پـــوهـنتـون کــــابل

مـــرکز ملی تحقیقات پــالیسی

ان محصالن یمطالعه در مکمبود یمعضل فرهنگ

هـــ ش 3131پوهنتــــون کــــــــابل در سال

محققان:

ن عطایییامیر حس

رفیع الدین نجم

فیروز رؤفی

س ترکینر گ

نسرین کریمی نوا

ځدراناه استاد رهنما : پوهاند دکتور الف ش

هـ ش 3131محل و تاریخ: کابل

أ

چکیده

کتاب به عنوان یک عنصر فرهنگی در همه حال مورد توجه ملل در اعصار مختلف بوده است این شاخص

فرهنگی با نفوذ خود ضمن انتقال دانش به مخاطب، بینش او را نسبت به محیط اطراف و دنیای پیرامون خود

اننده خود می دهد، دریچه ای که هر انسانی را با افکار و اندیشه دیگران آشنا تغییر داده و روح تازه ای به خو

کرده، به آدمی بصیرت می دهد تا شعاع دید خود را گسترش داده و او را در همه حال با خود همراه می کند.

افته ی در اسالم نیز به امر مطالعه تآکید فراوان شده و نهضت اسالمی با ندای آسمانی )بخوان( تزئین

است و خداوند در قرآن کریم به قلم و آنچه می نویسد سوگند یاد کرده است و پیروان مکتب اسالم همواره برای

کتاب، کتابخانه و کتابخوانی احترام ویژه قایل بوده و کتابخانه های مصر، بین النهرین با همین نگرش پر آوازه

جامعه تحقق می یابد، به تبع این رفتار پوهنتون ها نقش بی بوده اند. کتابخوانی یک رفتار فرهنگی است که در

بدیلی را می توانند در خصوص ارتقاء این رفتار ایفاء نمایند.

پوهنتون ها مراجعی هستند که در تولید دانش و اطالعات هر کشوری سهم مهم به عهده دارند و

عه آماده نمایند، از آنجایی که کتابخوانی محصالن در این فضای علمی است که باید خود را برای ورود به جام

یکی از اسباب موفقیت و ارتقاء دانش هر دانش پژوهی می باشد باید راه های ترغیب این رفتار فرهنگی )

کتابخوانی( را شناخت و به پوهنتون ها معرفی نمود. دانش امروزی از ما می خواهد که برای ارتقای رشد

( می 3391به بهترین قابلیت مان رهنمون می سازد، آگاه باشیم. دسی و ریان ) واقعی فردی، از آنچه که ما را

گویند که ما از طریق حس رقابت، کنترل و ارتباط برانگیخته می شویم و به نظر بسیاری از روانشناسان و

محیط رمتخصصان علوم تربیتی، دانش انگیزه در مطالعه نقش اساسی دارد که بستر سازی برای ایجاد انگیزه د

پوهنتون توسط پوهنتون ها عملیاتی می گردد.

منابع یا به عبارتی استادان دانشگاه ها نقش بی بدیلی را در هدایت دانشجویان جهت مطالعه کتاب به

عهده دارند. طرح سوال های حساب شده و هدفمند در سطح دانش و فهم محصالن، استفاده از روش های نوین

دی، تعامل، هدایت گروهی و معنی بخشی محصالن در داخل گروه و ... از آن جمله تدریس، آموزش تفکر انتقا

اند.

استادان پوهنتون باید به این واقعیت توجه داشته باشند که در پروراندن روح یادگیری و ایجاد رغبت

( 3333) ودر شاگردان بسیار تآثیر گذارند. ایجاد انگیزش از طریق تدریس در کالم معلمان بزرگی چون روس

معتقد است با برنامه ریزی دقیق و هماهنگ و ایجاد نمایشگاه پر محتوا 2دیده می شود. دسی استیگر 1و دیویی

کتاب همچون: به عشق کتاب در کانادا، جشنواره کتاب سنگاپور، هفته کتاب استرالیا، جامعه کتاب دوستان

شوروی سابق، کتابخوانی را باید زنده نمود.

بت و برگزاری مسابقات برای محصالن نیز یکی از مؤلفه های انگیزه افزایی در زمینه ایجاد رقا

کتابخوانی است، همچنان ایجاد رقابت های گروهی و انجام مسابقات تا حدود زیادی برای افزایش مطالعات

و محصالن مؤثر است. به همین منظور امروزه مسابقات گوناگونی در جهت ارتقای فرهنگ کتابخوانی

مطالعاتی محصالن در سرتاسر دنیا برگزار می گردد.

آنچه مسلم است این است که امروزه در پوهنتون کابل ما با معضل فرهنگی کمبود مطالعه میان

محصالن مواجه هستیم و چنانکه تاکنون هیچگونه تحقیقی در این زمینه صورت نگرفته و باید در این مورد

ت گیرد.تحقیقات گسترده و عمیق تر صور

1 Dewey 2 Deci stigure

ب

پیشگفتار

3131این تحقیق علمی تحت عنوان " معضل فرهنگی کمبود مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل در سال

خاتمه پذیرفت 3/3/3131اغاز و به تاریخ 1/1/3131" توسط مرکز ملی تحقیقات پالیسی از تاریخ هـــ ش

اجرا قرار گرفت. منصه به و

راه حل های علمی برای معضل فرهنگی کمبود مطالعه در میان معضالت و تنهدف اساسی این تحقیق یاف

و بوده است. تیم تحقیقاتی سعی نهایی نمودند تا از روش های معمول هـــ ش 3131محصالن کابل در سال

کیفی استفاده نموده و به سؤاالت آن پاسخ علمی ارایه و وری اطالعات کمیمؤثر مراکز علمی جهان در جمع آ

مبانی نظری و توضیح مفاهیم کلیدی این پروژه از منابع معتبر به عمل آمده تا در تهیه کوشش ،دارند. همچنان

مربوط به اصل موضوع تحقیق استفاده صورت گیرد. در این شکی نیست، که انتخاب این تحقیق تصادفی علمی

حقیقی ت گردیده و در چهار چوب یک پروژه له انتخاباین مسا ،نبوده، بلکه بنا بر ضرورت و احساس نیاز به ان

به پیش برده شد.

پوهنتون کابل را با مراجعه به در این تحقیق تالش کرده ایم تا وضعیت و چگونگی مطالعه در میان محصالن

با ابراز امتنان از داکتر حمید هللا نور عباد رئیس مرکز ملی تحقیقات .نها و مشاهدات عینی منعکس بسازیمخود آ

پالیسی پوهنتون کابل، که فرصتهای خوب تحقیقی را برای محصلین آماده ساختند و با تالشهای خسته گی ناپذیر

، درانشان ما را یاری رساندند و همچنان از آمر دیپارتمنت علوم اجتماعی این مرکز، پوهاند دکتور الف شاه ح

رهنمای شایسته و با صالحیت خوب و با احساس استاد رهنمای ما در این تحقیق که همیشه به حیث یک استاد و

همسؤلیت، تجارب و اندوختهای علمی ایشان در تحقیق با ما موازی کار کرد و ما را رهنمایی همه جانبه نمود

از ،ن اصالحات الزم آورد، ابراز سپاس و قدر دانی میکنیم. همچنانمطالعه و در آ دقیقا و این سند را دوباره

شکر می قدردانی و ت را برای ما تذکر دهند، قبال ،گان این تحقیق که نارسایی و نواقص این تحقیقآنعده خواننده

نماییم.

ج

اریزسپاسگ

د

فهرست مطالب

1 ........................................................................................................................................ قیتحق اتیکل. اول

1 ................................................................................................................................... : مسأله طرح. 3.3

1 ....................................................................................................................................: مسأله انیب. 1.3

2 ......................................................................................................... : قیتحق مسأله ضرورت و تیاهم. 1.3

2 ................................................................................................................................ : قیتحق اهداف. 1.3

2 ................................................................................................................: قیتحق یدیکل یها پرسش. 1.3

3 ................................................................................................................. : قیتحق یفرع یها پرسش. 1.3

4 ....................................................................................................................................... قیتحق نهیشیپ. دوم

6 ....................................................................................................................................... قیتحق روش. سوم

8 ............................................................................................................................ قیتحق ینظر یمبان. چهارم

8 ............................................................................................................. : یفرهنگ معضل و معضل. 3.1

8 ............................................................................................. : یفارس زبان در فرهنگ یشناس واژه. 1.1

8 .......................................................................................................................... : فرهنگ مفهوم. 1.1

11 .......................................................................................................................... فرهنگ یاجزا. 1.1

11 ................................................................................................................... :فرهنگ یکارکردها. 1.1

12 ...................................................................................................................... :یسازمان فرهنگ. 1.1

13 .................................................................................................................................. : مطالعه. 4.1

14 .................................................................................................................................... : کتاب. 4.1

14 .................................................................................... : تلیجید عصر کتاب و یالکترون کتاب اسناد. 3.1

14 ....................................................................................................................... : كتاب خچهیتار. 1..3

11 ...................................................................................................................... : مطالعه فیتعر. 33.1

11 ........................................................................................................................ : مطالعه دیفوا. 31.1

18 .......................................................................................................... : یریادگی و مطالعه اصول. 31.1

11 ...................................................................................................................... : مطالعه طیشرا. 31.1

22 ................................................................................................................. : مطالعه یها روش. 31.1

24 ................................................................................. : مطالعه یها روش مورد در مختلف اتینظر. 31.1

21 .......................................................................................................................: مطالعه مراحل. 34.1

26 ........................................................................................ : یکتابخوان و مطالعه یبرا مؤثر عوامل. 34.1

22 ............................................................................................................... : مطالعه فرهنگ نبود. 33.1

21 .................................................................................. : مطالعه فرهنگ بودن رنگ کم عمده عوامل. 1..1

31 ................................................................................................ : مطالعه فرهنگ جیترو ضرورت. 13.1

31 ........................................................................................... : موثر مطالعه یبرا الزم یها هیتوص. 11.1

33 ....................................................................................... : مطالعه گسترش یبرا الزم یراهکارها. 11.1

ه

31 ....................................................................................................................... اطالعات ریتفس و لیتحل. پنجم

16 ............................................................................................. ها شنهادیپ و یریگ جهینت مناقشه، ه،خالص. ششم

16 ........................................................................................................................................ : خالصه.الف

12 ......................................................................................................................................... :مناقشه. ب

18 .................................................................................................................................. : یریگ جهینت. ج

61 ....................................................................................................................................... :شنهادهایپ: د

61 ............................................................................................................................................ مآخذ و منابع

63 ..................................................................................................................................................... میضما

1

قیات تحقیکل. اول

:طرح مسأله . 3.3از شهــ 3131ـابل در سال کـــــان محصالن پوهنتــــون یمطالعه در مکمبود یمعضل فرهنگ

قرار است؟ چه

ان مسأله :ی. ب1.3

که ،را آغاز کرده است ینیدوران نو یاطالعات جامعه یریجهان با ورود به عصر رسانه ها و شکل گ امروز

در چهره یر و تحوالتییشاهد تغ به پست مدرن 3تهیاز مدرنانتقال از مرحله یناش یبا عبور از بحران ها

دد از مج فیده و ضرورت تعرین را به چالش طلبیشیپ یم که الگو ها و باورهایجهان هست یو اجتماع یفرهنگ

ک، دوران انفجار اطالعات، عصر یانفورمت جامعه چون یو عبارات یرا خواستار شده است. اسام آنها

... خر ومتا یه داری، عصر سرماییساختارگراشامدرن، عصر پسا ی، عصر پیپسا صنعت جامعه ارتباطات،

ذاشته ما گ یفرهنگ ن تحوالت دوران ساز پا به مجموعه یم این و تفهییتب یکه برا ،هستند ییواژه ها ئی دسته

ک شوک یسان ه ب یتیمل و ارتباطات فرا یاطالع رسان ینترنت و گسترش فضاهایده ایپد یریاند. شکل گ

ملل ساکن در یبه فرهنگ ها یده گرفت و هجوم همه جانبه ییرا ناد یاسیس یایجغراف یهمه مرز ها یفرهنگ

ه ک یین حوزه هاید مهمتریخت. شایمدرن بر انگ یشناس جامعه را در یدیجد سواالتنمود و یانسان یایجغراف

یعاتاطال یر در مفهوم محمل هاییوتغ ین تحوالت نابهنگام و ساختار شکن شده اند، اطالع رسانیدستخوش ا

ن آن، همواره یاز سنگ نبشته ها گرفته تا شکل امروز ین محمل اطالعاتیمهمتر. کتاب به عنوان بوده باشد

د اطالعات یدج یر تکنولوژید و تکثیبا تول ایاما گو داشته باشد یالوگ فرهنگیند ارتباطات و دینقش مهم در فرا

ه رانده است. یه و به حاشافتیرا تنگ عرصه ن یریار دین یو ساخت ابزارها همسو با ا

افت علل یو در آگاهیکسب جه یم و در نتیداشته باش کمبود فرهنگ مطالعه یی م تا در باره یدیالزم د ،بنا

یو پژوهش یط علمیک محی پوهنتونکه یینجام. از آییمحو عوامل بازدارنده تالش نما یو عوامل آن در راستا

این چرا در میم که نخست بدانیم گرفتیق است، تصمیانجام تحق سب علممهم ک یها وسیله از یکیاست و مطالعه

و است فیار ضعیبس ،اند فرهنگ مطالعه ل علم کمر بستهو حصو جستجو یکه برا ین کسانیط بین محیچن

ساخت. ین فرهنگ الزم را غنیا بالندگی توانیچطور م

یهودگیرا با ب عزیز خود د عمریم که نبایدانیم و میجهان هست در دانش یگه شاهد هجوم و تاز لحظهما،

ر گیم که دیکنیم یگه زند ی، ما در عصریبلاست؟ ز بهتر از کسب دانش و وسعت دادن آنید و چه چیگذران

م عمر تما یبلکه حت ،صنف اکتفا کرد و خود را کامل و تمام دانست یدرس یتوان به نکات محدود برنامه هاینم

ه ها از یکه در آن همه سرما ستیعصرعصر حاضر . نمی کند یدانش کنون دن به اطالعات ویرس یتهم کفا

سالها از هم ن حال ما هنوزیزان علم و اطالعاتش هست. با ایگردد و ارزش انسان در مید میتول یانسان ه یسرما

اندک تم و به معلومایخوانیم، کتاب نمیکنینم آگاهیکسب یچ تالش هم برایم و هیبدور مانده ا انکشافعلم و

م.یکنیده شده اکتفا میشن

3. انتونی گیدنز مدرنیته را به طور خالصه چنین تعریف میکند " شیوه زنده گی جدید و امروزی ".

2

ق :یت و ضرورت مسأله تحقیاهم .1.3

ه اما بدبختان ،رودیبه شمار م ما در کشور انکشافاز عوامل مهم یکی)کتاب( یفرهنگ متاع هایمطالعه و نشر

تر هب یف است. برایار ضعین بسآافته است و فرهنگ مطالعه در ین انکشاف یکشورها کشور ما هم از جمله

م داشتیافته خواهی انکشافچاپ و نشر در چند کشور آمار و ارقامبه ینگاه اجمال یک مطلب ساختنروشن

انکشاف و انکشافدر حال یم داد. کشور هایو ارقام در کشورمان صورت خواه آماررا با همان ییسه یو مقا

جهان را یمصرف یدرصد کتابها 18 اما کمتر از ،دهندیل میت جهان را تشکیدرصد جمع 98ک به ینزد افتهین

افته ی انکشاف یاست که کشورها یطیدر شران یا .مشغولند یز به کتابخوانین نسبت نیکنند و کمتر از اید میتول

کنند. اروپا در سال ید میجهان را تول یمصرف یدرصد کتابها 08 ،ت جهانیدرصد جمع 08حدود در تیبا جمع

درا در همان سال یسآ عنوان کتاب را منتشر کرده، اما قاره 980ت خود یون نفر جمعیلیهر م برابر در 3333

،تیون نفر جمعیلیم 11عنوان منتشر کرده است. فرانسه با 08قا یافر عنوان و قاره 08 ،ون نفریلیم هر برابر

ن ییپا اریکتاب بس زان فروش و مطالعه یرساند. اما در کشور ما میهزار جلد کتاب به فروش م 118هر روز

عه امت را در رونق و رکود بازار نشر و یو اجتماع یاقتصاد انکشافم ینسبت مستق یها به روشن آماراست.

ران، رهبران، استادان، کارمندان یالن، مدسان، مسؤیکه محصالن امروز رئ یینجاآاز . دهدینشان م یفرهنگ

اما بدبختانه بدون مطالعه و دانش ،ند داشتخواه کشور مان انکشافدر یاند، هرکدام سهم جامعه یو... فردا

یدو اقتصا یاجتماع انکشافاست نه یشخص یشوند و هدفشان فقط رشد اقتصادیکار م عرصه وارد یپژوه

.(31-31ص. 3130)مجاب, کشور.

فضایسال در 18 بیشتر از مردم که یاست. در کشور آگاهیکسب علم و وسیله مطالعه ،گرید یاز سو

ت؛ سین یعلم یز مهمتر از بازسازیچ ،علم و معرفت به دور بودند سایه ستند و از یجنگ و ترس و وحشت ز

یتاسف است که باوجود نقص ها یذهن است. جا سازنده ،و مطالعه مغز اما بنا ،ندشویها دوباره ساخته مبنا

م و یشویم دست به کار نمین باخبر هستآاز یکه تا حد یآموزشو یگ، فرهنی، اقتصادیاسیدر ابعاد س یاریبس

م.یسازیبا نمینت مطالعه زیکشور با ز یعلم یذهن خود را جهت بازساز

،که گفته شد یت است و همانطوریز اهمینجاست که موضوع کمبود فرهنگ مطالعه به طور کل حایا

از ید نیدارند، مطالعه با جامعه هستند و نقش خاص در علم یکه در جستجو جامعه از یمحصالن به عنوان قشر

مبرم آنها باشد.

ق : ی. اهداف تحق1.3

باشند:یق مین تحقیا یل اهداف اصلیموارد ذ

ان محصالن در پوهنتون کابل.یم در زان کمبود فرهنگ مطالعهیافت میدر

ان محصالن در پوهنتون کابل.یم در عوامل کمبود فرهنگ مطالعه یبررس

ج فرهنگ مطالعه.یگسترش و ترو یافتن راهکارها برای

ق : یتحق کلیدی یاپرسش ه . 1.3

ن محصالن پوهنتون کابـــل از چه قرار است ؟یوضع مطالعه در ب . 3

ست ؟یچ در بین محصالن پوهنتون کابل فرهنگ مطالعه کمبود ن عواملیعمده تر . 0

کدام ها اند ؟ در میان محصالن پوهنتون کابل گسترش فرهنگ مطالعه ین راهکارها برایبهتر . 1

3

ق :یتحق یفرع ی. پرسش ها1.3

؟مهم استمطالعه یق محصالن به سوین تا چه اندازه در تشویلسؤد و مینقش اسات

فرهنگ گسترش یبرا ځی های پوهنتون کابلو کتابخانه های پوهن پوهنتون کابل یمرکز کتابخانه ا یآ

؟انده خرج داده ب را مطالعه کدام ابتکار

کنند؟ یاز مین اسنسبت به مطالعه احس واقعا ا محصالن یآ

؟ کافی استتعداد کتاب خانه ها در پوهنتون کابل آیا

؟ داردمحصالن یامروز یاز هایمطابقت با ن در پوهنتون کابل ا کتاب ها و منابع موجودیآ

دارد ؟ تاثیر ن محصالنیبر فرهنگ مطالعه در ب یکیالکترون اسناد هایبه یا دسترسیآ

4

قینه تحقیشیپ .دوم باشد. ین مآده ید آموزشماهر و یانسان یرویهر ملت و کشور وابسته به ن انکشافشرفت و یبدون شک پ

ه امروزن اصل کیا یبنا. بر ممی باشدسه نیقابل مقا یچ ثروتیبا ه تقریبا است که ییه یسرما یانسان یروین

یورین انکشاف یبنابلکه بر م ،ن کشورآموجود یماد یثروت ها یبناا نه بر مهر کشور ر آیندهشرفت یپ

داد ک کشور قلمیبه عنوان قدرت ه گیها هم یورآکنند. اختراعات، اکتشافات، و نو یم ینیش بین پآ یانسان

به طور ها پوهنتونو یبه طور کل یالت عالیتحص میانن یالت است. در ایجه تحصینت یگردد، تا حد یم

ند وشیاند ی، خوب مباشند القکه خ یت افرادیدر تربها پوهنتونبه عهده دارند. یادیخاص نقش حساس و بن

ت یابلقها پوهنتون عین حالعهده دارد. در بر ینادینقش ب اشته باشندرا د یش رویل پیت حل مسایقابل اینکه

کتاب ن مهارت ها ، مطالعه یاز ا یکید. دار نیز در افراد را یاساس یشه ها و مهارت هایجاد عادات، اندیا

ام ، استحکییاست و خواندن کتاب سبب دانا آگاهیازمند کسب شناخت و یهر فرد ن ،گرید یباشد. از سویم

یجه مطالعه و کتابخوانی(. در نت3191 ،یزیر یشود) اشرفیو ... فرد م ید، اعتماد به نفس، لذت، سرگرمیعقا

ت کتاب به ی(. اهم3191، یانجاند) گلچوب یم جامعه ی، و اقتصادیجتماع، ای، فرهنگیافراد به رشد فکر

اد کرده یم به کتاب سوگند ین کرآاست که خداوند )ج( در قر یتا حد پدیده ها شناخت یعنوان منبع ارزشمند برا

هار ظا یقهیب ،را متذکر شده اند. به عنوان مثال یت کتابخوانیز اهمیسندگان و دانشمندان نینو ،نیاست. همچن

یهنگام ” د: یگویم یدرو دانشمند فرانسویس دیرزد. دنیک بار خواندن نیست که به یچ کتاب نیکه ه ،دارد یم

اندن ن است که کتاب خوآانگر ین گفته بی. ا“مانند، از فکر کردن باز مانده اند یکه مردم از کتاب خواندن باز م

(. بر اساس منشور کتاب 3103زاده، یشه است) قربانعلید اندین تولآو تبع فراهم ساخته شدنیاند یبرا رانه یزم

3300ده و در سال یکتاب" رس ین المللیت از سال بیته حمایب" کمیدر بروکسل به تصو 3303که در سال

یاالزم بر مداد شده و کتاب به عنوان رسانه از حقوق مسلم هر فرد قل یکیمنتشر شده است، مطالعه به عنوان

، یدر سطوح مختلف اعم از محل یج کتابخوانیترو یشبرد برنامه هایپ ،نیبر ابناده است. یگرد یم معرفیتعل

ییاست هایس از جمله ،مختلف یروهایاز ن یبانیبا پشت یا مقطعیاقدامات مداوم یاریبه یا ملیو یمنطقه ا

(.3100 ،ندهیپو /د اتخاذ کنند ) گارثونیجهان با یکه کشور ها ،است

یاکز علمق خود به مریانجام تحق یف است و ما برایار ضعیدر کشور ما بس یقاتیتحق پشتوانه بدبختانه

افغانستان، یابیق و ارزیواحد تحق پوهنتون کابل، یمرکز کتابخانه ن، آدارالقر کتابخانه کابل، عامه کتابخانه چون

ین جایه ام کیافتینه نین زمیدر ا یقیا تحقام ،میمراجعه کرد یادیز یها کتابخانه افغانستان و یمرکز معلومات

ش ن عنوان به نگاریسندگان مان تحت ایکه توسط نو یجز چند کتاب محدود و س هست که تا بحال،ا یسف و تا

ینترنتیا معتبر یت هایفرهنگ مطالعه صورت نگرفته است. بازهم با جستجو در سا در باره یقیده اند، تحقیرس

ل یه در ذم کین موضوعات است، شدیچن این رامونیران پیکه در ا یقاتیافتن تحقیبه متعدد موفق یو کتاب ها

.میپردازیقات مین تحقآاز ییج عده یبه صورت خالصه به نتا

نفر از 188ان یدر م 3190که در سال یرانیا محصالنران یا یمرکز افکار سنج یبر اساس نظر سنج

ک ساعت در شبانه روز مطالعه یکمتر از محصالندر صد 31.1تهران انجام شده است، پوهنتون محصالن

ینپوهنتو وظایف خانه گیاد ین امر را کمبود وقت، درصد حجم زیعلل ا یرانیا محصالناز یاریکنند. بسیم

م یداشته باش یسه ایمقا یم نگاهیاگر بخواه به باور امانی (.3191، یزیر یکتاب دانسته اند) اشرف قیمت بودنو

یهامحصلدرصد شاگردان و 18ن است که آران نشان دهنده یموجود در کشور ا یها آمارکه ”ت د گفیبا

(. 3198، ی) امان “کنندیمطالعه م یرانیا

نزد در هت مطالعیفیک ،دهدیدر دست است که نشان م یشواهد نیز یفیبلکه در بعد ک نی یتنها در بعد کم

