รายงานผลการศกษารายวชาปญหาพเศษ

การควบคมภายในตามแนว COSO

กรณศกษาบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด INTERNAL CONTROL BASED ON COSO

CASE STUDY OF VUDHICHAI PRODUCE CO., LTD.

โดย

นางสาวจตรานช พรมกตตยานนท นางสาวธชชา สงควะนช นางสาวลลตภทร พดพา นางสาววมพวภา สนทรวรยะวงศ

รายงานผลการศกษานเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาเกษตรศาสตร ปการศกษา 2555

การควบคมภายในตามแนว COSO กรณศกษาบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด

INTERNAL CONTROL BASED ON COSO CASE STUDY OF VUDHICHAI PRODUCE CO., LTD.

โดย

นางสาวจตรานช พรมกตตยานนท 5230110155 นางสาวธชชา สงควะนช 5230110341 นางสาวลลตภทร พดพา 5230110741 นางสาววมพวภา สนทรวรยะวงศ 5230110783

รายงานผลการศกษานเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร บรหารธรกจบณฑต สาขาวชาการบญชบรหาร

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาเกษตรศาสตร ปการศกษา 2555

(1)

บทคดยอ

ชอเรอง : การควบคมภายในตามแนว COSO กรณศกษา บรษท วฒชยโปรดวส จ ากด ชอผจดท า : นางสาวจตรานช พรมกตตยานนท นางสาวธชชา สงควะนช นางสาวลลตภทร พดพา นางสาววมพวภา สนทรวรยะวงศ ปการศกษา : 2555 อาจารยทปรกษา : อาจารยพรญา พงษปรสวรรณ ในการจดท าปญหาพเศษครงนมวตถประสงคทจะศกษาผลกระทบจากวกฤตการณอาหารโลกทสงผลตอธรกจสงออกขาว และศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ของธรกจสงออกขาว เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงและพฒนาระบบการควบคมภายในใหมประสทธภาพมากขน ภายใตสภาวะทมการแขงขนรนแรงและภายใต วกฤตการณอาหารโลกในปจจบนทสงผลกระทบใหกบประเทศและธรกจสงออก โดยใช บรษท วฒชยโปรดวส จ ากด ซงด าเนนธรกจเกยวกบการคดเกรดและสงออกขาวสารหอมมะลและขาวเหนยวเปนกรณศกษา และใชวธการศกษาโดยการสมภาษณผบรหารและพนกงานทมสวนเกยวของ เกยวกบการควบคมภายในทกจการใช แลวน ามาท าการวเคราะหกบองคประกอบระบบการควบคมภายในตามแนว COSO

ผลการศกษา พบวาวกฤตการณอาหารโลกเปนปญหาส าคญเนองจากความตองการสนคาเกษตรและอาหารมแนวโนมจะเพมขน ท าใหราคาอาหารสงขน ซงประเทศไทยนนหลายคนมองวาเปนโชคดและเปนโอกาสในการพฒนาสนคาเกษตรและอาหารเพอการสงออก แตวกฤตดงกลาว กสงผลกระทบใหกบประชาชนทยากจน ชนชนกลางของประเทศทสวนใหญมอาชพเกษตรกร ภาครฐจงจ าเปนตองก าหนดนโยบายเพอชวยเหลอ โดยใชนโยบายโครงการรบจ าน าขาวเพอชวยเหลอเกษตรกรทปลกขาวหรอทเรยกกนวาชาวนา โดยรบซอขาวในราคาทสงกวาราคาตลาด ท าใหชาวนามรายไดสงขน แตผลกระทบทางลบกลบมาอยทผสงออกและผบรโภค เพราะราคาขาวทสงออกกสงขนดวยตามไปดวย ซงบรษท วฒชย โปรดวส จ ากดกเปนหนงในผสงออกทไดรบผลกระทบ ปรมาณการสงออกขาวลดลงอยางตอเนองในชวง 3 ปทผานมา ท าใหรายไดและก าไรของบรษทลดลงดวย และระบบการควบคมภายในของบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด ใน

(2)

ภาพรวมอยในเกณฑด ทงนตามองคประกอบของ COSO สามารถแบงโครงสรางการควบคมภายในออกไดเปน 5 ดาน ไดแก 1) ดานสภาพแวดลอมของการควบคมทางบรษทมการจดการทดและมประสทธภาพแตมดานโครงสรางการจดองคกรทมการบรหารงานแบบรวมอ านาจไวทผบรหาร 2) ดานการประเมนความเสยง ทางบรษทกมการประเมนความเสยง 5 ดาน คอ ดานบรหาร ดานการเงนการบญช ดานจดซอจดจาง ดานบรหารทรพยากรบคคล และดานสารสนเทศ โดยรวมบรษทมการประเมนความเสยงทดและอยในระดบทยอมรบได ยกเวนดานการเงนการบญช ซงความเสยงทพบเกดจากการทกรรมการรกษาเงนถอกญแจทงหมดเพยงผเดยว การไมระบวงเงนและผมอ านาจในการลงนามสงจายเชค ดงนนบรษทควรบรหารความเสยงดวยวธการแบงความเสยงดวยการหาผรบผดชอบรวมในความเสยงเพอลดการกอทจรตทอาจจะเกดขน 3) ดานกจกรรมการควบคม มการควบคมภายในทด เนองจากมการก าหนดนโยบายและวธปฏบตงานทชดเจน มการสอบทานโดยผบรหารสงสด การควบคมทางกายภาพ การใชดชนวดผลการด าเนนงานทส าคญ ยกเวนการสอบทานของสวนงานจดซอจดจาง ไมไดมการลงบญชหรอทะเบยนพสดในทนท มการท างานซ าซอนบางต าแหนง ระหวางการอนมตหรอใหความเหนชอบ การจดบนทกขอมล และการดแลรกษาทรพยสนขององคการ และมการควบคมทไมเหมาะสมเรองการจดเกบใบเสรจทท าการยกเลกหรอไมไดใช 4) ดานสารสนเทศและการสอสาร แบงเปนสวนของขอมลขาวสาร และการสอสาร ดานขอมลขาวสารบรษทมการจดการขอมลขาวสารทด ครบถวน เพยงพอ และทนเวลา มการจดประเภทเปนหมวดหม สวนดานการสอสารก าหนดใหผบรหารและพนกงานสอสารผานทางอเมลหรอเอกสารหากเปนเรองทเปนทางการ 5) ดานการตดตามและประเมนผล ทางบรษทมการควบคมทด มการประเมนผลการบรรลวตถประสงคอยางตอเนองและสม าเสมอ มการสอสารผลการประเมนใหบคลากรทราบและแกไขปรบปรงการด าเนนงาน มการทบทวนหรอปรบปรงวตถประสงคการ ด าเนนงานแผน และกระบวนการด าเนนงานตามค ารองขอของบคลากร

(3)

กตตกรรมประกาศ

การจดท ารายงานวชาปญหาพเศษฉบบน ส าเรจลงไดดวยความกรณาและการอนเคราะหชวยเหลอจาก อาจารยพรญา พงษปรสวรรณ ทกรณาใหค าปรกษาและชแนะแนวทางรวมไปถงการแกไขขอบกพรองรายงานปญหาพเศษฉบบนมาโดยตลอด คณะผจดท าขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน รวมทงขอกราบขอบพระคณอาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาแขนงตางๆใหคณะผจดท าไดเรยนรและประสบความส าเรจในทสด

ขอขอบพระคณหอสมดมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตศรราชา ทเออเฟอสถานทใน

การคนควาหาขอมลเพมเตมในการท ารายงานวชาปญหาพเศษในครงนใหประสบความส าเรจไปไดดวยด สดทายนขอขอบคณเพอนๆ รวมสถาบนทไดศกษาในหลกสตรปรญญาตร สาขาการบญชบรหารทกทานทคอยใหก าลงใจ ใหค าปรกษา ใหค าแนะน า และใหความชวยเหลอมาโดยตลอด ผจดท าหวงเปนอยางยงวารายงานปญหาพเศษฉบบน จะสามารถสรางประโยชนไมมากกนอยใหกบหนวยงานทเกยวของ ตลอดจนผทตองการศกษารายละเอยดเกยวกบการควบคมภายในตามแนว COSO หากรายงานปญหาพเศษฉบบนมขอผดพลาดหรอขอบกพรองประการใด คณะผจดท าขออภยเปนอยางสงมา ณ ทนดวย

คณะผจดท า

31 มกราคม 2556

(4)

ค ำน ำ

รายงานผลการศกษาเรองการควบคมภายในตามแนว COSO กรณศกษาบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด โดยรายงานผลการศกษาฉบบนมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบจากวกฤตการณอาหารโลกทสงผลตอธรกจสงออกขาว ศกษาการระบบการควบคมภายในของธรกจสงออกขาว รวมถงวเคราะหองคประกอบของการควบคมภายในทกจการใชอยในปจจบนวามปญหาหรอขอผดพลาดใดเกดขน เมอเทยบกบองคประกอบของ COSO และเสนอแนะแนวทางในการแกไขขอบกพรองของระบบควบคมภายในใหมประสทธภาพมากยงขน คณะผจดท ารายงานปญหาพเศษหวงเปนอยางยงวาจะสามารถชวยสรางความรและเปนประโยชนแกผทมาศกษารายงานปญหาพเศษเลมนพอสมควร หากเกดขอบกพรองและขอผดพลาดประการใดในรายงานปญหาพเศษเลมน คณะผจดท าขอนอมรบผด พรอมทงรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะตางๆ เพอปรบปรงในโอกาสตอไป และขออภย ณ ทนดวย

คณะผจดท า มกราคม 2556

(5)

สารบญ หนา บทคดยอ (1) กตตกรรมประกาศ (3) ค าน า (4) สารบญ (5) สารบญภาพ (7) บทท 1 บทน า ทมาและความส าคญ 1 วตถประสงคของการศกษา 2 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการศกษา 2 วธการศกษา 3 ขอบเขตของการศกษา 3 นยามศพท 4 บทท 2 การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ แนวคดและทฤษฎเกยวกบวกฤตการณอาหารโลก 5 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการควบคมภายใน 41 แนวคดและทฤษฎเกยวกบโครงสรางการควบคมภายในตามแนว COSO 47 แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสงออก 61 แนวคดและทฤษฎเกยวกบขาวหอมมะล 65 ผลงานวจยและเอกสารทเกยวของ 69 บทท 3 ขอมลกรณศกษา ประวตขององคกร 77 การด าเนนงานขององคกร 80 ผลกระทบจากวกฤตการณอาหารโลก 87 บทท 4 ผลการศกษา สภาพแวดลอมการควบคม 89 การประเมนความเสยง 91 กจกรรมการควบคม 93

(6)

สารบญ (ตอ) หนา สารสนเทศและการสอสาร 97 การตดตามประเมนผล 98 ผลการวเคราะหวกฤตการณอาหารโลก 98 บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ สรปผลการศกษา 100 ขอเสนอแนะ 103 เอกสารอางอง

(7)

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 แผนผงองคกร 79

บทท 1

บทน ำ

ทมำและควำมส ำคญ

ในขณะททวโลกกำลงประสบปญหำรำคำนำมนทแพงขนและทวควำมรนแรงอยำงตอเนอง วตถดบทใชในกำรผลตอำหำรสำหรบคนและสตวมรำคำพงสงขนโดยมไดคำดกำรณมำกอนและนำไปสกำรเกด “วกฤตกำรณอำหำรโลก” หรอทเรยกวำ World Food Crisis ขน กอใหเกดกระแสควำมตงเครยดไปทวโลก เนองจำกประชำคมโลกลมตำยดวยควำมอดอยำกและหวโหย จำกรำคำอำหำรทสงขนเปนประวตกำรณทำใหบำงประเทศเรมขำดแคลนอำหำรหลก ตองนำเขำอำหำรและโภคภณฑเปนจำนวนมำก ขณะเดยวกนหลำยๆ ประเทศถงกบตองวำงมำตรกำรหำมสงออก และมกำรเรยกเกบภำษสงออกทงขำวและอำหำร สำหรบประเทศไทยกำรเกด “วกฤตกำรณอำหำร” นบเปนโอกำสสำคญทไทยจะตองเรมตระหนกถงบทบำทระดบโลก เนองจำกมปรมำณอำหำรเพยงพอทงกำรบรโภคภำยในประเทศ และสงออกได อกทงเรำยงมพนทนเวศนอนอดมสมบรณทงพชพนธธญญำหำรและสตว ซงเปนแหลงวตถดบเพอผลตอำหำรไดมำกมำยทสำมำรถสรำงรำยไดและแปรวกฤตใหเปนโอกำสใหประเทศไทยได เมอวกฤตอำหำรไดแผขยำยไปทวโลก ประเทศไทยจงเปนหนงในประเทศทประสบปญหำน ซงเปนทรบรของประชำคมโลกวำประเทศไทยนนอดมสมบรณดวยพชพนธธญญำหำร เพรำะเปนประเทศผผลตและผสงออกสนคำภำคเกษตรรำยใหญของโลก ซงยอมหนไมพนกบผลกระทบดำนรำคำอำหำรแพง ปญหำภำคกำรเกษตรทถกปรบเปลยนจำกกำรเพำะปลกเพอกำรบรโภคภำยในประเทศมำเปนกำรเพำะปลกเพอกำรสงออก ประเทศไทยเปนประเทศทมกำรผลตขำวเพอใชบรโภคและทำกำรสงออกมำกเปนอนดบตนๆ ของโลก และประชำกรสวนใหญยงมอำชพเกษตรกรรมเปนหลก เพรำะประเทศไทยมพนททอดมสมบรณทำใหสำมำรถทำนำไดผลด และมคณภำพ ซงเปนขอไดเปรยบทำงกำรแขงขนกบคแขงทำงกำรคำ ไดแก เวยดนำมและอนเดย แตในชวง 5 ปทผำนมำเวยดนำมมกำรพฒนำกำรผลตและสงออกขำวอยำงจรงจง และสำมำรถครองสวนแบงตลำดขำวสวนใหญในอำเซยนได ประเทศไทยนนเรมเสยตลำดขำวในอำเซยนใหกบเวยดนำมตงแตป 2548 เปนตนมำ ดงนนกำรดำเนนธรกจสงออกขำวจงเปนอกธรกจทนำสนใจในกำรทำกำรศกษำเกยวกบกำรควบคมภำยใน เพรำะกำรควบคมภำยในนนเปนกระบวนกำรปฏบตงำนทจดใหมขนในองคกรเพอใหบรรล เปำหมำยอยำงม

2

ประสทธผลและประสทธภำพ ภำยใตสภำวะทมกำรแขงขนรนแรงและภำยใตวกฤตกำรณอำหำรโลกในปจจบน กำรดำเนนธรกจสงออกขำวเปนธรกจทมกำรแขงขนคอนขำงสง จงจำเปนตองมกำรวำงแผนและเตรยมควำมพรอมในกำรดำเนนกำรดวยควำมรอบคอบทกขนตอน เรมตงแตกำรตดสนใจดำเนนธรกจจนถงกำรสงออกสนคำใหผซอ ดงนนกำรควบคมภำยในจงเปนสวนหนงทสำคญในกำรดำเนนธรกจ คณะผจดทำจงไดทำกำรศกษำระบบกำรควบคมภำยในตำมแนว COSO โดยใชบรษท วฒชยโปรดวส จำกด ซงเปนบรษททประกอบธรกจสงออกขำวเปนกรณศกษำ

วตถประสงค

1. ศกษำผลกระทบจำกวกฤตกำรณอำหำรโลกทสงผลตอธรกจสงออกขำวของ บรษท วฒชยโปรดวส จำกด 2. ศกษำระบบกำรควบคมภำยในของธรกจสงออกขำวของบรษท วฒชยโปรดวส จำกด 3. ศกษำปญหำ ขอบกพรอง และขอเสนอแนะของระบบกำรกำรควบคมภำยในของธรกจสงออกขำวของบรษท วฒชยโปรดวส จำกด

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรศกษำ

1. ทำใหทรำบถงปญหำทเกดขนจำกวกฤตกำรณอำหำรโลก ทสงผลตอธรกจสงออกขำว 2. เพอใชเปนแนวทำงในกำรปรบปรงและพฒนำระบบกำรควบคมภำยในของบรษท ใหมประสทธภำพมำกขน 3. เพอใหผทสนใจสำมำรถนำขอมลไปประยกตใชเปนแนวทำงในกำรพฒนำ ปรบปรงแกไขขอผดพลำดในกำรปฏบตเกยวกบกำรควบคมภำยในของธรกจ

3

วธกำรศกษำ

1. ศกษำขอมลทตยภม เกยวกบระบบกำรควบคมภำยในตำมแนว COSO 2. กำรศกษำขอมลปฐมภม จำกกรณศกษำบรษท วฒชยโปรดวส จำกด โดยกำรสมภำษณผบรหำรและพนกงำนทมสวนเกยวของ เกยวกบกำรควบคมภำยในทกจกำรใช 3. ทำกำรวเครำะห 3.1 ควำมเหมำะสมและควำมครบถวนของระบบกำรควบคมภำยในของบรษท วฒชยโปรดวส จำกด 3.2 ปญหำและขอบกพรองของระบบกำรควบคมภำยในของธรกจสงออกขำวจำกกรณศกษำบรษท วฒชยโปรดวส จำกด 3.3 องคประกอบระบบกำรควบคมภำยในตำมแนว COSO 4. สรปผลกำรวเครำะห

ขอบเขตของกำรศกษำ

กำรศกษำเรองกำรควบคมภำยในตำมแนว COSO โดยใชบรษท วฒชยโปรดวส จำกด ซงดำเนนธรกจเกยวกบกำรคดเกรดและสงออกขำวสำรหอมมะลและขำวเหนยวเปนกรณศกษำ ขอบเขตในกำรศกษำครงน ทำกำรศกษำเกยวระบบกำรควบคมภำยในขององคกรตำมแนว COSO วำองคกรไดมกำรนำระบบกำรควบคมภำยในขององคตำมแนว COSO มำใชหรอไม และมกำรควบคมภำยในดำนใดทตองทำกำรปรบปรงใหดขน เพอทจะสำมำรถดำเนนงำนใหบรรลเปำหมำยอยำงมประสทธผลและประสทธภำพ ภำยใตสภำวะทมกำรแขงขนรนแรงและภำยใตวกฤตกำรณอำหำรโลกในปจจบน

4

นยำมศพท

“กำรสงออก” หมำยถง กำรเคลอนยำยสนคำโดย เรอ หรอเครองบน จำกสถำนทหนงในประเทศไทยไปยงสถำนทหนงนอกประเทศไทย สนคำทงหมดทสงออกจำกประเทศไทยตองรำยงำนและผำนพธกำรทำงศลกำกร “กำรควบคมภำยใน” หมำยถง กระบวนกำรปฏบตงำนทผกำกบดแลฝำยบรหำรและบคลำกรขององคกรจดใหมขน เพอสรำงควำมมนใจอยำงสมเหตสมผลวำ กำรดำเนนงำนขององคกำรจะบรรลวตถประสงคของกำรควบคมภำยในดำนประสทธผลและประสทธภำพ “สภำพแวดลอมของกำรควบคม” หมำยถง นโยบำย วธกำร และวธปฏบตตำงๆ ทแสดงใหเหนถงทศนคตของผบรหำรทมตอกำรควบคมภำยในของกจกำร “กำรประเมนควำมเสยง” หมำยถง กำรวเครำะหและจดลำดบควำมเสยง โดยพจำรณำจำกกำรประเมนจำกโอกำสทจะเกดควำมเสยง และควำมรนแรงของผลกระทบจำกเหตกำรณควำมเสยงตอกำรบรรลวตถสงคของกระบวนกำรทำงำนของหนวยงำนหรอขององคกร “สำรสนเทศ” หมำยถง ขอมลขำวสำรทำงกำรเงน และขอมลขำวสำรอนๆ เกยวกบกำรดำเนนงำนขององคกร ไมวำจะเปนขอมลจำกแหลงภำยในหรอจำกภำยนอก “กำรตดตำมและประเมนผล” หมำยถง กระบวนกำรประเมนคณภำพกำรปฏบตงำนและประเมนประสทธผลของกำรควบคมภำยในทวำงไวอยำงตอเนองและสมำเสมอโดยกำรตดตำมผลในระหวำงกำรปฏบตงำน (Ongoing Monitoring) และกำรประเมนผลเปนรำยครง (Separate Evaluation)

บทท 2

การทบทวนวรรณกรรมและสารสนเทศทเกยวของ ในการศกษาเรอง การควบคมภายในตามแนว COSO กรณศกษาบรษท วฒชยโปรดวส จ ากดนน คณะผจดท าไดศกษาและรวบรวมเอกสาร ต ารา งานวจย และวทยานพนธทเกยวของ เพอเปนพนฐานและแนวทางในการวจย อนประกอบไปดวย 1. แนวคดและทฤษฎเกยวกบวกฤตการณอาหารโลก

2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการควบคมภายใน

3. แนวคดและทฤษฎเกยวกบโครงสรางการควบคมภายในตามแนว COSO

4. แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสงออก

5. แนวคดและทฤษฎเกยวกบขาวหอมมะล

6. ผลงานวจยและเอกสารทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบวกฤตการณอาหารโลก ผลจากวกฤตการณอาหารทสะทอนใหเหนชดเจนตามทปรากฏในสอตางๆ คอ การเกดเหตการณจลาจลอยางรนแรงขนในหลายประเทศ เชน เฮต บงกลาเทศ และอยปต เนองจากขาดแคลนอาหารและราคาอาหารทสงขนอยางตอเนอง จนกอใหเกดการประทวงเพอโคนลมรฐบาล และการเรยกรองใหเปลยนผน าเพอแกปญหาความขาดแคลนอาหารใหแกประชาชน ราคาอาหารทสงขน หรอทเรยกวา ภาวะราคาอาหารเฟอ (Food Inflation) เพมขนอยางตอเนอง โดยดชนราคาอาหารตามรายงานขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAO) เพมขนในทกกลมในชวงเดยวกนรอยละ 25 ซงเกดจากความไมสมดลระหวางผลผลต และความตองการอาหาร มสาเหตจากหลายปจจย อาท ปญหาภาคการเกษตรทถกปรบเปลยนจากการเพาะปลกเพอการบรโภคภายในประเทศมาเปนการเพาะปลกเพอสงออก ในหลายประเทศพยายาม

6

เปลยนจากการปลกพชเชงเดยวมาเปนอตสาหกรรมการเกษตรขนาดใหญ มการเบยดเบยนวถเกษตรเพอชมชนสภาคธรกจการเกษตรอยางไมถกตอง เกดการสนเปลองปย ยาฆาแมลง เกดปญหาทตามมา คอ ดนเสอมโทรม และสงผลใหผลผลตทไดนอยลง วธการแกปญหาหนงกลบสรางปญหาใหมขนมา ทายทสดกไมสามารถบรรเทาความอดอยาก และประชาชนหลายลานคนในประเทศทสงออกอาหาร เชน ประเทศจน และอนเดย ยงประสบปญหาภาวะทพโภชนาการ ส าหรบประเทศไทยการเกดวกฤตการณอาหาร นบเปนโอกาสส าคญทท าใหเรมตระหนกถงบทบาทระดบโลก เนองจากมปรมาณอาหารทเพยงพอทงการบรโภคภายในประเทศ และการสงออก อกทงยงมพนทนเวศนอนอดมสมบรณทงพชพนธธญญาหารและสตว ซงเปนแหลงวตถดบเพอผลตอาหารไดมากมาย ซงสามารถสรางรายไดและแปรวกฤตใหเปนโอกาส แตแมมปจจยความพรอมส าหรบการผลตดงกลาวกยงคงไดรบผลกระทบจากภาวะวกฤตการณอาหาร ซงผทไดรบผลกระทบมากทสดกคอประชาชนผยากจน รวมไปถงชนชนกลาง ซงถอวามความจ าเปนอยางยงทภาครฐตองมวสยทศนชดเจน เพอก าหนดมาตรการและวางนโยบายการด าเนนการอยางถกตอง นบตงแตอดตจนถงปจจบนมแนวนโยบายทเกยวของกบอาหารมากมาย แตยงขาดความชดเจนของวสยทศนจงท าใหทศทางการพฒนารวมถงกลยทธในการด าเนนการของภาครฐทผานมาไมประสบผลส าเรจ เชน นโยบายครวไทยสครวโลก ซงมเปาหมายในการสงออกอาหารไทยเปน 1 ใน 10 ของโลก แตปจจบนกยงมาสามารถบรรลเปาหมายนนได โดยกลยทธทผานมาเนนเพยงการสงเสรมการสงออกอาหารของไทย และการเปดรานอาหารไทยในตางประเทศเทานน ความมนคงทางอาหาร พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 เนองจากอาหารมความส าคญกบการด ารงชวตอยของมนษย พระบาทสมเดจพระปรมนทร-มหาภมพลอดลยเดชมพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตอาหาร พ .ศ.2522 ขนไวโดยค าแนะน า และยนยอมของสภานตบญญตแหงชาตท าหนาทรฐสภา เพอสรางความมนคงทางอาหารของประเทศไทยมรายละเอยด ดงน มาตรา 4 ในพระราชบญญตฉบบนไดใหความหมายวา “อาหาร” หมายถง ของกน หรอเครองค าจนชวต ไดแก

7

(1) วตถทกชนดทคนกน ดม อม หรอน าเขาสรางกายไมวาวธใดๆ หรอในรปลกษณะใดๆ แตไมรวมถงยา วตถออกฤทธตอจตและประสาท หรอยาเสพตดใหโทษตามกฎหมายวาดวยการนนแลวแตกรณ

(2) วตถทมงหมายส าหรบใชหรอใชเปนสวนผสมในการผลตอาหารรวมถงวตถเจอปนอาหาร ส และเครองปรงแตงกลนรส มาตรา 6 เพอประโยชนแกการควบคมอาหาร ใหรฐมนตรมอ านาจประกาศในราชกจจา-นเบกษา (1) ก าหนดอาหารควบคมเฉพาะ

(2) ก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของอาหารควบคมเฉพาะตามชอ ประเภท ชนด หรอลกษณะของอาหารนนๆ ทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย ตลอดจนหลกเกณฑ เงอนไข และวธการผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอจ าหนาย

(3) ก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของอาหารทมใชเปนอาหารตาม (1) และจะก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอจ าหนาย ดวยหรอไมกได

(4) ก าหนดอตราสวนของวตถทใชเปนสวนผสมอาหารตามชอ ประเภท ชนด หรอ ลกษณะของอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนายรวมทงการใชสและเครองปรงแตงกลนรส

(5) ก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการใชวตถเจอปนในอาหาร การใชวตถกนเสย และวธปองกนการเสย การเจอส หรอวตถอนในอาหารท ผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย

(6) ก าหนดคณภาพหรอมาตรฐานของภาชนะบรรจ และการใชภาชนะบรรจ ตลอดจนการหามใชวตถใดเปนภาชนะบรรจอาหารดวย

(7) ก าหนดวธการผลต เครองมอเครองใชในการผลต และการเกบรกษาอาหาร เพอปองกนมใหอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย เปนอาหารไมบรสทธตามพระราชบญญตน

8

(8) ก าหนดอาหารทหามผลต น าเขา หรอจ าหนาย

(9) ก าหนดหลกเกณฑ เงอนไข และวธการในการตรวจ การเกบตวอยาง การยด การอายด และการตรวจวเคราะหทางวชาการซงอาหาร รวมทงเอกสารอางอง

(10)ก าหนดประเภทและชนดอาหารทผลตเพอจ าหนาย น าเขาเพอจ าหนาย หรอทจ าหนาย ซงจะตองมฉลากขอความในฉลากเงอนไข และวธการแสดงฉลาก ตลอดจนหลกเกณฑ และวธการโฆษณาในฉลาก การขออนญาตและการออกใบอนญาต มาตรา 14 หามมใหผใดตงโรงงานผลตอาหารเพอจ าหนาย เวนแตไดรบใบอนญาตจากผอนญาต การขออนญาตและการอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 15 หามมใหผใดน าเขาซงอาหารเพอจ าหนาย เวนแต จะไดรบใบอนญาตจากผอนญาต การขออนญาตและการอนญาตใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง มาตรา 16 บทบญญตมาตรา 14 และมาตรา 15 ไมใหใชบงคบแก (1) การผลตอาหารหรอน าเขาซงอาหารเฉพาะคราว ซงไดรบใบอนญาตเฉพาะคราว จากผอนญาต

(2) การผลตอาหารหรอน าเขา หรอสงออกซงอาหารเพอเปนตวอยาง ส าหรบการขนทะเบยนต ารบอาหารหรอเพอพจารณาในการสงซอ ผทไดรบการยกเวนตาม (1) และ (2) ตองปฏบตตามหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดในกฎกระทรวง

9

การควบคมอาหาร มาตรา 25 หามมใหผใดผลต น าเขาเพอจ าหนาย หรอจ าหนาย ซงอาหารดงตอไปน (1) อาหารไมบรสทธ

(2) อาหารปลอม

(3) อาหารผดมาตรฐาน

(4) อาหารอนทรฐมนตรก าหนด มาตรา 26 อาหารทมลกษณะดงตอไปนใหถอวาเปนอาหารไมบรสทธ (1) อาหารทมสงทนาจะเปนอนตรายแกสขภาพเจอปนอยดวย

(2) อาหารทมสารหรอวตถเคมเจอปนอยในอตราทอาจเปนเหตใหคณภาพของอาหารนนลดลง เวนแตการเจอปนเปนการจ าเปนตอกรรมวธผลต การผลต และไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทแลว

(3) อาหารทไดผลต บรรจ หรอเกบรกษาไวโดยไมถกสขลกษณะ

(4) อาหารทผลตจากสตวทเปนโรคอนอาจตดตอถงคนได

5. อาหารทมภาชนะบรรจประกอบดวยวตถนาจะเปนอนตรายแกสขภาพ มาตรา 27 อาหารทมลกษณะดงตอไปนใหถอวาเปนอาหารปลอม (1) อาหารทไดสบเปลยนใชวตถอนแทนบางสวน หรอคดแยกวตถทมคณคาออกเสยทงหมดหรอบางสวน และจ าหนายเปนอาหารแทอยางนน หรอใชชออาหารแทนน

(2) วตถ หรออาหารทผลตขนเทยมอาหารอยางใดอยางหนง และจ าหนายเปนอาหารแทอยางนน

10

(3) อาหารทไดผสมหรอปรงแตงดวยวธใดๆ โดยประสงคจะปกปดซอนเรนความช ารดบกพรอง หรอความดอยคณภาพของอาหารนน

(4) อาหารทมฉลากเพอลวง หรอพยายามลวงผซอใหเขาใจผดในเรองคณภาพปรมาณ ประโยชน หรอลกษณะพเศษอยางอน หรอในเรองสถานทและประเทศทผลต

(5) อาหารทผลตขนไมถกตองตามคณภาพ หรอมาตรฐานทรฐมนตรประกาศ มาตรา 28 อาหารผดมาตรฐาน ไดแก อาหารทไมถกตองตามคณภาพหรอมาตรฐานทรฐมนตร ประกาศก าหนดตามมาตรา 6(2) หรอ (3) แตไมถงขนาดดงทก าหนดไวในมาตรา 27(5) มาตรา 29 อาหารทมลกษณะดงตอไปน ใหถอวาเปนอาหารตามมาตรา 25(4) (1) ไมปลอดภยในการบรโภค หรอ

(2) มสรรพคณไมเปนทเชอถอ หรอ

(3) มคณคา หรอคณประโยชนตอรางกายในระดบทไมเหมาะสม การพกใชใบอนญาตและการเพกถอนใบอนญาต มาตรา 46 เมอปรากฏตอผอนญาตวาผรบอนญาตผใดไมปฏบตตามพระราชบญญตน กฎกระทรวง หรอประกาศซงออกตามพระราชบญญตน หรอในกรณทปรากฏผลจากการตรวจพสจนวาอาหารซงผลตโดยผรบอนญาตผใดเปนอาหารไมบรสทธตามมาตรา 26 เปนอาหารปลอมตามมาตรา 27 เปนอาหารทผดมาตรฐานตามมาตรา 28 เปนอาหาร หรอภาชนะบรรจทนาจะเปนอนตรายตอสขภาพหรอผดอนามยของประชาชน ผอนญาตโดยความเหนชอบของคณะกรรมการมอ านาจสงพกใชใบอนญาตไดโดยมก าหนดครงละไมเกนหนงรอยยสบวน หรอในกรณทมการฟองผรบอนญาตตอศาลวาไดกระท าความผดตามพระราชบญญตน จะสงพกใชใบอนญาตไวรอค าพพากษาอนถงทสดกได ในกรณทมค าพพากษาของศาลอนถงทสด ผรบอนญาตผใดไดกระท าความผดตามมาตรา 26 หรอมาตรา 27 ผอนญาตโดยความเหนชอบของคณะกรรมการมอ านาจสงเพกถอนใบอนญาตได

11

ผรบอนญาตซงถกสงพกใชใบอนญาต หรอเพกถอนใบอนญาตมสทธอทธรณตอรฐมนตร ภายในสามสบวนนบแตวนททราบค าสง รฐมนตรมอ านาจสงใหยกอทธรณ หรอแกไขค าสงของผอนญาตให เปนคณแกผอทธรณได ค าวนจฉยของรฐมนตรใหเปนทสด การอทธรณค าสงตอรฐมนตรตามวรรคสไมเปนการทเลาการบงคบตามค าสงพกใชใบอนญาต หรอค าสงเพกถอนใบอนญาต ใหถอวาการผลต น า หรอสงเขามาในราชอาณาจกรเพอจ าหนาย ซงอาหารควบคมเฉพาะในระหวางถกสงพกใชใบอนญาต หรอถกเพกถอนใบอนญาต เปนการฝาฝนมาตรา 14 วรรคหนง หรอมาตรา 15 วรรคหนง แลวแตกรณ พระราชบญญตคณะกรรมการอาหารแหงชาต พ.ศ. 2551 เหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบน คอ โดยทมกฎหมายทเกยวของกบอาหารอยหลายฉบบ และอยในอ านาจหนาทของหลายหนวยงานในกระทรวง ทบวง กรมตางๆ แตมลกษณะของการปฏบตงานเกยวกบอาหารในมตทแตกตางกนในขอบเขตจ ากด ขาดการบรณาการขาดความเปนเอกภาพ และประสทธภาพในการก ากบดแล การด าเนนงานในหวงโซอาหารทงดานคณภาพ และความปลอดภยของอาหาร เพอการคมครองผบรโภค การสงเสรม และสนบสนนการคา และอตสาหกรรมเกยวกบอาหารทงภายใน และระหวางประเทศประกอบกบยงขาดนโยบาย และยทธศาสตรเกยวกบความมนคงดานอาหารทงในยามปกต และยามฉกเฉน ตลอดจนการปองกนการใชอาหารในการกอการราย รวมทงการใหการศกษาดานอาหารใหทนตอสถานการณของสงคมโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรว สมควรใหมกฎหมายวาดวยคณะกรรมการอาหารแหงชาต เพอเปนองคกรหลก และกลไกของประเทศในการก าหนดนโยบาย และยทธศาสตรทเกยวกบอาหารทกมตดงกลาวเบองตน โดยครอบคลมหวงโซอาหารอยางมเอกภาพ และประสทธภาพในลกษณะบรณา-การของหนวยงานทเกยวของ จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยคณะกรรมการอาหารแหงชาต

12

พระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจ ากดสทธ และเสรภาพของบคคล ซงมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 41 และมาตรา 43 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระท าไดโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยค าแนะน า และยนยอมของสภานตบญญตแหงชาต ดงตอไปน มาตรา 3 ในพระราชบญญตน “อาหาร” หมายความวา อาหารตามกฎหมายวาดวยอาหาร “คณภาพอาหาร” หมายความวา อาหารทมคณลกษณะทางกายภาพ และสวนประกอบทพงจะมรวมถงมคณคาทางโภชนาการทเหมาะสม “ความปลอดภยดานอาหาร” หมายความวา การจดการใหอาหาร และสนคาเกษตรทน ามาเปนอาหารบรโภคส าหรบมนษยมความปลอดภย โดยไมมลกษณะเปนอาหารไมบรสทธตามกฎหมายวาดวยอาหาร และตามกฎหมายอนทเกยวของ รวมทงอาหารทมลกษณะอยางใดอยางหนง ดงตอไปนดวย (1) อาหารทมจลนทรยกอโรค หรอสงทอาจเปนอนตรายตอสขภาพเจอปนอย

(2) อาหารทมสาร หรอวตถเคมเจอปนอยตามกฎหมายทเกยวของในปรมาณทอาจเปนเหตใหเกดอนตราย หรอสามารถสะสมในรางกายทกอใหเกดโรค หรอผลกระทบตอสขภาพ

(3) อาหารทไดผลต ปรง ประกอบ บรรจ ขนสงหรอมการเกบรกษาไวโดยไมถกสขลกษณะ

(4) อาหารทผลตจากสตว หรอผลผลตจากสตวทเปนโรคอนอาจตดตอถงคนได

(5) อาหารทผลต ปรง ประกอบจากสตว และพช หรอผลผลตจากสตว และพชทมสารเคมอนตรายเภสชเคมภณฑ หรอยาปฏชวนะตกคางในปรมาณทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(6) อาหารทมภาชนะบรรจประกอบดวยวตถทอาจเปนอนตรายตอสขภาพ

13

“ความมนคงดานอาหาร” หมายความวา การเขาถงอาหารทมอยางเพยงพอส าหรบการบรโภคของประชาชนในประเทศ อาหารมความปลอดภย และมคณคาทางโภชนาการเหมาะสมตามความตองการตามวยเพอการมสขภาวะทด รวมทงการมระบบการผลตทเกอหนน รกษาความสมดลของระบบนเวศวทยา และความคงอยของฐานทรพยากรอาหารทางธรรมชาตของประเทศ ทงในภาวะปกต หรอเกดภยพบตสาธารณภย หรอการกอการรายอนเกยวเนองจากอาหาร มาตรา 12 ในภาวะทเกดภยพบต สาธารณภย หรอการกอการรายอนเกยวเนองจากอาหารอนเปนภยทรายแรง และฉกเฉนอยางยง ใหนายกรฐมนตรโดยค าแนะน าของคณะกรรมการ และโดยความเหนชอบของคณะรฐมนตร มอ านาจประกาศก าหนดใหเขตพนทใดเปนเขตพนททจ าเปนตองสงวนไวเพอประโยชนดานความมนคงดานอาหารเปนการชวคราว รวมทงหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการใชประโยชนในเขตพนทดงกลาว ทงน ตองมแผนทแสดงแนวเขตพนททจ าเปนตองสงวนไวนนแนบทายประกาศดวย ในการออกประกาศตามวรรคหนง ใหด าเนนการเพยงเทาทจ าเปน เพอบรรลตามวตถประสงค โดยกระทบกระเทอนสทธของเจาของ ผครอบครอง หรอผใชประโยชนในเขตพนทดงกลาวนอยทสด ประกาศตามวรรคหนงใหใชบงคบไดไมเกนหนงปนบแตวนทประกาศมผลใชบงคบ และอาจขยายไดอกครงละไมเกนหนงป ในกรณทภยรายแรง และฉกเฉนอยางยงนนยงคงมอย และใหปดไว ณ สถานทดงตอไปน (1) ทท าการของหนวยงานตามมาตรา 15 วรรคสาม

(2) ศาลาวาการกรงเทพมหานคร ส านกงานเขต และทท าการแขวง หรอศาลากลางจงหวด ทวาการอ าเภอหรอกงอ าเภอ ทท าการก านน และทท าการผใหญบานแหงทองททเขตพนททจ าเปนตองสงวนไวนนตงอยแลวแตกรณ

(3) ส านกงานทดนกรงเทพมหานคร และส านกงานทดนกรงเทพมหานครสาขา หรอส านกงานทดนจงหวด ส านกงานทดนจงหวดสาขา และส านกงานทดนอ าเภอแหงทองททเขตพนททจ าเปนตองสงวนไวนนตงอยแลวแตกรณ

14

มาตรา 13 ในเขตพนทใดทไดมประกาศก าหนดตามมาตรา 12 หามบคคลใดใชประโยชนหรอกระท าการใดๆ ในเขตพนทนนผดไปจาก หรอขดกบหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขทก าหนดไวในประกาศดงกลาว มาตรา 14 ผใดฝาฝนมาตรา 13 ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสองป หรอปรบไมเกนสหมนบาท หรอทงจ าทงปรบ ความส าคญของความมนคงทางอาหาร ความส าคญในระดบสากล อาหารเปนปจจยทส าคญส าหรบมนษยในการด ารงชวตอย เปนพลงงานใหมนษย ใชประกอบกจกรรมเพอด าเนนชวตประจ าวนตางๆ ทงยงมสวนชวยสรางความคดพฒนาสตปญญาของมนษย เพอสนองความตองการความเจรญกาวหนาอนๆ ในอดตวถชวตของคนไทยทงในเมองและชนบทมชวตอยบนผนดนอนอดมสมบรณ มการหาอาหารและน าจากธรรมชาต มพนทเพอการเพาะปลกพชผกสวนครวไวเพออยเพอกน ครอบครวมการประกอบอาหาร และถนอมอาหารภายในครวเรอน แตการพฒนาประเทศทเนนการเตบโตทางเศรษฐกจไดกอใหเกดการเปลยนแปลงในทกๆดานอยางรวดเรว มการน าทรพยากรธรรมชาตมาใชอยางฟมเฟอยเพอใหเศรษฐกจเตบโต สงคมไทยจงเกดการเปลยนแปลงสภาพการด าเนนชวตจากการพงพาตนเอง เพาะปลกตามธรรมชาต เพอบรโภคในครวเรอนเปนหลก มาเปนการผลตเพอการคา ทตองพงพงปจจยการผลตทงดานเงนทน เทคโนโลย พลงงานเชอเพลง และระบบตลาด เพอใหเกดการซอขายอาหารเพอการบรโภคมากขน ท าใหเศรษฐกจโลกไดเขามามบทบาท ดงจะเหนไดจากวกฤตการณขาวขาดแคลนของโลก และสถานการณปญหาราคาน ามนทสงผลกระทบไปในทกภาคสวนทงภาคอตสาหกรรม เกษตรกรรม การขนสงตางมผลท าใหราคาสนคาเพอการอปโภคบรโภคทวประเทศตางปรบตวสงขนตามไปดวย ราคาอาหารทงปลก และสงแพงขนเปนเงาตามตว คาครองชพของประชาชนปรบตวสงขน และมแนวโนมจะสงขนเรอยๆ ในอนาคต อนเนองมาจากปจจยหลายประการ ทงจากราคาน ามนทผนผวน ความไมมนคงของสถานการณการเมอง และภาวะเศรษฐกจโลกถดถอย สงเหลานไดกอใหเกดผลกระทบตอความมนคงของประชาชน โดยเฉพาะความมนคงดานอาหาร (Food Security) ซงถอวาเปนปจจยพนฐานหลกทส าคญ เพราะถาในชวตประจ าวนการหาอาหารเพอประทงชวตเปนเรองทยากล าบากแลว ยงเปนสงทแสดงใหเหนวาการด าเนนชวตจะตองประสบความยากล าบากมากขน

15

ไปอก ดงท โครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (United Nations Development Program : UNDP) ไดเนนย าวา ประชาชนตองสามารถทจะดแลตนเอง ตอบสนองความตองการพนฐานทส าคญของตน และสามารถเลยงชพตนเองได เนองจากคนจน หรอผมรายไดนอยเปนผทไดรบความเดอดรอนจากสถานการณนมากกวาคนในกลมอน โดยเฉพาะคนจนในเมองตองเผชญกบความยากล าบากเพมขนอกจากความเสยงทรายไดของครอบครวลดลง รายจาย และภาระหนสนของครอบครวทเพมขน เนองจากระดบการบรโภคอาหารมความสมพนธกบความยากจน ทไมใชเรองปรมาณอาหารเพยงอยางเดยว แตหมายความวาเมอเกดวกฤตราคาอาหารแพง คนจนจะเปนกลมแรกๆ ทจะไดรบความเดอดรอนอยางหนก เนองจากไมมเงนทจะซออาหาร เพราะรายไดอาจจะไมเพมขนหรอเพมขนอยางจ ากด นอกจากนปญหาการเขาถงอาหารของผบรโภคในชมชนเมองตองพงพาระบบตลาด เชน ตลาดสด รานอาหาร หาบเร แผงลอย ซปเปอรมารเกต ซงไมสามารถควบคมชนด คณภาพ ความปลอดภย และราคาของอาหารไดดวยตนเอง ซงสงเหลานชใหเหนถงความไมมนคงทางอาหารไดชดเจน ความมนคงทางอาหาร (Food Security) เปนประเดนหนงทองคการระหวางประเทศทวโลกใหความสนใจ ซงองคการสหประชาชาตไดท าการพยากรณในป 1993 วาในป 2020 จะมประชากรโลกถง 8 พนลานคน รอยละ 93 ของจ านวนประชากรทเพมขนจะเกดในประเทศทก าลงพฒนา โลกจะถกทาทายใหผลตอาหารใหเพยงพอกบจ านวนประชากรทจะเพมขนปละ 90 ลานคน ความสามารถในการผลตอาหารจะตองเพมขนในอตราทสงกวาการเพมขนของประชากร เพอตอบสนองความตองการทเพมขนเนองจากการมรายไดเพมขน การขยายตวของเมอง และรปแบบการด ารงชวตทเปลยนไป องคการสหประชาชาต ถอวาการไดรบอาหารอยางพอเพยงนนเปนสทธสากลของมวลมนษยและเปนความรบผดชอบรวมกน ทกคนมสทธทจะไดด ารงชพตามระดบมาตรฐานทพอเพยงตอสขภาพ และความเปนอยทดของตนเอง และครอบครว ซงรวมถงการไดรบอาหารดวย ท าใหเกดการประชมสดยอดวาดวยเรองความมนคงดานอาหาร ซงจดขน ณ กรงโรม ประเทศอตาล เมอ 3-5 มถนายน 2551 ไดจดท าปฏญญาวาดวยความมนคงดานอาหาร (Declaration on World Food Security) เพอใหเกดสภาวะความมนคงดานอาหาร ทเพยงพอ และสามารถรองรบความตองการของประชากรทหวโหย โดยมมาตรการทงระยะสน ระยะกลาง และระยะยาว เนนเพมการใหความชวยเหลอดานอาหาร การเตรยมการเพาะปลก การเสรมสรางความสามารถของประชาชนในการรบมอกบปญหา การแกไขปญหาการบดเบอนตลาด และขอจ ากดดานการคาระหวางประเทศ การมโครงขายรองรบทางสงคม และการเสรมสรางระบบการผลต และเพมกา ร

16

สนบสนนการลงทน วจย และพฒนาการบรหารจดการน า และทดน การจดหาแหลงเงนระหวางประเทศเพอระดมทน และจดการกบปญหาการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และเชอเพลงชวภาพ สถานการณความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย ความมนคงทางอาหารของประเทศไทยในปจจบนตามปกตแลวประเทศไทยแทบไมเจอภาวะความขาดแคลนทางอาหารเนองจากความแขงแกรงในภาคการผลตอาหารภายในประเทศอาหารตามธรรมชาตทประชาชนสามารถเขาถงได และความสามารถในการน าเขาอาหารทมไมเพยงพอภายในประเทศ แตจากการเพมขนของราคาน ามนหลงป 2540 ท าใหรฐบาลไทยพยายามหาพลงงานทางเลอกแทนน ามนซงพชทสามารถน ามาผลตเปนพลงงานแทนน ามนได เชน ขาวโพด ออย มนส าปะหลง และน ามนปาลม นอกจากนยงมการประมาณการณวาความตองการเชอเพลงชวภาพเหลานจะเพมสงขนอกมาก สงผลใหเกษตรกรจ านวนไมนอยหนไปปลกพชพลงงานทดแทนพชอาหารเดม เชน ในภาคใตซงเปนพนทปลกปาลมน ามนสวนใหญของประเทศอยแลวท าใหเกดการบกรกพนทชมน า และปลกปาลมน ามนในนาขาวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เกษตรกรบางสวนเรมปลกมนส าปะหลงภายหลงจากการการเกบเกยวจากเดมเคยปลอยดนใหพกฟน กระแสความนยมพชพลงงานอาจสงผลตอความมนคงทางอาหารของประเทศไดโดยประเทศไทยซงเปนประเทศผลตอาหารส าคญกอาจตกเปนเปาหมายของการเขามาแยงยดทดน และครอบครองระบบเกษตรกรรมและอาหารในรปแบบตางๆ รวมถงเกดจากปญหาเชงนโยบายของรฐระบบเกษตรกรรม และยงเผชญกบสถานการณภยพบตทางธรรมชาตทรนแรง และมจ านวนครงมากขนเรอยๆ แมวาประเทศไทยจะมอาหารเพยงพอแตเมอลงรายละเอยดในระดบตวบคคล หรอครวเรอนแลวประชากรมากกวาหนงในสาม และสวนมากอยในเขตชนบทมความเสยงตางๆ ทจะสงผลใหเกดความไมมนคงทางอาหารโดยทวไปกลมเสยงนกคอคนจนทมระดบรายไดต าหรอไมกมคาใชจายดานอาหารสง ในระดบบคคล และครวเรอนเกษตรกรรมยงยน สามารถสรางความหลากหลายของพชพนธในแปลงสรางความมนคงทางอาหารใหดขน และยงชวยสรางเกราะคมกนตอราคาตลาด และสภาพอากาศทแปรปรวนมากกวาการปลกพชเชงเดยวรวมถงยงลดตนทนการผลต และภาวะหนสน

17

อกดวย ในภาวะทการแขงขนในตลาดสงขนจากการเปดเสรทางการคาเกษตรกรรมยงยนสามารถเปนทางเลอกของเกษตรกรรายยอย และครอบครวไดส าหรบการผลต และบรโภคอาหารของครวเรอน เมอประเทศมการพฒนามากขนในฐานะทไทยเปนประเทศผผลตอาหาร ดงนน รฐบาลควรทจะสนใจแกปญหาการใชประโยชนจากดน ทรพยากรทะเล อากาศ และทรพยากรอนๆ ทมากเกนไป และสงเสรมสนบสนนวถการผลต และการบรโภค และเกษตรกรรมทยงยน สาเหตความไมมนคงทางอาหารของประเทศไทย นวลนอย ตรรตน (2551) กลาววา หลงจากราคาพลงงานไดเพมขนอยางตอเนองมาเปนเวลาหลายป ตอนนโลกก าลงเผชญกบปญหาใหม ทอาจจะรนแรงมากกวา คอ ปญหาราคาอาหารทเพมขนอยางมากมาย และอาจจะถงขนขาดแคลนอาหาร ท าใหเราตองหนกลบมาพดกน ถงเรองความมนคงทางอาหารอกครงหนง หลงจากทการพดถงเรองความมนคงทางอาหาร ไดหางหายไปเปนเวลานาน สาเหตทท าใหปญหานกลบมาทวความส าคญมาจากปจจยตางๆ จ านวนมาก เรมตงแตเปนผลมาจากการเพมขน ของราคาน ามนอยางตอเนอง และรนแรง มผลท าใหมการเปลยนพนทเพาะปลกพชอาหาร ไปเปนพชพลงงานเพมขน เพราะพชพลงงานเหลานนมราคาเพมสงขน ขณะเดยวกนราคาพลงงานทเพมสงขนกสงผลกระทบตอตนทน ในการผลตของสนคาทางดานเกษตร และอตสาหกรรม การเปลยนแปลงภาวะภมอากาศ หรอทเราเรยกกนสนๆ วา โลกรอน ซงมผลกระทบตอสภาพภมอากาศ ทงฝนแลง และอทกภย พายตางๆ สารพด ซงกระทบตอผลผลตทางการเกษตร ซงแมวาจะมการพฒนาเทคโนโลยทางการเกษตรเพมมากขน แตกยงตองพงธรรมชาตเปนดานหลก การสญเสยพนทเพาะปลกใหกบการพฒนาเมองและภาคอตสาหกรรม ท าใหพนทการเพาะปลกลดลง การเตบโตของประชากรโลก ตลอดจนการขยายตวทางเศรษฐกจอยางมาก ของประเทศทมประชากรรวมกนเกอบครงโลก อยางจน และอนเดย ปจจยเหลานลวนมสวนสงใหราคาอาหารเพมขนเปนอยางมาก ผลกระทบทมตอประเทศไทย ซงเปนประเทศทผลตอาหารทส าคญแหงหนงของโลก มหลายระดบ ในแงของผผลตเอง ดเหมอนวาจะไดประโยชนเพมขน เพราะสามารถขายผลผลตไดใน

18

ราคาทสงขน แตกขนอยกบวาผลประโยชนเหลานนไปตกอยกบใคร ตกอยกบเกษตรกรมากนอยเพยงใด ตกอยกบพอคาคนกลาง และผทท าการสงออกเปนจ านวนเทาใด สวนในดานผบรโภคไดรบความเดอดรอนอยางแนนอน แตจะมากนอยแคไหน อาจจะตองกลาววาขนอยวา มฐานะทางเศรษฐกจอยางไร คนจนยอมตองเดอดรอนหนก เพราะรายไดอาจจะไมเพมขนหรอเพมขนอยางจ ากด ถาดจากการขนคาจางขนต าทผานมา จะเหนไดวาขนนอยกวาดชนเงนเฟอทเพมขน ซงกแสดงวารายไดทแทจรงของคนกลมนลดลง ส าหรบบางประเทศ โดยเฉพาะประเทศยากจนทตองซออาหารจากประเทศอน ไดรบผลกระทบหนกหนวงรนแรงทเดยว เชน คนยากจนชาวเฮตจ านวนหนงไมมเงนทจะซออาหารทมราคาสงรบประทานได ตองหนมาบรโภคคกกทท ามาจากดนเพอประทงความหวโหย ประเทศไทยเมอหลายปกอนกเคยเผชญกบปญหานมากอน เมอเดกเลกๆ ในครอบครวทยากจน ไมมอะไรจะกน กกนดนแทน น ามาสโรคภยสารพด หรอการประทวง จลาจลในอกหลายๆ ประเทศทมฐานะยากจน ทเกยวเนองกบวกฤตทางดานอาหาร มขอสรปรวมกนวาระดบการบรโภคอาหารมความสมพนธกบความยากจน ไมใชเรองปรมาณอาหารเพยงอยางเดยว นนหมายความวาเมอเกดวกฤตราคาอาหารแพงขน คนจนกจะเปนกลมแรกๆ ทจะไดรบความเดอดรอนอยางหนก เพราะแมในชวงทโลกไมไดเผชญกบปญหาวกฤตทางดานอาหารเหมอนปจจบน ประชากรจ านวนไมนอยกวา 800 ลานคน อยในภาวะอดอยาก และหวโหย และประเดนปญหาไมไดอยท เราไมมอาหารพอทจะเลยงคนทงโลกได แตอยทคนยากจนเหลานน ไมมเงนทจะซออาหาร ทงน เปนผลมาจากการทโลกไมสามารถจะกระจาย ผลของการพฒนาไปสประชากรโลกไดอยางทวถง มการกระจกอยในมอของคนกลมหนงทสามารถสะสมความมงคงไวได ความกาวหนาทางเทคโนโลยกลายเปนเครองมอของประเทศพฒนาแลวทจะดดทรพยากรโลกมาอย มาใชอยางฟมเฟอยในประเทศของตนเองและเมอวกฤตทางดานอาหารมาเยอน จ านวนผคนทอดอยากหวโหยจะเพมขนอยางมากมาย ปญหาเสถยรภาพทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคมกจะตามมา

19

ปวรรตน พรรธนประเทศ (2555) กลาวถง สาเหตของความไมมนคงทางอาหาร ดงน 1. ปญหาความเสอมโทรมของฐานทรพยากรอาหาร

1.1 การลดลงของพนทปาไม

1.2 การเสอมโทรมของดน

1.3 ปญหาของทรพยากรน า

2. ปญหาของระบบการผลตอาหารทไมยงยน

2.1 ปญหาพนธกรรมในการผลตอาหาร

2.2 การพงพาปยและสารเคมการเกษตร

2.3 การลดลงของเกษตรกรรายยอยและการขยายตวของธรกจการเกษตรขนาดใหญ

3. ปญหาโครงสรางของทดนท ากน และสทธในการเขาถงทรพยากร

4. บทบาทของคาปลกขนาดใหญ และโมเดรนเทรดทมบทบาทมากขนในระบบกระจายอาหาร

5. การเปลยนแปลงของภมอากาศโลก และผลกระทบตอการผลตอาหาร

6. ผลกระทบจากการเปดเสรการคา และความตกลงระหวางประเทศตอระบบอาหาร

7. ปญหาสขภาวะทเกดจากระบบอาหาร

8. การแผขยายของอาณานคมทางอาหาร

9. วฒนธรรมอาหารตางชาตครอบง าวฒนธรรมอาหารทองถน

10. การขาดนโยบายเกยวกบความมนคงทางอาหาร

20

ผลกระทบอนเนองมาจากความไมมนคงทางอาหาร ผลจากวกฤตอาหารทสะทอนใหเหนชดเจนทสด คอ การเกดเหตการณจลาจลอยางรนแรงขนในประเทศเฮต เนองจากขาดแคลนอาหาร และราคาอาหารทแพงลบลว จนกอใหเกดการประทวงเพอโคนลมรฐบาลเฮต ถงขนตองปรบเปลยนนายกรฐมนตร เพอแกปญหาปากทองใหแกประชาชน นอกจากนยงมเหตจลาจลทเกดขนในทวปแอฟรกา และประเทศอนๆ อก ตามทปรากฏในสอตางๆ ทกครงทมวกฤตราคาพลงงานเกดขน วกฤตดานราคาอาหารกจะเกดตามมาเปนวฏจกร เนองจากการเคลอนยายของธรกจพลงงานเขามาแยงวตถดบไปจากพชอาหารเพอเอาไปผลตพลงงาน สงผลใหราคาอาหารเพมสงขน ปจจบนภาวะราคาอาหารทแพงสงขน หรอทเรยกวา “ภาวะราคาอาหารเฟอ” (Food Inflation) พงขนเปนประวตการณ จะเหนไดวา ดชนเฉลยราคาอาหารขององคการอาหาร และเกษตรแหงสหประชาชาต ในชวงมนาคม 2551 เทากบ 220 โดยเมอเทยบกบชวงเดอนมนาคมของปกอนๆ เพมขนถงรอยละ 57 โดยดชนอาหารเพมขนทกกลมตงแตชวงตนป 2551 ซงสาเหตหลกมาจากความไมสมดลระหวางผลผลต และความตองการใชทแตกตางกน ราคาอาหารทแพงสงขน และคาดวาจะยงคงอยในเกณฑสงอยางตอเนอง เกดจากปจจยส าคญทผลผลตมแนวโนมลดลง สวนทางกบความตองการบรโภคทมแนวโนมสงขน และเกดจากปจจยแทรกซอนหลายๆ ปจจยภายใตกระแสโลกาภวฒน คอ 1. การเกงก าไร และสภาวะเงนดอลลารของสหรฐอเมรกาทตกต า

