرت رده وه كی كه دا وه كرده و ت سیاسه و ئـه دا وسـتكی ھه و وه كـرده كـارو ر ھـه لـه كـه بـوو، واقیعـی دموكرتكی و مانا واو ته به شۆڕشگكی كردبوو، رخان ته كان یه حیزبی وه وه ئــه ی ڕوانگــه لــه بۆیـه ر ھــه بوو، ھــه ئـران النی گــه مــافی و دموكراسـی بــه قــووی كی بوایـه. نوانــد ده خۆیــان ی یانـه ندی تمه تایبه مافـه و دموكراسـی و ئـازادی قامگیركردنی سـه بۆ تكۆشان له بوو بریتی كوردستاندا و ئران له باتگانه خه تكی كه ره حه ر ھه ی پوانه

ی روانگـه لـه بوون، نـه ینـی زه و یاــی خه ی واژه سـته ده و زاراوه سـادق دوكتـور بـۆ تاكتیـك و ت سیاسه. ئران النی گه و كورد لی گه واكانی ره حیزبــی كانی زنــه مه یــه ندی تمه تایبه ی ئاونــه بــه ببــوو وه كــرده و ق ھــه به ش بۆیــه ر ھــه بــوو، باتگانــه خه ی وه كــرده ت سیاســه وه وه ئــه

دۆسـتان راست له كه نده وه ئه ر ھه بوو،" تواچع" به و كی خه و خاكی ئینسانكی ندی فكه ره شه سادق دوكتور. ئران كوردستانی دموكراتی لــه قــایم و قــورس بــوو، لبــوردن ب و تونــد لــدا گه و حیــزب یارانی نــه و دوژمنــان راســت لــه بــوو، شــت گوزه به و رووخــۆش دا ھاوڕیــانی و

خـۆش وه یه پسـتی و گ ره بـه كوردسـتانی كی خـه و ئـه. بوو نـه بـۆ ی وه ڕانـه گه نگاوك ھـه و "نـرمش" ك یـه ڕڕه زه و ستا وه ڕاده ریاندا رامبه به ئـامرازی ك وه كیان خـه كـه بوو نـه دارانه تمه سیاسـه و لـه و ئـه. كردبـوو رخان تـه وان بـه ت خزمـه بـۆ ژیانی و گیان ش بۆیه ر ھه ویست، ده

كانی یـه وندی رژه به و قـازانج لـه جگـه و بـوو كوردسـتان كی خـه باتی خـه وی پشـه خۆی بۆ و ئه ، وێ ده خۆیان كانی سته به مه پشی بردنه سـكرتری ر ھـه نیا ته حیزب كانی رگه پشمه و كادر بۆ و ئه. بوو نه گرینگ الوه به خسی شه و تی تایبه كی یه وندی ه رژه به و قازانج ھیچ ل گه

ڕاشـكاوی بـه ك ھاوڕیـه ر ھـه كـه بـوو نیزیـك یان ل و و تكه یان گه له ك یه راده به و بوو ھاوڕیان ھاوای و دۆست و ئه بوو، نه گشتی بـه قووـی كی بوایه سادق دوكتور كاك. بگرێ وه ك كه كانی كه كه به یه ڕنونی له و ژێ ھه الی له خۆی دی ی پریسكه یتوانی ده

و ھاوكـاری و نیزیكـی ب بـه ئاخونـدی رژیمـی رووخانـدنی كـه بـوو دا بوایـه و لـه بوو، ھـه ئران ئازادیخوازانی موو ھه و الن گه ھاوكاریی بـۆ تك رفـه ده ر ھـه لـه بۆیه ر ھه ، نیه ھاسان م كه النی یان مومكین كاركی ئران، كانی باتگه خه و ر روه نیشتمانپه ھزه ندی ھاوپوه

خودموختــاری و ئــران ئــازادیی ختی بــه گیــانی دا یــه رێ و لــه رنجام ســه و دا ده بــۆ وی ھــه وه كــرده بــه و گــرت رده وه كی كــه ســته به مه و ئــه ئامانجـه پنـاو لـه پشـنگداری تكوشـانی و بات خـه و وه منتـه ده مری نـه بـه میشـه ھه زن مـه ندیی فكه ره شـه نـاوی و یـاد. كـرد كوردستان مانیشــی نه دوای كــانی شۆرشــگانه ندییــه تمه تایبه و ئرانــدا كی خــه و كــورد لی گــه و ئــران كوردســتانی دمــوكراتی حیزبــی كــانی پیرۆزه . ب ده مان كه وته رانی تكۆشه ری ئیلھامده و رنون

128

بدولی تاح عه ھید فه شه ئندامی کۆمیتی ناوەندی

و دایك بــوو تكشــدا لــه حمه زه كی یــه ماه بنه لــه ده غــه نه سندووســی ی ناوچــه ی" زنــ وه" گونــدی لــه تاوی ھــه ی1340 تاح ســای كــاك فــه سـتپكردنی ده و بـه واو كـرد تـه ده غه نه و شاری یان كه گونده له ندیی و ناوه تایی ره سه خوندنی الوانـی ركخراوی ندامی ئه ر بوو به روه و نیشتمانپه دسۆز ك الوكی ، وهئران النی گه شۆڕشیـــاری ده غـــه نه ی كومیتـــه تاح لـــه كـــاك فـــه. ئـــران كوردســـتانی دمـــوكراتی حیزبـــی دا كاروب

كومیتـــه ئۆرگـــانی" ( تی كیــه یه" گۆڤـــاری ری رنووســـه ھا سه روه و ھــه بلیغاتی و تـــه ئینتشــاراتی ستۆ بوو، ئه له) رچوو ده ل ی ژماره 11 كه ده غه نه شارستانی

. رخان كــرد تــه ی كــه له و گه حیــزب ت بــه بــۆ خزمــه خــۆی نی مــه و ته موو ژیــان ھــه مجۆره و بــه

، ده غـه نه شارستانی كومیته ئیجرایی تی یئه ھه ندامی ئه بوون له بریتی كانی یه تی رپرسایه به ، ده غه نه شارستانی كومیته رپرسی هب

نــدامی ئه حیــزب بــه می شــه شه ی كــۆنگره لــه 1984ی ی ژانویــه22 - 1362نــدانی ی ڕبه2* رپرسـی به بـه وه یـه سیاسـی ری فتـه ن ده الیـه و دواتـر لـه بژردرا ھه ندی ناوه ی كومیته جگری كرا، دیاری سنه شارستانی كومیته

ــه26* ــامبری 17 1364زی رماوه ی س ــه 1985ی دیس ــۆنگره ل ــه حه ی ك ــه می وت ــدا ب ــدامی ئه حیزب ــه ن ــدی ناوه ی كومیت ــه ن و بژردرا ھ بـه ی شـت درـژه رده سه شارسـتانی ی كومیتـه رپرسی ك به و دواتر وه ر شان سه وته كه كوردستانی جنووبی كی یه ندی به مه تی رپرسایه به . و دا خۆی كانی ركه ئه

. بژرا ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته م بۆ ئه بۆ جاری دوویه م شته ی ھه كۆنگره له له1988ی ی ژانویه18( 1366نباری فرا ی به28*

. وه بژردرایه ھه ندی ناوه ی كومیته ندامی ئه به نوێ رله مدا سه ی نۆھه كۆنگره له 1991ی دیسامبری 22 1370فرانباری ی به1* لـه دا کـه1368 ڕی پووشـپه ی22 وت لـه ی روه ده حیـزب لـه كانی ندییـه پوه رپرسی ر، به ئازه بدو قادری بوونی عه ھتد دوای شه* كانی ندییه تیی پوه رپرسایه به كه ته ناعه و قه ر ئه سه تیی حیزب ھاته رایه ربه. چوو روه به وه یه ئیسالمی كۆماری ن تیرۆریستانی الیه

. تاح بسپرێ کاک فه ی كوردستانی به وه ره ده حیزب له

129

، بـدو قـادری كـاك عه كـه ی وه پاش ئه: " ئران ده كوردستانی دموكراتی حیزبی گشتیی سكرتری جگری فی ره ن شه سه كاك حه*

بـۆ نـدی ناوه ی كومیتـه ی دیكـه كی بـوو ھاوڕیـه تریش تیرۆر كرا، دهئو ڵ كاك دوكتور قاسملوو له گه وت له ی وه ره ده حیزب له ری نونه نگاندنی ســه و ھه سیاســی ری فتــه ده پــاش باســك لــه. بكــرێ وت دیــاری ی وه ره ده حیــزب لــه ری كــوو نونــه بــدو وه كــاك عه جــی تـوان ده تی یـه ھه كـه ی ندییانـه تمه و تایبه تاح بـه كـاك فـه یشتین كه گه مهو ئاكا وت به ی وه ره ده له و كاره موناسب بۆ ئه ندامكی ئه ".ببات ڕوه به ته سئوولییه و مه ئه كاروبـاری لـه شـناختك كـه پـی بـه فی ره ن شـه سـه كـاك حه دا كـه دمـوكرات بیـار ده حیزبی سیاسیی ری فته دا، ده وه و كۆبوونه ر له ھهڵ كـاك گـه مانگـك له ی بـۆ مـاوه فی ره ن شـه سـه كـاك حه ، بۆیـه ڕانسـه بـۆ فه بچـ بـدولی تاح عه ڵ كاك فه گه یبوو، له وت ھه ی وه ره ده كاروبـاری نـوی رپرسـی ت به خزمـه خاتـه و ده سـپردرا ئه پ رككی كوو ئه وه خۆی كانی زموونه و ئه ب دا ده رانسه فه له بدولی تاح عه فه ری فتـه ده تی زایـه م ره ھـه ڕانـد كـه په جۆرـك راده ، بـه تی یـه وت ھه ی وه ره ده حیـزب لـه ری نونـه كـه ی دیكـه كانی ركـه و ئه شكیالتی ته

".خۆشحاڵ بوون وت پی ی وه ره ده حیزب له كانی م ئۆرگانه و ھه وه وتبووه لكه سیاسیی

تاح ی فـه وانـه ئه. وتوو بـوو ركه و سه پش و دیپلۆماسی دا زۆر چووه یدانی كاری سیاسی مه دا له م كی كه یه ماوه بدولی له عه تاح فه* ســتاندبا بــه ویان نه ی كۆمــاری ئیســالمی گیــانی پــاكی ئــه رده روه ســت پــه ر ترۆریســتانی ده گــه ن ئه ده ناســی شــاھیدی ده یــان ده بــدولی عه

.كرد روان ده تریان ل چاوه وره و رۆی گه تر وره تی گه ی خزمه كه و حیزبه لی كورد گه بوو كه ده تیانه سایه و كه كك له یه وه یه یی دنیا ی زایینی،لـه1992ی سـپتامبری 17 ر بـه رانبـه تاوی، به ی ھـه1371رمانانی سـای ی خـه26وتی ركه بدولی له تتاح عه ھید فه شه* باتگری و خـه مان ئـه حیـزب لـه ری ن نونـه رده سکرتری گشتیی حیزب و ، ھومـایوون ئـه ندی فكه ره ڵ ھاوریانی دوكتور سادق شه گه

و اوكـاری ھ تیی ر چۆنیـه سـه لـه کـه ک دا وه یـه كۆببوونـه ، لـه دھكوردی دموكرات، نووری حیزبی ی مژینه له و دۆستی ئرانی ناسراویتـی ئامـان وه شـاری بـرلین لـه میكونـووس لـه ریسـتۆرانی ، لـه ئیسالمیی كۆماری دژی ئوپوزیسیون له كانی نه و الیه ھز باتیی ھاوخه

سـیان ر چـوار که ھه وه اخهد به ئیسالمیی که كۆماری كانی كرگیراوه به تیررۆریسته سژی ر ده به وتنه كه. بوون وه ورا گۆڕینه بیر ریكی خه .ھید بوون شه

ی کوردستان رۆژنامه

130

ن رده ھید کاک ھۆمایون ئه ڕز بت یادی شه به ڕبری پشوو ئندامی

نا په سۆتان دولال یه

و کـورد ی وه تـه نه ڕزگـاری ڕگـای لـه خۆیـان گیانی شۆڕشگر مرۆڤی زار ھه یان ده به کوردستاندا ی ڕزگاریخوازانه ی وه بزوتنه مژووی له

بـۆ زۆر ری وه کـوره و تکۆشـان دوای مان کـه وته کی خـه لـه ملیۆنـان بـه کـردوه، خت بـه داگیرکـاری ژـر لـه کوردسـتان پیـرۆزی خاکی .ن بگه ئاواتیان به ی وه ئه ب ، ئامانج به یشتن گه ر سـه ی پیـرۆزه یـه وه ته نه نـه رکه ئه م ئـه یانـدنی گه کۆتـایی به ی گیرۆده وان ئه کانی رۆه ئستاش ر ھه و وه ته ناوه ریان سه وه داخه به

و ئـازاد کوردسـتانکی کـورد، کی خـه و کان کوردیـه پارتـه توانان، سیاسـه ی ژیرانـه نگاوی ھـه و کگرتوویی یـه بـه ھیوایه و به. شانیانن . بت دی به خۆ ربه سه بـه ھاوڕیـانی و ندی فکه ره شـه سـادق دوکتـور مان کـه وته شکی به و حدکا زانای ری ریبه تیرۆری ی ساه ژده ھه ی بۆنه به دا باسه م له ھۆمـایون کـاک مان که له گه گی مه ئه به و ناس نه ماندوویی ی رگه پشمه یادی ئران ئیسالمی کۆماری تیرۆریستی و کورد دژی رژیمی س ده لـه وان ئـه لبردوویـی ئاسـت لـه کـه پیـرۆزه رککی ئـه ئـازادی ڕگـای ھیدانی شـه ی وه یادکردنه ڕاستیدا له که وه ینه که ده تازه الن رده ئه

. وه کرته ئه ژیانیان و ره به الن رده ئه تی ماره ئه ندی ناوه وه، سنه له ساڵ د سه ند چه پش کان، النه رده ئه ی وره گه ھۆزی له ھۆمایون کاک ی ماه بنه

131

لـه پارزگاریـان وام رده بـه و بـون تدار سـه ده و ژیـاون یه ناوچه م له قز سه شاری حاکمی ک وه وه کاته و له ر ھه و کردوه کۆچیان قز سه

رداری سـه ڵ گـه لـه ھۆمـایون کـاک بـاپیری قز سـه حـاکمی خان دین یفه سه جیھانی می که یه ری شه پش. کردوه ری وروبه ده و قز سه شاری سـداره لـه پیالنیـک بـه وه عۆسـمانیه تـۆرکیی تی حکومـه ن الیـه لـه راغه مه شاری له کۆچی ی1285 سای له بانه خانی مه حه و بۆکان

بـه بیت ئه خان یفۆ سه دا ڕووداوه م ئه داوی به. بووه ھه وه ییه وه ته نه دۆزی به ندی پوه دانیان سداره له که وتووه رکه ده وا درن، ئه شـاه، زا ڕه یشـتنی گه ت سـه ده بـه تای ره سـه بـووه، وتنخواز پشـکه و یشـتوو تگه سیاسـی، کی تیه سـایه که خـان یفۆ سـه قز، سه حاکمیسـتوری تاویـدا بـه ده ی ھه1313بـۆ تـاران لـه سـای یـدا وه ڕانه گه دوای بـه کـه کات ئـه میوانـداری یفۆالخان سـه قز سـه بـۆ دـت کاتیک

بـۆ جـاری 1322وه، له سای ڕته گه قز ئه و سه ره دا به1320ری سای ھریوه کرت، تا له شه بعید ئه یفو خان بۆ تاران ته ناوبراو سه نـد دا راک لـه به ی سۆتان ئابادی ئه ندیخانه مانگ له به 6ی گیرت و بۆ ماوه وه ده تی ئرانه کان و حکومه ن ئینگلیسیه م له الیه دووھه

یفو خـان تـا ر بۆیـه سـه ات ھـه دیق ئه موسه. نگری د زا شادا الیه مه ره دیق به دژی حه ھا له شۆڕشی دوکتۆر موسه روه وه و ھه منته ئه .بوو وی نه ھله ی ڕژیمی په تاوی جگای مۆتمانه ی ھه1352کۆچی دوایی له سای

واو کـردوه، دوو م شـاره تـه نـدی لـه تایی و ناوه ره دایک بووه، خونـدنی سـه قز له تاوی له شاری سه ی ھه1329کاک ھۆمایون له سالی

کسـاڵ و نیـو، ی یه وت لـه ئابـادان بـۆ مـاوه چتـه زانکـۆی نـه وتـدا ئه ی خوندن له بـواری نه بت که دواتر بۆ درژه سال سپای دانش ئهوه کوردسـتان و لـه ڕتـه گه تای شۆڕشـی ئرانـدا ئه ره لـه سـه. اتد وتی تاران درـژه بـه خونـدن ئـه تی نه نعه سای دواتر له زانکۆی سه

ــوا و خۆشه قز ئه رســتانی ســه نــدی کچــان و ھۆنه خونــدنگای ناوه ــاران و بتــه مامۆســتای زمــانی ئینگلیســی کــه جگــای ب ویســتی ھاوکوه چـاالککی کیتره له الیـه. وه ته ش ئه نهدات و ھاوکات وا بت، پاشان له زانکۆی سنه درژه به خوندنی ئینگلیسی ئه قوتابیانی ئه

. یانناسی قزی به گشتی به باشی ئه رزشکارانی سه کرد و وه شداری ئه ڵ دا به ی باسکتبا ت له یانه رزشی بوو، به تایبه وه

رز کاندا بـه موو ئاسـته لـه ھـه کانی کۆشـا زانیاریـه وه بـت بۆیـه تده زاییه یکـات لـه ڕوی شـاره ر کاریـک ده دا ھـه ولی ئه کاک ھومایون حهگرت و وه ئـه ندی به حیزبی دیموکراتی کوردسـتانی ئرانـه وتنی شۆڕشی ئران پوه رکه کی کورت له سه یه ر بۆیه دوای ماوه وه، ھه بکاتهکاتـه شـان و ف ئه ره کـی شـه تاوی چـه ی ھـه1359ورۆزی ی کورد، له نه وه ته وه دژی نه ینیه ن ڕژیمی خۆمه ر له الیه گیرساندنی شه به ھه

کرد، ڕوانک و بـ مانـدووبون کـاری حیزبـی ئـه کاک ھۆمایون ب ھیچ چاوه. ی حیزبی دیموکراتی کوردستان رگه ندام و پشمه بته ئه ئهتی حیزبی بـۆ سیاسهپوا و ریوانی به پی پیاده ئه قز، بانه و مه ینی سه کانی به ک ناوچه یه رگه ڵ تاکه پشمه تا زۆر کات له گه ره سه

رپرسـانی حیزبـی دیمـوکرات و ک و به ی خـه جگای متمانه کی کورتدا باشتر ناسرا و بوو به یه وه، له ماوه کرده ک شی ئه نی خه کۆمه چیتـه خـدراوێ لـه نـوان پیرانشـار و تاوی بـۆ خـۆلکی سیاسـی ده ی ھـه1359لـه کۆتـایی سـای . سـپدرا رکی پویستی پـ ئه دواتر ئه

شـت و پاشـان رده بتـه جگـری کۆمیتـه شارسـتانی سه دواتـر ئه. نت یـه گه وتووانه بـه کۆتـایی ئه رکه رز و سـه ی بـه شت کـه بـه پلـه رده سهی لـه کـه گرت کـه بنکه سـتۆ ئـه ک بـه ئه یـه ری سیاسی ژمـاره فته شکیالتی ده رپرسی ته ک به یه ی میراوێ بووه و بۆ ماوه رپرسی کۆمیته به

نـدی ی ناوه نـدامی ڕاوژکـاری کومیتـه تاوی به ئه ی ھه1360ی حیزبدا له سالی 5ی وتبوو، له کونگره که ھاباد ھه شت و مه رده سه نوان ندی ندامی ناوه بته ئه مه دا ئه ئه بژردرت که به دوای ده ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ک ئه دا وه 6ی کرت و له کۆنگره دیاری ئه

132

کات، ر ئـه فتـه ری ده فه ری سـه سـه وه بـۆ چاره بت، دوایـی بـه ھـۆی ناسـاخیه رپرسی کۆمیته شارستانی سنه ئه کی کورت به یه ماوه ئاژوان،

کرد، ی ئـه ولـه رگه دا جه ڵ ھـزی پشـمه نـدی ئـاژوان لـه گـه قز، له ناوه رپرسی کۆمیته شارستانی سه بت به به وه و ئه ڕته گه دواتر ئهک بت کــاک ھۆمــایون وه خمــار ئــه کان زه رگه ی پشــمه رمانــده دات، فه رگه ئــه مارۆی ھــزی پشــمه ره گــه رده لــه ئــاوایی ســهکاتــک دۆژمــن

ی لـه رکـه م ئه ئـه. بووه رچاوی ھـه وری بـه که دا ده ره کات و له رنونی شـه شداری ئه ڕه دا به و شه قز له ی شارستانی سه رپرسی کۆمیته بهدا خـۆی بـۆ 7ی لـه کـۆنگره. ی حیـزب خۆشـخانه رپرسی نه بته به دواتر و له کۆتاییدا ئه. دات نجام ئه وتوانه ئه رکه سهندی ئاژوان ناوه وه خۆشــیه نه ھــۆی بــه تی رکردایه ســه پشــنیاری ی حیــزب بــه8ی نــدی کاندیــدا ناکــات و دوای گرتنــی کــۆنگره ی ناوه تی کۆمیتــه ندامــه ئه لـه ژیـانی کۆتـایی تـا دواتـر و وت کـه ئه مر نـه قاسـملوی دۆکتـور به چاوی ھاوڕیانی له مائاوایی کاتی له و کات ده ئۆروپا ری فه سه

ئۆروپـایی وتـی نـدین چه ری فه سـه دا ماوه م له کریت، ئه دیاری وته م له حیزب رپرسی به ک وه ئامان له. وه منته ده ئامان وتی ئۆروپادا ئاستی له بتوانت حیزب و وه نه بکه کار نوێ له ر سه ی وه ئه بۆ بت ئه وتووژی حیزبدا پشووی ندامانی ئه ڵ گه له و کات ئه

بـه ت ئـه و گرت ئـه پشـووی ھاوریـانی لـه س کـه نـد چه ڵ گـه له فونی له ته ندی پوه بونی ھید شه پش ڕۆژ س. بت چاالک زیاتر م ئـه وه زۆره رکی سـه که و داخ بـه م بـه ببـت، وتنیان چاوپکـه ن کـه ئه ز حـه ن کـه ده دانمـارک ری فه سه ندی فکه ر شه. د ڵ گه له زوویی ری نونـه ڵ گـه لـه ھـاورێ ندی فکه ره شه سادق. د حیزب گشتی سکرتری تیدا مرۆڤایه دژی پیالنکی له و نادات ڕوو ت قه یشتنه پکگه ن الیـه لـه ئرانـی سیاسـی چـاالکی دھکـردی نـوری و الن رده ئـه ھۆمـایون ئامان له حیزب ری نونه بدولی، عه تاح فه ئۆروپا له حیزب و پـرۆز و رز بـه یادیـان. کرن ئـه ھید شـه ئرانن ئیسالمی کۆماری تیرۆریستی رانی ڕبه مان ھه که کورد، ی وه ته نه کانی مافه رانی دژبه

.بت ڕبوار پ ڕگایان لــه دا دوایانــه م لــه خــۆم مــن یــان کــراوه بــاس ی وه ئــه ژیانیــدا ی مــاوه لــه ھۆمــایون کــاک کانی وتــه وکه س ھه بــۆ کــدا یه وه ئاوڕدانه لــه

ئــازا، وره، بــه وشــت، ڕه بــه پــاک، کی، خـه شۆرشــگر، مرۆڤکــی کــۆرتی بــه نــاوبراو وان، ئـه کانی وتــه قــی ده بــه بیســتوه ھاوڕیـانیم سـتی ھه وه، حیزبـه کـانی ڕیزه نـاو ھـاتبوه وه زانیاریـه بـه. بووه خراپ کاری دژی و خۆ ربه باوه ھمن، سوور، ھه زموون، ئه به ر، خونه بیسـتراوه نـه بـوو، ده کـان بیاره وی یره پـه و وت کـه ڕده سیاسیدا کاری بردنی ڕوه به تی چۆنیه له ھاوڕیانی ڵ گه له بوو، نه تی چینایه

ھۆمـایون کـاک کـارکردنی ی شـوه و سیاسـی وسـتی ھه لـه وتۆیان ئـه ی خنـه ڕه کانیتر سیاسـیه پارتـه یـان دیمـوکرات حیزبـی ندامانی ئه کــه بــوو ڕی بــاوه جگــای و ویســت ئه خــۆش زۆری ندی فکه ره شــه دۆکتــۆر ت تایبــه بــه بــووه، ویســتیان خۆشه جگــای گشــتی بــه و گرتبــت ژیـانی کانی سـاته دوا تا ھۆمایون کاک. نا دائه بۆ ڕزی و ویست ئه خۆش زۆر دۆکتوری ویش ئه ھا روه ھه وه، ره ده ھاتنه بۆ تیشیدا یارمه

مان کـه داگیرکراوه وتـه کـورد ی وه ته نه کانی ئامانجه دیھاتنی به بۆ م ده ر ھه و ستا وه نه کورد رانی تکۆشه ڵ گه له گرتن ندی یوه په له .کۆشا تده

.بت وام رده به ڕگای و ڕز به یادی

نگ ری گیاره ماپه

133

یی مزه فوور ھه ھید غه شه ئندامی کۆمیتی ناوەندی

) ی زایینـی١٩٨١(تاوی ی ھـه١٣٦٠له سـای . توانای حیزبی دموکراتی کوردستان بوو و به شاوه یی کادرکی لوه مزه فوور ھه ھید غه شه :ک وه وه یه

.ندی دیاری کرا ی ناوه ندامی راوژکار کۆمیته ک ئه وه ١٩٨١ دیسامبری ی٦ - ١٣٦٠ زی رماوه سه ی١٥ می حیزب له ی پنجه کۆنگره له* بژرا ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ک ئه وه ١٩٨٤ی ی ژانویه٢٢ - ١٣٦٢ندانی ی ڕبه٢ می حیزب له شه ی شه کۆنگره له* ندی دیاری کرا ی ناوه میتهندامی راوژکار کۆ ک ئه وه ١٩٨٥ دیسامبری ی١٧ - ١٣٦٤ زی رماوه سه ی٢٦م وته ی حه کۆنگره له* بژرا ندی ھه ی ناوه ندامی کۆمیته ک ئه وه ١٩٨٨ی ی ژانویه١٨( ١٣٦٦فرانباری ی به٢٨ م له شته ی ھه کۆنگره له* ــه* ــۆنگره ل ــه ی نۆھــه ک ــه١ م ل ــدامی ک ئه وه ١٩٩١ی دیســامبری ٢٢ - ١٣٧٠فرانباری ی ب ــهن ــدی ھــه ی ناوه کۆمیت ــر وه ن ک بژرا،و دوات

.غدا دیاری کرا به ری حیزب له نونهــه شــه * ــه ھید غ ــه و ماوه فوور ل ــایه دا به ی ــه رپرس ــۆری ل ــۆراو ج ــزب دا وه تیی ج ــه ئه حی ــوون ک ــتۆ گرتب ــه س ــاوه ب ــه لوش ــه یی ب نجامی ئ .یاندبوون گه یی لـه شـاوه فوور توانـا و لوه ش دا کـاک غـه شـه و به لـه. رگرت دا کاری وه وه ره کانی ده ندی یه شی پوه به له دواوه به ١٣٦٤سای له*

.ست ھنا ده وتنی باشی به رکه خۆی نیشان دا و سه فوور عراق و کاک غه ختی وتی غدا پته به یشته ستی تاوان گه ده ١٩٩٤ی ئووتی ٤ - ١٣٧٣الوژی سای ی گه١٣رۆژی * ی خۆی تیرۆر کرد؛ که رکی ماه ر ده به رۆژی رووناک و له غدای به به ری حیزب له ندی و نونه ی ناوه ندامی کۆمیته یی ئه مزه ھه

134

تی عـراق وه ده وه داخه هب. بوو وره سارکی گه ی خه که له ی گه قخوازانه ی ھه وه ی و بزووتنه که یی بۆ حیزبه مزه فوور ھه ھید غه رگی شه مه

سـووک و روا بـه یان ھـه سـامناکه تـه و جینایه نجام تاوانبـاران ئـه ره ھات و سـه سـت نـه ده کـان کـارکی له بۆ ناسین و سزادانی پیـاو کوژه .ری ر دا ت په سه ئاسانی به

ریفی و شه عهشھید ئندامی کۆمیتی ناوەندی

ی کۆمیتــه نــدامی ئه ریفی شــه و عــه کــاک ل، گــه و حیــزب جی وه بــه ی ڕۆــه و نمونــه شۆڕشــگی ١٩٩٤ دیســامبری ی٢٩ ر ســه له ٢٨ وی شــه

ئامـاده تا ھـه. بـوو ھید شـه و ئیسـالمی کۆمـاری کرگیراوانی بـه مینی کـه نـو وتـه که ھاباد، مـه شارسـتانی ی کۆمیتـه رپرسـی به و ندی ناوه . وه ینه که ده یادی وه ڕزه بـــــه زنه مه ھیده شه و ئه ی که تنامه سیه وه له شک به به ی، که ژیاننامه کردنی

و دمـوکرات کـه خه نــــو ھابادو مـه ی کـه جوانه ناوچـه وه ڕمـه بگه پیـرۆزم رکی ئه دانی درژه بۆ ماوه نه زۆری. نگه بده و مات وکی شه

ب پویست کاتک م به ، خۆشه ژیان ند چه ر ھـــه. بنوسم تنامه سیه وه ک وه شتک داھات دم به چۆن نازانم. ی که ره روه په رگه پشمه و ئـازادی بـه و خۆمـان لی گـه نـو لـه و خۆمـان نیشـتمانی له ڕۆژک بـــوو ئاوات زۆرم. ین بکه ختی به ب ده ل گه خۆشی ژیان بۆ بمرین

. دیتبایه خۆم چاوی بـــه م که له گه ڕزگاریی و بژیابامایه ستی ربه سه

تۆشم مژه له زۆر رھات سه به چھای من بۆ و من ر سه له. وه بینمه بی متوانی نه داخه دم ر سه له و ڕۆیشت بابه! ویستم خۆشه دایکی

135

ش بابه پش وه من رگی مه خۆزیا. م که ده ل مائاواییتان کجاری یه به ، نیه بۆ ی وه رانه گه و ڕوات ده رگم مه کاروانی که ئستا. دیتوه نه پـ تکتان خزمـه بتـوانم بـوو وه ئـه منـیش ئـاواتی نـد چه ر ھـه ، وه سنته بحه دایکی و باوک که یه وه ئه بۆ والد ئه گوتوویانه. وتایه بکه .یشتم گه نه ش ئاواته و به م به ، وه مه بکه بوو ره قه کیـــان یه ئوه تی حمه زه و نج ڕه زار ھه زاران ھه له و م بکه

! گیان دایه. بووم کوردستانه و ئه دایککی و باوک موو ھه ھی بووم، نه ئوه کوڕی نیا ته من! ویستان خۆشه

بـاش. وه بچتـه بیر لـه منتـان می غـه وان دیتنـی بـه بـ ده. بـوون وره گـه کان مناـه. بگـری مـن بـۆ ناب م، که ده ماچ بیناکانت م که چاوه و ئــازادی بــه ئیمــان کوردســتان، کانی جالــه ڕه و ڕووت و ش ڕه ی ناــه ئــاھو ، رگه پشــمه بوومــه نه خــۆم بــۆ و خــۆم ر ســه له مــن کــه زانــی ده

ھیوایـه و بـه. یانـد گه جـ بـه شۆڕشـم کانی رکـه ئه و، پتـه و قـایم ، سـادقانه و دسۆزانه ، ئازایانه. دام ھان ی ڕگایه و ئه بۆ ڕزگاری، .ن که نه یاد له من وانیش ئه بووم فادار وه وان به من ک وه و بن ڕازی لم م که ژاره ھه له گه و م که ویسته خۆشه حیزبه

ک یــه بــه بــوون زۆر ئــاوات ، وه بینمــه ناتــان تــازه. م کــه ده مــاچ کانتــان چاوه! فــاتم خوشــکه و! ر عومــه و! عوســمان و! مین ده مــه حه کــاک دایـه تی خزمـه ئـوه م بـه کرا، نـه بـــۆم من ئـه. کـوژرام بـۆی کـه بوو ھه م که ڕیبازه ڕگاو به قووم ئیمانکی. گونجا نه م به وه ینه بگه .ن که نه ون باوکیان پیرۆزی ڕگای و بخونن ب ده کان مناه. بن ناز ب ھن مه و ب وه کانه مناه به چاوتان. چ نه بیر له تان پیره

بۆتـه م کـه وه وتنه که دوور وجار ئـه ، وه ومـه که دوور لـت سـاتکیش بـۆ بـوو نـاخۆش پـت نـد چه ر ھه! گیان ر سمه ئه ویستم خۆشه خزانی

رورده په چاک کان مناه. که مه ت حه ناره خۆت و به مه مبار غه بۆم یه وه ئه داوام. م که ده ل ئاوایت ماڵ ، وه ڕمه ناگه تازه و یی میشه ھه یان کـه له گه بـۆ و بژین ربندی سه به میشه ھه و ن ده نه ر به ت قه باوکیان ڕگای بکه قین ته پ باشیان و بخونه پیان تمان حه ، که