( انجام داده اند 3193پور مطلق ) یعیو شف یکه شعبان یقیتحقدر ،مثال ین است. براییپا یرانیا یها محصل

یلیثر در ضعف تحصؤمطالعه از عوامل م یوه هایاز ش محصالن آگاهیعدم زان یم ده اند کهیجه رسین نتیبه ا

است. یآموزشنظام

5

دهیرس جهین نتیقرار داده و به ا یرا مورد بررس یرانیا محصالن زان مطالعه ی( م3100) یاحمد و دهبات

در حد کم دانسته یکتب درس نه یرا در زم پوهنتون کتابخانه درصد( امکانات 13گان )ه پاسخ دهند غالبا اند که

ن ایز در حد کم بیرا ن یر درسیکتب غ ب استادان جهت مطالعه یزان ترغیدرصد( م 11) ن غالبا یاند و همچن

ر به نظ یر درسیو غ یدر امر مطالعه کتب درس حصالنمنظرات و نگرش یکل ینموده اند. با توجه به بررس

به امر محصالنت یاز عناصر مهم جهت هدا محصالنق یتشو ،بیز ترغیوردن امکانات ونآفراهم که دیآ یم

د یتاک یزان کتابخوانیش میاستادان در افزاتشویق و رهنمائی چون یافته بر نقش عواملین یباشد. ا یمطالعه م

(.3101، ی؛ اخوان بهاباد3101زادگان، ی؛ منش3108مکاران، و ه یدارد) ساالر

ن ی؛ به ایریاد گیند یدر فرا یگاه منابع اطالعاتیجا درباره محصالناز ی( با نظر سنج3100) یانید

در رتبه بیرا به ترت کتابخانه و ه ها، جزوتدریس صنفها ی، محتویکتاب درس محصالنافت که یجه دست ینت

ند یانقش کتاب در فر ،نیبر ابنا ذکر کرده اند. یریادگیپر ثمر در یرم به عنوان منابع اطالعاتاول تا چها یها

شود. یبه صراحت مشاهده م آموزش

تحصیلی تشرفیکه پ ه،دیجه رسین نتیها به ا پوهنتوندر یکتاب و کتابخوان ی( با بررس3103) یویه گیتا

ب جهت مطالعه یق و ترغیکمتر مورد تشو محصالنو ارتباط می گیرد یدرس وظایف خانگیبه محصالن

شوند. یواقع م یر درسیغ یکتاب ها

د بر یکا ت ،گریدهد، به عبارت دینشان م یمیمحدود تعل یرا بر فرصت ها یمید نظام تعلیافته تاکین یا

یریاد گیم و یتعل یاز منابع چند گانه برا یریمشوق بهره گ یمیتعل یوجود دارد و روش ها یدرس یکتاب ها

ستند.ین

کتابخانه که از یمعتقد است کسان 3393، (Revill) لیرو قول نقل از با 3308 (Chapman) چپمن

ینند و کتابهاارگذ یصنف ها حضور دارند، درس ها را م هستند که فقط در یمحصالنکنند، یها استفاده نم

ش یپ طیل کند که ناچار در شرایتبد یمستقل یدنها را به افراآتواند ینم روشن یکنند... ایخاص را مطالعه م

یاه کتابخانه یبرا ن، امروزیخاص بپردازند. افزون بر ا یها یریم گینشده به حل مشکالت و تصم ینیب

کتابخانه گر، نقش منفعلیشود. به عبارت د یدر نظر گرفته م یریادگی -میان تعلیگاه خاص در جریجا یپوهنتون

یبرا یمرکز کتابخانه ن آکه در یبه نقش فعال ،پردازد یمواد م یو نگهدار یزماندهه، سایبه ته که عمدتا

یالقت تجیدر حق یپوهنتون کتابخانه کند که ی( ادعا م3308) (Shores) شود. شورز یمتحول م ،است یریادگی

(.3100رخ، ی) پر مستقل است یریادگی

بر عملکرد خواندن و یریادگیمطالعه و یها روش آموزشدهند که یمانجام شده نشان یپژوهش ها

؛ 3103، یمی؛ ملک پور ند3100،ی؛ متول3101گذارد ) بابا نژاد قصاب، یم تاثیرگان ه رندیاد گیدرک مطلب

ا نان رآ یلیشرفت تحصیتواند پیم محصالنموزان و آدانش قت بهبود روش مطالعه ی(. در حق3331منورس،

بهبود بخشد.

درس ه یم ) مانند ارایمستق یآموزش ی، در قالب برنامه هایریانند با طرح تدابتو یم یآموزشمراکز

م یر مستقیغ یا در قالب برنامه هایدهد( و یم ارتقا یریادگیمطالعه و نه یافراد را در زم یکه مهارت ها ییها

مطالعه در یرت هاگر، مهایرا بهبود ببخشند. همانند هر مهارت د محصالنموزان و آدانش یرفتار کتابخوان

(. 3193ان، یوسفیو یاوری، یعیشود ) ربیس میتدر یک واحد درسیا به عنوان یمعتبر دن یها پوهنتون

یمشهود یبرنامه ها محصالنمطالعه به یمهارت ها آموزش یکشور مان، برا یها پوهنتوناما در

دارند. یرشتیاز به مطالعه بین ،نندکیل میشتر تحصیهر چه ب محصالنرسد یده نشده است. به نظر میتدارک د

داند. یش مطالعه میل را موجب افزایش سطح تحصی( افزا3101زادگان ) یمنش

6

قیوش تحقسوم. ر

روش یعنی یبیق از روش ترکین تحقیو ژرفانگر است. در ا ینیی، تبیق کاربردیک تحقیق در دست داشته یتحق

سوال بود از 03که شامل ک پرسشنامه یاطالعات از یورآجمع یاستفاده شده است. برا یفیو ک یکمتحلیل

از حترمتن استادان مشش ق یج تحقیت بهتر نتایفیک ساختن و بخاطرتن محصل پرسشها صورت گرفته 088

مصاحبه صورت گرفته است. یعیطبعلوم و یعلوم اجتماع یهایپوهنځ

، «نجم»رفیع الدین ،«ییعطا» نیر حسی) ام قیم تحقیتوسط ت یسواالت مصاحبه و پرسشنامه به طور گروپ

ق پرسشنامه ها و انجام مصاحبه ی( ساخته شده و تطب«کریمی نوا» نی، نسر«ترکی» نرگس ،«رؤفی» فیروز

ع پرسشنامه ها، راجع به یو توزها مصاحبه یش از اجرایپ م صورت گرفته است.یت ین اعضایها توسط هم

ه شده است.یان ارایگان و پاسخ گوه مصاحبه شوند یالزم براق معلومات یق و اهداف تحقیموضوع تحق

قیتحق یاشتراک کننده ها .3

) انجینری، روانشناسی و علوم تربیتی و ژورنالیزم(پوهنځی های صنوف چهارم النو محص پوهنځی هاد یاسات

که ییانجآ. از دبودنق یتحقجمله اشتراک کننده های این ت ) دختر و پسر( ینظر داشت جنس پوهنتون کابل با

تصادفی یریکه با نمونه گ شد کوشیدهاست کابل پوهنتون ان محصالنیرامون کمبود فرهنگ مطالعه میق پیتحق

سترش در گ بس ارزنده د، هم نقشیاسات د.نانتخاب شو در این تحقیق اشتراک یمحصالن برا صنفی از هر گروه

ز یق حایقتح جه ینظرشان در نت بنا ،شنا هستندآمحصالن ه یشتر با روحیاند که ب ین فرهنگ دارند و هم افرادیا

ت است.یاهم

قیمحل تحق .1

است. در ساحه علی آباد در شهرسوم ه یکابل واقع در منطقه کارته چهار، ناح پوهنتونق حاضر، در یتحق

03183استاد و 933د با یجد یپوهنځ 1م و یقد یپوهنځ 31 یس و دارایسآت 3133کابل در سال پوهنتون

(0، ص 3130احصائیوی، ) سالنامه است. 3130در سال محصل

قیروش تحق .1

ت، عوامل یوضع یبررس یرا اهداف اصلیافته است. زیانجام یفیوک یکم یعنیبه روش مختلط یق کنونیتحق

لیازمند تحلیده که نیمعلومات از پرسشنامه و مصاحبه استفاده گرد یجمع اور یبرا مساله است. یو راهکارها

است. یفیو ک یکم

ارقام و اطالعات یورآجمع .1

ن یده است. افراد اشتراک کننده در ایارقام و اطالعات از پرسشنامه و مصاحبه استفاده گرد یورآجمع یبرا

انس، ماستر سیکه در مقاطع مختلف ل ،باشندیکابل م پوهنتون یهایپوهنځق شامل استادان و محصالن مختلف یتحق

ه بود.قه وقت در نظر گرفته شدیدق 18هر مصاحبه یو براو داکتر صورت گرفته

یطرز العمل نمونه بردار .1

و هــ ش 3130در سال استاد 933 یعنیت بزرگ یک جمعیکابل که پوهنتونق در ین تحقیل که این دلیبد

در نمونه شده قبول ستمین سیو ما از هم طبقاتی داشتمنظم یریضرورت به نمونه گ بودمحصل 03183

) انجینری، یها یپوهنځ چهارممحصالن صنوف تن از 200استادان و تن 3م. در مجموع یاستفاده کرد یریگ

ق اشتراک داشتند. ین تحقیکابل، در ا پوهنتون روانشناسی و علوم تربیتی و ژورنالیزم(

7

قیتحق یت هایمحدود .1

را برای یادگیری سپری میکردیم، مسلما عملی ه از آنجایی که گروه تازه یی برای انجام تحقیق بودیم و دور

به مشکالت زیادی برخوردیم. مشکالتی از قبیل کمبود منابع داخلی پیرامون مطالعه، عدم همکاری بعضی

حل پرسشنامه ها و انجام مصاحبات، وقت بسیار محدود با ه ی ها در زمینحمسوولین و محصالن پوهن

رخصتی های پی در پی پوهنتون کابل.

ا تهنتون )درس خواندن( در این وقت داشتن مسوولیتی جدا از تحقیق به عنوان محصالن پوهمچنین

اما باز هم خوشحالیم که با نیروی اراده و عالقه به کار تحقیق خود ادامه ، کار را دشوارتر ساخت اندازه

دادیم تا به نتیجه برسیم.

8

مبانی نظری تحقیق. چهارم

معضل و معضل فرهنگی : . 3.1

دام فرهنگی باشد. هرک یا. معضل میتواند اجتماعی، اقتصادی، سیاسی است معضل به معنای مشکل یا دشواری

مطالعه مشخص خود را داراست. در اینجا فقط ه ثیر پذیر اند. اما هریک حیطأاز این معضالت از یکدیگر ت

ن که در ای جزای فرهنگمعضل فرهنگی مد نظر ماست. معضل فرهنگییعنی مشکل و یا نقصی در یکی از ا

. همانطور که گفته شد فرهنگ شامل اجزای ) مناسب می شود ه آموزنده یا مشوق مطالع ه راستا مانع مطالع

دانش، باور ها، ارزش ها، قوانین، عادت ها، هنر ها و...( یک جامعه است و ما در اینجا به بررسییک معضل

فرهنگی) کمبود فرهنگ مطالعه ( میپردازیم.

در زبان فارسی : شناسی فرهنگ واژه .1.1

به معنای ادب، تربیت، دانش، « هنگ»و « فر»را مرکب از دو واژه « فرهنگ» فرهنگ فارسی معین واژه

( فرهنگ معین ).علم، معرفت ، آداب و رسوم تعریف کرده است

به معنای پیش و فرا؛ « رهف»است که از دو جزء آمده« فره هنگ»واژه فرهنگ در پهلوی ساسانی به صورت

دن کشیدن و فراکشیبه معنای پیش« فرهنگ»است. در نتیجه به معنای کشیدن و راندن، ساخته شده« هنگ»و

( فرهنگ پهلوی ساسانی )دانند.یزبانان فرهنگ را سبب پیشرفت م یبه همین سبب است که فارساست.

مفهوم فرهنگ : . 1.1

ا فرصت داد تا با بهره گیری از شرایط مساعد محیط طبیعی و با دگرگونیهای تکامل زیستی به اجداد انسانه

تکاملی در جهت سازگار ساختن خود با محیط به صورت موجود انسانی درآیند. این دگرگونی و تحول در

فرهنگ وسیله یی است که ما را جهان زیستی در طول هزاران سال و هزاران نسل به واقعیت گراییده است.

حیط سازگار می سازد تا زنده بمانیم.با م

فشار محیط طبیعی، اجداد انسانها را وادار ساخت که برای ادامه زنده گی، خود را آماده تر سازند. بنا بر این

بکارگیری اندام های خود برای رفع نیازهای روشاصل اساسی، مستعد ترین آنها از نظر جثه، استعداد و

به زنده گی تکاملی خود ادامه بدهد.زیستی توانست زنده بماند و

ماندن و حرکت کردن زنده مبارزه بین طبیعت و اجداد انسانها ادامه یافت. از رهگذر این مبارزه و تالش برای

مغز انسان می و کیفیاین تالش دگرگونی ک نتیجه. گرفته شددستها برای بکارگیری هدف ها به کار از بود که

حتوا بزرگتر یا بیشترشد.بود. مغز از نظر حجم و م

گی محض به عوامل زیستی را کاهش ه واقعیت های زنده گی اولیه به انسانها آموخت که چگونه میتوان وابست

که بیشتر به آنچه که از عوامل زیستی و ،انسانها را مسلح ساخت و به آنها آگاهی داد ،اولیه ه داد. این تجرب

این افزایش در جهت بهره گیری از میکانیسم مغز برای ساختن ابزار ها ارثی دریافت میدارند به آن بیفزایند.

و برای سازمان دادن خود و افراد دیگر صورت گرفته است. با افزایش تجربیات، انسانهای اولیه توانستند برای

تی سحل مشکالت زیستی خود اجتماعات را تشکیل دهند و از تجربیات همدیگر برای پاسخگویی به نیاز های زی

و بعد ها به نیاز های جمعی خود بهره بیشتری گیرند.

ی را به ارمغان آورد. این یزنده گی، پدیده تازه ه تجربیات حاصل از مبارزه و تالش برای زنده ماندن وادام

پدیده امروز فرهنگ نامیده میشود. فرهنگ به مفهوم عام خود به معنای تمام آموخته ها و اندوخته های انسان

... انسان فرهنگش را با دست و دماغ خود ساخته و پیراسته است.ول تاریخ حیات اجتماعی است.در ط

زایش فرهنگ که دستاورد کار و کوشش انسان در طول قرون متمادی است، به انسان قدرت بخشید تا برای

از ن سبب جدایی ویزنده گی کردن و تسلط به نیروهای طبیعت از آن بهره گیرد. این قدرت و توانایی در انسا

9

بخشید و آن پیدایش جوامع بشری و تمدن ها و یسایر موجودات زنده شد. فرهنگ به زنده گی انسان بعد دیگر

خالقیت در جهت فایق آمدن به مشکالت زیستی و اجتماعی است. فرهنگ انسانها را قادر ساخت تا از دنیای

توانایی بخشید تا روز به روز بر نیرو های طبیعت چیره زیستی پا به عرصه زنده گی اجتماعی گذارند آنها را

فرهنگ وسیله ای است که انسان را از حیوان متمایز ساخته است. اگر از انسان فرهنگش گرفته شود به شوند.

مخلوق پایینتر تنزیل مقام میکند. انسان با فرهنگش اشرف مخلوقات شده است.

بخشی از فرهنگ جامعه است که اصطالحا آن را فرهنگ فرهنگ اساس هرتمدن است. در حقیقت تمدن

مادیجامعه میگویند.در حالت کلی فرهنگ شامل تمامی آموخته های مادی و معنوی انسان از آن جمله ادوات،

ابزار ها، تکنیکها، آداب و رسوم، سنتها، اعتقادات، قوانین، مقررات، سازمان ها، علوم و فلسفه میشود. به این

نگ کل زندگی انسانها را فرا میگیرد و به همین اساس است که زندگی انسانها با زنده گی حیوانات ترتیب فره

متفاوت میشود.

ابتدایی تا پیشرفته دارای فرهنگ هستند. با اینکه جوامع فرهنگ امر جهانی است، یعنی تمام جوامع بشری از

ص خود را دارد که با فرهنگ جوامع دیگر اکتسابی میباشد. هر جامعه فرهنگ خا ،فرهنگ امر جهانی است

متفاوت است. فرهنگ هرجامعه خصوصیات، صفات و ویژه گی های خاص خود را دارد که ثابت به نظر

میرسد، اما فرهنگ مانند هر پدیده دیگر در حال تغییر و تحول دایمی است.

اردادو "فرهنگ " از سوی اینکه منظور از فرهنگ چیست محل مناقشه است. نخستین و مشهورترین تعریف

است یی پیچیده کلمی نویسد: فرهنگ آن 4ابتدایی. تیلور ارایه شده است. در نخستین پاراگراف کتاب فرهنگ

که دانش، اعتقادات، هنر، اخالقیات، قانون، آداب و هرگونه توانایی و عاداتی را در بر میگیرد که انسان به

(11، ص 3193ر، . )وبعنوان عضوی از اجتماع دارا است

دانشنامه جدید بریتانیا فرهنگ را این گونه تعریف می کند: رفتاری که مختص به انسان اندیشه ورز است ، بر

رسوم، ،اضافه اشیای عادی به عنوان بخش جدایی ناپذیر این رفتار، فرهنگ به ویژه از ایده ها، اعتقادات

ناسک دینی و مانند آن تشکیل یافته است.قوانین نهاد ها، ابزار، فنون، آثار هنری،آداب، م

(Www.Mahanaportal.com)

ه آموخت نمومه هایزنده گی گروهی از مردم که از روشدر تعریف فرهنگ در دانشنامه کمبریج آمده است:

تشکیل میشود. این مفهوم شامل اعتقادات،ارزشها، ،رفتار و اندیشه که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است

.به مثابه ابزار آن و اشکال هنری میشود و تکنالوژی سازمان سیاسی، فعالیت اقتصادی و فنون رموز ن،زبا

(Cambrige Dictionary)

شان ، در برخی از جنبه ها با همدیگر همانگونه که مشاهده میشود این تعریف ها به رغم مشترکات فراوان

ا می فهمانند که فرهنگ چیست، اما چندان روشن نیست که تفاوت دارند. اگر چه این تعریف ها کم و بیش به م

آیا اجزای فرهنگ محصول فرهنگ هستند یا فرهنگ مولود آنهاست. شاید به این دلیل است که وجه مشترک

این تعریف ها ما را در تشخیص امر فرهنگی از غیر فرهنگی چندان یاری نمی دهد. برای نمونه، تعریف ه هم

همه کنش و واکنش های اجتماعی انسان را به عنوان فرهنگ تلقی رید. این تعریف تقریبا آخر را در نظر بگی

ک کرد میتوان در یدشوار ، بهمیکند و به این اساس شامل فعالیت های سیاسی و اقتصادی نیز میشود. در نتیجه

ر این تعریف ها نشانگ که امور سیاسی و اقتصادی را چگونه میتوان از امور فرهنگی تمیز داد. افزون بر این،

که است باور فرهنگ و جامعه هستند. در حالی که تعریف سوم بر این ه رابط ه تفسیر های گوناگون در بار

4Primitive Culture

10

ک جامعه هستند. تعریف دوم این دو مفهوم را به طور تحلیلی اعضایی صاحبان فرهنگ یکسان ضرورتا

(010ص. 3133)سیف, تفکیک پذیر میداند

مجموعه از رفتارهای اکتسابی و نی جامعه شناسی فرهنګ عبارت از : از نظر بروس کوین نویسنده کتاب مبا

.ویژه گی های اعتقادی اعضای یک جامعه است

است : 5که در اینجا ما در نظر میگیریم از ادوارد تایلور یاما تعریف

ها، باورها، هنرها، قوانین، اخالقیات، عادات و ای از دانشیچیدهفرهنگ را چنین تعریف میکند:" مجموعه پ

کند.یهرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعه خویش فرامیگیرد تعریف م

اجزای فرهنگ .1.1

درباره جهان طبیعت در قالب دانش ساماندهی ساختاری است برای تولید و« دانش»یا « علم»دانش :. 3.1.1

و عناصر نشدا به بحث و بررسی پیرامون شناسیدانش پذیر. به عبارت دیگر،های آزمایشیبینتوضیحات و پیش

میپردازد. اطالعات و داده سازنده آن، یعنی

ما ادراک بخشند. باورهایمعنا م گیه زند که به افکارند ی ازی مجموعه اعتقادات یا باورها: باورها . 1.1.1

ید که کنیدارند و زمانی که فکر م مغز شود که باورها نقش فرماندهی دریسازند. چنین اندیشه میرا م هستی از

باشد که از اعتقادات شما حمایت دهد تا به دنبال چیزی ی، باور شما به مغز فرمان میا خیر امری درست است

ه که باید از آن پیروی کرد و آنها را به منص هانگرش ی است از نظرات، باورها وی مجموعه ایدئولوژیکند.

. این تعریف از نظر اجتماعی نسبی است.اجرأ قرار داد

است که موضوع آن شناخت مصادیق ارزش ها و بیانگر راه های علوم انسانی ی ازی شاخهاخالق : .1.1.1

کسب فضائل و ترک رذائل اخالقی است.

ی از آثار یا فرآیندهای ساخت انسان است که در جهت اثرگذاری بر عواطف، ی مجموعههنرها : .1.1.1

.شوندیمفهوم خلق ماحساسات و هوش انسانی و یا به منظور انتقال یک معنا یا

أاجر منصه سسات بهی از مو ی ست که از سوی مجموعهیی ای از دستورالعمل های مجموعه. قانون : 1.1.1

یک هایستون قانون به عنوان .گذاشته میشود و به عنوان میانجی در پیوندهای اجتماعی بین مردم عمل میکند

یز نسبت به قانون وجود دارد. به عبارت دیگر هر چیزی که مفهوم عامتری ن .پویا و مردم ساالر است جامعه

ر دارد باشد که بر انسان تاثی تواند قوانین فیزیکی یرفتار انسان باشد، قانون نام دارد. این قانون م ه تنظیم کنند

خاص و در جایگاه خاص روشیا قوانین اخالقی و یا قانونی باشد که دولت یا قدرت فراتر یک کشور آن را به

.)مارک تبیت، فلسفه حقوق(وضع نموده است.

قانون در کشور ما به منظور تنظیم از جانب مؤسسات مربوط ساخته میشود، جهت طی مراحل به وزارت

دلیه گسیل گردیده، بعد از غور و مالحظه کارشناسان، جهت طی مراحل به شورای وزیران و سپس به ع

پارلمان فرستاده شده و بعد از تصویب پارلمان، شاه یا رئیس جمهور آن را منظور فرموده و حکم تنفیذ آن را

صادر می فرمایند.

در اصطالح هرگاه کرداری )رفتاری( در اثر است و و رفتار عادت در لغت به معنای خو. عادات :1.1.1

تکرار چنان مورد قبول و خوشایند طبع قرار گیرد، به طوریکه انجام مکرر آن خوشایند و ترک آن دشوار

های اجتماعی که در اثر تکرار منظم و پایدار به وجود یمند به قاعده گویند عادت به وجود آمده است.یباشد، م

د.نگیریدر صورت رعایت نکردن عادات اجتماعی؛ مورد مجازات قرار نم افرادشود.یمگفته عادت باشند آمده

(9381-9191ادوارد تایلور )5

11

.ندارد رفتارها برای پیروی از این پاسخ قانع کننده ،و عقاید تاثیری ندارد و شخص آموزش در عادات اجتماعی؛

(11، ص 3193)وبر،

دهیم، بعد از یانجام م را کند که وقتی ما فعالیتییخود اینگونه بیان م “قدرت عادت ”در کتاب چارلز داهیگ

تواند به صورت خودکاری تری انجام شود یکند که آیا این فعالیت میکند و بررسی میاتمام آن مغز آن را مرور م

کار را در یک که در تکرارهای بعدی آن انرژی و درگیری کمتر از مغز بگیرد، و در صورت امکان، آن

خشی ب .تبدیل به یک فعالت خود کار می کند )به مرور ( فعالیتی که ما آنرا )عادت ( می نامیم سه بخش ه چرخ

اند. بهاند که برخوردار از آدابی تکرارشوندهیها تفکر و باورسازند. آنیم ماز فرهنگ را هم سنت ها و مراس

و جامعه یک اند. همین فرهنگ است که مرزهای ها اعمال تکراری پیرامون فرهنگو سنت هاآیین سخن دیگر،

دهد و میسازد.یآنان را شکل م هویت کند ویباورهای مردمان آن را مشخص م

کارکردهای فرهنگ:. 1.1

فرهنگ چه در سطح جامعه و چه در سطح سازمان، کارکردهایی به شرح ذیل دارد که موجب بقای آن می

شود:

مین نیازهای اعضای خود است. فرهنگ باید نیازهای اصلی أرهنگ، تیکی از مهم ترین کارکردهای ف .3

وردن این نیازها آافراد را بر آورده سازد تا بتواند به بقای خود ادامه دهد. هر قدر موفقیت فرهنگ در بر

د آنکه موقعیت یک فرهنگ باید با ارزشهای خو باشیم بیشتر باشد، پایدارتر است. البته باید در نظر داشته

فرهنگ اندازه گیری شود نه ارزشها و معیارهای فرهنگ دیگر.

