กายวิ�ภาคศาสตร์� (Anatomy)

เป็�นวิ�ชาที่�กล่�าวิถึ�งรู�ป็รู�าง แล่ะโครูงสรู�าง (form and structure) ของส��งมีชวิ�ต

ค�าวิ�า กายวิ�ภาค หรู#อ Anatomy แยกออกตามีรูากศั%พที่'ได้�เป็�น Ana = up แป็ล่วิ�าเพ��มี แล่ะ Tomy หรู#อ Tome = cutting แป็ล่วิ�าการูต%ด้

Anatomy จึ�งแป็ล่วิ�า การูต%ด้อก ซึ่��งหมีายถึ�งการูช�าแหล่ะ หรู#อ ต%ด้ออกเป็�นส�วิน ๆ เพ#�อศั�กษาถึ�งรู�ป็รู�างหรู#อโครูงสรู�างของอวิ%ยวิะ

ป็รูะโยชน'ของวิ�ชากายวิ�ภาคศัาสตรู'

1.เพ#�อสามีารูถึเรูยกช#�ออวิ%ยวิะต�าง ๆ ตามีศั%พที่'เที่คน�คซึ่��งที่%�วิโล่กยอมีรู%บ เพ#�อสามีารูถึส#�อควิามีหมีายได้�เข�าใจึก%น

2 .เพ#�อรู� �ต�าแหน�งที่�ต%0งของอวิ%ยวิะ ต�าง ๆ ในรู�างกาย

3 .เพ#�อรู� �ถึ�งรู�ป็รู�าง ล่%กษณะ แล่ะองค'ป็รูะกอบของอวิ%ยวิะต�าง ๆ ในรู�างกาย

4 .เป็�นพ#0นฐานของวิ�ชาสรูรูวิ�ที่ยา (Physiology)

5 .เป็�นพ#0นฐานของวิ�ชาอาย3รูศัาสตรู' (Medicine)

6 .เป็�นพ#0นฐานของวิ�ชาศั%ล่ยศัาสตรู' (Surgery)

7 .เป็�นพ#0นฐานของวิ�ชาส�ต�ศัาสตรู'เธน3เวิชวิ�ที่ยาแล่ะวิ�ที่ยาการูส#บพ%นธ3' (Obsteric theriology and Gynecology)

8 .เป็�นพ#0นฐานของวิ�ชาพยาธ�วิ�ที่ยา (Pathology)

ร์ะบบส�บพั�นธุ์��โคเพัศเมี�ย ป็รูะกอบด้�วิยส�วินต�าง ๆ ค#อ1.ป็ากช�องคล่อด้ (Vulva)2.กรูะพ3 �งช�องคล่อด้(Vestibule)3.ช�องคล่อด้ (Vagina)4.มีด้ล่�ก (Uterus)5.ที่�อน�าไข� (Oviduct)6.รู%งไข� (Ovary)

1.ป็ากช�องคล่อด้ (Vulva)

เป็�นอวิ%ยวิะส#บพ%นธ3' ซึ่��งสามีารูถึมีองเห5นได้�จึากภายนอกต%วิโค

ป็รูะกอบด้�วิยแคมี(labia) ซึ่��งมีล่%กษณะเป็�นกล่บใหญ่� ๆ 2 กล่บป็รูะกบก%น

กล่บที่%0งสองจึะเช#�อมีก%นที่างด้�านบนแล่ะล่�าง

กล่บใหญ่� 2 กล่บที่�ป็รูะกบก%น ชาวิบ�านเรูยกวิ�าจึ�7มี มีช#�อวิ�า เรูยกวิ�าเล่เบยรู' เมีเจึอรูา(Labia majora)

ในโคเพศัเมียที่�โตเต5มีที่�กล่บน0 จึะยาวิป็รูะมีาณ 10 เซึ่5นต�เมีตรู

ในช�วิงเวิล่าที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้ กล่บจึะบวิมีแด้งจึนเห5นได้�ช%ด้

ถึ�างกล่บใหญ่� 2 กล่บที่�ป็รูะกบก%นจึะพบวิ�ามีกล่บเล่5กอก 2 กล่บอย��ด้�านใน

เรูยกกล่บเล่5กน0วิ�า เรูยกวิ�าเล่เบยรู' ไมีนอรูา(Labia minora)

