КуздеубаеваПеризат

И.Әбдікәрімов атындағы Қызылорда аграрлық техникалық

колледжі

Физика және астрономия пәні бойынша өткізілетін ашық сабаққа қош келдіңіздер

“Заманауи біліммен- жарқын болашаққа”

1

2

3

Ішкі эмоцияларымыздан айығып, бүгінгі күнді көтеріңкі көңіл- күймен өткізу үшін сабақты шипалы төрт дыбыстан бастайық

1. Өкпе дыбысы-Сссссссссссс ………….2. Бүйрек дыбысы -Чуууууууууу……………3. Бауыр дыбысы- Шшшшшш ……………4. Жүрек дыбысы- Хаааааааа ……………

Өткен сабақтың тақырыбы:

ЭЛЕКТР ӨРІСІНДЕГІ ӨТКІЗГІШТЕР МЕН ДИЭЛЕКТРИКТЕР

Оқушылар өздері таңдап алған бағдаршам түстеріне сәйкес келетін ұяшықтағы сұрақтарға жауап береді

1 топ

2 топ

3 топ

Үй тапсырмасын сұрау

Ой шақырайы

н

Электр өрісінің күштік сипаттамасын ата

Дұрыс

Кулон заңын тұжырымда

Дұрыс

Өткізгіштер дегеніміз не?

Дұрыс

Электр өрісінің кернеулігі неге тең?

Дұрыс

Өткізгіштерге мысалдар келтір

Дұрыс

Диэлектриктің түрлерін ата

Дұрыс

жинақтаушы

1

3

2

4

65

Дұрыс

Потенциалдар айырмасын өлшейтін құрал

Дұрыс

Күш сызықтары қалай бағытталады?

Дұрыс

Диэлектрик дегеніміз не?

Дұрыс

Электр өрісінің энергетикалық сипаттамасын ата

Дұрыс

Электр өрісі күштерінің жұмысы неге тең

Дұрыс

Электр өрісінің күштік сипаттамасын ата

өткізгіш

1 2

3 4

5 6

Дұрыс

Электростатика дегеніміз не?

Дұрыс

Электр өрісі кернеулігінің бірлігі неге тең?

Дұрыс

Бұл қандай құрал?

Тұйық немесе оқшауланған жүйе дегеніміз не?

Дұрыс

Дұрыс

Бұл туралы не білесің?

Нүктелік зарядтардың өзара әсерлесу заңын тәжірибе жүзінде тағайындаған кім?

Дұрыс

заряд1 2

4

6

3

5

Мағынаны тану

Топ оқушылары үй тапсырмасы бойынша қойылған сұрақтарға жауап бере отырып бүгінгі сабақтың тақырыбын ашады

жинақтаушы

заряд

өткізгіш

Өткізгішің электр зарядын жинақтауы электр сыйымдылығы деп аталады

Жаңа сабақтың тақырыбы: Электр сыйымдылық. Конденсатор. Конденсатордың түрлері

Қаралатын сұрақтар

1. Электр сыйымдылық.2. Конденсаторлар, конденсатордың түрлері3. Конденсаторларды жалғау және олардың қолданылуы

Poster-әдісі бойынша оқушылардың өз бетімен

жасайтын жұмысы

Конденсатордың электр зарядын жинақтау қабілетін көрсететін физикалық шама – электр сыйымдылығы деп аталады.

Өткізгіштің электр сыйымдылығы мынандай факторларғабайланысты өзгереді:Өткізгіштің электрсыйымдылығы оған екінші зарядталмаған өткізгішті

жақындатқанда артады;Екінші өткізгішті жерге жалғау бірінші өткізгіштің электрсыйымдылығын

арттырады; Қатты диэлектриктің болуы жүйенің электр сыйымдылығын арттырады;Диэлектриктің қалыңдығын азайтса, өткізгіштер жүйесінің сыйымдылығы

артады;Диэлектриктің диэлектрик өтімділігі артқанда, жүйенің

электрсыйымдылығы артады;Өткізгіштердің бір-бірімен айқасу ауданын арттырғанда жүйенің электрсыйымдылығы артады;