2. นโยบายเรองการสงเสรมพลงงานทดแทน และพลงงานทางเลอก

3. สภาวะโลกรอนทสงผลใหสภาพอากาศแปรปรวน

4. ราคาน ามนทแพงขน และดจะตอเนองยาวนาน จนตองหนไปใชไบโอดเซลทดแทน

5. การบรโภคสนคาทเพมขนมากของบรรดากลมประเทศตลาดใหม

21

วกฤตการณอาหารในวนน มาจากปญหาภาคการเกษตรทถกปรบเปลยนจากการเพาะปลกเพอการสงออก มาแทนการเพาะปลกเพอการบรโภคภายในประเทศ การเปลยนมาเปนอตสาหกรรมการเกษตรขนาดใหญทปลกพชเชงเดยว ตองสนเปลองปย ยาฆาแมลง และแหลงน า เบยดเบยนวถเกษตรเพอชมชน สภาค “ธรกจการเกษตร” อยางไรเหตผล นอกจากจะไมบรรเทาความอดอยากแลว ยงท าใหประชาชนหลายลานคนในประเทศทสงออกอาหาร เชน ประเทศอนเดย ประชากร 1 ใน 5 ตองอดมอกนมอ แมแตเดกอายต ากวา 5 ป อก 48% ยงตองประสบภาวะทพโภชนาการ และในประเทศโคลมเบย ประชากรถง 13% กประสบภาวะน เชนกน แนวทางแกไขปญหาเรงดวนอกทางหนงกคอ การประชมสดยอดของสหประชาชาตวาดวย “วกฤตอาหาร” ทจดขน ณ กรงโรม ประเทศอตาล เมอวนท 5 มถนายนทผานมา ผน าของโลกไดใหค ามนวา จะลดอปสรรคทางการคา และจะสงเสรมการผลตภาคการเกษตรใหมากขน เพอสกบวกฤตการณอาหารทท าใหเกดภาวะอดอยาก และน าไปสการกอความไมสงบรนแรงในหลายประเทศทวโลก ทประชมไดผานความเหนชอบในปฏญญารวมกนทจะแกปญหาวกฤตอาหารแพงและสงเสรมการลงทนในภาคการเกษตรใหมากยงขน ตลอดจนสรางความสมดลในประเดนปญหาทมการถกเถยงกนในเรองของเชอเพลงชวภาพ และการเรยกรองใหชวยเหลอเกษตรกรรายยอยในประเทศยากจนทมความตองการเมลดพนธ ปย และอาหารสตวในชวงฤดกาลเพาะปลก ซงเชอวาจะชวยบรรเทาวกฤตอาหารทโลกก าลงเผชญอยได อยางไรกตาม องคการสหประชาชาตเคยจดการประชมสดยอดอาหารโลกมาแลวเมอป ค.ศ. 1996 เพอสรางอธปไตยทางอาหาร โดยมวตถประสงคใหเนนการบรโภคภายในประเทศ การคมครองปกปองสทธมนษยชน และสรางหลกประกนใหประชาคมโลกเขาถงอาหารทปลอดภยมคณคา และเหมาะสมทางวฒนธรรม วกฤตการณอาหารโลกไมใช ปญหาระยะสนๆ เพราะประชาคมโลกตางใหความสนใจ และตระหนกถงประเดนปญหาเหลานดวยความวตกกงวล บางกวเคราะหวาเกดจากการน าเอาพลงงานทดแทน (Biofuel) มาใช ท าใหธญพช (Grains) ลดปรมาณลง และเกดการขาดแคลนอยตลอดเวลา เชน บรรดาประเทศในแถบทะเลทรายซาฮารา เปนตน ปญหาน คอ ปญหาฉกเฉนทตองการการแกไข แตอปสรรคส าคญอยทเงนทนชวยเหลอดานการวจย ทมงบประมาณนอยมาก การพฒนาดานการเกษตรดเหมอนจะถกละเลย การบรหารจดการกเปนไปภายใตกรอบของกระบวนการ โลกาภวตน เนองจากนานาประเทศหนมาพงการคา มากกวาการพงพาตนเอง ผลกระทบจากการใชพลงงานทดแทนท เหนไดชดกคอ กรณของประเทศ

22

สหรฐอเมรกาทใชพนทเพอพลงงานทดแทนมากขน ท าใหพนทปลกขาวโพดเพอเปนอาหารคน และสตวกวา 30% ถกแปรเปลยนไป จากกรณดงกลาวยอมสงผลกระทบกบแหลงผลตอาหารแนนอน เนองจากสหรฐอเมรกาเปนแหลงผลตอาหารทส าคญของโลก แมแตในยโรปเองกยงสนบสนนนโยบายดานการผลต เอทานอล โดยก าหนดใหมสวนผสมของเอทานอล อยางนอย 10% ดงนน พนทเพาะปลกอาหารเพอบรโภค จงกลายมาเปนการปลกปาลมน ามน ออย ขาวโพด มนส าปะหลง เพอเปนพลงงานทดแทนเชนกน องคการอาหารโลกแหงสหประชาชาต (WFP) ไดตงชอวกฤตการณนวา เปน “Silent Tsunami” หรอ “สนามเงยบ” ซงเปนเรองทเกดขนโดยไมไดเตรยมการรบมอไวกอน นบวาทาทายความสามารถของผทเกยวของในการวางนโยบายเพอความอยรอดของประชาคมโลกเปนอยางยง จากนไป ประชาคมโลกคงตองจบตามองอยางใกลชดวา องคกรตางๆ ระดบโลก จะใชมาตรการและยทธศาสตรใดเพอแกไขวกฤตการณน ส าหรบประเทศไทย ซงเปนทรบรของประชาคมโลกวา อดมสมบรณดวยพชพนธธญญาหาร เพราะเราเปนผผลต และผสงออกสนคาภาคเกษตรรายใหญของโลก ยอมหนไมพนกบผลกระทบดานราคาอาหารแพง ผทไดรบผลกระทบมากทสดคงไมพนประชาชนผยากจน รวมไปถงชนชนกลาง ซงถอวาเปนความจ าเปนอยางยง ทรฐบาลตองก าหนดมาตรการเพอวางนโยบาย และด าเนนการอยางถกตอง เพอปองกนความเดอดรอนจากราคาอาหารทแพงสงขน แตไมสอดรบกบรายไดของประชาชน โดยเฉพาะนโยบายเศรษฐกจในระดบรากหญา ขณะนคงตองเนนทความส าคญของการบรหารจดการ เพอปรบปรงประสทธภาพ และรกษาไวซงความมนคงทางอาหาร (Food Security) ของประเทศ เพอสงเสรมผทเปนเกษตรกร และผผลต ใหคงไดรบผลประโยชนจากภาคการตลาด สวนประชาชน ผบรโภคทงหลาย กตองเขาถงอาหารทงโอกาส และการกระจายรายไดทเพมขนเชนกน แตถงอยางไรกตามนาจะเปนโอกาสทดของประเทศไทยมากกวา ทไดเกด “วกฤตการณอาหารโลก” ขน เนองจากเราเปนประเทศผผลตอาหารสงออกทส าคญของโลก มปรมาณอาหารเพยงพอทงการบรโภคภายในประเทศ และสงออกไดพรอมๆ กน อกทงเรายงมพนทนเวศนอนอดมสมบรณดวยสตวเลยงทเปนอาหารมากมายนานาชนด “ขาว” ซงนบวาเปนพชเศรษฐกจทสามารถ

23

สรางรายได และแปรวกฤตใหเปนโอกาสได ภายใตแผนพฒนาดานศกยภาพของความเปนแหลงอาหารโลก เพอรองรบแนวโนมทางการเปลยนแปลงในอนาคต เพราะอาหารกคอทรพยากรทมความส าคญมากขนทกๆ วน รฐบาลควรก าหนดนโยบายพฒนาประเทศท เปนระบบ ท าใหเรากลายเปนประเทศเกษตรกรรมทมเอกภาพ เนนการเพมผลผลตดวยเทคโนโลยสมยใหม ขยายพนทภาคการเกษตรควบคกบการบรหารจดการน า และรวมกนสงเสรมทกภาคสวน โดยเนนการจดแบงพนทเพาะปลก พช ธญญาหารใหมากกวาพนทปลกพชพลงงานทดแทน แมไทยเราจะเปนผน าเขาดานพลงงานสทธ แตกควรใหความส าคญกบการปลกพชพลงงานทดแทนเสมอกน ทงนเนองมาจากสาเหตปจจยจากความเคลอนไหวของราคาน ามนทวโลกทยงไมหยดนง การปลกพชพลงงานทดแทน เชน ออย และมนส าปะหลง สามารถน ามาผลตเปนเอทานอล ไดอยางพอเพยง เนองจากพนทส าหรบการเกษตรของเรามเปนจ านวนมาก เมอวกฤตการณพลงงานแผขยายไปทวโลก นโยบายดานการผลตเอทานอลจงเปนนโยบายในระยะยาวทตองจดใหเปนวาระแหงชาต เพอเตรยมการแกไข และปองกนไปพรอมๆ กบการแกไขวกฤตการณพลงงาน และวกฤตการณอาหาร ประเทศไทยมพนทภาคการเกษตรถง 7 ลานไรเศษ ดงนน นบเปนความจ าเปนทตองจดสรรงบประมาณ สการพฒนาทยงยน ภาครฐควรสงเสรมและมมาตรการใหกยม ในอตราดอกเบยขนต า เพมศกยภาพดวยเทคโนโลยสมยใหม วางแผนจดการทรพยากรน า จ ากดและควบคมราคาปย ตลอดจนชวยลดรายจายใหพนองเกษตรกรในทกๆ ดาน อนจะเปนการเพมผลผลตตอไรได ภายใตนโยบายทเขมแขง ออยทเราน ามาผลตเปนน าตาล ใชบรโภคภายในประเทศ นอกจากนนยงสามารถสงออกไดเปนสวนใหญ เพราะ เรามพนทปลกออยทไมกระทบตอพนทนา ในภาคอสานเรากปลกพชพลงงานไดมากกวาภาคอนๆ อาศยบรรดาผประกอบการเปนผสงเสรม โดยแบงแยกสดสวนใหชดเจน ผผลตน าตาลจะไมเกยวของกบโรงงานผลตเอทานอล การอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนนน ตองจดสมมนาขน เพอระดมสมองและสรรพก าลงตางๆ ท าการวเคราะหคนควา วจย อนจะน าไปสผลทางการแกไขทมทงประสทธภาพ และประสทธผล

24

จะเหนไดวา เราตองใชทนจากกระทรวงการคลงจ านวนถง 25,000 ลาน เพอลดตนทนดานผลผลตอยางเตมท นอกจากนยงอาศยความกาวหนาทางเทคโนโลยสมยใหมทางภาคเกษตร สรางความมนใจใหแกประเทศทเปนพนธมตรทางการคา โดยยดหลกความเปนธรรมกบทกฝาย ทงผทรบผลประโยชน และผทเสยผลประโยชน แมในหลายประเทศทวโลกจะตกอยในสถานการณทล าบาก โดยไมสามารถจะคาดเดาไดวาอนาคตขางหนานนจะเปนอยางไร แตส าหรบประเทศไทย คงตองเปลยนวกฤตใหเปนโอกาส เชน ไมควรจ ากดการสงออก ไมบดเบอนราคาตลาด แสวงหาพนธมตรทเปนประเทศผผลตภาคการเกษตรเพอแลกเปลยนความร และการตลาดซงกนและกน แมวาวกฤตการณอาหารท าใหเกษตรกรไทยไดรบผลประโยชนมากขนกตาม แตในขณะเดยวกนผลกระทบยงคงตกอยกบคนจนในเมอง เพราะยงคงตองจายคาอาหารในราคาทสงขนถง 43% และในทประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา (องคถด) ทกรงอกกรา สาธารณรฐกานา ยงแสดงความเหนเชนเดยวกนวา ในระยะยาวนน การเจรจาเปดตลาดการคานบเปนสงส าคญทสด สงผลใหบรรดาเกษตรกรมคณภาพชวตทดขน เพราะราคาพชผลทางการเกษตรจะไดราคาดตามผลผลตทมปรมาณเพมมากขน อนนบวาเปนผลประโยชนทด แกประเทศไทยทงสน นบวาเปนความโชคดของเราทเปนประเทศสงออกอาหารสทธทส าคญของโลก จงไดรบผลกระทบจากวกฤตการณอาหารนอยมากเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ อกหลายๆ ประเทศ การบรโภคภายในประเทศจงไมตองเผชญกบภาวะขาดแคลน และยงไดรบอานสงสจากราคาสนคาภาคเกษตรทสงขนดวย เพราะอาหารไมใชเพยงโภคภณฑ แตอาหารเปนหวใจของการอยรอดของประชากรโลก ปญหาทเกดขนไมไดเกดขน ณ ทหนงทใด หากแตกลายเปนปญหาใหญทางสงคม และการเมอง ทแผขยายไปทวโลก การพฒนาอยางยงยน สภาโลกวาดวยสงแวดลอมกบการพฒนา ไดใหความหมายของการพฒนาแบบยงยนวา “การพฒนาแบบยงยน หมายถง การพฒนาทสนองตอบตอความตองการของคนในรนปจจบน โดยไมกระทบกระเทอนความสามารถของคนรนตอไป ในการทจะสนองตอบความตองการของ

25

ตนเอง” (Sustainable development is development which meets the needs of the present generation without compromising the ability of future generations to meet their own needs) การพฒนาแบบยงยนตามความหมายดงกลาว ประกอบดวยแนวคดอยางนอย 3 ประการ คอ ประการแรก เปนแนวคดเกยวกบความตองการของมนษย ประการทสอง เปนแนวคดเกยวกบขดจ ากด และประการทสาม เปนแนวคดเกยวกบความยตธรรมในสงคม แนวคดประการแรก การพฒนาแบบยงยนค านงถงแนวคดเกยวกบความตองการของมนษยซงอาจเปนความตองการพนฐานในการด ารงชวต เชน อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค การมงานท า และความตองการทจะมมาตรฐานความเปนอยทดกวาเดม ความตองการทง 2 ประการนน ลวนตองอาศยการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยทวไปคนรวยกบคนจนมความตองการทแตกตางกน แตทงคนรวย และคนจนกมความตองการพนฐานซงเปนความจ าเปนในการด ารงชวตเหมอนๆ กน ไมแตกตางกน คนทร ารวยกวายอมตองการด ารงชวตอยอยางมมาตรฐานความเปนอยทสง มสงอ านวยความสะดวกสบายมากมายนอกเหนอจากสงทจ าเปนตอการครองชพ คนจนกเชนเดยวกน เมอไดรบการสนองตอบความตองการขนพนฐานแลวเขากมสทธทจะพฒนาตนเอง หรอไดรบการพฒนา ใหมมาตรฐานการด ารงชวตทสงขนกวาขนความจ าเปนพนฐาน แนวคดประการทสอง เกยวกบขดจ ากดของสงแวดลอม สงแวดลอม จะท าหนาทอยางนอย 2 ประการ คอ 1. เปนผใหทรพยากรแกกระบวนการพฒนา 2. เปนทรองรบของเสยจากกระบวนการพฒนา ระบบสภาพแวดลอมมขดจ ากดในการใหทรพยากร และมขดจ ากดในการรองรบของเสย ในกระบวนการพฒนา ยอมจะตองน าเอาทรพยากร สงแวดลอมมาใชประโยชน และเมอมการพฒนา จะตองมผลกระทบตอสงแวดลอมทางกาย และชวภาพเกดขนมากบางนอยบาง แลวแตระดบเทคโนโลยทใช แลวแตอตราและปรมาณการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต และ

26

สงแวดลอม แลวแตความสามารถในการบรหารจดการกบผลกระทบตอสงแวดลอมทอาจเกดขน การพฒนาแบบยงยนจะตองไมกระทบตอความสามารถของคนรนตอๆ ไป ทจะมาจดใชประโยชน จะตองไมเกนศกยภาพทระบบนเวศนนจะท าใหงอกงาม และฟนฟขนมาใหมได ไมเกนขอบขดความสามารถ ทระบบนเวศจะรองรบได จะตองไมเกนขดสมดลของธรรมชาต แนวคดประการทสาม เกยวกบความยตธรรมในสงคม เพราะการพฒนาโดยทวไปเปนการปรบปรงเปลยนใหสภาพเศรษฐกจ สภาพสงคมดขน มคณภาพชวตดขน แนวทางการพฒนาแบบยงยนมหลกการใชประโยชนทรพยากรในปรมาณเทาทฟนฟเกดใหมได ความยงยนนนไมอาจมนคงอยได หากปราศจากนโยบายการพฒนาทค านงถงปจจยทางสงคม-วฒนธรรม เขามาพจารณาดวย อาท โอกาสของการเขาถง และไดใชทรพยากรอยางเทาเทยมกน การกระจายการลงทน และผลประโยชนตอบแทนทเกดขนจากการพฒนาอยางเหมาะสม การพฒนาแบบยงยนจงตองค านงถงหลกความยตธรรมระหวางชนรนปจจบนกบชนรนตอๆ ไป (Intergenerational Equity) และหลกการความยตธรรมระหวางชนรนเดยวกน (Intergenerational Equity) ตามหลกการความยตธรรมระหวางชนรนปจจบนกบชนรนตอ ไป ชนรนปจจบนมภาระหนาทความรบผดชอบตอคนรนตอไปในการทจะตองมอบมรดกทางธรรมชาต และสงแวดลอมในปรมาณ และคณภาพทไมดอยไปกวายคปจจบน การท าลายความสขสมบรณของชนรนหลงนบวาเปนสงทไมยตธรรมอยางยง สวนหลกความยตธรรมระหวางคนรนเดยวกนจะตองมงไปทการแกไขปญหาความยากจนและการสนองความตองการของประชากรผยากไรดอยโอกาส เพอลดความไมเทาเทยมกน การทจะใหคนยากจนชนชมกบธรรมชาต รกษาสภาพแวดลอมทงๆ ทปากทองยงหวอยเปนเรองทขดตอความรสก ฝนตอความตองการตามธรรมชาตของเขา เมอใดทสามารถพฒนาใหหลดพนจากวงจรแหงความชวราย (โง เจบ จน) ได คนยากจนกจะมโอกาสใชทรพยากร และสภาพแวดลอมในลกษณะทยงยนได การพฒนาแบบยงยนสนบสนนคานยมทมการสงเสรมใหมมาตรฐาน ในการบรโภคทรพยากรทไมฟมเฟอยทอยในขอบขดความสามารถของระบบนเวศทจะรองรบได ตามค ากลาวของมหาตมะคานธ ทวา “โลกเราน มทรพยากรเพยงพอส าหรบสนองความตองการของมนษย แตมไมเพยงพอส าหรบความโลภของมนษย” มนษยเราจงตองเปลยนแปลงใหมคานยมแบบใหม

27

เศรษฐศาสตรทเนนเรอง “ยงมากยงด” (The economics of more and more) จะตองกลายเปนเศรษฐศาสตรของความพอด (The economics of enough) ซงตรงกบหลกธรรมของพระพทธศาสนาในเรองมตตญญตา คอ ความเปนผรจกประมาณ คอ ความพอเหมาะพอด การพฒนาแบบยงยนจะตองค านงถงประโยชนของประชาชนเปนใหญหรอมประชาชนเปนศนยกลาง (People centered development) การพฒนาทมครอบครวเปนรากฐาน (family – based development) เพราะประชาชนสวนใหญควรจะไดรบผลการพฒนาอยางทวถงและเปนธรรม การพฒนาจงจะยงยน โดยทครอบครวและชมชนเปนรากฐานทส าคญของสงคม จงควรพฒนาครอบครวและชมชนใหมนคง เพอใหเกดการพฒนาทยงยน ล าพงการพฒนาโดยรฐบาลฝายเดยว โดยทประชาชนไมมสวนรวมดวยจะไมท าใหเกดการพฒนาทยงยน โดยทประชาชนเปนผรบผลประโยชนของการพฒนา รปญหา และความตองการของตนด การพฒนาทยงยนจงตองสงเสรมการมสวนรวมของประชาชน (People participation) และสงเสรมบทบาทของภาคเอกชนในการพฒนา ภาคเอกชนประกอบดวยองคกรเอกชน (non-government organization หรอ NGO) องคกรธรกจ (business organization) และองคกรประชาชน (people organization) ดงนน ภาครฐบาล องคกรเอกชน และองคกรธรกจ ควรจะรวมกนสงเสรมองคกรประชาชนใหสามารถด าเนนงานอยางเขมแขง และมประสทธภาพ การพฒนาแบบยงยนจะตองเปนการพฒนาทสมดล โดยมการพฒนาทสมดล และผสมผสานในดานตางๆ ไมจ าเปนตองพฒนาทเนนหนกไปในดานเศรษฐกจจนเกนไป เพราะล าพงการพฒนาดานเศรษฐกจ และความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเพยงดานเดยว ไมอาจจะบรรลถงการพฒนาแบบยงยนได ไมอาจจะรกษาคณภาพของสงแวดลอม และคณภาพชวตของประชาชนได จ าเปนตองมการพฒนาดานอนควบคไปดวย โดยเฉพาะการพฒนาดานสงคม และการพฒนาดานวฒนธรรม และจตใจ มผกลาววา สาเหตทส าคญของปญหาสงแวดลอม คอ พฤตกรรมของมนษย (Human behavior) เชน การเหนแกความสะดวกสบาย ความเหนแกตว ความเหนแกได การขาดความรบผดชอบ การขาดจตทส านกตอสวนรวม จงมค ากลาววา “ตวเราเองเปนศตรทรายแรงทสดของเรา” (We are own worst enemy) เพอใหเกดการพฒนาทยงยน จงตองมการเรงรดการพฒนาดาน

28

วฒนธรรม และจตใจ เพอใหเกดความสมดลระหวางความเจรญกาวหนาดานเศรษฐกจ และดานจตใจ เกดความมงคงทางจตใจ (spiritual wealth) ใหสมดลกบความมงคงทางวตถ (material wealth) นโยบายการพฒนาอยางยงยน การพฒนาทจะกอใหเกดผลท ยงยนยาวนาน จะตองไมกอใหเกดความเสอมโทรมแกคณภาพของสงแวดลอม และตองกระท าอยางจรงจง การพฒนาปรบปรงคณภาพของสงแวดลอมและทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรม มดงน 1. การควบคมการเพมประชากร การเพมประชากรท าใหเกดการใชทรพยากรอยางกวางขวาง ตองมการผลตอาหารเพมขน ตองการทอยอาศย ตองการน าดมน าใชเพมขน ฯลฯ ความตองการทเพมขนเหลานไดกอใหเกดการรอยหรอขาดแคลนทรพยากร เกดสารพษในสงแวดลอม และท าใหธรรมชาต หรอสงแวดลอมขาดความสมดลในทสด การหยดยงการเตบโต หรอการหยดยงการเพมประชากรมนษย จะชวยลดความเสอมโทรมของสงแวดลอม และลดปรมาณการใชทรพยากรธรรมชาตลง 2. การพนฟสภาพแวดลอม สภาพแวดลอม และทรพยากรธรรมชาตทอยในสภาพเสอมโทรม เชน ปาไม แหลงน า การพงทลายของหนาดนจะตองไดรบการปองกนมใหเกดสภาพเสอมโทรมขนตอไป และจะตองฟนฟพฒนาปลกปา ขดลอกหาแหลงน า การใชทดนเพอกจการตางๆ ตองเหมาะสมกบสภาพพนท เปนตน 3. การปองกนก าจดสารพษ สารพษทแพรกระจายในอากาศ แหลงน า และทอยในวงจรอาหารจะตองก าจดออกไป โดยการปองกน ควบคมการใชสารพษเหลานนทงในการเกษตร อตสาหกรรม และในบานเรอน มแหลงรวบรวม จดการ และขจดสารพษเหลานนมใหแพรกระจายออกไป 4. การวางแผนการใชทดนและน า ทดนทมอยทวประเทศทงในชนบท และในเมองจะตองมการจดสรรการใชใหเหมาะสมกบสมรรถนะของดน ไมวาจะเพอประโยชนทางเกษตรกรรม หรออตสาหกรรมการใชเปนชมชนทอยอาศย และการใชเพอการสาธารณปโภค จะตองเปนไปอยางสอดคลองเหมาะสม และใหประโยชนสงสด น าทใชทงเพอการเกษตร อตสาหกรรม และอปโภค

29

จะตองมการวางแผนการใชใหเกดความเปนธรรม พอเหมาะแกฤดกาล และเหมาะกบวตถประสงคของการใช ทงปองกนมใหมการแพรกระจายสารพษ หรอปองกนน าเสยมใหแพรกระจายไปสแหลงน าธรรมชาต 5. การประหยดการใชทรพยากร การใชทรพยากรทกชนดไมวาจะเปนน า ไฟฟา หรอพลงงานอนๆ การกน และการใชเครองใชในชวตประจ าวนทกชนด จะตองเปนไปอยางประหยด และใชประโยชนใหไดนานคมคามากทสด 6. การพฒนาเทคโนโลยท เหมาะสม เทคโนโลยท จะน ามาใชท งในภาคเกษตร อตสาหกรรมการสอสาร คมนาคม และในครวเรอน จะตองเปนไปอยางมประสทธภาพ และไมสงผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม ทงจะตองมการพฒนาเทคโนโลยทมประสทธภาพในการแกไข และฟนฟสภาพแวดลอมไดดวย 7. คานยมและวฒนธรรมทเหมาะสม คานยม และวฒนธรรมทเกยวของกบการด ารงชวต และการใชปจจยในการด ารงชวต จะตองเปนไปอยางพอเหมาะกบก าลงการผลตทเกดขนในระบบนเวศน การโฆษณาประชาสมพนธทกอใหเกดคานยมฟมเฟอย ควรถอวาเปนการมงท าลายการด ารงอยของมนษยชาตโดยสวนรวม 8. การควบคมอาวธสงคราม อาวธทใชท าสงครามและเพอประโยชนในการท าลายลางกนจะตองถกควบคมจ ากดการสราง การใช และการซอขายกน เพอปองกนการขมขรกราน การไดเปรยบในการใชทรพยากร และผลกระทบตอสงแวดลอมทเกดขนจากการใชอาวธสงครามเหลานน 9. การใหการศกษา การใหการศกษาเกยวกบสงแวดลอม ทรพยากรธรรมชาต ระบบนเวศนสงคม วฒนธรรม เทคโนโลย หรอวชาการดานอนๆ จะตองผสมผสานกนอยางถกตอง และเปนไปเพอการด ารงชวตทมคณภาพกอใหเกดสตปญญา กอใหเกดความรความเขาใจในชวต และธรรมชาตโดยรอบตวอยางถองแท และกอใหเกดทกษะทจ าเปนแกการด ารงชวตทแทจรง

30

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผลรวมถงความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควร ตอการมผลกระทบใดๆ อนเกดจากการเปลยนแปลงทงภายนอก และภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และความระมดระวงอยางยง ในการน าวชาการตางๆ มาใชในการวางแผน และการด าเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตองเสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตโดยเฉพาะเจาหนาท ของรฐนกทฤษฎ และนกธรกจในทกระดบใหมส านกในคณธรรม ความซอสตยสจรต และใหมความรอบรทเหมาะสม ด าเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสต ปญญา และความรอบคอบ เพอใหสมดล และพรอมตอการรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมจากโลกภายนอกไดเปนอยางด หลกแนวคดของเศรษฐกจพอเพยง การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานของทางสายกลางและความไมประมาท โดยค านงถง ความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนทดในตว ตลอดจนใชความรความรอบคอบ และคณธรรม ประกอบการวางแผน การตดสนใจและการกระท า ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มหลกพจารณาอย 5 สวน ดงน 1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการด ารงอย และปฏบตตนในทางทควรจะเปน โดยมพนฐานมาจากวถชวตดงเดมของสงคมไทย สมารถน ามาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภย และวกฤต เพอความมนคง และความยงยนของการพฒนา 2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถน ามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบโดยเนน การปฏบตบนทางสายกลาง และการพฒนาอยางเปนขนตอน 3. ค านยาม ความพอเพยงจะตองประกอบดวย 3 คณลกษณะ พรอมๆ กน ดงน

31

3.1 ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไป และไมมากเกนไปโดยไมเบยดเบยนตนเอง และผอน เชน การผลต และการบรโภคทอยในระดบพอประมาณ 3.2 ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบของความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางมเหตผลโดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของตลอดจนค านง ถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนๆ อยางรอบคอบ 3.3 การมภมคมกนทดในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบ และการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขนโดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตางๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกล และไกล เงอนไข การตดสนใจ และการด าเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยงนนตองอาศยทงความร และคณธรรมเปนพนฐาน กลาวคอ เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน ความรอบคอบทจะน าความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกน เพอประกอบการวางแผน และความระมดระวงในขนปฏบต เงอนไขคณธรรม ทจะตองเสรมสรางประกอบดวย มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต และมความอดทน มความเพยร ใชสตปญญาในการด าเนนชวต แนวทางปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบ จากการน าปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใช คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบตอการเปลยนแปลงในทกดาน ทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม ความรและเทคโนโลย แนวทางการประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยง การประยกตใชหลกเศรษฐกจพอเพยงในระดบบคคล ระดบชมชน และระดบประเทศมแนวทางดงน

32

1. ระดบบคคล 1.1 รจก “พอ” ไมเบยดเบยนผอน

1.2 พยายามพฒนาทกษะ ความร ความเขมแขงของตนเอง

1.3 ยดทางสายกลาง พอใจกบชวตทพอเพยง 2. ระดบชมชน 2.1 รวมกลม ใชภมปญญาของชมชน

2.2 เออเฟอกน

2.3 พฒนาเครอขายความรวมมอ 3. ระดบประเทศ 3.1 ชมชนรวมมอกน

3.2 วางระบบเศรษฐกจแบบพงตนเอง

3.3 พฒนาเศรษฐกจแบบคอยเปนคอยไป

3.4 เตบโตจากขางใน แนวทางการปฏบตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง 1. แนวทางการปฏบตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง มดงน 1.1 ยดหลกสามพอ พออย พอกน พอใช