ป็ากช�องคล่อด้(Vulva) จึะเป็�นที่างผ่�านของอวิ%ยวิะเพศัผ่��ในขณะ

ผ่สมีพ%นธ3' แล่ะเป็�นที่างออกของน�0าป็9สสาวิะ

2.กรูะพ3 �งช�องคล่อด้ (Vestibule)

เป็�นส�วินที่�ถึ%ด้เข�าไป็จึากป็ากช�องคล่อด้

โคสาวิบางต%วิ มีแผ่�นบาง ๆ ป็:ด้อย�� เรูยกแผ่�นบาง ๆ ที่�มีาป็:ด้วิ�า เย#�อพรูหมีจึารูย' (Hymen)

กรูะพ3 �งช�องคล่อด้ (Vestibule) จึะเป็�นส�วินส%0น ๆ

ควิามียาวิเพยง - 25 เซึ่5นต�เมีตรู

ป็ล่ายด้�านในของส�วินที่�เป็�นกรูะพ3 �ง จึะต�อก%บช�องคล่อด้ (Vagina)

บรู�เวิณที่�เป็�นรูอยต�อรูะหวิ�างกรูะพ3 �งช�องคล่อด้ (Vestibule) แล่ะช�องคล่อด้ (Vagina) จึะมีรู�เป็:ด้ของที่�อป็9สสาวิะมีาเป็:ด้

กรูะพ3 �งช�องคล่อด้ (Vestibule) มีต�อมีผ่ล่�ตน�0าเมี#อกจึ�านวินมีาก ที่�าหน�าที่�ผ่ล่�ตน�0าเมี#อกล่%กษณะเหนยวิใส โด้ยจึะหล่%�งออกมีาในขณะที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้

มี3มีด้�านล่�างของกรูะพ3 �งช�องคล่อด้ มีป็3<มีกรูะส%น (Clitoris) เป็�นส�วินที่�มีเส�นป็รูะสาที่มีาหล่�อเล่0ยงมีากที่�าให�ไวิต�อการูส%มีผ่%ส

3.ช�องคล่อด้ (Vagina)

มีล่%กษณะเป็�นที่�อ

ยาวิป็รูะมีาณ - 2030 เซึ่5นต�เมีตรู

ผ่น%งบางมีล่%กษณะเป็�นหล่#บ (Fold)

ย#ด้หย3�นได้�ด้

ช�องคล่อด้มีต�อมีสรู�างน�0าเมี#อกเป็�นจึ�านวินมีาก

ต�อมีสรู�างเมี#อก จึะสรู�างเมี#อกที่�ใส เพ#�อล่�างช�องคล่อด้แล่ะข%บส��งแป็ล่กป็ล่อมี ที่�ผ่�านเข�าไป็ให�หล่3ด้ออกมีา

เมี#อกจึะถึ�กข%บออกมีามีากในขณะที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้เช�นเด้ยวิก%บต�อมีในกรูะพ3 �งช�องคล่อด้

ช�องคล่อด้มีหน�าที่�

รูองรู%บอวิ%ยวิะเพศัของเพศัผ่��(Penis) ขณะผ่สมีพ%นธ3'

เป็�นที่างออกของล่�กแล่ะรูกในกรูะบวินการูคล่อด้

4.มีด้ล่�ก (Uterus)

มีด้ล่�กของโค แบ�งได้�เป็�น 3 ส�วิน ค#อ

1.คอมีด้ล่�ก หรู#อป็ากมีด้ล่�ก(Cervix)

2. ต%วิมีด้ล่�ก (Body of uterus)

3.ป็=กมีด้ล่�ก (Horn of uterus) มี 2ข�าง ซึ่�าย-ขวิา

คอมีด้ล่�ก (Cervix)อาจึเรูยกวิ�าป็ากมีด้ล่�กมีล่%กษณะเป็�นที่�อ ป็รูะกอบด้�วิยกล่�ามีเน#0อที่�แข5งแรูง

คอมีด้ล่�กจึะอย��รูะหวิ�างต%วิมีด้ล่�ก (Body of uterus) ก%บช�องคล่อด้ (Vagina)