ایجاد هویت می کند. فرهنگ به اعضای خود هویت خاص میدهد. هویت مشترک موجب می فرهنگ .0

که اعضا احساس یگانگی و وحدت کنند. مرز بین خودی و غیر خودی را تشخیص دهند. ،شود

ن را از دیگر جوامع آیا سازمان . فرهنگ یک جامعه یا سازمان است مرز جامعه ه فرهنگ تعیین کنند .1

و سازمانها متمایز می کند.

و سمبلهای مشترک، ارتباطات رموزموجب ایجاد و تسهیل ارتباطات می شود. وجود زبان، فرهنگ .1

را تسریع و تسهیل می کند. برای فائق آمدن بر مشکالت متنوع، ایجاد ارتباط بین انسانها، ضروری است.

کارکرد از طریق احساسات و اداراکات مشترک اعضا از واقعیتهای بر آورده می شود. این

یا سازمان می شود. میراث فرهنگی هر جامعه از طریق فرایند ه جامع موجب حفظ بقایفرهنگ .1

أاجتماعی کردن افراد از نسلی به نسل دیگر منتقل می شود. انتقال نسل به نسل فرهنگ به آن تداوم و بق

فرهنگ أفرهنگ مشترک، انسجام اجتماعیجامعهیا سازمان را موجب می شود. از این رو بق أبخشد. بق می

جامعه نقش خاصی دارد. أ در بق

است که تاثیر یفرهنگ نقش اساسی در شکل دهی رفتار افراد دارد. فرهنگ عامل کنترل اجتماعی .3

مقررات رسمی و موجب ایجاد ثبات رفتاری در نشیزیاد بر نگرشها و رفتار افراد دارد. فرهنگ قوی جان

اعضا می شود.

تعهد را در افراد تقویت می کند. وجود تعهد، برای نیل به اهداف جمعی و مشترک، از فرهنگ، نوعی .0

الزم است. فرهنگ از طریق ایجاد و یا تقویت تعهد گروهی، کسب اهداف چالشی و تالش بر انگیز را

تسهیل می کند.

از کاردکردهای فرهنگ، ایجاد هماهنگی، انسجام و همبستگی بین نهادها و سازمانها و یکی دیگر .9

اجزای دیگر جامعه است. فرهنگ مشترک موجب یکپارچگیجامعه و سازمان می شود. فرهنگ به مثابه

د ناست که اجزای سیستم اجتماعی را به هم پیوند می دهد. انسجام اجزا و فرای پیچس از پدیده های نوعی

های داخلی برای بقا و سازگاری در جامعه سازمان ضروری است.

فرهنگ، ابهام، نگرانی و اضطراب را کاهش می دهد. مفروضات فرهنگی، فیلترهایی هستند که محیط .3

فرهنگ به دنیای اطراف خود می نگریم. بدون عدسیه اطراف را برای ما پاالیش می کنند. ما در واقع با

12

ام و عدم اطمینان وجود دارد. فرهنگ، عدم اطمینان را که در موقعیتهای پویا و جدید وجود فرهنگ، ابه

رخ می دهد و موجب اضطراب افراد می شود، کاهش می دهد.

یکی دیگر از کارکردهای فرهنگ، معنا بخشی است. فرهنگ به کار افراد معنا و مفهوم می بخشد. این معنا

. در یک فرهنگ ممکن است کار خوب کاری تلقی شود که میباشداوت در هر فرهنگ متف و بخشی نسبی بوده

از لحاظ مادی در آمد بیشتر داشته باشد و در فرهنگ دیگر کاری که خدمت بیشتر و منافع بیشتر برایجامعه در

.(390-398ص. 3138)قلی پور, پی داشته باشد

گ سازمانی:فرهن .1.1

،سازمان است یک مفروضات، باورها و ارزشهای مشترک اعضای یی از فرهنگ سازمانی مجموعه

سازمان را از سازمانهای دیگر متمایز می سازد. در این و ساخته رفتار سازمانی را مشخص نمونه هایکه

نقش فرهنگ برای ن است.آک و استنباط مشترک و کلی اعضای سازمان از اراد ،واقع فرهنگ سازمانی

نها را از دیگران متمایز میآفرد است. همچنان که شخصیت افراد یا سازمان در حکم شخصیت برای جامعه

ن جامعه را از دیگر جوامع یا سازمانها متمایز می سازد و همچنان آنیز سازد، فرهنگ یک سازمان یا جامعه

ند، هر سازمانی نیز فرهنگ خاص خود را دارد. که جوامع، دارای فرهنگ منحصر به فرد و خاص خود هست

ن دارد.آگی زیاد به فرهنگ سازمانی ه موقعیت یا شکست سازمانها، وابست

جامعه و سازمانی دارد. در هر اقتضایی بودن نظریه ها و فنون مدیریت، ریشه در تفاوتهای فرهنگی

ها عالوه بر سخت افزارها باید به نرم نامرئی ترین عنصر سازمان، فرهنگ سازمانی است. سازمان ،سازمان

ن، نامحسوس، آولی وجود ،افزارهای ذهنی افراد )فرهنگ( نیز توجه کنند. فرهنگ در همه جا حاضر است

ن یعنی سازمان غیر آ ه ناملموس و نامرئی است. سازمان را می توان به کوه یخی تشبیه کرد که بخش عمد

ت فرهنگی بسیار حساس و مشکل است و می تواند نتایج فوق العاده مدیری ،رسمی مشهود نیست. به همین دلیل

مطلوب داشته باشد. امروز توافق وجود دارد که فرهنگ سازمانی نقش اساسی در ایجاد تعهد و وفاداری

سازمانی داشته، می تواند موجب بهره وری باال یا پایین شود.

ثیر زیاد أت ئز اهمیت است. فرهنگ جامعهدر شناخت فرهنگ سازمان بسیار حا شناخت فرهنگ جامعه

متفاوت است و برای شناخت حال فرهنگ سازمان از فرهنگ جامعهبر افراد داخل سازمان دارد، ولی در عین

دیگر اینکه فرهنگ یک سازمان ه به تنهایی کافی نیست. نکت ک فرهنگ سازمان، درک فرهنگ جامعهو در

د رااف ر منتقل می شود؛ از این رو رفتارکه از نسلی به نسل دیگ ،ن دارد و میراثی استآ ه ریشه در گذشت

نها در ارتباط است. آسازمان، با فرهنگ گذشته و حال

در سطح جامعه . به عقیده کارل مارکس ن هستندآمنبع اصلی فرهنگ سازی در سازمان بنیان گذاران

اصول فلسفه و ارزشهای خود جهت می دهد.ن در راستای حفظ اکم فرهنگ را تعیین می کند و به آنیز طبقه ح

باقانطبنیان گذاران، فرهنگ سازمان است. افرادی که بعدها به سازمانها می پیوندند خود را با فرهنگ حاکم

قبول ریش ون را رعایت می نمایند و متناسب با فرهنگ سازمانی رفتار می کنند. فرایند پذیآمی دهند، اصول

یا اجتماعی شدن نامیده می شود. طی این فرایند سازمان ارزشها و هنجارهای ذیریپ فرهنگ سازمانی، جامعه

اول که ه خود را به اعضای جدید می آموزد. فرایند جامعه پذیری در سازمان دارای سه مرحله است: در مرحل

دوم که ه حلاطالعات کلی در مورد سازمان دارد. در مر لسلهپیش از ورود به سازمان است فرد یک س ه مرحل

مرحله تحول یا تغیر اخیر که ه فرد با واقعیتهای سازمان مواجه می شود و در مرحل ،رویارویی است ه مرحل

می دهد یا سازمان را ترک می کند. چنانچه فرایند انطباقیا خود را با فرهنگ سازمانی فرد ،شکل است

از خودبیگانگی، عدم رضایت، ه نگیرند، پدیداجتماعی کردن مطلوب نباشد و افراد جدید فرهنگ را خوب یاد

دم کارایی، جابه جایی زیاد، عدم تعهد و ترک سازمان رخ می دهد. در طرف مخالف، اگر اجتماعی کردن ع

سازگاری بیش از حد افراد را از مواجه شدن با شرایط جدید ناتوان می کند. در بعضی ،به حالت افراطی باشد

13

و أکه عنصرهایی از فرهنگ یک سازمان برای بق ،هبران سازمان احساس می کنندمواقع بنیان گذاران و ر از

ن عناصر با عناصر آواقع رهبری در تخریب و جایگزینی اند. در این م نا کاران در محیط متغیر، غیر آرشد

برای ن آفرهنگی مطلوب تر و سازگارتر نقش حساس دارد. گفته شد که یکی از ویژگیهای فرهنگ تغییر مداوم

این تغییر بیرونی است. در این حالت تغییر فرهنگ حالت أاوقات منش عضیکارکردهایش است. بدرست ایفای

یا سازمان است. تغییر در درون خود جامعه تحمیلی دارد و از طرف محیط اعمال می شود. گاهی نیز ریشه

رهنگ موجود تضعیف، تحقیر اول فرهنگ زدایی می شود؛ یعنی ف عمدی فرهنگ، در مرحله تغییر رد

سوم فرهنگ جدید تثبیت می ه جدید فرهنگی آموخته می شود و در مرحل ه نمونن آو تخریب می شود، پس از

شود. ذکر این نکته نیز ضروری است که بسیاری از عناصر یک فرهنگ ممکن است از فرهنگهای دیگر

ه اشاعه فرهنگی است کاز . فرهنگ پذیری نوعی فرهنگی می گویند ه ن اشاعآی که به یگرفته شوند، پدیده

ت ضعیف را تح دارای تکنالوژی قوی، فرهنگ دارای تکنالوژی ن فرهنگآتقابل فرهنگهاست و طی ه نتیج

تاثیر خود قرار می دهد.

ن بقیه آکه تغییر یک بخش از ، به هم پیوسته استپیچیده ک کل یفرهنگ یک پدیده پیچیده، گسترده و

فرهنگ یک نظام است که تحت تاثیر قرار میدهد و از اینرو تغییر فرهنگ بسیار زمان بر است. بخشها را

اجزای آن به هم پیوند دارند.

استعداد منحصر به فرد رهبری، توانایی وی در ایجاد و مدیریت فرهنگ است. توان فرهنگ سازی

ذاران و رهبران سازمان عامل اصلی ایجاد، رهبری از مدیریت است. بنیان گ ه یکی از جنبه های متمایز کنند

لقا ا حفظ یا تغییر فرهنگ سازمانی هستند. حتا در سازمانهای دموکراتیک نیز تغییرات فرهنگی از باال به پایین

معنای مشترک در بسیاری از قسمتهای ه ه باید در نظر داشت که فرهنگ سازی و نیل بتهدایت می شود. الب و

نیست و همه کارکنان در این فرایند در گیرند.آن یران سازمان در انحصار مد

عالوه بر نقش بنیان گذاران و رهبران، اعضای جدید نیز در این تغییر تاثیر دارند. مفروضات و

ورند بر مفروضات سازمان اثر خواهد گذاشت. این عامل آباورهایی که اعضای جدید با خود به سازمان می

شود. ممکن است این امر موجب پویایی و سازگاری بهتر سازمان شود. در فرایند تلقینباید برای سازمان تهدید

اجتماعی کردن، ممکن است سازمان نیز از اعضای جدید تاثیر پذیرد.

و از این دیدگاه رفتار افراد سازمان ددهدید گاه فرهنگ سازمانی، اهمیت خاصی به پدیده فرهنگ می

که به بل ،مقررات رسمی، اختیارات و هنجارهای رفتار منطقی، کنترل نمی شود ایو نظام ه به وسیله سیستمها

وسیله مفروضات، اعتقادات، ارزشها و هنجارهای فرهنگی کنترل می شود. برای پیش بینی رفتار یک سازمان،

.(399-393ص. 3138)قلی پور, مفروضات اساسی آن یعنی فرهنگ سازمانی ضرورت است. ه نموندرک

مطالعه : .4.1

شاخص نیا .است بوده مختلف اعصار در ملل مورد توجه حال همه در یفرهنگ عنصر کی عنوان به تابک

وی رامونیپ یایدن و اطراف طیمح به نسبت را او نشیمخاطب، ب به دانش انتقال ضمن خود نفوذ با یفرهنگ

آشنا گرانید شهیاند و افکار با را نانسا هر که یی چهیدهد، در یم خود خواننده به تازه حرو و داده رییتغ

.کند یم همراه خود با حال همه در را او و داده را گسترش خود دید شعاع تا دهد یم رتیبص یآدم به کرده،

و است افتهی نیتزئ« بخوان » یآسمان یندا با ینهضت اسالم و شده فراوان دیتأک مطالعه امر به زین اسالم در

کتاب یبرا همواره اسالم مکتب روانیپ و است کرده ادیسوگند سدینو یم آنچه و قلم به میکر قرآن در خداوند

(33نکریم، سوره ) قرآ ل هستندیقا ژهیو احترام یکتابخوان و کتابخانه و

14

ل یبد یب نقش ها پوهنتونرفتار نیا طبق به ابد،ی یم تحقق جامعه در که است یفرهنگ رفتار کی یکتابخوان

دیدر تول که هستند یمراجع ها پوهنتون. ندینما فاءیا رفتار نیارتقاء ا درخصوص توانند یم را مانند ( ی)ب

را د خودیبا که است یعلم یفضا نیا در نمحصال و عهده دارند به مهم سهم رکشو هر اطالعات و دانش

لهر محص دانش ارتقاء و تیموفق اسباب از یکی یکه کتابخوان ییآنجا از ،ندینما آماده جامعه به ورود یبرا

دانش .نمود یمعرف ها پوهنتون به و شناخت ( رای)کتابخوان یرفتار فرهنگ نیا بیترغ یها راه دیبا ،باشد یم

مان رهنمون تیقابل نیبهتر به را ما که آنچه از ،یفرد یواقع رشد ارتقا یبرا که خواهد یم ما از یامروز

P 45.(1985 Deci & Ryan , ) .میباش آگاه سازد، یم

به کتاب مطالعه برای محصالن تیهدا را در لیبد یب نقش ها پوهنتون استادان یعبارت به ای یمنابع انسان

نینونمونه های از ادهاستف شاگردان، فهم دانش و سطح در هدفمند و شده حساب یها سؤال دارند؛ طرح عهده

جمله آن از ...و گروه داخل در شاگردان یبخش یمعن و یگروه تیهدا تعامل، ،یانتقاد تفکر آموزشس، یتدر

در رغبت جادیا و یریادگی روح پروراندن که در ، دباشن داشته توجه تیواقع نیا به دیبا پوهنتون استادان .اند

.گذارند تاثیر اریشاگردان بس

اب :کت . 4.1

ی، از نظر زمانآن مطالب ی، و بازیاباست شده ، ثبتانتقال قابل مطالب در آن كه است یگروه ه ، رسانكتاب

.است یافته و تدریجا تكامل بوده متفاوت تاریخ در طول كتاب و نگارش تهیه ندارد. نوعمحدودیت یو مكان

عصر دیجیتل :کتاب وکتاب الکترونی اسناد .3.1

کتاب محصول تجربه های بشری و خالقیت های ذهنی و آموخته های دراز مدت کارشناسان باورمند اند که

انسان است. سهم کتاب در انتقال دانش، گاهی به مراتب بیشتر و فراتر از دیگر ابزار آموزشی است. در شرایط

یف و لأارتباطات مجازی در جهان، ت ه و شبکجدید ارتباطی تکنالوژی انکشاف گسترده و حیرت آور کنونی

د خو خاص انتشار قدیمی کتاب و کتاب خوانی همانند روزنامه و روزنامه خوانی هم چنان جایگاه اهمیت و نقش

را دارا است.

معلومات یک کتاب در قالب ه کتاب الکترونیکی را به طور ساده میتوان این گونه تعریف کرد: ذخیر

نرا بر روی صفحه کمپیوتر مشاهده کرد.آه بتوان دیجیتل به صورتی ک

اکنون در قالب دیجیتل در دسترس ،هزاران کتاب که تا کنون در کتابخانه های خصوصی موجود بوده اند

.عرضه شده اندگی قرار میگیرند. برای خواندن این کتاب ها وسیله های همراه زیادی به بازار ه هم

از خواندن کتاب کمتر ،کتابهای الکترونیکی استفاده میکننداسناد و که از کارشناسان معتقد هستند کسانی

نها معتقد هستند تاثیری که از خواندن کتاب های چاپی در ذهن خوانندگان آلذت میبرند و زودتر هم خسته میشوند.

سان معتقد اکارشنایجاد میشود چندین برابر با کسانی است که از کتاب های الکترونیکی استفاده میکنند. این

های شخصی بینش و بصیرت را در عمق وجود خواننده به وجود می آوردند. هستند کتاب و کتابخانه

: كتاب تاریخچه .1..3

و تحول مراحل كه استسرگذاشته پشت یكنون شكلبه رسیدن یرا برا یسیر طوالن كتاببه باور دانشمندان،

، روسپاپی های، تومارچوبین های ، لوحگلین های ، لوحیفلز های ،لوحها نبشته : سنگاز بوده عبارت آن تكامل

.یكاغذ یها و كتاب یپوست های كتاب ،چرمین هایتومار

یهجر دوم . در قرناست یمیالد دوم ها در قرنیچین یكاغذ ساز مدیون یكنون صورت به كتاب رواج

عد ب حدود چهارصد سال در كاغذ پرداختند و ساختن آموختند و به هایرا از چین عتصن ها اینیایران افغان ها و

كرد و اولین را اختراع چاپ دستگاه میالدی 31 در قرن آموختند. گوتنبرگ را از مسلمانان ها آنینیزاروپای

( www.Tebyan.com) بود. شد انجیل چاپ كه یكتاب

15

تعریف مطالعه : .33.1

نی شرطی و اکتسابی است یع مطالعه فرآیند .طالعه یک فرآیند شرطی و اکتسابی جهت افزایش معلومات استم

مرحله به مرحله پیش می رود و دارای بخش های مختلف مانند، مهارت های قبل از مطالعه، ایجاد آمادگی،

ر طول سال تحصیلی به یک شرایط دارد. از همه مهمتر باید خود را د لسلهپیش مطالعه و... است و یک س

( 30، ص 3193روش خاص مطالعه عادت دهیم) اعظیمی،

فرد منجر سطح معلومات و آگاهی های أفعالیتی که به ارتق ،مطالعه را فعالیت مهم انسان نام برده اند

ل برای پرورش استعداد های خارق العاده انسانی که او را در مسیر رشد و تکام مطالعه راهی است .میشود

.(30رهنمایی میکند ) همان ، ص

ب ، یادداشت گرفتن، مطالپیاممطالعه یعنی خواندن و باز خواندن یک که بعضی صاحب نظران معتقد اند

ک یمطالعه و خواندن کتاب یا که میگویند یدیگر یگروه را بررسی کردن و در اهمیت الزم قرار دادن است.

منتج به یادگیری و انتقال آگاهی میشود.که ،کاری پویا و فعال استاثر یا رساله

د مطالعه :یفوا .31.1

ی كنند كه از مغز وادار م راخواننده ها ، كتاب هابرخالف تلویزیون مطالعه، یک فرایند فعال ذهنی است. .3

.خود بیشتر کار می گیریدهوش از د. در هنگام مطالعه شما بیشتر فكر می كنید وخود استفاده كن

مهارت را می سازد.کسب های مطالعه، پایه .0

را مطالعه نمود. چرا؟ هاكه می توان آن شده نوشته هازمین، كتاب ۀروی كر های موضوع شمار زیادی از برای

بسیار چون كتاب خواندن به روشن شدن موضوعات كمك می كند. كتاب ها اطالعاتی را فراهم می كنند كه

.ندمی باشعمیق تر صنفی اوقات از بحث های درس

.ذخیره لغات و اصطالحات شما را غنی میسازد مطالعه، .1

ابتدایی چگونه معنی یك كلمه را با خواندن لغات دیگر موجود در یك جمله تعلیمات به خاطر دارید كه در دوران

م( )از نظر مفهو مشکلكه كتاب های شما یاد می گرفتید؟ همین فایده را كتاب خواندن دارد. مخصوصا وقتی

العه می كنید، خودتان را با لغت های جدیدی مواجه می ببنید كه در حالت عادی با آنها سر و كار را مط

.ندارید

آشنا جهان صورت اجمالی با سایر فرهنگ ها و مناطقه که بمیسر می کند مطالعه به شما این امکان را .1

شوید.

آن مناطق خیلی ۀاد می كنم كه دربارشما برای گذراندن تعطیالت كجاست؟ به شما پیشنه ۀمنطقه مورد عالق

اطق من ند افق دید شما را با ارایه آنچه اینمی توا ی بهتركتاب ها با مطالعه مطالعه كنید. اطالعات بیشتر

.دهبرای دیدن دارند، گسترش د

را افزایش می دهد. فکری مطالعه، تمرکز .1

ه می برد. این باعث می شود كه شما در كتاب از قوای ذهنی بهر ۀكه قبال اشاره كردم، مطالع یهمانطور

تمركز كنید. برخالف مجالت، مقاالت اینترنتی یا ایمیل فکر خویش را روی آنچه مطالعه می كنید درازمدت

را بیان می كنند. از ها كتاب ها همه ماجرا ،ها كه ممكن است حاوی بسته های اطالعاتی كوچكی باشند

ده خود را ورزیفکری كنید، مانند ورزش كردن، تمركز فکری تمركز آنجایی كه شما برای مطالعه مجبورید

.تر می كنید

مطالعه باعث ایجاد اعتماد به نفس می شود. .3

ایش بیشتر می شود و به افز، شما در رابطه با مطالبی كه می خوانید ۀ كتاب های بیشتر، آگاهی و تجرب ۀبا مطالع

كه شما خوب مطالعه می كنید، دیگران برای دریافت پاسخ اعتماد به نفس تان کمک می کند. از آنجایی

االت شان مجذوب شما می شوند. این باعث می شود كه شما احساس بهتر نسبت به شخصیت خود داشته ؤس

.باشید

16

مطالعه، حافظه را تقویت می کند. .0

خواهید داد. جدول كلمات كه اگر شما از حافظه تان استفاده نكنید، آن را از دست دادهنشان دانشمندان تحقیقات

را كاهش دهد. مطالعه راهی )بیماری فراموشی( آلزایمرمتقاطع نمونه ای از بازی هایی است كه می تواند

شما را تقویت كند. مطالعه مستلزم به خاطر است غیر از روش های بازی با كلمات كه می تواند حافظه

.استان، مضمون و شخصیت هاستدر كتب ادبی، موضوع دو ، رویدادهایاتئجزسپردن

مطالعه، انضباط فردی را افزایش می دهد. .9

ا ود بگنجانیم؛ امروزانه خ ۀهمه ما به اهمیت مطالعه واقفیم و می دانیم كه باید مطالعه را در برناممحققان گویند

م، ه طراحی كنیاین كار را می كند؟ نكته همینجاست. اگر ما برای مطالعه زمانبندی و برنام چه كسی به واقع

.همین باعث افزایش انضباط ما می شود

این امکان را می دهد که همه جا مطلب بیاموزیم. مطالعه به ما .3

كتاب ها قابل حمل هستند. از آنجایی كه شما می توانید كتاب ها را با خود به هر كجا كه می خواهید ببرید، می

.توانید هر جا كه باشید، مطلب بیاموزید

القیت را افزایش می دهد.مطالعه، خ .38

كتب بیشتر و قرار دادن خود در معرض اطالعات كامل تر، می توانید سطح خالقیت خود را افزایش ۀبا مطالع

م با ه ألهدهید. مغز شما می تواند مطالب كتاب های مختلف را برای دستیابی به راه حل جدید برای یك مس

.تركیب كند

دهد که در رابطه با موضوعی صحبت کنید.مطالعه این امکان را به شما می .33

پیش آمده است كه در بین دوستان یا فامیل حرفی برای گفتن برای شما حالتی آیا تا به حال محققان می پرسند

باشید، همیشه خوانده را آور است. در صورتی كه اگر شما كتاب های زیاد رنجنداشته باشید؟ این خیلی

ا ید صحبت كنید و یه اخواند وقتی آن را مضامین ادبی كه ۀمی توانید درباردارید. شما حرفها برای گفتن

اطالعات علمی كه از كتاب های علمی آموخته اید را بیان كنید. به این صورت مطالب زیادی برای بیان

.كردن دارید

مطالعه کتاب، سرگرمی ارزانی است. .30

، در می كنند مصرفیاد را برای خرید فیلم های جدید ز بسیار هزینه افرادی هستند کهبه باور نویسنده گان

ماه آدم را سرگرم کند. توجه داشته باشید 0نیز می توان كتابی را خرید كه تا بسیار کم ۀصورتیکه با هزین

كه كتاب هایی را بخرید كه به موضوع آن عالقه داشته باشید.