1.2 ประหยด

1.3 ประกอบอาชพสจรต

33

1.4 เนนหาขาวหาปลากอนหาเงนหาทอง

1.5 ท ามาหากนกอน ท ามาคาขาย

1.6 ใชภมปญญาพนบาน ทดน คนทนสงคม

1.7 ตงสตมนคง ท างานอยางรตวไมประมาท

1.8 ใชปญญาใชความรแท

1.9 รกษาสขภาพใหแขงแรงทงกายและใจ 2. แนวทางการประกอบอาชพตามหลกเศรษฐกจพอเพยง 2.1 ท างานอยางผร ใชปญญาท างานอยางมออาชพ

2.2 อดทนมงมน ยดธรรมะและความถกตอง

2.3 ออนนอมถอมตน เรยบงาย ประหยด

2.4 มงประโยชนของคนสวนใหญเปนส าคญ

2.5 รบฟงความคดเหนของผอน

2.6 ตงใจ ขยนหมนเพยร

2.7 สจรต กตญญ

2.8 พงตนเอง สงเสรมคนด และคนเกง

2.9 รกประชาชน (ผรบบรการ)

2.10 เออเฟอซงกนและกน สรปไดวาปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มความส าคญอยางมากในการพฒนาคนได ทงการพฒนาระดบบคคล ระดบชมชน และระดบประเทศชาต โดยยดหลก 3 หวง คอ ความพอประมาณ ความมเหตผล และการมภมคมกนทดในตว 2 เงอนไข คอ เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรม ซง

34

ถาน าไปปฏบตอยางจรงจงแลวทกคนในชาตหรอในระดบโลกจะเปนบคคลทมจตสาธารณะทมองเหนประโยชนตอสวนรวมเปนทตง และจะน ามาซงความสงบสขของคนในสงคม การพงพาตนเอง คณะกรรมการพเศษเพอการประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (2554: 12) ไดกลาวถงทมาและความส าคญของการพงพาตนเอง ดงน การพงพาตนเองไดของประชาชนในภาคเกษตรนบเปนเรองทส าคญยง เกษตรกรจะมงานท า มรายได และสามารถพงพาตนเองไดในระยะยาวตามหลกการ “ทฤษฎใหม” ซงเปนการท าการเกษตรทมกจกรรมหลากหลาย สามารถปรบตวและยดหยนไดตามสภาพแวดลอมทเหมาะสมในแตละพนท เปนแนวพระราชด ารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทพระราชทานเปนแนวคด และแนวทางในการด ารงชวต โดยเปนแนวทางด าเนนการทน าไปสความสามารถในการพงตนเองในระดบตางๆ อยางเปนขนเปนตอน บนพนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เพอลดความเสยงในการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ และความผนแปรของธรรมชาต ทฤษฎใหมเปนระบบความคดเกยวกบกระบวนการพฒนาทไมเคยมผใดคดมากอน และแตกตางจากแนวคด ทฤษฎ และวธการทเคยมมากอนทงสน พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชด ารสไวดงน “ฉะนนจงท าทฤษฎใหมเพอทจะใหประชาชนมโอกาสท าการเกษตรกรรมใหพอกน ถาน ามพอดในปไหน กจะสามารถทจะประกอบการเกษตร หรอปลกขาวทเรยกวานาปได ถาต อไปในหนาแลง น ามนอยกสามารถทจะใชน า ทกกไวในสระเกบน าในแตละแปลงมาท าการเพาะปลก แมแตขาวกยงปลกได ไมตองไปเบยดเบยนชลประทานระบบใหญ เพราะมของตวเอง แตกอาจจะปลกผกหรอเลยงปลา หรอท าอะไรอนๆกได ทฤษฎใหมนมไวส าหรบปองกนความขาดแคลน ในยามปกตกจะท าใหร ารวยมากขน ในยามทมอทกภย กสามารถทจะฟนตวไดเรว โดยไมตองใหราชการไปชวยมากเกนไป ถาประชาชนมโอกาสพงตนเองไดอยางด” วทยา อธปอนนตและคณะ (2543: 5) ไดอธบายถงทมา และความส าคญของหลกการพงพาตนเอง ซงสอดคลองกบทมา และความส าคญขางตนวาหลกการพงพาตนเองนนเนองมาจากแนวพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงตองการใหเกษตรกรไทยเนนการพงพาตนเอง โดยเกษตรกรจะใชความรความสามารถ ในการบรหารจดการทดน โดยเฉพาะแหลงน า และ

35

กจกรรมการเกษตรไดอยางเหมาะสม สอดคลองกบสภาพพนท และความตองการของเกษตรกรเอง ดวยการน าเรองทฤษฏใหมเขามาเปนพนฐานในการพงพาตนเอง โดยน าฐานการผลตความพอเพยงมาปรบใชในไรนาของตนเอง โดยเรมจากการผลตจะตองท าในลกษณะพงพาอาศยทรพยากรในไรนา และทรพยากรธรรมชาตเปนสวนใหญ ใหมความหลากหลายของกจกรรมการเกษตรในไรนา มกจกรรมเกอกลกน กจกรรมเสรมรายได ใชแรงงานในครอบครว ท างานอยางเ ตมท ลดตนทนในการผลต ตลอดจนการผสมผสานกจกรรมการปลกพช เลยงสตว และประมง ในไรนาใหเกดประโยชนสงสด ลนด ซยฟาลวย (2549: 339 – 341)ไดกลาวถงทมา และความส าคญของหลกการพงพาตนเองซงคลายคลงกบทมา และความส าคญขางตนวาสงทเรยกวาแนวเกษตรทางเลอกนน คอ ทางเลอกทตางไปจากหลกการทวไปของนกวทยาศาสตรการเกษตร เกษตรกรรายยอยซงครงหนงรจกหรอปฏบตเทคนคตางๆเหลาน และปจจบนนผเชยวชาญน ามาจดแจงใหม เทคนคดงกลาวสามารถใหผลผลตสงกวาโดยใชปจจยการผลตจากภายนอกนอย ซงชวยใหเกษตรกรรายยอยสามารถมสวนในเกษตรเชงพาณชยได สามารถท าใหเกดคณภาพชวตทดกวาในระบบการผลตแบบพงตนเอง สงส าคญในการพจารณาเกษตรทางเลอกน ท าใหเกษตรกรรายยอยมโอกาสมากขน โอกาสทางเลอกผลผลตทด และการเขาถงโครงการพนฐานทางสงคมเปนสงส าคญในการลงทนชนบท ซงท าใหเกดการพฒนาทแทจรง และสรางความมนคงทางการเมองของประเทศไทย โดยทางเลอกทแตกตางไปจากการเกษตรเชงพาณชยไดน ามาพจารณาในกรอบบรบทของศาสนา และดานสงคมรวมทงความเปนมาในบทตอไป บทสรปเกยวกบระบบทน ามาใชในประเทศไทยไดกลาวถงตอนน ใหเหนผลกระทบตอการเกษตรรายยอย ระบบเกษตรทใชปจจยการผลตต า และค านงถงระบบนเวศวทยาของการผลตอาหาร ซงค านงถงความส าคญของคณคาของมนษย รวมทงการพงตนเอง และวถชวตทถกสขลกษณะรวมทงโภชนาการ ในขณะทสรางรายไดใหเกษตรกร ถกน าเขาจากตางประเทศในหลายๆ รปแบบ วฒนเกษตร (Permaculture) ยงคงเปนระบบทไมคอยเขาใจวาแตกตางจากระบบเกษตรผสมผสาน และยากทจะแยกออกของไทย ในขณะทระบบเกษตรผสมผสานพช สตวน า ซงใชสารเคมนอย ไดรบความสนใจจากเกษตรกร และนกสงเสรมของไทย เชน เดยวกบแนวคดของระบบการท าฟารมอนทรย การท าฟารมอนทรยตองการทกษะการจดการ และการตลาดรวมทงทน ท าใหระบบนยงไมแพรหลายในประเทศไทย เมอเทยบกบประเทศอน อาท ญปน

36

ระบบการผลตเพอครอบครวซงปราศจากปจจยการผลตภายนอก อนพจารณาวาสอดคลองกบค าสอนหรอวถแบบไทย และคณคาทางพทธศาสนา ไดรจกกนในประเทศไทยในหลกเศรษฐกจพอเพยง ซงสบเนองจากปรชญาของความพอเพยงนน ไดเนนวธการใชพนทดนของเกษตรกรรายยอย ความรวมมอกนในการเจรจาตอรอง การรวมกนใชเงนทน และการตอรองกบกลมภายนอก รวมทงเจาหนาทของทางรฐบาล และผลประโยชนทางการคา รวมเปนสวนหนงของแนวทางดงกลาว พระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทกลาววา การปาไมแบบชาวบานมสวนรวมเปนวธเดยวทจะชวยใหมคนประสบความส าเรจ ชวยใหแงคดทางสงคมในการเกษตรทถกลมไดรบการยอมรบอยางเดนชด ผทนาเปนหวงในเชงความคดนอยในกลมธรกจการเกษตร และขาราชการ การพงพาตนเองเปนหลกการส าคญของการเกษตรไทยเสมอมาในระดบเกษตรกรรายยอย และคงเปนเชนนตอไป หลกการนอาจไดรบทนสนบสนนมากขนเพอขยายความคดไปสสงคมแนวกวาง หากพจารณาในเชงปรชญาชวต หลกการนนานบถอตลอดกาล ส าหรบภาคเกษตรนน หลกการนไมเพยงแตเหมาะแกกาละ แตยงใหการพจารณาอยางสมเหตสมผลแกระบบเกษตรรายยอยแบบดงเดม ในยควตถนยมหลกการนอาจถกตคาต า เวนแตผนบถอจะไดแสดงใหเหนประโยชนอยางกวางขวาง ดงเชน ไดมงมนในประเทศไทย หลกการนไดรบความนยมในระดบสากล เพราะเชอวาวธการปรบปรงแกไขแบบระบบเกษตรกรรายยอยเปนทางออกใหกบเกษตรเชงพาณชย ความเชอมโยงระหวางเกษตรสองระบบจะชวยใหระบบเกษตรรายยอยลดการถกผลกดนออกชายขอบ หลกการพงพาตนเอง คณะกรรมการพเศษเพอการประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (2554: 21) ไดใหหลกการพงพาตนเองตามแนวพระราชด าร ดงน 1. ดานจตใจ ท าตนใหเปนทพงตนเอง มจตส านกทด สรางสรรคใหตนเองและชาตโดยรวม มจตใจเอออาทร ประนประนอม เหนประโยชนสวนรวมเปนส าคญ 2. ดานสงคม แตละชมชนตองชวยเหลอเกอกลกน เชอมโยงเครอขายชมชนใหแขงแรงและเปนอสระ

37

3. ดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมใหใช และจดการอยางชาญฉลาด พรอมทงหาทางเพมมลคา อยบนพนฐานของความยงยน 4. ดานเทคโนโลย สภาพแวดลอมมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว เทคโนโลยใหมทเขามามทงด และไมดจงตองรจกแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาชาวบาน และเลอกใชใหสอดคลองกบความตองการตามสภาพแวดลอม และควรพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเอง 5. ดานเศรษฐกจ เดมนกพฒนามงทจะเพมรายได และไมมงทจะลดรายจายในภาวะเศรษฐกจเชนเวลาน จงตองปรบทศทางการพฒนาใหม คอ ตองมงลดรายจายกอนเปนส าคญ โดยยดหลกพออยพอกน วทยา อธปอนนตและคณะ(2543: 8-9) ไดใหหลกการพงพาตนเอง 5 ประการ ซงสอดคลองกบหลกการขางตน ดงน 1. ความพอดดานจตใจประกอบดวย 1.1 มจตใจเขมแขงพงตนเองได

1.2 มจตส านกทด

1.3 มองโลกอยางสรางสรรค

1.4 เออเฟอเผอแผ

1.5 ประนประนอม

1.6 นกถงผลประโยชนสวนรวมเปนทตง 2. ความพอดดานสงคมประกอบดวย 2.1 ชวยเหลอเกอกลกน

2.2 เชอมโยงเครอขาย

38

2.3 สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน

2.4 รรกสามคค 3. ความพอดดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมประกอบดวย 3.1 รจกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ

3.2 เลอกใชทรพยากรทมอยใหเกดความยงยนสงสด

3.3 ระวงไมใหกจกรรมกระทบสงแวดลอม

3.4 น าเนาเสย ฯลฯ

3.5 ฟนฟพฒนาทรพยากร 4. ความพอดดานเทคโนโลยประกอบดวย 4.1 รจกใชเทคโนโลยทเหมาะสมสอดคลองตอความตองการและสภาพแวดลอม

4.2 พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบานของเราเองกอน

4.3 กอใหเกดประโยชนกบคนหมมาก 5. ความพอดดานเศรษฐกจประกอบดวย 5.1 มงลดรายจาย

5.2 ยดหลกพออยพอกนพอใช

5.3 ไมใชจายเกนตวเกนฐานะทหามาได

5.4 หารายไดเพมอยางคอยเปนคอยไป

5.5 หลกเลยงการกอหนโดยไมมผลตอบแทนทคมคา

5.6 บรหารความเสยงอยางเขมงวด

39

ทงนการประยกตใชแนวทางพระราชด ารเศรษฐกจพอเพยงจะประสบผลส าเรจไดจะตองขนตอนตางๆ 3 ขนตอนคอ 1. การพงตนเองคอประชาชนแตละคนตองเขาใจในหลกการของแนวทางดงกลาวประพฤตปฏบตได 2. การพงพากนเองกลาวคอ เมอทกคนปฏบตตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงแลวตองมารวมกลมกนเปนกลมเปนองคกรเปนชมชนเพอกาวเขาสขนตอน 3. การเตบโตอยางมนคงสมบรณ มลนธชยพฒนา (2547: 1-3) ไดใหหลกการพงพาตนเองซงสอดคลองกนกบหลกการขางตนวาหลกการพงพาตนเองนนหนกลบมายดเสนทางสายกลาง (มชฌมาปฏปทา) ในการด ารงชวตใหสามารถพงตนเองไดโดยใชหลกการพงตนเอง 5 ประการคอ 1. ดานจตใจตนใหเปนทพงของตนเองมจตใจทเขมแขงมจตส านกทดสรางสรรคใหตนเองและชาตโดยรวมมจตใจเอออาทรประนประนอมซอสตยสจรตเหนประโยชนสวนรวมเปนทตงดงกระแสพระราชด ารสในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเกยวกบการพฒนาคนความวา “บคคลตองมรากฐานทางจตใจทดคอความหนกแนนมนคงในสจรตธรรม และความมงมนทจะปฏบตหนาทใหจนส าเรจทงตองมกศโลบาย หรอวธการอนแยบยลในการปฏบตงานประกอบพรอมดวยจงจะสมฤทธผลแนนอน และบงเกดประโยชนอนยงยนแกตนเอง และแผนดน” 2. ดานสงคมแตละชมชนตองชวยเหลอเกอกลกนเชอมโยงกนเปนเครอขายชมชนทแขงแรงเปนอสระดงกระแสพระราชด ารสความวา “เพอใหงานรดหนาไปพรอมเพรยงกนไมลดหลนจงขอใหทกคนพยายามท างานในหนาทอยางเตมทและใหมการประชาสมพนธกนใหดเพอใหงานทงหมดเปนงานทเกอหนนสนบสนนกน”

40

3. ดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมใหใช และจดการอยางฉลาดพรอมทงการเพมมลคาโดยใหยดหลกการของความยงยน และเกดประโยชนสงสดดงกระแสพระราชด ารสความวา “ถารกษาสงแวดลอมใหเหมาะสมนกวาอยไดอกหลายรอยปถงเวลานนลกหลานของเรากอาจหาวธแกปญหาตอไปเปนเรองของเขาไมใชเรองของเราแตเรากท าไดไดรกษาสงแวดลอมไวใหพอสมควร” 4. ดานเทคโนโลยจากสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงรวดเรวเทคโนโลยเขามาใหมมทงด และไมดจงตองแยกแยะบนพนฐานของภมปญญาชาวบาน และเลอกใชเฉพาะทสอดคลองกบความตองการของสภาพแวดลอมภมประเทศสงคมไทย และควรพฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาของเราเองดงกระแสพระราชด ารสความวา “การเสรมสรางสงทชาวบานชาวชนบทขาดแคลน และตองการคอความรในดานเกษตรกรรมโดยใชเทคโนโลยสมยใหมเปนสงทเหมาะสม” “การใชเทคโนโลยอยางใหญโตเตมรปหรอเตมขนาดในงานอาชพหลกของประเทศยอมจะมปญหา” 5. ดานเศรษฐกจแตเดมนกพฒนามกมงทการเพมรายได และไมมการมงทการลดรายจายในเวลาเชนนจะตองปรบทศทางใหม คอ จะตองมงลดรายจายกอนเปนส าคญ และยดหลกพออยพอกนพอใช และสามารถอยไดดวยตนเองในระดบเบองตนดงกระแสพระราชด ารสความวา “การทตองการใหทกคนพยายามทจะหาความร และสรางตนเองใหมนคงน เพอตนเองเพอทจะใหตวเองมความเปนอยทกาวหนาทมความสขพอมพอกนเปนขนหนง และขนตอไปกคอใหมเกยรตวายนไดดวยตนเอง” “หากพวกเรารวมมอรวมใจกนท าสกเศษหนงสวนสประเทศชาตของเรากสามารถรอดพนจากวกฤตได”

41

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการควบคมภายใน ระบบการควบคมภายในประกอบดวย นโยบาย และวธปฏบตงานทก าหนดขนในองคการ เพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวา กจการจะบรรลวตถประสงค และเปาหมายในเรองประสทธภาพ และประสทธผลของการด าเนนงาน ความเชอถอไดของรายงานทางการเงน และการปฏบตตามกฎหมาย และขอบงคบทเกยวของ ผบรหารของกจการจะเปนผก าหนดวธการควบคมภายใน เพอใหกจการบรรลวตถประสงคและเปาหมายในการเนนธรกจ การควบคมภายในยงชวยปองกนความเสยง หรอผลกระทบในทางลบทอาจเกดขนกบกจการอกดวย ความหมายของการควบคมภายใน American Institute of CPAs (อางองใน เกลดนท สสกาญจน, 2540: 2) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง แผนจดแบงสวนงาน วธการปฏบตงานทประสานกน และมาตรการตางๆ ทถอปฏบตในกจการ เพอดแลรกษาทรพยสน ตรวจสอบความถกตอง และเชอถอไดของขอมลทางบญช เพมประสทธภาพการด าเนนงาน และสงเสรมใหมการปฏบตตามนโยบายทผบรหารไดวางไว เจรญ เจษฎาวลย (ม.ป.ป. : 64) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง การควบคมการด าเนนกจกรรมทงมวลขององคการตางๆ เพอปองกนความเสยง หรอลดความเสยงนน ในยคปจจบนมกนยมมงเนนหนกไปในเรองทเกยวกบนโยบาย ระเบยบปฏบตงาน และวธการควบคมบงคบใหมการปฏบตตามนโยบาย และระเบยบปฏบตทก าหนด พยอม สงเสนห (2544: 6-2) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง นโยบายและวธการทไดวางไวส าหรบปฏบตในกจการ เพอทจะไดรบความมนใจอยางสมเหตสมผลวา กจการจะสามารถด าเนนการใหบรรลถงวตถประสงคทก าหนดไว ส านกงานการตรวจเงนแผนดน (2544: 1) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง กระบวนการทผก ากบดแลฝายบรหาร และบคลากรของหนวยรบตรวจก าหนดใหมขน เพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานของหนวยรบตรวจจะบรรลวตถประสงคทวางไว

42

สมพงษ พรอปถมภ (2545: 52) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง แผน วธการ และมาตรการตางๆ ทฝายบรหารน ามาใชในกจการเพอใหการด าเนนธรกจเปนไปตามนโยบายทวางไวอยางมประสทธภาพ เพอปองกน และดแลทรพยสนจากการทจรต หรอใชงานอยางไมเหมาะสม เพอใหขอมลทางบญช และการเงนเชอถอได และสามารถคนพบขอผดพลาดไดทนเวลา อษณา ภทรมนตร (2547: 5-3) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน คอ กระบวนการปฏบตงานททกคนในองคการตงแตคณะกรรมการบรษท ผบรหารทกระดบ และพนกงานทกคนมบทบาทความรบผดชอบรวมกน การควบคมภายในก าหนดขนเพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลในการบรรลวตถประสงค เมตตา ศรโพธชย (2547: 74) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง การจดโครงสรางขององคกร การจดแบงสวนงาน การก าหนดหนาทความรบผดชอบ และวธการปฏบตงานใหประสานสมพนธกน โดยสามารถควบคมตรวจสอบยนยนซงกนและกนได เพอใหการด าเนนงานบรรลตามเปาหมายองคกร ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทยและสมาคมผตรวจสอบภายในแหงประเทศไทย (2548: 27) ไดใหความหมายของการควบคมภายใน หมายถง กระบวนการหรอขนตอนการท างานทเปนผลมาจากการออกแบบโดยคณะกรรมการ ผบรหาร หรอบคลากรอนๆ ขององคกร เพอกอใหเกดความมนใจไดอยางสมเหตสมผลวา องคกรจะสามารถบรรลวตถประสงคทก าหนดไวได มลลกา ตนสอน และอดศกด พนธหอม (2545: 55-57) ไดใหความหมายของการควบคมหมายใน หมายถง การบรหารจะครบวงจรหรอสมบรณทสดหากมการควบคมดแลการปฏบตงานตามแผนงานของผรวมงานอยางตอเนอง และสม าเสมอ เนองจากการควบคมดแลเปนการตรวจสอบ ตดตาม การรายงาน การวด และประเมนผล ซงจะน าเขาสวงจรของการวางแผนในลกษณะการปรบปรง สรปแลว การควบคมภายใน หมายถง เครองมอชนดหนงทฝายบรหารขององคกรนนๆ น ามาใชเพอลดความสญเสยหรอขอผดพลาดทไมตองการจะใหเกดขน โดยมงเนนทประสทธภาพ

43

และประสทธผลของการปฏบตงาน ความเชอถอไดของรายงานการเงนการบญช และการปฏบตตามกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของ แนวคดพนฐานของการควบคมภายใน การควบคมภายในมแนวคดพนฐานทส าคญ ดงน 1. ความรบผดชอบของผบรหาร การจดใหมระบบการควบคมภายในเปนความรบผดชอบของผบรหาร เพอชวยใหบรรลวตถประสงคทจะท าใหเกดความมนใจเทาทจะสามารถท าไดวา การด าเนนธรกจเปนไปอยางมระเบยบและมประสทธภาพ 2. ความมนใจอยางสมเหตสมผล ในการจดใหมระบบการควบคมภายในยอมมตนทนเกดขน เชน จางพนกงานเพมขนเพอใหมการแบงแยกหนาทกนท าอยางเหมาะสม หรอออกแบบระบบเอกสารและคมอการปฏบตงาน ผบรหารควรมความมนใจอยางสมเหตสมผลวา ตนทนของการควบคมภายในตองไมสงกวาประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการจดใหมระบบการควบคมภายในนน 3. ขอจ ากดสบเนองตาลกษณะของการควบคมภายใน การควบคมภายในถงแมจะมการออกแบบไวอยางดแลวกตาม แตกไมสามารถใหขอสรปแกผบรหารวาระบบการควบคมภายในไดบรรลวตถประสงคแลว เนองจากการควบคมภายในมขอจ ากดสบเนองภายในตวเอง เชน โอกาสทจะเกดขอผดพลาดจากบคลากร เนองจากความไมระมดระวงพลงเผลอ การใชดลยพนจผดพลาด หรอไมเขาใจค าสง โอกาสทจะเกดการหลกเลยงขนตอของการควบคมภายในโดยผบรหาร หรอโอกาสทบคคลซงรบผดชอบในการควบคมภายในใชอ านาจนนในทางทผด เปนตน

44

ประเภทของการควบคมภายใน 1. ระบบการควบคมภายในทางการบญช (Internal Accounting Control) ระบบการควบคมภายในทางการบญช หมายถง การจดองคการ และกระบวนวธปฏบตงาน และการบนทกรายการตางๆ ทเกยวกบการพทกษรกษาทรพยสน และความเชอถอไดของขอมลทางการบญช การควบคมดงกลาวก าหนดขนมาเพอใหเปนมนใจวา 1.1 รายการตางๆ ไดมการด าเนนการโดยมการอนมตถกตอง 1.2 รายการตางๆ ไดมการบนทกไวอยางถกตอง และเหมาะสมตามหลกการบญชทรบรองกนทวไป 1.3 การเขาไปใชทรพยสนตางๆ จะตองไดรบค ายนยอมโดยผบรหารทมอ านาจอนมต 1.4 การบนทกบญชทรพยสนจะตองบนทกไวอยางครบถวน และตวทรพยสนจะตองมอยจรง หากเกดมขอแตกตางใดๆ เกดขนกตองมมาตรการทเหมาะสม เพอด าเนนการกบขอผดแผกแตกตางเหลานน กลาวโดยสรปคอ ในสวนทเปนเรองของการควบคมทางการบญชนนจะเปนเรองเกยวของกบการบนทกบญช การไดมาหรอการใชไปของทรพยสนจะตองมการอนมตโดยผมอ านาจอยางถกตอง 2. ระบบการควบคมทางการบรหาร (Administrative or Management Control) ระบบการควบคมภายในทางการบรหาร เปนเรองทคอนขางจะกวางขวางมาก โดยจะรวมทงเรองของการจดองคการ และกระบวนการวธปฏบตงาน และการบนทกรายการตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการตดสนใจของฝายบรหารในการตดสนใจอน มต หรอไมอนมตใหด าเนนการในเรองใดเรองหนง ผลจากการอนมตของฝายบรหารนนจะเปนเรองตอเนองใหเกดเปนจดเรมตนของการควบคมทางการบญช

45

วธการทจะน ามาใชเพอใหระบบการควบคมภายในทง 2 ประเภท เปนระบบการควบคมทดมประสทธภาพ มวธการอย 2 วธ คอ 1. การปองกน มหลกการ คอ การสรางระบบการควบคมทด และเหมาะสมสอดแทรกไวในกระบวนการด าเนนงานตางๆ เพอเปนการปองกนการทจรต หรอการปฏบตงานทผดพลาดไปจากเปาหมายทก าหนด 2. การตดตาม การควบคมทดตองมการตดตามทดดวย และการตดตามทดจะเปนเครองมอส าคญทสดส าหรบนกบรหารทจะใหผทไดรบมอบหมายใหปฏบตงาน หรอผทควบคมงานแทนตน ไดมการปฏบตตามหนาท และความรบผดชอบตามระบบทก าหนดไว หนาทของการควบคมภายใน ถาจะกลาวถงหนาททเกยวของกบการควบคมภายใน อาจสรปได 7 ประการ ดงน 1. การดแลตรวจตรา (Supervision) หมายถง วธการทใชเพอดแลสนทรพยของกจการ เชน มาตรการในการตรวจนบสนคาคงเหลอ การตรวจนบสนทรพยถาวร การควบคมการรบช าระหนทางไปรษณย เปนตน 2. การพสจนความถกตอง (Clerical Proof) หมายถง วธการทก าหนดใหสามารถพสจนความถกตองของขอมลทเปนจ านวนตวเลข วธการพสจนความถกตองเปนการวางระบบใหการท างานในหนาทตางๆ สามารถท าโดยเปนอสระตอกน แตน าผลงานทไดมาสอบยนกนได เชน การใชบญชคมยอดและบญชยอย เปนตน 3. การแจงผลการปฏบตงาน (Acknowledging Performance) หมายถง หนาทรายงานผลการปฏบตงานแกผบงคบบญชา หรอผทเกยวของ เพอใหปฏบตหนาทอนตอไปได เชน ระบบการจดท ารายงานหรองบประมาณ เพอประโยชนทางดานการวางแผน และควบคม การจดท ารายงานการรบสนคา รายงานการตรวจสอบคณภาพวตถดบ เปนตน

46

4. การโอนความรบผดชอบ (Transferring Responsibility) หมายถง หนาทซงก าหนดความรบผดชอบของพนกงาน เมอพนกงานไดปฏบตงานในสวนของตนเสรจสนแลวกจะมการโอนหรอสงอบงานใหพนกงานอน เพอปฏบตงานตอไป การสงมอบงานควรท าเปนกจจะลกษณะ เพอแบงแยกความรบผดชอบ เชน พนกงานเกบเงนจดท ารายงานการเกบเงนประจ าวน พรอมทงสงมอบเชค และเงนทเกบไดมอบใหกบแคชเชยร เพอน าฝากธนาคารตอไป 5. มาตรการการปองกน (Protective Measure) หมายถง หนาทหรอมาตรการทก าหนดขน เพอใหเกดความปลอดภยแกทรพยสนของกจการ เชน การใชตนรภยเกบทรพยสนทมคา การตดสญญาณปองกนขโมยการใชเครองรบเงนสด การจดใหมเวรยาม เปนตน 6. การทบทวน (Review) หมายถง หนาทซงก าหนดขน เพอใหเกดความถกตองในการปฏบตงาน ซงอาจท าได 2 ลกษณะ คอ 6.1 การทบทวนกอน (Pre-review) เปนการชวยปองกน หรอยตการกระท าทผดพลาด ซงอาจเกดขนโดยตงใจหรอไมตงใจ เชน การจ าหนายสนทรพยถาวรโดยไมไดรบอนมตจากผมอ านาจ การควบคมภายในจงก าหนดใหมการทบทวนกอนทรายการส าคญจะเกดขน เชน การตรวจสอบความถกตองของการรบสนคา การอนมตในใบส าคญจายกอนทจะมการจายช าระ การอนมตการน าสนคาออกจากคลงสนคา เปนตน 6.2 การทบทวนภายหลง (Post-review) เปนการสอบทาน หรอทบทวนงานทไดปฏบตไปแลว เชน การสอบทานงบกระทบยอดเงนฝากธนาคารโดยสมหบญช การจดใหมการตรวจสอบภายใน การสอบทานผลการปฏบตงาน เพอใหแนใจวาการด าเนนงานเปนไปตามนโยบายทก าหนดไว 7. การสอบทานและการประเมนผล (Verification and Evaluation) หมายถง หนาทซงจะชวยใหเกดความมนใจวาระบบการควบคมภายในทมอยนนเพยงพอ และมประสทธภาพ การสอบทาน และประเมนผลควรท าอยางอสระ โดยผทไมมสวนเกยวของกบการจดใหมระบบการควบคมภายในนน การตรวจสอบภายในถอเปนตวอยางหนงของการสอบทานการตดตาม และประเมนผล