.بژین

بیر لـه م ئوه کرا بۆم من که ی نده وه ئه. م که ده ل مائاوایتان. ویستم خۆشتان و ویست ده خۆش مووتانم ھه! ھاوڕیان و دۆستان و خزم کوردسـتان دموکراتی حیزبی من، ی که حیزبه یه وه ئه داوام وێ ده خۆش منی که س که ر ھه. ن که نه بیر له من ش ئوه ئاواته و به کرد، نه

.پش بگرته دموکرات ڕگای و بوێ خۆش زۆردار و زاـم دژی توانـا پـی بـه و کـرد خت بـه کوردسـتانم و ل گـه بـۆ دیـاری ک وه گیـانم و بـووم کوردسـتان وای ھـه ئـاوو ی رده روه په ئـاواتی زوو یـا نـگ دره دنیـام. بـن ڕازی ـم ش ئـوه و م کـه حیزبه ھیوایـه و بـه. وه مامـه فـادار وه م کـه له گه ڕبـازو بـه و کـرد باتم خه

.ب ده ڕزگار کوردستانیش و گا ده خۆی مافی به کوردیش و دت دی وه م که له گه ڕزگاریی

136

نسورناسری مه ید سه ھید رھاتی شه سه ژیان وبه یند ناوه ی تهیکوم یگرج

ژیرناوی لــه یک کۆرپــه ســنه شــاری ربه سه ئــاوای حسـن ئاوایی شوڕشــگرله یکی مالــه بنه له زاینــی ١٩٥٥ ربــه رانبه به تاوی ھــه ی١٣٣٤ سـالی . نا ھه ت نه مه پله دنیای به چاوی نسوور مه و نجه شـکه ئه ژـر لـه سـنه ی قـه له زاشـا ره زینـدانی له سـال نـدین چه درژای بـه کـه رگی مـه جوانه باوکی کـه بـ ده منـداڵ زۆر نسوور مه

.کا ده دوایی کوچی دابوو، ست ده له ساغی ش له ئازاردا

پـک ری ھاوسـه ژیـانی تـر سـیکی که ڵ گـه لـه بـ ده خۆر شـیره یکی کۆرپـه نسـوور مه که وه ئه ڕای ره سه و زوو زۆر ر ھه نسووریش مه دایکینشتا که نسوور مه و داوه نه شیر له ھکـه ھه بـه. مامۆژنی و مام به درێ ده وه ته ب مـرێ، ده ی کورپـه کچیکـی تـازه کـه مـامۆژنی وت و ب ده وره گـه ورده ورده ئامۆزاکـانی ل گه له و مامۆژنی و مام تی حیمایه تری ژرچه وته که ده شنه چه م به و کات ده خوی به خۆی شیری بهـــه ســـت ده ـــدن ب ـــا ده خون ـــه خـــان نا زۆر. ک ـــه مامیشـــی ک ـــه ل ـــه ی١٣٤٢ ســـای ورۆزی ن ـــای تاوی ھ ـــه و ـــۆزه کورده له ل کوم کان دس لـه قزلحصـار زینـدانی وانـه ڕه و گـرن ده وه سـاواکه ن اله له دیموکرات حیزبی له نگری اله تاوانی به کوردستان کانی جۆرواجۆره شاره له

تی کورداـه کردنی شـه وگه تی پاشـایه رژیمـی رووخانی دوای به.ئاموزاکانی و نسوور مه کاته ده ڕوو تالی ژیان و شی ڕه وڕۆژ کرن ده تاران دووبـاره تکوشـانی به سـتی ده شـاره و لـه تـازه کـه سنه له دیموکرات حیزبی کانی ریزه له نسوور مه تاوی، ھه ی١٣٥٨ ی لوه خاکه مانگی له

. رگه پشمه به ب ده و نووس ده ناوی کردبووه

137

ل پـــه لی رپه ســـه بووبـــه کـــورت کی مـــاوه دوای وه یه شـــاوه لوه ھۆێ وبـــه گـــا چـــاوی ر بـــه ورکـــی ده ســـنه شـــاری ی رۆژه ٢٧ ڕی شـــه له . ئاوا حسین ی ناوچه کۆمیته کادری به وبوو دا نیشان خۆی کورتدا کی ماوه له وه سیاسیشه باری له. ریفزاده شه ھزی کانی رگه پشمه له کۆمیتـه تی ندامـه ئه ک وه شـکیالتی ته کانی پلـه زۆرزوو وه وھاوڕیانیه لک ناوخه ویستی خوشه و زیاتر یی شاوه لوه ھۆی به نسوور مه ید سه

. کا ده ی ته حیزبی زای قه شی به رپرسی به و تی ه کومه کومیسیۆنی کادری و ریفزاده شه ھزی ری رمانده فه و سنه شارستانی

ری فتــه ده ن الیــه لــه وه زاینیــه ی١٩٩٣ ســالی لــه و بژردار ـده ھه نــدی ناوه ی کومیتــه جگــری نــدامی ئه وکــوو حیزبیشــدا ی١٠ ی کۆنگره لـه تاکــاتی و کــرا دیــاری ســلمانی شــاری له ئــران کوردســتانی دیمــوکراتی حیزبــی کانی ندیــه پوه رپرســی به کــوو وه وه حیزبــه سیاســی

.بوو ستۆه ئه به ی رکه وئه ئه ھیدبوونی شه ھــاتوو لــ و توو پکــه خــوش و یا وحــه حۆجــب خۆش،بــه نگ پکنین،ده بــه م ده دســۆز، ک، مــه ئه به ســادق، کــادرکی نســور مه ید سه

ترســی دا، ک خــه نــو لــه نســوور مه ید ســه تی ــه کۆمه گای پاــه و ندیانــه مه ت تابــه و ئــه. بــوو رگه پشــمه و لک خــه ویســتی وخۆشه .گا پالنیان بردنی نو بۆله جار ان ده ئیسالمی کۆماری ستانی ده به کار ربوه ھه ، وه کوردستانه و کورد دۆژمنانی دی خستبووه

و کاتکـدا لـه تاوی ھـه ١٣٧٦ رماوزی سـه ی١٧ بـه ر رانبـه به زایینـی ی١٩٩٧ دیسـامبری ی٨ وتی ڕکـه مه دووشـه ڕۆژی له نجام رئه تاسه پـش پلنـومی بـۆ سیاسـی ری فتـه ده و ره بـه دووماشـین به وه سلمانیه له ھاوڕانی ڵ گه له حیزبدا ی١١ ی کۆنگره گرتنی ی ره به ره به له

.دانرابوو بۆان وه ئرانه ئیتالعاتی ن اله له که تروریستی کی بۆسه ونه که ده دوکان نزیکی له بوون، روه به کۆه و ره به کۆنگره ھید شـه حیزب ری ربه کادری ندامی ئه تاحی فه نسوور مه کاک واته ویستی، خۆشه ری نگه ھاوسه و ھاورێ سژدا ده م که یه له وه داخه به ڕاو کان تروریسـته بۆرانـه و وه بنـه ده کوردسـتان و کـورد دۆژمنانی رنگاری به مانانه قاره زۆر ھاورانی و نسوور مه ید سه ھید شه. ب ده . گرن ده کانیادا له وپه ل که و ماشن ر سه به ست ده و نن ده

دوو بنـه ده وه نادیاریـه ھـۆکی بـه دووکـان شـاری لـه و ن ده ده یان ڕیگاکه به درژه ست به مه شونی و ره به که مینه که تکشکاندنی پاش تی رکردایه سـه بیـاری ر سـه له پارزگاری ھزی کانی رگه پشمه وای که حدکا تی راه ربه ندامی ئه تی نایه عه لی عه مه حه! وه سته ده

نسوورناسـری یدمه و،وسه وه ڕگایکه له وه ھاناانـه ھاتبونـه رگه پشـمه ێ دسـته ڵ گـه لـه کـه مینه که مـاجرای لـه ئاگـاداربوون پاش حیزب .ن ده ده یان ڕگاکه به درژه روکۆیه به وه وه تره رگاکی له تر سی که س ورای حدکا تی راه ربه ندامی ئه

جـ بـه جـ سـتی بـه مـه به بن؛ ده ناکام یان که پوسه نجامی ئه له که زان مه ڕه رارگای قه و قودس سۆپای ربه سه کانی تروریسته کۆمــاری ھانــای بــه گی میشــه ھه ی پیشــه کــوو وه تیش کیــه یه بــن، ده نیشــتمانی تی کیــه یــه دامنــی بــه س ده یــان کــه گوه ئامانجــه کــردن

حمه الن رسه ئه مالزم" ری رمانده فه به ئاسایش کانی کداره چه له سی که ١٧ کی زه فره مه دا داخوزیه و ئه ومی له و چت ده وه ئیسالمیه

138

. کۆیه ی روازه ده پشکنینی خالی نرته ده" امین سورحمه

ــر لــه و وه کدارانــه چه و ئــه ن الیــه لــه که پشــکنینه خــالی نــه گه ده وھاوڕیــانی نســوور یدمه سه کــاتری چــاوه ژدا" ســیفی مه حــاجی" د

.نی گه ده نجام ئه به ئیسالمی کۆماری واوی ناته پالنی نیشتمانی تی کیه یه و بن ده ھید شه موویان رھه وھه درن سژده ده ر به وه ردانه نامه ندامی ئه حوسینی ت فعه ره ، بانه کومیته رپرسی به) سامال( ئیسماعیلی کر بووبه ئه ھاورانی ڵ گه له نسوورناسری مه ید سه جوره م به

و دیمــوکرات حیزبــی تی ســوورخه کــاروانی بــه ڵ تکــه حــدکا پارزگــاری ھــزی ی رگه پشــمه ن ســوخه شــیرین ویدواللــه پــاوه کومیتــه درابوو پ پشتیوانی ھزی نازناوی شت رده سه بۆ خانه ی جاده ڕی شه له مان رده سه که نشتمانیش تی کیه یه و بن ده کوردوکوردستان

ھـه تا ھـه یی شـوره و رمو شـه و ش ڕه خـالکی کردبـوو؛ ڕگایـه و ئـه پاراسـتنی بـه ش پشـکه ڕگایـدا و له رزی ربه سه ھیدی شه سزده و .نی گه ده بت سه به خودا ی کارنامه له تایی

شایی - نسوور مه ید سه شیالن -نسوور مه ید سه میشـی دووھه و وه شـاوه لوه ھه حیـزب ی٨ کـۆنگره ئینشعابی ھوی به کمیان یه که لبژارد ھه ری ھاوسه ژیانی جار نسووردوو یدمه سه ھید شه

.وشایی شیالن کانی ناوه به کچه دو شی به ھاو ژیانی می رھه به. بت ده وام رده به ھیدبوونی شه تاکاتی .بت وام رده به وڕگان خیر به کوردستان و کورد رزگاری رگای ھیدانی موشه نسووروھه یدمه سه ھید شه یادی

139

!مین سارۆژی کوژرانی کاک شاپور فیروزی ی بیسته بۆنه به کۆمیتی ناوەندی ئندامی

ناسی و بنیی شاپورم کاک ی جۆره و ئه

زیـاتر وه نزدیکـه لـه شـاپورم کاک وه مه ده و ئه له و بستوون ھزی کانی رگه پسمه رزی چوومه ١٣٦٠ سای پاییزی رزی وه له خۆم من

موو ھـه و ئـه ناسراوبوو، و ویست خۆشه کدا خه نو له خۆیشی شی به بوو، کامیاران شاری کانی نده مه وه ده پیاوه له کک یه و ئه ناسی، لـه کک یـه بلـم توانم ئـه بژاردبو، ھـه ی که شـخوراوه به لـه گه رزگـاری رگـای شـاخدا لـه و ھشـتبو ج بـه خۆی ی ساه ندین چه نجی ره

شـیر رده ئه نـاو بـه الو کـوڕکی نی خـاوه شـاپور کاک بوو، کرماشان و کامیاران کانی ناوچه له حدکا تی رایه ربه ندامانی ئه ناسراوترین و کان ـه کۆمه ی گوللـه ر بـه وتـه که ورا بـه ی ناوچـه لـه تاوی ھـه ١٣٦٠ ھاوینی له دیموکراتدا و ه کومه نوان ڕی شه م که یه له که بوو بـوو لـه کۆمه زیـاتر ر بـاوه و بیـر بـه نـاوبرا که ، زینه دته زیاتر کاتک شیر رده ئه رگی مه. ئاکام ب و مانا ب ڕکی شه قوربانی بووه .دیموکرات تا ھه

ک وه زۆری بـه بـوو، خۆ ره سه له زۆر بر، سه و ت تاقه نی خاوه ترس نه و ئازا رز به ی وره نی خاوه رمانده فه و رگه پشمه ک وه شاپور کاک و ماشـین ی زۆربـه ت تایبـه به بـوو بـاش شـوفیریکی و ئـه ، رپرسـه به و رمانـده فه کرا ئـه سـت ھه می که به زۆر و ژیا ئه ساده یکی رگه پشمه

له ندی پوه له بوو، رگاوبان ندسکی موھه جۆره بۆخۆی بھنت، کار به باشی به توانی ئه ر بۆلدیزه کومپریسی، وک کانی وره گه رسته که بونی ق رحه به و حیزب تی سیاسه و کردن ئه بۆ ی قسه وان، ئه ساکاری زوانی به دائیم بوو نیان و رم نه زۆر کاندا ئاوایه کی خه ک ته

کاک. وان کورم ردشیری ئه ک وه من بۆ موتان ھه یوت ئه جار زۆر ویست ئه خۆشه یکی رگه پشمه موو ھه و ئه وه، کرده ئه شی بۆیان شورشی

140

کـاک بـاوکی ی وه ئـه ھـۆی بـه بـوو، وه گرانـه رھات سـه به ی ئاماده دائیم که بوو وه ئه شاپور کاک خۆشی شتکی بوو، خۆش قسه شاپور بـۆ ن، بکـه ژیـان کـان جۆره جوراو ناوچـه و شـار لـه جـار زۆر کـراون جبوور مـه ماه بنه ک وه وان ئه که وابووه ی که کاره خۆی کاتی شاپور کاک ک ته له ر گه ئه تیدا رگایه پشمه کاتی له کردبوو، کاری ژیانیان بژیوی بۆ و رابوو گه شون زۆر تی، رگایه پشمه پش خۆیشی یـان قز سـه ریوان، مـه یـان رۆ ژاوه بانی، رزه مـه و ن روه نـاوده یان سورسور یان بانه ورامان، ھه یان وار به ، ته وتایه بکه رگات شاپوردا ویش ئـه ، راوه گـه ناوچانـه و ئـه وره گـه ک وه چ منـداڵ ک وه چ شـاپور کـاک مانزانی ئـه کوردسـتان، یکتری ناوچـه و شون ر ھه یان ساراڵ

و ئــه کــه چوو ئــه بیــری لــه جــار زۆر ، گراوه ئــه شــیرین و تی تایبــه کی یه شــوه بــه کان رگه پشــمه بــۆ خــۆی ژیــانی ری وه بیــره و زموون ئــه ک تــه لــه و ئــه منــدای کــاتی ناوچــه و ئــه کانی ئاوایــه لــه کک یــه لــه سورســور لــه وتوپش دوحــه بــاوکی و خــۆی ر ســه لــه رھاته ســه به

ش مـه ئه ، وه گرتـه ئه ورامان ھـه کی ئاویـه ر سـه لـه رھات سـه به مان ھـه ر ھـه ورامانیش ھـه لـه ئیسـتا گراوه ھات ر سه به باوکیداچییان . رگه پیشمه ھاوریانی نینی که پ ی مایه بوه ئه دائیم

و چــون ڵ ھــه وام رده بــه و ئــه بکــات، قســه یتوانی ئــه ورامی ھــه زمــانی و ســۆرانی و کرماشــانی، کــوردی ی زاراوه بــه فیــروزی شــاپور کــاک

بـه رچی گـه ئه ، وه نووسـیه ئه فارسـی زمانی به خویدا کانی یادداشته ری فته ده له رۆژانه دوژمنی ھزی و کان رگه پشمه نوان کانی روداوه خـودی راسـتن بیت نـه کـان روداوه خـودی و وت رکـه لـه بیجگـه شـون زۆر لـه کردووه نـه باس دا رویان وجۆره ئه ک وه کانی روداوه وه داخه

بـه زۆر بـوم ل گـه لـه خـۆم بـۆ مـن ی وانـه ئه بت نـه ھـیچ ، بـوه کـردوه باسی شاپور کاک ی وه ئه وانه پیچه به کان رھاته سه به ی وه گرانه بـه د حـه لـه زیـاده ، وه تـه گاوه جـۆرکیتر کـانی روداوه سـت نقه ئه بـه و ئـه ، کردوه باسی کانیدا یاداشته له شاپور کاک که وابون می که

لـه م بـه شـورش به کرد ستی ده کامیاران له شاپور کاک حایکدا له ناکات، کان شکسته باسی ھیچکات گوت ،ده ھه دا رگه پشمه ھزی کشـی پاشه و شکسـته نیشـانی خـۆی بـۆ ش وه ئـه گرسـاوه، سـتکرد ده سـنوری ودیوی ئه له رانیه شاری نزدیک له و دورتر کیلومیتر دان سه

کانیـدا کتبه لـه سیاسـی رزی بـه پلـه کـادریکی و رگه پشـمه ی رمانـده فه ک وه و ئـه م به بوو، کوردستان التی روژھه له کورد ی وه جونه .ناکات وانه ئه باسی ھیچکات

بـه ر سـه کانی ناوچـه لـه و بـوو حیـزب نـدی ناوه ی کۆمیتـه نـدامی ئه و ئـه رچی گـه ئه کـه بوو وه ئـه شـاپور کـاک کـانیتری ئیراده له کک یه

م بـه رکخستن، و سیاسی کاری به ت بدایه گرینگی زۆر ت بوایه ئه پیدرابوو، زۆری تکی سه ده وه حیزبه ن الیه له کرماشاندا ی کومیته لـه نـاکۆکی ھـۆی بوه ئـه جـار زۆر ش مـه ئه شـکیالتی، ته کاری و کان کادره تاکوو ھه بوو گرنگتر الوه به تی رگایه پشمه نیزامی کاری و ئه

کرماشـان ی کومیتـه کانیتری رپرسـه په بابـایی، دیق سـه کـاک لـه بیجگـه شاپور، کاک و کرماشان ی کومیته شکیالتی ته رپرسانی به نوان جگــای لـه جـار زۆر بـوون، و ئـه چی کــه مـل زۆری بـه پنن، بسـه شـاپوردا کــاک ر سـه به خۆیـان بۆچـونی و ڕاو یانتوانی ئـه می کـه به زۆر

و کـــادر کـــانی نیازه و داواکـــاری دا ئـــه وی ھـــه ســـپی ریـــش ک وه شـــاپور کـــاک ت، مودیریـــه و کان شـــکیالتیه ته پرینســـیپه نیشـــاندانی .بخات رک کان رگه پشمه

ک وه که شاپور کاک. کرا نیزامی سیاسی کومیسۆنی قی نه شاپور کاک کونگره پاش گرد، خۆی وتی حه ی کونگره حدکا١٣٦٤ زستانی

141

و بسـتوون ھـزی بـ و بـوو نیزامیکار سکی که و ئه راستیدا له بوو، نه باش پ ی جگاگۆرینه م ئه ھاتبوو، ل ربازی سه ب ژنرالکی

حیـزب تی رایـه ربه تی تایبـه به و رگه پشـمه و ک خـه الی ی دره قـه و ئیحتـرام و ئـه ئیتـر کـه بـو ران نگه کامیاران، کانی ناوچه له دور ما نـه بسـتوون ھـزی و کرماشـان ی کومیتـه لـه شـاپور کـاک کـه ی ھۆیانـه و ئـه لـه کک یـه ترسـا، ئه شـته و لـه زۆر و نامنت یبوو، ھه و شـاپور کـاک نـوان لـه نـاکۆکی ھـۆیی بوه ئـه جـار زۆر ش وه ئـه شکیالتی، ته کاری به دا ئه ھمتی ئه می که به زۆر ناوبراو که بوو وه ئه

لـه زیـاتر بسـتوون ھـزی کانی وتنه رکه سـه کـه بوون ڕه باوه و ئه ر سه له ر ھه مه ده و ئه تا ھه حیزب سیاسی ری فته ده م به کاندا، کادره حیــزب سیاسـی ری فتـه ده و قاسـملوو دوکتـور بـه وای خـۆی بـۆ شـاپور کــاک بـم باشـتر یـان شـاپوره کـاک ک وه سـکی که بوونی ھـه ر بـه

ناساندبوو،

بستوون ھزی پاش شاپور کاک

و، ئـه بـۆ ئیتـر ویش ئـه م بـه. سـپیردرا پـ ی ناوچانـه و ئـه کانی رگه پشـمه ھی رمانـده فه رکی ئـه قز سه ی ناوچه له دواتر شاپور کاک ی وه مانـه و دانیشـتن تی تاقـه دیسـان م بـه سیاسـی، ری فتـه ده وه کرایـه قل نـه دیسـان ک یه ماوه پاش بۆیه ر ھه بستوون ھزی وه بوه نه

ن، بکـه کرماشـانی ی ناوچـه ی وانـه ره حیزبـی تی ئموریـه مه بۆ که کردبوو رازی حیزبی سیاسی ری فته ده ندامانی ئه ربۆیه ھه بوو نه ی بنکه و ئـه رگاوه و ئه له که ی وه ئه ک وه مابوو نه پ کاریان ئیتر که ئیستا شاپور، کاک ی فیداکاریه موو ھه و ئه پاش و داخه به که وانیش ئهــۆی لــه ــان ک ــه که ئه خۆی ــه ببــون رازی ، وه ن ــدک و ترســیداره مه رکــه ئه و ئــه ب ــۆ ئیمکاناتیــان ھن ــابوو، پــک ب ــد چه ت نانــه ته ھین ن

. خستبوو ک ته له کاره و ئه بۆ یکیشیان رگه پشمه

بـۆ ناوچـه و ئـه ھاتنـه ی کـه تیمه و شـاپور کـاک کـه بـوو ورامان ھـه ی ناوچـه لـه زاگـرۆس ھزی و ک یه ندی به مه واته ئمه کانی بنکه پـی مئموریتیـان سیاسـی ری فتـه ده کـه وت رکـه ده دوایـی وت، نوخۆی وه رنه بگه شاھۆ ھیزی و ١ ندی به مه ھاوکاری به بتوانن ی وه ئه

.بوو ئاشکرا ک الیه موو ھه بۆ زو زۆر ر ھه م به بوو نھینی یان که ته ئموریه مه رچی گه ئه ، داوه وه ره وشـه ئه ھـۆی به بوین، قورس رکی شه توشی پاوه شاری نزدیک ندی قه له که و شگا ئاته کانی شاخه له ناوچه بۆ وه رانه گه کاتی له و ین بکـه کشـی پاشه ، ناوچـه بـۆ وه چۆنـه جگای له کراین جبور مه شاپور کاک ی که تیمه و شاھۆ ھزی م ھه و زاگرۆس ھزی ئمه م ھه ی ئموریته مه و ئه شاپور کاک ی تیمه و ئه بزانم من تا ھه ئیتر ورامان، ھه له تف ره ده کانی بنکه وه رینه بگه وه قورسه برینداری ند چه بهدرابوو پدا نه نجامی ئه سپ.

حیزب تبونی دوه و ٨ ی کۆنگره

به که تی رایه ربه بۆ ندامان ئه بژاردنی ھه نوی سیستمی ھۆی به خویدا می شته ھه ی کونگره له ئران کوردستانی دیموکراتی حیزبی

142

و وڵ ھـه ڕای ره سـه کـۆنگره پـاش و ھـات نوخـۆی ی کشـه تووشـی ، ئاراوه ھاتبوه قاسملو دوکتور ن الیه له و ناوبانگه به فیکس ی لیسته

تی رایـه ربه ئـران کوردسـتانی دیمـوکراتی حیزبـی" ئاکامـدا لـه و بـوو ت لـه حیزبـه و ئـه وه داخـه بـه حیزب ندامانی ئه زۆری تکۆشانی ی کومیتــه کــانی کادره بـم ش وه ئــه بــا. (بژارد ھـه ی بوو جیــاوه بــای بـوو ســانه که و لــه کک یـه شــاپور کــاک بـوو، دایــک لــه" شورشـگیر )شورشگیر تی رایه ربه بای الی چونه زۆری به حدکا بونی ت له ریانی جه له کرماشان شارستانی

شاپور کاک کوژرانی

کانی بنکـه مـه ده و ئـه بـوو، شۆرشـگر تی رایـه ربه بـای دیمـوکرات حیزبـی نـدی ناوه ی کومیتـه نـدامی ئه کوژرانیـدا کاتی له شاپور کاک نووســینی کــاتی لــه خۆیــدا ی کــه چادره ژــر لــه دۆــه و ئــه لــه ر ھـه شــاپور کــاک ، بــوو دا رانیــه شــاری نزدیــک ی قــه ره دۆــه لــه وان ئـه

وه بوتـه نه روون مـن بـۆ ئیسـتاش کـه سـانک که یـان سـک که دسـترژی ر بـه وتوته که که دابووه تی رگایه پشمه وارانی ده کانی یادداشته ئرانـی ئیسـالمی کۆمـاری سـتی ده شورسـگر تی رایه ربه رچی گه ئه. نجامدا ئه یان وره گه تاوانه و ئه که بوون سانک که و س که چ وانه ئه بۆچـونکم و تیـورێ نـد چه مـن شـاپور کـاک بکـوژانی یان بکوژ ر سه له م به یاند، ڕاگه ک خه به وای و بینی شاپوردا کاک تروری له

کرابت،بــه ریش گــه ئه یــان ، کراوه نــه وه وکرده ئه ر ســه لــه ی کارشناســانه وکی لکۆلینــه دادگــا و پــولیس ھیچکــات چــون م بــه ، بیســتوه نـاوی بـه رکخسـتنک کـه ئیسـتا ، یـه ج نابـه ین بکـه تاوانبـار پ سکی که یان بلن رچی ھه سیتر رکه ھه یان من ، شاردراوه ست نقه ئه

کوردسـتان زۆری ککی خـه دۆسـت، و خـزم بـۆ تروریسـتیه وکردوه ئـه ھۆی بت ئه و بوات ئه حدک و حدکا ماوه نه شۆرشگیر تی رایه ربه شـاپور کـاک کـه بلـم ش وه ئـه بـا. بناسـنت ویسـتوه خۆشـیان و ناسیویانه دیویانه نزدیکه له خۆ یان بیستوه شاپوریان کاک ناوی که

ریـزی لـه شـاپور کـاک ی ماـه بنه نـدامانی ئه لـه ھیچکـام ، سه که ب زۆر دا دیموکرات حیزبی نو که یه سانه که و ئه له کک یه فیروزی .نگن ده ب دا و ئه شتنی کو تی نایه جه ئاست له دیموکرات حیزبی کردوه وای و ئه ی سیه که ب و ئه ر ھه نگه ره و نین حیزبدا

!بت رز به و پیرۆز م رده ھه فیروزی شاپور کاک یادی درودی خالید ٢٠١١ ھاوینی

وه ته کراوه کورت ته بابه و ئه

143

پوختی ژیان و بسرھاتی شھید مال ڕەسوڵ گردی

شـھید. دەکن گلکیـان بـۆ ئـازادی و خۆشـی سـاتک فیـدای خۆیـان ژیـانی و گیـان و مـاڵ سـرو ھموو ک مرۆڤانی ئو نین کم

دریخـی یک فیـداکاری ھـیچ ل گلکی بـۆ ئـازادی وەدەسـتھنانی بـۆ ک بـوو گلکمـان تکۆشـرانی لو یکک گردی مالرەسوڵ .ھبوو پ باوڕەی ک دەکا ئامانج ئو فیدای خۆی سربرزانی تمنی ل ساڵ ٣٥ ناکاو

ل پــش مو ل ســاڵ ٨٠ وات ھتــاوی ی١٣١١ ســای ل پیرانشــار نــاوچی ســرب شــیناوی گونــدی ل گردی مالرەســووڵ شــھید

.خبات و ژیان گۆرپانی سر ھاتبۆە مامناوەندی بنمایکی

ڕاسـتی ک ئوەی خـاتری ب تنیـا کـرا، دەر پیرانشار ناوچی حوجرەی زۆر ل دەرەبگکان دەستووری ب گردی مالرەسووڵ شھید بــۆ بگاریــان و ئوان زۆری و زوــم بــاری ژــر نچــن ک دەدان ھــانی و دەکــردەوە روون دەرەبگکــان دژی ب جووتیــارانی و دەگــوت .نکن

ل و نبـوو ڕازی وەش ب ھر ببـی، ئـایینی دەرسـی خونـدنی پلکـانی زوو زۆر تـوانی حـاش بو نداو کۆی مالرەسووڵ بم .وەرگرێ قدیم نیزامی سرەتایی ی٦ مدڕەکی موتفریق شوەی ب توانی ئایینی دەرسی پنا

ــھید ــووی ش ــدک گردی مالرەس ــدی ھن ــتی تایبتمن ــوون برجس ــان ک ھب ــی الی ل ئوی ــاوچ زەحمتکشــی ھژارو خک ن پچوان ب. بوو زامکان ھموو و یکان ساواکی و دەرەبگ ئاغاو دژی رووناکبیرو، ئینسانکی مالرەسووڵ. کردبوو خۆشویست

144

.بوو نوا ب و بدەرەتان زەحمتکشانی و ھژاران وەفاداری سر ھتا دۆستی

کاری کاتی لب زۆر دا بگۆڤاری و کت کی بندوە کران رادیۆکانی. دەخورادەگـرت گـوێ دەرەوەی و ئو ل ئاگـادار دنیـا وەزعـی ل

و گالن و وتـان و ببێ خۆی ناوچی سنووری مالرەسووڵ بیری و مشک ک ئوە ھۆی ب بوو گوگرتن و خوندنوەی ئو. دەبوو .بکا چکدار کۆنپرەستی و زۆرداری ب دژ و شۆڕشگان بیری ب خۆی مشکی و بناس باشتر رەوایان خباتی

قسیمی دوای بدا زار و ی زەو ت سـک گونـدی لزگگ الرەسـووڵ دەسـتووری بکی مـدانی بـاش لرو ئاراسـتالکی سـو ژانـدارم گـو

زار و زەوی برنامی کاری ب دەست زەحمتکشان دژی ب و دەرەبگکان قازانجی ب دەیانھویست ک کرا، شا رژمی ساواکیکانی .بکن

ل راسـت و جـوان زۆر شـیوازکی ب ک بوو ئایینی مامۆستایکی و شۆرشگیر نیشتمانپروەری یکی کسایتی گردی مالرەسوڵ شھید .ئیسالم پیرۆزی ئاینی ناو ھاتۆت ک بوو ن خورافات بو باوەڕی تگیشتبووو، ئایین

جۆر ھیچ ب ڵ لبوو، تیژی و توند گخـۆی عیبادەتی کات ھیچ ن کدا ھـیچ لرایترک شـکـرد تو. نکـی ئنـدە، دەم مرۆڤخب .بوو میھرەبان و دۆست گل و پاک داون ئازا، و نترس نناس، ماندوویی شۆرشگرکی دۆست، خزم بسداقت، خاون، و پاک کـاتی ئو ھتا دەکرد، جیاوازی بیروڕای تحموولی. بکا کس ب رزی ب نبوو حازر قت و بوو برز زۆر یکی کسایتی ئو

ھـیچ ب ئو. ندەھنـا بکـار رـزی ب و دەکـرد بیـان خـۆی وەک یکانی راسـتی و دەپاراسـت خۆی سنووری برانبر الینی یان کس .ندەبوو تسلیم ناعداتیدا زۆروو و زوم برابر ل جۆر

.یوە سیاسی کاری دەکات روو٣٢ سای گالوژی ی٢٨ کودتای دوای گردی مالرەسووڵ شھید

ی لتاویـدا ی١٣٤٠ ساش ژیـانی ھھـاوب ڵ لخـاتوو گ ـک دەورانـی ئایشـنـی پد مـی کرھو بئ کـوڕو چـوار ژیـان کچـی سـ

.لدەکوتوە وەک ٤٧، ٤٦ سـاکانی ڕاپڕینـی تادەگـات دا لومـاوەی و کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی ئنـدامی دەبت دا١٣٤٠ سای ل ھروەھا و کــردوە عراقیشــی کوردســتانی شۆڕشــی ھاوکــاری و ھبــووە تکۆشــانی نــاوچیدا لو حیزبــی برپرســی و ئنــدام و چــاالک کســکی دروســت بــۆ کشــی حیزبیــدا کــاری ل ک ئوەی ھــۆی دەبــت ئوەش و نــاب ھــاوڕا تۆفیــق ئحــمد گڵ ل بــواردا زۆر ل تنــانت

.بکرێ ڕینی دوای بکانی راپکی دا ٤٧، ٤٦ ساشزۆر ب ندامان لنگرانی و ئحیزب الی وتنھید. زیندان کالرەسووڵ شک مکی چند و ورم زیندانی ناردیان زۆر ئشکنجیکی پاش. کرا پیرانشار جدیانی زیندانی رەوانی گیراوو ک بوو کسان لو

145

ل یکــک ســختوە ئشــکنج ئم ھــۆی ب. کــرد بربرەکــانی و ڕاگــرت خــۆی ســاواکدا ئشــکنجکانی ســخترین ژــر ل مانگــک

.ببین پی نیدەتوانی باشی ب کوتبۆسروو تانی چاوەکانی

. بشـکن تـک دمـوکات تکۆشـرەی ئو پـۆیینی ئیـرادەی نیتوانی ئازار و ئشکنج قت. بوو تنگان رۆژی پیاوی مالرەسووڵ سـر ل چـونک دا زینـدان ل: دەیگـایوە خـۆی بـۆ وەک. یوە بـی بـۆ زینـدانی حـوکمی سـاڵ چوار ب نزیک شا رژیمی ئنجام سر .دادەنرا بۆ زیندانیکان الین ل زۆری رزکی گیرابوو، سیاسی کاری