مطلب بیاموزید. یکمطالعه این امکان را به شما می دهد که به اختیار خود .31

تحصیالت رسمی در سیستم آموزشی كشورها، نیازمند صرف زمان در محدوده های تعریف شده است. مثال

ۀبعد از ظهر، در پوهنتون حاضر شوید و درس بیاموزید. ولی مطالع 0صبح تا 9باید هر روز ساعت

.بیاموزید، ر زمانی كه دوست داریدخود را در ه ۀكتاب این امكان را به شما می دهد كه مطالب مورد عالق

مطالعه، مشارکت ذهنی جدید ایجاد می کند. .31

آگاهی شما گسترش پیدا می كند ۀمطالعه كنید، عمق و پهن را شما كتاب های بیشتر قدرهر دانشمندان می گویند

پاسخ فتنشما برای مشاركت با دیگران بیشتر می شود. در حین مطالعه یك كتاب برای دریاهای و قابلیت

مشكالت دیگر را نیز دریابید.از بسیاری دادن به یك مشكل، شما ممكن است كه پاسخ به

مطالعه، قوای استدالل شما را افزایش می دهد. .31

یاد زکه كتاب برای حرفه ها حاوی دالیلی در جهت یا برخالف عملكردشان است. یعنی وقتی محققان می گویند

با استفاده از دالیلی كه دارید، انجام یا عدم انجام كاری را بررسی كنید و به مطالعه كنید، قادر خواهید بود

.بهترین نتیجه برسید

17

مطالعه کردن، مهارت های شما را می سازد. .33

برایان تریسی می گوید: یكی از راه هایی كه بتوانید در زمینه مورد نظر خود خبر شوید این دانشمندی به نام

كه اگر این كار را برای ، آن موضوع بخوانید؛ او همچنین می افزاید ۀدرباررا ب كتا 388است كه حداقل

سال ادامه دهید، به یك حرفه ای بین المللی تبدیل خواهید شد. با كمك اینترنت و سایت ها و وبالگ های 1

.سال كاهش دهید 1تا 0ثق، شما قادر خواهید بود كه این زمان را به ؤمعتبر و م

را از مضرات دنیای دیجیتالی دور می کند. مطالعه، شما .30

اگر از چراغ های چشمك زن، صدای بوق و زنگ های دانشمندان مشورت می دهند و راهنمای می نمایند که

برای خواندن پیدا كنید، خود را غرق را بخوانید. وقتی یك كتاب خوبرا دیجیتالی خسته شده اید یك كتاب

نخواهید بود. هرچه بیشتر بخوانید بیشتر غرق خود درگیر مسائل پیرامون در مطالعه خواهید یافت و دیگر

.نداریم ،در خواندن می شوید و دیگر توجهی به وسایل دیجیتالی كه به ما التماس می كنند تا به آنها توجه كنیم

مان کاهش پیدا کند. مطالعه باعث می شود که اشتباهات .39

كه یك هدف را به كلی فراموش ندنكه هرگز به شما این پیشنهاد را نمی كنبا وجود ایمحققان به این باور اند که

كه باید احتیاط الزم را به ندكنید آن هم به خاطر ترس از انجام عمل اشتباه، اما این نكته را یادآور می شو

.یدوخرج دهید. با كمك كتاب شما می توانید خرد عمیق و وسیع بدست آورید و اشتباهات كمتری مرتكب ش

در حین مطالعه، شما با مطالب غافلگیر کننده و مفیدی روبرو می شوید. .33

ا روقتی شما كتاب ها را به عنوان منابع اطالعات مطالعه می كنید، ممكن است چیزهایی نویسندگان گویند که

ای زمان بیاموزید كه اصال بدنبال آنها نبوده اید. شما ممكن است مسائل اقتصادی را با خواندن كتاب ه

.بیاموزید. به طور كلی این غیر ممكن نیست كه مسائل خارج از موضوع كتاب را در یك كتاب بیابیم

مطالعه کسالت را کاهش می دهد. .08

هر وقت كه احساس كسالت كردید، فقط كافی است كه یك كتاب با موضوع مورد عالقه خود را به باور محققان

.سالت شما بر طرف می شودبردارید و بخوانید. خواهید دید كه ك

گی شما را عوض کند.ه مطالعه می تواند زند .03

فردی با خواندن یك كتاب عوض شده باشد؟ این حقیقتی زنده گی چند بار شنیده اید كهکارشناسان می پرسند ؟

غییر و گاهی موجب ت را پیش کش می کندانسان تغییرات مختلفی پیش روی انكار ناپذیر است كه كتاب ها

.گی انسان می شونده زند در

مطالعه کتاب می تواند کسادی را بر طرف کند. .00

. عنی داردم كسادی مفاهیم گوناگونی دارد. برای یك ملوان كساد بودن یعنی یک ماه نرفتن به دریامحققان گویند

س ا. به شما توصیه می كنم كه هرگاه احساست برای نوشتن ن ایدهبرای یك نویسنده كسادی یعنی نداشت

.بخوانید را كسادی كردید یك كتاب

را کاهش می دهد. تنش ) استرس ( مطالعه .01

گان حریص تنها با خواندن كتاب آرام می شوند. تصور كنید ه بسیاری از خوانندبه باور اطبا و روان شناسان

سی حال بررکه در شنوید كه از محیط پر کار به خانه می آیید و تلویزیون را روشن می كنید و اخباری می

كار به محیط استرس جنایت پا می گذارید. غیر از )پر تنش( یک جنایت است؛ در واقع از محیط استرس

اخبار جنایت، تلویزیون مملو است از تصاویر متحرك سریع و سر و صداهای موسیقی های درآمیخته و ...

هید تلویزیون و كامپیوتر را خاموش انسان می افزایند. اگر شما واقعا آرامش می خوا (استرستنش )كه بر

(39-33ص. 3130)مجاب, تان بگیرید و بخوانید. كنید و یك كتاب دست

18

یادگیری : و مطالعه اصول. 31.1

ویپیر اصولی و ارچوبهچ از پدیده های روانشناسی سایر مانند نیز یادگیری و مطالعهن سابه باور روانشنا

.میشود اشاره آنها مهمترین به زیر در میكند كه

هدف تعیین یادگیری، و در مطالعه مهم مسائل از یکیآنست که بر دانشمندان را عقیده :هدف نی. تعی3.31.1

.شود مختل می نگهداری و حفظ یادآوری، سرعت یادگیری، نباشد، مشخص هدف مطالعه، چنانچه در و است

صورت تالش حتما باید اهداف خود به رسیدن برای و باشد دسترسی قابل عاقالنه و باید دمیشو انتخاب که هدفی

.گیرد

از دید گاه .است انگیزه و عالقه دارد، مهم بسیار نقشآنچه یادگیری و مطالعه در :عالقه و . انگیزه1.31.1

در آنرا و تحریک را وی ررفتا و برمیخیزد درون شخص از که است رغبتی و میل انگیزه،روانشناسان،

دنبال عالقه با که افراد زمانیبیرونی نیز داشته باشد. انگیزه می تواند منشأ .میکند هدایت مشخص جهت

.میشود برابر مطلب چندین گرفتن یاد برای آنها کوشش و توجه میروند، مطلبی و موضوع

توجه. گیرد صورت ادراک و با توجه همراه باید یادگیریروان شناسان می گویند، :ادراک و . توجه1.31.1

توسط آن که را گویند فعالی فرآیند ادراک و موضوع یادگیری یا مطلب فهم برای حواس متمرکزکردن یعنی

.میکند پیدا ومعنا یابد می ارتباط گذشته با تجربه کنونی

یا مطلبیک یادگرفتن برای به باور روان شناسان :تکرار و تمرین قبلی، معلومات و زمینه .1.31.1

و آموخته ها ،تواناییها یعنی .باشد فعلی وجودداشته یادگیری برای قبلی معلومات است مقدار الزم موضوعی،

یاد را که مطالبی است الزم طرفی از .میدهد را تشکیل او بعدی یادگیری اساس و پایه فرد هر تجارب قبلی

.کنیم عینی تمرین و ذهنی به صورت و کرده تکرار فاشکال مختل و متعدد های موقعیت در میگیریم،

میآید، هیجان به تجربه یک اثر در شخصی کهکه دروان شناسان گوین :هیجانی حالت و اضطراب .1.31.1

به دلیل راجع است ممکن حتی و میدهد دست از خود را روانی و روحی تعادل و شود می دچار اضطراب

در داده و دست از را خود اصلی ۀانگیز آن کردن دنبال برای شود و ابهام و گیجی دچار خود اصلی ناراحتی

الزم و ،انگیزش از مناسبی داشتن سطح ،از قبل تعین شده به هدف رسیدن برای .شود اختالل دچار یادگیری

یادگیری و عملكرد شده كاهش موجب دو هر الزم، حد از و كمتر حد از بیش است، لیکن انگیختگی ضروری

.میسازد مواجه اختالل با ار

.است یادگیری در مؤثر دیگر عواملجمله از تنبیه و پاداشبه باور روانشناسان :تنبیه و پاداش .1.31.1

و میگیرد صورت بهتر یادگیری و شد تقویت خواهد گیرد، قرار تشویق مورد یادگیری حین اگردر گیرنده یاد

.میشود رددلس او شود، تنبیه یادگیری حین اگر در

صورت بهتر یادگیری برای اینکهبه عقیده روان شناسان :پارچه یادگیری یک یا سراسری روش .4.31.1

بار برای که مطالبی. بگیریم یاد بایدرا کل آن بگیریم، یاد را مطلبی یا موضوع از اینکه قسمتی جای به گیرد،

دفعات در و )جزییات به توجه بدون(شود خوانده اجمالی سریع و اول دفعۀ در است بهتر شود، می اول خوانده

.شود توجه آن جزییات به بعدی

جزیی را و اصلی مطلب میتوانند و میکنند تمرکزم فکرشان را متن اساسی مطالب روی بر موفق نمحصال

.کنند متمایز هم از

مشکالت و مسایل که دیفراروانشناسان باورمند اند که ا :و روانی عاطفی مسایل و مشکالت وجود .4.31.1

دیگر بپردازند مسایل به الزم دقت مشکالت خود نمی توانند با به فراوان توجه علت به دارند، روانی عاطفی و

میشود. ناقص آن یادگیری نتیجه در و

19

قرار شخص افکار سایر مرکز و محور تفکر در آن در که است حالتی فکریتمرکزتمرکز فکری : .3.31.1

انجام به مجبور را خود فرد، که این اول .کنند فکری تمرکز نمیتوانند عمده دلیل دو به افراد ألعموم .میگیرد

دور موضوع خود از به خود صورت به فرد تمرکز حالت، در این. ندارد آن به چندانی اشتیاق که میبیند کاری

فکری تشویش باعث های روانیفشار كه این دوم. شود می فکر در باعث چندگانگی تمایل عدم این و شودمی

یا بنا براین. بپردازد موضوع دو لحظه به یک در نیست قادر ذهن حالهر به .شود فکری میتمرکز عدم و

حل ه را بهترین. نمایید حل را خود های و نگرانی مشکالت اینکه یا نکنید فکر دیگری چیز و به کنید مطالعه

یاداشت روی کاغذ را اضافی افکار فهرست که است این رانی هانگ سوی بهفکری انحراف از جلوگیری برای

( 339 -331هـــ ش .ص 3100)پارسا. .دنکن نها فکر آ به مطالعه از و بعد کنند

شرایط مطالعه : .31.1

مطالعه کنیم ؟ باید چگونه و در کجا

کتاب خواندن گی ه و چگونهپیش روی هر فرد مشتاق مطالعه، روش صحیح مطالع سؤاالت یکی از نخستین

ن ها تاثیر به سزا داشته باشد. بسیاری آاست که جواب درست به آن میتواند در ایجاد انگیزه و میزان یادگیری

بسیار زود از مطالعه خسته میشوند و کتاب از افراد به دلیل عدم به کار گرفتن روش صحیح مطالعه، معموأل

ن را کنار میگذارند. رعایت نکردن شیوه درست مطالعه و آه نیمه نرسانده، را رها میکنند و مطالعه کتاب را ب

کتاب های قطور ) کتاب ۀخواننده را پس از مدتی از مطالع هم چنین یادداشت نکردن مطالب مهم کتاب، معموأل

باز میدارد. ۀدر نتیجه آن ها را از ادامه مطالعی، دلسرد و خسته میسازد. های مفید اما با ورق های زیاد( وعلم

که در ذیل می آید نکاتی است که رعایت کردن آن ها به نظر صاحب نظران مطالعه، میتواند نقش یتوصیه های

(11ص. 3138)ریس, در مفید واقع شدن مطالعه داشته باشد ثرؤم

مکان مطالعه : .3.31.1

خویش و دکتر عین هللا خادمی در کتاب« مطالعه ۀنکته در بار 188» ود تحت نامخ دکتر فیل رئیس در کتاب

:چنین نوشته اند« مطالعه روشمند» تحت عنوان

چوکیاز خواننده ها سروصدا. بعضی بهدهند در سکوت مطالعه کنند و برخی یبرخی افراد ترجیح م .3

وسواس به خرج ندهید و در هر صألا .پسندند و بعض دراز کشیدن یا نشستن رسمی را راحت را می

هستید، مطالعه خود را آغاز کنید.تر حالتی که راحت

اگر مکان مطالعه شما کمی آشفته و به هم ریخته است، مرتب کردن آن را به نیم ساعت پیش از مطالعه .0

فکر اید، موکول کنید؛ زیرا در این صورت، در حین مرتب کردن اتاق، به مطالبی که مطالعه کرده

خواهید کرد و زمان مفید را از دست نخواهید داد.

راه آن کنید، همیکه مطالعه مرا انگیز استفاده کنید تا مطلبی های استثنایی و هیجانگاهی اوقات از مکان .1

زیر باران یمثال در یک شب بارانی با یک چتری و یک چراغ قو .خاطره در ذهن شما ماندگار شود

کنید و یا در یک مکان تاریخی و قدیمی، به تفکر و مطالعه در مورد مطلب روید و مطلب را مطالعه

مورد عالقه خود بپردازید.

کنید، هماهنگی و همرنگی یاگر امکان داشته باشد، موضوع مورد مطالعه شما با مکانی که انتخاب م .1

شامل ابزار و لوازم کند. این هماهنگی،یوری شما کمک بسیار مداشته باشد. این کار، به افزایش بهره

شود. یمورد نیاز نیز م

آل را برای مکان مطالعه، در ذهن خود قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت مهم و ایده .1

تر بتوانید آن را بیابید. فهرست کنید تا راحت

20

ف در مطالعه در مکان مطالعه شما، باید راهی برای خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد؛ زیرا توق .3

نهایت، در افزایش کارآیی مطالعه بسیار سودمند است؛ حداقل گاهی به سقف اتاق یو چشم دوختن به ب

خیره شوید.

یابیدیی میهیچ گاه مطالعه خود را به حضور در مکان خاص مشروط نکنید؛ زیرا در این صورت بهانه .0

د که در حقیقت، مکان مطالعه، جایی است که ها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشیتا در سایر مکان

شما هستید.

ایمحیط، شکل چوکی و سایر شرایط، در مکان مطالعه شما به گونه حرارتدقت کنید که میزان نور، .9

نباشند که شما را خواب آلوده کنند.

ص. 3138)ریس, ) تبدیلی هوا (خوب و اکسیژن زیاد در مکان مطالعه، شرطی حیاتی است ۀتهوی .3

03-01)

21

زمان برای مطالعه: .1.31.1

برخی در شب و برخی نیز هنگام صبح را به عنوان زمان مطالعه .زمان مطالعه برای افراد متفاوت است

د ت شروع کنیکتاب را صبح وق ۀصبح از هر زمان دیگر بهتر است. مطالع امانتخاب میکنند اما مطالعه هنگ

.می باشدماده یادگیری آرامش، بیش از هر زمان دیگر آزیرا ذهن انسان بعد از چند ساعت استراحت و

سنگی صرف کنید زیرا گر یا چای ن صبحانهآبل از ق ا وقتی که صبح را برای مطالعه انتخاب میکنید حتم

ذا نیز بالفاصله شروع به مطالعه کتاب در کاهش میزان یادگیری و فراگیری تاثیر زیاد دارد. پس از صرف غ

غاز کنید.آنکنید و چند دقیقه بعد از غذا مطالعه را

توان نمی أیعنی دقیق. واقعیت این است که هیچ زمانی به طور دقیق و انحصاری برای مطالعه وجود ندارد

هر وقت احساس ن پرهیز نمود، بلکهآز اباید مطالعه کرد و در چه زمانی مشخص کرد که در چه هنگامی

غاز کنید.آکردید که میتوانید مطالعه کنید درس خواندن را

مادگی الزم دارید. اگر نسبت آکه چه زمانی از نظر جسمی و روانی ،گی به خود شما دارده زمان مطالعه بست

ص. 3138)ریس, به زمان های خاص برای مطالعه شرطی شده اید آن اوقات بهترین زمان مطالعه است

00-03).

چگونگی تابش نور هنگام مطالعه : .1.31.1

نور سفید برای چراغ مطالعه مناسب نیست و بهترین نور برای استفاده در چراغ های مطالعه، نور زرد است.

ۀت اینکه حاوی مقدار اشعهای کم مصرف در فاصله نزدیک به عل چراغبه طور کلی استفاده از نور سفید و

سیب میرساند. داکتران متخصص گفته اند: به منظور محافظت از چشم ها آچشم ۀماورای بنفش است، به عدسی

حدود دو و نیم متر رعایت شود و ۀ درفاصلبه های کم مصرف باید چراغمضر نور سفید و ۀدر برابر اشع

علت افرادی که از چراغ مطالعه استفاده میکنند، باید دقت کنند به همین . ن ها قرار نگیردآدر زیر أفرد مستقیم

رنگ های سفید و زرد المپ های کم مصرف گفته ۀن درباراکه نور چراغ از نوع سفید نباشد. این متخصص

ماورای بنفش به کار رفته در نور ۀاند: رنگ زرد لمپ های کم مصرف برای چشم مناسب تر است و اشع

طالعه به هنگام م ه اند کهن امراض چشم اظهار داشتاچشم وارد میکند. متخصص یۀبه عدس سیب بیشتریآسفید،

و حدود دو و نیم متر را رعایت کرددر فاصله به های کم مصرف است باید چراغکه دارای یدر اطاق های

ور شده اندآنور یاد ۀنها نیز در سطح کتاب یا کاغذ مطالعه، نباید به طور مستقیم باشد. داکتران شفاخانآتابش

مطالعه کننده و از پشت سر بهترین حالت نور در هنگام مطالعه باید به این صورت باشد که از سمت چپ که

ب سیآاغذ، به چشم ها نور نباید از سطح کاغذ انعکاس داشته باشد. انعکاس نور از سطح ک ،همچنین. بتابد

گی چشم ها با اهمیت بوده و اگر هنگام مطالعه و یا در میرساند. کافی بودن نور اطاق برای جلوگیری از خست

ن قرار دارد از نور کافی برخوردار نباشد، همین نور کم به خستگی آشرایط عادی اطاق و یا فضایی که فرد در

ی منجر میشود. به منظور جلوگیری از خستگی و خشکی چشم ها، افراد به هنگام مطالعه دچشم ها و یا سردر

ر با کمپیوتر در فواصل کوتاه حرکات نرمشی را انجام دهند و برای مدت طوالنی در یک وضعیت و یا زمان کا

بهترین رنگ های مناسب ند کهقرار نگیرند. داکتران شفاخانه نور در مورد رنگ مناسب برای چشم میگوی

ار های خود را بی و سیاه است و به همین خاطر بهتر است افراد خودکآچشم برای خواندن و نوشتن رنگهای

ا سیاه برای چشم مناسب تر است، ام ۀسفید مکاتب به جای تخت ۀاز همین رنگ ها انتخاب کنند. استفاده از تخت

ن انعکاس پیدا نکند و تمام صفحه به وضوح قابل مشاهده آتخته سفید باید به صورتی نصب شود که نور در

حالت مناسب برای صحت چشم ها این است که صفحه باشد. برای تایپ کردن و یا نوشتن بر هر سطح، بهترین

(11ص. 3190)فروتن ،, .بی باشدآسفید باشد و قلمی که برای نوشتن به کار رفته میشود سیاه یا

22

مطالعه فردی : .1.31.1

تمرکز شود افراد باید کتاب را به تنهایی و روی مطالب کتاب م برای اینکه حواس فرد در هنگام مطالعه کامأل

به صورت فردی مطالعه کنند. مطالعه فردی در واقعیت دوری از صداهای مزاحم و گفتگو است و در واقعیت

موجب افزایش تمرکز فکری میشود.

فرد در فراگیری مطالبفکری مد کنند، پیشرفت و تمرکز آرفت و هرچه در محیط مطالعه افراد کمتر

و طرف در موضوعات مختلف جمعی باعث میشود که هر لحظه امکان گفتگو بین د ۀایش می یابد. مطالعافز

ید که این تعامل سبب عدم تمرکز در مطالعه و کاهش در پیشرفت مطالعه میشود.آبه وجود

جمعی برای کتاب های درسی مانند ریاضی مناسب است و میتواند در فراگیری تاثیر مثبت ۀمطالع

از درس را که تا حدودی میداند خود مطالعه کند و بخشی ین بخشآته باشد. البته در این مورد نیز اگر متعلم داش

مشکل دارد با دیگران حل و فصل کند، بر یادگیری تاثیر بیشتری دارد. که در آن را

د امر باعث میشوکه این ، مطالب مطالعه شده بحث کنید ۀمیتوانید بعد از مطالعه، با دوستان خود دربار

مطالب خوانده شده نوع مرور مطالب محسوب ۀمطالب بهتر در ذهن شما باقی بماند. گفتگو با دوستان دربار

میشود و مطالب در ذهن باقی خواهند ماند.

لودگی صوتی و سر و صدا تمرکز آد زیرا هر گونه داری کنی هنگام مطالعه از گوش کردن موسیقی خود

میزند. رادیو و تلویزیون در اطاق مطالعه نباید روشن باشد زیرا در این صورت اگرچه فکری افراد را برهم

فرد مطالب را میخواند و صفحات را ورق میزند اما هیچگونه یادگیری صورت نمیگیرد و مطالب پس از

(13-19ص. 3130)مجاب, مطالعه در ذهن خواننده باقی نمیماند

روش های مطالعه : .31.1

ۀلعکنید؟ یک روش مطاباید روش استفاده کدامهنگام مطالعه از در اید که آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده

ن است عمل آمده گویای آه تواند بسیاری از مشکالت تحصیلی را از بین ببرد. بررسیهای بیصحیح و اصولی م

است یی ند. یادگیری مسئلهه ااند، روش صحیح برای مطالعه داشتتحصیل موفق بوده ۀکه افرادی که در زمین

اهمیت زیادی دارد. چرا که یژه در دوران دانش آموزی و محصلیگی انسان به وه که در سراسر طول زند

معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزوی بزرگشان دانش آموزان و محصالن همیشه در

امتحان آنها در وقت، اما ندخوانیها را مشاید به افرادی برخورده باشید که میگویند همه کتابها و جزوه است.

انشنمرات بازهماما نندخوایبا اینکه همه مطالب را م زیرا، ندکنم، یا استعداد درس خواندن را نداریرا فراموش م

حصالن از می ی رد. عدهیگیم ارتباطمطالعه . بسیاری از اینگونه مشکالت به نداشتن روش صحیح کم می باشد

ند. این داریم نگاه طوری که یادگیری معنا و مفاهیم را از نظر دوره کنند، بحفظ کردن مطالب اکتفا می افقط ب

یادگیری معنا و مفهوم است، ، در واقع آنچه اهمیت دارد .شودتی میامر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مد

آموخته برای آنکه مطلبی کامألآنرا فراموش کنیم. دانشمندان این چنین نطر دارند که توانیم و نبایدیچیزی که نم

معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و مأهای پیشین پیوند یابد، باید حتشده و با اندوخته

دن ، درس خوانبه قبل از اینکه خود را محکوم به نداشتن استعداد ، هد شد. بنا برایناحتمال فراموشی کمتر خوا

، بهتر است نواقص خود را در مطالعه کردن کنیم کمبود هوش ، کمبود عالقه ، عدم تونایی و سایر موارد

استا قدم در این ر اصالح آنها بپردازیم. در اینصورت به لذت درس خواندن پی خواهیم برد. اولین دریابیم و درب

اندکي تفکر عادتهاي نامطلوب خود را در مطالعه یافته و سپس عادتهاي مطلوب را جایگزین آن تا باآن است

کنیم.