47

วตถประสงคของการควบคมภายใน วตถประสงคของการควบคมภายในมอย 5 ประการ ดงน 1. เพอใหขอมลมการบนทกอยางถกตอง ครบถวน และเชอถอได

2. เพอใหพนกงานปฏบตงานตามนโยบาย แผนงาน ขนตอน กฎหมาย และระเบยบขอบงคบ

3. ปองกนรกษาทรพยสนขององคกรใหพนจากการทจรตหรอสญหาย

4. ใหมการใชทรพยากรอยางประหยด และมประสทธภาพมากทสด

5. ใหพนกงานปฏบตงานเพอบรรลวตถประสงค และเปาหมายองคกร

แนวคดและทฤษฎเกยวกบโครงสรางการควบคมภายในตามแนว COSO ตามรายงานของ COSO โครงสรางการควบคมภายในตองมองคประกอบการควบคม (Component) ทมความสมพนธเกยวเนองกนทงหมด 5 ดาน ไดแก 1. สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

2. การประเมนความเสยง (Risk Assessment)

3. กจกรรมการควบคม (Control Activities)

4. สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communication)

5. การประเมนตดตามผล (Monitoring)

48

องคประกอบการควบคม 5 ประการ ตามแนว COSO อธบายได ดงน 1. สภาพแวดลอมของการควบคม องคประกอบดานสภาพแวดลอม เปนองคประกอบเกยวกบการสรางความตระหนก (Control Consciousness) และบรรยากาศ (Atmosphere) ของการควบคมในองคการ ใหคนขององคการเกดจตส านกทดในการปฏบตงานตามความรบผดชอบ ซง COSO ถอเปนองคประกอบแรกและส าคญทสด โดยเนนการสรางบรรยากาศโดยผบรหารระดบสง ซงมอทธพลส าคญยงตอบรรยากาศและสภาพแวดลอมของการควบคมภายในองคการนน ถากจการมบคลากรดกจะเปนพนฐานทด และเปนแกนจกรกลส าคญในการผลกดนสงดอนๆ ใหเกดขนภายในกจการ COSO ระบองคประกอบดานสภาพแวดลอมหลายประการ ตวอยางเชน 1.1 ความซอสตยและจรยธรรม (Integrity and Ethical Values) ผบรหารควรแจงใหพนกงานทกคนทราบวา การปฏบตหนาทดวยความซอสตยและมจรยธรรมมความส าคญยง และไมยนยอมใหมการตอรอง หรอผอนปรนในเรองน โดยผบรหารควรจะ 1.1.1 ท าตวใหเปนตวอยางอยางสม าเสมอทงโดยค าพด และการกระท า

1.1.2 สอสาร และแจงใหพนกงานทกคนทราบ และเขาใจดในหลกการเชนนน

1.1.3 จดท าขอก าหนดดานจรยธรรม หรอแนวทางทพงปฏบตตอองคการ ลกคาผตดตอฯไวใหชดเจน โดยเฉพาะกรณความขดแยงทางผลประโยชน

1.1.4 ลดวธการ หรอแรงจงใจทเปดโอกาส หรอสงเสรมใหเกดการกระท าผด 1.2 ความรทกษะและความสามารถของบคลากร (Commitment to Competence) ผบรหารควรก าหนดระดบของความร ความสามารถทจ าเปนส าหรบการปฏบตงานแตละงาน ระดบความรความสามารถทก าหนดขนนน ควรแบงเปนขอก าหนดดานพนความรทางการศกษา และหรอประสบการณความช านาญในการปฏบตงาน เพอใชเปนเกณฑในการพจารณาบรรจแตงตงพนกงานใหเหมาะสมกบหนาท และความรบผดชอบ เครองมอส าคญในการนอยางหนง คอ การจดท าเอกสารก าหนดลกษณะงาน (Job Description) และคณสมบตทตองการในแตละต าแหนงงาน

49

1.3 คณะกรรมการบรหารหรอคณะกรรมการตรวจสอบ (Board of Directors or Audit Committee) คณะกรรมการบรหาร และคณะกรรมการตรวจสอบ COSO เนนวาฝายบรหารระดบสงมบทบาทส าคญยงในการสรางบรรยากาศการควบคมของกจการ สวนคณะกรรมการตรวจสอบเปนคณะบคคลส าคญทท าหนาทสงเสรมบรรยากาศของการควบคม โดยเฉพาะการสงเสรมใหการตรวจสอบทงการตรวจสอบภายใน และการสอบบญชเปนไปโดยอสระ และไดมาตรฐานของการปฏบตงาน นอกจากนส าหรบคณะกรรมการตรวจสอบยงตองพจารณาปจจยเกยวกบความเปนอสระของคณะกรรมการตรวจสอบจากฝายบรหาร ความร และประสบการณในการปฏบตงาน ระดบความเกยวของ และค าถามทถามฝายบรหาร รวมทงกจกรรมความสมพนธทมตอผตรวจสอบภายในและผสอบบญช 1.4 ปรชญาและสไตลการท างานของผบรหาร (Management Philosophy and Operating Styles) ความแตกตางในแนวความคด และวธการท างานของนกบรหารยอมมผลส าคญตอการควบคมภายในขององคการ เพราะผบรหารมหนาทโดยตรงในการจดใหมนโยบาย มาตรการ และวธการควบคมภายในทเหมาะสมกบแตละสถานการณ รวมทงตองรบผดชอบตอผลทเกดขน ปรชญา และสไตลการท างานของผบรหารอาจขนอยกบรปแบบโครงสรางของกจการ เชน เปนเครอขายตางประเทศ หรอเปนกจการภายในประเทศ เปนกจการทมสาขาหรอไมมสาขา รวมถงเปนกจการขนาดเลก หรอขนาดใหญ เปนตน องคประกอบนยงพจารณาถงทศนคตของฝายบรหารทมตอการเลอกนโยบายการบญช ความระมดระวงในการก าหนดประมาณการทางบญช และทศนคตทมตอการบญช การประมวลผลและเจาหนาทฝายบญช 1.5 โครงสรางการจดองคการ (Organizational Structure) โครงสรางขององคการทไดรบการจดไวดยอมเปนพนฐานส าคญทท าใหผบรหารสามารถวางแผน สงการ และควบคมการปฏบตงานไดอยางถกตอง รวดเรว และมประสทธภาพ โดยการจดโครงสรางองคการใหเหมาะสมกบลกษณะขององคการธรกจนน เชน 1.5.1 การรวมศนยอ านาจ หรอกระจายศนยอ านาจการตดสนใจในระดบตางๆ หากกจการเลอกใชการรวมศนยอ านาจในการตดสนใจ คณสมบตเฉพาะตวของผไดรบอ านาจยอมม

50

ความส าคญ ในขณะทหากเลอกวธกระจายศนยอ านาจการตดสนใจ ระบบและขนตอนการท างาน รวมถงกระบวนการในการตดตามผลยอมมความส าคญมากกวาคณสมบตของตวบคคล 1.6 วธมอบอ านาจและความรบผดชอบ (Assignment of Authority and Responsibility) การมอบอ านาจตองใหเหมาะสมกบหนาทความรบผดชอบของแตละคน บคลากรทกคนผปฏบตหนาทดานตางๆ จ าเปนตองเขาใจชดเจนถงกรอบขอบเขตแหงอ านาจหนาท และความรบผดชอบของตน ทงยงควรทราบวางานของตนสมพนธกบงานของผอนอยางไร โดยอาจใชวธการ ดงน 1.6.1 การจดท าเอกสารก าหนดลกษณะงาน (Job Description) ของพนกงานทกระดบไวอยางชดเจน เปนแนวทางส าหรบอางองในการปฏบตงาน ปองกนมใหเกดความซ าซอนหรอการละเวนการปฏบตงานใดงานหนง 1.6.2 การจดท าเอกสารคมอระบบงาน (System Documentation) ส าหรบงานทมความซบซอนหรอตองใชเทคโนโลยสง หรอลงทนดวยเงนจ านวนมาก เชน ระบบงานคอมพวเตอร เพราะหากไมมเอกสารคมอระบบงานแลวจะท าใหกจการมความเสยงสงหากผรลาออก หรอถกประมลซอตวไปท างานทอน 1.6.3 การก าหนดแนวการปฏบตทด (Best Practices) รวมทงการก าหนดความรและความช านาญพเศษทพนกงานในระดบส าคญควรมตามหนาทความรบผดชอบในแตละต าแหนงดวย 1.7 นโยบายและวธบรหารงานดานทรพยากรมนษย (Human Resource Policy and Practices) เนองจากคนเปนปจจยส าคญ และมอทธพลทสดตอการปฏบตงานทกดานรวมทงตอประสทธผลของการควบคมภายใน ซงกระทบอยางมากดวยพฤตกรรม และอปนสยของบคลากรในองคการ ดงนนฝายบรหารควรก าหนดนโยบาย และวธปฏบตในสวนท เกยวกบการบรหารทรพยากรมนษย เชน 1.7.1 การวาจาง การพฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน การเลอนชนเลอนต าแหนง และการจายคาตอบแทน และผลประโยชนอน

51

1.7.2 การประกนความซอสตยของพนกงาน เพอลดความเสยหายทกจการจะไดรบเนองมาจากความไมซอสตยสจรตของพนกงาน 1.7.3 การก าหนดแนวการปฏบตเกยวกบกรณการขดแยงของผลประโยชน 2. การประเมนความเสยง การประเมนความเสยง ความเสยง คอ เหตการณไมพงประสงคทท าใหงานไมประสบความส าเรจตามวตถประสงค และเปาหมายทก าหนดไว ซงธรกจในยคความเสยงก าลงเผชญหนาอย การประเมนความเสยงจงเปนเครองมอทางการบรหารทนยมในปจจบน ทผบรหารใชในการระบ วเคราะห วดระดบความเสยงทประสบ รวมทงการจดการบรหารความเสยง เชน การก าหนดวธการควบคม และลดผลกระทบของความเสยงไวลวงหนา ขนตอนในการประเมนความเสยง ไดแก 2.1 การก าหนดวตถประสงค (Objectives) วตถประสงค หรอเปาหมายของกจการแบงเปนระดบใหญๆ ได 2 ระดบ คอ ระดบกจการ (Entity Level) และระดบกจกรรม (Activity Level) วตถประสงคระดบกจการยอมสมพนธ และเปนเปาหมายของวตถประสงคระดบกจกรรมทเกยวของในระดบรองลงมา การก าหนดเปาหมายทดท ชดเจน จะเปนเครองมอทท าใหวดความส าเรจของการปฏบตงานในแตละระดบได และท าใหมนใจวา ไมมวตถประสงค หรอเปาหมายทขดแยงกน การก าหนดเปาหมายในแนว COSO จะเนนเปาหมายทเปนปจจยความส าเรจทส าคญ (Key Success Factors) หรอการใชดชนวดผลการปฏบตงานทส าคญ (Key Performance Indicators) 2.2 การระบปจจยความเสยง (Risk Identification) ความเสยงของกจการมสาเหตปจจยทงจากภายในกจการ และภายนอกกจการ ตวอยางเชน ลกคาอาจหนไปใชบรการจากบรษทคแขง เพราะไดเสนอวธการใหมทลกคาพอใจ ทงทวธการใหบรการของเรายงคงมมาตรฐานเหมอนเดม ปจจยความเสยงแตละชนดมผลกระทบไมเทาเทยมกน เชน ปจจยความเสยงบางชนดมผลกระทบตอความส าเรจในระดบกจการ (Entity Level) บางชนดมผลกระทบในระดบกจกรรม

52

(Activity Level) นอกจากนนบางชนดเปนปจจยภายนอกทควบคมไมได ซงผบรหารตองตดตามศกษาความเสยง และสถานการณความเปลยนแปลงส าคญทจะเกดขน แตบางชนดเปนปจจยภายในทควบคมได 2.2.1 ตวอยางปจจยความเสยงภายนอก ไดแก (1) การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย

(2) ลกคาเปลยนรสนยมหรอความพงพอใจตอสนคาและบรการ

(3) การแขงขนทางการตลาดทงสนคาและบรการ

(4) กฎหมายและระเบยบขอบงคบใหม

(5) สภาวะทางเศรษฐศาสตร 2.2.2 ตวอยางปจจยความเสยงภายใน ไดแก (1) ขอขดของทางกจกรรมประมวลผลทมผลเสยรายแรงตอการปฏบตงาน คณภาพ และความสามารถของพนกงาน รวมทงนโยบายเกยวกบการบรหารบคลากรของกจการ

(2) การเปลยนฝายบรหารการคดเลอกคณะกรรมการบรหาร และคณะกรรมการตรวจสอบทไมเหมาะสม ท าใหไดผทไมมคณภาพมาก ากบดแลงาน ความเสยงในระดบกจกรรม หมายถง ความเสยงในระดบรองลงมาจากระดบกจการ เปนความเสยงในระดบกระบวนการปฏบตการ สาขา และหนวยงานตางๆ ทอาจท าใหการปฏบตงานไมเปนไปตามวตถประสงค เชน ในกระบวนการจดหาอาจมวตถประสงคในการมสนคาคง เหลอทพอด แตความเสยงอาจเกดจากการสงซอทไมตรงตามความตองการใชงาน หรอไมตรงเวลา หรอจ านวนมากไป และสาเหตอาจเกดจากการไมมการควบคมทด เชน ไมมการวางแผนการจดหา การขาดการประสานงานระหวางฝายจดหากบผขาย

53

ความเสยงในระดบกจกรรมจงมหลายประการ บางประการอาจเหนเดนชด หรอเกดขนบอย แตบางประการอาจซอนเรนอย ผประเมนความเสยงจงตองใชดลยพนจทระบปจจยความเสยงทส าคญในระดบกจกรรมอยางรอบคอบ 2.3 การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) หมายถง การประเมนระดบความส าคญของความเสยง (Significant of Risk) การก าหนดโอกาสทจะเกด (Likelihood) หรอความถ (Frequency) ทจะเกดการพจารณาวธการทจะจดการกบความเสยงทมความส าคญ หรอมโอกาสจะเกดสง เทคนคการวเคราะหความเสยงมหลายวธ ซงผบรหารอาจตองเลอกใชอยางมดลยพนจ และรอบคอบ เชน การวเคราะหอยางงาย การใชคะแนนถวงน าหนก การพจารณาทงจากผลกระทบ และโอกาสทจะเกด ฯลฯ โดยอาจประชมหาวธการ และผลทไดจากผบรหาร และผเกยวของ การวเคราะหอาจก าหนดระดบคะแนน เชน 1-2-3 แทนระดบความส าคญนอย ปานกลาง หรอส าคญกได 2.4 การบรหารความเสยงหรอความเปลยนแปลง (Risk or Change Management) เปนสงทผบรหารยคปจจบนตองใหความสนใจ เพราะอาจมผลกระทบตอกจการอยางรายแรง เชน ตวอยางของการเปลยนแปลงทเกยวกบ 2.4.1 การเปลยนสภาพแวดลอมในการปฏบตงาน ไมวาจะเกดจากสภาวะความกดดนทางเศรษฐกจ กฎหมาย

2.4.2 ผบรหารใหม พนกงานใหม ความไมคนเคย และไม เขาใจกนอาจมผลกระทบตอผลงาน และการควบคม

2.4.3 ระบบงานใหม เทคโนโลยใหม

2.4.4 สายการผลตใหม สนคาและบรการใหม

2.4.5 การปรบโครงสรางองคการ

2.4.6 การเจรญเตบโตอยางรวดเรว

54

2.4.7 การคาระหวางประเทศ นอกเหนอจากการจดระบบการควบคมใหเหมาะสมตามจดทมความเสยงสงแลว วธการบรหารความเสยง และความเปลยนแปลงทใชอยในปจจบน อาจแบงไดเปน 3 ประเภท คอ (1) การกระจายความเสยง (Diversify the Risk) ไดแก การกระจายความเสยงออกไปในหลายกจกรรม

(2) การแบงความเสยง (Share the Risk) ไดแก การหาผรบผดชอบรวมในความเสยง หรอการจดประกนภย และ

(3) การก าหนดแผนส ารองในเหตฉกเฉน (Contingency Planning) ไดแก การก าหนดแผนการลวงหนาในเหตรายทเกดขนจากความเสยงทเปนททราบกนดอยแลว (Known Risk) การก าจดความเสยงใหหมดไปนนเปนสงทเปนไปไดยากอยางยง หรอเปนไปไดนอยมาก ดงนน ทดทสดกคอพยายามลดความเสยงใหนอยลงจนอยในระดบทผบรหารก าหนดขนวาอยในระดบทยอมรบได ผบรหารทใหความส าคญกบการประเมนความเสยงอยางสม าเสมอ และปรบเปลยนมาตรการควบคมภายในใหมความสมพนธเหมาะสมกบความเสยงทเปลยนไปอยตลอดเวลา ยอมถอไดวาปฏบตหนาทผบรหารอยางเหมาะสม และถอเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของการควบคมภายใน ส าหรบแนวการตรวจสอบปจจบนจะเนนการตรวจสอบแบบประเมนผลความเสยง เพอใหผตรวจสอบทราบจดส าคญทตนควรตรวจ และวางแผนจดสรรเวลา และวธการตรวจใหถกตอง การประเมนความเสยงจะลดความเสยงในการตรวจสอบ (Audit Risk) ซงหมายถง การแสดงความเหนหรอรายงานผลการตรวจผดพลาด 3. กจกรรมการควบคม องคประกอบท 3 ของการควบคมภายใน คอ กจกรรมการควบคม หมายถง การกระท า (Action) ทสนบหนนการปฏบตงาน ใหเปนไปตามนโยบาย วธปฏบตงาน และค าสงตางๆ ทฝาย

55

บรหารก าหนด ซงเมอกระท าอยางถกตอง ภายในเวลาทเหมาะสมแลว ควรเพมความมนใจในความส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด หรอลดความเสยงทจะเกดขนได กจกรรมการควบคมทดตองแฝง หรอแทรกอยในกจกรรมการท างานตามปกต ไมใชกจกรรมทตองท าเปนพเศษ หรอเปนภาระเกดจ าเปน (Build-in not Build-on) และจะมมากหรอนอยเพยงไรควรขนอยกบความส าคญ และผลการประเมนความเสยงทกลาวมาแลว แตควรเพยงพอทท าใหผบรหารควบคมการท างานนนได โดยภาพรวมกจกรรมควบคม หมายรวมถง การใหความเหนชอบ (Approvals) การอนมต (Authorization) การสอบยน (Verification) การกระทบยอด (Reconciliation) การสอบทานผลงาน (Review of Performance) การรกษาความปลอดภย (Security of Assets) การแบงแยกหนาท (Segregation of Duties) และการควบคมระบบสารสนเทศ (Controls over Information Systems) ซงผบรหารควรก าหนด และออกแบบการควบคมทด โดยการแฝงแทรกลงเปนกจกรรมสวนหนงของกจกรรมปฏบตงานจรง เพอไมใหเปนภาระกจกรรมสวนเกน แตเปนกจกรรมทชวยการบรรลตามวตถประสงค และเปาหมายของกจการ ตวอยางกจกรรมการควบคมทระบในรายงาน COSO และควรพจารณาน าไปออกแบบเปนระบบควบคมภายในใหเหมาะสมกบแตละกจการ เชน 3.1 การก าหนดนโยบายและวธปฏบตงานทชดเจน (Policies and Procedures) เปนหนาททผบรหารระดบสงตองเปนผน าในการจดท านโยบาย แผนงานรวมตลอดถงงบประมาณ และประมาณการในระดบองคการเพอใชเปนเครองมอในการตดตาม และประเมนผลตอไป สวนวธปฏบตงาน หมายถง การก าหนดวธปฏบตงานในรายละเอยดโดยผบรหารระดบรองลงมาในการด าเนนงานดานตางๆ ใหรองรบ หรอเปนไปตามนโยบาย หรอแผนงานระดบองคการ ดงนน นโยบาย แผนงาน งบประมาณ และประมาณการตางๆ ทด จงควรระบผลงานทคาดหมายไวอยางชดเจน ทงในรปจ านวน และระยะเวลาเพอใหการตดตามและประเมนผลในขนตอนตอไปท าได โดยมขอสรปผลการประเมนทชดเจนไมครมเครอ 3.2 การสอบทานโดยผบรหารสงสด (Top Management Review) หมายถง กจกรรมการควบคมทผบรหารสงสดเปนผใช เชน การใชวธวเคราะหเปรยบเทยบระหวางผลการปฏบตงาน

56

จรงกบแผนงาน งบประมาณ หรอประมาณการ ซงไดจดท าหรอก าหนดขนไวเปนการลวงหนา การสอบทานโดยผบรหารสงสดเปนการสอบทาน เพอใหเหนภาพรวมวาการด าเนนงานนนมปญหาใหญๆ ดานใดบาง รวมทงการสอบทานโดยเปรยบเทยบกบขอมลของคแขง เพอชวยใหผบรหารสงสดไดทราบระดบ และทศทางของการแขงขน และเตรยมรบสถานการณในอนาคตไดถกตองมากขน 3.3 การสอบทานโดยผบรหารระดบสายงาน (Functional Management Review) ผบรหารระดบสายงานในทน หมายถง ผบรหารทมหนาทรบผดชอบงานดานใดดานหนงภายในองคการ เชน การจดหา การผลต การขาย การเงน การบญช เปนตน ซ งเปนการสอบทานตามสายการบงคบบญชาในหนวยงานทตนรบผดชอบโดยวธตางๆ เชน 3.3.1 การสอบทานผลงานจรงกบแผนงานหรอเปาหมายในดานทตนรบผดชอบ

3.3.2 การสอบทานวธการปฏบตงานจรงกบระเบยบทก าหนด

3.3.3 การสอบทานกบสถตผลงานปฏบตงานในอดต

3.3.4 การสอบทานโดยผบรหารระดบกลาง ควรกระท าบอยครงมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบลกษณะของความเสยงของงาน เชน กรณของธนาคาร หรอสถาบนการเงนซงระดบความเสยงคอนขางสง บางครงอาจตองมการสอบทานเปนประจ าทกวนหรอทกสปดาห 3.4 การควบคมการประมวลผลขอมล (Control over Information Processing) ขอมลมความหมายรวมถงทงขอมลทางการบญช และขอมลส าคญอน กจกรรมควบคมการประมวลขอมลทด ท าใหไดสารสนเทศส าหรบการบรหาร ทมความถกตอง กะทดรด สมบรณ ทนเวลา และใหเนอหาทเกยวของกบเรองทตองตดสนใจ กจกรรมการควบคมทจ าเปนในกระบวนการน ไดแก 3.4.1 การอนมตรายการ (Authorization) กอนทจะบนทกรายการนนลงในบญชทะเบยน หรอแฟมหลกฐานอนใดของกจการ เพอใหแนใจวาไดมการบนทกเฉพาะรายการทถกตองและบนทกโดยครบถวน 3.4.2 การแบงแยกหนาทระหวางผอนมต ผบนทกบญช และผเกบรกษาทรพยสนทส าคญ (Segregation of Duties)

57

3.4.3 การเกบรกษารวมทงการควบคมทรพยสนและขอมลทส าคญ (Access Control) เชน การเกบรกษาในสถานททปลอดภย การบนทกทะเบยน การแสดงรายการอยางเปนปจจบน 3.4.4 การสอบทานหรอสอบยนงานระหวางกน (Internal Review and Internal Check) เชน การสอบทานยอดคงเหลอระหวางแผนก การสอบทานยอดบญชคมกบรายละเอยด การท างบพสจนยอด ฯลฯ 3.4.5 การออกแบบและการใชเอกสารใหเหมาะสม (Document Design and Use) เชน การก าหนดเลขทเอกสารเรยงตามล าดบ การใชส าเนาเอกสาร การก าหนดขอความส าคญในเอกสารใหสะดวกในการใช ฯลฯ 3.4.6 การใชเทคโนโลยทเหมาะสมชวยในการประมวลผลขอมล (Information Technology) ซงรวมทงเครองมอ อปกรณ ระบบงาน ระบบควบคม และบคลากรทเหมาะสมกบเทคโนโลยนน 3.4.7 ในกรณทใชคอมพวเตอรในการประมวลผล ตองค านงถงการควบคมทวไป (General Controls) และการควบคมเฉพาะระบบงาน (Application Controls) ในระบบคอมพวเตอรทกจการใช 3.5 การควบคมทางกายภาพ (Physical Controls) หมายถง การดแลปองกนทรพยสนทเปนรปราง มตวตน ไดแก เครองมอ เครองใช สนคาคงเหลอ เงนสด หลกทรพย เอกสารสทธ และเอกสารส าคญอนๆ รวมถงการตรวจนบการจดเวรยามรกษาการณ การประกนภย การเปรยบเทยบจ านวนทมอยจรงกบทะเบยนหรอหลกฐานทางบญช 3.6 การแบงแยกหนาท (Segregation of Duties) โดยหลกการ คอ จดแบงหนาทระหวางบคคล หรอหนวยงาน เพอใหมการสอบยนความถกตอง สมบรณระหวางกน การแบงแยกหนาท ควรใชในกรณทงานมลกษณะเสยงตอความผดพลาดหรอความเสยหาย เนองจากหากขาดการแบงแยกหนาท โดยมอบใหบคคลคนเดยว หรอหนวยงานเดยวเปนผปฏบตงานนนตามล าพง

58

ตงแตตนจนสนสด จะเปดโอกาสใหเกดการกระท าทไมเหมาะสม หรอไมสจรตไดโดยงาย และกวาจะทราบกอาจสายเกนแก ตามหลกการแบงแยกหนาท จะหมายความวา งานใดทมความส าคญควรจดแบงแยกหนาทความรบผดชอบในงาน 3 หนาทออกจากกน คอ 1. การอนมตหรอใหความเหนชอบ 2. การจดบนทกขอมล และ 3. การดแลรกษาทรพยสนขององคการ โดยจะตองไมใหหนวยงานเดยวหรอคนเพยงคนเดยวท าหนาททง 3 ตงแตตนจนจบ เพราะจะท าใหขาดระบบการสอบยนความถกตองระหวางกน และถอเปนจดออนอยางหนงของระบบการควบคมภายใน 3.7 การใชดชนวดผลการด าเนนงานทส าคญ (Key Performance Indicators) ดชนวดผลการด าเนนงานทนยมใชมกอยในรปอตราสวนตางๆ ทจะชวยบอกใหนกวเคราะหทราบ “อาการผดปกต” บางอยางอยางรวดเรววาธรกจอยในสภาวะอยางไร นาพงพอใจหรอไม หรอบางครงอตราสวน หรอแนวโนมทผดปกต เปนดชนบงชใหตองตดตาม หรอใหความสนใจในเรองใดเรองหนงเปนพเศษ เพอตดสนใจสงการแกไขปญหาอยางทนกาล ตวอยางดชนวดผลการด าเนนงาน เชน 3.7.1 อตราสวนทางการเงนซงแสดงความสมพนธระหวางขอมลทางการเงน หรอความสมพนธระหวางการด าเนนงานอยางหนงกบขอมลอกอยางหนง 3.7.2 การวเคราะหแนวโนมของความเปลยนแปลงของอตราสวน 3.7.3 การใชเทคนคดชนวดความส าเรจแบบสมดล (Balanced Score Card) ซงเปนเทคนคสมยใหมวดผลการปฏบตงาน 4 ดานรวมกน ไดแก การวดผลดานการเงน การวดผลดานความพอใจของลกคา การวดผลดานกระบวนการปฏบตงาน และการวดผลดานนวตกรรม โดยหากองคการใดบรรลตามดชนวดผลทง 4 ดาน จะเปนเครองหมายแสดงผลความส าเรจไดอยางยงยนกวาการวดผลทางการเงนดานเดยว 3.8 การจดท าหลกฐานเอกสาร (Documentation) การด าเนนงาน หรอระบบงานใดทมความส าคญ ควรมการจดท าหลกฐานทเปนเอกสารหรอเปนหนงสอไว เชน

59

3.8.1 การจดหาทรพยสนทมมลคาสงควรท าสญญากบผขาย 3.8.2 การจดท าเอกสารระบบงานไวใหมความสมบรณเพยงพอส าหรบระบบงานคอมพวเตอร เชน ควรจดใหมแผนภาพ (Flowchart) ส าหรบระบบงาน และส าหรบโปรแกรมสงงานทส าคญ เพอใหทกคนทมหนาทเกยวของไดทราบ และสามารถคนควาหรออางองไดเมอมความจ าเปน 3.8.3 การจดท าคมอการปฏบตงานไวใหสมบรณเพยงพอ และตองจดระบบการดแลใหคมอนนใหเปนปจจบนเสมอ ส าหรบการปฏบตงานหลกๆ ทมความส าคญตอการด าเนนงาน เชน ดานการผลต การใหสนเชอ การขาย การบญช การเงน การพสด และระบบงานคอมพวเตอร คมอการปฏบตงานทดรวมถงคมอการอนมตรายการแนววธปฏบตงานทด 3.8.4 เอกสารแบบฟอรมทมใช เพอสามารถใชสอบทานความถกตอง และควบคมมใหเกดความเสยหายใดขนได 3.8.5 การก าหนดใหใชเลขทเอกสารเรยงล าดบ การพมพเลขทเอกสารลวงหนา ฯลฯ 4. ขอมลขาวสารและการสอสาร 4.1 ขอมลขาวสาร หมายความถงทงสวนทเปนขอมลขาวสารทางการบญช และขอมลขาวสารทเกยวกบการด าเนนงานดานอนๆ ทงทเปนขอมลขาวสารจากแหลงภายใน และแหลงภายนอก ผบรหารจ าเปนตองใชขอมลขาวสาร โดยเฉพาะขอมลขาวสารทมลกษณะเปนสงบอกเหต (Warning Signals) ประกอบการพจารณาสงการ สวนผปฏบตงานมกใชขอมลขาวสารทออกมาจากฝายบรหารเปนเครองชน าทศทางการปฏบตหนาท ลกษณะของขอมลขาวสารทดซงทกองคกรควรพยายามจดใหม และใชประกอบการจดสนใจเปนดงน