คอมีด้ล่�ก(Cervix) ยาวิป็รูะมีาณ 5 – 10 เซึ่5นต�เมีตรู

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างส�วินที่�ต�ด้ก%บต%วิมีด้ล่�ก จึะป็รูะมีาณ 15. - 7 เซึ่5นต�เมีตรู

คอมีด้ล่�กจึะมีรู�เล่5ก ๆ ผ่�านตล่อด้ควิามียาวิ

รู�เป็:ด้เล่5ก ๆ น0 ถึ�กล่�อมีรูอบด้�วิยส�วินของเน#0อเย#�อซึ่��งพ%บไป็พ%บมีา(Annular Rings) แล่ะเป็�นกล่�ามีเน#0อที่�หนา

เน#0อเย#�อซึ่��งพ%บไป็พ%บมีาถึ�าอย��ที่�ป็ล่ายด้�านนอกส�วินที่�ต�ด้ก%บช�องคล่อด้ เรูยกวิ�า External os

ถึ�าอย��ที่�ป็ล่ายด้�านในส�วินที่�ต�ด้ก%บต%วิมีด้ล่�ก เรูยกวิ�า Internal os

คอมีด้ล่�กจึะมีต�อมีสรู�างน�0าเมี#อกซึ่��งจึะข%บออกมีาในขณะที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้

ในขณะที่�แมี�โคต%0งที่�องน�0าเมี#อกที่�คอมีด้ล่�กจึะจึ%บก%นเป็�นก�อนแข5ง (Mucus plug) อ3ด้แน�น ป็>องก%นไมี�ให�ส��งแป็ล่กป็ล่อมีต�าง ๆ เข�าไป็ที่�าอ%นตรูายต�อล่�กอ�อนในมีด้ล่�ก

ต�าแหน�งของคอมีด้ล่�ก

ป็กต�จึะพาด้อย��บนกรูะด้�กเช�งกรูาน

แต�ถึ�ามีการูต%0งที่�อง หรู#อเก�ด้มีการูผ่�ด้ป็กต�ข�0นคอมีด้ล่�กอาจึเล่#�อนไป็อย��ที่�ขอบกรูะด้�กเช�งกรูานหรู#ออย��ในช�องที่�อง

ต%วิมีด้ล่�ก(Body of uterus)

จึะอย��ต�อจึากคอมีด้ล่�ก(Cervix)

ต%วิมีด้ล่�กยาวิป็รูะมีาณ - 253.เซึ่5นต�เมีตรู

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างป็รูะมีาณ - 34 เซึ่5นต�เมีตรู

ผ่น%งบาง

ป็ล่ายของต%วิมีด้ล่�ก จึะถึ�กแบ�งเป็�นซึ่�ายแล่ะขวิา แล่ะเป็�นที่�อยาวิออกไป็ที่%0ง 2 ข�าง ซึ่��งจึะไป็เช#�อมีต�อเป็�นป็=กมีด้ล่�ก

ต%วิมีด้ล่�กจึะมีต�อมีซึ่��งสรู�างน�0าเมี#อกซึ่��งจึะข%บออกมีาในขณะที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้

ป็=กมีด้ล่�ก(Horn of uterus)

ป็=กมีด้ล่�กจึะเป็�นส�วินที่�ต�อมีาจึากต%วิมีด้ล่�ก

มี 2 ข�าง ซึ่�ายแล่ะขวิา

ป็=กมีด้ล่�กแต�ล่ะข�างยาวิป็รูะมีาณ

30 เซึ่5นต�เมีตรู

บรู�เวิณตรูงกล่างรูะหวิ�างป็=กซึ่�ายแล่ะขวิา จึะมีเอ5นเรูยกวิ�าเอ5นรูะหวิ�างป็=กมีด้ล่�ก ( Intercornual ligament) ย�ด้อย��

เอ5นรูะหวิ�างป็=กมีด้ล่�ก (Intercornual ligament) มี 2 เส�น ด้�านบนแล่ะด้�านล่�าง

เอ5นด้�านบนเรูยกวิ�าเอ5นรูะหวิ�างป็=กมีด้ล่�กด้�านบน(Dorsal intercornusl ligament)