ایـران در چـپ( کتبی ب ئاماژە دەتوانین پھلویدا رژمی دەورانی ل گردی مالرەسووڵ شھید کاروتکۆشانی زیاتری ئیسپاتی بۆیـن) اول جلـد کردسـتان دمـوکرات حزب ، ساواک اسناد روایت ببک ک رەکـانی ل٢٨٨،٢٨٩،٢٩٠،٢٩٦،٢٩٧،٢٩٨،٣٠٥،٣٣٣،٣٣٤الپ .دەکا کاتیدا لو گردی مالرەسووڵ شھید تکۆشانی ب ئاماژە دوژمنکی دا، رەتای لــ ــتپکردنی س ــی شۆڕشــی دەس ــران گالن ئ ی لــدا ی١٣٥٧ ســا ــھید ھتاوی ــایوەو گردی مالرەســووی ش رۆژەی ئو گش

. بـوو مالرەسـووڵ رۆژی رۆژ. تکۆشان و فعالیت کوت یوە وجودی تواوی ب ئو. دی ھات دەکرد بۆ خباتی و دەکرد ئارەزووی .دابگرن حکومیکان دەزگا دامو سر ب دەست و برن نو ل پاشایتی گندەی نیزامی ئاسوارەکانی دوا ک دەدا ھان خکی

ھمـوو ل ئویـش دەبـوونوە، کـۆ دەوری ل الو پیرو پیاو، و ژن ک بوو جۆرک ب دا پیرانشار ناوچی ل مالرەسووڵ خۆشویستی وەل مالرەسـووڵ حیزبـی، رکخراوەکـانی بـوونوەی زینـدوو و ئـازادی بـای شـن بـوونی پیدا گڵ ل. دەکردن بۆ قسی دا دەرفتک پوەندی حیزب ربڕایتی لگڵ نزیکوە ل گاو چاکی ب خۆی نخشی دموکات حیزبی تکۆشری و چاالک و دسۆز ئندامکی

. گرت

ناسـاندنی مڕ ل خـۆی بوچـانی تکۆشـانی ھبژـردراو رکخراوەی ئو ئندامی ب پیرانشار ل حیزب رکخراوی دامزرانی لگڵ دامزرانـی سـارۆژی ھمـین ٣٤ وات ھتـاوی، ی١٣٥٨ سـای گالوـژی ی٢٥ جژنـی ل. کـرد پـ دەست کوردستان دموکاتی حیزبی ئــاخرین ھتــا ک کــردەوە نــوێ پیمــانی دواو خکــی بــۆ زەحمتکشــان و جووتیــاران و کرکــاران نــونری وەک دمــوکات حیزبــی

.ھنا بج بباشی خۆی بنیی ئو بحق ک. دەکا پشتیوانی دەستکوتکانی ل و حیزب لو ژیانی ساتکانی

لـدرا، نـاڕەوای برچسـپی زۆر. بـ جـ ب حیـزب ک درا بـۆ ھوڵ زۆری حیـزبوە نـاحزانی الین ل گردی مالرەسـووڵ شھید. بکــا چــۆڵ ســنگر بــداو کــۆڵ نبــوو کســک ئو. بــلرزێ بایــان بم ک نبــوو دارــک مالرەســووڵ ک بــوو ئوە ڕاســتیکی بم

.بکا موبارزە ک لگڵ و ب بڕەوڕوو ک لگڵ نبوو گرینگ بۆی. دەکرد ل دیفاعی بوای راست پ شتک ھر مالرەسووڵ و پاک و سووک روح ئینسانکی. دەرازاندوە خۆش قسی ب دانیشتنی مجلیسی زۆر بوو، خۆش قس ئینسانکی ڕاستی ب مالرەسووڵ

146

و مـرچ مـرۆڤ ڕیـش دەیگـوت بـوو، ڕیش ل ڕقی زۆر ئو. دەدەن ی راستی ئو بۆ شاھیدی دیتبوویان نزیکوە ل ئوانی. بوو خاون .دەکا مۆنــاری ل ک کســانی ئو لگڵ و ھلپرەســت و ویســت قــازانج ئینســانی لگڵ ئو ــن ئخالقــیوە ب بــوون پــاک داون ــدی ب تون

.دەکرد ریسوا کسانی جۆرە ئو دەکردو بربرەکانی

.دیوە تشکیالتی دەورەی یک) ١٣٥٩ / ٣ / ٢٠ تا ١٣٥٩ / ٣ / ١٠( رکوتی ل گردی مالرەسووڵ شھید ی کۆنفرانســی لی کۆنفرانســی تــا ٥٨ ســا٦٢ ســا رانی دانــی دەنــگ ھــۆی بنشــدار نــوب کان لکۆنفرانســ نــدامی بی ئکــۆمیت

ب ٦٣ ســای خــاکلوەی ی١ رکوتــی ھتــا شارســتانوە کــۆمیتی الین ل کــار تقســیمی دوای ھبژــردراو پیرانشــار شارســتانی .کرا دیاری پیرانشار پیرانی کۆمیتی برپرسی

مبنـدە لو دمـوکات حیزبـی ناحزانی ل ھندک ک بوو روو و برە ئساسی زۆر گرفتی گیرو لگڵ دا ماوەی لو مالرەسووڵ

جـۆرە ئو برابر ل و ھمـای لـ ھیممتـی قۆی ماوەی ئو. دەبوو تواو گل و ب حیز زەرەری ب ھمووی ک دەیانخوقاند داســاندەســتی دا ک ت دایــالیی ــان و فع ــد. تکۆش ــدو ب گون ــاوچ گون ــاوچ ب ن ــاتی گڕاو ن ــرد تبلیغ ــا ک ــاری ت ــوی روک و دزئ

رەستانلپھ ک بخ نبناس. و راستی بل شاو ڕەنجی زۆر دا ماوەیتـوانی تـا کرد کار زۆری ک ک ھاوکـاری بنـدی کـادری ھسـۆزی دیـکو حیـزب، دئ تـاقم

.بدا قاویان ل و بناسن گل و حیزب ب) دارودەستکی و کریمی رەحمان: ( وات سرلشواوە

ســداقتوو نبزی، بتحممــولی، خــۆراگری، دلســۆزی، ڕادەی و پــدەکرێ ھســت دەردەخــاو خــۆ باشــی ب ی راســتی ئو کاتــک گشـتی سـکرتری شـرەفکندی دکتۆرسـادق شـھید نرخکـانی ب وت بـۆ ڕابگرین گوێ ک دەنرخندرێ گردی مالرەسووڵ بوریکی .بروەچوو سیاسیدا دەفتری بنکی سالۆنی ل ک دا، تکۆشرەرە ئو پرسی ل ئران کوردستانی دموکراتی حیزبی ئوکاتی

دــی نــو ل حیــزبکی و خــۆی جگــای دەیتــوانی زوو زۆر ک بــوو تشــکیالتی -سیاســی ئزمــوونی ب کــادرکی مالرەســوول شــھید

.بکاتوە دا الدێ شارو زەحمتکشانیــدانی ل گردی مالرەســووڵ ــوو شــھامت ب و غیــرەت ب ئینســانکی دا پاســدارەکانیش و جــاش دژی ب بربرەکــانی شــڕو می . ب .دەدەن رەسووڵ مال برزی ورەی بۆ شاھیدی ھموویان پیرانشار ناوچی دەمی ئو شرەکانی

پشمرگکانی گڵ ل رەسووڵ مال شھید چۆن ک دننوە وەبیر ئوەمان دیک شڕی زۆر و گنمان دەشتی گوندی و جڕان شڕی

147

رەسـووڵ مال گیرابـا، ناڕەوا ھوستکی حیزب دژی ب دا شونک ھر ل. دەدان ھیممتی بواو و دەگرت سنگری ھاوسنگری،

.تدەکۆشا دانوەی برپرچ بۆ ھاتبا دەستی ل ئوەی خۆی حای ب بش رمانانی مانگی لی خھید ١٣٦٣ ساالرەسووڵ شردی مگ ڵ للی کـاک گیدعردانی بـۆ ھاشـمی سـوە منـداڵ و مـاڵ ســتردەگ

ــووری ــتان، باش ــۆ کوردس ــن. ژاراوێ شــارۆچکی ب ــۆ دوژم ــدان زەرب ب ل الرەســووڵ لردی مــاقی و گ ــرانی ب ــای تکۆش ڕزگــاریی رگ چنـد ھـۆی ب ئاخوندی ڕژمی سرەنجام. بخا داویان ل ئوەی بۆ گراوە دەرفتک ل دابوەو دانانوە پیالن ل بردەوام کوردستان

شــھید کاتــک و دەکــرێ جبجــ پــیالنکی عــراق، و ئــران رژمــی گڵ ل ھبــوو دوالینیــان پوەنــدی ک سنگســری جاشــی ل الوە چــوار ل و دەدرێ دەورەیــان شــوێ دەبــن، قادرالجــانی کــاک میــوانی سنگســر ل ھاشــمی علــی ســید کــاک و مالرەســووڵ

مالرەسـووڵ و دەکـرێ شـھید قادرالجـانی کـاک بداخوە تقلکـردنوە ئو بھـۆی لـدەکرێ، دەسژیان حوشڕا ل و سربانیــاک و گردی ــیدعلی ک ــمی س ــدار ھاش ــرن، برین ــاک بداخوە ک دەک ــیدعلی ک ــمی س ــۆی ب ھاش ــرینکی، قورســی ھ القکی ب

.دەدا دەست ل خۆی لشی ئندامکی دەبیتوەو

لو قزایـی کـاری پیرانشـار شارسـتانی کـۆمیتی داوای لسـر ٧ کـۆنگرەی تـا ھتاوی ی١٣٦٣ سای سرەتای ل گردی مالرەسووڵیسـتۆ وە کۆمیتپاشـان. گـرت ئ ر لیـاری سـتی و نیزامـی_ سیاسـی کۆمیسـیۆنی بتی مـوافقیکـۆم شـی لزایـی بزینـدانی ق .برد بڕوە کاری دا حیزب ناوەندی

١٣٦٧ / ٧ / ١ رکوتـی وات ٦٧ سـای سـرەتای ل سیاسـی دەفـتری مـوافقتی و کـۆمیتی کۆمیسـیۆنی پشنیاری سر ل دواتر وەک حیــزب نقوســتانکانی و ئنــدامکان کم لگڵ دا ئۆرگــانش لو مالرەســووڵ شــھید. کــرا دیــاری ئاسایشــگا برپرســی وەک

ب زۆر ئوان بـاری کارو پاگیشتنی مڕ ل خۆی ئرکی و رادەگرت ئوان ئازارەکانی دەردو بۆ گوی و دەجوویوە دسۆز باوککی کـاک بیـرەوەری ل گـوێ ک ب بس ئوەندە ھر رەنگ دا ئۆرگان لو ئو دسوزانی کاری بوونوەی روون بۆ. دەبرد بڕیوە باشی

ــمد ــی فقــ محم ــنگرانی ل یکــک عل ــاندا لو ئو ھاوس ــرێ ئۆرگ ــدا ل ک رابگی ــۆ الپرەیک ــادی ب ــای٢٠ ی ــھید س ــۆ ش ب .ناساندوە گردی مالرەسول شھید قوتابی ب خۆی و ناردوە گردی بنمای

مرۆڤکـی دا ھاوسـنگرانی و ن نیشـتمانپروەرا موقابیـل ل و بـرەحم دا، حیـزبکی و گل دوژمنـانی برابر ل گردی مالرەسووڵ

.بوو بروحم

پــ خــۆی رادەگــرت پشــمرگکان بســرھاتی و ژیــان بــۆ گــوی کاتــک. ھبــوو کوردســتان دەنگــی رادیــۆ ب زۆری عالقیکــی ئو بـوونی شھید خبری ب دموکات دسۆزەی رۆ ئم. خوار دەھاتن دا چاوانی ب و فرمسک ل دەبوون پ چاوەکانی راندەگراو

.دەچوو تک زۆر ھاوسنگرانی

148

.دەکا فر شتمان ک وای مامۆستایک وەک کوردستان دەنگی دەیگوت و رادەگرت کوردستان دەنگی رادیۆ برنامکانی ھموو بۆ گوی

ھموویـان ب برامـبر دموکاتـانی زۆر ھسـووکوتی و دەگـرت منـداکانی و خزانـی ل زۆری رـزی گردی مالرەسـوی شھید دا بـوار زۆر ل و چشـتبوو گـدا ل ژیـانی سـوری تـای زۆر و بـوو ھاوژیـانی ک دا مـاوەی لو خزانـی ئوەی حـوکمی ب. ھبوو

.دەکرد گدا ل ھاوفکری دادەناو بۆ پایانی ب رزکی بوو ھاوسنگری ھاوکارو بوو،چـونک ئو سیاسـی کـاری شـریکی بـاوەرپکراو ھـاوفکرو ھاوکارو بکوو نبوو، ژیانی شریکی تنیا ب خیزانی مالرەسووڵ بۆ

ــوونی ل خیزانــی ــداکانی ب برامــبر خــۆی ئرکــی دایکــک وەک دا مالرەســوڵ نب ــۆ مالرەســوڵ جیــاتی ل و بجدەگیانــد من ب .بجدەھنا دسۆزیشی باوککی ئرکی منداکانی

کـورد ژنـی نـاو ل کمـونی ئمگناسـکی و ماندویینناس و وەفا ب ھاوسرکی دەورانی ئایش خاتوو بین راشکاوی ب دەتوانین

شــاو رژمــی 2 یی ســختی و دەردەســری ھمــوو بو منــداڵ ٧ و ھبگــرێ ژیــان یکــانی خۆشــی ھمــوو ل دەســت شــوەی بو ک دا بـۆ زۆری رزی سۆنگیوەش لو و ھبوو ژن مافی ب باوەری گردی مالرەسووڵ ئوەش سرەای. پبگین نتوەکی بۆ خومینی

.دادەنا ژنان

مـاددی ئیمکاناتی ھموو ب مالساح ئامینی وات دایکی تنیا بداخوە: دە خۆی پمشقتی و دژوار ژیانی ب سبارەت دایکم ھروەھـا و منـداکان پگیانـدنی و پروەردەکـردن و سـخت ژیـان ئو بربرەکـانی بـۆ بـووە سـرەکی پشتیوانی خۆی معنوی و

.بکا خۆی حیزبایتی و کوردایتی بخم ئوەی بۆ بووە مالرەسووڵ ھاوکاری

ڕاشکاوی دەتوانم بۆیم بب م کم و دایکم ھنکـم ھکـی نساسـی دەوریـان ئ ی ژیـانی لرزانربھیدم بـاوکی سـبـوەو دا شـھ .بینیوە دەوریان دا خبات لو خۆی وبیروباوەرەکی نناسی ماندوویی و تکۆشان و ھوڵ ودواتریش یکم پشتیوانی ئوان دایکـم ھاوکـاری ئاشـکرا ب سـاواک ترسـی ل نیـانتوانیوە ئاسـایی خکـی ن خۆمـان خزمـانی ن دا، بـاوکم زینـدانی کاتی ل دیارە .بکن

زەوقـی کورەکـانی زانـی ک ھر. دادەنـا بژەکـان گـۆرانی و ھونرمنـدان بـۆ زۆری رـزی و بوو ھونردۆست گردی مالرەسووڵ شھید

خـۆی بۆ. بن بردەوام کارەکیان لسر ک دەدان ھانی تنانت نگرتوو کارەیان پشی بو دەکن ھونری کاری و ھی ھونرییان وەڕەزیدا کاتی ل و البوو ل ئوانی دەنگی کاستی دوربوو منداکان ل ک کاتدا ل. رادەگرت مۆسیقاکیان و گۆرانی ل گوی .دەگرت لرا گوی

کاوس: وەک بژانی الوک و مردان تۆفیق،علی مامل،خالقی،تاھیر زیرەک، حسن: وەک بژانی گۆرانی دەنگی بۆ گوی خۆی بۆ

149

.رادەگرت دەرزی خدر و سیساوەیی رەسوڵ ئۆمراوەیی،حسن محمد: وەک بژانی حیران و جزیری،ئایششان ئاغا،محمدعارف

ب زۆریــش ھروەھــا ھبــوون، گڵ ل پوەنــدی جۆرــک ب ئوانی ھمــوو برابر ل بــوو مســئول ئینســانکی مالرەســوڵ شــھید لکـار ک ئـواران. خۆشـدەڕازاندەوە قسی ب مجلیسکانی. دەکرد ئاشنایانی و دۆست و خزم سردانی بتایدا لکاتی. بوو عتف

.لدەدان پ قدەمی خۆی گڵ ل دەگرتوو باوەش ل نوەکانی دەگرایوە

دەر گزینگـی خـۆر کاتـک بیـانی ل سر ی٨ کاتژمر زایینی ١٩٩١ / ١٠ / ٢٩ ب برابر ھتاوی ی١٣٧٠ سای خزەوەری ی٧ رۆژی و تقنـدرایوە کاتکـدا ل دوورەوە رگـای ل کـۆنترۆل ب مینژکـراو ماشنکی ئاخوندی رژمی سرب خۆفرۆشانی ھۆی ب کردبوو

نی کبووسی مینی ماش ماندامان و بنحیزبی کادرەکانی و ئ رەو کو بخۆشخاننی ندەچوون کار شو .م ھۆی بوە ئتجینـای . کـران برینـدار بووسـک دیـکی سرنشینکانی ل زۆر بشکی و بوون شھید مامایی جلیل علیپوورو حسوۆ و گردی مالرەسووڵ

.زیادکرا ئرانوە ئاخوندەکانی ڕەشی کارنامی ب تیرۆر و تاوان دیکی الپرەیکی جۆرە بم

نارستی مه ھید حه شه پشمرگ و فرماندەر

ی کـه زبهیح یژووـم ۆبـ یت مانـه قاره و ماسـه حه یداسـتان رۆز دا ی انهی یت هیرپرسـا به و ئـه یژـدوورودر ی مـاوه له ینارست مه حه دیھ شه لـه و کرد ده نـه گوللـه لـه یرم شـه دا کوردسـتان یران المارده پـه ر رامبه به له نان،ھ ست ده وه یرچاو به یوتن رکه سه کل گه و کردن مارۆت به بوو که ، وه هیدا ینگ ده دا ناوچه له ک هی راده به یکان هی یداکاریف و یراگرۆخ یناوبانگ و ینارست مه حه یناو ترسا، ده نه رگ مه

150

یسـت رھـه به ڵ گـه له ، هیـکردبا یرشـھ دوژمـن هیـ ناوچـه و ئه یک هیگاج ر ھه له کان، نهینش ییئاوا و یران نگه ھاوسه یزمان ر سه یردو

ی وه وردبوونـهل و نگاندن سـه ھـه بـه نـاوبراو بـوو، ده ووڕو هڕ بـه یدـنائوم و کشـکانت و یران نگه ھاوسـه و ینارست مه حه یژیت تووندو ر سـه و کرد ده نـه ی هـ ھـه دا اردانیـبر له هۆیرب ھه برد، ده ی وهڕ به یران نگه ھاوسه ڵ گه له ژاوڕ و یھاوفکر به و شتڕ داده یپالن واو ته .وت که ده

رۆز و شـانتک حمه زه ی نهیق اسـتهڕ یوانیپشـت و سـتۆد ۆڤمـر ، بزه بـه وـل ش،ۆخـ قسـه خالق، ئـه شۆخـ یکـۆڤمر ینارست مه حه دیھ شه دا ی که سـتهیو مـاف وه تـه نه یشـتنی گـه ئـاوات بـه ینـاوپ لـه و یت هیـ کـه له گه ی رگه شـمهپ کـه کـرد ده وه هۆیخ به یشاناز بوو، کراوانل

و مـوکراتد یزبـیح یکـان ارهیبر و رک ئـه یبردن وهڕیـ بـه ۆبـ ـی هیـاڕ ێگـو ،یگرۆخـ وه رک ئـه ن،یپلیسـید و زم نه ھا روه ھه کا، ده بات خه یگشـت بـه یران نگه ھاوسـه کـه بوو نـه راۆخ له ، وه هیناسرا ده پ انی ینارست مه حه که بوون انهی یند تمه بهیتا و له ،ییبا ته له ینگر هیال .کرد دهل انیچاو ک هی وره گه برا ک وه شهیم ھه کان رگه شمهپ و ستیو ده انیشۆخ

م به ، وه کردبوونه ۆک دا ی که له گه یشتنی گه ئاوات به و ی که زبهیح یوتن رکه سه له یاکانیزۆخ و ئاوات موو ھه ینارست مه حه دیھ شه ۆیھ به ییتاو ھه ی١٣٧٨ یسا یردان زهۆج یمانگ ی٢٢ یژڕۆ ڕۆیویدوان ، وه هینا یر سه یناکام به و شتی گه نه ئاوات به مخابن د سه یکـان رهۆم بـه میسـل ته و نـدرافڕ و خـراو داو له هۆیک یشار له یسالمیئ یمارۆک یمرژ یتالعاتیئ به ر سه یناسراو یراویگکر به ند چه یرم تـه ردان زهۆجـ یمـانگ ی٢٤ یژڕۆ تاوانـه و ئـه یدوا ژڕۆ دوو کـرا، کوردسـتان ینرم گه له یسالمیئ یمارۆک یجاسووس و رۆریت یزگا ده . وه هیزراۆد هۆیک یشار کیزن له تانسو ت بهی ھه یایچ یکان هی یرزا به له ینارست مه حه یانیگ ب لـه گه یکان هی یت هیوا ته نه مافه به شتنی گه و یئازاد یر وداسه سه یک هی رگه شمهپ ا،یزۆخ و ئاوات له پ ڵد ی کهید یک هی هڕۆ رهۆج م به

بـه بات، خـه ی کـوره یبـوو ڵقـا و شـاوه وهل یک هیـ رمانده فه کوردستان، یموکراتد یزبیح یزموون ئه ن خاوه یککادر ،ی که کراوهل م سته ین مـه ته یگـو و کرا دیھ شه و ژرادار دا شپ له یکالنیپ یپ به یسالمیئ یمارۆک یر روه په ستیرۆریت یمرژ یراوانیگکر به یست ده یئامـانج بـه شـتنی گـه تـا یر روه سـه لـه پـ یگـاڕ و زڕـ بـه ینارست مه حه به ناسراو ییفا مسته ید ممه محه دیھ شه یادی بوو، ڕ پهڕ په .ب وام رده به یرز به

151

.م شه ھید مینه ھزی شه رمانده و فه ق عه ھید فه ک ژیانی شه یه کورته یی ۆسه عوسمان نه

بـۆ و قوربـانی قـۆچی کاتـه ده خـۆی کانی ڕۆـه سـاه نـدین چه خـۆی وای ڕه مـافی ستھنانی ده وه بۆ کوردستان تی ڕۆژھه له کورد لی گه سـتی ربه سه فیـدای خـۆی گیـانی کـه ی شۆڕشـگرانه ڕۆـه و لـه کک یـه. کردوه نـه سی باتک خه جۆره ھیچ له بژی ستی ربه سه به ی وه ئه ر سـه" نـواوێ" گونـدی کی خـه دی ممه محه بدو عه ق فه ھید شه دابوو، ی که وه ته نه بیری له ژیانی ی ناسه ھه ئاخرین تا ھه کردو ل گه . ته به ره ی ناوچه به س کـه موو ھـه بـۆ ره تکۆشـه و ئـه ژیـانی ڕگـای ر سـه کـانی ڕووداوه لـه زۆر م بـه بـ، ناسـراو نه که نیه سک که رزه ربه سه ھیده شه و ئه

.وه ناگرته رزه ربه سه ره تکۆشه م ئه ژیانی کانی نه الیه موو ھه م بکه باسی دا لره وێ مھه ده منیش که ی وه ئه نین، ئاشکرا لـه ڤـی تی تیشـک ر وبـه مه له ک یه ماوه که یه وه ئه بنووسم مره نه و ئه ژیانی ر سه له شت ندک ھه ڕه باوه و ئه ر سه ھنایه منی که ی وه ئه یی کوه مــه د حمــه ئه کــاک رز بــه دا ویش ئــه دوای دوابــه وه خونــده ی ھیده شــه و ئــه ی ژیاننامــه دا تــاو خۆره رانی نگاوه جــه ی رنامــه به

. بۆوه بو دا تایمز الت ڕۆژھه سایتی له و نووسی کی یه نووسراوه نیـوی کـه ن کـه ده خـای نـو بـه و بـ ده دایـک لـه نـواوێ گوندی له ندی ناوه مام کی یه ماه بنه له تاویی ھه ی ١٣٢٧ سای مره نه و ئه .ب ده نوبانگ به ئینسانکی و بووه کۆ چه و عه

152

و خونـدن و بخـون قورئـان ی وه ئـه بـۆ یان ق فـه ی حـوجره نردرتـه ده خونـدن بـۆ سـای، شـت ھه ــ وت حـه گاته ده نی مه ته که ر ھه

.نواوێ کی خه ویستی خۆشه بته ده و ن که ده بانگی و عه ق فه نوی به وجار ئه ب، فر نووسین و ڕاو ش دیکه کی الیه له و یاتی ق فه و خوندن ک الیه له. ڕاوچی بته ده و ب ده راو ئاشقی را مندای می رده سه له ر ھه و عه ق فه ق فـه نـاوی بـه ی ئامۆزاکـه ڵ گه له ب، یرانیش حه و گۆرانی ئۆگری که کرد وایان رزه ربه سه ناوچه م ئه کانی خۆشه کوستانه له ڕان گه

.کردوون تۆمار زویان نگی ده به خۆشیان گۆرانی و الوک و یران حه لک گه برایم

بۆیـه ر ھـه کـرد، ده رزریـان وه کـاری م ھـه و بوون ڕدار مه م ھه بوون، ت به ڕه ی ناوچه ندی مه وه ده کی یه ماه بنه و عه ق فه ی ماه بنه کانی یه پویسـتی لـه کک یـه کـه ئاویـان ئاشـی ھاوکـاتیش و دانـا وێ لـه مـای خل حاجی و بکن جمگ گوندی زاری و وی زه توانیان

. وه کرده دان ئاوه یان ڵ چۆمه دی نواوێ گوندی ی دیکه کی یه ماه بنه ند چه ڵ گه له ڕداری، مه ھۆی به. دانا بوو که ره ڤه ده جووتیارانی نـاوی بـه خۆیـان خزمکـی ھاوکـاری بـه دیـت، ڕاده خـۆی کاروبارله بردنی ڕوه به بۆ و تی الوه نی مه ته یشتبۆ گه نی مه ته که و عه ق فه

عاف مـه که وایکرد کارکی بوو ند مه وه ده که وه ئه ھۆی به ھات ربازی سه می رده سه کاتک. کری ئاوری ئاشی ھاباد، مه جیدی مه میرزا .بت

ئسـتا کـه بـوو کورـک و کـچ ٥ شی ھاوبه ژیانی می رھه به و پکھنا شی ھاوبه ژیانی جار ٣ ھیدبوونی شه کاتی تا و عه ق فه ھید شه . یه ھه خۆیان به ت تایبه ژیانی یان که یه ر ھه و دان یات حه یدی قه له موویان ھه وه خۆشیه به

بـاخی ئاشـی، نزیـک لـه وجار ئـه و کـی تراکتۆرکیشـی بۆیـه ر ھـه بـوو، ده باشـتر و ھـات ده ر ھه و عه ق فه ھید شه ی ماه بنه ژیانی خوڕی لـده تراکتـۆری ناوبراو. بوون ھه تیان قیممه به و جوان سپی ئه یان که ماه بنه. دا که ناوچه له بوو باخ م که یه که قاند چه سوانی

.بوو ده.... و روشک که ڕاوی ریکی خه ی که سپه ئه سواری به دا ش دیکه کاتی له

ئامۆزاکـانی ڵ گـه له کـه زانـی باش به وایان بۆیه ر ھه ستۆ، ئه وتبۆ که ی که ماه بنه سک ر ھه ستی ره رپه سه و ت سئولیه مه که لھات وای . (بوو و عه ق فه ھید شه باوکی میرزا مام. (وت که کانی کوڕه و میرزا مام ر به وه که ئاش و باخه ڵ، چۆمه. وه نه بکه جیا لک ماڵ گونـدی لـه بـرای ی مـه حه کـاک و کردبـوو درووسـت لـ خۆشـی لک گـه کی خانوویـه که وه مایه ئاشی له خۆی بۆ کردنه ش دابه م ئه دوای .بوو ج نیشته ڵ چۆمه

خۆیـان، ر سـه لـه رژمـه و ئـه ی سـایه البردنـی بۆ و ھاتبوون زاه وه دا وی ھله په رژمی چنگی له گشتی به کی خه که دا مه رده سه و له

شاری له ڕووی دا ڕپوانانه و له کردن شداری به بۆ وش عه ق فه پکرد، ستیان ده کان مانگرتنه و ڕپوان و کان قامه شه ر سه ڕۆژانه

153

زۆرجـار. کـرد بانـه له ڕووی ت تایبه به بوون ھه وێ له فیقی ڕه زۆر میش ھه بوو بانه له خوشکی م ھه که ی وه ئه ر به له و کرد شت رده سه .سابخ شاری چۆته ڕپوان بۆ جارانیش ٢ که یگووت ده خۆیدا کانی قسه له

ق فـه. ببوون ج نیشته وێ له که ناوچه کی خه کاروباری راندنی ڕاپه بۆ حیساب به دا م رده سه و له که لبوو کی پاسگایه نواوێ گوندی کی خـه ئامـان بـایزی خدری شت، ده نی سه حه میرزا( کانی ناوه به تر سی که ندک ھه ڵ گه له پاسگاکه رداگرتنی سه به ست ده بۆ و عه

شـا کـه بـوو دا مه رده سـه و لـه وه ئـه دانیشـت ر وروبـه ده ی دیکـه کانی گونـده لـه.. ) جۆیه شـیوه کی خـه ئامـان پوور حوشینی رد، پاشبه دا ر سـه به سـتیان ده وه کـه خه ن الیـه له تی شایه ڕژمی کانی پادگانه و پاسگا شونک موو ھه له ھشتبوو، ج به ئرانی و بوو ت ھه .گیرا ده

سـلیم ته کـه ن که ده پاسگاکه راتی فه نه له داوا و نیشن داده ھناون ناوم که وه ره سه ی سه که ند چه و ئه ڵ گه له و عه ق فه ش بۆیه ر ھه لـه تی پاشـایه تی حکوومـه ژیـانی کانی قۆناخـه کـه زانـن ده پاسـگاکه نـو ربازانی سـه ئیـدی. ن بـده ک خـه حویلی تـه کانیان کـه چه و بن

ش دابـه دا کی خـه ر سـه بـه و گـرن ده ر وه حویل تـه لـ ب ده جۆراوجۆر کی چه ٢٣ که یان که چۆه و ک چه و بن ده سلیم ته و دایه کۆتایی ."نواوێ ری قه مه" ن ده پی دواتر که دا، کۆنه پاسگایه و له کاروبار ری به روه وبه سئول مه بته ده و عه ق فه و ن که ده کـدار چه زۆر ککی خـه گشـتی بـه و کـردن ئاشکرا کانیان که چه بوو، ھه چۆیان و ک چه دزی به که ی که خه و ئه دا ڕووداوه و ئه دوای به

و ئـه ڵ گـه له سارتک خدری ال مه به ناسراو بباسی عه خدری ال مه مامۆستا بوو، نه ل تداری سه ده حیزبکی ھیچ دا م رده سه و له بوون، پاسـگاکه گرتنـی ی بۆنـه بـه و وه نـه که ده کـۆ ک خـه و نـواوێ گونـدی چنـه ده بوو، پ کیان چه و بوون وه یه ری وروبه ده به که ی سانه که . وه رته گه ده پاشان و کا ده ری وروبه ده و نواوێ کی خه و و عه ق فه کاک له ستخۆشی ده و لـه. بـوو شـۆرا به ر سه مانگان ٣ ی ماوه بۆ ره قه مه و ئه شۆراکان ستی ده وتبۆ که شۆڕش و ک خه کاروباری دا مه رده سه و له وه ئه ر به له دیکــه کی یه رگه پشــمه نــد چه و بــاب پیره ھید شــه مان، کــه له گه زینــدووی ھیدی شــه ی ســه شیوه ن ســه حه ال مــه کــاک کــه بــوو دا مه رده ســه یـه وه کرده و ئـه و ن کـه ده و عـه ق فـه بـه زۆر کی یـه تی حورمه بـ وێ له و شت رده سه تی سوسنایه ری به نه به ده و عه ق فه و نرێ ده لـه کک یـه بـه بـوو و عـه ق فـه کـاک ڕووداوه و ئه دوای ت به ھه ، ناوچه کی خه له رچاو به شکی به یی توڕه و دگرانی ھۆی به بوو

.بوو ت حه ناره زۆر باب پیره بوونی ھید شه به و عه ق فه باب، پیره ھید شه کانی نزیکه دۆسته

پشـنماز سووڵ ره ال مه کاک بوو، رگه پشمه ھزی رپرسی به که بباسی عه رگورد سه کاک ت، به ڕه ری به بۆ و عه ق فه ی وه ڕانه گه پاش .کوردستان دموکراتی حیزبی ی رگه پشمه به ب ده ن سمه ڕه و عه ق فه ڕا م رده سه و له ئیدی و و عه ق فه الی نرته ده شی لمی بکھید ژیانی یفه ش بدوال قو باسی دا عم ئخسی و ئاسایی ژیانی دەورانی که کرد قۆناختا بوو ناوبراو ش

