แนวเชื่อมต่อระบบนิเวศ (corridor)

โครงการแนวเชอมตอระบบนเวศ ประจ าปงบประมาณ 2557

สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

แนวเชอมตอ (Corridor) หมายถง ทางเชอมตอพนทขนาดเลกโดยมากมกมรปรางเปนแถบยาวชวยท าหนาทตอบสนองความตองการของ ชนดเฉพาะนนๆ ทตองการเคลอนทระหวางหยอมปาทแตกตางกนได โดยแนวเชอมตอมกมพชพรรณใกลเคยงกบถนทอาศยหลกทอยใกลเคยง”

โครงการศกษาและส ารวจความหลากหลายทางชวภาพของทรพยากรปาไม และสตวปา บรเวณแนวเชอมตอผนปา

เพออนรกษความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศระหวาง อทยานแหงชาตคลองวงเจา กบ เขตรกษาพนธสตวปาเขาสนามเพรยง

จงหวดก าแพงเพชร ในพนทกลมปาตะวนตก

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดพษณโลก

หวขอ ชนดปา / พนทศกษา

1.เตงรง ใน อช.

2.เตงรง ใน พทต.อช.

3.ผสมผลดใบ ใน อช.

4.ผสมผลดใบ ใน พทต.อช.

5.เตงรง ใน ขสป.

6.เตงรง ใน พทต.ขสป.

7.ผสมผลดใบ ใน ขสป.

8.ผสมผลดใบ ใน พทต.ขสป.

Species 23 30 39 23 23 23 32 32

no. of tree / ha

140 / 778

229 / 1,272

142 / 789

75/ 417

137/ 761

164/ 911

107/ 594

91/ 506

Index sp. / IVI

รง 106.39

รง 145.80

ตะแบกเปลอกบาง 32.44

ขะเจาะ 44.68

รง 44.13

เตง 94.48

สก 66.27

ขะเจาะ 27.58

shannon – weiner index

2.721/ 1.516/ 2.855

1.926 / 2.095 / 2.412

3.133/ 0.444/ 1.074

2.794/ 0.794/ 1.914

2.714/ 2.223/ 2.217

2.583/ 2.098/ 2.189

2.919/ 1.462/ 2.704

3.214/ 1.834/ 2.512

simpson index

0.913/ 0.695/ 0.909

0.644 / 0.939 / 0.817

0.942/ 0.221/ 0.642

0.932/ 0.423/ 0.836

0.919/ 0.901/ 0.835

0.894/ 0.935/ 0.821

0.914/ 0.714/ 0.885

0.960/ 0.911/ 0.888

BA /ha 24.597 25.856 24.685 10.922 19.880 14.634 23.338 19.197

vol. /ha 184.016 179.896 190.069 79.934 142.954 97.201 178.760 144.826

AGB. / ha 164.888 153.599 170.645 64.171 114.947 71.825 162.655 127.979

AGC./ha 77.497 72.191 80.203 30.161 54.025 33.758 76.448 60.150

ความหลากชนดของสตวปา กลมของสตวปา ชนด วงศ 1.สตวเลยงลกดวยนม 16 11 2.นก 73 36 3.สตวเลอยคลาน 15 5 4.สตวสะเทนน าสะเทนบก 8 6 รวม 112 58

ความหลากชนดของสตวปา และคาความหลากชนดของสตวเลยงลกดวยนม

ความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมทพบในพนทส ารวจแยกรายพนท

เปรยบเทยบความคลายคลงของสตวเลยงลกดวยนม ทพบในพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศ

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนในแนวเชอมตอ ฯ ระหวางป 2542 - 2557

โครงการส ารวจความหลากหลายทางชวภาพของพชพรรณและสตวปา บรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศ

ระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาวและอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบร

ประเทศกมพชา

อาวไทย

งานทปฏบต : ภาคสนาม

• ความหลากหลายทางชวภาพของพชพรรณ – แปลงตวอยางชวคราว 30 x 60 จ านวน 3 แปลง – ความหลากหลายของพช (checklist)

• ความหลากหลายทางชวภาพของสตวปา – สตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ (ใชเสนส ารวจ) – สตวสะเทนน าสะเทนบก (ตามล าหวย) – ผเสอกลางวนและแมลงอนๆ (ตามระดบความสง) – สตวเลอยคลาน (ตามระดบความสง)

งานทปฏบต : ภาคส านกงาน

• ความหลากหลายทางชวภาพของพชพรรณ – วเคราะหขอมลทางนเวศวทยา – ตรวจสอบความส าคญของพชแตละชนด