ด้�านล่�าง เรูยกวิ�าเอ5นรูะหวิ�างป็=กมีด้ล่�กด้�านล่�าง (Ventral intercornual ligament)

ขณะที่�โคแสด้งอาการูเป็�นส%ด้ป็=กมีด้ล่�กจึะแข5ง ย#ด้หย3�น แล่ะจึะมี�วินขด้เข�าคล่�ายเขาของแกะ

โคย%งไมี�แสด้งอาการูเป็�นส%ด้ป็=กมีด้ล่�กจึะน��มีเหล่วิแล่ะย#ด้ยาวิออก

ขณะที่�แมี�โคต%0งที่�องป็=กมีด้ล่�กที่%0ง 2 ข�างจึะน��มีเหล่วิ

ป็=กมีด้ล่�กข�างที่�ต%0งที่�องจึะมีขนาด้ใหญ่�กวิ�าข�างที่�ไมี�ต%0งที่�อง

ผ่น%งของต%วิมีด้ล่�กแล่ะป็=กมีด้ล่�ก จึะเป็�นกล่�ามีเน#0อเรูยบ (smooth muscle)

ด้�านในของต%วิมีด้ล่�กแล่ะป็=กมีด้ล่�กมีล่%กษณะเป็�นโพรูง บ3ด้�วิยช%0นของเน#0อเย#�อที่�เรูยกวิ�า เย#�อบ3ด้�านในมีด้ล่�ก (Endometrium)

เย#�อบ3ด้�านในมีด้ล่�ก(Endometrium) จึะมีล่%กษณะเป็รูาะบางแล่ะง�ายต�อการูฉีกขาด้ หรู#อบาด้เจึ5บ

หน�าที่�ของมีด้ล่�ก

เป็�นที่�ฝั9งต%วิของต%วิอ�อน

เป็�นที่�เล่0ยงด้�ต%วิอ�อนแล่ะล่�กอ�อน

เป็�นจึ3ด้สรู�างรูกในขณะที่�แมี�โคต%0งที่�อง

สรู�างฮอรู'โมีนเพ#�อให�เก�ด้วิงรูอบการูเป็�นส%ด้ค#อ พรู5อสตาแกรูนด้�นเอฟที่�อ%ล่ฟ<า (PGF2 )

ขณะมีการูผ่สมีพ%นธ3'มีด้ล่�กช�วิยบบต%วิ แล่ะสรู�างน�0าเมี#อกเพ#�อช�วิยให�อส3จึ�เคล่#�อนมีาผ่สมีก%บไข�บรู�เวิณที่�อน�าไข�

เมี#�อครูบก�าหนด้การูคล่อด้ มีด้ล่�กจึะบบต%วิเพ#�อข%บล่�กออกมีาที่�เรูยกวิ�า การูคล่อด้

5.ที่�อน�าไข� (Oviduct)

เป็�นที่�อเล่5ก ๆ

ยาวิป็รูะมีาณ - 2025 เซึ่5นต�

เมีตรู

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างป็รูะมีาณ 2มี�ล่ล่�เมีตรู

ที่�อน�าไข�มี 2 ข�าง ต�อจึากป็=กมีด้ล่�กแต�ล่ะข�าง

ล่%กษณะค�อนข�างคด้เค0ยวิ แล่ะโค�งงอ

เย#�อบ3ด้�านในเป็รูาะบาง ง�ายต�อการูฉีกขาด้

เย#�อบ3ด้�านในของที่�อน�าไข�ป็รูะกอบด้�วิยต�อมีซึ่��งหล่%�งของเหล่วิที่�ค�อนข�างเป็�นน�0า ไมี�เหนยวิข�นเหมี#อนต�อมีในมีด้ล่�กหรู#อคอมีด้ล่�ก

รูอยต�อรูะหวิ�างป็=กมีด้ล่�กแล่ะที่�อน�าไข� จึะมีล่%กษณะคล่�าย ๆ ล่�0น เป็:ด้-ป็:ด้ได้�

ล่�0นน0จึะยอมีให�ของเหล่วิ หรู#ออส3จึ� หรู#อไข�ผ่�านได้�เมี#�อถึ�งเวิล่าที่�เหมีาะสมีค#อเวิล่าที่�โคเป็�นส%ด้เที่�าน%0น ส�วินเวิล่าอ#�น ๆ จึะไมี�ยอมีให�ของเหล่วิใด้ ๆ จึะผ่�านได้�เล่ย

ด้%งน%0น กรูณที่�อน�าไข�อ%กเสบต�ด้เช#0อ จึ�งเป็�นการูยากจึะน�าสารูใด้ ๆ เข�าไป็ล่�างหรู#อรู%กษาที่�อน�าไข�

ที่�อน�าไข�แบ�งได้�เป็�น 3 ส�วิน

ส�วินที่�ต�อก%บป็=กมีด้ล่�ก(Isthmus) จึะเป็�นส�วินที่�มีขนาด้เล่5กที่�ส3ด้

จึากน%0นส�วินของที่�อน�าไข�จึะขยายขนาด้เป็�นกรูะเป็าะใหญ่�ข�0น(Ampulla)

ป็ล่ายส3ด้ของที่�อน�าไข� (Infundibulum) ล่%กษณะคล่�ายป็ากแตรูหรู#อกรูวิย(Fimbria) เพ#�อเป็�นที่�รูองรู%บไข� ซึ่��งจึะตกล่งมีาจึากรู%งไข�

ภายในที่�อน�าไข� จึะมีขนเล่5ก ๆ (Cilia) ช�วิยโบกพ%ด้ให�ไข�ที่�ตกล่งมีาส��ที่�อน�าไข� หรู#อต%วิอ�อน เคล่#�อนที่�ไป็ย%งป็=กมีด้ล่�ก

ที่�อน�าไข�ย%งสรู�างสารูเพ#�อเรู�งการูเจึรู�ญ่ให�ก%บไข�แล่ะต%วิอ�อนอกด้�วิย

6.รู%งไข� (Ovary)

มีอย�� 2 ข�าง ซึ่�ายขวิา

รู�ป็รู�างแล่ะขนาด้จึะแตกต�างก%นไป็ในโคแต�ล่ะต%วิ

โคบางต%วิรู%งไข�รู�ป็รู�างกล่มี บางต%วิรู%งไข�รู�ป็รู�างรู บางต%วิรู%งไข�ล่บแบน บางต%วิรู%งไข�มีขนาด้ใหญ่� บางต%วิรู%งไข�มีขนาด้เล่5ก

โด้ยที่%�วิไป็ รู�ป็รู�างของรู%งไข�มี%กจึะค�อนข�างกล่มีรู

ขนาด้กวิ�างป็รูะมีาณ 2 เซึ่5นต�เมีตรู

ยาวิป็รูะมีาณ 3 เซึ่5นต�เมีตรู

หนาป็รูะมีาณ 1 เซึ่5นต�เมีตรู

รู%งไข�ในแต�ล่ะช�วิงของรูอบการูเป็�นส%ด้ จึะมีส�วินที่�เด้�นข�0นมีาแตกต�างก%น

บางช�วิงมีฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) ซึ่��งมีล่%กษณะเป็�นถึ3งน�0าน��มี ๆ เด้�นข�0นมีาจึากผ่�วิรู%งไข�

บางช�วิงมีก�อนเน#0อเหล่#อง(Corpus luteum) ซึ่��งมีล่%กษณะเป็�นก�อนเน#0อแข5ง ๆ มีสเหล่#องแด้งงอกเด้�นข�0นมีาจึากผ่�วิรู%งไข�

หากต%ด้รู%งไข�ออกมีาด้� จึะพบวิ�า บนผ่�วิของรู%งไข� มีฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) เป็�นจึ�านวินมีาก

ฟอล่ล่�เค�ล่ จึะมีขนาด้เล่5กบ�างใหญ่�บ�าง

ภายในฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) ที่3ก ๆ ฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) จึะมีไข�อ�อน(Oocyte) อย��ภายใน

ฟอล่ล่�เค�ล่ขนาด้เล่5กที่�ส3ด้เรูยกวิ�าไพรูมีอเด้ยล่ ฟอล่ล่�เค�ล่(Primordial follicle)