60

4.1.1 ความเหมาะสมกบการใช หมายถง ขอมลขาวสารบรรจเนอหาสาระทจ าเปนส าหรบการตดสนใจ 4.1.2 ความถกตองสมบรณ หมายถง ขอมลขาวสารทสะทอนผลตามความเปนจรง และมรายละเอยดทจ าเปนครบถวน 4.1.3 ความเปนปจจบน หมายถง ขอมลขาวสารทใหตวเลข และขอเทจจรงลาสดหรอใกลเคยงวนทใชตดสนใจมากทสด 4.1.4 ความทนเวลา หมายถง จดท าอยางรวดเรวเพอใหผตดสนใจไดรบทนเวลาทตองการใชขอมลขาวสารนน 4.1.5 ความสะดวกในการเขาถง หมายถง ความยากงายในการเขาถง ซงควรงายส าหรบผทมอ านาจหนาทเกยวของ แตมระบบรกษาความปลอดภยมใหผทไมมหนาทเกยวของเขาถงขอมลขาวสารได การจดใหมขอมลขาวสารทดเปนหนาทของผบรหาร โดยจะตองจดหาบคลากรทมความร ความสามารถ และประสบการณทางวชาชพ รวมถงตองจดใหมเครองมอเครองใช เทคโนโลย และระบบงานทด ซงประกอบดวยระบบเอกสาร ระบบบญช และระบบการประมวลขอมลขาวสาร โดยตองก าหนดใหปฏบตตามระบบงานทก าหนดไวอยางสม าเสมอ 4.2 การสอสาร หมายถง การจดใหมความเขาใจอนดระหวางบคคลทมหนาทความรบผดชอบในงานทสมพนธกน การจดระบบสอสารใหขอมลทจดท าไวดแลว สงไปถงผทควรไดรบ หรอมไวพรอมส าหรบผทควรใชขอมลขาวสารนน และการสอสารทดตองเปนการสอสารสองทาง คอ มการรบและสงขอมลแบบโตตอบกนได ตอไปนคอตวอยางของขอมลขาวสารทควรสอสารใหบคลากรไดรบทราบทวกน 4.2.1 มาตรการควบคมภายในตางๆ ทใชอยในองคกร เชน นโยบาย แผนงาน งบประมาณ หรอประมาณการ กฎ ระเบยบตางๆ

61

4.2.2 บทบาท อ านาจ หนาท และความรบผดชอบของบคลากรแตละต าแหนงหนาท มาตรฐานผลงานทตองการจากการปฏบตงาน 4.2.3 รายงาผลการด าเนนงานตามนโยบาย แผนงาน และโครงการ ทก าหนดขนความสมพนธของงานในหนาทของบคคล หรอหนวยงานหนงซงเกยวของกบบคคล หรอหนวยงานอน 4.2.4 ขอมลขาวสารทเปนสญญาณอนตรายหรอสญญาณเตอนภย (Warning Signals) ทอาจบอกถงสงขาดตกบกพรองจากการปฏบตงานทเกดขน หรออาจเปนเหตใหเกดความบกพรองในอนาคตอนใกล 4.2.5 สทธประโยชนดานตางๆ ทก าหนดไวส าหรบบคลากรแตละระดบ 5. การตดตามและประเมนผล การควบคมภายในขององคกรใดองคกรหนงจะสมบรณไมได หากขาดการตดตามและประเมนผล (Monitoring and Evaluation) ทงนเนองจากความมประสทธผลของมาตรการ และระบบการควบคมภายในแปรเปลยนไปไดเสมอๆ จงจ าเปนตองมระบบการตดตาม และประเมนผลใหทราบ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสงออก

ชนงกรณ กณฑลบตร (2549: 61) ไดกลาวถง การสงออก (Exporting) เปนวธการพนฐานในการด าเนนธรกจระหวางประเทศ ทงนเพราะกจการเพยงแตแสวงหาตลาดส าหรบสนคาของตนพรอมทงวธการในการจ าหนายสผบรโภค สวนกระบวนการผลตอนเปนกระบวนการทซบซอนนนจะด าเนนการในประเทศเจาของกจการ

62

วธการสงออกแบงออกไดเปน 2 วธ ไดแก 1. การด าเนนกจกรรมสงออกผานบรษทตวแทนการสงออก หรอขายสนคาใหกบบรษทน าเขาและสงออก (Indirect Exporting) แตวธการใหบรษทอนสงออกใหไมไดท าใหกจการมความช านาญในการด าเนนธรกจตางประเทศมากนก และยงตองเสยคาตอบแทนใหกบตวแทนดงกลาว 2. การด าเนนกจกรรมสงสนคาออกไปตลาดในตางประเทศดวยกจการเอง (Direct Exporting) โดยกจการอาจมแผนกสงออก หรอมอบหมายใหผจดการฝายขายรบผดชอบ ในการเปรยบเทยบชองทางการจดจ าหนายจากผผลตสผบรโภคระหวางตลาดภายในประเทศกบการสงออกจะมความแตกตางกนทขนตอนการจดจ าหนายของการสงออกจะมขนตอนมากกวา นอกจากความแตกตางในเรองของขนตอนการจดจ าหนายดงกลาวแลว ยงมเรองตนทนทสงกวาสนคาทผลต และจ าหนายภายในประเทศ เนองจากมหลายขนตอนมากกวา อยางไรกดสนคาทผลตโดยบรษทขามชาตมกมปรมาณมากท าใหไดเปรยบในเรองตนทนตอหนวย ท าใหสนคาน าเขาบางครงอาจมราคาถกกวาทผลตภายในประเทศ ผลกระทบตอการสงออกทส าคญอกประการหนง ไดแก ผลกระทบจากอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ ผลกระทบดงกลาวอาจกอใหเกดก าไร หรอขาดทนแกบรษททสงออกเปนจ านวนมากมหาศาล ความตองการสงออก ความตองการสงออก (Desired export) หมายถง มลคาสนคาและบรการทประเทศหนงสงไปจ าหนายยงตางประเทศ ปจจยก าหนดความตองการสงออก 1. นโยบายสงเสรมการสงออกของรฐบาล เชน การลดภาษสงออก การขยายตลาดในประเทศ การลดหรอยกเวนภาษน าเขาวตถดบ และการปรบปรงพธการศลกากรใหสะดวก รวดเรว และโปรงใส กจะท าใหมการสงออกมากขน สวนในทางตรงกนขาม กจะท าใหการสงออกซบเซา

63

2. ราคาของสนคาออก หากราคาของสนคาออกของประเทศใดอยในระดบสงกวาตลาดตางประเทศในสนคาอยางเดยวกน ประเทศนนจะสงออกไดนอย แตถาราคาสนคาออกต ากวาตลาดตางประเทศ กจะสงออกไดมาก เนองจากราคาของสนคาออกนอกจากขนอยกบตนทนการผลตแลว ยงขนอยกบอตราแลกเปลยนเงนตรา หากเงนบาทเทยบกบเงนตราตางประเทศมคาต ากวาความเปนจรง สนคาออกของไทยจะมราคาต ามองจากผซอในตางประเทศ ท าใหปรมาณการสงออกของไทยเพมขน ในทางตรงกนขามสลบกลบกน 3. ความตองการของตลาดตางประเทศ ขนอยกบภาวะเศรษฐกจของประเทศผน าเขา หากภาวะเศรษฐกจทวโลกอยในเกณฑดความตองการซอสนคาและบรการในตลาดตางประเทศจะมมาก ท าใหการสงออกสดใสตามไปดวย สวนในกรณตรงขาม การสงออกจะลดลง การสงออกขาว การคาขาวกบตางประเทศจ าแนกไดเปน 3 ประเภท ดงน 1. การคาขาวระหวางรฐบาลตอรฐบาล (Government to Government Sale : G-G) เปนการคาในนามของรฐบาลไทยกบรฐบาลตางประเทศ โดยรฐบาลของประเทศผซอตดตอขอซอขาวโดยตรงกบรฐบาลไทย ซงกระท าผานกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย หรอเปนกรณทรฐบาลไทยสงผแทนออกไปเจรจาคาขายขาวแกรฐบาลตางประเทศกได โดยจะท าสญญา และขอตกลงทางการคาตลอดจนเงอนไขตางๆ ซงรายละเอยดของสญญา และเงอนไข เชน ระยะเวลาสงมอบ การช าระเงน การบรรจกระสอบ วธการขนสงและการตรวจสอบคณภาพขาว เปนตน แตกตางกนไป แลวแตขอตกลงยนยอมของประเทศคสญญา โดยทวไปราคาขาวรฐบาลจะต ากวาราคาขาวของเอกชน ทงนเพราะเหตผลทางการเมอง และมนษยธรรม เชน การซอขาวโดยผานรฐบาลขององคการสหประชาชาต เพอชวยเหลอประเทศทถกภยพบตจากสงคราม หรอการซอขาวเพอแลกน ามนกบอนโดนเซย หรอประเทศสาธารณรฐประชาชนจน เปนตน การซอขายแตละครง สวนใหญเปนปรมาณมาก ราว 50,000 – 100,000 ตน เหตผลอกประการหนงทรฐบาลขายขาว G-G คอ เพอตองการระบายขาวในชวง ตนฤดทขาวเปลอกมกจะทะลกสตลาดขาวตางประเทศเพมขน แลวการซอขาวของรฐบาลเพอขายแกตางประเทศในตนฤดการผลตจะเปนการดงราคาขาวใหสงขนได

64

ขาวรฐบาลสงออกสวนมากจะเปนขาวคณภาพปานกลาง และคณภาพต า เชน ขาว 15% จนถงขาว 45% ขาวผสมพเศษ ปลายขาวขาว และขาวนง ทงนเพราะรฐบาลของประเทศทมาตดตอซอขาว G-G สวนใหญเปนประเทศทมความตองการขาวสง แตอ านาจซอต า การซอขายโดยมากมกไดรบความชวยเหลอจากองคการระหวางประเทศ เชน สหประชาชาต โครงการ Kennedy Round เปนตน ประเทศทซอขาว G-G มาก ไดแก อนเดย ศรลงกา อนโดนเซย และบงคลาเทศ เปนตน ขาวทรฐบาลขายนน ในทางปฏบตรฐบาลไมไดเปนผด าเนนการสงออกเอง รฐบาลเปนแตเพยงผด าเนนงานดานเอกสารการซอขายเทานน ในการสงอบขาวแกรฐบาลตางประเทศ รฐบาลโดยกรมการคาตางประเทศ จะมอบใหพอคาเอกชน และหนวยงานของรฐ เชน อ.ค.ส. (องคการคลงสนคา) อ.ต.ก. (องคการตลาดเพอเกษตรกร) เปนผสงมอบ ซงเดมราคาทภาครฐซอจากพอคาเอกชนเปนราคาททางการก าหนดไว (Official Price) ซงต ากวาราคาภายในประเทศ หรอรฐบาลอาจจะประกาศรบซอขาวจากเอกชนโดยจะท าการประมลขาวชนดทตองการ แลวมอบใหเอกชนเปนผสงออกแทน ส าหรบในปจจบนรฐบาลมคณะกรรมการการก าหนดราคารบซอขาวรฐบาล ทกระทรวงพาณชยแตงตงขนเปนผพจารณาก าหนดราคาขาว ทจะรบซอแตละงวดตามความเหมาะสม โดยใหสทธแกหนวยงานของภาครฐกอน 2. การคาระหวางเอกชนกบรฐบาล (Private to Government Sale) การคาแบบนเปนการคาระหวางเอกชนผสงออกกบรฐบาลตางประเทศ โดยรฐบาลผน าเขาตดตอขอซอขาวจากพอคาเอกชนโดยตรง การคาลกษณะนจะเกดขนเมอภาวะตลาดขาวเปนของผขาย กลาวคอ อปสงคขาวมมากกวาอปทาน และฝายรฐบาลไมอาจสนองความตองการของรฐบาลผน าเขาได เนองจากไมสามารถจะรวบรวมขาวจากพอคาเอกชนไดมากเพยงพอ อกประการหนง รฐบาลผน าเขาอาจมความพงพอใจเอกชนรายใดรายหนงเปนพเศษ และตดตอขอซอจากเอกชนรายนนโดยตรง อยางไรกตามการคาในรปเอกชนกบรฐบาลมสดสวนนอยกวาการคาระหวางเอกชนกบเอกชนดวยกน หรอรฐบาลตอรฐบาล 3. การคาระหวางเอกชนกบเอกชน (Private to Private Sale) การคาแบบนเปนการคาแบบธรรมดาทวไปทบรษทผสงออกเอกชนตดตอขายขาวกบบรษทเอกชนผน าเขาในตางประเทศ การคาลกษณะนจงมการแขงขนในการแสวงหาตลาดเพอจะไดบรรลผลก าไรสงสดของพอคาแตละราย ดงนน การแขงขนทางดานราคาจงเปนกลยทธทส าคญอนหนงของพอคาผสงออก ตลาดขาวเอกชนกบเอกชนสวนใหญเปนตลาดประจ า (Traditional Market) ซงไดแก ฮองกง สงคโปร มาเลเซย ตลาดแถบตะวนออกกลาง ยโรป และแอฟรกา ไดเพมความส าคญขนในระยะหลงๆ น ตลาดขาว

65

ดงกลาวตองการขาวคณภาพสงซงราคาคอนขางสง ดงนน กลยทธการตลาดจงขนกบพอคาและเอกชนแตละราย แตโดยทวไปแลวตลาดประจ า เชน ฮองกง เอกชนผสงออกรายใหมๆ เขาเจาะตลอดยากกวา จงตองหนไปหาตลาดในตะวนออกกลางและแอฟรกา สวนตลาดยโรปนนผสงออกของไทยตองประสบกบการแขงขนกบขาวสหรฐอเมรกาและอตาล ซงมราคาถกกวาขาวไทยเนองจาก ไดรบเงนชวยเหลอ (Export Subsidy) จากรฐบาล อกทงยงไดเปรยบในดานการขนสง ท าใหการสงออกขาวไปยงตลาดยโรปลดนอยลง

แนวคดและทฤษฎเกยวกบขาวหอมมะล ความเปนมาของขาวหอมมะล

ขาวหอมมะลไทยมชอเปนภาษาองกฤษอยางเปนทางการคอ “Thai Hom Mali Rice” เปนขาวพนธพนเมองของไทยทมชอเสยงเปนทรจกระดบโลก เนองจากโดดเดนในรปลกษณและรสชาต มกลนหอมคลายใบเตย (บางกบอกกลนคลายดอกมะล) และมความนมของรสชาต จงไดรบความนยมจากผบรโภคทงภายในประเทศ และตางประเทศ

แหลงเพาะปลกขาวหอมมะลเดมอยในอ าเภอแปลงยาว จงหวดชลบร ตอมามการน ามาปลก

ทอ าเภอบางคลา จงหวดฉะเชงเทราดวย โดยในป 2493 – 2494 นายสนทร สหะเนน อดตพนกงานขาวของกรมการขาว ไดรบมอบหมายในการเกบรวบรวมพนธขาวตางๆ จากทวประเทศ และในครงนนไดมการรวบรวมพนธขาวในเขตอ าเภอบางคลา จงหวดฉะเชงเทราดวย โดยรวงขาวทงหมดน ามาปลกคดเลอก และหาสายพนธทใหผลผลตสง การจดเกบจะระบหมายเลขของรวงทเกบมาไดตามล าดบ ซงขาวหอมมะลเปนพนธหนงจากรวงขาวจ านวน 199 รวง โดยไดปลกคดเลอกทสถานทดลองโคกส าโรง จงหวดลพบร มเมลดขาวเรยวยาว สมบรณ รวงขาวทมความหอมน เรยกกนวา “ขาวหอมมะล” ความหอมของขาวยงคงเหมอนขาวทปลกจากแหลงเกบ จงเรยกเปนขาวหอมมะลพนธขาวดอกมะล 105 (หนงรอยหา) โดยชวงแรกใชชอวา ขาวดอกมะล 4-2-105 (หมายเลข 4 หมายถง อ าเภอทเกบมา คอ อ าเภอบางคลา หมายเลข 2 หมายถง ชอพนธขาวทเกบในอ าเภอนน คอ หอมมะล และเปนรวง หมายเลขท 105 คอ ต าแหนงรวงขาวของพนธหอมมะล) ขาวหอมมะลพนธขาวดอกมะล 105 และกข 15 มความหอมเปนพเศษ และจะหอมตงแตใบออนเรมแตกออกเปนใบขาวไปจนถงเมลดขาวทงขาวเปลอก และขาวสาร กลนหอมนนจะมกลนคลายใบเตย ไมใชกลนดอกมะลอยางทเขาใจ

66

ตอมาในป 2500 พนธขาวหอมมะลมการคดพนธทใหผลผลตด และน ามาทดลองปลกในพนทดนทรายทางแถบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ไดแก จงหวดบรรมย สรนทร ศรสะเกษ รอยเอด ยโสธร และมหาสารคาม ซงไดผลเปนทนาพอใจ โดยในปจจบนภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดกลายเปนแหลงผลตขาวหอมมะลไทยทมคณภาพดทสด ลกษณะทวไป

ขาวขาวดอกมะล 105 เปนพนธขาวเจาไวแสงพนธพนเมอง ไดมาโดยพนกงานเกษตรรวบรวมจากชาวนาในอ าเภอบางคลา จงหวดฉะเชงเทรา เมอ พ.ศ. 2493-2494 แลวน าไปคดเลอกแบบคดพนธบรสทธ และปลกเปรยบเทยบพนธทสถานทดลองขาวโคกส าโรง แลวจงน าไปปลกเปรยบเทยบพนธทองถนในภาคเหนอ จนคดไดสายพนธ 4-2-105 ซงคณะกรรมการพจารณาพนธใหใชขยายพนธเมอวนท 25 พฤษภาคม 2502 ใหชอวาพนธ “ขาวดอกมะล 105” มอายเกบเกยวประมาณวนท 20 พฤศจกายน สง 140 ซ.ม. ระยะเมลดพกตว 8 สปดาห ขาวเปลอกสฟางขาวกลองเรยวยาว 7.4 มม. ขาวสกนมหอม อะไมโลส 14% มลกษณะส าคญบางประการ คอ ปลกไดในทนาดอนทวไป ทนแลง ทนดนเปรยว ทนดนเคม คณภาพการหงตมดมกลนหอมรสชาตด ตานทานไสเดอน ฝอยรากปม ไมตานทานโรคไหม โรคใบสสม โรคขอบใบแหง โรคจ เพลยกระโดดสน าตาล เพลยจกจนสเขยว และหนอนกอ

ขาว กข. 15 เปนพนธขาวเจาไวแสงตนสง ไดจากกการน าเมลดพนธขาวขาวดอกมะล 105

ไปอาบรงสแกมมาทส านกงานปรมาณเพอสนตแหงประเทศไทย เมอป พ.ศ. 2508 โดยใชปรมาณรงส 15 กโลแรด แลวน าเมลดทอาบรงสแลวไปปลกคดเลอกทสถานทดลองขาวตางๆ ในภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ จนคดไดสายพนธ (KDML105'65G1U-45) ซงคณะกรรมการพจารณาพนธใหใชขยายพนธ เมอวนท 28 เมษายน 2521 ใหชอวาพนธ “กข 15” มอายเกบเกยวประมาณ วนท 10 พฤศจกายน สง 130 ซ.ม. ระยะเมลดพกตว 7 สปดาห ขาวเปลอกสฟาง ขาวกลองเรยวยาว 7.5 มม. ขาวสกนมหอม อะไมโลส 16% มลกษณะส าคญบางประการ คอ ทนแลง ปลกเปนขาวไรไดคณภาพการหงตมดมกลนหอม ไมตานทานโรคขอบใบแหง โรคไหม แมลงบวเพลยกระโดดสน าตาล และหนอนกอ ฟางออนลมงาย และเมลดลวงงาย ไมเหมาะกบนารมทระบายน าไมได

67

ขาวหอมมะลทนยมปลกในปจจบน

ปจจบนขาวหอมมะลทนยมปลก และบรโภคกนอยางแพรหลาย คอ พนธขาวดอกมะล 105 และพนธ กข.15 แตราคาขาวหอมมะลคอนขางตกต าลงมาเรอยๆ เนองจากขาวพนธปทมธาน1 ใหผลผลตสงกวาขาวหอมมะล 105 โดยใหผลผลตเฉลย 80-100 ถงตอไรปลกไดหลายครงตอป และสามารถปลกไดดในทลมบรเวณทราบภาคกลาง ขณะทขาวหอมมะล 105 ใหผลผลตตอไรเพยง 30-40 ถงตอไร และปลกไดดในบางพนทเทานน ทางรฐบาลจงสงเสรมใหชาวนา เนนการปลกขาวพนธปทมธาน 1 มากกวา พนธปทมธาน 1 แมวาจะมความหอมคลายขาวหอมมะล แตไมใชขาวหอมมะล

แหลงผลตส าคญ

แหลงผลตหลกของขาวหอมมะลอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตปจจบนไดมการสงเสรมใหปลกในภาคอนๆ ดวย เนองจากความตองการของตลาดมากขน โดยพนทปลกขาวหอมมะลกระจายไปตามภาคตางๆ ดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เดมเปนแหลงผลตขาวเหนยว แตเมอไดทดลองน าเขาหอมมะล

ไปปลกพบวาไดผลดทงคณภาพเมลด และกลนหอม ประกอบกบราคาด จงใจใหเกษตรกรหนมาปลกขาวหอมมะล เพอการคากนมากขน แหลงผลตทส าคญอยในจงหวดทางตอนลางในเขตทงกลาไดแก บรรมย ยโสธร รอยเอด ศรสะเกษ สรนทร และอบลราชธาน นอกจากนนยงมการปลกในจงหวดนครพนม อดรธาน ขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด และนครราชสมา

ภาคเหนอ ลกษณะพนท และสภาพแวดลอมเหมาะส าหรบการปลกขาวหอมมะล แต

เกษตรกรจะใชพนธ กข.15 ซงมลกษณะใกลเคยงกบพนธขาวขาวดอกมะลมาก และเปนทตองการของตลาด โดยเฉพาะในภาคเหนอตอนบน และทางราชการมการสงเสรมใหปลกขาวพนธขาวดอกมะลในจงหวดตางๆ ไดแก จงหวดก าแพงเพชร ตาก พษณโลก ล าปาง สโขทย อตรดตถ เชยงใหม เชยงราย และพะเยา

68

ภาคกลาง เปนแหลงผลตขาวเจาทส าคญ แตพบวาในบางพนททเปนทดอนสามารถปลกขาวหอมมะลไดด ทงนแหลงผลตทส าคญอยในจงหวดลพบร สระบร ชยนาท กาญจนบรโดยเฉพาะในจงหวดฉะเชงเทรา ซงเปนถนก าเนดเดมของขาวขาวดอกมะล 105

ภาคใต เนองจากภาคใตมฝนตกชกขณะเกบเกยว ท าใหตองมการก าหนดเวลา และวธการ

ปลกท เหมาะสมจงจะท าใหการปลกขาวหอมมะลไดผลด แหลงปลกทส าคญ ไดแกนครศรธรรมราช พทลง สงขลา และสราษฎรธาน ประเภทของขาวหอมมะล

กระทรวงพาณชย (กรมการคาตางประเทศ) ไดแบงประเภทของขาวหอมมะลไทยออกเปน 2 ประเภท คอ ขาวขาว (8 ชนด) และขาวกลอง (6 ชนด)

ขาวขาวแบงออกเปน 8 ชนด ดงน 1. ขาวขาว 100 เปอรเซนต ชน 1

2. ขาวขาว 100 เปอรเซนต ชน 2

3. ขาวขาว 100 เปอรเซนต ชน 3

4. ขาวขาว 5 เปอรเซนต

5. ขาวขาว 10 เปอรเซนต

6. ขาวขาว 15 เปอรเซนต

7. ขาวขาวหกเอวนเลศพเศษ

8. ขาวขาวหกเอวนเลศ

ขาวกลองแบงออกเปน 6 ชนด ดงน 1. ขาวกลอง 100 เปอรเซนต ชน 1

69

2. ขาวกลอง 100 เปอรเซนต ชน 2

3. ขาวกลอง 100 เปอรเซนต ชน 3

4. ขาวกลอง 5 เปอรเซนต

5. ขาวกลอง 10 เปอรเซนต

6. ขาวกลอง 15 เปอรเซนต

เกรดในการจ าหนาย

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย ไดแบงชนของขาวหอมมะลดงน 1. ขาวหอมมะล ชน 1 (ดพเศษ) มขาวชนดอนปนไดไมเกน 5%

2. ขาวหอมมะล ชน 2 (ด) มขาวชนดอนปนไดไมเกน 15%

3. ขาวหอมมะล ชน 3 (ธรรมดา) มขาวชนดอนปนไดไมเกน 30% ผลงานวจยและเอกสารทเกยวของ ผลงานวจยนไดคนหาในหองสมดและในเวบไซด ซงเปนงานวจยหรองานวทยานพนธ โดยไดท าการคดเลอกศกษาหวเรองทเกยวของ และสมพนธกบงานทผวจยก าลงศกษาอย ทงนเพอเปนการเรยนรงานวจยจากผอนทเคยศกษาคนความาแลว ชลอ เหรยญประดบ (2548: 105) ไดท าการศกษาเรองแนวทางการควบคมภายในของธรกจอตสาหกรรมทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ผลการศกษาพบวา ระดบการใหความส าคญในแนวทางการควบคมภายในของธรกจอตสาหกรรมทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย โดยภาพรวมอยในระดบมาก นอกจากนธรกจอตสาหกรรมใหความส าคญตอแนวทางการควบคมภายในดานการเงนและบญชมากทสด มการออกแบบการควบคมภายในทสามารถใหความมนใจและเชอถอไดในระดบทสมเหตสมผลวา ธรกจอตสาหกรรมสวนใหญมการบรหารจดการทเปนระบบ มการควบคมภายในทด ชวยใหระบบด าเนนการเปนไปตามวตถประสงคได

70

อยางมประสทธภาพ แนวทางการควบคมภายในโดยภาพรวมไมมความแตกตางกน ส าหรบรายดานมความแตกตางกนในดานการผลต ดานการตลาด ดานการเงนและบญช ทงน เนองจากธรกจอตสาหกรรมอาจจดใหมกจกรรมการควบคมทแตกตางกนไป ตามขนาดและกลมอตสาหกรรม เนองจากโครงสรางการควบคมของธรกจอตสาหกรรมทไมจ าเปนตองซบซอนมากนก แตกยงสามารถคงไวซงระบบการควบคมภายในทมประสทธผล และเปนไปตามองคประกอบของการควบคมภายใน ถราวฒ ทองทรง (2547: 71) ไดท าการศกษาเรองสภาพและปญหาของระบบการควบคมภายใน ศกษากรณ : บรษท ไปรษณยไทย จ ากด ผลการศกษาพบวา สภาพแวดลอมของการควบคมไดรวมการสรางบรรยากาศของการควบคมเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยสงเสรมใหพนกงานเกดจตส านกทดในการปฏบตงานในความรบผดชอบ และตระหนกถงความจ าเปน และความส าคญของการควบคมภายใน และไดมการประเมนความเสยงจากปจจยภายนอกและปจจยภายในทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคจงไดจดใหมกจกรรมการควบคมทมประสทธภาพ และประสทธผลเพอปองกน หรอลดความเสยหายความผดพลาดทอาจเกดขน ส าหรบกจกรรมการควบคมในเบองตนจะตองแบงแยกหนาทงานภายในองคกรอยางเหมาะสมจงจ าเปนตองใหมสารสนเทศอยางเพยงพอ และมการสอสารใหพนกงานทราบอยางทวถง และจะตองมการตดตามประเมนผลโดยมการตดตามในระหวางการปฏบตงาน ซงมการประเมนผลจากการประเมนตนการควบคมดวยตนเอง และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ ปญหาของระบบการควบคมภายในโดยรวมพบวา พนกงานสวนใหญมความคดเหนเกยวกบสภาพของระบบการควบคมภายใน ซงพบวามการสงเสรมใหพนกงานเกดจตส านกทดในการปฏบตงานในความรบผดชอบ และตระหนกถงความจ าเปนและความส าคญของการควบคมภายใน จงไดมการก าหนดบทลงโทษทางวนยอยางชดเจนในกรณกระท าฝาฝนนโยบาย กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ แนวทางการปฏบตงาน หรอขอก าหนดดานจรยธรรมทก าหนด และไดมการประเมนความเสยงอยางสม าเสมอ เพอใหเหมาะสมกบความเสยงทเปลยนไปอยเสมอ จงไดจดใหมกจกรรมการควบคมทมประสทธภาพ และประสทธผลในทกหนาท และทกระดบของการปฏบตงานตามความจ าเปนอยางเหมาะสม และควรหลกเลยงการก าหนดกจกรรมการควบคมทเกนความจ าเปนจงจ าเปนตองใหมสารสนเทศอยางเพยงพอ และมการสอสารใหพนกงานทราบเกยวกบเหตการณตางๆ ซงตองเปนขอมลทเกยวของ นาเชอถอ ทนเวลา และเปนขอมลทชวยใหสามารถบรรลวตถประสงค และจะตองมการตดตามประเมนผล โดยมการตดตามในระหวางการปฏบตงานซงมการประเมนผลจากการ