23

برای تغییر عادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت:به باور محققان

موضوع ۀآگاهی دربار .3

به درس و خواندن مطالب عالقه .0

ارزیابی اطالعات بدست آمده با در نظر گرفتن موقعیتهای موجود .1

بکار بستن فکرو آزمایش .1

مطابقت خود با فکر تازه و اختیار و قبول آن .1

24

نظریات مختلف در مورد روش های مطالعه : .31.1

توان از خواص مادر زادی دانست. برای قرائت، ینسون، خوب کتاب خواندن را نمبه قول آدریل جا .3

الزم است. خاص تربیتبدون شک،

خواند، یهای چیزی را که میخوانی، روشی است که خواننده در این کار بتواند زیبایبهترین روش کتاب .0

گردد.یو ممارست حاصل مشق تربیت ،عهنگام لزوم، معایب آنها را بفهمد و این از راه دردریابد و

وش د. بیهوده تصور نکنید که سیاق مطلب ) ریبینید، دقت کنیدر معانی کلماتی که برای نخستین بار م .1

، بهترین وقت برای رفتن به سراغ فرهنگ اکند. همانیدرک مطلب(، آن معانی را برای ما کشف م

لغت است.

ید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم. استقامت، که با باورمند استفرانسوی، ۀامیل فاگه، نویسند .1

کند. یپرورد و درک ما را عمیق میکه ذوق ما را م، نوع بردباری است یک لجاجت نیست؛ بلکه

ار بدیع بسی یانتخاب کتاب و روش کتابخوانی نظرها ۀشهیر فرانسوی دربار دیگر مون تنی، دانشمند .1

که برای وصول به عمق معنای یک کتاب خوب، باید آن را و زیبا دارد. یکی از این عقاید، آن است

ا سازد. میها سعادتمند مدوبار بخوانیم و با آن ارتباط دائمی داشته باشیم. یک اثر پر بها، ما را مدت

بار، دقتیکمورد توانیم با یک بار خواندن، به این درجه از خوشبختی برسیم؛ هر چند در این ینم

یحی ایم، نظر صحاو معتقد است که اگر بخواهیم از کتابی که خوانده ،مچنینه یم. فوق العاده به کار بر

گشایند یهای خوب، افق گفتگوهای پرثمر را به روی ما موگو کنیم. کتابپیدا کنیم، باید درباره آن گفت

نامیم.یو این، همان چیزی است که ما آن را مباحثه م

های خوب آمده است: یکی از روش« مطالعه ۀربارنکته د 188» فیل ریس تحت عنوان در کتاب .3

مطالعه، استفاده از یادداشت برداری است. فقط توجه کنید که به جای یادداشت، رونویسی نکنید!

کنید، یتر بنویسید و اگر مطلبی را درک نمهای گوناگون بریزید؛ نکات مهم یادداشت را برجسته طرح

ال یادداشت بردارید.ؤبه صورت س

های روش» گیری به نقل از کتاب تحت عنوانقاله حجت هللا خباز تحت عنوان مطالعه و یادمدر .0

غلب را که ا یا چکیدۀ اثرخالصه أپیشنهاد شده است که هنگام مطالعه، ابتد« تسریع در خواندن و درک

د و عه کنیها و فهرست اجمالی کتاب را مطالدر ابتدای مقاله یا کتاب آمده است، بخوانید؛ سپس عنوان

در همین خطوط بعد چند سطر از ابتدای هر عنوان را مطالعه کنید؛ زیرا مهمترین مطالب، معموأل

ابتدایی هستند و سرانجام سایر توضیحات و تفاسیر کتاب را بر اطالعات خود بیفزایید.

ر پیشنهاد می کند که محصل در وقت خواندن کتاب درسی نخست اهداف فصل را د ځدران داکتر .9

ابتدای فصل، سپس خالصۀ فصل را در اخیر فصل، اخیراالمر انواع مختلف سواالت طرح شده، در

اخیر فصل را که نقطه فهمیدن محتوای فصل نگاشته و همچنان سواالتی که در اخیر فصل برای مناقشه

طرح میشود ، باید بخواند.

مطالعه» ریزی کنید. به قول تولد، امهآموزید، برنیاز همان زمان مطالعه، برای به کار بستن آنچه م .3

«. و عمل نکردن، مانند شخم زدن ) آماده کردن زمین برای کشت (و بذر نپاشیدن است

ها را باید چشید؛ بعض دیگر را باید بلعید و قلیلی برخی کتاب» زیبایی در این باره دارد؛ ۀبیکن جمل .38

« .را هم باید جوید و هضم کرد

25

عه : مراحل مطال .34.1

صورت یک مطالعه اجمالی و مقدماتی مطالعه ه در این مرحله کتاب یا مطلب بمراحل پیش خوانی : .3.34.1

، توجه به تصاویر ، بخشهای ها ، خواندن سطحی فصلرد این مرحله خواندن عنوان فصلهاموا ۀشود. از جمل

ید کلی نسبت به کتاب و ارتباط دادن باشد. هدف در این مرحله یافتن یک دیفصلها م ۀاصلی و فرعی و خالص

باشد. یبخشهای مختلف کتاب با یکدیگر م

، به طرح سؤال در مورد آنها اجمالی موضوعات و نکات اصلی ۀپس از مطالع مرحله سؤال کردن : .1.34.1

گردد. یبپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولت یادگیری م

، که هدف فهمیدن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته در این مرحله به خواندن خواندن : مرحله .1.34.1

باشد. در مرحله خواندن برای فهم بهتر یم یقبل ۀکلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگویی به سؤاالت مرحل

، عالمت گذاری و خالصه نویسی بهره جست. مثل یادداشت برداری توان از کارهایییمطالب م

، های خودایجاد ارتباط بین دانسته، و حله هنگام خواندن، ساختن سؤالهادر این مر مرحله تفکر : .1.34.1

مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسط معنایی است. بسط معنایی ممکن است در ۀدربار

داشته باشد. مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظ گفتنی و مرور کردن نقشی

در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ به یادآوری مطالب خوانده حفظ گفتنی : ۀمرحل . 1.34.1

شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤاالتی که خود فرد طرح کرده بود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته

به خواندن مطالبی که یر اینصورت الزم است که مجددا ، در غقالب کلمات برای خود تنظیم کرده شده را در

گیرد و وقتی بخشهای یکیمرحله از حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام میک آموخته نشده پرداخته شود.

شویم. ی، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد مفصل به اتمام رسید به مرحله بعد

گیرد. در یباشد، در پایان هر فصل انجام میآزمون نیز م ۀحل، که مراین مرحله مرحله مرور کردن : .1.34.1

اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیم مختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت

برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یا مرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله

تواند مقداری از اضطراب امتحان را یت و تمرینات پایان فصل است: اجرای این مرحله مپاسخگوئی به سواال

کاهش دهد.

صورت ه هدف از این مرحله این است که مطالب کامل و دقیق درک شده و ب روش دقیق خوانی : .4.34.1

سازمان یافته و منظم در حافظه نگهداری شود.

که یطوره ، بهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته، مفاوشتن عبارتبه ن. تکنیک خالصه برداری : 4.34.1

، همه مطالب خوانده شده را یادآوری کند. یک روش بسیار هابا نگاه کردن و خواندن خالصه ،در مرور مطالب

ها نیز دوباره خالصه برداری شود.مطلوب این است که از خالصه

ک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولت در این تکنیتکنیک سازماندهی مطالب : .3.34.1

شود. برای سازماندهی مطالب استخراج سه بخش از متن اصلی مورد مطالعه یبازیابی مطالب آموخته شده م

الزم است که عبارتند از:

حول و حوش آن در گیرد و بقیه مطالبیموضوعی که تمامی مطالب را در بر م موضوع اصلی: .3.3.34.1

.چرخدیم

26

هستند که در مجموع موضوع اصلی را یهای اصلی و مهمخطوط و اندیشههای اصلی: نکته .1.3.34.1

سازند و از صراحت بیشتر برخوردار است. یم

، عکس و تصویر اطالعات هاصورت مثالها، نمونهه تر هستند که بیجزئ یاطالعات نکات جزئی: .34.1..3

گردند. یواقعی مطرح م

، از ی را بر روی متن اصلی انجام دادهدر این تکنیک عالمتهای تکنیک عالمت گذاری در متن : .33.34.1

، رنگ کردن ، حاشیه نویسیمت گذاری به شکلهای مختلف در متن، خط کشیدن زیر عبارات مهمقبیل عال

ی که در هر نوع عالمت مهم هاما نکت ،های افراد متفاوت میباشده سلیقهو ... ، این موارد بسته ب مطالب عمده

را در سه دسته مجزا ، مطالبهتر است همانند تکنیک سازمان دهی، باهمیت است این است که گذاری حائز

3130)مجاب, ، موارد جزئی( قرار داده و آنها را با عالمتهای مختلف نشان دهید)موضوع اصلی، نکته اصلی

(01-39ص.

مطالعه و کتابخوانی : ایثر برؤ. عوامل م34.1

به مطالعه و ترویج فرهنگ کتابخوانیخوب ثر در ایجاد عادت ؤخانواده عامل بسیار م خانواده :. 3.34.1

است. محیط و شرایط خانواده، روش تربیتی و آموزشی والدین، طرز تفکر و نگرش والدین در رابطه خوب

کتب و نشریات قابل دسترس و همچنین سطح اقتصادی و پایگاه اجتماعی است. وجودمنی، با مطالعه و کتابخوا

مت اكشور با قد ،كشور ما از سالیان دور خانواده، نقش بسزایی در تقویت عادات مطالعه و کتابخوانی دارد.

اوسط مطالعه نهولی متأسفا، داشته است و محققان دقیق گان و شاعران درخشانه بوده و نویسند عالیفرهنگی

و كتابخوانی، زیبنده مردم ما نیست. همین كه آمار دقیق از میزان مطالعه مردم موجود نیست، خود نشانی از

یابی این معضل باید از كودكی شروع باشد. در ریشه یكتاب خوانی در جامعه ما معیب مهجوریت كتاب و

كنیم.

مدارس و ۀبر عهد كتابخوانی در هر جامعه ۀفه در اشاعپس از خانواده، دشوارترین وظیمکتب : . 1.34.1

نظام آموزش و پرورش آن جامعه است. اگر دانش آموز در مکتب با كتاب آشنا شده و لذت مطالعه، خودآموزی

د.كشی، از كتاب دست نمزنده گیو افزایش معلومات عمومی را درك كند و به مطالعه خو بگیرد، در تمام دوران

موزشی، سه كاركرد مهم، نقش اساسی دارند؛ خواندن، نوشتن و حساب كردن. در طول دوران در نظام آ

های اول، توانایی خواندن را می آموزد و در ادامه، به درك مطالب خوانده آموزش، فرد تحت آموزش، از سال

شده و در نهایت به نوشتن، میرسد.

، سبب شده كه دانش آموزان منبع هراستفاده از كید بیش از حد آموزگاران بر روی مهارت خواندن و أت

.از مطالعه، لذت كافی نبرند و آن را بیشتر برای رفع تکلیف انجام دهند

در ترویج فرهنگ مطالعه و مؤثر ها، از عوامل كتابداران كتابخانهها : نقش كتابداران و كتابخانه .1.34.1

های كتابخوانی را رشد داده و توانند فعالیتیای خالقانه خود مهروند. كتابداران با روشیكتابخوانی به شمار م

، ها از حیث علم كتابداری و اخالق انسانیهای بیرون از كتابخانه بكشانند. اگر كتابداران كتابخانهحتی به حوزه

واهند های آینده بشر خ، معماران نسلد، همچون معلمان و استادان جامعهرشد كاملی داشته باشند، بدون تردی

بود.

كتابداران، بیشتر با افرادی سر و كار دارند كه خود این افراد، عادت به مطالعه داشته و كتابخوان هستند،

جود اما كمبود منابع مو سازند.پس باید بتوانند با در اختیار قرار دادن منابع الزم، نیازهای این قشر را برآورده

27

تر كنند و از طرفیها، حضور خود را كمرنگاجعه كننده به كتابخانهشود كه افراد مریو گاه فقدان آنها، سبب م

نیز، باال رفتن تولیدات کتاب، نباید سبب گمراهی مان شود، زیرا بخش عظیم این تولیدات، کتاب های درسی و

کمک درسی هستند. مطالعه خوب و مورد بحث در سطح جهانی، مطالعه ای فارغ از روابط کاری و اخبار

د و مالک اساسی، با عالقه خواندن کتاب است.می باش

اجتماعی و و همچنین شرایط اقتصادی، سیاسی،داری حکومت ،هشیو ربط :دولت و نهادهای ذی .1.34.1

، نقش بزرگ و غیر قابل انکار در ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی دارند. در این فرهنگی حاکم بر جامعه

انکشاف تماعی و متولیان فرهنگی بیش از همه مهم و حیاتی جلوه می کند.زمینه نقش فرهنگ، سنت های اج

سیار مهم است.ب در این زمینه طلبد ولی سهم دولت نیزیفرهنگ مطالعه و كتابخوانی، یك عزم همگانی را م

هی های گرورسانه ن است کهرا عقیده بر آ اندانشمند : انه ها در میزان مطالعه در جامعهنقش رس .1.34.1

كنند، دیگر هیچ پوششی در جهت یپخش م نرا هم گاه گاه آهایی كه چون رادیو و تلویزیون، به جز معدود برنامه

بر دوش نشریات باشد، اما آنها ها رسانه ،گسترش فرهنگ كتابخوانی نمی دهند. شاید بیشترین بار در حوزه

ند. باید هست نیازمند مطالب غنی تر و پربارتر بانفرهیخته را نداشته اند. این مخاط اننیز توان تحریك مخاطب

هایآن حركتها و عالوه بر یها و كتاب فروششاهد انعكاس جلسات نقد و بررسی كتاب، آمار دقیق كتابخانه

یم.ت باشاكتاب و كتاب خوانی برای گسترش فرهنگ مطالعه، در نشر ،مختلف دولتی و غیردولتی در زمینه

انند نقش هدایت جمعی را در تویگان، علما، صاحب نظران و تمام كسانی كه مه دهای مرجع چون نویسنگروه

، اطالعات الزم را برسانند. انای به مخاطبرسانه مجاریمطالعه بر عهده بگیرند، باید از ،در زمینه جامعه

بهبود وضعیت ها، در نهایت بهدانند كه چگونه بخوانند و چه بخوانند. تقویت رسانهیمردم نم ،عالوه بر این

انجامد.ینابسامان مطالعه در كشور م

ثری در ؤخود نقش بسیار م ،: ناشران و كتاب فروشان هم به نوبه نقش ناشران و كتاب فروشان .1.34.1

چاپ هایمعیارفرهنگ كتابخوانی ایفا می كنند. میزان توجه ناشران به تمایالت و نیازهای خوانندگان، ه اشاع

عوامل اثرگذاری در ،ها از جملهیترش قلمرو نمایش و توزیع كتاب توسط كتاب فروشو نشر و همچنین گس

صفحه آرایی و حروف ،باشد. كیفیت برتر كتاب، اعم از جذابیت ظاهری، نحوهیگرایش مردم به سمت مطالعه م

متن، حجم، قطع و كیفیت چاپ و صحافی و اخلطراحی و رنگ آمیزی، تصاویر روی جلد و د روشچینی،

كتاب از جمله مواردی است كه پیوسته و تنظیم های محتوایی و مسائل مربوط به ویراستاری یهمچنین ویژگ

باید مدنظر ناشران، نویسندگان، ویراستاران و به طور كلی متولیان عرصه چاپ و نشر قرار بگیرد.

: فرهنگ مطالعه نبود .33.1

یاما سالها ،جهان از جایگاه خاص برخودار بود منطقه و از لحاظ فرهنگی و ادبی، در سطح وقتیافغانستان

جنگ های داخلی و خارجی نه تنها اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را تحت تاثیر خود قرار داد، بلکه بر

ادی درگیر مسایل سیاسی و اقتصزیاد فرهنگ ما نیز تاثییرات منفی نهاده است. زیرا مردم از جوان تا پیر، تا حد

شدند که به جای وقت گذاشتن برای مطالعه وقت خود را محض صرف گوش دادن به خبرهای سیاسی کشور

نمودند و یا از لحاظ اقتصادی به قدری ضعیف شدند که دست شان به نیازهای اولیه شان بیش نمیرسید.

اقتصادی، شرفترفته رفته بعد از سقوط طالبان و تشکیل یک حکومت مستقل، دولت و ملت هردو در راستای پی

مکتب شدند و پدران برای پیدا کردن ،اجتماعی و سیاسی تالش نمودند. خوشبختانه دختران و پسران روانه

پولی برای کتابچه فرزند خود، کاری دست و پا کردند. کمک های بین المللی از سوی دفاتر مختلف باعث ایجاد

از ٪14اد ارقام وزارت معارف در حال حاضر بربنی٫٫موزی، حرفوی و آموزشی شد. که آکورس های سواد

)مرجع(،،آنرا مردان تشکیل میدهد باسواد اند. ٪.4آنان را زنان و بیش از ٪31نفوس کشور که

28

از سوی دگر، تکنالوژی اطالعات و ارتباطات )مبایل، کمپیوتر، انترنت و...( تاحدی در دسترس ما افغان ها

کنون نتوانستیم تا حد الزم از تکنالوژی در دست داشته استفاده نماییم بنا این قرار گرفت اما بنا بر هر علتی تا

موضوع منتهی به دو مشکل بزرگ شد: یکی کمبود استفاده از کتاب و سخت کوشی و دیگر فقر ارتباطات

انسانی. بحث فعلی ما عدم فرهنگ مطالعه در یکی از محیط های اکادمیک شهر کابل یعنی پوهنتون کابل

یباشد.م

امروز ما در عصر انفجار اطالعات نباید به یادگیری چند موضوع کوچک در کتاب های درسی اکتفا

کردن از مکتب که حفظما است یکنیم اما بدبختانه سیستم آموزشی ما هنوز یک سیستم کالسیک و میخانیک

ون ما اوت که نام سیستم درسی پوهنتالبته با این تف نرا عادت کرده ایمآ مطالب کتاب و نمره گرفتن تا پوهنتون

در شکلم ،بحث وسیع نیاز داردبه له که خود أگذشته از این مس –به سیستم جهانی ) کریدیت( تبدیل شده است

ضرورت به مراجعه به کتاب و نو محصال اندانش اموز یک بخش ازاینجاست که در مکتب و پوهنتون

ه مطالعه و نها بآاز سویی ن میگذرد. آار کم است که با سهل انگاری از کتابخانه را نمیبیند و اگر هم ببیند بسی

اهمیت مطالعه تشویق وترغیب نمیشوند.

بازهم تالش در راستای ایجاد فرهنگ مطالعه صورت کرزی یقاآحکومت سال 31بله، امروز پس از

مطالعه مردم معلوم نیست نهسرا نقدر بی ارزش تلقی میشود که حتیآنگرفته است. در کشور موضوع مطالعه

اینای همسایه به مراتب کمتر است. اما بنا بر آمار های در دست داشته سرانه مطالعه افغانستان از کشوره

موضوع ارتباط مستقیم با میزان سواد و آگاهی مردم دارد زیرا اگر میزان سواد در افغانستان نسبت به کشورهای

قایسه شود، فیصدی افراد باسواد درکشور بسیار پائین است. منطقه به ویژه ایران و پاکستان م

، دقیقه در روز است. سرانه باالی مطالعه 11کتاب در دنیا ،مطالعه فی نفرمی توان گفت اوسط به طور

حدود در ستانانگلدر دقیقه مطالعه در روز یا 38در کشورهای انکشاف یافته نظیر جاپان با سرانه فی نفر

انکشاف در این کشورهاست. عادیاز شاخص یروز نشان دقیقه در 11

ساعت در 3-1ساعت در یک هفته در تایلند 38-0مطالعه در کشورهای دیگر مانند هند فی نفر آمار

ساعت در هفته است. با این وجود، حقیقت در مورد 0-3ساعت در هفته و در فیلیپین 38-9یک هفته در چین

. اکثر نویسندگان فیلیپینی حتی آثار نویسندگان هموطن خود را نمی خوانند که این کشورها چیز دیگری است

زبان 388کتاب به دلیل مشکل تعدد زبان در این کشوراست. در این کشور بیش از زیادبه دلیل قیمت مراین ا

اند تمامی زبان آن در آثار نویسندگان مشاهده می شود که هیچ کس نمی تو 08مختلف وجود دارد که بیش از

دركشورهای پیشرفته مانند امریكا و بریتانیا مطالعه و روزنامه خوانی از اهمیت باالی .فهمدزبان را ب 08این

برخور دار است و بسیاری شهروندان این کشور مدتی از وقت خود را برای مطالعه اختصاص میدهند و حتی

وده و کتاب می نویسند چنانچه كتاب خاطرات این موضوع در سطح رهبران آنها صدق میكند که مطالعه نم

اما اخیر رابرت گیتس وزیر دفاع پیشین ایاالت متحده امریكا برخی از رهبران افغانستان را برآشفته ساخت.

برای پنج های مهم پرسش این است که چرا مقامات افغانستان به خصوص وزرای دفاع وخارجه که در پست

باهات اشت ها، کتاب نوشته نمی کنند، که در آن خاطرات، تجربه می کنندظیفه سال و یا بیشتر از آن ایفای و

ود را بنویسند تا نسل های بعدی و یا زمامداران و مسؤولین پس از آن به اشتباهات خماموریت و مشکالت ،دوره

جمهور وزیر، رییسآنان متوجه شوند و خود را اصالح نمایند و یا اینکه نسل های آینده افغانستان بدانند که یک

و یا یک وکیل پارلمان چه دستاوردها و چه اشتباهاتی در جریان ماموریت خود داشته است.

والیت بدخشان در ولسی جرگه کتابی را به زبان انگلیسی تحت نام ،برعکس فوزیه کوفی نماینده

(،letters to My Daughters) ین کتاب در مورد زندگی نامه های به دخترانم نگاشته است. خانم کوفی در ا

کودکی و روی آوردن به سیاست و دریافت شهرت سیاسی اش که تاکنون به زبان های مختلف به ویژه ،دوره

به ن اهگاآ خود را نوشته کرده است.زنده گی فرانسوی و دنمارکی ترجمه و به چاپ رسیده است، خاطره های

29

ش داده گستردم مرن میااد در سوان میزو یش یابد افزا ریک کشودر نی که سطح مطالعه ارمیزهند به ورین باا

ا ش پیدها کاهنابسامانی و یم اسطح جرو پذیر ن قانودم بلکه مر ،مینمایدقیترو پیشرفت ر نه تنها یک کشود شو

می کند.

سایر فعالیت و قتل ف،ختطاایکه به ادفرابیشتر د می شوه یدن دفغانستادر ااندیشمندان نگاشته اند که

ست که نظم جامعه اد اسطحسودن پائین بوادی و بی سوه آن الیل عمداز دند یکی ورمیاروی غیرقانونی ی اه

.زده استم هبردم را مش مرو آرا

ی، مطالعه تلقی شده است همانطور ،در مجموع یکی از عوامل مهم انکشاف در هر جنبهبه باور محققان

سرانه شان ارتباط مستقیم دارد و مطالعه خود نخست ،عهکه ذکر شد میزان انکشاف کشورهای پیشرفته با مطال

از همه مستلزم سواد است.

. عوامل عمده کم رنگ بودن فرهنگ مطالعه : 1..1

نجا به یشده است. اما ا محصالنن مردم و بخصوص یهستند که منجر به کمرنگ شدن مطالعه ب یادیعوامل ز

م.یکنیچند عامل عمده اشاره م

وردن جوانان و نوجوانان به استفاده آ یه کمرنگ شدن فرهنگ مطالعه در کشور، رول عمدیاز دال یکی .3

ت یریو مد یزین امکانات با برنامه ریتوانند از ایکه میون است در حالیزیل و تلوینترنت، مبایش از حد ایب

روان رشته محصل، یه رحمتیمطالعه استفاده کنند. چنانچه امر یح سالم و هم برایتفر یزمان هم برا

از عامل یکی یو صوت یریتصو یجوانان را به رسانه ها یه کابل دسترسیم و تربیتعل پوهنتوندر یشناس

ها را در کمرنگ بودن پوهنتوناستادان مکاتب و یالت عالیبازدارنده به مطالعه دانسته و در کنار تحص

داند.یل میفرهنگ مطالعه دخ

انترنت تمرکز جوانان را یو حت یصوت یسانه هاون و ریزید: "امروزه تلویگویم یخانم رحمت

یاده منفروز استف یشتر از تکنالوجیهستند که ب یبه خود کشانده و آنها را از مطالعه باز داشته است جوانان

یدرس یها وها استادان تنها به جز پوهنتونگذرانند و در یهوده میب یز هایکنند وقت شان را در چیم

"کنند. یاکتفا م پوهنتون

ت کتاب میل بلند بودن قیز سبب شده است تا فرهنگ مطالعه به دلیدر کشور ن یاقتصاد یفقر و چالش ها .0

مت مناسب کتاب را یها نتوانند به ق پوهنتونن محصالدر افغانستان کمرنگ شود و شاگردان مکاتب و

تفاده است مثال اسیمه یز فرصتین یمطالعه در اوج فقر اقتصاد یست که براین در حالیند. اینما یداریخر

وجود مطالعه یبرا ید عزمیبا بنا . یا همصنفیا قرض گرفتن کتاب از دوست یو کتابخانه یاز کتاب ها

ست.یک فرهنگ غنی ین عزم زاده یداشته باشد که ا

ا است م جامعه ازمشکالت حاکم در یاریست که منشا بسیفقر فرهنگ ینطور است، مشکل اساسیقا همیدق .1

هتر است. ما ب یه انسانید سرمایشتر و تولین گام انجام مطالعه بینخست ین معضل فرهنگیبه بر اغل یو برا

م یخواسته باش واقعا م که اگر یکنیم پوهنتونرا خرج خوراک در یافغان 188حد اقل در هفته محصالن

کنند. یکار را م نیکه ا هستند یتیم اما فقط اقلیینما یداریمطالعه خر یبرا ین مبلغ کتابیم با نصف ایتوانیم

ت یم و از مزینیچوقت مادر و پدر خود را در حال مطالعه نبیکه هیشه در خانواده دارد وقتیر یفقر فرهنگ

ل بزرگتران خود رادنبا یم کرد و رد پایدا نخواهیپ یبه کتابخوان یشیم مسلما گرایندان یزیمطالعه هم چ

اص اختص کتابخانه را به نام یخواهد شد که بخش کوچک افتی یم نمود. در افغانستان اندک خانه ایخواه

کند.یرا دنبال م یو فرهنگ ین خود دو عامل فقر اقتصادیداده باشند که ا

دن فرهنگ مطالعه به شمار ج شین بودن سطح دانش و عدم تروییپا یگر عامل عمده براید یامن جنگ و نا .1

وامل، ر عید، در کنار سایگویسعادت در کابل م نه کتابخا ین المللیشگاه بیعضو نما یعمر نور می رود.