• ความหลากหลายทางชวภาพของสตวปา – การกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ (GIS) – ผเสอกลางวนและแมลงอนๆ (ตรวจสอบความส าคญ) – สตวเลอยคลาน (ตรวจสอบความส าคญ) – ความชกชม ความหนาแนน ความคลายคลง

ฤดกาลท 1

สตวปาทพบ

สตวเลยงลกดวยนม 31 ชนด

• สตวปาสงวน 1 ชนด (เลยงผาเหนอ)

• สตวปาคมครอง 21 ชนด

• Cites บญช I 9 ชนด เชน เสอดาว คางแวนถนเหนอ เสอลายเมฆ ชางปา กระทง

• Cites บญช II 3 ชนด เชน แมวดาว

บญช IUCN • ใกลสญพนธ 1 ชนด (ชางปา)

• ใกลสญพนธอยางยง 1 ชนด (ววแดง)

• มแนวโนมใกลสญพนธ 9 ชนด เชน เสอลายเมฆ กระทง คางแวนถนเหนอ

สตวปาทพบ

นก 77 ชนด เปนสตวปาคมครอง 76 ชนด

Cites บญช II 2 ชนด

สตวสะเทนน าสะเทนบก 6 ชนด

สตวเลอยคลาน 9 ชนด ทส าคญคอ ตะกองและเตาจกร

รอยตนววแดง (Bos javanicus ) รอยตนหมปา (Sus scrofa)

กองมลชะมด-อเหน ( วงศ VIVERRIDAE) กองมลชางปา (Elephas maximus)

กองมลแมวดาว (Prionailurus bengalensis) กองมลเลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsii)

กองมลหม ( วงศ Ursidae)

รอยเลบหม (วงศ Ursidae)

รอยตนเสอดาว??? (Panthera pardus )

ฤดกาลท 2

ชางปา.ฤดแลง ชางปาฤดฝน

ภยคกคาม.ฤดแลง ภยคกคาม.ฤดฝน

ภยคกคามทพบ

ทตงแปลงตวอยางชวคราว

ขสป.เขาสอยดาว

อช.เขาคชฌกฏ

แปลงท 1 น าตกคลองไพบลย (ดบชน)

แปลงท 2 คลองทงเพล (ดบแลง)

แปลงท 3 คลองทงเพล (ดบชน)

โครงการศกษาลกษณะเศรษฐกจ สงคม และการประเมนการยอมรบ ในการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศระหวาง

เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ กบ เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ ในพนทกลมปาดงพญาเยน-เขาใหญ

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดนครราชสมา

พนทศกษา

1) เพอศกษาลกษณะทางเศรษฐกจ สงคม และความรความเขาใจบรเวณ

แนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ-เขตรกษา

พนธสตวปาดงใหญ ในพนทกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ

2) เพอประเมนการยอมรบของชมชน และความเปนไปไดในการจดท า

แนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ-เขตรกษา

พนธสตวปาดงใหญ ในพนทกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ

3) เพอลดปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปา

วตถประสงค

5. น าเสนอผลการศกษาตอหนวยงานทเกยวของ และผมสวนไดสวนเสย

4. วเคราะหผล จดท ารปเลม

3. เกบขอมลภาคสนาม โดยวธการสมภาษณชาวบานในชมชนทอยในแนวเชอมตอฯ

2. ประชมชแจงผลการศกษาแนวเชอมตอระบบนเวศเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ ตอเจาหนาท เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ และชมชนทอยบร เวณแนวเชอมตอฯ

1. รวบรวมขอมลแนวเชอมตอระบบนเวศเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ และขอมลทตยภมดานเศรษฐกจสงคมจากหนวยงานในพนท

ขนตอนการด าเนนงาน

จากขอมลทตยภม พบวาแนวเชอมตอระบบนเวศ อยในพนทต าบลล านางรอง อ าเภอโนนดนแดงและมหมบานตงอยในบรเวณแนวเชอมตอฯ จ านวน 2 หมบาน เมอค านวณหากลมตวอยาง โดยใชสตรค านวณของ Taro Yamane ไดคาตามตาราง

หมท ชอหมบาน จ านวนครวเรอน จ านวนแบบ

สมภาษณ (ชด)