เส�นผ่�าศั�นย'กล่าง 30-50 ไมีครูอน(µm)

ฟอล่ล่�เค�ล่ขนาด้ใหญ่�ข�0นมีาอกหน�อย เรูยกวิ�า ไพรูแมีรู ฟอล่ล่�เค�ล่(Primary follicle)

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างป็รูะมีาณ 40-60 ไมีครูอน(µm)

ไข�อ�อน(Oocyte) ภายในจึะมีขนาด้ป็รูะมีาณ 30-40 ไมีครูอน(µm)

ฟอล่ล่�เค�ล่ขนาด้ใหญ่�ข�0นมีาอกหน�อย เรูยกวิ�า เซึ่ก%นด้ารู ฟอล่ล่�เค�ล่(Secondary follicle)

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างป็รูะมีาณ 150-250 ไมีครูอน(µm)

ไข�อ�อน(Oocyte) ภายในจึะมีขนาด้ป็รูะมีาณ 60-100 ไมีครูอน(µm)

ฟอล่ล่�เค�ล่ขนาด้ใหญ่�ข�0นมีาอกหน�อยเรูยกวิ�าโกอ�0ง ฟอล่ล่�เค�ล่ หรู#อด้เวิล่ล่อป็ป็:0 ง ฟอล่ล่�เค�ล่(Growing follicle หรู#อ developing follicle)

เป็�นฟอล่ล่�เค�ล่มีช�องวิ�างที่�มีของเหล่วิอย��ภายใน

เส�นผ่�าศั�นย'กล่าง 0.25-3.67 มี�ล่ล่�เมีตรู ไข�อ�อน(Oocyte) ภายในจึะมีขนาด้ป็รูะมีาณ 110-126 ไมีครูอน(µm)

ส�วินฟอล่ล่�เค�ล่ขนาด้ใหญ่�พรู�อมีจึะแตก เก�ด้การูตกไข� เรูยกวิ�าเมีที่ที่%วิ ฟออล่�เค�ล่ หรู#อ กรูาเฟ=ยน ฟอล่ล่�เค�ล่(Mature follicle หรู#อ Graafian follicle)

เส�นผ่�าศั�นย'กล่างของฟอล่ล่�เค�ล่จึะป็รูะมีาณ 3.67-8.5 มี�ล่ล่�เมีตรู

ไข�อ�อน(Oocyte) ภายในจึะมีขนาด้ป็รูะมีาณ 135 ไมีครูอน(µm)

ไพรูมีอเด้ยล่ ฟอล่ล่�เค�ล่(Primordial follicle)

ไพรูแมีรู ฟอล่ล่�เค�ล่(Primary follicle)

เซึ่ก%นด้ารู ฟอล่ล่�เค�ล่(Secondary follicle)

โกอ�0ง ฟอล่ล่�เค�ล่ (Growing follicle)

เมีที่ที่%วิ ฟออล่�เค�ล่ หรู#อ กรูาเฟ=ยน ฟอล่ล่�เค�ล่(Mature follicle หรู#อ Graafian follicle)

ต%0งแต�ล่�กโคเก�ด้ข�0นมีา จึะมีไพรูมีอเด้ยล่ ฟอล่ล่�เค�ล่(Primordial follicle) ป็รูะมีาณ 150,000 ใบ แล่ะจึะค�อย ๆ ฝั<อสล่ายไป็ เมี#�อล่�กโคมีอาย3มีากข�0น

เมี#�อล่�กโคเจึรู�ญ่เต�บโตจึนถึ�งวิ%ยเจึรู�ญ่พ%นธ3' จึะเก�ด้วิงรูอบของการูเป็�นส%ด้(estrus cycle)

ในแต�ล่ะรูอบของการูเป็�นส%ด้ จึะใช�เวิล่าต�อรูอบโด้ยเฉีล่�ยป็รูะมีาณ 21 วิ%น

ในแต�ล่ะวิงรูอบของการูเป็�นส%ด้ จึะมีฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) หล่าย ๆ ใบ เจึรู�ญ่ข�0น