154

بــه عبباســی ســرگورد کــاک نــردراوی وەک نــواوێ بــۆ پشــنماز رەســولی مال ھــاتنی. پشــمرگایتی ژیــانی دەســپکردنی ســرەتای پشــمرگی ببتــه کــه دەدات رەســوڵ مال کــاک بــه بنــی لوێ ھر فقــ کــاک. بــوو فقــ کــاک گڵ لــه کــردن قســه مبســتی. دەسـپرێ پـ نـاوچک ل دمـوکرات حیزبی بنکیکی وەک نواوی مقڕی برپرسایتیی رەسوڵ مال کاک رۆژه ئو ھر. دموکرات

ئــران سرانســری ل پاشــایتی دەســتی روخــانی دواتــر و الوازی ئنجــامی ل ک بۆشــاییی لو لوەش بر فقــ کــاک دیــارە پادگـانی دا سـردەمه لو. دەکـرد نـواوی مـقڕی یـان نـواوێ پاسـگای سرپرەسـتیی کوردایتی ربازی تکۆشرکی وەک پکھاتبوو،

زولـم سـت ده لـه ھـاتوو وەزاه خکی الین له مھاباد پادگانی گیرانی پاش. نگیرابوو دا سر به دەستی ھشتا و مابوو مھاباد و چک چنــدین دا بیــنش لو و خلــک دەســتی کوتــه زۆر چــۆلکی و ک چــه شــا، رەزا حمــه پاشــایتیی حکــومتی زۆریکــانی و

رەسـمی ب عبدو فق کات ئو که راگوزران نواوێ له حیزب بنکی بۆ بوو، میلیم پنج سدو تۆپکی یککیان که قورس چوین لوە الیرەستی حیزبرپو سيه ئبوو بنک. چـووه ی تاو ھـه ی١٣٦٣/ ١/ ١٧ وی شـه: م سـه مینـه ھید شـه ھـزی توانای به ری رمانده فه بدو، عه ق فه بوونی ھید شه تی چۆنیه*

وێ لـه نسـتانیش د حمـه ئه كـاك و بـدو عه ق فه كاك مای و ژن میش ھه بوو، وێ له ھز ی بنكه م ھه دا كاته و له كه چواالن گوندی له رۆژه و ئه یانی به. دانیشتن وه پكه دوژمن ڵ گه له كانی ره ربه به تی چۆنیه ر سه له ھندك نستانی د حمه ئه ڵ گه له وه شه و ئه. بوون

كـه دا كاتـه و لـه ڕی، وتنـه كه توو دۆلـه و چواالن كانی گونده نوان له روشكه كه ره سه شاخی رزایی به و ره به یانیدا به روونی و تاریك وه داخـه به و میلـیم 120 ی خۆمپـاره ی گوللـه ر بـه وتـه كه بـدو عه ق فه كوتا، ده ی كه ناوچه وره گه كی چه یان ده به ستی خه به دوژمن

.بوو ھید شه رمی تـه راگواسـتنی ستی به مه به بوو، دا گه له مامی شه حوسن ناوی به توانایان به كی یه رمانده فه كه رگه پشمه پۆك دا وه ئه دوای به .بوون ھید شه و خۆمپاره پیشكی ر به وتنه كه وانیش ئه وه داخه به م به. ڕێ وتنه كه بدو عه ق فه

و نووسـراوه درژیـی بـه یی ۆسـه نه عوسـمان کـاک ن الیـه لـه م شـه مینه ھید شـه ھـزی رمانـده فه و عـه ق فـه ھید شـه ژیـانی: تیبنی بژاردوه لھه م یه کورته من وه ته کراوه بو نگ گیاره ری ماپه

155

پوور ناسراو به مین سولمان ده مه ھید حه ی شه رمانده ری فه وه یادو بیره

زیزی ال عه مینی مه ده مه حه

دانی کۆنـه و فیـداکاری ھـۆی بـه الم بـه ، وه وسـته چه ده و کـراوه داگیـر ی کـه خاکه کوردسـتان رانی داگیرکه ن الیه له کورد لی گه مژه له .رن به ناوی له و ن پداده چۆکی یانتوانیوه نه ک یه شوه ھیچ به مان که له گه دوژمنانی ، وه یه که فیداکاره وه ته نه

کــه خه رخودانی بــه و ی کــه له گه کــانی بوره ڕۆــه فیــداکاری ھــۆی بــه کــورد، لی گــه کانی ڕۆــه ھاتووی نــه گیــران لــه ی قــه کوردســتان ی پگـه نـه بکه ھاتووه نـه گیران لـه قـه م ئه یانتونیوه نه مان که له گه دوژمنانی و ستاوه ڕاوه پ ر سه له میشه ھه ی که زه به نه و ر تکۆشه . ن که لده و لکردووه رگریان به کانی ڕۆه میشه ھه م به کراوه ش دابه کوردستان که دا وه ئه ڵ گه له و خۆیان

لـه کـردن رگری بـه بـۆ و ، وه نایـه رزی به ری سه واندا ئه کانی ئاواته پناو له و ژیا ل گه بۆ که ی رانه تکۆشه ڕۆه زاران ھه و له کک یه

ال مه مین ده مه حه ھید شه مانان قاره کۆی مه شتی رده سه ی ناوچه کانی واره لره و چیا ترسی نه چاو ی ڕۆه کرد، باتی خه کوردستان خاکی .بوو زیزی عه

کی یـه ماه بنه لـه شـکن کاسه چیـای داونـی لـه خـوارێ بـوارنی ی کـه دگیره گونـده لـه ١٩٦١ سای له پوور سولمان مین ده مه حه ھید شه و خۆشـی خـۆی گوگـای بـه و نا ھـه ی کـه وه ته نه شـخواراوی به و ری سـه رمه چه لـه پ دنیای به کانی شه گه چاوه شوڕشگردا و ئایینی ره ھـه ی زۆربـه ک وه وه داخـه به ی کـه ماه بنه کـورتی سـت ده و ژاری ھـه ھـۆی بـه مین ده مه حه ھید شه یان، که ماه بنه دی ناو خسته شادی یشـتوو تگه و ک زیـره مرۆڤکـی واری خونـده نه ورای م به. وه مایه ش به ب قوتابخانه بۆ چوون له کوردستان ی وساوه چه کی خه زۆری به سامانی و ت روه سه و وه وسنه چه ده چۆن کوردستان رانی داگیرکه ن الیه له که کرد ی که له گه ی وه وسانه چه به ستی ھه زوو زۆر بوو

156

.برت ده تان

م بـه ،)ربازی سـه( ئیجبـاری بچتـه کـه وه ھاتـه نـاوی وی ھلـه په کوردکـوژی ڕژمـی ن الیه له سای ١٨ یشته گه نی مه ته که کاتکدا له

عسـی به سـتی ده ژـر کوردسـتانی ڕگـای و ڕێ وتـه که رمن گـه و ره بـه بۆیـه ر ھه بکات، کوردستان رانی داگیرکه به ت خزمه بوو نه ئاماده .کرد کاروکاسبی به ستی ده و دزێ قه شاری و ھرۆ گوندی چۆ رو به گرته

بـ، ش داگیرکـراوه شـه به م لـه کوردسـتان رانی داگیرکـه زۆری و زوم ری چاولکه یتوانی نه کوردستان باشووری له وه مانه ک یه ماوه پاش تی وجوودیـه مه و مـان لـه رگری بـه بـۆ رگه پشـمه بتـه ده و کـات ده وه کوردسـتانه نیشـتمانی تی کیه یه ڕکخراوی به ندی یوه په بۆیه ر ھه بتـه ده و وه کاتـه ده دا تی کیـه یه رانی تکۆشـه نـاو لـه خۆی جگای م که زۆر کی یه ماوه پاش یی شاوه لوه و تی ئازایه ھۆی به. ی که له گه تی مــه ھه بــه و کــات ده دا بیتــون و ر پشــده کانی ناوچــه کانی ڕه شــه لــه شــداری به چاالکانــه زۆر و کان بنکــه لــه کک یــه رتی کــه میر ئــه

.دا یه ناوچه م له تکشان حمه زه ویستی خۆشه جگای بته ده و تاسن ده دوژمن رانی نگه ھاوسه ورای ی شرانه

و لـــه بـــت ده کک یـــه مین ده مـــه حه ھید شـــه زاشـــا، ڕه مه حه لی گـــه دژی رژمـــی گـــۆڕکرانی و ئـــران النی گـــه شۆڕشـــی گیرســـانی ھه دوایــه ی رانه تکۆشــه ــه دووری زۆر ســانکی دوای ک ــه بنه ویســتی خۆشه ل ــرای ی ما ــانی و ــه گه ده تری ھاوڕک ــات ده شــداری به و وه ڕت ــه ک ل

ــه کانی وته ســتکه ده پاراســتنی ــورد لی گ ــه ک ــه ل ــه و کوردســتان تی ڕۆژھ ــته ده و ئ ــه یه رگه پشــمه س ــاتی ل ــه گه ک ــه دا یان وه ڕان چاالکان پـۆل پـۆل و ڵ کۆمـه ڵ، کۆمـه و وه کاتـه ده ک یـه بنکه خـوارێ بـورانی گونـدی لـه پاشـان و کـرد دا کان رینـه راپه و شۆڕش له شداریان به

سـازمان وکاتـدا ئه مـوعینی ی١١ ھـزی لـه و کـرا دیـاری ت ڕبه زه ی سته ده به دا دوایی له که رگه پشمه بوونه ده و که بنکه کرده ده رویان زۆر کوردسـتان تی ڕۆژھـه ھاتبوونـه مین ده مـه حه ھید شـه ڵ گـه له کـه کانی رگه پشمه دا یه بنکه م له وه مانه ساک به نزیک دوای. درا و ڕـز جگـای ھاوکاریـان کـه خۆیانـدا تکۆشـانی به یان درژه وێ له و وه کرانه نیشتمانی تی کیه یه نگی ناوزه ی بنکه ی وانه ڕه وه رزه به

. پزانینه

و چن ویستی خۆشه به ببوو و وه کرده دا شت رده سه ی ناوچه کی خه دی ناو له خۆی جگای کورتدا زۆر کی یه ماوه له مین ده مه حه کاک و کوردسـتاندا کانی ڕه شه ی زۆربه له شداری به رانی نگه ھاوسه ورای وه ماسه حه به مین ده مه حه کاک دا، ره ڤه ده م له ڵ کۆمه کانی تووژه

زۆر و کوردسـتان شـیمالی شـنۆ، شـت، رده سه پیرانشـار شـت، رده سه بانـه ڕگای نگوین، ھه ب ، ده غه نه کانی ڕه شه ک وه ی وره گه ڕی شه زۆرــونی ــردوه تر ش ــه. ک ــه بوون ھــه ڕ شــه م ک ــه قاره ک ــته ده کانی مان ــه زه ی س ــه ت ڕب ــده فه ب ــه حه ھید شــه ھی رمان ــه زه مین ده م ــه ی رب ــن ل دوژم

.شاندب وه نه

کانی قسـه و بـری رده ده خـۆی بیروبۆچوون باکانه ب کاندا وه کۆبوونه کۆڕو له بوو، ترس چاونه و ز به نه رکی تکۆشه مین ده مه حه ھید شه وا پشه و کۆمار ڕبازی به بوو فادار وه و کرد ده نه بووڵ قه س که له زومی و ڕۆیی ره سه و یاند گه ده شداران به گوی به خۆی

157

.ی که ھیده شه

و دۆسـتان ن الیـه لـه زۆرجـاران بۆیه ر ھه بوو، ستپکرد ده ناوچه ر سه بۆ خۆی ھرشی ئران ئیسالمی کۆماری کورد دی له داخ دوژمنی ی وه گرتنـه بـۆ کـات ده ھـرش و یـه ھه نیـازی ئاخونـدی لی گـه دژی رژمـی کـه ھـات ده واڵ ھـه شـت رده سه شـاری ناو له حیزب ندامانی ئه

کـرد ھرشـی یـه ناوچه م ئه ی وه گرتنه بۆ ڕژم زۆرجار ند رچه ھه ری، وروبه ده و بوران ی ناوچه له رگه پشمه تی سه ده ژر کانی ناوچه و تکشـکاوی بـه و شـکا ده تـک دیکـه کانی رگه پشمه و ت ڕبه زه ی سته ده تی ئازایه به جارک موو ھه م به وه کرده تاقی خۆی ختی به و . وه ناردنه ده کانیان مۆگه و ره به وه زۆره بریندارکی و کوژرا به

یـه ناوچه م ئه ناتوانت گینا ئه بوات، دا م الشه ر سه به دوژمن ر گه مه: یگووت ده دا ھاوڕیانی کۆڕی ناو له زۆرجار مین ده مه حه ھید شه م ئـه ر سـه کـرده ھرشـی زۆرجـار دوژمـن. م بکـه فیـدا خۆم گیانی کوردستان خاکی و یه ناوچه م ئه پاراستنی ر سه له م ئاماده و وه بگرته کـاتی لـه خۆفرۆشان له رگرتن وه ک که ھۆی به رژم دا ١٩٨٣/ ٦/ ١٨وی شه له نجام رئه سه تاکوو و وت که ده رنه سه م به ، یه ناوچه و توپخانــه توونــدی ئــاگری ژــر لــه و س کــه زاران ھــه شــداری به بــه یانیــدا به ره به لــه و پکــرد ســت ده ربوی بــه ھرشــکی ودا شــه نیوه شـاخه و ت بوفـه کانی رزایـه به ھا روه ھـه و مشـک کونه و زوران شـ، ڕه ه قه بـوران، کانی گونـده ر سـه بـۆ خـۆی ھرشی دا ر لیکۆپته ھه

دا یانی بـه ره به چـواری کـاتژمر لـه و پکرد ست ده ری وروبه ده و الزادان مه و نشکۆن پشتی له سوتاوێ تۆپه ئاغایان، گردی ، خواره یانی بـه ڕوونـاکی و ت خۆڕھـه ڵ گـه له و پکـرد سـتی ده نی ھریمـه ئه بۆری زۆرو ھزی و کوردستان رانی پارزه نوان له تووند ڕکی شه

ھـزی کانی ره نگه سـه سـتی خه بـه زۆر و که ڕه شـه یـدانی مه ھاتـه وه زۆرتـره ھزکـی بـه وه بورانـه شـت، رده سه ی جـاده ڕگـای لـه دوژمن .کرد ده کاتیۆشاباران و خومپاره و تۆپ کی خه مای و زرا مه و مووچه و رگه پشمه

و ت ڕبـــه زه ی ســـته ده کانی مانـــه قاره ســـتی ده بـــه ســـیکل موتـــور ٣ و بولـــدزر ٢ ماشـــن، زگـــا ده ١٠ لـــه زیـــاتر دا قورســـه ڕه شـــه م لـــه

کی یـه ڕبه زه و وتبوون کـه که ره شـه یـدانی مه له ران داگیرکه له زۆر الککی که و شندران وه ھه رک به له و سوتندران تر کانی رگه پشمه و مــان قاره ی ڕۆـه دا، ره رابـه نابه و خت سـه ڕه شـه م لـه وه گرانـه کجار یـه داخکی بـه م بـه. وت کـه دوژمـن رزۆکی لـه ری یکـه په وه قـورس پریشکی به زیزی عه ال مه مین ده مه حه کاک ج وه به ی مانده ره فه و کوردستان کی خه نی کۆمه ویستی خۆشه و بات خه یدانی مه ری تکۆشه

رگ مـه ڵ گـه له کانی ره ربـه به کـاتژمر نـد چه پـاش و زۆر ڕۆیشتنکی ر به له خون دوای و ب ده بریندار ختی سه به زۆر و پکرت ده تۆپ و م خـه بـوونی ھید شـه بـه و کـات ده ی که سۆڕشـگره ماـه بنه و ناوچـه کی خـه و رانی نگه ھاوسه و ھاوڕێ له مائاوایی و ب ده ھید شه بـه بات خـه ڕگـای دانـی درژه و کوردسـتان خـاکی له رگری به ری نگه سه و بات خه ڕگای و وه که الیه شتگ دی خاته ده زۆر کی یه ژاره په

ن سـه حه نـاوی بـه دیفـاع بـ سـکی که و بوون بریندار ش رگه پشمه ھاوڕیانی له س که ٧ دا ره شه م له ھا روه ھه و سپرێ ده ھاوڕیانی .بوو ھید شه یی مزه ھه

به بوو فادار وه و کرد ره روه په رگه پشمه ره ڤه ده م ئه و کوردستان خاکی له رگری به گیان به بووی، گووت ک روه ھه مین ده مه حه ھید شه

158

کانی وته سـکه ده پاراسـتنی ڕگـای لـه و نیشـتمان بـۆ دیـاری کـرده خـۆی پـاکی خـونی و ر سه برده خۆی نی به و خۆی ی گووته و قسه

له زۆری کی یه ری کاریگه مین ده مه حه کاک بوونی ھید شه. بوو ھید شه و کرد ش پشکه خۆی گیانی وه ته خاوه سه به دا ی که له گه و شۆڕش بـ مین ده مـه حه کـاک باتی خـه و شونی م به بوون، رۆش په به بۆی ک خه موو ھه بوو، ھه که ناوچه و بواران گوندی دانیشتوانی ر سه

ھید شـه جگـای ی وه کردنـه پـ بـۆ باتیان خـه و شـۆڕش رگای یه ناوچه م له س که دان سه به دا ھیدبوونی شه دوای به و وه مایه نه ڕبوار م لـه جۆراوجۆر ی شوه به ری روه په نیشتمان ستی ھه له پ دڵ الوانی ئستاش تا و ر به گرته کوردستان خاکی له رگری به و مین ده مه حه

وامیان ده بـه باتی خـه بـه و ن کـه ده کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی ت تایبـه بـه و بات خـه و شـۆڕش لـه پشتیوانی نگینه ڕه و جوان ناوچه نـو لـه تی وایـه ته نه سـتی ھه ناتوان کوردستان ی دیکه کانی ناوچه و گونده م ئه کانی ڕۆه کردنی ھید شه به دوژمن که لماندوویانه سه ڕگـای دیکـه سـی که یان ده به ، یه ناوچه م له سک که ر ھه بوونی ھید شه ڵ گه له وانه پچه به کوو به ، وه بسته دا وان ئه مشکی و دڵ .دی بته ڕژم کانی وته چه زووه ئاره و ون خه ناھن و ر به گرنه ده و ئه

.ب ڕبوار پ ل گه ھیدانی شه موو ھه و مین ده مه حه ھید شه تکۆشانی و بات خه ڕگای کوردستان و کورد ھیدانی شه بۆ رزی ربه سه و کوردستان ئای ب کاوه شه ی١٣٢٧ سـای لـه و ھنا نـه سیاسـی تكۆشـانی لـه وازی كوردسـتانیش كۆمـاری رووخـانی دوای کوردسـتانله رانی داگیرکـه بـۆ مان نه رگ مه . وه كرده زیندوو یان بانه شاری له حیزب شكیالتی ته دا تاوی ھه

159

می شۆڕشگھرە و دوو قھید بوونی دوو بی شبوو شه: ساھیدان ئ حیمیان لیل ره كانیڕەشی و جه

قادر وریا

رگـای سـر ل ،"مـام حوسـن" ل ك ھات خبر. ماتم خست ناوەی ئو و ھات خبریان ك بوو دون دەی! بوو تپڕ زوو چ

بـواری بھـرەی دوو تگیشـتوو، و لـزان كـادری دوو بـاوەڕ، بیـرو ب پشـمرگی دوو دمـوكرات، شۆڕەسـواری دوو میاندواو، ـ بۆكان .دراون گمارۆ ئیسالمییوە كۆماری زۆری ھزكی ھۆی ب نووسین، و ئدەب

ــی ئســتا ــد، ھژاران ــوڕانی و كچــان گون ــبار ك ــامزرۆی و تاس ــاتك ت ــدار س ــین و دی ــوو لگڵ پیڤ ــل، و ئب ــت جلی ــا و دەس دوع

و پیـرمحممد و محـاڵ ناوچكـانی نیشـتمانپروەری و دسـۆز خكی سرجم و ئوان خۆشویستتانی ئمجارەیان بی. راوەستاون ب؟ رزگاریان ئھریمنیی، گمارۆ و ھرش لم بۆكان، شاری و كۆر ئحمدی

گرتبـوو، لـ سـنگریان دمـوكراتك الوە دوو مـای ئو بـوو سـعاتك ل زیـاتر. سووتمان بۆنی و دووكڵ نوقمی دی بوو ئوارە و ھـاتبوو دان بدەسـتوە خـۆ داوای ب گاتیـان دەكـرا، چـاوەڕوان لیـان وەك ئوان .١٠٦ تـوپی و ئـارپیجی گوللی نیشانی ببووە ب بـۆی ھر. ترمكانیـان سـر بچـت نیورابـوو پالمـاردەر ھـزی بم. كردبـۆوە دەسـتیان ھناس دوا ھتا فیشك، دوا ھتا

.بردبوو دا خۆیان لگڵ ترمكانیان كردوون، شھیدیان ك ببوون دنیا كاتك و رووخاندبوون دا بسر خاتووەكیان بۆردزل، ــابرابر شــڕكی ل خــۆی نرخــی ب رۆی دوو دمــوكرات حیزبــی ،١٣٧٠ پووشــپڕی ی١١ دوانیــوەڕۆی لموبر، ســاڵ ٢٠ لگڵ ن

ب ناسراو" خزری ئبووبكر" كس، دوو لو یك. دا دەست ل بۆكاندا، ناوچی مامی حوسن ئاوایی ل ئیسالمی كۆماری ھزەكانی

160

.بوو كانیڕەشی ئبوو

بنمــایكی داونــی ل ھتــاوی ی١٣٤٢ ســای. بــوو بۆكــان پیــرمحممدی نــاوچی كانیڕەشــی ئــاوایی خكــی كانیڕەشــی، ئبــوو

لیكیتیـی خبـاتگانی و حیزبـی تكۆشـانی. دا خونـدن ب درـژەی ئامادەیی قۆناغی تا بوو، گورە دا كانیڕەش زەحمتكشی لیكیتیـی ئبـوو. راكشـا الوان یكیتیـی بـۆالی ئوی شـانۆگری و شـانۆ خولیـای. كـرد پـ دەسـت كوردستانوە دموكراتی الوانی بم بـبش، الوانـی كـۆڕی نـو ل تكۆشـان و ئازادیـدا تـامزرۆی و زەحمتكش خكی ئامزی ل ژیان. پگیاند خۆی دا، الوانـــ ـــت پ ـــ و ھس ـــی ل دپ ـــتمان، ئوین ـــۆ نیش ـــوو ب ـــی ئب ـــرچاوەی كانیڕەش ـــوون س ـــوون فرب ـــوو،. ب ـــاری ل ك ئب ـــی ب و نیزام

دەدا فركـردن و فربـوون تبلیغاتی، سیاسی، كاری ب زۆریشی گرینگیی بوو، بردوو خۆ ل و بورە ئازا، الوكی پشمرگایتییوە، ھر برپرسـایتیی پلكانی جۆراوجۆر، لھاتوویی بھۆی. بوو الوان یكیتیی فرھنگیی و ھونری كاروباری نو دیاری كسكی ورپرســـی لتیـــی بكیوە، الوانـــی یرســـتی تـــا بۆكـــانرپتیـــی گشـــتیی سكیمـــوكرات، الوانـــی یی دبـــ .ی لو روانـــگو الو ئ جـوانی كـردەوەی كـارو و ھسـوكوت بردەوام و بـوو ئۆلگوو و مامۆستا بوو، ئه بوون، ئۆڕگانی ھاو و ھاوكار و ھاوڕێ وجوانانی نهر لدەبوون ف.

دژی خبـات. بـوو بكـار دەسـت بۆكان ناوچی ل حیزب تشكیالتیی كادری وەك كانیڕەشی، ئبوو ھتاوی، ی١٣٦٦ سای سرەتای نتوەیـی سـتمی دژی خبـات شانبشـانی چینایتی، چوسانوەی نھشتنی بۆ خبات ب قووڵ باوەڕی و یتی كۆمه نابرابریی

.دەناسرایوە پ كانیڕەشییان ئبوو ك بوون باوەڕان و تایبتمندی ئو كۆمیتی، دواكوتوویی دژی ل رۆشنگری و

ھونــی. كــردەوە خـۆی جگــای دا" الوان" گۆڤـاری نووســرانی دەسـتی ریــزی ل ك بــوو نووسـین خونــدنوەو ئـۆگری ئوەنــدە ئبـوو، تووشـیان دا، رووت و رەش خكـی نـو ل خـۆی تكۆشانی و لژیان ك بوون راستیان و رووداو ئو كانیڕەشی، ئبوو نووسینكانی

وه وانـه ئه ھـۆی بـه و وەردەگـرت ئیلھـامی دەویسـتن، خۆشـی و دەویسـت خۆشـیان ك خكـك مینتییكانی و ببشی ل ئو،. دەبوو .دەبوو شلگیرتر بوو، كۆمیتی دادپروەریی و نتوەیی رزگاریی بۆ خبات ك خۆی ربازی لسر

ب و سـیخوڕان ی کـه نورایه ل كـراوو میلیتـاریزە نـاوچی ل خبـاتگان تكۆشـانی كارو دەیزانی ئوەی لگڵ كانیڕەشی، ئبوو

ژیـــانی برھمــی و ھاوســر بــۆ زۆر ئــۆگرییكی و خۆشویســتی ئوەی ســـرەڕای و، مترســیی پــ چنــدە دا رــژیم كرگیراوانــیــان ھمیشــیی دابانــی و مــردن ل بــپروا ھبــوو، كچــی ی"تروســك" ھاوبشــیان، قــوویی دەكــردە رووی خۆشویســتان، ل و لژی

چند كۆرپ بۆ بوونی شھید ل بر مانگ دوو و ساك ك دا نووسینک ل. خۆی حیزبیی تكۆشانی شونی مترسیی پ ناوچی رگـای بم بشـوێ، نـازت نـاكم حز قت! شـیرینكم كـچ: "دەـ نووسـیویتی، دا،" كچـم تروسكی بۆ" ناوی ژر ل مانگكی مرگ دەچ پ بۆی ھر. رێ دن پكۆی و كۆ و لند و كند گلك مرۆڤ رگایدا لم و ھمووت لژو ل پ تكۆشان "...دەناسی بعداتی جیھانی و دەوروبر دنیای و دەكیوە فام تۆ ك ببینم كات ئو ندا مودام

161

ش بوەپــبــوو بینــی داخڕەشــی ئڕا وەڕاســت كانیو، گ شــتا تروســككی ھدوو منــدا ــوو، ســا ــازادیی لپنــاوی بــاوكی ك ب ئ

.بوو ببش لی ھمیش بۆ تروسکه و خشی به خۆی گیانی دا، گلكی رزگاریی و نیشتمان

الوی مران، نـه ریـزی چووه دا،" مامه حوسن" ری وبه مه له ساڵ ٢٠ ری پووشپه ی١١ ماویی خه و خوناوی کی یه ئواره له که ھید شه م دووھه .بوو حیمیان ره لیل جه شاعیر،

و کـرد بـاری مایـان کـه بـوو منـداڵ ر ھـه. ببـوو دایـک لـه دا، تکش حمـه زه کی یه ماه بنه له"قالوێ" له تاوی ھه ی١٣٤٤ سای لیل جه

خونـدنی کانی قۆناغـه ، وه رییـه وه کوره کـارو م ده بـه و بـوو وره گـه دا، رگی مـه کۆه ژیانی و داری نه و ژاری ھه نو له. بۆکان بۆ چوون .بی

و دا،تـاوان دوژمـن تی سـه ده ژـر لـه و ئـه. یانـد راگه کـورد لی گـه دژی لـه ڕی شـه ئیسـالمی کۆماری رژیمی که بوو مرمنداک لیل جه

و کان ھاوشـارییه بـه ر رامبه به کوردی به دژ ستانی ده کاربه تیی سووکایه پ فتاری ره و رکان رکوتکه سه ھزه ی دڕندانه فتاری ره و وه کرده کی یـه له لـه تداران سـه ده زۆرداریـی و م سـته و ک الیه له ی که وه ته نه و ی که ماه بنه و خۆی کانی شییه ببه و ژاری ھه.دی ده ھاوزمانانی

.بژرێ ڵ ھه ی که وه ته نه رزگاریی بۆ بات خه رگای ی وه بۆئه بوون لیل جه ری ھانده ، دیکه

ریـزی لـه خـۆی یان، بـه ھـزی لـه و رگه پشـمه بـه بوو و دا خۆی بیاری دا، تاوی ھه ی٦٠ ی یه ده کانی راسته نوه له حیمیان ره لیل جه . وه دیته دا، دموکرات حیزبی رانی تکۆشه

بـه ستی،مشـکی ده لـه ر بـه بـ ده. بـ سـتوور ئه پشـت سـتی ده کی چـه به ناب ر ھه شۆڕشگر وابوو پی که بوو رانه تکۆشه و له لیل جه بیـرو ن خـاوه مرۆڤکـی ، الوه م ئـه کـه وه ئـه بـۆ ن گـه به جمـاون، بـه پاشی له ی شعرانه و ئه. بکا کدار چه یشتن، تگه و ڕ باوه کی چه

: ده دا" ئمه ی فه لسه فه" شعری له.بوو ھه ی مرۆڤدۆستانه و رورانه دادپه ، وتنخوازانه پشکه روانینکی بوو، وه لکدانه ئمه ی فه لسه فه مانه نه به دژ گریانه به دژ ویژدانه کۆی مه

ژیانه کاکلی ئمه ی فه لسه فه یه بیری وی ھه

162

بوونه زانایی وتنه رکه سه ری ئمه ی فه لسه فه

یه ژیری تیشکی چوونه ئازایی

وتنه خه به دژ یه دیموکراتی ئمه ی فه فلسه یه ئاشتی ی بشکه و نی ھوه ئه ی رووگه

* * * بـۆ سـتی ده جـاریش ھنـدێ. کـرد ده ر تپـه وه خوندنـه بـه خـۆی کاتی له زۆر شکی به. بوو رخۆ سه له و ھدی مرۆڤکی ی نموونه لیل جه بـۆ یی ئامـاده و فیکـری یشـتوویی پگه. بـی رده ده نووسـین، و شـعر بـه خـۆی کانی وه بیرکردنـه می رھه به و خۆی ستی ھه و برد ده م ه قه

و دســۆز کی خــه ڵ گــه له نــدی پوه و وت ســوکه ھه لــه وتوویی رکه ســه ھا روه ھــه دا، ت ینه شــمه به کی خــه نی کۆمــه نــو لــه تکۆشــان ڵ گـه له نجام رئه سـه. بۆکـان شارسـتانی ی کومیتـه تووی رکه سـه کـادرکی بـه ببـ حیمیـان ره لیل جه وه ئه ھۆی به بوون ردا، روه نیشتمانپه

و سیاسـی کـاری شـانی شانبه که ھاوکار دوو. ویست خۆشه کتر یه و گونجاو ھاوکاری دوو و ھاوتیم و ھاوکار به بوون شی، ره کانیه بوو ئه و ری وه بیـره و چیـرۆک ش بۆیـه ر ھـه. بوو نووسین و وه خوندنه و کتب الی ر ھه بیرکیان بۆکاندا، کانی ناوچه قوویی له شکیالتی ته

و خولیـاو سـت، ژرده و وسـاوه چه کی خـه ئـازاری و ئـش کان، ترسییه مه پ ساته و کات تامی و بۆن وان، ئه نووسینی و شعر و وتار ز حـه شتی پده له.بوون م ه قه بیرو ی رگه پشمه وان ئه. دا ده کانیان گونده ساکاری و ساده کوڕانی و کچان و کان شه ببه منداه ئاواتی

پنـاوی لـه و بـی ده وه روونـه ئاسـۆی لـه وام رده بـه چاویـان دا یان شۆڕشـگرانه ژیـانی کـانی لژه و وراز ھه له و کان ئینسانییه خولیا و .چوون ده رمان ھه و ره به رگ، مه و ره به دا، ژیان ویستیی خۆشه ڕی وپه له و ئاگایانه دا، ژیان

ربـوارانی نـو له ناویان، و یاد و نیان کا رییه وه بیره و چیرۆک شعریان، بیریان، م به بوون، ئاوا ژیان بستووی له سته جه به وان ئه

. زیندووه ر ھه یاندا، که وه ته نه کانی گناسه مه ئه رۆه نو له و یان رگاکه

.ب ربوار پ یان رگاکه و ڕز به یادیان

163

نی سه ریب حه شخ غهتکۆشر شھید ی" ردبان بـه" کی ڕه گـه له حیزبیمان ھاوڕی دوو ،١٣٨٧ ڕی پووشپه ی٥ ممه چوارشه رۆژی ڕۆی دوانیوه که نین یه گه راده وه ره سه وکه داخ به

ئیسـالمی رژیمـی کانی ره المارده وپـه تی منییـه ئه ھزه ھۆی وبـه درێ ده لـ راپۆرتیان وه وخائینـه ناپـاک سـتکی ده ن الیـه له قز، سـه شاری دمــوکاتی حیزبــی درینــی ری تکۆشــه وه داخه به دا الماره وپــه له. کان کرگیراوه بــه کی چــه ســتژی ده ر بــه ونه که وده درــن ده مارۆ گــه وه هی