8 บานหนองบอน 163 100

12 บานฐานเจาปา 97 60

รวม 260 160

ผลการศกษา

41%

59% 8%

76%

10%

4% 1%

1%

ขอมลจากแบบสมภาษณทงหมด 220 ชด สรปขอมลไดดงน

เพศ เพศชาย รอยละ 59.09 เพศหญงรอยละ 40.90

การศกษา ระดบประถมศกษา (รอยละ 76) ระดบมธยมศกษาตอนตน (รอยละ 10) มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. (รอยละ 4)


ภมล าเนา ราษฎรยายเขามา คดเปนรอยละ

75 ภมล าเนาเดม คดเปนรอยละ 25

สาเหตหลกการยายถน เขามาจบจองทดนท ากน คดเปนรอยละ 48 ยายตามครอบครวหรอยายเพราะการแตงงาน

คดเปนรอยละ 23

25%

75%

จบจองทท ากน 48%

ยายตามเพอนบาน 19%

เปลยนอาชพ 6%

ยายตามครอบครว/แตงงานทน

23%

อนๆ 4%


การยายถนฐานในอนาคต ราษฎรสวนใหญไมมแนวโนมทจะยายออกจากพนท รอยละ 93 ราษฎรทมแนวโนนทจะยายออกจากพนทมเพยงรอยละ 7

ไมตองการยายออก 93%

ตองการยายออก 7%

หมายเหต : ขอมลดานเศรษฐกจสงคมและทศนคต อยระหวางการวเคราะหขอมล

ความคดเหนและการยอมรบของชมชนตอการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศ

ประเดน

รอยละของความคดเหนและการยอมรบ เหนดวย

อยางยง

เหนดวย เฉยๆ ไมเหน

ดวย

ไมเหน

ดวยอยาง

ยง

ไมตอบ

1. ทานเคยไดรบความรเรองแนวเชอมตอระบบ

นเวศ 11.82 25.91 4.55 24.55 0.91 32.27

2. ทานทราบถงประโยชนของแนวเชอมตอระบบ

นเวศ 13.18 41.82 10.91 19.09 0.45 14.55

3. ทานคดวาแนวเชอมตอระบบนเวศชวยรกษา

ความสมบรณของปาไมได 9.55 63.64 14.55 6.82 0 5.45

4. ทานคดวาแนวเชอมตอระบบนเวศชวยรกษา

สตวปาใหคงอยและมมากขนได 11.82 56.82 18.18 6.82 0 6.36

5. ทานไดรบประโยชนมากกวาเสยประโยชนจาก

การสรางแนวเชอมตอระบบนเวศ 10.91 53.64 23.18 6.82 0 5.45

ประเดน

รอยละของความคดเหนและการยอมรบ

เหนดวย

อยางยง

เหนดวย เฉยๆ ไมเหน

ดวย

ไมเหนดวย

อยางยง

ไมตอบ

6. ทานเหนดวยกบการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศ 14.09 46.82 22.27 10.91 0 5.91

7. ทานเหนดวยกบการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศแมน

วาทานตองเสยประโยชนบาง 15.91 38.64 20.91 19.55 0 5.00

8. การจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศจ าเปนตองผานการ

ยอมรบของชมชนในพนท 31.36 49.09 13.18 1.82 0 4.55

9. การจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษา

พนธสตวดงใหญทงสองฝง สามารถเกดขนไดหาก

เจาหนาทท าการตรวจสอบ และมการหมายแนวเขตท

ชดเจน

21.82 50.00 15.45 8.18 0 4.55

10. ทานยอมรบไดหากมการจดท าแนวเขตเชอมตอระบบ

นเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวดงใหญ

ทงสองฝง

22.27 53.64 14.55 4.09 0 5.45

การยอมรบของชมชนตอการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศ คดเปนจ านวน %

เหนดวยอยางยง

12%

เหนดวย 26%

เฉยๆ 4%

ไมเหนดวย 25%

ไมเหนดวยอยางยง

1%

ไมตอบ 32%

1. ทานเคยไดรบความรเรองแนวเชอมตอระบบนเวศ

เหนดวยอยางยง 11%


เฉยๆ 23%


ไมตอบ 5%

5. ทานไดรบประโยชนมากกวาเสยประโยชนจากการสรางแนว

เชอมตอระบบนเวศ



เฉยๆ 22%


ไมเหนดวยอยางยง 0%

ไมตอบ 6%

6. ทานเหนดวยกบการจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศ



เฉยๆ 13%


ไมเหนดวยอยางยง 0%

ไมตอบ 5%

8. การจดท าแนวเชอมตอระบบนเวศจ าเปนตองผานการยอมรบของชมชนในพนท



เฉยๆ 15%


ไมตอบ 5%

10. ทานยอมรบไดหากมการจดท าแนวเขตเชอมตอระบบนเวศระหวาง เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญทงสองฝง

ภาพกจกรรมการด าเนนงาน

โครงการแนวเชอมตอระบบนเวศ อทยานแหงชาตน าตกหงาวและเขตรกษาพนธสตวปาทงระยะ-นาสก

จงหวดระนอง

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดสราษฎรธาน

พนทศกษา

ทางหลวงชนบทหมายเลข 5011 ชวง กโลเมตรท 9 - 11

ทงระยะ-นาสก

น าตกหงาว

ผลการศกษาดานทรพยากรปาไม

แปลงตวอยางชวคราว เขตรกษาพนธสตวปาทงระยะนาสก พบไมใหญทงหมด 167 ตน ชนดไมทพบมากทสด 5 อนดบแรกไดแก 1. เปลาเถอน (Ptychopyxis javanica (J.J.Sm.)Croizat) 21 ตน 2. ขหน (Diospyros borneensis Hiern) 12 ตน 3. คอแลนเขา (Xerospermum laevigatum Radlk.) 11 ตน 4. ยางยง (Dipterocarpus grandiflorus (Blanco)Blanco) 9 ตน 5. ลงคาวใบเลก (Drypetes longifolia(small leaves)) 7 ตน

ไมหนมพบทงหมด 159 ตน ชนดไมทพบมากทสด 3 อนดบแรกไดแก ปาหนนนยมธรรม (Goniothalamus niyomdhamii R.M.K. Saunders & Chalermglin) 9 ตน กรมชอ (Rinorea lanceolata Kuntze) 7 ตน ลงคาวใบเลก (Drypetes longifolia(small leaves)) 6 ตน

ลกไมพบทงหมด 118 ตน ชนดไมทพบมากทสด 3 อนดบแรกไดแก พกลนก (Payena lanceolata Ridl.) 79 ตน ขชนโจร (Kokoona filiformis C.E.C.Fisch.) 6 ตน และกรมชอ (Rinorea lanceolata Kuntze) 4 ตน

การวเคราะหเชงปรมาณไมใหญ

– พนธไมทมคาดชนความส าคญสงสด 10 ล าดบแรก ไดแก เปลาเถอน ยางยง ขหน คอแลนเขา ขชนโจร นากบด พกลนก กอกเขา แดงเขา และลงคาวใบเลก

– คาดชนความหลากหลายทางชวภาพของไมใหญ ค านวณตามวธของ Shannon-Weiner (Magurran, 1988) มคาเทากบ 3.715 ตามวธของ Simpson (Simpson, 1949) มคา 0.966 และตามวธของ Fisher (Fisher et al., 1943) มคา 39.837 สวนคาดชนความสม าเสมอ (Pielou, 1975) มคาเทากบ 0.887

การกระจายทางดานตง

• แบงเปน 3 ชนเรอน ไดแก เรอนยอดชนบน ประกอบดวยไมทมความสงตงแต 30 เมตรขนไป (46-48 เมตร) ไดแก ยางยง ขชนโจร ไขเขยว และยางปาย

• เรอนยอดชนกลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงอยในชวง 18-29 เมตร ไดแก เปลาเถอน คอแลนเขา กอกเขา ขหน และหมกหยกด า

• สวนเรอนยอดชนลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงนอยกวา 18 เมตร ไดแก เปลาเถอน ขหน ลงคาวใบเลก คอแลนเขา ด าตะโก และยางยง

แปลงตวอยางชวคราว อทยานแหงชาตน าตกหงาว พบไมใหญทงหมด 192 ตน ชนดไมทพบมากทสด 5 อนดบแรกไดแก กระเบาคาง (Hydnocarpus castaneus Hook.f. & Thomson) 17 ตน กาแรงหน (Koilodepas longifolium Hook.f.) 13 ตน นากบด (Mesua ferrea L.) 11 ตน เสยดใบเลก (Pentace curtisii King) 11 ตน ยางยง (Dipterocarpus grandiflorus (Blanco) Blanco) 7 ตน

แปลงตวอยาง อช.น าตกหงาว

การวเคราะหเชงปรมาณไมใหญ

– พนธไมทมคาดชนความส าคญสงสด 10 ล าดบแรก ไดแก เสยดใบเลก กระเบาคาง กาแรงหน นากบด ยางยง กะอาม ขหน หมกใบเบยว ไมนกคอ และลงคาวใบเลก