ฟอล่ล่�เค�ล่ส�วินใหญ่� จึะเจึรู�ญ่ข�0นแล่ะสล่ายไป็

จึะมีเพยง 1-2 ใบเที่�าน%0น ที่�เจึรู�ญ่จึนถึ�งรูะยะที่�เป็�นเมีที่ที่%วิ ฟออล่�เค�ล่ หรู#อ กรูาเฟ=ยน ฟอล่ล่�เค�ล่(Mature follicle หรู#อ Graafian follicle) จึนเก�ด้การูตกไข� (ovulation)

ฟอล่ล่�เค�ล่(follicle) ที่�เจึรู�ญ่จึนพรู�อมีที่�จึะมีการูตกไข�(ovulation)

จึะมีขนาด้เส�นผ่�าศั�นย'กล่าง ป็รูะมีาณ 1-1.6 เซึ่5นต�เมีตรู

การูตกไข� จึะเก�ด้ข�0นหล่%งจึากโคเป็�นส%ด้ย#นน��งให�ต%วิอ#�นป็=นที่%บป็รูะมีาณ 30 ช%�วิโมีง

หล่%งการูตกไข� บรู�เวิณที่�เคยเป็�นฟอล่ล่�เค�ล่จึะเป็�นแอ�งล่�กล่งไป็จึากผ่�วิของรู%งไข� เรูยกแอ�งที่�ล่�กล่งไป็น0วิ�าโอวิาเรูยน ด้เพรูสช%�น(Ovarian depression หรู#อ OVD)

เน#0อเย#�อหรู#อเซึ่ล่บรู�เวิณแอ�งที่�ล่�กล่งไป็ไป็น0 จึะมีการูแบ�งต%วิต�อไป็

โด้ยเน#0อเย#�อหรู#อเซึ่ล่จึะเจึรู�ญ่ข�0นจึนเต5มีแอ�งที่�เก�ด้การูตกไข�พรู�อมีที่%0งน�นข�0นมีาบนเน#0อรู%งไข�

เน#0อเย#�อน0 จึะแข5งแล่ะมีขนาด้ใหญ่�ข�0นเรู#�อย ๆ

มีสเหล่#องป็นแด้งเรูยกวิ�า ก�อนเน#0อเหล่#อง(Corpus luteum หรู#อ CL)

ก�อนเน#0อเหล่#องเรู��มีแรูกจึะมีขนาด้เล่5ก แล่ะจึะมีขนาด้ใหญ่�ที่�ส3ด้ป็รูะมีาณช�วิงกล่างของรูอบการูเป็�นส%ด้หล่%งจึากน%0นจึะเล่5กล่ง

การูเจึรู�ญ่ของก�อนเน#0อเหล่#องจึะเจึรู�ญ่ที่%0งน�นข�0นมีาจึากผ่�วิรู%งไข� แล่ะฝั9งล่งไป็ในเน#0อรู%งไข� ซึ่��งส�วินใหญ่�จึะฝั9งล่งไป็ในเน#0อรู%งไข� จึะโผ่ล่�ออกมีาจึากผ่�วิรู%งไข�ข�0นมีาก5เพยงเล่5กน�อย

ก�อนเน#0อเหล่#อง(Corpus luteum) จึะที่�าหน�าที่�สรู�างฮอรู'โมีน ช#�อวิ�าโป็รูเจึสเตอรู'โรูน(Progesterone)

ก�อนเน#0อเหล่#องจึะมีขนาด้ใหญ่�ที่�ส3ด้ป็รูะมีาณช�วิงกล่างของรูอบการูเป็�นส%ด้

หากแมี�โคผ่สมีไมี�ต�ด้ก�อนเน#0อเหล่#องจึะค�อย ๆ ฝั<อล่งจึนสล่ายไป็(Corpus albican) เพ#�อเก�ด้การูตกไข�รูอบต�อไป็

หากผ่สมีต�ด้ แล่ะต%วิอ�อนมีการูฝั9� งต%วิที่�ป็=กมีด้ล่�ก ก�อนเน#0อเหล่#อง(Corpus luteum) ก5จึะคงอย��ต�อไป็ ตล่อด้การูต%0งที่�องเพ#�อสรู�างฮอรู'โมีนช#�อโป็รูเจึสเตอรู'โรูน(Progesterone) เพ#�อควิบค3มีการูต%0งที่�อง