" وھــاوڕێ بــ ده ھید شــه" نی ســه حه ریب غــه شــخ" ئیســالمی، وکۆمــاری تی پاشــایه رژیمــی ردوو ھــه می رده ســه باتگی وخــه کوردســتان خوێ خانـه نـدامکی ئه دا الماره پـه م لـه. گیـرێ ده دیل وبـه ئیسـالمی کۆمـاری کانی تکاره جینایـه ھزه سـت ده وته که ده ش" ریفی شه مای که شـخ ی ماـه بنه به خـۆی ردیی وھـاوده خۆشـی ره سه وه یه بۆنه م بـه کوردستان دموکاتی حیزبی. گیرێ ده برینداری وبه ستژ رده به وته که ده بۆ وه بوونـه وچـاک سـاغی دا ش وه ئـه ڵ گـه وله ن یه گه راده نرخه به ره تکۆشه و ئه وھاوبیرانی ھاوڕێ موو وھه قز سه شاری کی وخه ریب غه

ھــاوڕێ گیــانی پاراســتنی بــۆ کــا ده کان مرۆڤدۆســته نده وناوه ورکخــراو ڵ کۆڕوکۆمــه له داوا دا وکاتــه رله ھه خــوازین، ده ئاوات بـه که برینداره ئیســـالمی وکۆمـــاری ن کـــه نه درغـــی ک الیـــه قه وته وڵ ھـــه ھیچ لـــه ، گیـــراوه برینداری به که بدیفاعه وھاونیشـــتمانه وئه ریفی شـــه ماڵ کـــه تاوی ھـه ی١٣٣٢ سـای بـدولقادر عه شـخ کـوڕی نی سـه حه ریب غـه شخ ھاوڕێ. وه نه ئاگاداربکه دا ندییه پوه و له کانی تییه رپرسایه به له سای. واوبکا ته خوندن تایی ره سه قۆناغی توانی نیا ته ژیان رجی ومه ل رھه به له. بووه دایک قزله سه ی ناوچه ی" له کاومه" گوندی له

یی شـــاوه لوه زۆربه دا تی رگایه پشـــمه ژیانی وله رگه پشـــمه به بـــوو ســـمی ڕه وبه گرت وه حیزبـــه شـــکیالتی ته به نـــدیی پوه تاوی ھـــه ی١٣٥٨ــه جــ کانی ســپردراوه پ رکــه ئه ــردن ج ب ــه ک ــاتوویی دســۆزی ھۆی وب ــدامی ئه به ودواتربوو ناوچــه کادری بۆتــه خــۆی، ولھ ی کومیتــه ن

حیـزب ییئاگادار بـه دا وه ئه دوای به شداربوو، به چاالکانه دا حیزبی کاروتکۆشانی موو ھه له تاوی ھه ی١٣٦٤ سای تا قزھه سه شارستانی رژیم کـه ی وه ئـه ھۆی بـه بـوو ناوبراو تکۆشانی. برد ڕوه به کانی رکه ئه رزانه ربه زۆرسه دا ش قۆناغه و له م به بوو، کاروکاسبی ریکی خه

دا تاوی ھه ی١٣٨٢ سای له ئازادبوونی پاش. بکا زیندانیی ک یه بۆماوه نجام رئه وسه دری ژیرچاوه وبیخاته بکا ل گومانی

164

ــه گه ــی رانی تکۆشــه ریزی وه ڕای ــوکاتی حیزب ــدی ناوه وله کوردســتان دم خــۆی کانی رکــه ئه وه یه دســۆزی وبه درا ســازمان کوردســتان ی١ ن ل گـه تی بۆخزمـه دا نگی رھـه فه شـی به وله رگـرت وه کـاری ئـامووزش کومیسـیۆنی له ریب غـه شـخ م یـه چارده ی کـۆنگره پاش وله بردن ڕوه به

نی ســه حه ریب غــه شــخ مان کــه وه ته نه ئــازادیی رگــای ھیدی شــه ترین تــازه پــاکی گیانی ســوله. بــوو تکۆشــان ریکی خــه ی که ونیشــتمانه دیکتـاتۆڕو بۆرژیمی مان ونه رگ مه ، ندی فکه ره وشه قاسملوو ، قازی: ھید شه رانی ربه ریی روه سه پله رگای ، ی رگاکه ب وام رده وبه ئیسالمی کۆماری رستی په کۆنه

کوردستان دموکاتی حیزبی شکیالتی ته کومیسیۆنی

یی سارتکه مزه ھه: بدوھی ناسراو ب عه مزه ھهشھید

کوردستان دموکراتی حیزبی نیزامیی ـ سیاسی کۆمیسیۆنی ی٢ ژماره ندراوی یه راگه شت رده سه ی ناوچه له حیزب ری تکۆشه ند چه وتنی که مین که له ی بۆنه به

الوژ، گـه ی٢٣ ممه چوارشـه رۆژی ی ئـواره ی٦ کـاتژمر یانـد، گه گشتییمان بیروڕای ئاگاداریی به دا ١ ژماره ندراوی یه راگه له ک روه ھه .وتن که رژیم زۆری ھزکی مینی که له شت رده سه ی ناوچه ی گردنه ئاوایی نزیک له حیزب ری تکۆشه ند چه ناسراو( بدوھی عه مزه ھه دموکرات، مانی قاره ی رۆه دا، رژیم کانی پاسداره و جاش ی سژه ده و له یاندبوو گه رامان پشتر ک وه

165

.بوو ھید شه) یی سارتکه مزه ھه به

ھید شـه قـادری قـادر و زمی نـه قـادر کـانی ناوه بـه دمـوکرات ی دیکـه ری تکۆشـه ٢ دا مینـه که م لـه کـه نین یه گه راده وه داخه به ئستاش ئیبـراھیم قـادر نـاوی بـه رـژیمیش جاشـکی ، وه بۆتـه روون ئمـه بـۆ ی نـده وه ئه. رژیم ھزکانی ستی ده وتوونه که کانیان رمه ته و بوون وه لــه کــوژراو پاســداری و جــاش ی ژمــاره دیــاره. کــوژراوه دا دمــوکرات کــانی ڕه بیروباوه بــه رۆــه نگاریی ره بــه لــه باســاوێ کی خــه پــوور

. درکاندوه کانی کوژراوه له کک یه ناوی نیا ته رژیم و، زیاتره

بـدویی عه مزه ھـه ناسـراو ری تکۆشـه و قـادری قـادر ، زمی نـه قـادر ھاوڕیـان ھیدبوونی شـه ی بۆنـه به کوردسـتان، دمـوکراتی حیزبی .کا ده کوردستان کی خه موو ھه و ران نگه ھاوسه و ماه بنه له خۆشی ره سه ، ئازادی رگای ھیدانی شه ترین تازه

موو ھـه بۆ و ئمه حیزبی بۆ ، ئیسالمی کۆماری کانی ھزه ستی ده به دموکرات، باتگی خه ی رۆه س بوونی ھید شه که نیه تدا گومانی

قـازی ھید شه رانی ربه ستدانی ده له ژانی که کوردستان دموکراتی حیزبی م به. قورسه مکی خه و وره گه سارکی خه کوردستان، کی خه رگی مــه. کــا ده ش نویــه ســاره خه م ئــه ممولی حــه ته ، کــردوه ممول حــه ته ی دیکــه جی وه بــه ی رۆــه زاران ھــه و ندی فکه ره شــه و قاســملوو و

ر سـه له کوردسـتان ئـازادیخوازانی موو ھـه و کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی ، قـادری قـادر و زمی نه قادر ، یی سارتکه مزه ھه ی رزانه ربه سه .کا ده شلگیرتر وان ئه کانی ئامانجه دیھنانی وه بۆ بات خه

کوردستان دموکراتی حیزبی ی مجاره ئه ھیدی شه پۆله پاکی گیانی له سو دموکراتیک ئرانکی ی چوارچوه له کوردستان کۆماری زراندنی دامه و ئران ئیسالمیی کۆماری رژیمی رووخانی بۆ بات خه ب گوڕتر به دا فیداڵ و

کوردستان دموکراتی حیزبی نیزامیی ـ سیاسی کۆمیسیۆنی

٢٠٨ ئاگووستی ی١٤/ ١٣٨٧ الوژی گه ی٢٤ ی ئواره

166

حیزب کۆچکردوی یانڕبر بی قادری نه تکۆشر

ئندامی دەفتری سیاسیی

ر بـه کی سـه یـه ماه بنه الجـانی پیرانشـار لـه ی ناوچـه ر بـه ی سـه -گونـدی سـوفیان تاوی لـه ی ھـه١٣٢٠سـای لـه. بی قادری کاک نهئــاوی پــاکی ســت و بیــری بــه بــوو و ھه وره تی دا گــه ســتی کوردایــه ھه رم و پــر لــه شــی گــه باوه دایــک بــوو لــه ش لــه تی مامــه شــیره عه

.بوو رده روه ل دۆستی په ری و گه روه نیشتمانپه

واو کردنـی شـاری ورمـ و، دوای تـه لـه) دانشسـرای مقـدماتی(چـوو بـۆ ١٣٤٠لـو سـای واو کـردو شاری شنۆ تـه تایی له ره خوندنی سه نھنـی بـۆ بـه دا بـه ١٣٤١سای ش له و شاره ر له و، ھه مامۆستای قوتابخانه شنۆ بوو به له ئامووزشی یه نده و ناوه ی ئه وتوانه رکه سهی رجـه ده و شـاره ی ئـه وره ی گـه زانسـتگه دانی خوندن چوو بۆ تاران و له ک بۆ درژه یه پاش ماوه. ندامی حیزبی دموکراتی کوردستان ئه

و بیرسـتانی ئـه ده تاکـه نگیی خـۆی لـه رھـه ی و، کـاری فه که بۆ شـاره وه رایه نوێ گه رله رگرت و، سه ی جوغرافی دا وه رشته لیسانسی له .دا درژه شاره

ی شـوه لـه بی کـه م کـاک نـه بژارد، بـه داری شـار ھـه ک شـاره ی وه گناسـه مه پـاک و ئه و رۆـه شـنۆ ئـهدا شوورای شاری ١٣٥٥سای له مندانی کورد ت به و بۆ خزمه وه و کار خۆی کشایه واوی بزار بوو زپر زوو له ته کان به تی یه وه زگا ده چوونی دام و ده روه به

167

ی شوه بی له النی ئران، کارو تکۆشانی حیزبی کاک نه ست پی کردنی شؤڕشی گه ده به. و فیرکردن رده روه ر کاری په سه وه رایه گه

وڵ تکۆشانی ب وچانی له ی حیزب و ھه باتی رزگاریخوازانه خه و به ئیمانی پته.یدا کرد رچاوی په ر و گورو تینکی به ده نھنی ھاته ل و حیـزب لـه ی گـه وتووه کـه ھه و رۆـه کی ئـه روانی یـه چـاوه شـنه ر چه خۆبردوویی بـ ھـه ک و پاکی و دروستی و فیداکاری و له یهال

هلـ. بژردرێ نـدی ھـه ی ناوه تی کۆمیتـه ندامـه ئه م به وته م و حه شه م، شه کانی پنجه کۆنگره له که وه ھۆی ئه بوون به وه کی دیکه الیهری حیزبـی نـدامانی ڕبـه ئه شـک لـه ڵ به گـه ت بـوونی حیـزب لـه کانی نو خۆی حیـزب و دواتـر لـه ھۆی ناکۆکییه م به شته ی ھه کۆنگره

ری فتـه نـدامی ده ئه م بـه ی نۆیـه ، کۆنگره چواره کۆنفرانسی چواره تیی شؤڕشگر پک ھنا و له رایه ڕبه –دموکراتی کوردستانی ئران کانی حیزبـی دمـوکراتی کوردسـتانی رپرسی گشتیی کۆمیتـه ندی و به ی ناوه ندامی کۆمیته ئه م دا به یه ده گۆنگره له. بژردرا اسی ھهسی

.تیی شۆڕشگر دیاری کرا ریه ڕبه –ئران

تی رۆژھــه لی کوردمــان لـه راتیکی گـهی میللـی دمــوک وه بزوتنــه ی لـه شــداری چاالکانـه سـاڵ به ژده ھــه ی نزیــک بـه مـاوه بی لــه کـاک نـهبـرد و روه تی حیزبی به ئمورییه ت باشوور مه ھه وه باکوور کوردستانه کانی کوردستان له موو ناوچه ھه کرێ بین له کوردستان کردو، ده

ئیمـانی واو و به دسۆزیی ته سپردراوی بهتی پ ئموریه رکی حیزبی و مه ژمار، ئه ڕای گیروگرفتی ب ئه ره دا سه یه و ماوه موو ئه ھه له .ست ھنا ده وتنی وه رکه واویان دا سه ته ی نزیک به زۆربه برد و له روه به وه وه پته

و قینه وتنخواز، دمـوکراتکی راسـته رگ بـوو، ئینسـانکی پشـکه جـه رکی به کی ئازاو تکۆشـه یه رگه پشمه که وه له بی، بجگه کاک نه

باتگرکی به کان و پیاوکی ئازادیخواز و خه وساوه چه ری مافی چین و توژه نگر و پارزه کی مرۆڤ دۆست و الیه تی یه سایه که .ک بوو یه وه وسانه چه شنه ر چه ھه ئیمانی رگای رزگاریی ئیسان له

ی دیســامبری ٢ ممه ی دووشـه شـی ئـواره کـات ژمـر شه وه تانه ره سـهخۆشـیی ھـۆی نه بی قـادری بـه کـاک نـه وه رکی گرانـه سـه داخ و که بـه

شـخوارو لی کـوردی به وتنی گـه رکه ئاواتی بۆ سـه ختی دانمارک دی پ له ساری کۆپنھاگ پاته له ١٣٧٥زی رماوه سه ١٢ر رامبه به١٩٩٦ر روه ی کورد په ماه ندامی بنه تبار و دۆسان و ئاشنایان و ئه فه خهرانی نگه ھاوریان و ھاوسه م جۆره وت و به لدان که شکراو له و دابه

.رووحی شاد و رگای پ ریبوار ب. دار کرد و وتپارزی قادری، تازیه

168

زیزی الم عه ید سه سه تکۆشر اسىیس رىفتەد ندامىئ

١٩٩٩/ ٦/ ١٢ دووشـمم رۆژى بیـانى ل ک کوردستان دموکراتی حیزبی سیاسى دەفترى ئندامى عزیزى سالم تکۆشر ھاوڕىى لرى بنکسیاسى دەفت ل خۆشی تووشى کۆیکى نی ر. ھاتبوو کوتوپسشـنیارى لى دوکتورەکـانى پخۆشـخاندەسـت حیـزب ن

جــى کــردن عــیالج بــۆ بغــدا رەوانم. کــرا بمــوو بوڵ ھکۆشــانى و ھرى بــۆ دوکتورەکــان تى چارەســکیخۆشــن ى ککتســ ى١٦ لســر ١٥(ولر ھــه کــاتی بـه ھینــى شــوى ى٩ سـعات خۆشویســتمان ھــاوڕێ ئو مــایوەو ئاکـام بــ بداخوە بــوو، مغـزىبۆ) ژووئی میشک چاوى ھریسئاوایى داناو لکجارى مای و لماران بننگویسـتى کوردستانى و ھاوسژەدانـى کـردو خۆشدر . ھشت بج حیزبکى تکۆشانى بۆ گلکىدا، پیرۆزەکانى ئامانج لپناوى تکۆشان درژى دوورو رگاى

ئـایینى مامۆسـتایانى لالى سـاڵ سـ مـاوەی ئو دواى. خونـد دەرسى بۆکان ى"دونگوز" گوندى ل ١٩٦٦ ساى عزیزى سالم ھاوڕێ .دا خوندن ب درژەى

دەورەى شــون لو خونــدن لگڵ ھاوکــات مھابــادو لشــارى دینــى عولــوومى مدرەســى کــردە رووى خونــدن درژەدانــى بــۆ پاشــان

وەرگیراو تاران زانستگى حقووقى رشتى ل ١٩٧١ ساى. قوتابخان مامۆستاى ب بوو ورم شارى ل کردو تواو دەبیرستانیشى .بۆکان دادگوسترى سرۆکى ب بوو ماوەیک دواى و قازى ب بوو ورم دادگوسترى ل زانستگ، دەورەى تواوکردنى پاش

ساى ک ئوە بھۆى بوون دا، سالم کاک ل کوردایتى بھزى ھستى و پاشایتى رژیمى دژى ئران گالنى شۆڕشى سرکوتنى

169

ریزى ل ژیانى پاشماوەى و بھ بج حکوومتى برپرسایتىیکى و مقام جۆرە ھر و ئیدارى پاییکى و پل ھموو ١٩٧٨

و ژرچپـۆکى و مـافى بـ ل ھاونیشـتمانانى رزگـارى لپنـاوى تکۆشـان و خبـات بـۆ دا کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـى تکۆشرانى .بکا ترخان دیکتاتۆرى

پلکـانى یوە لھـاتوویی ب تکۆشـاو فیـداکارىیوە توانـاو و ھسـت بھمـوو دا حیزبـایتی لژیـانى عزیـزى سـالم برز ھاوڕى

لدواى. بـوو حیـزب کۆمیتى کۆمیسیونى ئندامى ٨٢ - ٨١ ساکانى. بى لدواىیک یک دا یکانی حیزبی ئرک ل سرکوتن .گرت وەئستۆوە سردەشتى شارستانى کومیتى برپرسایتى حیزب ششمى کۆنگرەى

بدواى ھبژـردراو ناوەنـدى کـومیتى ئنـدامى ب دا) ١٩٨٥ سـرماوەزى( حیـزب حوتمـى کۆنگرەى ل عزیزى سالم نمر ھاوڕى

.بوو بغدا ل حیزب دەرەوەى پوەندىیکانى برپرسى ،٨٩ بھارى تا وە١٩٨٦ لساى کۆنگرەیدا، ئو

تـا کـراو دیـارى سیاسـى دەفـترى ئنـدامى ب دا١٩٨٩ پـاییزى ل. ئسپردرا پ نیزامى - سیاسى فرگى برپرسایتى ١٩٨٩ ساى .مایوە گرنگدا پۆست لو ژیانى دواکاتى

ــاوەیدا لو ــۆمیتی کومیســیونى برپرســایتى م ــر و ک ــاى کومیســیونى برپرســایتى دوات ــى م ــر حیزب ــوو شــان لس لســاى. ب

حیـزبکى خـزمت ل نیزامـى – سیاسـى کومیسـیونى برپرسى وەک ھاوسنگرانى و لگڵ یکجارى مائاوایى کاتى تا یشوە١٩٩٥ کارەکـانى بردنـى پـش برەو بـۆ خـۆى زانسـتى توانـاو ھموو دا حیزبایتی تکۆشانى دەی دوو لماوەى عزیزى سالم ھاوڕێ. دابوو .کرد ترخان حیزب

دا بیروبـاوەڕى ل قت و بـوو وەفـادار و ئمگ ب رۆیکى ربازەکى و حیزب ب برامبر بوو حیزب تنگانى رۆژانى کوڕى ئو

.نکرا بدى بوون لرزۆک و ناھومدى

دمـوکراتى حیزبـى. بـوو خۆشویسـت لوەشـاوەو برپرسـکى کـادرو و خۆش مجلیس و دپاک خاکى، و خکى ئینسانکى سالم کاک رگـاى وەفـادارى تکۆشـرکى کـوردیش گلـى داو لدەسـت ئزمـوونى ب برـوەبرکى عزیزى سالم کاک دانى لدەست ب کوردستان

. چوو دەست ل دموکراسى و ئازادى

.ربازەکى رگاو و حیزبکى بۆ سرکوتن و سالم کاک یادى و ناو بۆ نمرى

170

حیمی عوسمان ره تکۆشر ئندامی دەستی راوژکاری دەفتری سیاسیی

دایـک بانـه شـاری لـه دا ر روه نیشـتمانپه و باتگ خـه کی یه ماه بنه له تاوی ھه ی١٣٣٥ سای ، ساه مه حه کوڕی ، حیمی ره عوسمان کاک و کوردسـتان کۆمـاری کانی ئامانجـه بـه ژیانی ساتی دوا تا ھه بووو، کوردستان کۆماری کانی رگه پشمه له ک یه عوسمان کاک باوکی. بوو

بانـه شارسـتانی ی کۆمیتـه ندامی ئه که حیمی ره ری عومه ناوی به عوسمانیش کاک کی برایه. وه مایه فادار وه کوردستان دموکراتی حیزبی حیمـی ره عوسمان. دا ست ده له گیانی وه یه ئیسالمی کۆماری ن الیه له شارستان ی کۆمیته کۆنفرانسی تۆببارانی کاتی له ١٣٦٢ سای بوو،

وتـی ری رانسـه سه تی پاشـایه رژیمـی دژی بـه ئـران النی گـه شۆرشـی کـه بـوو تـاران زانکـۆی پزیشـکیی دام پنجـی سای خوندکاری خونــدکارکی ک وه کان، باتگره خــه و خونــدکاری ــه کۆمه و کـۆڕ ڵ گــه لــه وی تکــه و ی کــه ماله بنه سیاسـیی رابــردووی ھــۆی بــه. داگـرت

کی کورد، ئاگای و شۆرشگکخستنی له چاالکی رۆشاندانه ری کانی خۆپه و ئه ر ھه. ستۆ ئه گرته دا بانه شاری ی١٣٥٧ ساش سا

تی خزمـه بـۆ خـۆی توانـای موو ھـه ناکـاوی لـه و خـت بوه کـۆچی کـاتی تـا وه کاتـه و لـه و کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی نـدامی ئه به بوو .کرد رخان ته کوردستان تی رۆژھه له ی که وه ته نه ی رزگاریخوازانه ی وه بزوتنه و ی که حیزبه

زۆر ، حیزبـی تیی رپرسـایه به و رک ئـه بردنـی روه بـه بـۆ یی ئامـاده و ناسـی نه ماندوویی ڕایی، خاکه ، کدۆستی خه ، سیاسی رزی به ئاگایی

تیی رپرســایه به بۆیــه ر ھــه. بانــه شارســتانی لــه دمــوکرات حیزبــی ویســتی خۆشه و ناســراو کی ســیمایه بــه کــرد حیمیــی ره عوســمان زوو ئاکـامی لـه عوسمان کاک. سپردرا پ دا ئیجرایی تی یئه ھه و شارستان ی کۆمیته ئاستی له ئامووزشیی و شکیالتی ته ، سیاسی جۆراوجۆری به کوردستان دموکراتی حیزبی می وته حه ی کۆنگره له دا، کانی سپردراوه پ رکه ئه له وتنی رکه سه و خۆی له یی شاوه لوه نیشاندانی

171

.سپردرا پ ی بانه شارستانی کۆمیته تیی رپرسایه به و بژردرا ڵ ھه ندی ناوه ی کۆمیته ندامی ئه

کـات موو ھـه دا، کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی لـه شـلگیرانه تکۆشـانی سـاڵ ٣٠ بـه نزیک ی ماوه له حیمی ره عوسمان نرخ به ھاوری دا، حیـزب ریی ربـه کـادری له ساڵ ٢٠ له زیاتر ی ماوه بۆ و، بوو ی که حیزبه کانی ته خزمه به و توانا به رپرسه به و ران به روه به له ک یهــداکار، رپرســکی به دا، پــارتیزانی باتی خــه دژواری رجی لومــه ھه لــه ر گــه ئه. ســتۆ ئه گرتــه جۆراوجــۆری تیی رپرســایه به مــودیرکی فیــا کی یه سیاســی وتوو، رکه ســه ــه رمانده فه و ئاگ ــه کی ی ــا ب ــوو، توان ــه ب ــه ل ــی ڕوه ب ــی شــکیالتی ته بردن ــه ، نھن ــاری کار ســتۆی ئه گرتن وب نگـی ده رادیـۆی کردنی ئیداره و "کوردستان" ی رۆژنامه رانی نووسه ی سته ده تیی ندامه ئه حیزب، سکرتاریای تیی رپرسایه به کان، ندییه پوه

بـه دا یانـدن راگه و کـردن فـر و نووسـین و فکـر بـواری لـه حیمی ره عوسمان ی تانه خزمه و ئه. بوو رز ربه سه و وتوو رکه سه دا، کوردستانیش .نین متر که ی دیکه کانی ته خزمه له کردوون، کوردستانی تی رۆژھه له شۆرشگرانه باتی خه و کوردستان دموکراتی حیزبی

تکۆشـانی و، دا ده لـی دا ی کـه وه ته نه ی رزگاریخوازانـه باتی خـه کانی رووداوه ڵ گه له دی شۆرشگر رووناکبیرکی ک وه حیمی ره عوسمان کانی رجـه مه موو ھه ی وه ئه ڵ گه له بۆیه ر ھه. زانی ده خۆی والی ئه الو م ئه ب رکی ئه به دا ی یه وه بزوتنه م ئه ی رگه جه نو له وخۆ راسته

و ی کـه حیزبه خۆراگری رانی تکۆشه نو له کوردستان، وه ڕایه گه مان ئه له ساڵ ٣ دوای کاتک ببوو، دابین بۆ ئورووپای له وه گیرسانه عوسـمان ھـاوڕێ. ب ھـه دا ی کـه له گه باتی خه و ی که حیزبه تکۆشانی وپشبردنی ره به له رتری کاریگه رۆکی تا وه مایه دا ی که وه ته نه می رھـه به. ھنا پک شی ھاوبه ژیانی فی لسه فه کر بووبه ئه مامۆستا درین ری تکۆشه کچی خشان په خاتوو ڵ گه له ١٣٧٣ سای حیمی ره ھاوژیانــه و عوســمان کــاک یی ماــه بنه و تی تایبــه ژیــانی. ســنوور و ســوورکو ســامان، کــانی ناوه بــه کچــکن و کــوڕ ٢ شــه ھاوبه ژیانــه و ئــه

رکـــه ئه و ش ھاوبـــه ژیـــانی چونکـــه. بـــوو ره تکۆشـــه دوو و ئـــه رزی بـــه تیی ســـایه که لـــه دیکـــه نکی الیـــه ری پشـــانده ، ی که رووســـووره مای وه دیکه کی الیه له. دموکرات حیزبی به حیمی ره عوسمان بوچانی تی خزمه م رده به له رگ به بوون نه کات ھیچ کان یه یی ماه بنه . ئازادی و تی کوردایه دایانی وه ھه و ران تکۆشه تی خزمه و دان داده بۆ بووه شونک کات موو ھه عوسمان کاک

حیمـی ھـاوڕێ عوسـمان ره) ٢٠٠٧ سـپتامبری ی١١(رمانان خـه ی٢٠ ممه شـه سـ رۆی دوانیـوه نین کـه یـه گه راده وه گرانـه رکی سه و که داخ به مشک کۆچی ی کته سه ھۆی کوردستان به دموکراتی حیزبی و ناسراوی درین ری و تکۆشه سیاسی ری فته ده راوژکاری ی سته ده ندامی ئه

.کرد دوایی کوردستان باتگری خه نی کۆمه ویستی خۆشه و دموکرات حزبی ویستی خۆشه ی رۆه حیمی ره عوسمان پاکی گیانی له سو زاران ھه

172

مانی ر زه عفه جه

ئندامی جیگری کۆمیتی ناوەندی نجکی ک گـه وه ١٣٥٧تایی شۆرشـی سـای ره سـه ر لـه ھـه دایک بوو و له ده غه ری زمانی شاری نه کی ئازه یه ماه بنه مانی له ر زه عفه جه دا ١٣٦٠سـای له کار بوونی کارو تکۆشانی ئاشکرای حیزبی دموکراتی کوردستان ست به یدان و دوای ده مه سوور ھاته توانا و ھه به

نـدامی ا و ئه، کـادری سیاسـی و مامۆسـت رمانـده ، فه رگه ک پشـمه ک وه یه ده سـه گـه چاره ی زیاتر لـه کانی حیزب و بۆ ماوه نو ریزه ھاتهلی کـورد و ئـازادی کانی گـه ر ئامانجـه سـه لـه ی کـورد کـرد و وه تـه نه تی بـه کانی حیزبدا خزمـه ریزه ندی حیزب له ی ناوه کۆمیته جگری .زۆری کشا کی یه ونخونی ی ئازار و شه که وته

ھاباد، کانی مـه کانی ناوچـه ره شـه ی زۆربـه و لـه راوه گـه کانی کوردسـتان ی ناوچـه زۆربـه رگه ک کـادرو پشـمه وه مـانی ر زه عفـه کـاک جه

جـار ٢ ران دا دژی داگیرکـه ر بـه شـه ی کـردوه و لـه شـداری چاالکانـه و ورمـ دا به ده غـه نه ، پیرانشـار، شـنۆ، ت، بانه به شت، ڕه رده سهکی یـه زاراوه زۆر جـوان فـری زمـانی کـوردی ببـوو و بـه. بـوو ردن به رخۆ، کوڕکی شیرین و له سه ندو له و مرۆڤکی مه ئه. بریندار ببوو

رگ جـه دوژمنان دا ئـازاو بـه ڵ گه له وه رنگار بوونه کاتی به ست و شۆرشگر بوو، له ھه تابی به. کرد ده ی شیرین و جوانی کوردی قسهک کۆمه کانی حیزبدا کاری کرد بوو، ی کومیسیۆنه زۆربه له. ووب شاوه زموون و لوه ئه کادرکی به وه یه باری سیاسی و خۆراگر بوو، له

ر زۆری عفـه کـاک جه. وه جویـه ده ترین شـوه جـوان دا بـه ک و ھاوڕیـانی ڵ خـه گـه بوون و له ی ھـه ندی جـوان و شۆرشـگرانه تمه تایبهش ببـوو ھـۆی یـه ندی تمه و تایبه ئـه ر بـوو، ھـه ده وه ریکی خوندنه تک دا بۆی گونجا با خه رفه ر ده ھه کرد و له ده وه خوندنه یف به کهکـاتی لـه خۆ و راسـتگۆ بـوو، رم بـه ر کورکی شـه عفه کاک جه. ترس توانا و نه رکی به که قسه کادرکی باش و ر ببته عفه جه که وه ئه

رپرسـان و لپرسـراوان و ر به رامبـه به کانی خـۆی لـه فافی قسـه شـه بـهت و راحه سـه زانی و زۆر به ده رز دانی نه قه کردن دا نان به قسه وی ھه میشه ناسراو ھه ده متمانه ترس و جگای مرۆڤکی مشوورخۆر و چاو نه نو کوری ھاوریانی دا به له. بری رده ده ھاوریانی دا

ی گیروگرفتانه و موو ئه ھه یروانییه ده وه یه چاوی چاکسازی و به کانی حیزبدا ریزه نگی له کگرتوویی و کۆده تی و یه دا بۆ برایه ده

173

.دا ر ڕگای کارو تکۆشانی حیزب و ھاوریانی حیزبی سه ھاتنه ده کـه وه وت و دوای ئـه رکه ی ل ده ی معده نجه خۆشی شرپه دا نه پشکنینکی پزیشکی مانگ پش ئستا له ١٠مانی ر زه عفه جه وه داخه بهر ھـه. ن ی بکه که یه خۆشی ری نه سه چاره یانتوانی که کان نه کوردستان کرد، دوکتوره زای له ردانی دوکتوری پسپۆر و شاره سه ند جارک چه

کی خـۆی ره سـه سـتی به مه یشـتن بـه گه ردانی دوکتـور کـردن و نه و سـه وه نـد مانـگ مانـه پاش چه بژارد و ی وتی ھه وه ره ڕگای ده بۆیهی و ھاوڕیـانی که شۆرشـگره ماـه نـو کـۆڕی بنه وه رایه تر گه جارکی ر و بۆ به ی کوردستانی گرته وه رانه ، ڕگای گه وه چاک بوونه واتهی ٢٠٠٩/ ٥/ ٧ ڕۆژی وه داخـه به معـده ی نجه خۆشی شـرپه ڵ نه گه کی زۆر له یه کانی ره ربه دموکراتی کوردستان دا و پاش به حیزبی له

.مباری کرد خه ت و فه کی تووشی خه موو الیه س و کاری کرد و ھه ھاوڕیان و که و له ماه بنه کی له کجاره زائینی مائاوایی یه

شۆرشگر و ماه ت بنه تایبه و به کی کوردستان رانی دموکرات و خه بۆ تکۆشه یه وره سارکی گه مانی خه ر زه عفه جه کۆچی دوایی کاک منداـه ج مـاون و ھیـوادارم کـه پاش به ھریار له ناز و شه کانی ڕناس، به ناوه به شی ی چاوگه کۆرپه ٣ر عفه ی، کاک جه که خۆراگرهبـۆ دابـین ری بکـرن و ژیـانکی باشـیان روه په نیشـتمان ی خـۆراگری و رمی دایکیان و خزمانی دا فری وانـه شی گه باوه کانی له شه چاوگه .بکرێ

مانی ر زه عفه جه

یتاو ھـه ی١٣٦٠ سای. ببوو دایك له و شاره ر له ھه یتاو ھه ی١٣٤٣ سای بوو كه ده غه نه شاری كی خه یزمان ری ئازه كی ییهكوردستان

بـه سـتی ده شـت رده سه و ت بـه ره كـانی ناوچـه م و لـه شه ھید مینه شه ھزی له ، رگه پشمه ك گرت و وه وه دموكراته حیزبی به ندیی پوهو رگه پشـمه شـی به ل له رپه ك سه وه دا، یتاو ھه ی٦٦و ١٣٦٥ سانی له هو یهو لھاتوویی ، ئازایی ركناسی ئه ھۆی به. تكۆشان كرد

كـانی ناوچـه ویسـت لـه خۆشه كیكـادر ر بـوو بـه عفه جه. دراسپر پ حیزبی تیی رپرسایه حیزب كارو به یكادر ك وه وه ه١٣٦٨ سای له ری عفه جه . وه دموكراتدا كرده حیزبی ندامان و دسۆزانی نو ئه له خۆی ، جگای(ورم و ده هغ نه نوان شنۆ، له" (ب شته ده"، "دۆڵ" ئاگـایی بـاری لھاتوو بوو، له نیزامیی كیكادر و رگه پشمه روا كه ھه. نیزامیدا دوو جار برینداربوو تكۆشانی كارو وتی ره له مانی زه