– คาดชนความหลากหลายทางชวภาพของไมใหญ ค านวณตามวธของ Shannon-Weiner มคาเทากบ 3.957 ตามวธของ Simpson มคา 0.975 และตามวธของ Fisher มคา 53.862 สวนคาดชนความสม าเสมอของ Pielou มคาเทากบ 0.898

การกระจายทางดานตง

• แบงไดเปน 3 ชนเรอน ไดแก เรอนยอดชนบน ประกอบดวยไมทมความสงตงแต 27 เมตรขนไป (44 เมตร) ไดแก เสยดใบเลก นากบด และยางยง

• เรอนยอดชนกลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงอยในชวง 16-26 เมตร ไดแก กระเบาคาง กาแรงหน และขหน

• เรอนยอดชนลาง ประกอบดวยพนธไมทมความสงนอยกวา 16 เมตร ไดแก กระเบาคาง กาแรงหน นากบด ลงคาวใบเลก และไมนกคอ


49 ชนด


73 ชนด

56 ชนด

47.86%

เปรยบเทยบดชนความคลายคลงระหวางสงคม Sorensen(1948)

สรปทรพยากรปาไม

• 1. มชนดพนธประมาณครงหนงของแปลงหนงแปลงใด สามารถพบไดในอกแปลงทเหลอ

• 2. พนธไมวงศ DIPTEROCARPACEAE มความหลากชนดมากสด และพบเปนวงศพนธไมเดนในเรอนยอดชนบนสดของสงคม เหมอนกนทงสองแปลง

• 3. แปลงทงระยะ-นาสก มความหนาแนนตอพนทของพนธไมใหญนอยกวา แตจะมคาเฉลยของชวงชนเสนผาศนยกลางทสม าเสมอกวา คอมสดสวนของไมขนาดกลาง (10-60 ซ.ม.) มากหรอสงกวาแปลงน าตกหงาว ทมชวงชนเสนผาศนยกลาง >4.5-10 ซ.ม. สงหรอมความหนาแนนของไมในชวงชนนมากกวาทกชวงชนทเหลอรวมกน แสดงใหเหนถงของพฒนาการของหมไมในแปลงทงระยะ-นาสกทมสงกวา

ดานสตวปา



Mammal

แนวส ารวจฝงทงระยะ-นาสกพบสตวปา 17 ชนด ความชกชมมาก 4 ชนด ไดแก หมปา กระรอกทองแดง ชะมดแผงหางปลอง และลนพนธใต ชกชมปานกลาง 3 ชนด ไดแก คางแวนถนใต เมนหางพวง และพญากระรอกด า ชกชมนอย 10 ชนด ไดแก กระจงหน เมนใหญ ลงเสน บาง กระจงควาย ลงกง เลยงผา หมาหรง หมหมา และอเหนหนาขาว

Mammal

แนวส ารวจฝงน าตกหงาว พบสตวปา 23 ชนด ความชกชมมาก 5 ชนด ไดแก หมปา กระรอกทองแดง เมนหางพวง คางแวนถนใต และลงเสน

ชกชมปานกลาง 2 ชนด ไดแก พญากระรอกด า และลนพนธใต

ชกชมนอย 16 ชนด ไดแก บาง หมหมา ชะมดแผงหางปลอง นากเลกเลบสน เมนใหญ ชะมดเชด ชะมดแปลงลายแถบ เลยงผา อนเลก คางด า ชะนธรรมดา ลงกง เสอดาว หนเหมน อนใหญ และอเหนธรรมดา

ดชนความคลายคลงของสตวเลยงลกดวยนม Jaccard(1902)


17 ชนด


23 ชนด

13

ชนด 0.48

คาดชนของ Jaccard มคาอยระหวาง 0 – 1 แสดงวามความคลายคลงกนในระดบปานกลาง แตเมอพจารณาเฉพาะสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญทมบทบาทส าคญในระบบนเวศปาไม ซงพบทงหมด 4 ชนด คาความคลายคลงไดเทากบ 0.75 นนคอพบสตวปา 3 ชนด คอ หมปา หมหมา และเลยงผา อาศยหรอมรองรอยอยในทง 2 ฝงพนทแนวส ารวจ