Х.Б.Ж-гі өлшем бірлігі фарад (Ф): 1Ф = 1Кл/1В

Тарихқа шолу1745 жылы Лейден қаласында неміс физигі Эвальд Юрген фон Клейст және голланд физигі Питер ван Мушенбрук тарихта ең алғашқы конденсатор – «лейден банкасын» жасады. Сынап шыны ыдысқа салынған шегенің үлкен электр зарядын жинақтай алатыны байқалған.Мұндай конденсаторда сынап бір жапсардыңролін, ал ыдысты ұстап тұрған экспериментатордың алақаны екінші жапсардың ролін атқарған екен. Кейінірек астарлардың жапсарлардың екеуін де жұқа жезден немесе қорғасын қағаздан жасайтын болады.

Алғашқы конденсатор- Лейден банкасы

Конденсатор деп жұқа диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіштен тұратын жүйені айтамыз.

Ол латынның “condenso”- қоюлату, жинақтау деген сөзінен шыққан. Конденсатор электр энергиясын және электр зарядтарын жинақтау үшін қолданылады. Конденсатордың екі өткізгішін оның жапсарлары деп атайдың Ол жапсарларды шамасы жағынан тең, таңбалары жағынан қарама –қарсы зарядтпен зарядтайды.Бұл құрал өзіміз көріп жүрген телевизорларда, радиоқабылдағыштарда, магнитофонда және т.б электр құралдарында қолданылады.

Конденсатордың түрлері

Қағаз конденсатор

Электролиттік конденсатор

Айнымалы сыйымдылықты конденсатор

Жазық конденсатор

Цилиндр тәріздес конденсатор

Шар тәріздес конденсатор

dS

C 0

dS

C 0

dS

C 0

rC 04Мұндағы: С- конденсатордың электр сыйымдылығы;

Жазық конденсатордың күш сызығы

 ГОСТ 2.728-74

бойынша белгіленуі

Сипаттамасы

Тұрақты сыйымдылығы бар конденсатор

Поляризацияланған конденсатор

Айнымалы сыйымдылығы бар конденсатор

Конденсаторларды жалғау

Конденсаторларды тізбектей жалғаған кезде барлық конденсаторлардағы заряд бірдей болады және олардың әр аттас зарядталған жапсарлары қосылады

Сыйымдылықты арттыру үшінконденсаторларды параллель

қосады. Бұл кезде

конденсаторлардыңаттас зарядталған

жапсарлары бірге қосылады  

 

C = C1 + C2.

Зарядталған конденсатор энергиясы мынаған тең

2qUW

2

2CUW

CqW2

2

Диалогтық оқыту әдісі бойынша оқытушының қосымша ақпарат беруі

Видео

Сергіту сәтіне

қалай қарайсың?

Олай болса досыңа

сыйлық сыйла

ойынын ойнайық

Не түсіндің?

Не түсінбедің?

Не қиын болды?

өтіл

ген

тақ

ырып

ты

жин

ақт

ау

Түсінбеген сұрақтарды тоңазытқышта сақтау

Топтау әдісін пайдалана отырып бағалау (ассоциация)

конденсатор

Оқушылардың жауаптарын салыстыру

Конденсатор

Диэлектрик қабатымен бөлінген екі өткізгіш

Электрсыйымдылығы үлкен

Екі өткізгіштің электр зарядын жинақтайтын физикалық шама

С=q/UЕдиница изм.-Фарад (Ф)

Жазық конденсатордың электр сыйымдылығы

C= S/d

Конденсатордың түрлері

Қағаз

Конденсатордың энергиясы

W=CU²/2

Бес жолды өлең1.Кім?Не?2.Қандай?3.Не істеді? Қайтті?4.Төрт сөзден тұратын бір жай сөйлем5.Синоним сөз

Оқушылардың білімін бағалау

Үйге тапсырма

§ 8.10 -8.11 Б.Кронгарт Физика -10 оқулығы“Тоңазытқыштағы ” сұрақтарға жауап ізденіп келу

Сабақ аяқталды, көңіл қойып қатысқандарыңызға рахмет!