كـۆڕ و ر و، لـه سـه برده ده وه خوندنـه بـه خۆی كاتی ر چاو له به شكی به .یشتوو بوو تگه سیاسیی كیكادر ی ، نموونه وه و زانیارییشه یـدا، لـهتاو ھه فتای حـه ی یـه ده لـه. بـوو شـدار ده به نـهچاالكا داكوردسـتان دمـوكراتی نو حیزبـی كانی سیاسی و رۆشنبیرییه وه كۆبوونه تیی رپرسـایه به رك و حیـزب ئـه كیكـادر ك وه دموكراتـدا حیزبـی ی٣ نـدی و ناوه ورمـ ی ند، كومیتـه سامه ت، ھزی منییه ئه ی كۆمیته

.كرد فر كردنی دموكرات كاری حیزبی ی٢ ندی ناوه ند ساكیش له چه ی ماوه. برد ڕوه به هو یهرزی ربه سه به جۆراوجۆری بژردرا و لـه ڵ ھـه نـدی ناوه ی كومیتـه جگـری نـدامی ئه بـه مـانی زه ری عفـه جه دا،كوردسـتان دمـوكراتی حیزبـی می یـه هچارد كۆنگری له

خۆشیی نه تووشی وت كه ركه ده ،٢٠٠٨ ھاوینی تای ره سه. دراسپر پ ماتی ده خه شی به تیی رپرسایه حیزب، به مایی كۆمیسیونی

174

. وه مانه ئاكام ، ب خۆشییه م نه ئه ری سه چاره كان بۆ وه ھه. بووه ده گه ی نجه شرپه

مـای ی٧) ڕ مـه بانـه ی١٧ ممه پـنج شـه ڕۆی نیـوه پـش ی١٠، كاتژمر انكوردست دموكراتی حیزبی ییر ربه ندامی ئه, مانی زه ری عفه جه

.كرد دوایی كۆچی كۆیه شاری كی یه خۆشخانه نه له خۆشی ڵ نه گه له كانی ره ربه ساك به ی ، پاش نزیكه)٢٠٠٩ نگ ی گیاڕهڕ پهما : رچاوه سه

تیقی ھا عه تهتیکۆشر یند ناوه ی تهیکومپشووی یژکارراو

نووسینی خۆی ھا له مر کاک ته ی نه ژیاننامه ک له یه کورته

بـــاوکم مووچـــه خـــۆری ٠.لـــه شـــاری ســـابخ لـــه دایـــک بـــوو) ز١٩٤٩ی فـــوریی ١١(تـــاوی ی ھ1327نـــدانی ســـای ی ڕب23 ڕۆژیـــووەئیـــدار ـــه قوتابخانـــه ره خونـــدنی ســـه. ی ســـجیل ب ـــه وســـی و خونـــدنی ناوه ی فیرده تاییم ل ـــدیم ل ـــهن ی ئیبنـــی ســـینای قوتابخان

.واو کردووه م شاره ته ئه

ــــای ــــاوی ی ھ1347 س ــــتگای ت) ز١٩٦٨(ت ــــه زانس ــــز و لچووم ورــــۆز ــــوونی ( 1352ردانی ەج ــــای ) ز١٩٧٣ج ــــی جوغرافی ــــه لق ل ،کانیندی یەک ماموستا له قوتابخانه ناوەتی ئیجباریم وخزم. ترگرەئابووری و ئینسانی لیسانسم و

175

ـــپەو ر ن،بۆکـــای، بیـــرکورشـــی ک خ تزاشـــای ســـابپاشـــان ب. ر کـــردجـــوونی ( 1359ردانی ەتـــا جـــۆز ســـتا وۆســـمی بوومـــه مامەر

ـــتای قوتابخان) ز١٩٨٠ ـــابخ و ھماموس ـــانی س ـــا وەروک ـــەھ ـــامری بک نووس ـــۆ م ی،رن ـــاووخزانی رادی ـــاد خخ ـــیش ھاب ـــی ئ ریک ٠و کار بووم

ـــان ـــه ب ـــدامی حیزبـــیبوومـــه ئ) ز١٩٧٩می ( 1358ری مل ـــران ن اتی کوردســـتانی ئمـــۆکـــه ج .د ـــگل ڕی ســـ مانگـــه دا ی شـــن

ــادری بەو ــاو شــار دا خک ک ــایشــی مــای لــه ن ــامی خومــهرچــوونی پەپــاش د. تی بــوومریکــی تکۆشــانی حیزب کــی ینی بــۆ خ یک لــــه یەوه بــــۆ شــــار مــــاوران لــــه شــــاخ ی تکۆشــــهەوڕانو گ) ز١٩٧٩ی نــــوامبری ١٧( 1358ری ەــــوەزی خ26کوردســــتان لــــه

رکـــــه پـــــ م بـــــه ئەری سیاســـــی لـــــه نـــــو شــــار دا درـــــژفـــــتەھابـــــاد و پاشـــــان لـــــه ئینتشــــاراتی دی شارســـــتانی مکــــۆمیت .کان داەسپردراوئ

ـــه د ـــانی درنامســـت پکـــی بەل ـــرانەک ـــی کوردســـتانی ئ ـــ .نگ ـــه ش ـــه ســـه 19وی ل ـــاوی ھ 1359ردانی ەی جـــۆز20ر ل ی ١٠و ٩( ت

ری نگماـــه مائـــاواییم کـــردو ســـنـــدامانی بننگـــوڕانی ســـابخ لـــه زـــدو ئمی لـــه دۆـــی شـــخانی نـــاوچ) ز١٩٨٠جـــوونی .وهوه بۆ شاخ گوزتەباتم له شارخ

ـــۆمیت ـــاری ک ـــی بی ـــه پ ـــه ەی ناوب ـــدکا ل ـــدی ح ـــاک20ن ـــانگی خ ـــه 1360ی لوهی م ـــاوریلی ٨(تاوی ھ ـــاری ) ز١٩٨١ی ئ ـــه ڕاوژک بــــۆنگرهەی ناوکــــۆمیت ــــدی ک ــــارمی ئ ی چــــواره ن ــــه دی ــــرامم حیزب ــــه کۆنگره. ی ک ــــانی ل ــــووه دا ب 9، 8، 7 ، 6، 5ک شــــداریم ب

ــۆ ئهب ــۆم ب ــان دا خ ــه ھیچی ــه م ل ــه ڕبه ندام ــه تی ل ــه رای ــه ھ ــزب ل ــه ر پله تی حی ــه ی ــووب ن ــوه .پاوتووه ک دا ب ــاش زانی ــه ب وام ب ٠م نگی کوردستانی ئران دا درژه به کارو تکۆشانم بده ک کادرک له ده وه

ــــه ــــارودۆخکی بهنجا ره س ــــه ب ــــه م ل ــــتی ن ــــه راس ــــپ5خوازراو دا ل ــــه ی1373ری ی پوش ــــوونی ٢٦( تاوی ھ ــــه بارگه) ز١٩٩٤ی ج م وبن دی وه ئاواتـــه و ھیـــوا و ز حـــه موو ھـــه و تی رگایه پشـــمه ژیـــانی کانی ناخۆشـــییه و خوشـــیی موو ھـــه لـــه مائـــاواییم و وه پچرایـــه

.داگرام تاراوگه و ره به کردو کان ھاتووه نه

ـــه ئســـتا ـــی ل ـــه ســـویس وت ـــوای ب ـــازادی بای شـــنه ھی ـــوا و ئ ـــه ھی ـــی دوا ب ـــه رۆژک ـــۆ ش گ ـــه وه ته نه ب ـــایی و مان ک ـــاتن کۆت ـــه ھ ب .ژیم ده بوون فیدا دا کوردستان کوردو پناوی له ی پاکانه گیانه م ئه رزی به ئامانجی ھاتنی دی وه و ش ره دیکتاتۆری

تیقی عه ھا ته -------------------وتن رکه سه ھیوای به

٢٠٠٥ی جووالی ١ –ی ی ھتاو1384ڕی ی پوشپه10

176

بینت:

:مائاوایی و ب خاکسپاردن

ــــه ــــه ی9 ممه دووشــــه رۆژی وه زۆره ركی ســــه كه و داخ ب ــــرین ری تكۆشــــه) دیســــامبر ی28(فرانبار ب ــــاك د ــــه ك ــــه تیقی عــــه ھا ت ل

.كرد دوایی كۆچی دا سای 61 نی مه ته له سویس وتی

ـــه دان ســـه شـــداری به بـــه 2009 / 12 / 31 ڕۆژی یانی بـــه ـــه س ک ـــدامان ئه و کان یه سیاســـی یه تی ســـایه که و ھـــاوڕێ و دۆســـت ل و ن ویژی ق حـــه و راســـتبژ ری بـــژه و کـــورد لی گـــه ناســـی نه مانـــدوو و ناســـراو ری تکۆشـــه رمی تـــه کـــوردی حیزبـــی نـــدین چه نگرانی الیـــهـــۆ ـــی ده ڕادی ـــران کوردســـتانی نگ ـــه کـــاک ئ ـــه تیقی عـــه ھا ت ـــای ده نـــو ل ـــانی می خـــه ری ـــه ماه بنه نـــدامانی ئه و ھاوڕیی لـــه دا ی ک

.سپردرا خاک به بییل شاری کانی گۆرستانه له کک یه

برھم و وەرگران

ـــاك ـــه ك ـــای ھا ت ـــه و ـــه رقابوون س ـــاری ب ـــه ك ـــۆوه ی رۆژان ـــه ، رادی ـــانیش وه ل رگ ـــ ـــه غاف ـــی وه. بوو ن ـــی رگان ـــه كتب ناوبانگی ب كانی شـــه ركه چیاسه له تیقی عـــه ھا تـــه كـــه مكه رده ســـه می رھـــه به ، فارســـی زمـــانی ر ســـه بـــۆ قاســـملوو دوكتـــور ی"كـــورد و كوردســـتان"

.كرد ده كوردی لی گه ی شۆڕشگانه ی وه جوونه تی خزمه رادیۆدا ری نگه سه له كوردستان

. بـــوو وام رده بـــه ی كـــه له گه ی ئازادیخوازانـــه و یی وه تـــه نه ی وه جوونـــه بـــه ت خزمـــه ر ســـه لـــه وتـــیش ی وه ره ده لـــه ھا تـــه كـــاك كـــه كـــوردی بـــۆ وه یـــه فارســـی لـــه "كـــورد لی گـــه كانی تییـــه وایه ته نه وه جوونـــه مـــژووی كورتـــه" كتبـــی ی وه بوكردنـــه و رگـــان وه

. یه ره تكۆشه م ئه وتیی ی وه ره ده له ژیان سانی یادگاری ، نووسیوتی ندی فكه ره شه سادق دوكتور

پک ھنانی ژیانی ھاوبش

ـــاك ـــه ك ـــاوینی ھا، ت ـــه ی1373 ھ ـــی ی1994( تاوی ھ ـــه په ك وه) زایین ـــرده رووی ر ناب ـــی ك ـــه ســـوئدو وت ـــایه وێ ل ـــد چه. وه گیرس ن ری ھاوســـه زاده ئیبـــراھیم ر ســـمه ئه رووســـوور رزو ربه ســـه خـــاتوونی ڵ گـــه له و بـــوو ج نیشـــته ســـویس وتـــی لـــه دواتـــر ســـاك

. ھنا پك شی ھاوبه ژیانی ریفی شه بدو عه ھید شه

رەحمان نقشی

177

رمی گه ال خدری دۆه ناسراو به مه رزاده ال خدر عومه مه ڕبری حیزبئندامی

رزاده عومه خدر ال مه دوایی کوچی ی بۆنه به وت ی وه ره ده له حدک ندراوی یه راگه

!کوردستان دموکاتی حیزبی نگرانی الیه و ئندامانکیخ ی و مافخوازباتگکوردستان خ! گشـتیی خۆشـخانی نه لـه و، شـه نیوه ی قیقـه ده ١٢,٣٠ کـاتژمر ٢٠٠٨/ ٦/ ٥ڕۆژی کـه نین یه ڕادەگه پتان زۆرەوه سرکی که و داخ به

لــه یکــک رمی، گــه دۆه خــدری ال مــه بــه ناســراو رزاده، عومــه خــدری ال مــه مامۆســتا نــۆرویژ، وتــی ی" ھــوس ئــاکیش" ئوســتانی دوایـی کـۆچی دا وتی دووره له وه، نجه په شر خۆشیی نه ھۆی به مان، که له گه و حیزب ڕۆکانی باتگترین خه و ناسترین نه ماندویی

.کرد ی که له گه ی ڕزگاریخوازانه باتی خه کاروانی ڕبواری ھاوڕیانی له ماوایی و کرد

. بـووه دایـک لـه کوردسـتان، تی ڕۆژھـه لـه شـت، رده سه نـاوچی به سر رمی گه دۆه گوندی له ،١٩٥٠/ ١/ ١ڕۆژی خدر ال مه مامۆستا لـه و بـووه ئاشـنا کـوردایتی ڕی بـاوه و بیـر ڵ گه له دا، کوردستان کانی حوجره له خوندنی کاتی له و وه یه تی الوه می رده سه له ر ھه

. کوردستان دموکاتی حیزبی ئندامی بۆته دا الو زۆر تمنکی

گڵ له. بووه کوردستان دموکاتی حیزبی ی١٩٦٨ - ١٩٦٧ کانی ساه جوونوەی چاالکانی له یکک رمی گه دۆه الخدر مه مامۆستا

178

و شـاردنوه و کان رگه پشـمه کانی یه پداویسـتی دابینکردنـی لـه و بـووه ھـه ری کاریگـه کی یـه ھاوکاری ھاوڕکانی و ئاواره ال مه شھید

ئیسـالمی کۆمـاری مکاری سـته ڕژیمـی ر رامبـه به له مان که وه ته نه باتی خه نوی قۆناخی له. گاوه رچاوی به ورکی ده دا یان حاواندنوه وه مانـه که وه ته نه کانی ڕۆـه وای ڕه کانیی ره ربه به ستپکردنی ده تای ره سه له که بووه چاالکانه و ر تکۆشه کادره و له کک یه ناوبراو دا،

بـه بـۆ و تکۆشـاوه حیـزب، تیی رایـه ڕبه نـدامی ئه تـا وه یه سیاسـی کـادری لـه دا، حیزبی جۆراوجۆری تیی رپرسایه به له و بووه چاالک . داوه وی ھه ی که وه ته نه کانی ئامانجه یاندنی گه ئاکام

چ دا پنـاوه و لـه و دوه کـر رخان تـه ی که له گه و حیزب به ت خزمه بۆ وه پسانه ب خۆی نی مه ته سای ٤٠ له زیاتر خدر ال مه مامۆستا و ئـه. کـردوه ی ه ور گـه تکی خزمـه و دیـوه زۆری کی یـه یی ئاواره و ڕەنـج دا ئیسـالمی کۆمـاری می رده سـه لـه چ و م ڕەزشـا حه می رده سه له .بوو شت سرده ی ناوچه له ت تایبه به ک، خه نی کۆمه خۆشویستی و کوردستان دموکاتی حیزبی وەجکانی به کادره له کک یه

ره تکۆشـه و ئه ستدانی ده له بۆ خۆمان ی ژاره په و داخ وت، ی وه ره ده له کوردستان دموکاتی حیزبی ڕوەبریی به ی کومیته وەک ئمه خۆشـی ره سه کوردسـتان کی خـه موو ھـه لـه و کوردسـتان دمـوکاتی حیزبی ی گوره مای بنه له ڕزیان، به مای بنه له و بین رده ده .ین که ده

.ب ڕبوار پ ی ڕگاکه و شاد خدر ال مه مامۆستا ڕوحی

وت دەرەوەی له کوردستان دموکاتی حیزبی ڕوەبریی به کومیتی ٢٠٠٨ی جوونی ٦

179

بدو شنانی عهشھید یزھ یر رمانده فه

لـه بانـه ری روه کوردپـه شـاری بـه ر سه شنان گوندی له ١٣٣٣ سای له) م شه ریم که( به ناسراو ریم که کوڕی شنانی بدو عه ھاورێ لـه ی، کـه ماه بنه ژاریی ھـه و یان کـه ئاواییه لـه قوتابخانه بوونی نه ھۆی به. بوو دایک له دا لدۆست گه و ر روه نیشتمانپه کی یه ماه بنه

حیـزب کانی ریزه له دواتر بدو عه کاک رچی گه ئه. ری وه کوره و کار ر به نرایه کوردستان منانی ی زۆربه ک وه و کرا ش ببه خوندن . بن دی وه خۆی ی ئاواته و ئه توانی زویی به زۆر دا حیزبــی ئاشــکرای باتی خــه ی وه ســپکردنه ده و تی پاشــایه رژیمــی بــه دژ ئــران النی گــه شۆرشــی کــاتی لــه تاوی، ھــه ی١٣٥٧ ســای لــه

بـۆ ریی وه کـوره و کـار تی حمـه زه کـه وه ئـه رای ره سـه و گـرت وه حیزبـه م ئـه کـانی ریزه به ندی پوه بدو عه کاک کوردستان دموکراتی بــه دژ ی کــه له گه ی قخوازانــه حه باتی خــه بــه ک ھاوکاریــه ھــیچ لــه م بــه بــوو، شــان ر ســه لــه ی کــه ماه بنه ژیــانی بژیــوی یــداکردنی په

کــاک نجام ره ســه ئاخونــدی، یشـتووی گه ت ســه ده بــه تــازه رژیمـی بــی و کوشــت و ھــرش. کرد ده نـه خی نــه ته ی کــه وته رانی داگیرکـه سـت ده رخودان بـه و بات خـه کی چـه ی کـه له گه تی وجودیـه مه و مـان لـه رگری بـه بـۆ تـا کـرد ناچار وت الوانی ی زۆربه ک وه بدوی عه

ی پاییزی له نجام ره سه و بداتک یه له ١٣٥٨ ساشـمه بـه بـوو سـمی ڕه بـه بانه له حیزب کانی بنکه له کئاشـکرای باتی خـه و رگه پ . پکرد ست ده

لی رپه سـه بـه بـوو ١٣٦٠ سـای. درا سـازمان ”گـان زاده فا مسـته“ ھید شـه لی پـه لـه ل پـه جگـری ک وه دا سـاه و له ر ھه بدو عه کاک لی په لی رپه سه به بوو به ١٣٦٤ سای و وه گواسته بۆکان ی ناوچه بۆ خۆی تکۆشانی دواتر. با ئاربه ھزی کانی له په له کک یه

180

با ئاربـه ھـزی جگـری ک وه ١٣٦٧ سای. کرا دیاری ھزه و ئه کی یه لکی ری رمانده فه به ١٣٦٥ سای. یان به ھزی له حمان ڕه ھید شه

ھزی ری رمانده فه به بوو سیاسی ری فته ده داوای ر سه له ٧١ سای. یان به ھزی ری رمانده فه جگری به بوو ١٣٦٨ سای. کرا دیاری . گرت ستۆ ئه به ندانی ربه دووی ھزی ری رمانده فه کوردستان جنووبی ی٢ ندی به مه داوای ر سه له ١٣٧٣ سای. یان به

و بـروا جـ بـه بـوو ر ھـه ک نـه کـه کـرد وای پـارزی نھنـی و بات خـه لـه زایی شاره و بدو عه کاک کانی یه ئینسانی و رز به ته خسه . سپردرا ده پ حیزبی گرینگی کاری زۆر کوو به ، بانه ی ناوچه له حیزب شکیالتی ته ی متمانه

مووکاتک ھـه بۆیـه. بـوو دسـوز و کدۆسـت خه وشـت، ره بـه تـدار، مانه ئه راسـتگۆ، تیدا رگایه پشـمه ژیـانی لـه شـنانی بدو عه کاک نـدان ربه دووی و یان بـه ئاربابـا، کانی ھزه له کردن کار یه ده دوو به نزیک ی ماوه له. بوو ی که حیزبه تی رایه ربه ندی زامه ره ی جگه

. بوو ی که له گه و حیزب سووری روو و رز ربه سه کاتک موو ھه دا

بانـه ی ناوچـه لـه ١٣٦٥ سای له بوو، کوردستان دموکراتی حیزبی ی رگه پشمه که شنانی عدون سه ناوی به بدو عه کاک کی برایه . ی که ه گه و حیزب کانی ئامانجه فیدای کرده خۆی گیانی

یـه ماوه و لـه و ھـاتبوو نجه شـرپه خۆشیی نه توشی بوو ساڵ ١٥ به نزیک ی ماوه ند رچه ھه شنانی بدو عه کاک رمان تکۆشه ھاوڕی

ش خۆشـخانه نه ختی ته ر سه له ت نانه ته که کردبوو ل وای دۆستی ل گه و ئازادی به بروای م به ببوو الواز و توانا م که سته جه به دا .بوو کانی یه یی وه ته نه و حیزبی رکه ئه راندنی راپه ی ئاماده را

لـه سیاسی ری نابه په ک وه ران نابه په ی ئیداره ھاوکاری به و کوردستان دموکراتی حیزبی داوای ر سه له ٢٠٠٢ سای له بدو عه کاک . وه گیرسایه نۆروژ وتی

دا سـالی ٥٦ نی مـه ته لـه شـنانی بـدو عه کاک ھاوڕێ مان، که حیزبه ی مژینه له ری تکۆشه و ر رمانده فه و ناس نه ماندویی ھاوری ی ئـواره نیـوی و وت حـه کـاتژمر نجام رئه سـه ، ر مه که دیسکی و نجه شرپه کانی خۆشیه نه ڵ گه له کانی ره به ر به ساڵ ١٥ له زیاتر دوای لـه یم ترونـدھا شـاری کانی خۆشـخانه نه له کک یه له زاینی ی٢٠١٠ ئاوریلی ی٣ به ر رامبه به تاوی ھه ی١٣٨٩ ی لوه خاکه١٤ ممه شه رۆژی .کرد ھاوریانی و ماله بنه حیزب، ل، گه نیشتمان، له مالئاوایی و دانان ک یه ر سه له کانی چاوه میشه ھه بۆ نۆروژ، وتی

181

ت حه سه ئیبراھیم مه گرمی ال برایم دۆه مه تکوشرپشمرگ و

برایمـی ناوی کـه بـوو، دایک لـه ک یـه کۆرپه دا واری کـورده دپـاکی کی یـه ماه بنه له شت رده سه ی ناوچه ی رم گه دۆه گوندی له ١٩٤٢ سای برایمـی ال مـه بـه دا سیاسـی و ئاسـایی ژیـانی وتـی ره لـه وپاشـان بـا پی را ی کـه ماه بنه لـه ر ھـه یش ت حه سـله مه تی شۆره و دانرا ر سه له

.رکرد ده ناوبانگی رمی گه دۆه

ال مـه م بـه. بخـون قوتانخانـه لـه تایی ره سـه شـی شه کالسی تا توانی نیا ته م، رده سه و ئه مندانی زۆری ره ھه ی زۆربه ک وه ناوبراو و ئـه کـه کـرد، قیان فه ی حوجره له رووی سته به مه م ئه بۆ ھنا، نه زانیاری و زانست ھنانی ست ده وه له وازی ش قوتابخانه دوای برایم

بـرایم ال مـه قیاندا، فه ی حوجره له. درا ده پ وی بره تیش کوردایه و ری روه نیشتمانپه ستی ھه کاندا حوجره له ئایینی، رسی ده له جگه م ده . بۆوه روون بۆ دوژمنانی زۆری و زوم زۆرتر بوو، ھز به تیدا ری روه نیشتمانپه ستی ھه سـای نجام رئه سـه. دا ھـان کـورد لی گـه رزگـاری بـۆ بات خه و سیاسی بیری و ره به ناوبراوی تی کوردایه و نیشتمانی ستی ھه ندنی سه شه گه

کـاتی تـا واتـه ،١٩٧٨ تاسـای و نـدام ئه به بوو کردو وه کوردستانه دموکراتی حیزبی شکیالتی ته به ندی یوه په سمی ره ی شوه به١٩٦٣ بۆ ک جاره دا باته خه و ئه وتی ڕه له. کردوه شت رده سه ی ناوچه له شکیالتی ته و سیاسی باتی خه ھنی نه به تی پاشایه رژیمی روخانی

. کراوه زیندانی و گیراوه وه ساواکه ن الیه له ساڵ ک یه نزیک ی ماوه

نـاوبراو ی وه وتنـه دوورکه ھـۆی بوونـه نه منـداڵ بـوونی یدا په و ش ھاوبه ژیانی ھنانی ک پ. ھناوه ک په شی ھاوبه ژیانی ١٩٦٨ سای . ی که شخوراوه به له گه رزگاری بۆ بات خه له

182

زاشـا ره محمـد تی حکومـه روخـانی بـۆ بات خه له دموکرات کوردو لی گه رانی تکۆشه م رجه سه ورای رمی گه دۆه برایمی ال مه١٩٧٨ سای

. کرد ی چاالکانه شداری به دا

کی چـه سـمی ره بـه رمی گـه دۆه بـرایم ال مـه ، وه کـرده ئاشـکرا خـۆی باتی خـه کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی کاتـک تاوی ھـه ١٠٧٩ سای و حیـزب ت خزمـه لـه وه پسانه ب زایینی ی١٩٩٧ سای تا و شانی کرده ی که له گه تی جودیه مه و مان له دیفاع بۆ تی رگایه پشمه رۆزی پی کانی نیزامیـه پلـه دا خـۆی سیاسـی ژیـانی ی مـاوه له بۆیه ر ھه بوو، نیزامی سیاسی لھاتووی کار تکی سایه که ناوبراو. دابوو ی که له گه

کـار دا ھزی رمانـده فه نجام رئه سـه و رلکی سـه یی، سته رده سه لی، رپه سه کانی، پله م رجه سه له بی، دا ک یه دوای له ک یه تی رگایه پشمه رـزو ی جگـه ک خـه نی کۆمـه بـۆ م ھـه و رگه پشمه ھزی بۆ م ھه توانا، به و ج وه به کی یه رمانده فه ک وه ، داوه نیشان خۆی لھاتوویی

کۆنفرانسـی لـه ١٩٨٠ سـای بۆیـه ر ھـه بـوو، کارلھـاتوو توانـاو بـه سـکی که دا، شـکیالتی ته و سیاسـی بـواری لـه ناوبراو. بوو ت حورمه جارـک دا تیش رگایه پشـمه ورانـی ده رلـه ھه. بژردرا ھـه شـت رده سه شارسـتانی ی کۆمیته ندامی ئه ک وه شت رده سه ی ناوچه له دا، حیزبی

. بوو بریندار ختی سه به

وتـی لـه نجام رئه سـه و وه پچایـه ت غوربه و ره به ی بنه و بارگه تکۆشان، و بات خه زۆر سانکی دوای مندای و ماڵ ورای ١٩٩٧ سای ال لــه کوردســتانی ئازیزمــان، نیشــتمانی کو بــه دا رنــه به نــاوبراو بــه ی وره ر ھــه ک نــه یی ئــاواره و ت غوربــه م بــه ، وه گیرســایه ســوئد تکۆشـان و بات خـه بـه ی درـژه کوردسـتان دمـوکراتی حیزبی دسۆزی ندامکی ئه ک وه سوئدیش وتی له بۆیه ر ھه. کرد ویستتر خۆشه خۆشـی نه مخابن چی که بوو، ناوبراو کانی پیرۆزه ئاواته ره ھه له کک یه کراو رزگار کوردستانی بۆ وه رانه گه کوردو لی گه رزگاری و داو رگ، مـه ڵ گـه له کانی ره ربـه به سـاڵ ک یـه دوای نجام رئه سـه و بکات خۆی لی گه و حیزب تی خزمه زیاتر و بژی پتر ناوبراو تا دا نه ودای مه

لـه ئـاوایی ماڵ وه زوه ئـاره و ئـاوات ک دنیایه به و وت که لدان له سوئد برۆی ئره شاری له ی که ئاواته له پ ده ٢٠٠٤ / ١٠ / ٣٠ رۆژی .کرد کوردستان خاکی کوردو لی گه م رجه سه و حیزبی ھاوریانی کارو و س که و ماه بنه

183

د پووریا ممه ال محه مه پشمرگ و تکوشر

سۆغانلو: کی خه

٢٠١٠/ ٨/ ٢١ : مائاوایی وتی رکه

ی مژینـه لـه نـدامی ئه پووریـا دی ممـه محه ال مـه الوژ، گـه ی٣٠ بـه ر رامبـه به ٢٠١٠/ ٨/ ٢١ وتی رکـه ممه شه رۆژی: حدک راگیاندنی نـد چه کـه د ممـه محه ال مـه کـاک. کرد دوایی کۆچی ئامان موونستری شاری کانی خۆشخانه نه له کک یه له کوردستان دموکراتی حیزبی سـاڵ سـ ی مـاوه بـۆ و بـوو نجه شـرپه ی نده کوشـه خۆشـی نه توشـی ، وه گیرسـابووه ئالمـان موونستری شاری له ر نابه په ک وه بوو سالک

لـدان لـه ی کـه ئاواته لـه پـ و وره گـه دـه میشـه ھه بـۆ ٢٠١٠/ ٨/ ٢١ رۆژی نجام رئه سـه و کـرد رم نـه ی نجه په و ست ده رگ مه ڵ گه له . کرد ئازیزانی و ران نگه ھاوسه کوردستان، کی خه له مائاوایی جۆره و به و وت که ی حـوجره لـه ئـایینی خونـدنی. بـوو دایـک لـه پیرانشـار ی ناوچـه سـۆغانلوی گونـدی لـه ١٩٤٢/ ٧/ ٢٧ رۆژی پووریـا دی مـه محه ال مهــۆ و کــرد واو تــه قیان فــه ــاوه ب ــائینی ماموســتای پیرانشــار ری وروبــه ده کانی گونــده لــه ســاڵ ١٥ ی م ــوو ئ ڵ گــه له ھاوکــات ســتا مامۆ. ب

٤٧ - ٤٦ سـانی ی کدارانـه چه شۆرشـی ی نگـه جه لـه بۆیه ر ھه و بوو تیش کوردایه و ی روه نیشتمانپه دۆستی، ڵ گه ستای مامۆ پشنوژی، تکۆشـان بـه ی درـژه وه دلسـۆزیه ری پـه و بـه وت کـه لدان له دی ی کاته و ئه تا ھه و کوردستان دموکراتی حیزبی ندامی ئه به بوو دا .دا

184

پیرانشـار ی ناوچـه دانیشـتۆانی ی زۆربـه بـوو، شـتک موو ھـه پـش لـه محمـد ال مـه کـاک بـۆ کوردسـتان زگـاری ڕ بـۆ بات خه و تی کوردایه و پیرۆز قورئانی دایه ستی ده ناوبراو تی پاشایه رژیمی روخانی پاش حیزب تکۆشانی بوونی ئاشکرا سمی روڕه له چۆن که شاھیدن ". موسومانم پاشان له و م که ده بات خه تی کوردایه بۆ و کوردم شتک موو ھه پش من ئه قورعانه و ئه قی حه به: " کوتی

بـه ست یوه په ک یه رگه پشمه ک وه وه کرده به د مه محه ال مه دموکرات حیزبی تکۆشانی بوونی ئاشکرا و تی پاشایه رژیمی روخانی پاش دا ١٣٦١ سـای لـه لھـاتویی ھـۆی بـه. پـدا درژه جۆراوجۆردا ئاستی له لھاتویی ڕی په و به خۆی تکۆشانی و بوو حیزب کانی ریزه ی کۆمیتـه نـدامی ئه ک وه ٦٤ و ٦٢ کانی سـاله نـوان له پاشان. پیرانشار شارستانی ی کۆمیته به ر سه الجان ی کۆمیته رپرسی به به بوو

و بـه خـۆی کانی رکـه ئه نـد ناوه زایی قـه شـی به ک وه دا ٦٧ و ٦٥ کانی سـاله نوان له پاشان. تدا خزمه به ی درژه پرانشار شارستانی و رده روه پـه بواری له پووریا دی مه محه ال مه. رچاوه به کی توانایه ن خاوه که دا نیشانی شدا یدانه مه و له و ڕاند ڕاپه وه دسۆزییه ڕی په

بـه رسـی ده وه دسۆزیه ری په و به و کرا دیاری وکوردی بی ره عه شی به بۆ قوتابخانه ماموستای ک وه و بوو ھه بای ستی ده فرکردنیشدا . وه گوته ده حیزب کانی مپه که ی ئاواره منداالنی

کـاری و س کـه و ماه بنه و ج وه به کادرکی و ندام ئه دموکرات حیزبی و وره گه مخۆرکی خه کورد لی گه پوریا مامۆستا دوایی کۆچی به .ستدا ده له دسۆزیان رستکی رپه سه کی خـه موو ھـه و رزی بـه ی ماـه بنه و کـار و س کـه خـزم، موو ھـه لـه خۆشـی ره سه پوریـا د مـه محه مه ماموستا دوایی کۆچ ی بونه به

. ین که ده رانی نگه ھاوسه کوردستان

185

روش د ده مه محه بدوپور د عه مه محه

پشمرگ و تکۆشری حیزب

د ممه محه کاک به ناسراو بدوپور عه د ممه محه کاک حدک ندامی ئه و درین ی رگه پشمه ختی وه نابه کۆچی ی بۆنه به یاندراو راگه .روش ده