ผลรวมของสตวเลยงลกดวยนมในพนทศกษาแนวเชอมตอฯ จ านวน 27 ชนด พบสตวปาทมความชกชมมาก 3 ชนด ชกชมปานกลาง 5 ชนด และชกชมนอย 19 ชนด จากรองรอยสตวปาทส ารวจพบและน าผลมาประเมนคารอยละความชกชมนน จะพบวาสตวเลยงลกดวยนมทพบ เปนสตวขนาดเลกถงกลางเกอบทงหมด และสวนใหญเปนสตวกนพช หรอกนสตวขนาดเลกเทานน สตวผลาขนาดใหญทอยสวนบนสดของหวงโซอาหาร ขาดหายไป

100

21

13

4

0

20

40

60

80

100

120

หมปา หมหมา เลยงผา เสอดาว

ฤดรอน

ฤดฝน

รวม

พบวามหมปาเพยงนดเดยวทมความ ซงชกชมสงมากถง 100 เปอรเซนต นนคอพบในทกเสนส ารวจและทกฤดกาล สวนอก 3 ชนด ซงไดแก หมหมา เลยงผา และเสอดาว พบมความชกชมนอย โดยเฉพาะเสอดาวนนพบรอยเทาเพยงครงเดยว ในการส ารวจรอบฤดรอนของแนวส ารวจท 2 ฝงแนวส ารวจอทยานแหงชาตน าตกหงาว

สตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญทมบทบาทส าคญในระบบนเวศปาไม

รอยตนกระจง รอยตนเสอดาว

Reptile

สตวเลอยคลาน จ านวน 23 ชนด ไดแก เตาหกด า เตาเหลอง เตาใบไม ตะกวด เหาชาง ตกแกปา ตกแกบน งกะปะ งเหลอม งจงอาง งเขยวปากแหนบ งเขยวหวจงจก งเขยวหางไหม งกนทากเกลดสน งสามเหลยมหวแดง งปลองทอง งสง กงกาแกว กงกาเขยว กงกาเขาหนามยาว กงกาบน กงกาคอแดง จงเหลนบาน

Reptile

Amphibian

สตวสะเทนน าสะเทนบก จ านวน 12 ชนด ประกอบดวย กบทด กบทาสาน กบนวปาดปญหา กบออง กบชะงอนผาตะนาวศร กบชะงอนผาใต เขยดเขาหลงตอง เขยดงธรรมดา จงโครง คางคกบาน คางคกหวยระนอง ปาดบาน

Amphibian

นกปรอทคอลาย นกกางเขนดง

กะเตนลาย บงรอกเขยวอกแดง

ภยคกคาม

การปฏบตงานในพนท

โครงการศกษาและส ารวจความหลากหลายทางชวภาพ ของพนทคมครองทางทะเลระหวางอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง จงหวดสราษฏรธาน

และอทยานแหงชาตหาดขนอม-หมเกาะทะเลใต จงหวดนครศรธรรมราช

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดชมพร

พนทด าเนนการ

วธการด าเนนการ

การส ารวจแบบ MantaTow technique เปนวธการทใชในการประเมนสภาพแนวปะการงและการปกคลมพนทดวยสายตา การส ารวจดวยวธนใชในกรณทตองการตรวจสอบสถานภาพของแนวปะการงอยางกวางๆ ในการส ารวจส ารวจแตละครงจะใชประเมนสภาพแนวปะการงในพนทประมาณ 120x5 เมตร หรอ 120x10 เมตรขนกบรศมสายตาทสามารถมองเหนไดตามความกวาง ท าการบนทกจดเรมตนและจดสนสดดวยเครองก าหนดพกด (GPS) ผส ารวจสงเกตและบนทกขอมลโดยการประมาณคารอยละ การปกคลมของปะการงมชวต ปะการงตาย พนทราย พนหน กลมชนดปะการงหลกๆ และขอมลอนๆ เชนรองรอยความเสยหายจากการฟอกขาว พาย หรอจ านวนของดาวมงกฎหนาม

การส ารวจแบบ Line Intercept Transect โดยการวาง line เพอศกษาระบบนเวศแนวปะการง ดานชนดพนธ การกระจาย รวมถงความหลากหลายและโครงสรางของสงคมปะการงนน ๆ การส ารวจแบบ Photo Belt Transect ท าการส ารวจโดยการวางเสนส ารวจยาวประมาณ 20 หรอ 30 เมตร ขนานไปกบแนวชายฝง จ านวน 5 transect ในแตละสถาน กอนเรมถายภาพจะตองท าการท าเครองหมายจดเรมตน พรอมถายภาพบนทกไวเปนภาพแรกกอนการส ารวจ จากนนเรมบนทกดวยกลองบนทกภาพใตน าทก transect line โดยบนทกภาพใหมระยะหางระหวางกลองกบพนประมาณ 30 เซนตเมตร โดยใชมมมองภาพกวางทสดเพอครอบคลมพนทมากทสด ถายภาพดานขางสายวดในแนวตงฉากโดยไมใหสายวดปรากฏในภาพ และท าการบนทกภาพทกๆ 50 เซนตเมตร จนครบทงเสนส ารวจ