71

ประเมนตนการควบคมดวยตนเอง และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ เมอพบจดออน ขอบกพรอง หรอปญหาทส าคญจะตองรายงานไปยงผมอ านาจตดสนใจแกไขปญหาไดทนท ทพยสดา เมฆฉาย (2550: 112) ไดท าการศกษาเรองการศกษาเปรยบเทยบแนวคดดานการควบคมภายในของ COSO และระบบการควบคมภายในของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาฮอด จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวา ธนาคารมระบบการควบคมภายในคลายคลงกบแนวคดการควบคมภายในของ COSO แตจะแตกตางกนในสวนขององคประกอบยอย ซงมความสอดคลองกนกบการศกษาเปรยบเทยบแนวคดดานการควบคมภายในของ COSO และระบบการควบคมภายในของธนาคารออมสนของนพวรรณ ฟตตระกล วาธนาคารควรสงเสรมใหบคลากรในธนาคารไดตระหนกถงคณคาของจรรยาบรรณ และขาใจบทบาทหนาทของตนเองจะสงผลใหธนาคารมสภาพแวดลอมของการควบคมทด และการน าเครองมอในการประเมนผลการด าเนนงานสมยใหมทมการพฒนาใหเหมาะสมกบรปแบบของธรกจ เชน ดชนวดผลการปฏบตงาน บตรบนทกคะแนนสมดล ซงการก าหนดการวดผลตองก าหนดใหสอดคลองกบแผนกลยทธ และแผนการปฏบตงานขององคกรซงจะชวยในการตดสนใจของผบรหารภายในองคกร ในปจจบนนการประกอบธรกจตองด าเนนงานภายใตความไมแนนอน และความเสยงทอาจเกดขน เชน จากภยธรรมชาต การเปลยนแปลงของเศรษฐกจ การแขงขนทางดานเทคโนโลย กฎระเบยบของทางราชการ และกระบวนการท างาน เครองมอทจะชวยใหสามารถด าเนนธรกจใหบรรลตามเปาหมายทวางไวคอ การควบคมภายใน เนองจากการควบคมภายในทดจะท าใหกจการมระบบการก ากบดแลกจการทด สามารถปองกนความเสยงทอาจเกดขนหรอบรหารความเสยงใหอยในระดบทยอมรบไดจะท าใหธรกจสามารถด าเนนงานส าเรจตามเปาหมาย มประสทธภาพและประสทธผลตามทก าหนดไว ธญญกจ ทรพยประสม (2547: 115) การประเมนผลการควบคมภายในของ COSO : กรณศกษาธนาคารแหงประเทศไทย ส านกงานภาคเหนอ สวนเงนตรา ผลการศกษาพบวา ผบรหารและผชวยฝายบรหารมระดบการประเมนการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ในองคประกอบสภาพแวดลอมของการควบคมตามความเขาใจ แตกตางจากพนกงานปฏบตการระดบลาง โดยผบรหารและผชวยฝายบรหารมการประเมนผลการควบคมภายใน ในองคประกอบสภาพแวดลอมของการควบคมตามความเขาใจอยในระดบยอมรบถงดมาก สวนพนกงานปฏบตการระดบลางมการประเมนผลการควบคมภายในตามความเขาใจอยในระดบปรบปรงถงยอมรบ ซงอาจจะเปนเพราะผบรหารและผชวยฝายบรหารจะไดรบการอบรม สมมนา หรอประชมเชง

72

ปฏบตการเกยวกบการควบคมภายในมากกวาพนกงานปฏบตการระดบลาง จงท าใหมความรความเขาใจตามแนวทางการควบคมภายในของ COSO สงผลใหการปฏบตงานเปนไปตามหลกการ นโยบาย หรอขอปฏบตตางๆ ตามแนวทางการควบคมภายใน นอกจากนองคประกอบสภาพแวดลอมของการควบคมถอวาเปนองคประกอบทมอทธพลในการควบคมภายใน เพราะเปนตวก าหนดแนวทางขององคกร และสรางจตส านกในการควบคมภายในใหกบบคคลในองคกรซงถอวาเปนหนาทโดยตรงของฝายบรหาร ในขณะทพนกงานปฏบตการระดบลางสวนใหญจะรบนโยบาย ค าสง หรอการมอบหมายอ านาจหนาทจากผบรหาร หรอผชวยผบรหารในการด าเนนการควบคมภายใน ท าใหไมทราบรายละเอยดในเชงลกในการควบคมภายในขององคประกอบสภาพแวดลอมของการควบคม สวนความเขาใจของพนกงานสวนเงนตรา ในการประเมนการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ส าหรบประเดนกจกรรมการควบคม และสารสนเทศ และการสอสารอยในระดบด ซงสอดคลองกบการสอบทานสภาพการควบคมภายใน ของสวนตรวจสอบกจการภายใน แตประเดนอนๆ คอ ประเดนสภาพแวดลอมของการควบคม การประเมนความเสยง การตดตามผลและประเมนผล ขดแยงกบผลการสอบทานสภาพการควบคมภายในตามแนว COSO ของสวนตรวจสอบกจการภายใน ซงผลการสอบทานของสวนตรวจสอบกจการภายในไดผลอยในระดบด แตในการศกษาไดผลอยในระดบยอมรบ ทงนอาจเปนเพราะมมมองของผตรวจสอบภายในกบพนกงานทปฏบตในสวนงานแตกตางกนในบางประเดน โดยผตรวจสอบภายในจะมองในประเดนทจะสงผลดผลเสยหรอผลลพธทแสดงใหเหน และมกรอบในการสอบทาน ในขณะทพนกงานผปฏบตงานในสวนเงนตราจะมองสภาพทแทจรงทเกดขนในการปฏบตงาน และทราบในรายละเอยดลกๆ ภายในสวนงาน จงท าใหผลการประเมนแตกตางกน ประไพพรรณ เฉลมพชย (2551: 112) ไดท าการศกษาเรองการศกษาการใชขอมลสารสนเทศทางการบญช เพอการวางแผนการควบคมภายในของธรกจอตสาหกรรมแปรรปอญมณ :กรณศกษา บรษท จอรจ เจนเซน (ประเทศไทย) จ ากด ผลการศกษาพบวา ผลการประเมนความเสยงตามแนวทางของ COSO กจการมการใชแนวทางการควบคมภายในในแตละวงจรรายการคาทง 4 โดยกจกรรมในวงจรรายไดนน ไดแก ดานการขาย ดานการรบค าสงซอ ดานการจดสงสนค า ดานการชดเชยสนคารบคน และการออกใบลดหน ดานการเกบเงนจากลกคา การตดตามหน และดานระบบลกหน ซงมการใชแนวทางการควบคมภายในเปนสวนใหญ ส าหรบกจกรรมทไมมการใชแนวทางการควบคมภายใน อนไดแก ดานการตลาด ดานสนเชอนน เนองจากกจการไมมกจกรรมทง 2 ในการด าเนนงานภายในกจการ เนองจากลกคาของกจการมรายเดยว คอ ส านกงานใหญ ส าหรบวงจรรายจายกจการมการใชแนวทางการควบคมภายในเปนสวนใหญ ทงการควบคมภายใน

73

ทวไป การจดซอจดหา การตรวจรบสนคา การจายช าระหน ดานระบบเจาหน และการควบคมเงนสดยอย ในสวนกจกรรมทมความเสยงทส าคญจากการไมใชแนวทางการควบคมภายใน คอ การไมแบงแยกหนาททเกยวของกบการจายช าระหน ซงอาจท าใหเกดความเสยงในเรองการทจรต และอาจเกดความผดพลาดได และดานการจดซอวตถดบซงผขายผกขาด เนองจากเปนผขายรายเดยว ท าใหขาดอ านาจการตอรอง และอาจเกดการเสยเปรยบทางการคา ส าหรบวงจรการผลตจากการประเมนการควบคมภายในสวนใหญมการควบคมทด โดยเฉพาะกจกรรมการวางแผนการผลต กจกรรมการบรหารสนคาคงเหลอและคลงสนคา การจายและการจดเกบวสด สวนในดานการพฒนาผลตภณฑพบวา ไมมการใชแนวทางการควบคมภายใน เนองจากไมมแผนกออกแบบผลตภณฑในกจการ วงจรการคาสดทาย คอ วงจรบญชแยกประเภท ซงกจการมการใชแนวทางการควบคมภายในทดในทกกจกรรม ยกเวน ในเรองการไมจดท าคมอการปฏบตงาน ไพเราะ รตนวจตร (2549: 83) ไดท าการศกษาเรองการศกษาเปรยบเทยบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานองคประกอบสภาพแวดลอมการควบคมในอตสาหกรรมโรงแรมจงหวดชลบร ผลการศกษาพบวาการปฏบตงานและระบบการควบคมภายในดานองคประกอบสภาพแวดลอมการควบคมของธรกจโรงแรม ตามสวนประกอบยอย 7 ดาน ปรากฏวาโรงแรมแตละขนาดมสภาพแวดลอมของการควบคมภายในแตกตางกนทกดาน คอ ดานการมอบอ านาจหนาทและความรบผดชอบ โรงแรมขนาดใหญพนกงานจะทราบบทบาทหนาทของตนจากเอกสารค าบรรยายลกษณะงาน มหวหนาดแลและตดตามผลการปฏบตงานอยางสม าเสมอ มการกลนกรองและพจารณาบคลากรอยางเขมงวด มเงนทนในการจางงานและสวสดการกบพนกงานเพยงพอ สวนโรงแรมขนาดกลางและขนาดเลกจะปฏบตงานตามค าสงของผบรหารเปนหลก เงนทนจ ากด การพจารณาจางงานขนอยกบผบรหารเปนหลก ดานการก าหนดเปาหมายและนโยบายของบรษท โรงแรมทกขนาดมการปรบปรงเปาหมายและนโยบายใหสอดคลองกบนโยบายหลกของบรษทอยเสมอ ดานความร ทกษะ ความสามารถในการปฏบตงาน โรงแรมทกขนาดมการจดท าเปนเอกสารก าหนดคณสมบตทตองการอยางชดเจน โรงแรมขนาดใหญมการจดอบรมใหพนกงานในอตราสวนสงสด ดานความซอสตวและจรยธรรม ธรกจโรงแรมมการปลกจตส านกใหพนกงานอยเสมอ ดานปรชญาและรปแบบการด าเนนงานของผบรหาร โรงแรมมทศนคตทดและสนบสนนการปฏบตหนาทเกยวกบงานดานบญชการเงน ใหความส าคญตอขอมลการด าเนนงานสนบสนนการปรบปรงระบบขอมลใหทนตอเทคโนโลย และโครงสรางการจดองคกร โรงแรมขนาดเลกมรปแบบไมซบซอน ท าใหตดตอสอสารกบผบรหารไดงาย และรวดเรวกวาโรงแรมขนาดใหญซงมโครงสรางซบซอนกวา ท าใหการเขาถงผบรหารระดบสงไดชาหรอยากกวา

74

รจตลกษณ ชยพงศพพฒน (2549: 77) ไดท าการศกษาเรองการศกษาระบบสารสนเทศทางการบญชเพอพฒนาการควบคมภายในของบรษท อนทนล เชยงใหม จ ากด ผลการศกษาพบวา การควบคมภายในระบบสารสนเทศทางการบญชถอเปนสงส าคญ และมความจ าเปนอยางยงในการด าเนนงานของบรษท ซงมการจดจ าหนายและกระจายสนคาจ านวนมากในเขตภาคเหนอตอนบน สงผลใหระบบการควบคมภายในระบบสารสนเทศทางการบญชทมอยมจดบกพรองเกดขนทงทางดานการควบคมทวไป และการควบคมระบบงาน พนกงานไมเหนความส าคญในการปฏบตตามระบบควบคมภายใน ไมมมาตรการทเขมงวดลงโทษผไมปฏบตตาม ซงปจจยเหลานลวนเปนสาเหตทท าใหระบบควบคมภายในทางการบญชไมมประสทธภาพ ดงนน วธการควบคมภายในดงกลาวจะประสบผลส าเรจไดนนตองอาศยความรวมมอจากบคลากรในองคกร เพอการพฒนาการควบคมภายในระบบสารสนเทศทางการบญช เพอใหเกดความโปรงใส ลดความเสยง และปองกนการทจรตทอาจเกดขน รวมถงมระบบการควบคมภายในของระบบสารสนเทศทางการบญชทมความทวถงในทกระบบ วยดา ปานาลาด (2548: 86) ไดท าการศกษาเรองการบรหารการควบคมภายในของกระทรวงมหาดไทย จงหวดนครราชสมา ผลการศกษาพบวา การบรหารการควบคมภายในของกระทรวงมหาดไทย จงหวดนครราชสมา ผบรหารใหความส าคญตอการบรหารการควบคมภายในทกๆ ดานอยในระดบมากทสด คอ ดานการตดตามประเมนผล ซงผบรหารใหความส าคญกบการก าหนดใหผบรหารตองรายงานตอผก ากบดแลโดยเรว หากพบการทจรต หรอสงสยวาทจรต หรอสงสยวาพนกงานมการไมปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร กรณผลการด าเนนงานไมเปนไปตามแผน หรอเปาหมาย ไดก าหนดใหมการแกไขอยางทนกาล การก าหนดใหมการรายงานผลเกยวกบการบรหารการควบคมภายในของหนวยงานโดยตรงตอผก ากบดแล ซงอาจเปนไปไดวาการบรหารงานของระบบราชการจะตองมสายงานบงคบบญชา ม ผก าก บดแล ผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาอยางชดเจน การปฏบตงานภายใตระเบยบ ขอบงคบ กฏหมายตางๆ ทตองปฏบตตามอยางเครงครดมาตลอดท าใหผบรหารตองใหความส าคญกบการตดตามประเมนผลมาก ปญหาในการน าการบรหารการควบคมภายในมาปฏบตดานสภาพแวดลอมการควบคม ดานกจกรรมการควบคม และดานสารสนเทศและการสอสาร มปญหาอยในระดบปานกลาง อาจเปนไปไดวาบคลากรขาดการใหความส าคญกบนโยบายและระเบยบปฏบตขององคกร ประสทธผลของการสอสารเกยวกบนโยบายและระเบยบปฏบตภายในองคการ ซงอาจเปนผลมาจากปญหาดานประสทธภาพของบคลากรในองคการและจตส านกของบคลากรทยงยดตดกบระบบการบรหารราชการแบบเกา การมคาความนยมรวมกนความสามารถของบคลากร และวฒนธรรม

75

องคการทยงขาดการอบรม และพฒนาการปลกฝงจตส านก และการสรางวฒนธรรมองคการ เพอใหสามารถตอบสนองตามนโยบายของผบรหารได ดานการตดตามประเมนผล และการประเมนความเสยง มปญหาอยในระดบนอย อาจเปนไปไดวาปจจบนหนวยงานราชการไดใหความส าคญกบการตดตามประเมนผลและการประเมนความเสยงอยในระดบทมาก รวมทงรฐบาลไดปรบเปลยนระบบการประเมนผล การตดตามผลเพอใหมประสทธภาพมากขน โดยก าหนดใหหนวยงานภาครฐตองจดการการประเมนผลงานแบบเปนรปธรรม โดยมดชนชวดทชดเจนรวมทงการสงการใหมผก ากบดแลสวนราชการปฏบตตามโดยเครงครดมากขน วราภรณ พงพศ (2550) ไดท าการศกษาเรองปญหาและอปสรรคในการพฒนาระบบการควบคมภายในของบรษท บรพาอตสาหกรรม จ ากด ผลการศกษาพบวา ระดบความคดเหนตอปญหาและอปสรรคในการพฒนาระบบการควบคมภายในของพนกงาน โดยภาพรวมอยในระดบไมแนใจ เมอพจารณารายดานพบวาอยในระดบไมแนใจทกดาน โดยคาเฉลยสงสด คอ ดานกจกรรมการควบคม รองลงมา คอ ดานสภาพแวดลอมการควบคม และดานการประเมนความเสยงต าสด ซงไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาใชปญหา หรอไมใชปญหาเนองมาจากการรบรในเรองความรความเขาใจเกยวกบระบบการควบคมภายในท าไดยาก และพนกงานบรษท บรพาอตสาหกรรม จ ากดสวนมากอยในต าแหนงระดบพนกงาน ตรงกบการวเคราะหผล การรบรเกยวกบระบบการควบคมภายในปรากฏวาอยในระดบรบรไดนอย การรบรเกยวกบระบบการควบคมภายในของพนกงาน พบวา ระดบการรบรเกยวกบระบบการควบคมภายใน โดยภาพรวมอยในระดบรบรไดปานกลาง เมอพจารณารายดานพบวาอยในระดบปานกลาง เฉพาะดานการประเมนผลดานเดยว สวนดานระบบการควบคมภายใน และดานความเสยงของการควบคมอยในระดบรบรไดนอย การแสดงความคดเหนของผบรหารนน โดยองคการไดมการปฏบตในบางสวนแตไมครบองคประกอบ 5 ดานของระบบการควบคมภายในตามแนวความคดของ COSO ซงน าไปสปญหาและอปสรรคในการพฒนาระบบการควบคมภายใน เปนประเดนหนงทผบรหารสามารถน าไปแกไขปญหา และอปสรรคทเกดขนในการพฒนาระบบการควบคมภายใน ใหเปนไปตามเปาหมายทวางไว และกอใหเกดประโยชนดานอนๆ ตามมา วฒนธรรมองคการ และโครงสรางเดมขององคการเปนสวนหนงทเปนปญหาและอปสรรคในพฒนาระบบการควบคมภายในครงน เพราะการน าระบบใหมเขาไปแทนทระบบเกายอมเปลยนแปลงไดยากกบพนกงานและผบรหารระดบกจกรรมทมอายการท างานเกน 10 ปซงมกจะยดตดกบระบบเดมทสามารถน าพาใหองคการด ารงอยจนถงปจจบน ผบรหารมกจะเขาใจผดในเรองการตรวจสอบภายในและการควบคมภายในวาเปนเรองเดยวกน สรปไดวาทงผบรหารและพนกงาน ขาดการรบรในความรความเขาใจเรองระบบการ

76

ควบคมภายในตามแนวความคดของ COSO ทมองคประกอบ 5 ดานในเรองของความหมาย และประโยชนในดานตางๆทจะไดรบ อภญญา เปนสงเนน (2551: 125) ไดท าการศกษาเรองการวเคราะหประสทธภาพการควบคมภายใน กรณศกษาสหกรณโคนมในจงหวดนครราชสมา ผลการศกษาพบวา ตามความเหนของผสอบบญช สหกรณมการควบคมภายในอยในระดบพอใช ความซอสตยและจรยธรรมมการควบคมภายในอยในระดบพอใช ทงนอาจเนองมาจากความไมชดเจนในการก าหนดนโยบาย และวธการบรหารงานบคคลในเรองความซอสตยและจรยธรรม ไมมการถอปฏบตอยางเครงครดของคณะกรรมการและเจาหนาทสหกรณ การจดองคการและการมอบหมายงานมการควบคมภายในโดยรวมอยในระดบพอใช ทงนเนองมาจากการจดโครงสรางทยงไมเหมาะสมกบขนาดของสหกรณ และการมอบอ านาจใหแกคณะกรรมการ การก าหนดหนาทความรบผดชอบของเจาหนาท สวนใหญยงไมเปนลายลกษณอกษร การบรหารงานบคคลมการควบคมภายในโดยรวมอยในระดบพอใช ทงนอาจมาจากสหกรณสวนใหญไมมการก าหนดแผนพฒนาบคลากรใหเกดความรความช านาญในการปฏบตหนาท การปฏบตตามระเบยบทก าหนดยงไมเหมาะสม กลาวคอ ไมมการลงโทษเจาหนาททฝาฝนระเบยบอยางจรงจง จงท าใหการบรหารงานบคคลไมเกดประสทธภาพเทาทควร การตรวจสอบภายในมการควบคมภายในโดยรวมอยในระดบพอใช ทงนอาจเนองมาจากความรความสามารถของผปฏบตงานการตรวจสอบ ซงไดแก ผตรวจสอบกจการ กลาวคอ สหกรณโคนมสวนใหญคดเลอกผตรวจสอบกจการโดยไมค านงถงความรและประสบการณในการปฏบตหนาทตรวจสอบ รวมทงผตรวจกจการสวนใหญเคยด ารงต าแหนงทางบรหารทเวนวรรคตามวาระการด ารงต าแหนง การรายงานและประเมนผลการควบคมภายในโดยรวมอยในระดบพอใช ทงนอาจเนองมาจากฝายบรหารไมมการน ารายงานผลด าเนนงานทไดจดท าไวไปเปนเครองมอในการบรหาร กลาวคอ ไมมการเปรยบเทยบรายการทเกดขนจรงกบรายการทประมาณไวประจ าทกเดอน จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของดงกลาว สรปไดวา ระบบการควบคม ภายใน เกยวของกบองคประกอบ 5 ดาน คอ สภาพแวดลอมของการควบคม การประเมนความเสยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศและการสอสาร และการตดตามประเมนผลซงมความสมพนธกบ โครงสรางหนวยงานของกลมงานทสงกด วฒนธรรมองคการ และ การรบรตอระบบการควบคมภายในอยางมความร ความเขาใจ จงจะสามารถพฒนาระบบการควบคมภายในใหประสบผลส าเรจได การมระบบการควบคมภายในนนเพอทจะไดมสวนชวยแกไขปญหาและอปสรรค หรอสรางระบบงานใหกจกรรมทกอยางสอดคลองกน

บทท 3

ขอมลกรณศกษา

ประวตขององคกร

บรษท วฒชยโปรดวส จ ำกด เดมชอ บรษท ผลตผลมนส ำปะหลง จ ำกด ซงไดจดทะเบยนเปลยนชอเปน บรษท วฒชยโปรดวส จ ำกด เมอวนท 17 มถนำยน 2537 ทงนทำงบรษทไดจดทะเบยนนตบคคลในประเทศไทย เมอวนท 26 เมษำยน 2520 ทะเบยนเลขท 0105520005400 โดยบรษทตงอยเลขท 278 ถนนพลบพลำไชย แขวงปอมปรำบ เขตปอมปรำบศตรพำย กรงเทพมหำนคร มทนจดทะเบยนเรมแรก 231,600,000 บำท วตถประสงคหลก คอ เปนบรษททด ำเนนงำนเกยวกบกำรปรบปรงคณภำพขำวชนดตำง เชน ขำวสำรเจำ ขำวสำรเหนยว แลวน ำไปบรรจถงเพอสงออกไปยงตำงประเทศ เปนบรษทสงออกขำวคณภำพตดอนดบ 1 ใน 5 ของประเทศไทย กำรด ำเนนงำนของบรษท วฒชยโปรดวส จ ำกด จะมกำรรบวตถดบมำจำกมำจำกโรงสขำวทำงภำคตะวนออกเฉยงเหนอ และภำคเหนอของประเทศไทย และน ำมำปรบปรงสภำพเมลดขำว ใหไดคณภำพตำมทรฐบำลก ำหนดเพอสงออกไปยงตำงประเทศ อกทงมกำรสมตวอยำงเมลดไปตรวจสอบคณภำพทงกอนปรบปรง ระหวำงปรบปรงและหลงปรบปรงคณภำพ เพอ ใหมนใจวำเมลดขำวมคณภำพไดมำตรฐำน เมลดทไมไดมำตรฐำนจะถกคดออก รวมทง สงเจอปน เชน เศษดน เศษวสด ตน ใบหรอฟำงขำวทอำจตดมำ ส ำหรบขนตอนกำรเกบรกษำรอจ ำหนำยนนจะมกำรควบคมดแล รมยำปองกนก ำจดแมลงในโรงเกบ และมกำรสมตวอยำงเมลดไปตรวจสอบคณภำพเปนประจ ำทกเดอน ซงประเทศททำงบรษทสงออกขำวไป ไดแก ออสเตรเลย นวซแลนด สหรฐอเมรกำ สหรำชอำณำจกร แคนำดำ ฝรงเศส เยอรมน เนเธอรแลนด สวตเซอรแลนด สเปน โปแลนด ฟนแลนด และนอรเวย ประเทศทมกำรซอมำกทสด คอ สหรฐอเมรกำ แคนำดำ และออสเตรเลย ในปจจบนทำงบรษท วฒชยโปรดวส จ ำกด มกำรบรหำรงำนโดย คณวฒ อธพนธอ ำไพ และมกรรมกำร คอ คณอนสทธ อภวนทนโอภำศ คณอนศกด อภวนทนโอภำศ และคณอนสรณ อภวนทนโอภำศ เปนผบรหำรระดบสงสดขององคกร มกำรแบงแผนกในองคกรออกเปน 6 แผนก คอ แผนกวำงแผน/พฒนำธรกจ แผนกกำรตลำด แผนกผจดกำรทวไป แผนกบญชและกำรเงน แผนก

78

จดซอ และแผนกโรงงำน ซงในแตละแผนกจะมผจดกำรท ำหนำทควบคมกำรท ำงำนและรำยงำนกำรด ำเนนงำนตอผบรหำร บรษทไดแบงกำรปฏบตงำน 6 ระดบ ไดแก ระดบ 1 คอ ประธำน (President)

ระดบ 2 คอ ผบรหำร (Managing Director)

ระดบ 3 คอ ผจดกำรฝำย (Department Manager)

ระดบ 4 คอ ผจดกำรสวน (Division Manager)

ระดบ 5 คอ หวหนำแผนก (Section Head)

ระดบ 5.5 คอ ผชวยหวหนำแผนก (Section Head Assistance)

ระดบ 6 คอ เจำหนำท (Officer)

ระดบ 1

ระดบ 2

ระดบ 3

ระดบ 4 บรหาร จดซอ จดซอ บรหาร ควบคม ความ

ส านกงาน ส านกงาน โรงงาน โรงงาน คณภาพ ปลอดภยฯ

ระดบ 5 ลกคา ลกคาชาว เอกสาร บรหาร จดซอ จดซอ บรหาร ควบคม ความ

ชาวจน ตะวนตก สงออก ส านกงาน ส านกงาน โรงงาน โรงงาน คณภาพ ปลอดภยฯ

ระดบ 5.5

ระดบ 6 OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER OFFICER

1 0 0 0 1 1 2 1 3 2 8 2 2 1 1 4 12 4 1 0

การเงนบญชSHIPPINGสารสนเทศ

ทรพยากรบคคลสารสนเทศ

วางแผน/พฒนาธรกจ

บรรจภณฑบคคล

ลกคาสมพนธ สงออก บญช

การตลาด

ฝกอบรม

ภาพท 1 แผนผงองคกร

ประธาน

เทคนค ผลต

ผลต

กรรมการผจดการ

ผจดการทวไป บญชและการเงน จดซอ ผจดการโรงงาน

LOGISTICใบอนญาต

การเงน

ผลตเทคนค

บรรจภณฑ

80

การด าเนนงานขององคกร การด าเนนงานขององคกรสรปได 5 ดาน ดงน 1. ดานการบรหาร นโยบายตางๆ ถกก าหนดโดยผบรหารระดบสง มการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายการด าเนนงาน มการแบงออกเปนวตถประสงคยอยในระดบกจกรรมหรอสวนงานยอย และสามารถวดผลส าเรจได ในการวางแผนการด าเนนงาน ทางบรษทมการจดท าแผนการด าเนนงานตามวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไวโดยฝายบรหาร มการก าหนดวตถประสงคเปาหมาย วธการด าเนนงาน การจดสรรทรพยากรทงงบประมาณ อตราก าลง และระยะเวลาด าเนนงานไวอยางชดเจน มการสอสารและมอบหมายหนาทใหกบบคลากรทราบ การตดตามประเมนผล ทางบรษทมการประเมนผลการบรรลวตถประสงคการด าเนนงานของหนวยงานอยางตอเนองและสม าเสมอ โดยมการเปรยบเทยบผลการใชจายเงนจรงกบงบประมาณ และสรปสาเหตของความแตกตางของจ านวนเงนท ใชจายจรงกบงบประมาณ มการตดตามผลอยางเปนระบบประเมนมความนาเชอถอ และตรงตามวตถประสงคทก าหนด การตดตามประเมนผลมการด าเนนการในชวงเวลาและความถทเหมาะสม มการสอสารผลการประเมนใหบคลากรท รบผดชอบทราบและแกไขปรบปรงการด าเนนงาน มการทบทวนหรอปรบปรงวตถประสงคการ ด าเนนงานแผนและกระบวนการด าเนนงานตามค ารองขอของบคลากรทรบผดชอบอกทงฝายบรหารมการตดตามผลเพอใหความมนใจวาการปฏบตงานของบคลากรเปนไปตามทก าหนดไว ทางบรษทยงใชหนวยงานในการตรวจสอบหรอสอบทานทเปนอสระเกยวกบการด าเนนงานอยางตอเนองและสม าเสมอและรายงานผลการตรวจสอบหรอการสอบทานอยางเปนอสระเกยวกบการด าเนนงานเปนลายลกษณอกษร