!کان رزه به ھاونیشتمانه

!کان ره تکۆشه یه سیاسی رکخراوه و حیزب !کوردستان دموکراتی حیزبی دسۆزانی و ندامان ئه کانی ناوچـه والدـی شـار تکشـی حمه زه ر، تکۆشـه و ج وه بـه وھـاوری دـرین ی رگه پشـمه کـه نین یه گه راده وه زۆره رکی سه که و داخ به د ممـه محه کـاک نـۆروژ، لـه مان کـه حیزبه دسـۆزی نـدامی ئه و وشـار ھه تـا ت بـه ره کانی ماسـییه حه ره شـه مـانی قاره ت، بـه وره شت رده سه/ ١١/ ١٠ وتی رکـه ممه دووشـه رۆژی یانی بـه رله سـه ی قیقـه ده ٣٠ و ٧ کـاتژمر لـه روش، ده د ممه محه کاک به ناسراو پوور بدو عه

لـه کجاری یـه مائـاوایی دا سـای ٤٨ نی مـه ته لـه نجه شـرپه خۆشـی نه ھـۆی به نۆروژ له فریدریکستاد شاری ی خۆشخانه نه له ٢٠٠٨ . وکوردستان کورد رزگاری رگای مرانی نه کاروانی ریزی نو چۆ و کرد ی که نیشتمانه و ل گه و حیزب ، ماه بنه

کی یـه ماه بنه لـه ی١٩٦٠ سـای لـه ت، بـه ره ی ناوچـه به ر سه خولیسان ئاوایی کی خه فا مسته روش ده کوڕی روش ده د ممه محه ھاورێ می رده سه منانی ی زۆربه کو وه ی که ماه بنه ستکورتی وده داری نه ھۆی به. نا ھه دنیا به چاوی ر روه ونیشتمانپه تکش حمه وزه ژار ھه

186

الوه و لـه بـوو کک یـه د ممه محه ھاورێ. ی که ماه بنه تی یارمه بۆ کاسبی کارو ر به دایه شانی و بوو ش ببه خوندن له وه داخه به خۆی

. سـتاند ده ی بسـه رۆژ دوایـی بـه رۆژ دا روونـی ده له ری روه نیشتمانپه و تی کوردایه ستی ھه که ت به ره ی ناوچه ی سوورانه جه و رم خونگه له تی تایبه به کورد لی گه و گشتی به ئران النی گه رینی راپه له . بوو ئاشنا کوردستان دموکراتی حیزبی ڵ گه له زوو زۆر بۆیه ر ھه

سـتی ده رگه پشـمه ک وه کـردوو شـان لـه فی ره شـه کی چـه د ممه محه کاک ئاخوندی، رستی په کۆنه رژیمی کاری ر سه ھاتنه و ١٩٧٩ سای .کرد دا دموکرات حیزبی کانی ریزه نو له کداری چه ـ سیاسی تکۆشانی به

زوو زۆر بۆیـه ر ھـه. بـدا نیشـان دا ھاوریـان نـاو له خۆی ھی رمانده فه رۆی و مانی قاره و لھاتوویی توانی زوو زۆر د ممه محه ھاورێ م، شـه مینه ی٢ لکـی ی مانانـه قاره و ر تیکۆشـه رۆـه و لـه کک یـه بـه بـوو و ببـێ سته ده جگر تا کی یه دوایی له ک یه کانی پله توانیــزی ــوعینی ھ ــزی و م ــران ھ ــه قاره داســتانی م کــه. زمزی ــی د ممــه محه ھــاورێ کــه وێ کــه ده ھه کوردســتان ی ناوچــه م کــه و تی مان رووی نگی تـه ، بانـه دۆنـی ١٨ قز، سـه خـانی لی کـه ماسـکانی حه ره شـه له ھندک به ئاماژه کرێ ده. نواندب نه تی مانه قاره و کردب تنه تی ئازایــه لـه ک یـه نمونه کـو وه قـه سـایین ری شـه و شــار و ھه ئاغاجـاری ھاباد، مـه کاوی ـه که زمزیـران، دۆـی شـت، رده سه ڕاوی گـه

رژیمـی کانی یـه لی گـه دژی ھـزه ڵ گـه ده وه بوونـه روو رووبـه لـه بووه ھـه رچاوی بـه رۆـی کـه ین بکـه ره تکۆشـه رۆه و ئه مانتی وقاره .ئاخوندی

دموکراتـدا ی وره گه ی ماه بنه ی وه کخستنه ریه سه وه بۆ دان وڵ ھه له. بووه ھه چاوی ر به رۆی دا ش دیکه کانی بواره له د ممه محه ھاورێ

کـانی ریزه تی تایبـه بـه کـورد، مـای نـاو رخسـتنی سه و کخسـتن یه بۆ دی میشه ھه که ی ناسانه نه وماندوویی فیداکار و له بووه کک یه کـانی ریزه ی وه کگرتنـه یه بـۆ جیـدی وی ھـه دمـوکرات ی دیکـه رانی تکۆشـه لـه ک کۆمـه ڵ گـه لـه بۆیـه ر ھـه. لداوه دموکرات حیزبی

بـۆ حیزبـه م ئـه ١٩٩٧ سـای و یشت گه خۆیی ئاواتی به ک الیه موو ھه وی ھه به نجام رئه سه و، دا دموکرات حیزبی ی وره گه ی ماه بنه .دیھنا وه ی دیکه رانی تکۆشه ی وزۆربه د ممه محه ھاورێ ونی خه و بینی خۆوه به ی وه کگرتنه یه جار م که یه

م بـه. رگیـرا وه سیاسـی ری نابـه په ک وه نـۆروژ وتـی لـه و ر بـه گرتـه رانی نـده ھه ی رگه ناچاری به ی که ماه بنه ورای ١٩٩٧ سای و ل وگـه تی کوردایـه لـه روـش ده د ممـه محه کـاک وانشـاد ره تـوانی یان نـه ی که نیشـتمانه و زد له دووری و ری ده به ر ده و یی ئاواره ژیانی و لـه بـوو کک یـه و وه کـرده پـ سـت ده خـۆی کانی یـه سیاسـی یـه چاالکی بوو جگیر نۆروژ وتی له که ر ھه. وه نه که دوور ی که حیزبه

و ناوچــه و لــه کان کوردییــه ــه کۆمه زرانــدنی دامه و حیــزب ی کومیتــه ی وه کردنــه چــاالک بــۆ دا زۆری وکی ھــه کــه ی دســۆزانه ندامــه ئه چاالکانـه چوون روه به ری وروبه ده و ئۆسۆ له که ی خۆپشاندانانه و وانه کۆبونه و وکۆڕ ئه ی زۆربه له .ببوو ج نیشته لی که ی شارانه

.کرد ده شداری به

رنمـایی و رنـونی لـه الم بـه بـوو، فـر دا حیزبـه و ئـه کـانی ریزه نـاو لـه نووسـین و خونـدن ی وه ئـه ڵ گـه لـه د ممـه محه کـاک ھاورێ بۆ بدا ھان حیزب ی دیکه فیقانی ره دا ده وی ھه میشه ھه که ی رانه تکۆشه و له بوو کک یه و ستا وه نه ت قه رانی نگه ھاوسه

187

موو ھـه لـه و بـوو نگانـه ته رۆژی کـوڕی د ممه محه کاک حیزبی ھاوریانی دی شایه به. ی که وه ته نه باتی خه رخستنی سه و وپشچوون ره به

خۆشـییه نه م بـه ر رانبـه به ت نانـه ته توانا، بـه رکی ھانـده ، قینه راسـته شۆڕشـگرکی ، وره بـه سکی که حیزبه م ئه کانی ساسه حه قۆناغه کانی سـاته ئـاخرین تـا و دابن چۆکی به که بوو نه رگیز ھه کرد، ده ڵ گه ده کانی ره ربه به بوو ساڵ ٤ ی ماوه وه داخه به که ی یه نده کوشهــوو پــۆین کی یــه قه بینــی دیان ممــه محه ھــاورێ ی ســانه که و ئــه موو ھــه شــاھیدی بــه ژیــانی ــراده لــه ب کانی ره ربــه به و خــۆراگری و ئی

لـه ت نانـه ته و ھاتوو نـه دا چـۆک بـه کات ھیچ و خۆی ی خۆماییه دوژمنه و ئه ر رانبه به له م ھه و دۆژمن ر رابه به له م ھه سوورانه جه لـه ک نه ببام، ھید شه دا تی رگایه پشمه ری نگه سه له خۆزگه : "یگوت ده که بوو زمانی ر سه وردی یه رسته و ئه خۆشخانه نه ختی ته ر سه ." خۆشخانه نه ختی ته ر سه تا ھـه بۆ کردو ی که نیشتمانه و ل وگه حیزب ھاوریانی، و ماه بنه له کی کجاره یه مائاوایی داو نه ودای مه رگ مه وه داخه به نجام رئه سه . وه نایه ری سه تایه ھه حیزبـی و، دسـۆز و ر ختکـه خۆبه دۆسـت، مـرۆڤ ، وره بـه سـکی که ی کـه ماه بنه د، ممـه محه کـاک ھـاورێ دانـی سـت ده لـه به شک ب به

دپـاکی و ر تکۆشه سووک، روح و ناس نه ماندوویی خۆبوردوو، فیداکاروله مان، قاره و ئازا ندامه ئه له کک یه کوردستانیش دموکراتی . دا ست ده له خۆیان

بـه ماـه بنه ی ئاراسـته خۆمـان خۆشـی ره سه گشـتی بـه نـۆروژ لـه کوردسـتان دمـوکراتی حیزبی نگرانی الیه و ندامان ئه موو ھه ناوی به کۆسـته و ئـه شـی ھاوبه و ریک شـه بـه خۆمـان و ین کـه ده ت بـه ره ی ناوچه فی ره شه به کی خه و دۆستانی و حیزب ندامانی ئه ی، که رگه جه .زانین ده یه وره گه

.ب ربوار پ مران نه موو ھه ورگای شاد روحی کوردستان دموکراتی حیزبی نۆروژی ی کومیته

٢٠٠٨ی برمی نوڤی١١

188

د گادانی ممه محهتکۆشر

!کان رزه به نیشتمانه ھاو !کان ره تکۆشه یه سیاسی رکخراوه و حیزب

!کوردستان دموکرتی حیزبی دسۆزانی و ندامان ئه گـادانی محمـد کاک رز به مان که حیزبه ی مژینه له ری تکۆشه و ناس نه ماندویی ھاوری که نین یه گه راده وه زۆره رکی سه که و داخ به ر بــه ســاڵ دوو ی نزیکــه دوای نــۆروژ، تــی وه لــه کان یــه کوردســتانی ھــزه ڵ گــه لــه نــدی پوه رپرســی به و حیــزب ی کومیتــه نــدامی ئه شـاری کـانی خۆشخانه نه له کک یه له ٢٠٠٨/ ٢/ ١٦ وی شه نیوی و دوو ت ساعه نجام رئه سه ، نجه په شر خۆشی نه ڵ گه له کانی ره به

و مالــه حیزب،بنه ل، گـه نیشـتمان، لـه ئــاوایی مـال و دانـان ک یـه ر ســه لـه کـانی چاوه میشـه ھه بــۆ نـۆروژ، وتـی ختی پایتـه ئوسـلۆی . کرد ھاوریانی

نـد رچه ھه. بـوو دایـک لـه دا لدۆسـت گه و ر روه پـه نیشـتمان کی یه ماه بنه له ھاباد مه شاری له ١٩٣٩/ ٤/ ٣٠ له گادانی محمد ھاورێ سیاسـی کـاری لـه براکـانی کردنی شداری به ھۆی به م به بوو ھه ئاکادیمی زانستی بوونی فر و خوندن به زۆری کی یه ئۆگری ناوبراو

رکی ئــه و بــدات خونــدان بــه درــژه الوه و بــه بیرســتان ده لــه تــوانی ی نــه ، وه یــه وی ھلــه په رژیمــی الیــان لــه کرانیــان زینــدانی و دا .ستۆ ئه وته که مای کردنی رستی رپه سه و ساند ده ی بسه دیدا ناو له ھات ده ر ھه ری روه په نیشتمان و لدۆستی گه گی ، وه ماه کردنی رستی رپه سه رای ره سه الم به

189

بـه کـرد سـتیان ده خـۆی کانی نـه مه ھاوته لـه ک کۆمـه وـرای و دمـووکرات الوانـی تی کیـه یه نـدامی ئه بـه بوو ١٩٥٣ سای نجام رئه سه

شکیالتی ته الیان له زوو زۆر که بوون چاو ر به نده وه ئه الواندا تی کیه یه له حمد مه کاک کانی یه چاالکی. بورانه و سیاسی تکۆشانی غافـ تی کوردایـه و حیزبـی کـاری لـه با لوا بۆی که تکدا رفه ده ر ھه له و گیرا ور سمی ره ندامی ئه به وه کوردستانه دموکراتی حیزبی

و رـز ی جگـه مووکاتک ھـه کـه بکـات کاریـک بـ ده کـار بات خـه و شۆرشـگر مرۆڤـی کـه بـوو وا پی و ئه. کرد ده نه درخی و بوو ده نه وشـته ره کانی،بـه یه ئینسانی رزه به وته که و س ھه به و ئه کوو به بوو، نه درووشم ر ھه نیا ته ناوبراو ی بروایه و ئه. ب ک خه بروای

لـه کـه بـوو سانه که و ئه موو ھه ویستی خۆشه و، رز ی جگه مندایرا مر نی مه ته له ر ھه که کردبوو وای کانی یه دۆستی مرۆڤ و رز به وه کۆبوونـه ی زۆربـه بۆیـه ر ھـه. حیزبـی ھاوریانی ی متمانه و بوا ج ببته توانی زوو زۆر سیاسیشدا بواری له. ناسی یان ده وه نزیکه .ھاتن ده پک وان ئه مای له دا، شا مانی زه له ھاباد مه شکیالتی ته کانی یه نھنی

سـپاردنی خـاک بـه و وت فـه لـه کـه ١٩٧٨ سای له وی ھله په شای زا ره محمد تی حکومه دژی له کوردستان کی خه خۆپشاندانی م که یه نـد چه و محمـد کـاک وه بۆنـه و بـه رـژیم دواتـر . کـرا بـۆ رـژی رنامـه به وانا ئـه مای له گرت، ی رچاوه سه ڕا یوسفی زیزی عه ھید شه

سیاسـی تکۆشـانی بـه وه کـرده سـتی ده ڕرا سـه لـه بـوو ئازاد زیندان له که ر ھه م به. کرد زیندانی مانگک ند چه ویان ئه کی یه ھاورێ . خۆی

لـه حیـزب شـکیالتی ته ی متمانـه و بـروا جـ بـه بـوو ر ھه ک نه محمد کاک که کرد وای پارزی نھنی و کان یه ئینسانی رزه به ته خسه

ــاد، ــه مھاب ــانی کادره کوو ب ــه ربه ک ــزب تی رای ــه و حی ــه ک ی ــوور وان ل ــملووی دوکت ــه قاس ــه ھید، ش ــاتی ل ــه ک ــان ردانی س ــاری نھنی بۆش .بوو ویان سانه حه و وه وانه حه ی جگه محمد کاک مھاباد،مالی

.کدرا و ئه تی ھیممه و وڵ ھه به مھاباد شاری له وی، ھله په تی حکومه روخانی حیزب،دوای ی چاپخانه م که یه که باسه شایانی کانی ناسـرواه سـه که لـه کک یـه محمـد کاک ئیسالمی، کۆماری رستی په کۆنه رژیمی رکاری سه ھاتنه و تی پاشایه رژیمی روخانی دوای له ستی ده کانی یه تی وایه ته نه مافه به کورد لی گه یشتنی گه و ران که داگیر زۆری و زوم دژی له کانی ره ربه به بۆ که بوو مھاباد شاری کانی ناســراوه ره تکۆشــه لــه کک یــه و بژارد ھــه ی رزانــه به ر ســه و رگانه پشــمه ژیــانی ی رگــه و گــرت ل ھــه خــۆی ســامانی و ت روه ســه .بوو مانگه س ری شه ورانی ده

ی جگــه مووکاتک ھــه بۆیــه. بــوو دســوز و کدۆســت خه وشــت، ره بــه تــدار، مانه ئه راســتگۆ، تیشــدا رگایه پشمه ژیــانی لــه محمــد کــاک ی بیرخانـه ده و تی یـه کۆمه مـای، کانی کومسـیۆنه لـه کـردن کـار یـه ده دوو به نزیک ی ماوه له. بوو ی که حیزبه تی رایه ربه ندی زامه ره

. بوو ی که له گه و حیزب سووری روو و رز ربه سه مووکاتک ھه حیزبدا

نیشتمانیش و خاک له دووری و ری ده به ده و یی ئاواره ژیانی م به. گیرا ر وه نۆروژ تی وه له سیاسی ری نابه په ک وه ١٩٩٢ سای

190

خـۆی کانی یـه سیاسـی یـه چـاالکی بـوو جگیـر نـۆروژ وتـی له که ر ھه. وه نه که دوور کانی رزه به ئامانجه له محمد کاک توانی یان نه بـۆ دیـان ریشـدا ده ربه ده لـه کـه ی کوردانـه و ئـه بـۆ رـز ی جگـه و ئاشـنا نـاوکی به بوو محمد کاک ناوی زوو زۆر و وه کرده پ ست ده

و تازیـه ر ھـه شـادی، و خۆشـی کـۆرکی ر ھـه خۆپشـاندانک، و رپـوان ر ھه ک، ویه کۆبوونه کۆر ر ھه. دات ده ل یان که وه ته نه ئازادی لـه کک یـه محمـد کـاک گوومـان بـ بـ چـوو روه بـه ر وبه ور ده و ئۆسلۆ له ساه ند چه م له که راسیمک ومه سیمینار ر ھه مینک، ماته نیشـتمانی رککی ئـه کوردی کولتووری و نگ رھه فه به پدان ره په محمد، کاک الی. بوو رسیمانه مه بۆنه و ئه کانی چاالکه و دیار سه که تـانی وه الی تـوانین ده مان، کـه له گه رزی بـه کولتـوری و واری کـورده جـوانی ریتی نـه داب دانـی نیشـان ھـۆی بـه که وابوو پی و ئه. بوو

فدراسـیۆن کانی ناسـراوه چاالکه له کک یه دا سیاسی کاری له بوون وام رده به ورای بۆیه ر ھه. وه ینه بکه کورد بۆ ک پیه ج جیھانیش نـدی پوه تی رپرسـایه به و حیزب ی کومیته ندامی ئه که ھاوکات کجاریشدا یه مالئاوای کاتی له براو ناو. بوو کان یه کولتوری ه کۆمه و لـه کورد کانی یه کولتوری ه کۆمه فدراسیۆنی ریی به روه به ندامی ئه کاتدا مان ھه له بوو شان ر سه له کانی یه کوردستانی ھزه ل گه له .بوو نۆروژ تی وه

خـۆی، ی کـه حیزبه نـدامانی ئه الی ر ھـه ک نـه محمـد کـاک که کردبوو وای براو ناو کانی یه کولتووری و سیاسی یه چاالکی بوونی گشگیر .بوو ویستی خۆشه و رز ی جگه نۆروژ له جگر کانی یه کوردستانی یره غه و کوردستانی حیزبه موو ھه الی لکوو به

دا مـاوه و لـه و ھـاتبوو نجـه په شر خۆشیی نه دوچاری بوو ساڵ دوو به نزیک ی ماوه ند رچه ھه گادانی محمد کاک رمان تکۆشه ھاوڕی ختی تــه ر ســه لــه ت نانــه ته کــه کردببــوو بــراو نــاو لــه وای دۆســتی ل گــه و ئــازادی بــه بــروا م بــه ببــوو الواز و توانــا م کــه جســم بــه .بوو ده نه غافل کانی یه ی وه ته نه و حیزبی رکه ئه راندی راپه له را ش خۆشخانه نه ر، تکۆشـه دۆسـت، مرۆڤ ره ھه پیاوه له کک یه گادانی باتکاری خه و ر روه په نیشتمان ی ماه بنه گادانی، محمد کاک دانی ست ده له به

و زموون ئـه بـه کـادره ره ھـه لـه کک یـه کـوردیش لی گـه و کوردسـتان دمـوکراتی حیزبـی و، بـان مھره و ر ختکـه به خـۆ ، وره به دپاک، .دا ست ده له رزگاریان ی رگه ناسی نه ماندویی ربوارکی

ــۆروژی ی کۆمیتــه ــدامان ئه تیی رایــه نونه بــه کوردســتان، دمــۆکاتی حیزبــی ن ــزب نگرانی الیــه و ن ــۆروژ، وتــی لــه حی ــه و بــه ن بۆن له خۆشی ره سه ھا روه ھه زان، ده ریکیان شه به دا یه وره گه مه خه و له خۆی و کا ده گادانی رزی به ی ماه بنه له خۆشی ره سه وه زنه دته دا ش کاتـه و لـه ر ھـه. ین کـه ده کوردسـتان کی خـه موو ھـه و مھابـاد شـاری باتگی خـه کی خـه مان، کـه حیزبه نـدامانی ئه و کادر موو ھه لی گـه کانی ئامانجـه ڕگـای ھیدی شـه زاران ھـه و محمـدگادانی ھاوڕێ که باته هخ و ئه ئای ھین نه رگیز ھه که وه ینه که ده تازه ن به

.وێ بکه وه کانه شه له بوون ی رگه پشمه و و پشه کورد،

گادانی محمد کاک رز به ی ساه یان ده باتی خه له سو

191

.بوون رده روه په تدا گادانی محمد کاک ک وه ری تکۆشه که کوردستان دموکراتی حیزبی له سو ستی به ر سه و نازادی به یشتن گه بۆ کورد لی گه باتی خه وێ رکه سه

کوردستان دموکراتی حیزبی نۆروژ ی کومیته

٢٠٠٨ی فبریویری ١٦

د دریازی سعه ئه: ناسراو به زیز پوور د عه سعه ئهتکۆشر

دریازی د سعه ئه مان مژینه له ھاوكاری و ھاوڕێ دوایی كۆچی ی بۆنه به ندراو یه راگه كوردستان باتگری خه كی خه

كوردستان دمۆكراتی حیزبی نگرانی الیه و ندامان ئه ران، تكۆشه ی٢ كـاتژمر دریازی، دی سعه ئه به ناسراو پوور، زیز عه د سعه ئه ویستمان خۆشه ھاوكاری و ھاوڕێ كه نین یه گه راده وه گرانه داخكی به .كرد دوایی كۆچی ھاباد مه شاری له مه شه ره ی٧ ینی ھه ر سه له ممه پنجشه رابردوو وی شه دمۆكرات ئاشكرای رانی تكۆشه ریزی ھاتبووه وه تاوییه ھه ی١٣٧٢ سای له بوو، كوردستان نگی ده رادیۆ نیی فه كادری دریازی د سعه ئه .كرد تكۆشان به ستی ده كوردستان نگی ده رادیۆ له دواتر ساڵ ٣ و وا پشه ھید شه ھزی له

192

تكۆشانی بردنی پش و ره به له ویسته خۆشه رادیۆ و ئه جگای و رۆڵ له ئاگاداری به و، رادیۆیه م به ئۆگری ئاكامی له د سعه ئه

رادیـۆ ننی فـه شـی به كانی جـه وه به كـادره لـه كك یـه بـه بـوو زوویـی بـه دا كوردسـتان كی خـه شۆڕشگرانه باتی خه و دمۆكرات حیزبی نگـی ده رادیـۆ بـه دسـۆزانه تی خزمـه لـه ، بـی ل بستی ، خۆشی نه كه مساڵ ئه پاییزی تای ره سه تا ھه بۆیه ر ھه كوردستان، نگی ده

.كرد نه درغی كوردكاناڵ فزیۆنی له ته نیی فه شی به ڵ گه له وام رده به ھاوكاریی له و كوردستان ی كــاوه ھید شــه رگ، مــه جوانه ری تكۆشــه بــرای. بــوو دریــاز كی خــه رزی ربه ســه و ر روه نیشــتمانپه كی یــه ماه بنه كــوڕی دریــازی د ســعه ئه له و گیرا وه ھاباده مه ئیتالعاتی ی ئیداره ن الیه له ١٣٨٤ سای دا، دمۆكرات حیزبی له تی ندامه ئه تاوانی به كه بوو زیزپوور عه

كانی ره ربـه به مانـگ نـدین چه پاش ،١٣٨٧ ڕی مه بانه ی٢٧ رۆژی ھاتبوو، تووشی وه نجه شكه و لدان ھۆی به كه دا ك خۆشییه نه ئاكامی .دا ست ده له گیانی تی، حه ناڕه و ئازار ڵ گه له ركوپـك و جیـددی خۆیـدا كـاری لـه و سـاده ، خۆش قسـه الوكـی. بوو ڕ بیروباوه به و خۆڕاگر رکی تكۆشه ی نموونه دریازی، د سعه ئه .بوو باتانی ھاوخه و ھاوكاران م رجه سه ویستی خۆشه بۆیه ر ھه. بوو پسـت وشـكبوونی خۆشـی نه تووشـی ھاوكـات و" كانی گورچیلـه وتنی كـه كـار لـه" خۆشـی نه تووشی وه داخه به دا دوایی ی ساه ند چه م له

و ره بـه زیـاتر رۆژ بـه رۆژ و دابـوو خۆشـخانه نه و دوكتـوور ھـاتوچۆی لـه وام رده بـه رچی گـه ئه دا رابـردوو سـای نـد چه ی مـاوه كـه بـوو، میشه ھه ك وه دا وت سوكه ھه له و رز به روا ھه ، ئیراده و وره به و جیددی روا ھه دا تكۆشان كار له م به چوو، ده یی سته جه الوازیی

بــه كوردســتان، رمی ھــه لــه ی كه خۆشــیيه نه ربوونی ســه چاره لــه ناھۆمــدی دوای رابــردوو، پــاییزی تای ره ســه. بــوو میمی ســه و رووخــۆش ی كه خۆشـییه نه ری سـه چاره دا، باشـتر رجكی لومـه ھه لـه ی وه ئـه بـۆ ھاباد مـه لـه ی كـه ڕزه به ماه بنه نو وه ڕایه گه حیزب، ندیی زامه ره نجام ره سـه و، بكـا رزگـار خـت بوه رگی مـه سـت ده لـه ره تكۆشه رۆه م ئه یتوانی نه كان پزیشكه الی قه ته و وڵ ھه وه داخه به م به. بكا .كرد دوایی كۆچی دا سای ٣٧ نی مه ته له

رمی گـه بـه خـۆی، ی یـه مژینه لـه ھاوكـاره و ھـاوڕێ م ئـه دوایـی كـۆچی ی بۆنـه بـه كوردسـتان، دمۆكراتی حیزبی ندنی یه راگه ندی ناوه خۆشـی ره سه ھا روه ھـه وه یه بۆنه م به. كا ده ھاباد مه كی خه م رجه سه و دریازی د سعه ئه ی که ره تكۆشه و رز ربه سه ماه بنه له خۆشی ره سه .ین كه ده دمۆكرات رانی تكۆشه تكای و دمۆكرات حیزبی یاندنی راگه له ھاوكارانمان له

ئامانجه دیھنانی به تا ھه و گرین راده زیندوو دا دمان له یادی كه ین كه ده دنیا رگیشمان مه جوانه ھاوكاری و ھاوڕێ دی سعه ئه گیانی .ستین ناوه تكۆشان و بات خه له ، ستیییه ده ژر له مان كه وه ته نه رزگاریی كه كانی رزه به

یاندن راگه ندی ناوه كوردستان دمۆكراتی حیزبی ٢٠١٠ بریویریف ی٢٦/ ١٣٨٨ ی مه شه ره ی٧

193

بباغی ده ی قاله مامه" ناسراو به بباغی ده بدولقادری ندراو مامۆستا عه یه راگه ،" ببـاغی ده ی قالـه مامـه" بـه ناسـراو ببـاغی ده بـدولقادری عه مامۆسـتا) ١٣٨٧ نـدانی ربه ی١٨( ٢٠٠٩ ی فوریـه ی٦ ینی ھه یانی به ره به

.كرد دوایی كۆچی) بریتانیا وتی له( ، خۆشی نه مانگ ند چه پاش

كك یه. بژارد ھه ی كه وه ته نه رزگاریی بۆ بات خه و تی كوردایه ربازی ، وه ژكافه ی ه كۆمه زرانی دامه می رده سه له بباغی ده قاله مامه ی ـه كۆمه كانی ئامانجـه پنـاوی لـه كـردو قبـووڵ ژكـافی ی ـه كۆمه تیی ندامه ئه وه ه شانازییه به كه بوو وستانه ھه به وریاو الوه و له

كۆمــاری و دی ھاتـه ئــازادی تینـووی كــوردی میلیۆنـان پیــرۆزی ئـاواتی كاتــك. تكۆشـا وه دســۆزییه بـه بۆكــان، قزو سـه لــه دا ژكـاف .تكۆشا كوردستان كۆماری كانی ئامانجه وپشبردنی ره به بۆ پشوو له گوڕتر به بباغی ده بدولقادری عه زرا، دامه كورستان

ــاتكیش ــوری ك ــه جوانه كوردســتان جمھ ــوو رگ م ــدولقادری عه ھیدكران، شــه ڤانی ھــه ركۆمارو ســه وای پشــه و ب ــاغی ده ب ــه بب دا، نی ب

فـادار وه پیـان مـردن تا ھـه كاو نـه بیر لـه رگ، مه جوانه كۆماری كانی ئامانجه و كوردستان ئای وینی ئه ھیدو شه وای پشه ویستیی خۆشه ژیـانی و ندیخانـه به له خۆی نی مه ته له زۆر سانكی دا، نیشتمان و وه ته نه ویستی خۆشه ناویپ له بباغی ده بدولقادری عه ، وه بمنته .ر سه برده دا ری ده ربه ده و نھنی

لـه سـتاو وه نه زاشـا ڕه مه حه دیكتـاتۆریی دژی وـدان ھه و تكۆشـان لـه ، تی پاشـایه رژیمـی نی مه ته درژایی به بباغی ده بدولقادری عه

.كرد نه درغی ئازادیخوازانه و رانه روه نیشتمانپه ڕی بیروباوه ی وه بوكردنه

رچی گـه ئه قالـه مامـه كوردسـتان، دیمـوكراتی حیزبـی ئاشـكرای تكۆشـانی ی وه پكردنه ست ده و ئران النی گه شۆڕشی وتنی ركه سه دوای كانی وته شكه ئه و دۆڵ چیاو و شاخ كوردستان كانی رگه پشمه رۆه شانی شانبه م به ، ساچوویی به و پیری قۆناغی نو نابووه پی

194

.بژارد ھه ژیان بۆ ی كه نیشتمانه

قاودانی لـه بـۆ كوردستان، الوانی ھاندانی بۆ كار خستبووه خۆی می ه قه بیرو بوو، توانا به دیبكی ئه رگو وه ر، نووسه كه قاله مامه

باتی خــه كانی قۆناغــه و كوردســتان جمھــوری ژكــاف، ی ــه كۆمه مــژووی ر ســه خســتنه تیشــك و، ئیســالمی كۆمــاری كانی تاوانــه و پـیالن ی وه ره ده لـه. وه گیرسـایه بریتانیـا وتـی لـه ر بـهنا په ك وه ، ببـاغی ده ی قالـه مامـه دا، زایینـی ی٩٠ ی یه ده له. ی كه ویسته خۆشه حیزبه كـانی جۆراوجۆره شـه به لـه ی كـه وه ته نه وای ره باتی خـه لـه پشـتیوانی و مـژوو ر سه له نووسین ، نگی رھه فه كاری له قاله مامه وتیش

.بوو نه غاف كوردستان

وه تــه نه بــه فــاداری وه رزی بــه كی یــه نموونه باتگو خــه و نگی رھــه فه كی تییه ســایه كه ناســراو، كی ســیمایه ببــاغی ده قــادر مامۆســتا .بوو ی كه نیشتمانه

ناوبراو، دوایی كۆچی ی بۆنه به و، وه كاته ده ره تكۆشه دسۆزو مرۆڤه و ئه رابردووی یادی وه رزه به كوردستان دیموكراتی حیزبی

.كا ده كوردستان ری رانسه سه قزو سه كی خه ، ی كه ڕزه به ماه بنه له خۆشی ره سه .كرد پ تی خزمه مرۆڤه و ئه ساڵ ٧٠ به نزیك كه ی ربازه رگاو و ئه بۆ وتن ركه سه و بباغی ده ی قاله مامه ناوی یادو بۆ مری نه

یاندن راگه كۆمیسیۆنی كوردستان دیموكراتی حیزبی

١٣٨٧/ ١١/ ١٨ ٢٠٠٩/ ٢/ ٦

195

ژیانی مینا خانم قازی ک له یه کورته می كـه یه ڕی شـه كـاتی لـه مـامكی و بـاوك كـه بـوو الویـدا تافی له و ھناوه ھه دنیا به چاوی مھاباد شاری له زایینی ١٩٠٨ سای له

.سدا ده له ئران، و كوردستان ر سه بۆ كان رووسه ھرشی و جیھانی پاشـان و ناسـن ده كتر یـه د مـه محه قـازی كـورد وای پشـه ڵ گـه له دا ١٩٢٨ و ١٩٢٧ كانی سـاه له ره وه ره په نیشتمان و ر تكۆشه ژنه م ئه

كـاتی لـه كـه ی وه ئه ھۆی به چی ر گه كاندا بواره گشت له وا پشه كانی ھاوكاره له بوو كك یه میناخانم. ھنن ده پك ری ھاوسه ژیانیــدا ــه مندای ــدا كه ناوچه ل ــه یان ــه قوتابخان ــه بخــون، یتوانیبوو نــه بوو ن ــاتوو، ژنكــی م ب ــوو سیاســی و رۆشــنبیر لھ ــه ئه ب كــه ی وان