ดานการส ารวจทรพยากรแนวปะการง

ผลการด าเนนการ

ด าเนนการส ารวจในพนทอทยานแหงชาตหาดขนอม – หมเกาะทะเลใต จงหวดนครศรธรรมราช จ านวน 4 สถาน คอ บรเวณเกาะวงนอก เกาะวงใน เกาะแตน และเกาะราบ ซงอยระหวางการวเคราะหขอมล

ดานการส ารวจทรพยากรปาชายเลน จากการส ารวจทรพยากรปาชายเลน บรเวณอทยานแหงชาตหาดขนอม – หมเกาะทะเลใต พบพนธไมทงหมด 11 ชนด คอ แสมขาว โกงกางใบเลก ตะบนขาว ตะบนด า ตาตมทะเล ถวขาว ถวด า ฝาดดอกขาว พ ง กาห วส มดอกแดง โพทะเล และล าแพน มพนธไมเดน ไดแก ตะบนขาว ตามตมทะเล ถวขาว และโพทะเล มคา 79.69, 39.84, 28.39, และ21.92 เปนตน

จากการพจารณาโครงสรางดานของพนธไมปาชายเลน พบมการปกคลมเรอน

ยอดแบบปด เมอพจารณาการปกคลมเรอนยอด พบมเพยงชนเรอนยอดเดยว พนธไมสวนใหญมความสงตง 5 -12 เมตร

ดานการส ารวจทรพยากรหญาทะเล จากการส ารวจพบหญาทะเลทงหมด 5 ชนด คอ หญากยชายเขม หญากยชายทะเล หญาชะเงาเตา หญาใบมะกรด และหญาคาทะเล พบหญากยชายทะเล มการมความส าคญมากทสด รองลงมา คอ หญาคาทะเล หญาชะเงาเตา และหญากยชายเขม มคา 86.92, 67.10, 53.34 และ21.39 และอยในระหวางวเคราะหขอมลการปกคลมพนท

ชนด ชอวทยาศาสตร D F Do RD RF RDO IVI สาหรายหหน Padina 0.01 10.91 0.000066116 0.66 3.87 0.66 5.20 กยชายเขม Halodule pinifolia 0.11 27.27 0.000777521 7.79 9.68 7.79 25.25

กยชายทะเล Halodule uninervis 0.45 56.36 0.003284628 32.90 20.00 32.90 85.80

ชะเงาเตา Thalassia hemprichii 0.27 47.27 0.001951736 19.55 16.77 19.55 55.87

ใบมะกรด Halophila ovalis 0.23 34.55 0.001644959 16.48 12.26 16.48 45.21 หญาคาทะเล Enhalus acorides 0.22 67.27 0.001597355 16.00 23.87 16.00 55.87 สาหรายพด 0.06 18.18 0.000465455 4.66 6.45 4.66 15.78

ปลา 0.00 1.82 5.28926E-06 0.05 0.65 0.05 0.75 ฝอย 0.03 16.36 0.000185124 1.85 5.81 1.85 9.52 หอย 0.00 1.82 0.000005289 0.05 0.65 0.05 0.7511 1.37 281.82 0.009983471 100 100 100 300

ตารางท 1 คาดชนความส าคญ (IVI)

หญาทะเลและสาหรายทพบ

รปลกษณของหญาทะเล

หญาเงา หรอหญาอ าพน หญาเงาแคระ

หญาเงาใบเลก หญาเงาใส

หญาตนหอมทะเล หญาตะกานน าเคม

หญากยชายเขม หญากยชายทะเล

หญาคาทะเล หญาชะเงาเตา

หญาชะเงาใบฟนเลอย

หญาชะเงาใบมน

ดานการส ารวจทรพยากรสตวทะเลหายากและใกลสญพนธ

ซงจากการสอบถามจากบาน/ชาวประมง พบโลมาปากขวด บรเวณใกล ๆ แหลมประทบ จ านวน 2 ค

โครงการส ารวจความหลากหลายทางชวภาพในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ ทางทะเลระหวางพนทคมครองทางทะเลอนดามนตอนเหนอและพนทแนวเชอมตอ อทยานแหงชาตหมเกาะระนองและอทยานแหงชาตแหลมสน จงหวดพงงาและ