د: یگویم ینور یآقا ی گذاشته است.منف تاثیرز بر فرهنگ مطالعه ین یو وقوع حمالت انتحار ینا امن

30

یم یک انتحاریکه یاز دارد، وقتیدارد و خواندن کتاب به وقت و آرامش ن یت بحرانی"افغانستان وضع

ا ت مردم ریاست که ذهن ین حمالت خود تهاجم فرهنگیم ایداشته باش یک ماه فروش کتاب نمی یشود برا

دهند."یر مییتغ

را یگر کمبود فرهنگ مطالعه است. زیاز عوامل د یکی پوهنتونستم مطالعه محور در یک سینبودن .1

ل یتحو را یکنند و فراتر معلوماتیبسنده م یس به چپتر درسید محترم خود در هنگام تدریاساتاکثریت

واهد، بخ ینند و اگر هم کسیبینم یاز به مطالعه و دانش ورزیز احساس نین محصالن بنا دهند ینم صالنمح

وقف کند تا نمره اخذ کند. ید به حفظ مطالب درسیرا وقتش را بایابد زیوقت مطالعه را نم

د که هستن ینابعق و مطالعه اشاره کرد چراکه میتحق یتوان به نبود منابع مناسب برایاز جمله عوامل مهم م .3

نهاست.آن حال ضرورت به یدر دسترس نبوده و در ع یبه زبان فارس

د یهر سه تا پنج هزار نفر با یبرا جامعه در هر یرسان و اطالع یكتابدار یالمللنیكنفرانس ب آمارطبق .0

ك یر پنج هزار نفهر ید برایم، بایرینظر بگ استاندارد را مداگر ما وجود داشته باشد، یك كتابخانه عمومی

وجود داشته باشد، یهزار كتابخانه عموم 1888د حدود یدر كشور ما با یعنیكتابخانه وجود داشته باشد،

هزار كتابخانه كم 1339ن معنا است كه ین بدیم ایكتابخانه دار 90ارائه شده حدود آماركه طبق یدر حال

، یپنج هزار نفر یرا اگر در هر منطقه یهاست ز ه کتابخانگر از عوامل کمبود ید یکین حساب یبا ا .میدار

یاکند و کتاب را بریم... رجوع نمیگر چون گیبه امکانات د یسرگرم یموجود باشد فرد برا یا کتابخانه

کند.یانتخاب م یریادگیوقت و یسرگرم

ازان مطالعه در کشور مین بودن مییپا یعنین معضل و مشکل، یبردن به وجود ا یهر چند که پ

ممکن ،یپوهنتون یها کتابخانه به یمه نگاهیست و با نین یکار چندان مشکل محصالنان یژه در میو به و

وان، ، کمبود کتابخیا کتابخانه کمبود امکانات یما، با تمام یها پوهنتونن که در یاما بازهم ا، سر استیو م

ها و پوهنتونرمجهز یکوچک و غ یها کتابخانهن یخورد و هم ی، به چشم مکتابخانهشتر از کمبود یب

د هرگز پر نشوند، ینند و شایب یرا در خود نم یادیت زیامتحانات، جمع یها هم جز در روزها یپوهنځ

شتر نگران کننده است.یب

در سال نه کتابخان یافغانستان است، ا ین كتابخانه هایسابقه تر با ن ویعامه از بزرگتر کتابخانه

مختلف نوع در آن وجود یهزار جلد کتاب ها 388ش از یه در حال حاضر بجاد شد کیش ا یهجر 3111

هزار جلد کتاب وجود 188ش از یعامه در سطح كشور باداشتن ب کتابخانه 90ش از یدارد. هم اكنون ب

یل نا امنیها به دال کتابخانهر یفعال به شکل منظم فعال است و سا کتابخانه 00ان فقطین میدارد؛ اما از ا

د، یگویس کتاب خانه عامه میرئ ید شهرانیستد. حمیا به شکل منظم فعال نیپکت کنر، قندهار و یت هایوالدر

افته و درحال کمرنگ شدن است، به گفته یعامه نسبت به گذشته کاهش کتابخانه ن مردم به یزان مراجعیم

دهد یل مین تشکمحصالن را شترآنایعامه کابل که ب کتابخانه ازده یتن در 188در حال حاضر روزانه یو

-188عامه کابل یها کتابخانه ن به یش شمار مراجعیسال پ 1-1ابند برعکس ی یمطالعه حضور م یبرا

تن بود. 088

ت یزان موفقین مطالعه و میم بیک رابطه مستقینبود محصالنن یاما عامل عمده کمبود فرهنگ مطالعه ب .9

خود صحبت یفرض ها شیما همه بر اساس پ جامعه ن معنا که در یست. به ایو شغل یلی، تحصیشخص

را یماد یزان داشته هایست بلکه میوعلم داشته، ن آگاهیکنند و ارزش افراد بر حسب اطالعات، یم

مده اند نه مطلب و بعد ازآکسب مدرک یپ محصالند گفت که، یبا یلیبخشند. در بخش تحصیت میارجح

یخوب و پست ها یت شغل هایبالخره اکثرفرد. یدانش ذهناقت شده نه ینشانه ل یلیفراغت مدرک تحص

ه مطالعه. گردند نیم یکردن ارتباطات قو یقو یدر پ محصالن بنا شوند یع نمیتوز یستگیبر شابنا یدولت

ن ین بودن سطح فرهنگ مطالعه است. اییز از کتاب و پایما گر جامعه یهایاز مشکالت و کاست یکی بنا

« عدم احساس ضرورت»د در رأس آنها یتواند داشته باشد که شایم یمختلف یهاعلتها و شهیصه، رینق

یها هآن نخواهد افتاد. اگر در پاسخ شبرفع یرد، در پیقرار نگ« ازین»ت یانسان در وضع یاست. تا وقت

31

د، یآیان میصحبت به م یکه از موضوع خاص یا در مجلس و محفلیم، یدربمان یاسیس یهاو پرسش یاعتقاد

م از چرخه زمان و گردونه پرشتاب یم و احساس کنیم و شرمسار شوا یاطالعینه بیم در آن زمیاحساس کن

عه تواند شوق به مطالین میم و ایشویاز آگاه میم، نسبت به خأل و نیاعقب مانده جامعه یو فکر یل علمیمسا

ت کند.یرا در ما تقو یو کتابخوان

العه :ج فرهنگ مطیضرورت ترو .13.1

پرورش یبرا یار ساده و عملیاست بس یعلم، معرفت و مطالعه، راه جهان یاست به سو یچه ایکتاب در

م یکند. اگر بتوان ییر رشد و تکامل رهنمایاو را در مسعلوم وفنون آموزشلعاده انسان و خارق ا یاستعداد ها

سخت نخواهد آگاهیبا جهان دانش و گر ارتباط اویم دیدر اور یمطالعه را در وجود انسان به صورت عاد

رشد و یشه خود را نسبت به جهان هستیمطالعه، درک و اند هبود و بدون کدام زحمت خواهد توانست از را

بخشد. یتعال

ز کتاب است که ین جامعه فرهنگ هر یدارد. غذا یه خوب و کافیاز به تغذی، نییایزنده بودن و پو

انگری، نمایج فرهنگ مطالعه و کتابخوانیخواهد شد. ترو یچار پژمردگد یبه نوع جامعهن، فرهنگ آبدون

طور نآقرار دارد و به کتاب ینییزان مطالعه در کشور ما در سطح پایهر کشور است که متاسفانه م یرشد مل

شود.ید باشد توجه نمیکه با

ه ین مورد سرمایا د درین نقش را بر عهده دارد و بایج فرهنگ مطالعه، مهمترینه ترویدولت در زم

سوق دهد. سازنده د و یکسب معلومات مف یرا به سو جامعه یقشرها یکند و تمام یگذار

، تابخانهکا امانت گرفتن کتاب از ید یاق مردم به خریبردن اشت ت کتابخوان و باالیش جمعیافزا یبرا

اب ع و فروش کتیو مراکز توزسنده، ناشر و مترجم یان و دست اندرکاران نشر کتاب اعم از نویالزم است مجر

د.یطلوب رسج میبه نتا یج فرهنگ مطالعه و کتابخوانیک داشته باشند تا بتوان در تروینزد یگر همکاریکدیبا

مطالعه موثر : یالزم برا یه هایتوص .11.1

د،یهست ا گرسنهی ریس العاده فوق که یهنگام ای و زدن و چرت مفرط یخستگ و یخواب آلودگ حالت در .3

.افتد ینم اتفاق دیمف مطالعه

برخوردار یادیز تیاهم از شما یبرا زمان که دیکن دقت د ویباش داشته ه زیانگ و هدف دیمف مطالعه یبرا .0

.باشد

و تیا عصبانی یپرتو حواس ینیغمگ احساس و دیتمرکز هست عدم با همراه یروح یناراحت دچار اگر .1

.دینکن مطالعه د،یدار یپرخاشگر

و ونیزیاتاق تلو ،ییرایپذ ق اتا( گرانید آمد و رفت و محل صدا و سر پر و شلوغ یلیخ هک ییجا در .1

.دینکن مطالعه است )رهیغ

.ردیگینم صورت یجد یریادگی نیسنگ ورزش و نرمش کی از پس .1

.ستین دیمف شکم ریز متکا گذاشتن و مخصوصا دنیلم دن،یکش دارز یجد مطالعه یبرا .3

.دینکن مطالعه دیا گرفته باال به طرف را کتاب و دیه ا دیخواب پشت به کهیحال در .0

تیرا رعامتر( یسانت یس 18 ) چشم تا کتاب فاصله و خم نشود کمرتان دیکن یسع دیا نشسته که ییجا در .9

.دیکن

.ستین دیمف ی جد مطالعه هنگام (رهیغ و شکالت،تخمه ،ینیریش ل،یآج) تنقالت صرف .3

از زمزمه بهتر حواس تمرکز و یخستگ مدت و یصرف انرژ نظر از ( صدا بدون) صامت مطالعه .38

.است یخوان بلند و یخوان

.دینکن مطالعه هست روشن ادیز )رنگی( الوان یو چراغها است کم نور ای و دیشد نور که ییجا در .33

.دیگوش نده یمرکز یعصب ستمیس کیتحر با همراه یقیموس ی صدا به یجد مطالعه هنگام .30

32

یگریکاغذ د یرو را مهم مطالب و د،یبکش خط را مطالب مهم ریز ای دور( دیاشب فعال مطالعه هنگام .31

.)دیسیبنو "شیف"

کتاب کل ا تورقی و مطالب فهرست به یاجمال ینگاه قیاز طر کتاب کی مطالعه از شیپ دیکن یسع .31

.دیردازبپ قیدق به مطالعه آن از پس و دیکن وارد ذهن در کتاب از اهداف یاتیکل )یاجمال زدن ورق(

بلکه د،یخواندن نکن ادامه ی برا هودهیب کوشش د،یا افت نکردهیدر را ه شد خوانده مطلب کهیصورت در .31

.است شده مطلب قطع آنجا از که دیبرگرد یا نقطه به

.نشود لطمه وارد کار اصل به تا )یخواندن مطالب تیکم) مقداربه نه دیکن توجه یریادگی تیفیک به .33

.دیبخوان گر روزید مناسب اوقات در را یکردن حفظ یسها و در صبح اول در را یاستدالل یها درس .30

دو آن نیب بلکه )جهان اتیادب ،یفارس اتیادب هندسه، ،یاضید ) رینخوان سرهم پشت را مشابه درس دو .39

.دیده قرار )رهیغ و کیمیا ک،یزیف خ،یا، تاریجغراف( رمشابهیغ س در کی

.دیکن مطالعه را نظر مورد آن، درس از خروج از بعد و صنف به ورود از قبل .33

.)تیب به تیب( جزء به جزءنه دیبخوان یکل صورت به را آن اشعار، کردن حفظ یبرا .08

.است خواندن درس تنها از متر دوا با و بهتر، مؤثرتر یگروه همباحث بصورت خواندن درس .03

به شما در یریادگی و مطلب کدر تا نموده برقرار یریارتباط زنج خود یها یخواندن نیب دیکن یسع .00

.ردیگ انجام بهتر و هوستیپ صورت

و حیتصح را ضعف آن نقاط و دیکن مقابله گرانید یادداشت هایبا را خود یصنف درون یاد داشت های .01

.دیینما لیتکم

خوب را یدرس هر که دیکن نیتلق خود به و دینشو دیو ترد وسواس دچار هرگز مطالعه شروع یبرا .01

.دیریبگ ادی و دیبخوان د،یتوانیم

.دیکن میتنظ تان خود عادت با را مطالعه وقت .01

.دینکن بتیغ د،یهست فتریضع نها آ در را که یدروس مخصوصا درس صنف از هرگز .03

دیکن را مرور شده خوانده مطالب گرید بار د،یستیبا دیحواس شد تمرکز م عد دچار اگر مطالعه نیح در .00

.است گرفته انجام مطلوب شکل به شما لب درمط یریادگی که دیشو مطمئن تا

.باشد ینم دیحرکت مف نیح نیماش در و رفتن راه حال در و مطالعه است زدن قدم از بهتر نشسته مطالعه .09

یزیر برنامه یطور تبهتر اس دیبپرداز یدرس کتب یا به مطالعه را کامل روز کی دیدار میتصم اگر .03

یم روز طول در ک کتابی ن خواند از بهتر روش نیا. دیبرس موردنظر ی بها کتا ی همه به که دیکن

.باشد

کی ش ازیب و دیده اختصاص استراحت به هم را یخود اوقات یمطالعات روزانه برنامه در دیکن یسع .18

.دینکن مطالعه مداوم ساعت

دقت با دیکن یسع شود،ینم گرفته ادی ستهیشا نحو به نات مربوطهیتمر و فیتکال انجام بدون یدرس چیه .13

3108)پارسا, دیکن ینگهدار و دیکن سینو پاک را آنها لزوم در صورت و دیبپرداز فیتکال و ها نیتمر به

.(319-311ص.

33

گسترش مطالعه : یالزم برا یراهکارها .11.1

معی و تماس مستقیم با نظام های آموزشی عاملهای خانواده، مدرسه، گروه های همتا، محیط کار، رسانه های ج

(۰۲۱، ص ۰۹۳۱عمده برای گسترش فرهنگ مطالعه میباشند. )عالم،

خانواده تا ثیر های پنهان و آشکاری بر ذهن کودک بر جای می گذارد. تا ثیرهای پنهان : خانواده .3.11.1

تا ثیرهای آشکار سبب تحول افکار شخص میگردد. سراسر ایستارهای او را نسبت به محیط اش متا ثر می کند و

ایستارهای فرمانبرداری و همکاری، ایستارهای اعتراض و مبارزه طلبی در معرض تا ثیرهای خانوادگی

است. منازعات و بحثهای خشم آلود اعضای خانواده در باره نظام های آموزشی، ایستار خاص کودک نسب

تلقین ( ۱، خانواده از سه راه بنیاد باورها را می گذارد: 6ته رابرت لینبه نظام آموزشی شکل می دهد. به گف

7قالب دادن به شخصیت کودک. دویس (۳پرورش کودک در زمینه اجتماعی خاص، ( ۲بیش از حد و پوشیده

هم عقیده دارد که خانواده اصلی ترین ابزار انتقال و تغییر ارگانیسم ظریف ذهنی کودک به ذهنی بالیده در

)) خانواده نخستین پنجره کودک به جهان بیرون از خانواده و 8استیتس شخصیت خود است. به گفته باتلر و

نخستین تماس او با اقتدار است، در خانواده، نخستین تفاوت در نقش مورد انتظار میان جنسیت ها القا می شود

شان می دهد.(( و بررسیها، پیوستگی استوار رفتار والدین و بچه های آنها را ن

البته نباید خانواده را تنها راه عمده برای گسترش مطالعه تلقی کرد.

مدرسه هم تا ثیر پنهان و آشکار اعمال می کند. تعلیم و تربیت مکتب ها و پوهنتون ها : مدرسه .1.11.1

نهادهای آموزشی خاص فالب خاصی از ذهنیت را به وجود می آورد، گرچه استثناهایی نیز وجود دارد. گاهی

با این دید تا سیس می شود که ایستار خاصی را در میان دانشجویان تلقین کند. به عقیده آلموند تحصیل کردگان

آگاه از تا ثیر حکومت بر زندگیشان بیشتر به سیاست توجه دارند، درباره روند سیاسی اطالعات بیشتری دارند

د. مدارس در شکل گرفتن ایستارهای مربوط به قواعد نانوشته و شایستگی سیاسی باالتری را نشان می دهن

جامعه نقشه مهمی دارند. در عین حالی که نظام آموزشی اثرهای مهمی بر روند جامعه پذیری دارد، اما ممکن

است ارزشهایی که مدارس و پوهنتون ها از آن برخور دارند نتیجه تلقین سیاسی باشند. لیپست نیز عقیده دارد

تا ثیر مراکز آموزشی بر ارزشهای سیاسی پیچیده است و ممکن است محیط آن صرفا آگاهی سیاسی را که

بیشتر کند، بی آنکه بر ایستارهای عمده سیاسی اثر گذارد. همه این نظرها نشان می دهد که مدرسه یک از

(۰۲۰، ص ۰۹۳۱راه های الزم برای گسترش مطالعه میباشد. )عالم،

گروههای همتا، تا ثیر پایدار تری از مدارس یا پوهنتون دارند. تجربیات افراد در : ه های همتاگرو .1.11.1

میان دوستان در ایجاد تغییری کامل در ایستارهای ذهنی آنها اساسی است. در نتیجه چنین تا ثیراتی، ایستاری

9، یا برعکس جیمز کولمنخصومت آمیز و پرخاشگرانه به آسانی ممکن است به ایستار همکاری تبدیل شود

عقیده دارد که در جامعه های پیشرفته ، تاثیر والدین و آموزگاران در دروه اولیه جوانی رو به کاهش می گذارد

و در مقابل گروههای همتا بر ایستارها و رفتار شخص تا ثیرات مهم فزاینده بر جا می گذارند. افزون بر والدین

شترین بخش زندگیشان را در همراهی با گروههای همتا می گذرانند، در همراهی و آموزگاران، اغلب مردم بی

با کسانی بیرون از خانواده ها که به تقریب همسن و سال اند و موقعیت، مسائل و عالقه های مشابهی دارند.

.بنابر این می توان نتیجه گرفت که گروههای همتا نقش مهمی در گسترش فرهنگ مطالعه بازی می کنند

6 Robert Lane 7 Davies 8 Butter, States 9 G, Coleman

34

تجربه های محیط کار هم مهم است. طرز رفتار کارفرما با کارگران، بینش و قضاوتی : محیط کار .1.11.1

درباره طبیعت بشر در آنها می پروراند. کودکی که در محیط علم پرور بزرگ شده باشد، اگر رفتار کارفرما

ن ح رفتار کارفرما باشد. میتوانند مشارکت شاناخوشایند باشد، میتواند با استفاده از اموخته هایش در سدد اصال

را در فعالیتهای سازمان تامین نمایند. همچنان برای پیش برد فعالیت های شان بگونه درست به مطالعه رو

می آورند.

رسانه های جمعی نقش بسیار مؤثری در گسترش فرهنگ مطالعه بازی کند. رسانه های جمعی: .1.11.1

یجاد یکپارچگی و هماهنگی نظریات افراد نسبت به نظام سیاسی می توانند با اهمیت رسانه های جمعی در ا

باشند و بنابر این نقشه شناسایی اصلی افراد را شکل دهند. به گفته هوستن رانی، در همه کشورهای دارای

ین شترتکنالوژی ارتباطات جمعی، رسانه ها در شکل دادن به سمت گیریهای اصلی و نیز افکار خاص بی

(۰۲۲، ص ۰۹۳۱مردم، نقش مستقیمی دارند. )عالم،

حکومت منحیث قدرت حاکم در جامعه حمایت از نهادهای آموزشی در کارگزاریهای حکومت: .1.11.1

میتواند، بهترین راه ها را برای گسترش فرهنگ مطالعه در میان مردم جامعه نقش بازی کند. حکومت در

ز نهاد های آموزشی، فراهم سازی مراکز کتابخوانی، تشویق نویسندگان، کنترل کارگزاریهای شان با حمایت ا

برنامه های رسانه های جمعی میتواند فرهنگ مطالعه را در میان اعضا جامعه نهادینه و گسترش دهد.

35

اطالعات ریل و تفسیتحل. پنجم

اطالعات یل کمی. تحل3.1

یگری مطالعه میکنید؟آیا غیر از مواد درسی پوهنتون آثار د. 3

که ی غیر از مضامین درسی و اجباریست،عمومی یعن میزان انجام مطالعه ( نشان دهنده 3نمودار شماره )

را تشکیل میدهند، اظهار میدارند که در کنار دروس فیصد 01 . 3مجموعا بیشترین تعداد پاسخ دهندگان که

خارج از ویند هیچگونه مطالعه محصالن پاسخگو میگ دفیص 01.3دارند و اما نیز معینه، مطالعه عمومی

انجام نمیدهند. شان مضامین درسی

آیا استادان شما را به مطالعه عمومی تشویق می کنند؟. 1

36

ان محترم شان محصالن پاسخگو میگویند که استاد فیصد 31.03( پیدا است، 0همانطوریکه از نمودار شماره )

پاسخ دهندگان مدعی هستند که تا حال هیچگونه فیصد 11.03اما تلف تشویق میکنند،آنها را به مطالعه کتب مخ

.تشویقی از سوی اساتید به منظور مطالعه را شاهد نبوده اند

بوده آید؟ پوهنتون کابل مرکزی از سوی کتابخانه برنامه ها برای گسترش فرهنگ مطالعهآیا شاهد . 1

رنامه مطالعه و کتابخوانی محصالن ب ه هنتون کابل جهت گسترش انگیزه و عالقمرکزی پو ه آیا تا کنون، کتابخان

ای چون سیمینار های آگاهی رسانی راجع به اهمیت و نقش مطالعه، معرفی منابع مفید و جدید، تشویق

نویسندگان، اجرای همایش های کتابخوانی، براه اندازی مسابقات کتابخوانی و غیره داشته است یا خیر؟

آنها به این پرسش پاسخ فیصد 38.13( گویای این است که کمترین تعداد پاسخ دهندگان یعنی 1نمودار شماره )

موافق اند که کتابخانه مرکزی فیصد 93.31مثبت داده اند. در حالیکه بیشترین تعداد پاسخ دهندگان یعنی

ی برای محصالن انجام نداده است.پوهنتون کابل تا حال کدام برنامه یی جهت گسترش عالقه به کتابخوان

37

؟به نظر شما آیا رابطه میان مطالعه و موفقیت در زنده گی شخصی وجود دارد. 1

پاسخ دهنده گان معتقد اند که مطالعه در موفقیت آنها در مساۀل فیصد 30.13( نشان میدهد که 1نمودار شماره )

( این اصل را انکار میکنند.فیصد 0.13سخ دهندگان )محدودی از پا ی نقش مهمی را ایفا میکند و عده شخص

آیا رابطه یی میان مطالعه خارج از مواد درسی پوهنتون و پیشرفت تحصیلی وجود دارد؟. 1

38

را در بر دارند رابطه یی میان مطالعه و رشد فیصد 0.9مطابق نمودار باال، کمترین تعداد پاسخگویان که

را شامل میشوند میان انجام فیصد 30.0حالیکه بیشترین تعداد پاسخگویان که در بینند، تحصیلی شان نمی

مستقیمی قاۀل اند. ه مطالعه و پیشرفت تحصیلی رابط

شغلی وجود دارد؟ رابطه یی میان مطالعه و موفقیتآیا به نظر شما . 1

33.10قیت شغلی نشان میدهد که رابطه میان مطالعه و موف ه ( فیصدی پاسخ دهندگان را دربار3نمودار شماره )

1.33ید میزنند . ثری دارد، مهر تائلی آنها نقش مؤآنها بر این اصل که میزان مطالعه در موفقیت شغ فیصد

پاسخ دهندگان به این پرسش فیصد 8.10و فقط بینند آنها رابطه یی را میان مطالعه و موفقیت شغلی نمی فیصد

جواب نداده اند.