كـه وه گنـه ده كـردوه واو تـه زانكـۆی خونـدنی زانـی ده وای ناسـیبایه نه باشـی بـه میناخانمی سك كه ر گه ئه ن ده ناسی ده میناخانیان لـه مینـا خـاتوو. زانكـۆن كـام رچـووی ده ئـوه خـانم ـ ده پـی یـدا گه له كردن قسـه كـاتی لـه ئران كانی سته ده كاربه له كك یه بۆیه لــه بگــێ كــارا رۆكــی كــه ی ئاســته و ئــه بگاتــه مــدا كه كی یــه ماوه لــه تــوانی میناخــانم د، مــه محه قــازی زانكــۆی رم فــه ده مــدا وه

.بكا شداریی به ئیداریشدا و سیاسی ژیانی له و ی كه ره ھاوسه ھاوكاریكردنی

كتی یـه رۆكی سـه م كـه یه بـووه میناخـان یه شـوه م بـه و یایا ركخراوی رۆكی سه بووه كوردستاندا كۆماری زرانی دامه كاتی له خانم مینا لـه تـوانی ی كـه ركخراوه و بكـا ھاوكارییـان و ی كـه وته ژنـانی بـه تكردن خزمـه لـه بگـێ رچاو به وركی ده توانی و كوردستان ژنانی لـه كانیان مافـه سـپاندنی چه و ژنـان كانی مافـه رگرتنـی وه لـه بـ پـداگیر و بكـا ژنـان بـه ت خزمـه وه تییه یه كۆمه و رۆشنبیری بواری

.كوردستاندا كۆماری ی وه ده

196

ركی ئــه تی دایكایــه لــه جگــه وه كاتــه و لــه ئیتــر و درا ســداره لــه ی كه ره ھاوســه كــه بــوو دا ســای ٣٨ نی مــه ته لــه ره تكۆشــه ژنــه م ئــه

دا النكـه نـاو لـه ر ھـه كانی منداـه لـه كك یـه ، بووه ھه قازی وا پشه له مندای ٩ مینا خاتوو. ستۆ ئه وته كه كانی منداه بۆ باوكیشی بیـری بـه كانی منداـه و ن بكه واو ته زانكۆ شكیشیان به و قوتابخانه بنرته موویان ھه توانی كه وه مایه بۆ مندای ٨ و سپارد گیانی

.كرد گۆش وه ییه وه ته نه و تی كوردایه

و زینـدانیكردن تووشـی وه ئرانـه كانی ره داگیركـه رژیمـه الیـان لـه. ھـاتووه تی حـه ناڕه و ناخۆشی لك گه تووشی ژیانیدا له میناخانم كـرا زینـدانی مانگ 11 ی ماوه بۆ وه ئرانه ئاخوندی رژیمی الیان له ١٩٨٤ سای له شۆڕشگه ژنه م ئه. وه ته بووه ئازار و نجه شكه ئه خۆشـی نه تووشـی وه ئـازاره و نجه شـكه ئه ھـۆی بـه بـوو زینـدان لـه كـه ی كاته و له میناخانم. وه توندوتیژییه و نجه شكه ئه ژر وته كه و لـه و ئـه جگـای بـه كانی كچـه لـه كك یـه كـه كـا ده داوا ئاسـایی ی خۆشـخانه نه بنرتـه میناخـانم كه ی وه ئه بۆ ئاخوندی رژیمی ب ده

بـه تـاران ی خۆشـخانه نه لـه. كـرێ ده ڕێ بـه تاران كی یه خۆشخانه نه بۆ میناخانم و زیندان چته ده وزییه فه خاتوو بۆیه. بكرن زیندان . وه درته شار ده د شھه مه له و ب ده رزگار شاره و ئه جی نیشته كوردانی ھاوكاری

سـتی به مه بـه 96و 95كانی سـاه لـه. مھابـاد وه ڕتـه گه ده م كـه كی یـه ماوه پـاش و ئامـان وتـی كاته رووده ١٩٩١ سای له میناخانم

لـه و مھابـاد بـۆ وه ڕتـه گه ده بـ، ده نائومـد ی وه چاكبوونـه له كه ی وه ئه پاش و ران نده ھه وه كاته رووده ی كه خۆشییه نه ركردنی سه چاره .كا ده ل مائاواییمان و ن ده لك كانی چاوه كجاری یه به ١٩٩٦ ی فورییه ی١٧ وتی ركه له نجام ره سه

شاد رووحی سنه ڕی ماپه - چنوور: رچاوه سه

197

) قاقه)ریمی د كه ممه حیزب كاك محه ی مژینه له ندامی ئه دوایی كۆچی

دیمـوكراتی حیزبـی ی مژینـه له نـدامی ئه ریمی كه د ممه محه كاك) ٢٠٠٧ ی ژانوییه ی٢٣( تاوی ھه ی١٣٨٥ ندانی ربه ی٣ ، ممه شه س رۆژی . كرد ویستانی خۆشه و یاران كۆڕی له ماوایی و وت كه لدان له دی تكۆشان و بات خه له پ نی مه ته ساڵ ٨٧پاش كوردستان

ڕۆژھتـی بـانی شـاری ل ،)زائیینـی ی١٩١٩( کـۆچی ی١٢٩٨ سـای ل قـاق، ب ناسراو کریمی محممدی کاک خوالخۆشبوو *

ل زیـاتر نـاوبراو. کـرد داویـی کـۆچی ھوولنـد وتـی ل دا سای ٨٨ تمنی ل زائیینی ی٢٠٠٧ سای ل بووە، دایک ل کوردستان. کـرد نتوەکمـان ڕەوای مـافی ھنـانی بدەسـت بـۆ) ئاخوونـدی و پھـلوی(ئـران دیکتاتۆرەکانی ڕژیمی دوو دژی خباتی ساڵ ٦٠

.چشت ئازاری و ئشکنج دا شا ڕژیمی بندیخانی ل ساڵ ٣ ب نیزیک

نـد چه ڵ گـه له دا كۆمـاری می رده سـه لـه و )ك ــ ژ( ی كۆمـه نـدامانی ئه ریزی چووه ١٣٢٣ سای قاقه به ناسراو ریمی كه د ممه محه كاك .گرت ستۆ ئه وه بانه شاری له حیزبیان ی كومیته تیی رپرسایه به حیزب ی دیكه ندامكی ئه شـاری لـه حیـزب شـكیالتی ته دا تاوی ھـه ی١٣٢٧ سـای لـه و ھنا نـه سیاسی تكۆشانی له وازی كوردستانیش كۆماری رووخانی دوای له

. وه كرده زیندوو یان بانه

كی ھاوڕیـه نـد چه وای ١٣٣٢ سای" قاقه. "ركرا ده قوتابخانه تیی مامۆستایه له ١٣٣٢ سای له ددیق موسه تی حكوومه رووخانی دوای خـۆڕاگری نیـو و سـاڵ دوو پاش د ممه محه كاك. وه ندیخانه به خرایه و، گیرا بانه شاری له حیزب شكیالتی ته بوونی ئاشكرا نجامی ئه له حیزبــی كــانی ریزه لــه سیاســیی تكۆشــانی ئــران النی گــه شۆرشــی دوای. كــرا ئــازاد زینــدان لــه ســر قه و لعــه قه قــزڵ كانی زیندانــه لــه

ئیســالمی كۆمــاری رژیمــی دژی بات خــه لــه بانــه شارســتانی ی كومیتــه ســووڕی ھه نــدامكی ئه ك وه و پــدا درــژه كوردســتان دیمــوكراتی .بوو وام رده به

198

ی٢٣ وتی ركــه لــه تاراوگــه ژیــانی ســان ٧ پــاش و نــد ھوله وتــی چــووه یی وتــه ككه په و پیــری ھــۆی بــه ١٩٩٦ ســای د ممــه محه كــاك

پاوی داسـه ڕی شـه لـه ١٣٥٨ سـای كـه یـه ریمی كـه عوسـمان ھید شـه باوكی د ممه محه كاك. وت كه لدان له ی وره گه دی ٢٠٠٧ ی ژانوییه ھـاوڕی بـاوكی و ریمی كـه ھاشـمی كـاك كـورد لی گـه و دیمـوكرات حیزبـی ناسـراوی ری تكۆشـه برای د ممه محه كاك. بوو ھید شه ده غه نه . كوردستانه دیموكراتی حیزبی سیاسیی ری فته ده ندامی ئه ریمی كه ماڵ كه ڕز به

یسی وه ختی خوشک کوبرا ئه وه ی کۆچی نابه بۆنه یاندراو به راگه

ــه ھاونیشــتمانه ــزب! کان رزه ب ــه سیاســی رکخــراوه و حی ــدامان ئه!کان ره تکۆشــه ی ــوکرتی حیزبــی دســۆزانی و ن ــانی! کوردســتان دم ژن !دموکرات ژنانی تی کیه یه باتکاری خه ــه ــه که و داخ ب ــه گه راده وه زۆره رکی س ــه نین ی ــاورێ ک ــدامی ئه و ھ ــه حیزبه دســۆزی ن ــدامی ئه و مان ک ــه روه به ن ــه یه ری ب ــانی تی کی ژن

ی قیقــه ده ٣٣ و ٤ کــاتژمر لــه ، گــادانی لیل خــه کــاک وانشــاد ره ری ھاوســه کــوبرا خوشــکه نــۆروژ، لــه ئــران کوردســتانی دمــوکاتی ھــۆی بــه نــۆروژ وتــی ختی پتــه ئۆســۆی کانی خۆشــخانه نه لــه کک یــه لــه ٢٠٠٨/ ١٠/ ٢٨وتی رکــه ، ممه شــه ســ رۆژی رۆی دوانیــوه

ریـزی نـو چـووه و کـرد ی که نیشـتمانه و ل گـه ، حیـزب ، ماـه بنه لـه کجاری یه مائاوایی دا سای ٦٢ نی مه ته له نجه شرپه خۆشی نه .ئازادی رگای مرانی نه کاروانی

ی له کوبرا خوشکه بنه له ھاباد مه شاری له تاوی ھه ی١٣٢٥سای . بوو دایک له دا لدۆست گه و ر روه په نیشتمان کی یه مای١٣٤٣سـا

و گادانی ی ماه بنه ڵ گه له وی تکه. پکھنا شی ھاوبه ژیانی حیزب، جی وه به ندامی ئه گادانی، لیل خه کاک ڵ گه له تاوی ھه

199

زیـاتر رۆژ بـه رۆژ کـوبرا خوشـک که وه ئه ھۆی بووه گادانی، لیل خه کاک وانشاد ره ناس، نه ماندوویی ری تکۆشه ڵ گه له تی ریه ھاوسه

کـه بـوو سـانه که و لـه کک یـه بـراو نـاو. بسـتن بسـه دا وجوودی له ری روه نیشتمانپه ستی ھه و بت ئاشنا سیاسی سائیلی مه ڵ گه له ھـۆی بـه بـوو کـه کـرد، شـداری به ھاباد مـه شاری له یوسفی زیز عه کاک سپاردنی خاک به سمی ره و رێ له باکانه ب زۆر کی یه شوه به

وتــنری کرچــاوەدژیمــی ژتی رژیمــی روخــانی پــاش. پاشــایکۆمــاری رســتی په کۆنــه تی حکومــه کــاری ر ســه ھاتنــه و تی پاشــایه ر ژیـانی لـه سـتیان ده گـادانی خلیـل کـاک ری، تکۆشـه ھاوژیانی ورای کوبرا خوشک دا، کورد لی گه ر سه به ر شه پاندنی سه و ئیسالمی به ی وه ئه بۆ وچان ب ودانی ھه ورای کوبرا خوشک.ر به گرته تیان رگایه پشمه ی رزانه ربه سه و خت سه ی رگه و گرت ھه ئاسایی. بـوو ئامـاده حیزبـی رکی ئـه رانـدنی راپه بـۆ رجکـدا ومه ل ھـه موو ھـه لـه کاتـدا مان ھه له بکات، رده روه په کانی منداه شوه باشترین .بوو برچاو گلک شت رده سه -پیرانشار ی جاده له ئازادی له دیفاع مانگی له وه یه داروکاتی ته بواری له کوبرا خوشک تکۆشانی

یانـدنی پگه بـۆ کـه دا بیـاری بـۆی بـوو، قورسـتر کـوبرا خوشـک رکی ئه دا، ١٣٦٨ سای ل گادانی خلیل کاک دوایی کۆچی پاش سیاسـی ری نابـه په ک وه کـانی کوره و کیـژ وـرای ١٩٩٠ سای. باوک م ھه و بت دایک م ھه و کات نه درخ وک ھه ھیچ له کانی منداه

ئامانجـه لـه کـوبرا خوشـک تـوانی یان نـه نیشـتمانیش و خاک له دووری و ری ده به ر ده و یی ئاواره ژیانی م به. رگیرا وه نۆروژ تی و له زۆر و کـردەوە پـ دەسـت ژیاندا بوارەکانی ھموو ل خۆی کانی چاالکییه بوو جگیر نۆروژ وتی له که ر ھه. وه نه که دوور کانی رزه به .ھندەران ل کورد کۆمگای و کۆڕ بۆ رز ی جگه و ئاشنا ناوکی به بوو زوو

بــاوەڕی و متمــان جگــای ببــت شــرەژن ئو ک کردبــوو وای کــوبرا خۆشــک کانی دســۆزییه و تکۆشــان و وڵ ھــه ک ئامــاژەی جگــای ئرکـی ھبژـردراو دمـوکرات ژنـانی تی یکیـه و نـۆروژ وتـی لـه حیـزب ی کومیتـه لبرـوبری جار چندین ک حیزب ئندامانی

کوردسـتان دمـوکراتی حیزبی ژنانی تی یکیه بروبری کۆمیتی چاالکی ئندامانی ل یکک دا مائاوایش کاتی ل و دەبرد بروە .بوو ر، تکۆشـه دۆسـت، مـرۆڤ ژنـه لـه کک یـه ئـازیزە ئو باتکاری خـه و ر روه پـه نیشـتمان کانی ماـه بنه کـوبرا، خوشـک دانی ست ده له به

ناســی نه مانــدوویی و مخۆر خــه نــدامکی ئه دمــوکراتیش ژنــانی تی کیــه یه و کوردســتان دمــوکراتی حیزبــی و، دلســۆز ، وره بــه دپــاک، .دا ست ده له خۆیان

نگران الیـه و نـدامان ئه تیی رایه نونه به ئران کوردستانی دموکراتی ژنانی تی کیه یه و کوردستان دموکاتی حیزبی نۆروژی ی کۆمیته

یـه وره گه مـه خه و له خۆیان و ن که ده وگادانی یسی وه ئه کانی رزه به ماه بنه له خۆشی ره سه وه زنه دته بۆنه و به نۆروژ، وتی له .زانن ده شدار به و ریک شه به دا

ئران کوردستانی دموکراتی ژنانی تی کیه یه نۆروژی ی کومیته کوردستان دموکراتی حیزبی نۆروژی ی کومیته

٢٠٠٨/ ١٠/ ٢٩

200

شتی رده سمایل سه سمایل ئیبراھیمی ناسراو به ھونرمند و ئندامی حیزب

ی ناوچـه له یـو گونـدی وه لـه ١٩٧٧ سـای له شـتی رده سـمایل سه کـوڕی میـرزای بـایزی ئامـان یـا سـمایل ئیبراھیمـی ناسـراو بـه سـمایل "، ، دایك بووه له شت رده سه

ن الیــه له ســتگیركردنی ده ھۆی بـه ٢٠٠١ ســای دوای لـه ، مــه رھه به نـدین چه نی خــاوه ، كــردووه گـوتن گــۆرانی كاری بـه ســتی ده ١٩٩٧ سـای . رانییه له ش دواییه م به برد، ر سه به ژیانی ولر ھه شاری له ك یه ماوه ند رمه ھونه. كوردستان باشووری كاته رووده ، وه ئرانه تی حكومه

ی ورای کـاری ڕۆژانـه وه یه مرمنداینی مه ته ر له ھه بوو که یشتوو پگه نجکی تازه شتی گه رده سمایل سه سمایل ئیبراھیمی ناسراو به

. وه کی کوردسـتانه نی خـه دی کۆمه نا و بچته وه ری خۆی بدۆزته ی ھونه گۆرانی گووتن کرد و زۆر زوو توانی ڕچکه ستی به خۆی دهدابـی کـوردی و ن و وت بکـه وکـه س ھه کـوردی بـه دا کـه کانی دا ھـانی الوانـی کـوردی ده یـه گۆرانی لـه وه ھـۆی ئـه شـتی بـه رده سمایل سه

کانی رژمیـان گرتووخانـه وانـه ند جارک ڕه کۆماری ئیسالمی ئران و چه ستانی ده ر ڕقی کاربه به وته ن که که بیر نه رگی کوردی له وبه جل ی بـه ش دا درـژه وه ڵ ئـه گـه ی کـرد و لهکاروکاسب ستی به باشووری کوردستان ده ر و له به رمنی گرته ئازاد بوونی ڕگای گه کرد، دواینی گـۆرانی سـه ڕه خوازیـارانی ش بـه ندین گۆرانی کـوردی پشـکه باشووری کوردستان دا چه ی له وه مانه ی ماوه ری خۆی دا، له کاری ھونه

می زیـاتر بـۆ رھـه ژیا تـا به شتی زۆر نـه دهر سمایل سه وه داخه کرد، به ی که له گه تی به بواری گۆرانی دا خزمه کوردی کرد و تا توانی لهمان که له ج ھشتوون و گه دوای خۆی به له یان گۆرانی شتی ده رده م سمایل سه م بن، به رھه به نی کوردی به سه گۆرانی ڕه خوازیارانی

.یان پارزێ ک یادگاری ده وه

201

بۆنــه دوای ھــاتنی بــۆ باشــووری کوردســتان لــه و لــه کوردســتان بــوو، ئــه یفــای حیزبــی دمــوکرات وه نــدامکی بــه شــتی ئه رده ســمایل سه

شـداربووانی دنـا و به وه رازانـده ده کانی ی بۆنـه که خۆشـه نگه ده کـرد و بـه شـداری ده حیزبـی دمـوکراتی کوردسـتان دا به کانی یـه تی تایبهتی ڕۆژھـه شـت لـه رده کی شـاری سه ت خه تایبه مان و به که له بۆ گه هی وره سارکی گه خه شتی رده ستدانی سمایل سه ده وخرۆش، له جۆش

ک فـر دا شـت فـر بـ و خـه وی ده ژیـانی خۆیـدا ھـه لـه تی بـوو، یـه شتی مرۆڤکی تـا بـی خـاکی و کۆمه رده کوردستان، سمایل سه م له کرا به پشتگیری لنه ری دا بواری ھونه له وه رمی کوردستانه ھهتی ن حکومه الیه ک پویست له وه شتی رده سمایل سه بکات، دیاره

کانی ناسـراوه نـده رمه ھونه کک لـه یـه تی گـران و ببـوو بـه ی تایبه نگ و بۆنه ئاھه ندین باشووری کوردستان دا چه ی له وه ی مانه ماوه .کوردستان وریباشو ر و بیتون له ی پشده ت ناوچه تایبه کوردستان و به

سـت ده تی کوردستان گیانی له ناوخۆی ڕۆژھه روودای ھاتووچوو له ناوی ڕزگار به شتی به رده کی سمایل سه ر برایه وبه مه له ند ساڵ چه

کـاری ستی بـه وده هو بوونه کانی باش ت برینه ک ئیسراحه یه ختی بریندار بوو ودوای ماوه سه شتی به رده سه ش دا سمایل م ڕووداوه دا و لهنـاوی کی بـه و ئامۆزایـه سـووڵ ئـاواره ناوی ڕه کی به کانی حیزبی دموکرات دا برایه ڕیزه نو له که ، شایانی باسه وه ی خۆی کرده ڕۆژانه

.کی زۆرن یه بی ئعتبار و خۆشناوی ساحه دا ناوچه له ماه ک بنه ھید بوون و وه شه رگه ک پشمه ردی وه خالید پاشبه

بـه ندی ڕانیـه ربه ر ڕگای ده سه ل له قه رده نزیک به له ٢٠٠٨ی ئووتی ١ ینی ھه رۆژی" شتی رده سمایل سه سمایل ئیبراھیمی ناسراو بهر بـوونی ر کاریگـه بـه له وه داخـه بـه ی ڕانیـه خۆشـخانه نه یندرتـه گه ده وه بـ و دوای ئـه دژواری بریندار ده ھۆی ڕووداوکی ھاتووچۆ به

.دا ست ده ده ی گیانی له که برینه

202

ردین سادقی فه و تایی ره سـه خۆنـدنی کانی قۆناغـه. بـوو دایـک لـه خونـاوی ی سـنه شـاری تکشـی حمه زه کی یه ماه بنه له ١٩٨٣ سای سادقی ردین فه

نـدامکی ئه بـه بـوو و، ری ھونـه کـاری کـرده رووی دا وانی وجـه نه نی مـه ته لـه. رگـرت وه دیپـۆمی کـردو واو تـه سـنه شاری ر ھه ندی ناوهــی چــاکی ــه ھه تیپ ــه" رکی پ ــنه شــاری ی"ر ئاوی ــه و س ــدین چه ل ــه به ن ــه ی رنام ــداربوو به دا ری ھون ــای. ش ــرده رووی ٢٠٠٢ س ــزی ک ری پـدانی ره په بـۆ خـۆی ری ھونـه توانـای تی، رگایه پشـمه رکی ئـه جکردنی جبـه شـانی شانبه و کوردستان دموکراتی حیزبی رانی تکۆشه ڕکی پــه ھه گروپـی" نجام رئه سـه. کـرد رخان تـه دمـوکرات، کـوڕانی و کچـان راھنـانی داو حیـزب نـو لـه کـوردی ڕکی پـه ھه ری ھونـه راھنــانی ژــر لــه ت رۆژھــه ڕکی پــه ھه تیپــی. کــرد ی تیپــه م ئــه ســتیی ره رپه سه رگبوونی مــه خوانه ســاتی تــا زرانــدو دامه ی"ت رۆژھــه

ــه ــادقی ردین ف ــه دا، س ــان ده ب ــه به و چــاالکی ی ــه ی وتوانه رکه ســه ی رنام ــژن ل ــه و ج ــی بۆن ــه نه و حیزب ــه ویی ت کانی فســتیڤاه کان، ی ناسـراوو تیپکـی بـه بـوو کوردسـتان ئاسـتی ر سـه لـه ریـدو به روه به دا کان یه ڤیزیۆنی تله رنامه به و ندان رمه ھونه بۆ کلیپ و ڕک په ھه

.ویست خۆشه بــۆ کۆیــه شــاری لــه وه رانــه گه کــاتی لــه ٢٠٠٧/ ٧/ ٣ رۆژی ی ئــواره وه داخــه بــه ، خۆزیایــه لــه پــ دڵ و توانــا بــه نــده رمه ھونه م ئــه

.دا ست ده له گیانی داو ل خۆی ماشینک ماتۆرسیکلت، به ی که بنکه

و سپارد خاک به یان سادقی ردینی فه رگ مه جوانه ندی رمه ھونه رمی ته کۆیه کی خه شی ھاوبه به دیموکرات حیزبی رانی تکۆشه

203

جــوالی ی٤( ١٣٨٦ ری پوشــپه ی١٣ ممه چوارشــه رۆژی کوردســتان، دیمــوکراتی حیزبــی ھیدانی شــه گۆرســتانی دانــا بــۆ یان پرســه جلیســی مه

لــه پشــتر رۆژی ی ئـواره کــه سـادقی ردین فــه رگ مــه جوانـه نــدی رمه ھونه رمی تـه دا رۆژه م لــه. دی خــۆوه بـه ی ونــه ب رۆژکـی ،)٢٠٠٧ .دابوو ست ده له گیانی ھاتوچۆدا رووداوی

ی زارگه مه له دا،¬ردۆست ھونه ی کۆیه شاری دانیشتوانی له زۆر ککی خه و دیموکرات پیاوانی و ژنان و الوان و کیژان می ماته نو له

.سپردرا خاک به کۆیه نزیک له دیموکرات حیزبی ھیدانی شه ی خۆشـخانه نه لـه کـرد، ده تیان ھاوڕیـه ماشـن یـان ده حاکـدا لـه ویسته خۆشه نده رمه ھونه و ئه رمی ته ڕۆ نیوه ی١ کاتژمر ری وروبه ده

. وه گوازرایه ھیدان شه گۆرستانی بۆ وه یه ئازادی

دانـا ی گکۆکـه ر سـه له گویـان پکه چه دۆستانی و ند رمه ھونه ردینی فه ریی ھونه قوتابیانی له سته ده سته ده ، سپردرانی خاک به دوای .راند وه ھه فرمسکیان ختی ناوه رگی مه بۆ و

204

فرماندەرانی شھید

:ھید بوون تی شه چۆنیه ھید بوون تی شون شه رپرسایه ی به ھید بوون پله وتی شه رکه ریزناو و ناو بانگ

--------------------------------------------------------------------------------------------

.ڵ رژم گه ڕ له شه سووره گه - ری ھز رمانده فه - 1980 نی ی ژووئه13 :ھرام پوور ئیبراھیم به -1 ڵ رژم گه ڕ له نزیک گوندی شیناوی شه - یان ری ھزی به رمانده فه - 1980ی ی ژووییه4 :فشین بدو ئه رۆان عه سه -2 ڵ رژم گه ڕ له شه - شین ری ھزی سمکۆ کله رمانده جگری فه - 1981ی ئۆکتۆبری 11 :ت پوور حمه حموود ره مه -3 ڵ قیاده گه ڕ له شه - شین ری ھزی نحۆ کله رمانده فه - 1981ی ئۆکتۆبری 11 :)دوعاخان(م روان حاته سه -4 .ڵ رژم گه ڕ له شه - قز ری ھز سه رمانده جگری فه - 1982ی ی ژووییه15 :یمانپوور د سوله سعه ئه -5 .ڵ رژم گه ڕ له شه - بساران ری ھز رمانده فه - 1982ی نوامبری 21 :دی سعه حیسام ئه -6

205

.ڵ رژم گه ڕ له شه ر سه چارشویه -ری ھز رمانده جگری فه - 1983ئاوریلی ی3 :لی پیرۆتی عه -7 ڵ رژم گه ڕ له میرئاوا شه - ری ھز رمانده جگری فه - 1983ی ئووتی 20 :ر تابیعی فه زه مه -8 .ڵ رژم گه ڕ له شه میرئاوا -ری ھز رمانده فه - 1983ی ئووتی 20 :ریم نژاد ئیقبال که -9

). ه کۆمه(ری نوخۆیی شه سوور رده به - ری ھزی موعینی رمانده جگری فه - 1983ی ئووتی 3 :سووڵ ئیبرایم پوور ره -10 .تیرۆر تا شنه - ری ھز رمانده جگری فه - 1983ی سپتامبری 9 :دی د مامه سعه ئه -11 .ڵ رژم گه ڕ له شه چناره - ری ھز رمانده جگری فه - 1983ی سپتامبری 12 :سابیر حوسنی -12 .ڵ رژم گه ڕ له رمووو شه چه کله - یان ری ھزی به رمانده فه - 1983ی نوامبری 9 :عوسمان دادخاه -13 .ڵ رژم گه ڕ له شنۆ شه - ئاواره ری ھز رمانده فه - 1983ی نوامبری 26 :قادر ئیفتخاری -14 .ڵ رژم گه ڕ له شه ناو ره قه -ری ھز رمانده جگری فه - 1984ی ی فیۆرییه19 :قادری د زۆلفه ممه محه -15 .ڵ رژم گه ڕ له پشتی چواالن شه -ری ھزی زمزیران رمانده فه - 1984نی ی ژووئه7 :دی ممه بدو محه قی عه فه -16 .ڵ رژم گه ڕ له شه شاروران - یان ری ھیزی به رمانده فه - 1984ی ی ژووییه13 :) چرچه(مین بارام میرزا د ئه ممه محمه -17 .ڵ رژم گه ڕ له شه بوغره ره ،قه ه قامیشه -ت به ی ره رپرسی کۆمیته به - 1984ی ئووتی 17 : حمان سوفی زاده ره -18 ) ه کۆمه(ری نوخۆیی شه باغووجه -وا ری ھزی پشه رمانده فه - 1985ی ئاوریلی 29 :)باقی(د پوور ممه محهقاسم -19 .ڵ رژم گه ڕ له شیمال شه - ری ھزی نحۆ رمانده فه - 1985ی مای 28 :ئیبراھیم شخای -20ری شـــــــــــه کره کانی شه - ری ھزی موعینی رمانده جگری فه - 1985نی ی ژووئه30 :)وی نشکۆن میرزا عه(بیعی بدو زه عه -21

). ه کۆمه(نوخۆیی .ڵ رژم گه ڕ له پان شه وشار داش قس قه شارستان ھه رپرسی کۆمیته به - 1985ی ی ژووییه30 :ری یده ید کامیل حه سه -22 .ڵ رژم گه ڕ له رگول شه فشین گه ری ھزی ئه رمانده فه - 1985ی سپتامبری 22 :ران یته ر قه عومه -23 .ئیعدام کرمانشان - ری ھز رمانده فه - 1985ی نوامبری 23 :لیل زارعی خه -24 .ڵ رژم گه ڕ له شه زاق وره ئه - ری ھز رمانده جگری فه - 1986ی ی ژانویه12 :می کره بباس ئه عه -25 .ڵ رژم گه ڕ له شه ندی وزباش که سنه - شارستانی رپرسی کۆمیته به - 1986ی ئووتی 30 :میل حوسنی جه -26 .ژمڵ ر گه ڕ له شه ژن و سویه ده - ری ھزی زاگرۆس رمانده جگری فه - 1987ی ی ژووییه18 :ساالر ئیبراھیمی -27 . ڵ رژم گه ڕ له شه رووته مامه - شارستانی پیرانشار رپرسی کۆمیته به - 1987ی ئۆکتۆبری 16 :حموودی حیم مه ره -28 . ڵ رژم گه ڕ له ید سارم شه سه - شارستانی بانه رپرسی کۆمیته به - 1988ی ئووتی 11 :لیم کاویان سه -29 .ری نوخۆیی شه نره که - شارستان رپرسی کۆمیته به - 1988ی سپتامبری 17 :زارعیخدر -30 .ڵ رژم گه ڕ له قاقوا شه - ری ھز رمانده فه - 1988ی ئوکتۆبری 10 :)د حمه ستائه وه(رد د کوھگه حمه ئه -31 .ی ماشین وه قینه خووییان،عراق ته - ند ری ھز سامره رمانده گری فهج - 1991ی ئۆکتۆبری 29 :)سۆ حه(لی پوور حوسن عه -32 .مین ناوتاقان - ریفزاده ری ھزی شه رمانده فه - 1993ی نوامبری 13 :شارۆخ مرادی -33 . پیالنی خائینان ، داھۆ سیاوانه - شارستان رپرسی کۆمیته به - 1994ی ی ژووییه20 :قسوودی ن مه سه حه -34

206

.ڵ رژم گه ڕ له ڕ شه وه رگه نۆووی مه - ری ھز ئاگری رمانده فه - 1994ی ئۆکتۆبری 19 :بھنام مزه ھه -35 .تیرۆر ی کویه هرواز ده - شارستانی بانه رپرسی کۆمیته به - 1997ی دیسامبری 8 :)ساماڵ( کر ئیسماعیل زاده بوبه ئه -36 ی کویـه روازه ده - ١نـدی لبه رپرسـی مه نـدی به ی ناوه ندامی کۆمیته ئه - 1997ی دیسامبری 8 :)ورامی ھه شه ڕه(تاحی نسوور فه مه -37

.تیرۆر***************************************

بات و تکۆشانی مامۆستا ساڵ خه ٥٠ت تایمز و کتیبی نگ ، رۆژھه ھید ، کوردستان و کورد ، گیاره کانی شه ره ماپه: کان رچاوه سه ن زاده سه بدو حه عه

207

)مر وای نه گیانی پاکی پشه ش به پشکه(

کـی زه سـوورکـو

کـــورد ناوداری ری ڕبــــــه ی ئه وا پــشه کــورد رداری سـه و سمـبول ی ئه وا پشه

ئـبــد تــا دــدا لـ پــیـــرۆزت نـــاوی کـورد الوی بۆ و ژن و مــر بـــۆ مــزه ڕه

ژیان سربرزیی شقی رمه سـه وا پشـه دن و مشــک نی خـــاوه ی ئــه وا پشـه

ســدارەکـت لسر کوردی ـی شـخه مه ت کــــه کـــۆماره دوژمنـــــه چـــاوی چقی

دار ربه سـه ھیـدی شه ی سیحـاکه مـه تۆی شرمزار ن تایه ھـــــــه تــــا نـاحزانیـش

لـت گه فیــداکـــاریـی مـــــــزی ڕه تـــه بوویه لـت مه ک وه پـاک ڕوحی بـت ئارام و شــاد

ــــن به ی پگه چوارچــــرای ی یه قه م له ـــن ئه ش ئستــاکه کـورده پیـــری و الو

زینـــدووه ر ھـــه نـــامـــرێ وامــان پشــــه کــردووە ڕوون گـلـی ڕـگی پـشــەوەو

ژیــــن بـــوویه ژیــــانت خشینــی به به تۆ ریـــن ئـافـــه و ســـو و ڕــــز د بـــــه ئه تا

ھتاویی 1388ی لوه ی خاکـــــه... سوئـــــد

208

رەحمان نقشی: کۆکردنوە و ئامادە کردنی

ی زایینی٢٠١٦ی مارچی ٢٩ -ی کوردی ٢٧١٦ی خاکلوەی ١٠: ڕکوت