ระนอง

ด าเนนการโดย ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดภเกต

• อทยานแหงชาตแหลมสน

• อทยานแหงชาตหมเกาะระนอง

• พนทคมครองทางทะเลใกลเคยง

พนทด าเนนงาน

การส ารวจแนวปะการง

Manta Tow Technique อาจใชกลองวดโอแทนนกด าน า

Line Intercept Transect,

Photo Transect

วธการส ารวจ : การส ารวจแนวปะการง

แนวปะการง

การประเมน วธ Line intercept transect โดยการวางเสนเทปยาว 30 เมตร จ านวน 3 ซ า (replicate) บนทกขนาดและจ านวนของสงมชวตภายใตเสนเทป

การวเคราะหขอมล โดยหาคาเปอรเซนตครอบคลมพนทของสงมชวต

และแปลคาบอกถงสภาพของแนวปะการง และหาคาดชนความหลากหลายดวยดชน Shannon-Wiener Index

ท าโดยผเชยวชาญ

แนวปะการง

การประเมน วธ Photo Transect โดยการวางเสนเทปยาว 30 เมตร จ านวน 3 ซ า (replicate) วาง Quadrat ขนาด 50x50 เซนตเมตร ถายภาพตอเนอง 60ภาพ สถานละ 180 ภาพ คขนานกบเสนเทป

การวเคราะหขอมล น าเขาโปรแกรม CPCeโดยหาคาเปอรเซนต

ครอบคลมพนทของสงมชวต และแปลคาบอกถงสภาพของแนวปะการง และหาคาดชนความหลากหลายดวยดชน Shannon-Wiener Index

• Belt transect

• Estimated timed swim

• Estimated distance swim

• ใชวธ Fish visual census โดยการนบจ านวนปลาทอยในแนว Belt transect

• จ าแนกกลมของปลาตาม Trophic level ดงน

1. กลมปลากนเนอ 4. กลมปลาทพบไดทวไป

2. กลมปลากนพช 5. กลมปลาหายาก

3. กลมปลาทกนแพลงกตอน 6. กลมปลาสวยงาม

วธการเกบขอมลสถานภาพปลา

หญาทะเล

ก า ร ส า ร ว จ ห ญ า ท ะ เ ล ม ว ธ ก า ร ส า ร ว จ 3 แ บ บ ค อ 1. การส ารวจแบบ Line transects โดยการวางแนวตงฉากกบชายฝง บนทกพกดเรมตนและสดทายของแนว ก าหนดสถานเกบขอมลทกๆ 50 เมตรในพนทมหญาทะเลผนกวาง โดยโยนกรอบสเหลยม(Quadrat) 0.5x0.5 เมตร ซายและขวา 2 ซ า และประเมนรอยละการปกคลมของหญาทะเลโดยรวม

ดานทรพยากรทางทะเล

2. ใชวธ line transect ตามความลาดชนของชายฝง โดยวาง Quadrat ขนาด 50x50 เซนตเมตรทกๆ 10 เมตรในพนทมหญาทะเลนอยตลอดแนวประเมนรอยละการปกคลมของหญาทะเล และวดความยาวใบของหญาทะเล

3. การส ารวจแบบ Spot check ในพนทน าลก โดยการใชเรอส ารวจตามแนวตงฉากกบชายฝง ก าหนดสถานทกๆ 100 เมตร และเกบขอมลโดยการด าน าหรออาจใชกลองวดโอแทนนกด าน าประเมนรอยละการปกคลมของหญาทะเลโดยรวม

การส ารวจแนวหญาทะเล

ดานทรพยากรทางทะเล ปาชายเลน

1. ท าการวางเสนแนวส ารวจ (Base line) ตงฉากจากรมฝงคลอง ทะเล หรอชายปาชายเลนทตดกบชายฝงลกเขาไปจนสดแนวของปาชายเลน จากนนวางแปลงขนาด 10x10 เมตร ตดตอกนเปนแถบตลอดความยาวของส าหรบจ านวนแนวทศกษาขนอยกบความละเอยดของการศกษาและขนาดพนทปาชายเลน

www.nprcenter.com

Contact us: ฝายวจยฯ email : [email protected]

แนวเชื่อมต่อระบบนิเวศ (corridor)

Environment