39

نحوه تدریس استادان تا چه اندازه در گسترش فرهنگ مطالعه میان محصالن پوهنتون کابل به نظر شما. 4

نقش دارد؟

سخگویان را در رابطه به نقش نحوه تدریس استادان بر مطالعه ارائه میدارد، نشان نمودار فوق که فیصدی پا

تدریس استادان را بر مطالعه ه نقش نحورا تشکیل میدهند فیصد 28این است که بیشتر پاسخ دهندگان که دهنده

آنها نقش این عامل را فیصد 2126آنها نقش این عامل را کم بازگو میکنند و فیصد 4221موثر میدانند. اما

زیاد ارزیابی میکنند.

تآثیر کتابخانه های پوهنتون کابل را بر گسترش فرهنگ مطالعه محصالن تا چه اندازه مؤثر میدانید؟ .4

پاسخ دهندگان تاثیر کتابخانه های پوهنتون را بر گسترش فیصد 01.1نتایج بدست آمده چنین بر می آید که از

فیصد 31.1آنها زیاد و فقط فیصد 33.1بسیار کم، فیصد 08.0آنها کم، فیصد 00.1فرهنگ مطالعه متوسط،

بسیار زیاد را برگزیده اند.گزینه آنها

40

مطالعه عمومی )خارج از مواد درسی پوهنتون( احساس نیاز میکنید؟تا چه اندازه به انجام . 3

محصالن پاسخگو را تشکیل میدهند چنین فیصد 19نمودار فوق، اکثریت پاسخ دهندگان که بر بنیاد استنباط

فیصد 38.1دیگر آنها زیاد، فیصد 03.0ابراز میدارند که بسیار زیاد نسبت به مطالعه احساس نیاز میکنند.

آنها بسیار کم را برای احساس نیاز شان به مطالعه انتخاب کرده فیصد 1.0محصالن کم و فیصد 1.0سبتا، ن

اند.

تا چه اندازه مطالعه را در موفقیت شخصی خود در زنده گی مؤثر میدانید؟. .3

ند. یان میکشکل باال، نظر محصالن را در رابطه به موثریت مطالعه بر موفقیت شخصی شان در زندگی را ب

ید ر زیاد تائبسیا گزینه کل پاسخ دهندگان که برابر است به اکثریت تعداد، این اصل را با انتخاب فیصد 33.3

بسیار کم را انتخاب گزینه فیصد3. 0کم و فیصد 3.3حد متوسط، فیصد 1.0آنها زیاد، فیصد 00.1میکنند.

کرده اند.

41

یلی خویش تا چه اندازه مؤثر میدانید؟نقش مطالعه عمومی را در زمینه تحص. 33

( پاسخ به این پرسش است که مطالعه تا چه اندازه بر زمینه تحصیلی محصالن موثر است؟ 33نمودار شماره )

فیصد 13.3محصالن میزان تاثیر مطالعه را بر موفقیت تحصیلی شان بسیار زیاد ارزیابی میکنند. فیصد 13.9

بسیار گزینه آنها فیصد 3.3محدودی، شامل ه شان بسیار کم و عد فیصد 3.1توسط، حد م فیصد0. 31آنها زیاد،

کم را برای پاسخ به این سوال بیان میکنند.

تاثیر نشستن باالی چوکی با زاویه قایم بدن، فکر آرام و یک فضای مساعد با نور مناسب را در کیفیت . 31

مطالعه خود چگونه ارزیابی میکنید؟

42

( چنین استنباط میشود که از نظر اکثریت محصالن فضای مساعد در مطالعه نقش عمده ای 30ار )از نمود

فیصد 00.8پاسخ دهندگان نقش فضای مساعد را در مطالعه بسیار زیاد مهم تلقی میکنند. فیصد 10.1دارد.

کم و فیصد 1.1د. اما شان حد متوسط را بیان میدارن فیصد 08.3آنها نقش این عامل را زیاد معرفی میکنند.

به این عامل حد بسیار کم را اختصاص میدهند. فیصد 1.9

تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالقه گی محصالن به مطالعه فقر اقتصادی میباشد؟. 31

پاسخ فیصد 11.0شکل باال میزان تاثیر فقر اقتصادی را باالی کم عالقگی محصالن به مطالعه نشان میدهد.

آنها حد کم و فقط فیصد 38.8محصالن گزینه متوسط، فیصد 03.3آنها زیاد، فیصد 01.9دهندگان بسیار زیاد،

بسیار کم را برای نشان دادن میزان تاثیر این عامل انتخاب کرده اند. گزینه آنها فیصد 9.1

43

صالن به مطالعه پائین بودن سطح آگاهی تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالقه گی مح. 31

محصالن از تآثیر مطالعه در زنده گی میباشد؟

پاسخ به این سوال است که تا چه اندازه پایین بودن سطح آگاهی محصالن باعث ه ( نشان دهند31نمودار شماره )

گزینه خ دهندگان پاس فیصد 10.3محصالن پاسخگو بسیار زیاد، فیصد 01.9کم عالقگی به مطالعه میشود؟

بسیار کم را برای پاسخ به سوال گزینه شان فیصد 3.0کم و فقط فیصد 33.3آنها حد متوسط، فیصد 01.0زیاد،

فوق انتخاب کرده اند.

تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کمبود فرهنگ مطالعه میان محصالن وابسته گی به سطح . 31

دارد؟ تحصیل و آگاهی خانواده ها

محصالن تاثیر پایین بودن آگاهی خانواده را بر کمبود فیصد 13.0از نتایج شکل فوق چنین واضح میشود که

آنها حد متوسط، فیصد 33.3شان زیاد، فیصد 18.0فرهنگ مطالعه را میان محصالن بسیار زیاد میپندارند.

را برای میزان تاثیر این عامل ابراز میدارند.بسیار کم گزینه فیصد 1.9قلیلی شامل ه کم و عد فیصد 31.0

44

تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالقه گی محصالن به مطالعه عدم دسترسی به کتاب . 31

های متنوع میباشد؟

بر کم عالقگی آنها میزان تاثیر عدم دسترسی محصالن به کتاب های متنوع ه (نشان دهند33نمودار شماره )

39.1زیاد، گزینه فیصد 11.8بسیار زیاد، گزینه پاسخ دهندگان فیصد 11.1که از آن جمله ه مطالعه است،ب

بسیار کم را در این باره انتخاب گزینه آنها فیصد 1.0کم و فقط گزینه شان فیصد 3.1آنها حد متوسط، فیصد

کرده اند.

مطالعه محصالن بر کمرنگی حضور شما در کتابخانه های عدم مطابقت منابع با نیازتا چه اندازه عامل . 34

نقش دارد؟ به منظور مطالعه مرکزی پوهنتون کابل

45

ایمرکزی بر جعه محصالن در کتابخانه ع نسبت به کمرنگی مراه به میزان تأثیر عدم مطابقت منابدر رابط

د که این عامل تأثیر بسیار زیاد فیصد معتقد هستن 11.1 ویان از مجموعه پاسخگ ،معلوم گردید کهمطالعه

که بطور فیصد از پاسخگویان ادعا می کنند 31.1أثیر زیاد دارد ، فیصد آن ها باور دارند که ت 03.3دارد،

فیصد از آن ها 3.3فیصد از جواب دهندگان باورمند هستند که کم تأثیر دارد و 0.0 أثیر گذار استمتوسط ت

دارد.أثیر بسیار کم باور دارند که ت

تا چه اندازه عامل کمبود وقت برای مطالعه بر کمرنگی حضور شما در کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل .34

نقش دارد؟ به منظور مطالعه

فیصد از پاسخ دهنده 09.9در رابطه به میزان تأثیر کمبود وقت برای مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل

کمبود وقت زیاد تأثیر دارد که، فیصد باورمند هستند 03.3أثیر گذار است ، تط ها ادعا می کنند که بطور متوس

باور دارند فیصد از پاسخگویان 31.0فیصد از جواب دهندگان معتقد هستند که بسیار زیاد تأثیر دارد ، 39.3،

آن ها می گویند که بسیار کم تأثیر دارد.فیصد از 33.1یر دارد و أثکه کم ت

46

ه اندازه عامل نبود انگیزه برای استفاده از کتاب ها و آثار موجود در کتابخانه ها بر کمرنگی حضور تا چ. 33

نقش دارد؟ به منظور مطالعه شما در کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل

در مورد میزان نبود انگیزه در بین محصالن پوهنتون کابل جهت مطالعه در کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل از

فیصد از 01.3فیصد آن ها معتقد بودند که نبود انگیزه زیاد تأثیر دارد ، 00.1جموعه جواب دهندگان م

أثیر گذار است بطور متوسط تگویند که می آنها فیصد 08.1 پاسخگویان باورمند اند که بسیار زیاد تأثیر دارد ،

أثیر دارد. که بسیار کم ت دفیصد باور دارن 30.1أثیر دارد ، و فیصد از آن ها اظهار میدارند که کم ت 31.3،

تا چه اندازه عامل فشار بیش از حد مواد درسی استادان محترم بر کمرنگی حضور شما در کتابخانه . .1

نقش دارد؟ به منظور مطالعه مرکزی پوهنتون کابل

به عامل فشار بیش از حد مواد میزان کمرنگی محصالن را در کتابخانه مرکزی در رابطه ( 08طوری که نمودار )

گویان معتقد هستند که فشار بیش از حد مواد درسی بسیار زیاد تأثیر دارد، اسخپفیصد از 13.0بیان می کند درسی

فیصد اظهار 31.3گویند بطور متوسط تأثیر دارد، فیصد می 31.9، ثیر زیاد دارد أفیصد باورمند هستند که ت 01.0

أثیر دارد.فیصد باور دارند که بسیار کم ت 38.0و ارد، أثیر دمیدارند که کم ت

47

میزان تأثیر راهکار موجودیت سیستم مطالعه محور در مکان های آموزشی را در نهادینه ساختن . 13

؟نتون کابل چگونه ارزیابی می کنیدفرهنگ مطالعه در میان محصالن پوه

زشی جهت نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه در میان ی آموطالعه محور در نهاد هادر رابطه به راهکار سیستم م

محصالن پوهنتون کابل پاسخ گویان چنین نظر دارند :

گویند زیاد تأثیر گذار فیصد می 13.1، فیصد آن ها معتقد هستند که این راهکار بسیار زیاد موثر است 11.1

أثیر کم دارد، فیصد ادعا می کنند که ت 3.9ؤثر باشد ، فیصد باور دارند بطور متوسط می تواند م 03.3است ،

گان معتقد به تأثیر بسیار کم این راهکار هستند .فیصد جواب دهند 3.9

48

میزان تأثیر راهکاری تبلیغ ارزش مطالعه از طریق استادان را در نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه در . 11

میان محصالن پوهنتون کابل چگونه ارزیابی می کنید؟

طه به راهکار تبلیغ ارزش مطالعه از طریق استادان جهت نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه در میان در راب

زیاد بسیار معتقد هستند که تأثیر این راهکار فیصد 10.1پاسخگویان ، از مجموعه محصالن پوهنتون کابل

د که می تواند بطور متوسط گوینفیصد می 39.0أثیر دارد ،فیصد از آن ها ادعا می کنند که زیاد ت 10.1است ،

که تأثیر بسیار کم دارد.فیصد ادعا می کنند 3.3و ثیر کم داردأفیصد باور دارند که ت 33.0 مؤثر باشد ،

میزان تأثیر راهکار برگزاری مسابقات کتابخوانی و تشویق نویسنده گان را در نهادینه ساختن فرهنگ .11

چگونه ارزیابی می کنید؟مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل

49

در مورد راهکار برگزاری مسابقات کتابخوانی جهت نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون

فیصد از 30.1زیاد است ، بسیار معتقد هستند که تأثیر این راهکار فیصد 10.1پاسخگویان ، از مجموعه کابل

38.0 گویند که می تواند بطور متوسط مؤثر باشد ، فیصد می 31.3، أثیر داردآن ها ادعا می کنند که زیاد ت

که تأثیر بسیار کم دارد.فیصد ادعا می کنند 33.1و ثیر کم داردأفیصد باور دارند که ت

چند ساعت در هفته را به مطالعه اختصاص داده اید؟ . 11

هفته پاسخگویان چنین پاسخ دادند : پوهنتون کابل دردر رابطه به میزان مطالعه در میان محصالن

فیصد می 18.01،ساعت مطالعه غیر درسی دارند 1فیصد اظهار کردند که در یک هفته بیشتر از 13.01

فیصد گفتند که هیچ مطالعه غیر 08.91در هفته مطالعه غیر درسی دارند ، ساعت 0-3گویند که در یک هفته

8.10ساعت در هفته مطالعه غیر درسی دارند و 1-0ادعا کردند که فیصد از پاسخگویان 33.30درسی ندارند،

جواب دهندگان به این سوال پاسخ ندادند.فیصد از مجموعه

در هفته چند مرتبه به کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل برای مطالعه مراجعه میکنید؟. 11

50

طالعه غیر درسی نتایج بدست آمده گویای م بخانه مرکزی در هفته برایدر مورد میزان مراجعه محصالن به کتا

فیصد از 18.3، اظهار کردند که هیچ مراجعه نمی کنندیان وپاسخگفیصد 11.1این واقعیت است که باالترین

برای بار 1-1پاسخگویان ادعا کردند که در هفته فیصد 9.1، بار مراجعه می کنند 0-3گفتند که در هفته آن ها

برای مطالعه بار 1گان اظهار میدارند که در هفته بیشتر از فیصد از جواب دهند 3.0، دمراجعه می کننمطالعه

پاسخگویان حاضر به پاسخ به این سوال نشدند.فیصد از 8.18و مراجعه میکنند

برای مطالعه مراجعه میکنید؟ پوهنځی خوددر هفته، چند مرتبه به کتابخانه . 11

مطالعه غیر درسی برایوهنځی های خودشان در هفته پالن به کتابخانه در رابطه به میزان مراجعه محص

فیصد ادعا می کنند که 13.1، فیصد از آن ها هیچ مراجعه نمی کنند 13.1گویای این است که نتایج حاصله

33.1، بار مراجعه می کنند 1-1فیصد اظهار داشتند که در هفته 30.1، بار مراجعه می کنند 0-3در هفته

پاسخگویان حاضر به جواب به این فیصد از 8.1و فیصد ادعا می کنند که بشتر از چهار بار مراجعه می کنند

سوال نشدند.

51

با استفاده از کدام منابع مطالعه خویش را افزایش میدهید؟. 14

یل کنند نتایج ذد ر مورد اینکه محصالن از کدام منابع بیشتر برای باال بردن سطح آگاهی خود استفاده می

فیصد 09یان پاسخ دادند که از کتاب و منابع الکترونیکی استفاده می کنند ، پاسخگوفیصد از 11 بدست آمد :

فیصد اظهار داشتند که از کتاب استفاده می کنند 08.0گفتند که از منابع الکترونیکی استفاده می کنند ، از آنها

پاسخ دهندگان حاضر به فیصد از 3و منابع الکترونیکی استفاده می کنند پاسخ دادند که از فیصد از آنها 3.3،

جواب به این سوال نشدند.

برای گسترش فرهنگ مطالعه در میان محصالن کدام راهکار را مناسب می بینید؟. 14

52

از مجموعه در مورد بهترین راهکار جهت گسترش فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل

فیصد از آن ها 18.0ایه گزاری را مناسب ترین راهکار پیشنهاد می کنند ، فیصد سرم 11.1گویان ، پاسخ

ب می تواند اه های کتاگایجاد نمایشگویند که فیصد می 30.0اد می کنند،هگزاری مسابقات کتابخوانی را پیشنبر

د که مناسب ترین راهکار جهت فیصد باورمند هستن 31.3،مطالعه باشد گسترش فرهنگبهترین راهکار جهت

نگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل فراهم کردن منابع مکتوب عصر روز در کتابخانه سترش فرهگ

.اسخ ارایه نکردندپفیصد به این سوال 1.0های پوهنتون کابل است و از جمله پاسخگویان

کدام روش مطالعه را برای خود ترجیع میدهید؟. 13

نتایج بدست آمده گویای این است که هنتون کابل پوه مناسب ترین روش مطالعه در میان محصالن در رابطه ب

پاسخگویان فیصد از 03.1، فیصد از محصالن برای مطالعه کردن نشستن روی چوکی را ترجیح میدهند 18.3

کشیدن را انتخاب فیصد از محصالن مطلعه در حالت دراز 00.1دانند ، یمطالعه فضای سبز را مناسب م برای

فیصد از محصالن 8.1فیصد از پاسخگویان مطالعه در حالت راه رفتن را ترجیح میدهند ، 0.1می کنند ،

فیصد 0.3پاسخگویان مطالعه در حالت نشستن روی زمین و نشستن روی چوکی را مناسب میدانند و از جمله

پاسخ به این سوال نشدند.حاضر به

53

رای مطالعه ترجیع میدهید؟کدام مکان را ب. .1

فیصد 13.3ن کابل از مجموعه پاسخگویان ودر مورد مناسب ترین مکان برای مطالعه در میان محصالن پوهنت

فیصد 08.0، فیصد مطالعه در اطاق خواب را بهتر میدانند 03.1، مطالعه در فضای سبز را ترجیح میدهند

را مناسب میدانند و از جمله شیمنفیصد مطالعه در اطاق ن 31.1، مطالعه در کتابخانه را ترجیح میدهند

مطالعه در کتابخانه و فضای سبز را ترجیح میدهند ، و از مجموعه ج.اب دهندگان فیصد آنها 8.1 پاسخگویان

پاسخ به این سوال نشدند .فیصد آنها حاضر به 0.3

54

کدام زمان را برای مطالعه مناسب می بینید؟ .13

کابل نتایج حاصله گویای این است وهنتون پمناسب ترین زمان برای مطالعه در میان محصالن به ه در رابط

از پاسخگویان مطالعه در فیصد 00.9،فیصد از محصالن مطالعه در صبح وقت را ترجیح میدهند 13.0که

فیصد از آنها 0.01، ثر میدانند عصر را مؤپاسخ دهندگان مطالعه در فیصد از 30.3شام را ترجیح میدهند ،

پاسخ به این سوال نشدند.فیصد از آنها حاضر به 1.33یان وپاسخگمطالعه در ظهر را ترجیح میدهند و از جمله

55

اطالعات یفیل کی. تحل1.1

ما بودند از نقص فرهنگ مطالعه میان محصالن شاکی بودند و چنین ابراز ه مجموع استادانی که مورد مصاحب

لعه یکی از اساسی ترین نیاز های یک محصل است زیرا محصل باید پویا باشد و با نقد و بررسی نمودند که مطا

نین چ کابلی های پوهنتون مرکزی و پوهنح ه مسایل، خود به حصول علم و دانش برسند. اما مسوولین کتابخان

یشتری ب ه ه انتظار استفادابراز میکنند که روزانه تعداد زیادی از محصالن به کتابخانه مراجعه میکنند گرچ

داردند.

در قسمت مهم ترین عوامل تأثیر گذار بر نقص فرهنگ مطالعه میان محصالن، استادان محترم پوهنتون

کابل به عوامل متعددی همچون متکی بودن تدریس استادان به سیستم میخانیک و محتوا محوری استادان، نبود

بیش از حد از وسایل تکنالوژی چون ه بخانه های مجهز، استفادتحصیلی، نبود کتا ه یک هدف روشن از رشت

در خانواده اشاره کردند. یکی از استادان معتقد بودند مطالعه از دوران تحصیل ابتدایی انترنت، مروج نبودن

یک فرهنگ غنیء مطالعه باید مادران و پدران ما مطالعه کنند تا کودکان از همان اوان عالقه نکه برای داشت

به مطالعه پیدا کنند و این عالقه را در دوران ابتدایی آموزشی یعنی مکتب گسترش دهند تا در دوران تحصیل

برای مطالعه نیاز به تحمیل استادان نباشد بلکه هر یک از محصالن خود به مطالعه بپردازند. اما عوامل

قه ساختن محصالن تأثیراتی دارد.محیطیء دیگر چون نبود کتابخانه های مجهز و منابع خوب هم بر کم عال

ه محصالن را برای مطالعه نبود یک هدف روشن از رشت ه یک تن از استادان پوهنتون کابل، عدم انگیز

نیز تحصیلی شان ه رشت ه تحصیلی دانست و گفت: " این عامل مهم باعث شده است که محصالن حتی در زمین

مطالعه نکنند.

نگ چنین بر می آید که فره مرکزی پوهنتون کابل؟ ز مسوولین کتابخانهاحبه با یک تن اصاز بررسی م

ما جای واقعی خود را نیافته است و برای گسترش این فرهنگ باید نخست تعداد کتابخانه ه مطالعه هنوز در جامع

ها را گسترش داد و برای محصالن منابع مناسبتر و بیشتری تهیه کرد.

طالعه و م براینه سازی بیشتر در کتابخانه ها ت که زمییساستادان حاکآمده از مصاحبه با نتایج بدست

فرهنگ مطالعه میان محصالن است. یکی از راهکار های مناسب و عملی برای گسترش ایجاد فضای سالم

درست و آکادمیک مطالعه آنها را با روش های سط استادان به محصالنتو مراجع ومنابع خوبمعرفی همچنین

سازد.میآشنا

به صورت کل استادان به راهکار های خوبی چون تدریس به روش مطالعه محور، نمره دهی به فعالیت

های صنفی، تشویق به مطالعه و واگزار کردن پروژه های کاری بیشتر برای گسترش فرهنگ مطالعه میان

محصالن را بازگو کردند.

56

شنهاد ها یو پ یریجه گیخالصه، مناقشه، نت. ششم

خالصه : الف.

ـــ ش از تاریخ ه 3131گی کمبود مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل در سال طالعه معضل فرهنم

وسط تیم تحقیقاتی آمریت دیپارتمنت علوم ت 18/33/0831تا 3/3/0831مطابق 3/3/3131تا 33/1/3131

انجام پذیرفت . (NCPR) اجتماعی مرکز ملی تحقیقات پالیسی

به خاطر باال بردن ،خصوصا زندگی محصالنکه مطالعه برای هر انسان در زندگی دارد و م یتأثیربنا بر

سی ، فرهنگی و سطح آگاهی خود و تقدیم شدن در جامعه به عنوا ن فرد مؤثر و آگاه از مسایل اجتماعی ، سیا

نیاز به مطالعه دارد .، اقتصادی جامعه خود

رشد زندگی شخصی ، تحصیلی ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی که مطالعه در بهبود و یی با رابطه

ـــ ه 3131هر فرد در جامعه دارد ، مطالعه کمبود فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل در سال

ش از اهمیت زیادی برخوردار است .

3131پوهنتون کابل در سال هدف اساسی این تحقیق دستیابی به وضعیت مطالعه غیر درسی در میان محصالن

ــ ش ، دستیابی به علل و عوامل کمبود فرهنگ مطالعه در میان محصالن ، دستیابی به راهکار های مناسب ه

گسترش فرهنگ مطالعه در میان و العه در میان محصالنجهت حل این معضل ، نهادینه ساختن فرهنگ مط

.میباشد محصالن پوهنتون کابل

(NCPR)دیپارتمنت علوم اجتماعی ((GARFوژه پرتیم تحقیقاتی ،لمی این موضوع جهت انجام مطالعه ع

انجام مراحل این تحقیق اقدام نمودیم.ځدران به تحت نظر محترم پوهاند دکتور الف شاه

ود ب موجود ابتدا مطالعات اکتشافی صورت گرفت ، در مرحله بعدی منابع و تحقیقات قبلی که در این مورد

صه برداری گردید ، پس از انجام مطالعات نظری تحقیق با در نظرداشت پرسش های اساسی و مرور و خال

پر سشهای فرعی تحقیق سواالت پرسشنامه و سواالت مصاحبه طراحی گردید.

ځیگانه پوهنتون کابل ما با نمونه گیری هدفمند احتمالی سه پوهن 39های ځی توجه به پوهن درمرحله بعدی با

تن از محصالن 331گیری هدفمند احتمالی به تعداد ځی با نمونه از سه پوهن نه انتخاب نمودیم.ا به حیث نمور

به حیث نمونه انتخاب شد و برای آن ها پرسشنامه توضیع گردید. پس از جمع آوری اطالعات و ارقام و اجرای

و تفسیر، تشریح SPSSصایوی مصاحبه ها با اساتید محترم پوهنتون کابل ، اطالعات با استفاده از برنامه اح

تحلیل کمی اطالعات صورت گرفت، در مرحله نهایی گزارش تحقیق به نگارش در آمد.

در مبانی نظری این تحقیق فرهنگ، مطالعه، انواع مطالعه، مراحل مطالعه و سایر مفاهیم مرتبط به آن از نظر

وان گفت که فرهنگ مجموعه از رفتارهای ن تعریف گردید. میتقصاحب نظران، روانشناسان و محق دانشمندان،

فرهنگ را چنین تعریف میکنند: مجموعه اکتسابی و ویژه گی های اعتقادی اعضای یک جامعه است و یا

ها، باورها، هنرها، قوانین، اخالقیات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوی از جامعۀ ای از دانشپیچیده

م چنین عه را میتوانیدیگر از مفاهیم این تحقیق مطالعه است که مطال کنند. یکیمیگیرد تعریف می خویش فرا

مطالعه راهی است برای پرورش استعداد های خارق العاده انسانی که او را در مسیر رشد و :تعریف کنیم

برای روشن تر ساختن مراحل مطالعه باید در مورد مراحل آن توضیح دهیم که به تکامل رهنمایی میکند ،

مرحله ، مرحله پیش خوانی ، مرحله سؤال کردن ه دارد که عبارت اند از :رحلم 30موم مطالعه صورت ع

خواندن، مرحله تفکر، مرحلۀ حفظ گفتنی ، مرحله مرور کردن، روش دقیق خوانی ، تکنیک خالصه برداری،

ث . بعد از بح های اصلی، نکات جزئی و تکنیک عالمت گذاری در متن استتکنیک سازماندهی مطالب ،نکته

ر و تحلیل اطالعات صورت گرفت. های ضروری در مبانی نظری ، تشریح ، تفسی

57

ب . مناقشه:

ه های توسعه در کشور است و مزیت های زیادی در عرصه های از آنجایی که مطالعه یکی از مهمترین وسیل

یزه گی دارد، کمبود و یا نقص آن موجب تغییرات منفی میشود بالخصوص وقتیکه محصالن ما انگمختلف زند

یی برای مطالعه نداشته باشند و مطالعه را یکی از ضرورت های اساسی ندانند.

میدانیم: ضروری ، تذکر بعضی از نکات رااست مدهآبدست کنونی ین تحقیقانظر به نتایجی که از

است. کشورها خیلی پایین سایرمنطقه و یمیزان مطالعه در افغانستان نسبت به کشورها میدانیم قسمیکه .1

ی گیزه محصالن برای مطالعه، کم عالقگعامه، عدم ان ینبود منابع کافی برای مطالعه،کمبود کتابخانه ها

ر عوامل باعث شده تا سطح مطالعه در کشور را کاهش دهد.گکمبود وقت و دی محصالن،

ن باعث شده تا اشخاص از آکه کمبود ،داده قرار فراد را تحت تاثیرامطالعه از ابعاد و جهات متفاوت .2

د.نجدید بدور بمان یوش ها ومهارت هاریری علوم،فنون،گیاد

سخنرانی ها در بین صنف و است همچون کسب آگاهی و اطالعات بیشتر که در اما مزیت های آن

.رمی برای افراد باشدگالعه میتواند بهترین سرطم نیز و اجتماع میتواند نقطه قوت ما باشد

نیز را دیگر ترگبلکه سازمانها و نهادهای بزر است د نماندهوله کمبود مطالعه تنها در پوهنتونها محدمس .3

جدید باز یود مطالعه افراد را از مهارت هاقسمیکه تذکر دادیم کمب .تحت تاثیر خود قرار داده است

ین می آورد که ازین طریق در کارایی سازمان نقشی ئی و خالقیت افراد را پاگشایست میدارد و کارایی

منفی ایفا میکند.

مواجه عاتیمطال ها، بیشترین منابع مطالعاتی کشور از بین رفت که کشور را با فقر منابعگدر جریان جن .4

ثار چندانی نداشتند، لذا جوانان و اهل مطالعه آل کشور ان در داخگها هم نویسندگجن ساخت و بعد از

مجبور میشوند که به منابع و کتب خارجی مراجعه کنند. استفاده از منابع خارجی معتبر فواید و نواقص

نانرا آر و افکا گر فرهنگشنا سازد، از سوی دیآر گنان را با زبان های دیآر از جهتی گخود را دارد. ا

اصیل شان دور گاز فرهن یر خود قرار میدهد و جوانان راو همچنان زبان و ادبیات جوانان را تحت تاث

میسازد.

مطالعه در بین جوانان نهادینه نشده است لهذا اهمیت آن نیز برای جوانان قابل توجه فرهنگاز آنجاییکه .1

به کتاب کودکیان رودغاز کرد و طفل را از آمطالعه باید از خانوده فرهنگبرای پیاده کردن .نیست

آشنا ساخت. در پوهنتون ها نیز باید سیستم مطالعه خارجی تقویه شود.

58

. نتیجه گیری : ج

نتایج بدست آمده از این تحقیق قرار ذیل است:

هوضعیت فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل رو به بهبود است و جای امید برای گسترش هرچ

محصالن فیصد 01بیشتر این فرهنگ سالم میان مردم بالخصوص قشر محصل و تحصیل کرده است. زیرا

پاسخگو مدعی بر این بودند که مطالعه جزء برنامه های درسی و زندگی شان است. گرچه تصور میرفت که

فیصد 08.91که فقط اکثر محصالن مطالعه یی غیر از مضامین درسی ندارند. اما این تحقیق چنین ثابت کرد

محصالن مطالعه نمیکنند گرچه این هم رقم کمی برای محصالن نیست اما با استفاده از راهکار های پیشنهاد

شده میتوان به کاهش این رقم پرداخت. در هر صورت معضل نقص فرهنگ مطالعه میان محصالن شایع است

و نمیتوان این رقم را نادیده گرفت.

محصالن به انجام مطالعه فیصد 03عه نمیکنند؟ در حالیکه نتایج تحقیق حاکیست که اما چرا محصالن مطال

30آنها معتقدند که مطالعه در زندگی شخصی شان نقش مثبتی دارد و نیز فیصد 30احساس نیاز میکنند و

یت شان رکل پاسخ دهندگان رابطه بین مطالعه و موفقیت تحصیلی رامثبت ارزیابی میکنند و همچنان اکث فیصد

اعتراف میکنند که مطالعه در داشتن یک شغل خوب بسیار موثر است. مزیت و موثریت مطالعه بر اکثر

محصالن واضح و انکار ناپذیر است اما اگر واقعا گرفتن یک شغل خوب و ارتقا در آن را بیشتر منسوب به

وصا محصالن افزایش خواهد نمود اشخاص آگاه و کتابخوان بسازیم، مسلما میزان مطالعه میان مردم و مخص

همه محصالن به زیرا فعال در کشور ما مشغولیت ها و وظایف با در نظر داشت شایستگی ها اخذ نمیشود بنا

جای انجام مطالعه وقت خود را صرف وسیع ساختن ارتباطات خود میکند.

یان محصالن کمبود وقت، نتایج تحقیق نشان میدهد که مهمترین عوامل وجود معضل نقص فرهنگ مطالعه م

عدم مطابقت منابع با نیاز های محصالن، فقر اقتصادی، عدم دسترسی به کتاب های متنوع، عدم آگاهی خانواده

پاسخ دهندگان، کمبود وقت را یکی از عوامل بسیار فیصد 11.1و پایین بودن سطح آگاهی محصالن میباشد.

پاسخ گویان نقش عامل عدم مطابقت منابع فیصد 11.1مچنین مهم در نقص مطالعه میان محصالن میدانند و ه

آنها فقر اقتصادی را یکی از عوامل بسیار مهم میشمارند. فیصد 11 را بسیار زیاد ارزیابی میکنند. با نیاز هایشان

11.1از طرفی، مهم را عامل این معضل میدانند.این بدین معنی است که اکثریت محصالن این سه موضوع

محصالن تاثیر عدم آگاهی خانواده را بر نقص فرهنگ مطالعه میان محصالن، بسیار زیاد تلقی میکنند. فیصد

عوامل متعددی در محیط های آموزشی وجود دارد که باالی میزان مطالعه تاثیر میگذارد که یکی از مهمترین

وافق محصالن بر این ت فیصد 01.1که عوامل کتاب ها و کتابخانه ها است. نتایج این تحقیق چنین استنباط میکند

که کتابخانه ها نسبتا در میزان مطالعه تاثیر دارند. اما اگر کتابخانه ها واقعا وظیفه یی بیشتر از نظر دارند

نگهداری کتابها انجام دهند واقعا میتوانند نقش موثری برای گسترش فرهنگ مطالعه ایفا کنند. آیا کتابخانه

ا بحال برنامه یی جهت گسترش انگیزه و عالقه ء محصالن به مطالعه انجام داده است؟ مرکزی پوهنتون کابل ت

محصالن پاسخ منفی به این پرسش داده اند و اکثرا ابراز داشتند که برخورد فیصد 93.31تحقیق ه در نتیج

ن برنامه سا داشتنها را تشویق به حضور در کتابخانه کند چه بآابخانه، علمی و آکادمیک نیست که مسوولین کت

های ابتکاری جهت ایجاد عالقه به کتابخوانی. تحلیل اطالعات بدست آمده از تحقیق در دست داشته بیان میدارد

فیصد 18.3مرکزی پوهنتون مراجعه نمیکنند و فقط الن در یک هفته اصال به کتابخانه محص فیصد 11.1که

محصالن در هقته یی یک مرتبه هم به فیصد 13.1مینطور شان در هفته یی یک یا دوبار به آنجا میروند و ه

کتابخانه های پوهنحی های خود جهت مطالعه مراجعه نمیکنند که یکی از علت های عدم مراجعه به کتابخانه

ها فشار بیش از حد مواد درسی گزارش شده است.

59

ادان را بر مطالعه محصالن زیاد تدریس است ه پاسخ دهندگان نقش نحو فیصد 09نتایج نشان میدهد که فقط

نها را به انجام مطالعات عمومی تشویق آاز میکنند که استادان محترم شان شان ابر فیصد 31.03میپندارند و

میکنند. استادان الگوی محصالن هستند و تک تک کلمات شان در ذهن محصالن تاثیر گذار است. اگر به روشی

یشتری به مطالعه و تفحص پیدا کنند و نیز آنها را تشویق به مطالعه تدریس کنند که محصالن احساس نیاز ب

نمایند، واضح است که میزان مطالعه میان محصالن باال میرود.

برای حل این معضل چه میتوان کرد؟ آیا راه حل عملی یی برای گسترش فرهنگ خوب مطالعه وجود دارد؟

31.9العات تحقیق چنین معلوم شد که اکثر محصالن )اگر بله، پس بهترین راهکار ها چیست؟ از تحلیل اط

( ایجاد یک سیستم مطالعه محور در پوهنتون را بهترین راهکار برای گسترش مطالعه میان محصالن فیصد

آنها فیصد 18.0محصالن پاسخگو سرمایه گذاری در منابع آموزشی، فیصد 11.1میدانند و در عین حال

محصالن افزایش منابع فیصد 31.3شان ایجاد نمایشگاه های کتاب و فیصد 30.0برگذاری مسابقات کتابخوانی،

عصری در کتابخانه ها را از جمله مناسبترین راهکار ها معرفی میکنند.

انجام این تحقیق تا حدی نسبت به وضعیت مطالعه در میان محصالن امیدوار شدیم و معلومات جدیدی ه در نتیج

به امید اینکه از این اطالعات استفاده صورت بگیرد تا رقم میزان مطالعه میان در این راستا کسب کردیم.

محصالن باال برود.

60

:هاد: پیشنهاد

از طرف وزارت تحصیالت عالی و ارگان های دولتی تقال برای ایجاد کتابخانه های بیشتر و بهتر در .3

طالعه داشته باشند و مطالعه مناطق مختلف صورت گیرد تا محصالن در هرجا مکان مناسبی برای م

را یک سرگرمی مفید بدانند.

بهتر است تاجران در وارد کردن کتاب های بهتر تالش نمایند و نویسندگان ما کتاب های بیشتری که .0

مطابقت با نیاز های محصالن دارند را انتشار نمایند تا خوانندگان بیشتری را جذب کنند.

های مختلف کتابهای ارزشمند و مفید را تبلیغ کنند و برای ارزش ایجاب میکند که رسانه ها به طریقه .1

و اهمیت مطالعه در عرصه های مختلف زندگی، برنامه ها برگزار کنند.

مرکزی پوهنتون کابل و نهاد های اجتماعی و فرهنگی شهر، برنامه هایی چون مسابقات ه کتابخان .1

مطالعه براه اندازند و به ه می جهت ایجاد انگیزکتابخوانی، همایش های کتابخوانی و سیمینار های عل

محصالن ممتاز و عالقمند مطالعه امتیاز قایل شوند.

مرکزی پوهنتون و پوهنحی ها، کادر مسوولین ه برای پر رنگ ساختن حضور محصالن در کتابخان .1

ق سبب تشوی کتابداری درس خوانده باشند تا ه تمام کتابخانه ها عالقمندان مطالعه باشند و در عرص

محصالن برای مطالعه شوند.

برای مطالعه نیاز است که سیستم آموزشی در پوهنتون از سیستم آموزشی ر داشتن محیط علمیبه منظو .3

ب برسند نه میخانیک کردن چند مطل های زیادبیشتر به موفقیت ب متمایز شود و محصالن با مطالعه مکت

.ها از محتوای درس

یک فرهنگ خاص نیاز دارد برای نهادینه ساختن این فرهنگ مهم و اساسی، از آنجایی که مطالعه به .0

ی با تا محصالن ،ن خود را به مطالعه تشویق میکنندپدران و مادرانی باشیم که مطالعه میکنند و فرزندا

مطالعه و جستجوگر برای فردای وطن باشند.

61

منابع و مآخذ

محصالن یر درسیو غ یزان مطالعات کتب درسیم یررس(. ب3100طمه. )، فایدهبان ،می، رحیاحمد .3

. همدان همدان: واحد. یآزاد اسالم پوهنتون

در یعموم یها کتابخانه ژه یبر مطالعه و نقش خدمات و یر آمد(. د3191، حسن. )یزیر یاشرف .0

. تهران: چاپار.فرهنگ مطالعه توسعه

.ی. تهران: نشرنیسایس یشناس جامعه (. 3133ن. )یه، حسیبشر .1

. تهران: یاست در جوامع چند فرهنگیس ینظر داین(. ب3198. )ید علیس و رضا، ینی، حسیبهشت .1

انتشارات بقعه.

. تهران: انتشارات بعثت.ه هایاد نظریبر بن یریادگی یروانشناس(. 3108پارسا، محمد. ) .1

. تهران: انتشارات بعثت.یروان شناس نه یزم(. 3100پارسا، محمد. ) .3

د.ی: انتشارات توحتهران. م؟یچگونه کتاب بخوان (.3138ن. )ین زاده، غالم حسیحس .0

. تهران: سمت.جانیزش و هیانگ(. 3103م. )ی، محمد کریخدا پناه .9

تهران: انتشارات اقبال. ن گاهواره تمدن.یمشرق زم(. 3110ل. )یدورانت، و .3

و یتهران: انتشارات علم .اسزریاب خویی، عب ترجمه، .خ فلسفهیتار(. 3138ل. )یدورانت، و .38

.یفرهنگ

تهران: .سید محمد ,یاعراب ارساییان، علی وپ ترجمه،. یرفتار سازمان یمبان(. 3138فن. )ینز، ستیراب .33

.یفرهنگ یدفتر پژوهش ها

ام نور.یتهران: انتشارات پ .محمود ترجمه،. ینه فرهنگ شناسیزم(. 3103. )ینیروح الم .30

تهران: انتشارات .تایب یتا وگعسکری، ترجمه،. مطالعه ه درباره نکت 188(. 3138ل. )یس، فیرئ .31

مدرسه.

( تهران: موسسه مهرداد بخت, ترجمه:فیروز. )ینه روانشناسیزم(. 3191و. )یسانتراک، جان دابل .31

خدمات.

ام نور.ی. تهران: انتشارات پیشناس جامعه یمبان(. 3133ف هللا. )ی، سیف اللهیس .31

. تهران: انتشارات آگاه.یپرورش یروانشناس. (3101اکبر. ) یف، علیس .33

. تهران: نشر نی.بنیادهای علم سیاست(. 3131عالم، عبدالرحمن. ) .30

ات . تهران: انتشارکجاست؟ کتابخانه ست؟ یست؟ کتاب خوان کیکتاب چ(. 3103ده. )یزاده، حم یقربانعل .39

.یاقاق

.یرت فرهنگ و ارشاد اسالم. تهران: وزاسازمانها یشناس جامعه (. 3138ن. )یپور، آر یقل .33

ام نور.ی. تهران: انتشارات پو پرورش آموزش یشناس جامعه (. 3103د. )ی، مجیکاشان .08

62

تهران: .رضا فاضل, توسلی غالم، عباس و ترجمه،. یشناس جامعه یمبان(. 3133کوئن، بروس. ) .03

انتشارات سمت.

.یتهران: انتشارات نشر ن .منوچهر ,یصبور ترجمه:. یشناس جامعه (. 3103. )یدنز، انتونیگ .00

ترجمه: تهرانی، محمد م؟.یچگونه کتاب بخوان(. 3133آدلر و چارلز ون دورن. ) یمر، جیمارت .01

.انتشارات سمت تهران: .صراف

ر.ی. کابل: انتشارات شبدرست مطالعه یروش ها(. 3130مجاب، منصور. ) .01

.یات آستان قدس رضو. تهران: انتشاریشناس جامعه مقدمات (. 3190، منوچهر. )یمحسن .01

لیع یف،س ترجمه: . )یریادگی یها هیبر نظر یمقدمه ا(. 3311تو اچ. )یم ،السون و ار یهرگنهان، ب .03

( تهران: انتشارات دوران.اکبر,

. تهران: نشر مرکز.یشناس جامعه م یمفاه(. 3193وبر، ماکس. ) .00

63

ضمایم

رسشنامه برای محصالن پ :3ضمیمه شماره

برای محصالن پرسشنامه

محصل گرامی! هدف این تحقیق بررسی وضع ناقص بودن طرز مطالعه و عیب فرهنگ مطالعه در میان محصالن

پوهنتون کابل، شناسایی عوامل عمده این معضل و کشف راهکارهای مناسب برای حل این مشکل میباشد. لطفا به پرسش

تیجه تحقیق کمک کرده باشید.های زیرصادقانه و بی طرفانه پاسخ دهید تا به دقت ن

قابل ذکر است که پاسخ های شما محفوظ خواهد بود و نیاز به ذکر نام و امضاء شما دیده نمی شود.

شماره پرسشنامه:

ځی:سن: جنس: پوهن

کد ؤاالتس شماره

بلی خیر دیگری را مطالعه میکنید؟ آیا غیر از مواد درسی پوهنتون آثار 1

بلی خیر آیا استادان شما را به مطالعه تشویق می کنند؟ 2

3 بوده پوهنتون کابل مرکزی از سوی کتابخانه برنامه ها برای گسترش فرهنگ مطالعهآیا شاهد

بلی خیر ید؟ ا

4 به نظر شما آیا رابطه میان مطالعه و موفقیت در زنده گی شخصی وجود دارد؟

بلی خیر

1 آیا رابطه یی میان مطالعه خارج از مواد درسی پوهنتون و پیشرفت تحصیلی وجود دارد؟

بلی خیر

6 یی میان مطالعه و موفقیت در شغل وجود دارد؟ آیا به نظر شما رابطه

بلی خیر

سؤاالت

بسیار

زیاد کم متوسط زیاد

بسیار

کم

1 2 3 4 1

2 دازه در گسترش به نظر شما نحوه تدریس استادان تا چه ان

فرهنگ مطالعه میان محصالن پوهنتون کابل نقش دارد؟

8 تآثیر کتابخانه های پوهنتون کابل را بر گسترش فرهنگ

مطالعه محصالن تا چه اندازه مؤثر میدانید؟

1 تا چه اندازه به انجام مطالعه عمومی )خارج از مواد درسی

پوهنتون( احساس نیاز میکنید؟

64

11 تا چه اندازه مطالعه را در موفقیت شخصی خود در زنده

گی مؤثر میدانید؟

بسیار

زیاد کم متوسط زیاد

بسیار

کم

11 نقش مطالعه عمومی را در زمینه تحصیلی خویش تا چه

اندازه مؤثر میدانید؟

12

و تاثیر نشستن باالی چوکی با زاویه قایم بدن، فکر آرام

یک فضای مساعد با نور مناسب را در کیفیت مطالعه خود

چگونه ارزیابی میکنید؟

13 تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالقه گی

محصالن به مطالعه، فقر اقتصادی میباشد؟

14

تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالقه گی

ه پائین بودن سطح آگاهی محصالن از محصالن به مطالع

تآثیر مطالعه در زنده گی میباشد؟

11

تا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کمبود فرهنگ

مطالعه میان محصالن، وابسته گی به سطح تحصیل و

آگاهی خانواده ها دارد؟

16

ه گیتا چه اندازه موافق هستید که یکی از عوامل کم عالق

محصالن به مطالعه عدم دسترسی به کتاب های متنوع

میباشد؟

12

نقش به منظور مطالعه تا چه اندازه عوامل زیر بر کمرنگی حضور شما در کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل

دارد؟

مطالعه محصالنعدم مطابقت منابع با نیاز های .1

کمبود وقت برای مطالعه .2

بود انگیزه برای استفاده از کتاب ها و آثار موجود ن .3

در کتابخانه ها

فشار بیش از حد مواد خواندنی درسی استادان .4

محترم

دیگر عوامل )لطفا مشخص سازید(: .1

18

نه میزان تأثیر راهکارهای زیر را در نهادینه ساختن فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل چگو

ارزیابی می کنید ؟

موجودیت سیستم مطالعه محور در مکان های .1

آموزشی

تبلیغ ارزش مطالعه از طریق استادان .2

برگزاری مسابقات کتابخوانی و تشویق نویسنده .3

گان.

65

دیگر عوامل )لطفا مشخص سازید(: .4

11 د؟چند ساعت در هفته را به مطالعه اختصاص داده ای

ساعت 3ساعت د( بیشتر از 3-2ساعت ج( 2-1الف( هیچ ب(

21 چند مرتبه به کتابخانه مرکزی پوهنتون کابل برای مطالعه مراجعه میکنید؟ ،در هفته

یکنم(بار د( هیچ )مراجع نم 4بار ج( بیشتر از 4-3بار ب( 2- 1الف(

21 برای مطالعه مراجعه میکنید؟ پوهنځی خوددر هفته، چند مرتبه به کتابخانه

بار د( هیچ )مراجع نمیکنم( 4بار ج( بیشتر از 4-3بار ب( 2- 1الف(

22

با استفاده از کدام منابع مطالعه خویش را افزایش میدهید؟

ب( منابع شینداری )سی دی های آموزشی( الف( کتابها

د( همه ج( منابع الکترونیکی )انترنت(

23

برای گسترش فرهنگ مطالعه در میان محصالن کدام راهکار را مناسب می بینید؟

ب( برگزاری مسابقه های کتابخوانی الف( افزایش برگزاری نمایشگاه های کتاب

ج( فراهم کردن کتب و مجالت در کتابخانه ها د( سرمایه گذاری برای افزایش منابع آموزشی

24

مطالعه را برای خود ترجیح میدهید؟ کدام روش

الف( نشتسن روی چوکی ب( نشستن باالی زمین

لت راه رفتن د( دراز کشیدنج( در حا

21

کدام مکان را برای مطالعه ترجیح میدهید؟

الف( اطاق نشست ب( کتابخانه

ج( فضای سبز د( اطاق خواب

26

عه مناسب می بینید؟کدام زمان را برای مطال

الف( بامداد ب( ظهر

ج( عصر د( شام

از همکاری تان تشکر

66

پرسشنامه برای استادان محترم : 1شماره یمهضم

االت مصاحبه با استادان محترم سو

این تحقیق بررسی وضع کمبود فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل، استاد محترم! هدف

شناسایی عوامل عمده این معضل و کشف راهکارهای مناسب برای حل این مشکل میباشد. لطفا به پرسش

های زیر صادقانه و بی طرفانه پاسخ دهید تا به دقت نتیجه این تحقیق کمک کرده باشید.

: ځیپوهن اسم:

پارتمنت: رتبه علمی:دی

ؤاالتس شماره

1

؟به نظر شما عیب و نقص فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون کابل از چه قرار است

67

2

از دیدگاه شما عمده ترین عوامل نقص و عیب فرهنگ مطالعه در میان محصالن پوهنتون

؟کابل چیست

3

؟چه راهکارها را برای گسترش فرهنگ مطالعه پیشنهاد میکنید

از همکاری جناب شما تشکر می کنیم که ما را در رابطه به این تحقیق کمک کردید.