81

กระบวนการปฏบตงาน เพอดความมประสทธผลของกระบวนการปฏบตงาน ฝายบรหารมการพจารณาและก าหนดกระบวนการปฏบตงานทส าคญในการด าเนนงานตามภารกจ มการประเมนประสทธผลของปฏบตงาน รวมถงขอเสนอแนะจากมาตรการปรบปรงประสทธผลของการปฏบต ไดมการน าไปปฏบตอยางจรงจง ในสวนของกระบวนการด าเนนงานทส าคญมการจดท าเปนเอกสารในรปแบบทสามารถแกไขปรบปรงไดงายและเปนปจจบน มการลงนามในเอกสารเปนไปตามขอบเขตอ านาจหนาทงานของแตละฝาย จะไมมการลงนามแทน เพอดความมประสทธภาพงานของกระบวนการปฏบตงาน ฝายบรหารไดมการตดตามประเมนผลเกยวกบประสทธภาพของกระบวนการด าเนนงาน มการค านวณตนทนของแตละกระบวนการด าเนนงานทส าคญ และมการเปรยบเทยบตนทนการด าเนนงานกบผลผลต (Output) หรอผลลพธ (Outcome) เพอเปรยบเทยบประสทธภาพ ไดมการปฏบตตามมาตรการเพมประสทธภาพการด าเนนงานอยางเหมาะสม ทรพยากร มการจดสรรทรพยากรใหกบกระบวนการด าเนนงานทงหมด มการจดล าดบความส าคญของวตถประสงคการด าเนนงาน หากทรพยากรใดทมการใชประโยชนนอยกจะไดรบการแกไขปรบปรงใหดขน เพอใหหนวยงานบรรลผลทดทสดในการสรางความสมดลระหวางประสทธผลกบประสทธภาพทางองคกรไดถอหลกปฏบตสม าเสมอ เพอใหไดประสทธผลของการใชทรพยากร ทางบรษทมการก าหนดวธปฏบตเกยวกบการจดสรรทรพยากรแตละประเภท เพอสนบสนนการบรรลวตถประสงคของการด าเนนงาน บคลากรมการยอมรบมาตรฐานการปฏบตงานทก าหนดวาจะตองปฏบตไดตามเปาหมายก าหนดหรอสงกวา หากการปฏบตงานต ากวาเปาหมายทก าหนดกมการปฏบตทเหมาะสม เพอปรบปรงการด าเนนงาน มแผนการฝกอบรมทเพยงพอส าหรบบคลากรในการฝกฝนทกษะและความสามารถทจ าเปนตอการปฏบตงาน และยงเปนการจงใจใหบคลากรใหความส าคญตอการพฒนาทกษะและความสามารถของตนเอง รวมถงยงมการประเมนผลระบบสารสนเทศของหนวยงานเปนครงคราว เพอใหใชงานไดอยางตอเนองอกดวย

82

สภาพแวดลอมการด าเนนงาน มการระบและก าหนดวธการปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบและมาตรฐานทส าคญและจ าเปนตอการด าเนนงาน รวมทงมกลไกการตดตามการปฏบตตามระเบยบ ขอบงคบ และมาตรฐานดงกลาว ความสอดคลองกบสภาพแวดลอมการด าเนนงาน มการตดตามผลและวางแผนปองกนหรอลด ผลกระทบทจะเกดขนจากปจจยภายนอก 2. การเงนการบญช การเกบรกษาเงนโดยทวไป ทางบรษทมสถานทและตนรภยส าหรบเกบรกษาเงนทปลอดภย มกรรมการรกษาเงนทไดรบการแตงตงปฏบตหนาท ถกตองตามระเบยบ มการจดท ารายงานเงนคงเหลอประจ าวน การเกบรกษาเงนถกตองตามระเบยบและอยภายในวงเงนเกบรกษา ไมมเชค หรอใบส าคญ หรอใบยมทไมถกตองไวแทนตวเงน ผรกษาเงนกบผท าบญชเงนสดเปนบคคลคนละคน มการตรวจสอบใบส าคญประกอบการเบกจายเงนกอนอนมตสงจาย รวมทงยงมผตรวจสอบภายในหรอเจาหนาทผรบผดชอบ ท าการตรวจนบเงนสดโดยไมบอกลวงหนา การรบเงน ทางบรษทมการออกใบเสรจรบเงนทกครงทมการรบเงน ใชใบเสรจรบเงนมเลขล าดบเลมท และฉบบทพมพไวลวงหนา และใบเสรจรบเงนทยงไมไดใช เกบรกษาไวในทปลอดภย และมการท าทะเบยนคมเพอใหทราบจ านวนทคงเหลออยในมอทงหมด การเบกใชแตละครงผเบกไดลงนามไวเปนหลกฐาน ใบเสรจรบเงนทใชแลว มการสอบทานวาไดมการน าลงบญชครบทกฉบบ การรบสงเงนระหวางเจาหนาท มการสอบยอดจ านวนเงนตามส าเนาใบเสรจรบเงน และมหลกฐานลงชอรบสงเงนระหวางกน ระยะเวลาการสงเงน จะน าสงเจาหนาทการเงนในวนทรบ เงนหรอวนท าการถดไป มการก าหนดวาเชคทไดรบจะตอง “ขดครอม” เพอเขาบญชของหนวยงาน หนาทของ

83

เจาหนาทรบเงนในแผนกการเงนแยกจากหนาทบนทกบญชเงนสดและเงนฝากธนาคาร หนาทน าเงนสดฝากธนาคาร หนาทกระทบยอดเงนสดและเงนฝากธนาคาร และหนาทลงนามการจายเชค การจายเงน ทางบรษทมระเบยบ ขอบงคบเกยวกบการเบกจายเงนอยางชดเจน การจายเงนจะจายเปนเชค เวนแตรายจายเลกนอยจายจากเงนสดยอย เชคทไมใชไดขดฆาเพอปองกนมใหน าไปใชอก ออกเชคสงจายโดยระบชอผรบเงนเทานน มการควบคมเชคซงยงไมไดใชอยางเหมาะสม การจายเงนทกประเภทมเอกสารใบส าคญประกอบการ จายเงนครบถวนและถกตองตามระเบยบ มการตรวจสอบหลกฐานทกราย กอนการจายเงนทกครงวาจายไดตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบและมตคณะรฐมนตร ผเขยนเชคเปนคนละคนกบผอนมตใบส าคญจาย หนาทของผเซนเชค แยกตางหากจากหนาทเกบรกษาเงนสดยอย หนาทอนมตใบส าคญจายเงน หนาทบนทกบญชเงนสดและเงนฝากธนาคาร และหนาทบนทกรายการบญชแยกประเภท มการก าหนดใหมผมอ านาจลงนามในเชคทสงจายมากกวาหนงคน มการสงเชคใหผรบทนทเมอลงนามแลว มการจ ากดผมสทธทจบตองเชค การจายเงนใหแกผอนทไมใชเจาหนหรอผไมมสทธรบเงนจายโดยมหนงสอมอบฉนทะของผมสทธรบเงน มการประทบตราใบส าคญเมอจายเงนแลวและไมมการก าหนดใหเจาหนาทเกยวกบการซอจางและการเงนรบเงนแทนผมสทธรบเงน เงนฝากธนาคาร ธนาคารททางบรษทไดท าการฝากเงนไวนนเปนธนาคารทไดรบอนมตใหฝากเงนไดตามระเบยบ หรอกฎหมายทก าหนดไว ในการเปดบญชธนาคารและการก าหนดผมอ านาจในการลงนามสงจายไดรบมอบอ านาจโดยถกตอง มการก าหนดระเบยบปฏบตทแจงใหธนาคารทราบ เมอมการเปลยนผมอ านาจในการลงนามจายเชค กรณรบเชคทฝากคนจากธนาคาร มการลงบญชคมและมการตดตามทกรายการ มการเกบรกษาสมดคฝากใบน าฝากธนาคาร และตนขวเชคไวเรยบรอยมการพสจนยอดเงนฝากธนาคารอยางนอยเดอนละครง ผมหนาทพสจนยอดเงนฝากธนาคารไมไดท าหนาทลงนามในเชค ลงรายการในสมดเงนสด หรอเกบรกษาและรบจายเงนสด ใบแจงยอดเงนฝาก มการสงโดยตรงไปยงผจดท างบกระทบยอด ยอดคงเหลอบญชเงนฝากธนาคารมการคมยอดดวยบญชแยกประเภททวไป ผตรวจสอบภายในตรวจผลการพสจนยอดเงนฝากธนาคารและน าเสนอผบงคบบญชาทกครง มการควบคมเชคซงผรบยงมไดน าไปขนเงนเปนเวลานาน

84

เงนยมทดรอง ใบยมเงนทดรองไดรบอนมตโดยผมอ านาจตามระเบยบ ผยมเงนทดรองกบผอนมตเปนบคคลคนละคนกน การยมเงนทดรองเปนไปตามวตถประสงคทก าหนดตามระเบยบเทานน มการควบคมเงนยมทดรองทคางนานเกนก าหนด เงนยมทดรองทเกนก าหนดมการเรงรดใหสงคนตามระเบยบ ไมอนมตใหยมเงนทดรองใหมหากยงไมสงใชเงนยม ทดรองรายเกา เมอไดรบคนเงนยมทดรองมการออกใบเสรจรบเงนหรอใบรบใบส าคญ และบนทกการรบคนในสญญาการยมเงนทดรอง มการเกบรกษาสญญาการยมเงนทดรองทยงไมสงใชไวอยางเปนระเบยบในทปลอดภย 3. ดานการจดซอจดจาง เรองทวไป ทางบรษทมการแบงแยกความรบผดชอบของการขออนมตจดซอ การจดซอ การรบพสด ออกจากการเงนและการบญช แบงแยกหนาทความรบผดชอบในการเตรยมหลกฐานเพอช าระคาพสดและการอนมตจายเงน ออกจากการบนทกเบกจายเงนและบญชแยกประเภท มการก าหนดหนาทส าหรบแตละคนหรอแตละหนวยงานในเรองการบรหารพสดอยางเหมาะสม หากเปนหนวยงานกลางท าหนาทจดหาพสดมการก าหนดหนาทความรบผดชอบเหมาะสมชดเจน แตหากมหนวยงานอนนอกเหนอจากหนวยจดหาพสด ไดมการก าหนดหลกเกณฑทชดเจน และมระบบการตรวจสอบเพอใหความมนใจวามการปฏบตตามระเบยบ กฎเกณฑทก าหนด การก าหนดความตองการ ทางบรษทจะใหผใชพสดเปนผก าหนดความตองการพสด โดยไดระบรายการหรอประเภทพสด ปรมาณพสด ก าหนดเวลาทตองการอยางละเอยดและชดเจนในรายงานการขอจดซอหรอจาง ซงมการก าหนดระยะเวลาการแจงความตองการพสด หรอขอใหจดหาไวอยางเหมาะสมและเพยงพอ ส าหรบจดหาเพอปองกนการจดหาโดยวธพเศษ ทอางความเรงดวน

85

การจดหา บรษทไดใหผรบผดชอบในการจดหา ด าเนนการโดยเปดเผยโปรงใส และมการแขงขนกนอยางเปนธรรม โดยมการตรวจสอบคณสมบตของผเสนอราคา หรอผเสนองานแตละราย วาเปนผเสนอราคาทไมมผลประโยชนรวมกน การตรวจรบ บรษทจะใหคณะกรรมการตรวจรบ ตรวจรบพสดทส าคญหรอมลคาสง สวนในการตรวจรบพสดทมคณภาพพเศษในการตรวจรบจะมการใหค าปรกษาโดยช านาญการหรอผทรงคณวฒในเรองนนโดยเฉพาะ มการจดท ารายงานสงผดปกตทเกดขน เมอมการคนสนคาไดน าเอกสารลดหนจากผขายมาบนทกบญชโดยถกตองครบถวน การควบคมและการเกบรกษา บรษทมการใหหมายเลขครภณฑ มการจดท าทะเบยนถกตองตามระเบยบและเปนปจจบน สถานทจดเกบพสดเกบไวในทปลอดภย เปนระเบยบเรยบรอย มการลงบญชหรอทะเบยนพสด โดยจ าแนกเปนประเภทและรายการ โดยถกตองครบถวน การจ าหนายพสด กรณทมการจ าหนายพสดเปนสญไดรบการอนมตโดยผมอ านาจ 4. ดานบรหารทรพยากรบคคล การสรรหา ฝายบรหารมการก าหนดทกษะและความสามารถทจ าเปนของต าแหนงงานส าคญไวอยางชดเจน มการเผยแพรขอมลการรบสมครงานอยางทวถง และมการจดการทดสอบคดเลอกบคลากร

86

ในแตละต าแหนงงานเพอใหไดบคลากรทเหมาะสมทสด รวมถงมอตราเงนเดอนและคาจางทสามารถจงใจและรกษาบคลากรใหอยกบองคกรได คาตอบแทน มการบนทกเวลาปฏบตงานของบคลากรและมหวหนางานลงนามรบรองใบลงเวลา ในสวนของเงนเดอนมการพจารณาอนมตและจดท าเปนลายลกษณอกษร รวมถงมคาตอบแทนใหแกบคลากรทปฏบตงานเปนผลส าเรจหรอมประสทธภาพสง หนาทความรบผดชอบ มการก าหนดหนาทความรบผดชอบของบคลากรแตละคน รวมถงการเปลยนแปลงทส าคญเกยวกบการมอบหมายงานอยางเปนลายลกษณอกษร เพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดตามวตถประสงคการด าเนนงานของหนวยงาน ทงนหนาทความรบผดชอบของงานทส าคญตองมการอนมตโดยหวหนางาน การพฒนาบคลากร ผบรหารระดบสงใหความส าคญตอการพฒนาความรความสามารถของบคลากร โดยมการจดฝกอบรมบคลากรเพอพฒนาทกษะความรความสามารถ และมการจดสรรงบประมาณอยางเพยงพอเพอการพฒนาบคลากร การปฏบตงานของบคลากร มการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงานและการประเมนผลการปฏบตงานตามมาตรฐานทก าหนดเปนครงคราว และจดท าเปนลายลกษณอกษร เพอน ามาปรบปรงผลการปฏบตงานทต ากวามาตรฐานทก าหนด

87

การสอสาร มการสอสารขาวสารหรอค าสงใหบคลากรระดบปฏบตอยางตอเนองและสม าเสมอ และมการก าหนดวธการสอสารเพอใหบคลากรสามารถสงขอเรยกรองหรอขอแนะน าใหกบฝายบรหารได รวมถงมการก าหนดใหฝายบรหารตดตามผลและตอบขอเรยกรอง และขอแนะน าของบคลากร 5. ดานสารสนเทศ การบนทกขอมลเปนไปโดยรวดเรว ทนเวลาและถกตอง โดยมการจดประเภทสารสนเทศเปนหมวดหมเพอใชในการในการวเคราะหและวดผลงาน และก าหนดทางเดนของเอกสารตางๆ ใหเปนไปอยางชดเจนและรวดเรว มการจดบนทกและจดท ารายงานการรบสงสารสนเทศเปนหลกฐานในดานเอกสารตองมการลงนามในรายงานหรอเอกสารส าคญแสดงผอนมต ผจดท า และผสอบทาน หรอใชรหสผานแบบเฉพาะเจาะจง สวนการควบคมดานคอมพวเตอรทใชในการประมวลผลตองมความถกตอง ครบถวน เชอถอได นอกจากนยงควรมการสอบยนขอมลสารสนเทศระหวางหนวยงานทเกยวของอยางสม าเสมอ

ผลกระทบจากวกฤตการณอาหารโลก ในชวงทประเทศไทยและทวโลกก าลงประสบกบวกฤตการณอาหารโลกนน สงผลใหบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด มการสงออกขาวนอยลงในชวง 3 ปยอนหลง ท าใหรายไดและก าไรของบรษทลดลงอยางตอเนอง สาเหตทท าใหสงออกขาวไดนอยลงนนผบรหารของบรษทไดใหเหตผลวามาจาก ราคาขาวในตลาด นโยบายของรฐบาลทเกยวกบโครงการจ าน าราคาขาวของรฐบาลทใหราคาสงกวาราคาตลาดมาก การก าหนดระดบราคาขาวไทยเปลยนแปลงไปจากเดม เนองจากระดบราคาขาวไทยเกดจากระบบการคาในตลาดโลก ซงนอกจากเปนไปตามอปสงคและอปทานของสนคาแลว ยงขนกบอ านาจการเจรจาตอรองในเวทการคาซงอ านาจของผซอมมากกวาผขาย นอกจากน ผซอรายใหญในตลาดโลกมกเปนลกษณะการซอผานระบบรฐบาลหรอทเรยกวา G2G

88

นโยบายการจ าน าขาวของรฐบาลนนมงเนนใหเกษตรกรหรอชาวนามรายไดสงขน สามารถขายขาวไดในราคาทสง การก าหนดนโยบายเรองขาวในปจจบนไดใหความส าคญกบการแทรกแซงกลไกตลาดภายใตโครงการรบจ าน าในระดบราคาทสงกวาระดบราคาตลาดอยางมากและรบจ าน าแบบไมจ ากดจ านวนท าใหรฐบาลกลายเปนผซอรายใหญทสด โดยใหประโยชนกบชาวนามากขน ซงกยอมมผเสยประโยชนนนกคอผสงออกขาว เพราะการจ าน าขาวของรฐบาลนนท าใหราคาสงออกขาวของประเทศไทยนนสงกวาผสงออกขาวทส าคญรายอนๆ คอนขางมาก เนองจากรฐบาลทก าหนดราคารบจ าน าสงกวาตลาด ท าใหราคาสงออกปรบตวสงตามไปดวย สงผลใหประเทศไทยไมสามารถแขงขนสงออกขาวในตลาดโลกได นอกจากนยงตองพบกบการแขงขนทรนแรงจากประเทศคแขง เชน ประเทศอนเดยทมการสงออกในราคาต า และประเทศเวยดนามทไดปรบลดราคาสงออกขาวใหต าลงเพอใหสามารถแขงขนในตลาดได กระบวนการผลตและคาขาวของไทยไดประสบความส าเรจในการยกระดบคณภาพขาวมากอน และจากชอเสยงของขาวไทย ตลาดตางประเทศกพรอมทจะใหขาวไทยไดราคาสงกวาขาวของประเทศอนๆ แตนโยบายจ าน าขาวของรฐบาลทผานมาก าลงคกคามชอเสยงของขาวไทยในตลาดตางประเทศและในประเทศ ทงน เพราะจากกระบวนการผลตและคาข าวไทยทชาวนา โรงส และพอคาสงออกไดรวมกนสรางมาแตอดต และทอาศยกลไกตลาดเปนเครองมอ กระบวนการดงกลาวนมความละเอยดออนพอสมควร สามารถแยกแยะเกรดขาวตางๆ ได เชน สามารถแยกแยะแมกระทงขาวหอมมะลจากจงหวดตางๆ กระบวนการดงกลาวก าลงถกท าลายออกไปโดยนโยบายจ าน าขาว ดวยเหตน ชาวนาไทยจงเรมหนไปปลกขาวทเนนปรมาณมากกวาคณภาพ จากสาเหตทท าใหสงออกขาวไดนอยลงดงกลาวทางผบรหารหรอผทมสวนเกยวของไดมแนวทางในการแกปญหาน เพอปรบตวใหเขากบสถานการณและนโยบายของรฐบาล โดยทางบรษทตองมการพดคยชแจงกบประเทศลกคาวาราคาทเพมของเขาทสงออกนนมาจากสาเหตใด และยงตองพยายามหาซอวตถดบจากแหลงอนใหมากขนเพอจะไดเพยงพอตอความตองการ

บทท 4

ผลการศกษา

บรษท วฒชยโปรดวส จ ำกด เปนบรษททด ำเนนงำนเกยวกบกำรปรบปรงคณภำพขำวชนดตำงๆ เชน ขำวสำรเจำ ขำวสำรเหนยว แลวน ำไปบรรจถงเพอสงออกไปยงตำงประเทศ เปนบรษทสงออกขำวคณภำพตดอนดบ 1 ใน 5 ของประเทศไทย กำรด ำเนนงำนของบรษทจะมกำรแบงแผนกในองคกรออกเปน 6 แผนก คอ แผนกวำงแผน/พฒนำธรกจ แผนกกำรตลำด แผนกผจดกำรทวไป แผนกบญชและกำรเงน แผนกจดซอ และแผนกโรงงำน สรปผลกำรควบคมภำยในเปรยบเทยบตำมแนว COSO ซงมองคประกอบ 5 ดำน ไดแก 1. สภำพแวดลอมกำรควบคม (Internal Environment)

2. กำรประเมนควำมเสยง (Risk Assessment)

3. กจกรรมกำรควบคม (Control Activity)

4. สำรสนเทศและกำรสอสำร (Information and Communication)

5. กำรตดตำมประเมนผล (Monitoring)

สภาพแวดลอมการควบคม 1. ความซอสตยและจรยธรรม (Integrity and Ethical Values) ทำงบรษทมกำรก ำหนดระเบยบ ขอบงคบ และมำตรฐำนกำรท ำงำน เพอใหพนกงำนและผบรหำรปฏบตตำมในทศทำงเดยวกน ท ำใหกำรด ำเนนงำนเปนไปอยำงรำบรนและตำมเปำหมำยของบรษท 2. ความรทกษะและความสามารถของบคลากร (Commitment to Competence) ในกำรรบบคลำกรเขำมำเปนพนกงำนของบรษท มำทำงฝำยบรหำรมกำรก ำหนดทกษะ และควำมสำมำรถทจ ำเปนของต ำแหนงงำนนนๆ ไวอยำงชดเจน รวมทงมกำรจดกำรทดสอบคดเลอกบคลำกรในแตละต ำแหนงงำน เพอใหไดบคลำกรทเหมำะสมทสด

90

3. คณะกรรมการบรหารหรอคณะกรรมการตรวจสอบ (Board of Directors or Audit Committee) ทำงฝำยบรหำรมกำรจดตงคณะผตรวจสอบทงภำยในบรษทเอง และมกำรจำงผตรวจสอบทเปนอสระ มควำมรและประสบกำรณในกำรปฏบตงำน เขำมำท ำกำรตรวจสอบกำรปฏบตงำน และตรวจสอบเอกสำรทำงบญชของบรษท 4. ปรชญาและสไตลการท างานของผบรหาร (Management Philosophy and Operating Styles) กำรก ำหนดวตถประสงค และเปำหมำยกำรด ำเนนงำนจดท ำโดยฝำยบรหำร มกำรแบงออกเปนวตถประสงคยอยในระดบกจกรรมหรอสวนงำนยอย รวมถงกำรวำงแผนและกำรจดท ำแผนกำรด ำเนนงำนตำมวตถประสงคและเปำหมำยทก ำหนด กำรจดสรรทรพยำกร งบประมำณ อตรำก ำลง และระยะเวลำด ำเนนงำนทชดเจน มกำรสอสำรและมอบหมำยหนำทใหกบพนกงำนทรำบ 5. โครงสรางการจดองคการ (Organizational Structure) ทำงบรษทมกำรบรหำรงำนแบบกำรรวมศนยอ ำนำจกำรตดสนใจตำงๆ ไวทผบรหำร ท ำใหผบรหำรสำมำรถวำงแผน สงกำร และควบคมกำรปฏบตงำนทกอยำงในบรษท แมจะมกำรแบงโครงสรำงองคกรออกเปนแผนก ถำวงเงนทตองอนมตมจ ำนวนสง ผบรหำรจะเปนผทตดสนใจแตเพยงผเดยว แตเนองจำกเปนบรษททมกำรด ำเนนงำนแบบธรกจครอบครว ผจดกำรแผนกสวนใหญเปนเครอญำตกน กำรตดสนใจตำงๆ อำจไดมำจำกกำรปรกษำกนในแบบครอบครว ซงสงผลใหเกดขอเสยตรงทอำจท ำใหงำนลำชำในกำรสงกำร หรอกำรแกปญหำทเกดขน งำนทออกมำอำจมขอผดพลำด เนองจำกบคคลเพยงคนเดยวไมมควำมสำมำรถหรอมควำมเชยวชำญในทกๆ ดำนทจะตดสนใจได 6. วธมอบอ านาจและความรบผดชอบ (Assignment of Authority and Responsibility) ผบรหำรจะมอบหมำยงำนใหเหมำะสมกบหนำทควำมรบผดชอบของแตละคน มกำรจดท ำคมอกำรปฏบตงำนใหพนกงำนทรำบเปนลำยลกษณอกษรชดเจน เพอปองกนมใหเกดควำมซ ำซอน หรอกำรละเวนกำรปฏบตงำนใดงำนหนง 7. นโยบายและวธบรหารงานดานทรพยากรมนษย (Human Resource Policy and Practices) ในสวนของกำรสรรหำบคลำกร ฝำยบรหำรมกำรก ำหนดทกษะและควำมสำมำรถทจ ำเปนของต ำแหนงงำนส ำคญไวอยำงชดเจน และมกำรจดกำรทดสอบคดเลอกบคลำกร รวมถงมอตรำเงนเดอนและคำจำงทสำมำรถจงใจ และรกษำบคลำกรใหอยกบบรษทได ในกำรท ำงำนของ

91

พนกงำนจะมกำรบนทกเวลำปฏบตงำน และมหวหนำงำนลงนำมรบรองในใบลงเวลำ กำรจำยเงนเดอนมกำรพจำรณำอนมต และจดท ำเปนลำยลกษณอกษร รวมถงมคำตอบแทนใหแกบคลำกรทปฏบตงำนเปนผลส ำเรจ หรอมประสทธภำพสง และผบรหำรระดบสงยงใหควำมส ำคญตอกำรพฒนำควำมรควำมสำมำรถของพนกงำน โดยมกำรจดฝกอบรมบคลำกรเพอพฒนำทกษะควำมรควำมสำมำรถ และมกำรจดสรรงบประมำณอยำงเพยงพอเพอกำรพฒนำบคลำกร ซงสำมำรถสรปไดวำ ทำงบรษทมองคประกอบดำนสภำพแวดลอมกำรควบคมทดและเหมำะสม สำมำรถสรำงควำมตระหนก และบรรยำกำศของกำรควบคมในองคกร ใหพนกงำนของบรษทเกดจตส ำนกทดในกำรปฏบตงำนตำมควำมรบผดชอบได

การประเมนความเสยง ดานการบรหาร ผลกระทบจำกปจจยภำยนอกเปนควำมเสยงทเกดจำกกำรไมระบปจจยภำยนอกทมผลกระทบทมนยส ำคญตอกำรด ำเนนงำนในอนำคตขององคกรใหชดเจน เชน แนวโนมกำรเปลยนแปลงดำนเศรษฐกจ เทคโนโลย เปนตน ควำมเสยงทอำจเกดขน คอ หำกเกดเหตกำรณทคำดไมถงทสงผลกระทบตอองคกร โดยเฉพำะปจจยภำยนอกองคกรซงเปนสงทองคกรไมสำมำรถควบคมได ท ำใหองคกรอำจรบมอกบสถำนกำรณเหลำนนไดไมด เมอองคกรไมมกำรเตรยมพรอมกบสถำนกำรณผลกระทบทไดรบจำกสถำนกำรณนนๆ จะสงผลเสยหำยแกบรษทเปนจ ำนวนมำก ซงควำมเสยงทควำมนำจะเปนทจะเกดต ำและผลกระทบอยในระดบสง เนองจำกบรษทไดตดตำมสถำนกำรณทคำดวำจะมผลกระทบตอบรษทอยำงเปนระยะ ดงนน วธกำรบรหำรควำมเสยงทควรเลอกใช คอ กำรก ำหนดแผนส ำรองในเหตฉกเฉน เชน เงนทนส ำรอง ทรพยำกรส ำรอง ดานการเงนการบญช ควำมเสยงทเกดจำกเรองกำรถอกญแจของกรรมกำรรกษำเงนเพยงผเดยวถอกญแจทงหมด ซงอำจกอใหเกดกำรทจรต เนองจำกกำรควบคมกำรทจรตทด แมกญแจทใชรกษำเงนสดนนควรมหลำยแมกญแจ เพอใหมผถอกญแจหลำยคนและเพอปองกนกำรสญหำย และควำมเสยงทเกดจำกกำรไมระบวงเงน และผมอ ำนำจในกำรลงนำมสงจำยเชค ไมมกำรตงกรรมกำรฝำกถอนและไมม

92

กำรก ำหนดเรองกำรลงลำยมอชอในเชคเพอสงจำยเงนไวลวงหนำ มควำมเปนไปไดคอนขำงสงทจะเกดควำมเสยงอนเนองจำกกำรทจรต เมอไมมกำรก ำหนดวงเงนและผมอ ำนำจใจกำรสงจำย ดงนนพนกงำนอำจสงจำยเชคเองและอำจมมลคำทสง ซงควำมเสยงทควำมนำจะเปนทจะเกดขนสงและผลกระทบอยในระดบสง ดงนนวธกำรบรหำรควำมเสยงทควรเลอกใช คอ กำรแบงควำมเสยง ดวยกำรหำผรบผดชอบรวมในควำมเสยงเพอลดกำรกอทจรตทอำจจะเกดขน ดานการจดซอจดจาง ควำมเสยงทอำจเกดจำกกำรเบกพสดออกไปใชในปรมำณทมำกเกนควำมจ ำเปน หรอน ำไปใชในเรองทไมกอประโยชนใหแกบรษท เนองจำกบรษทไมมกำรใหหนำทจดซอแยกจำกหนำทกำรก ำหนดควำมตองกำร หรอกำรขออนมตจดซอ และกำรรบพสด และไมมกำรลงบญชหรอทะเบยนทนททมกำรจ ำหนำยพสดออกไป ซงควำมเสยงทควำมนำจะเปนของกำรเกดขนสง และผลกระทบอยในระดบต ำ เพรำะพนกงำนอำจเบกไปใชในจ ำนวนทเกน หรอเอำไปใชสวนตว แตกเปนเพยงพวกวสดสนเปลองเลกๆ นอยๆ ทมลคำไมมำกนก ดงนน วธกำรบรหำรควำมเสยงทควรเลอกใช คอ กำรแบงควำมเสยง ดวยกำรหำผรบผดชอบรวมในควำมเสยงเพอลดกำรเบกวตถดบเกนควำมจ ำเปน โดยมผรบรอยำงนอยสองคน เพอสำมำรถสอบทำนกนและกน ดานบรหารทรพยากรบคคล ควำมเสยงทเกดจำกกำรทพนกงำนละเลยกำรไมปฏบตตำมกฎระเบยบขององคกร มผลตอกำรท ำงำนใหเกดประสทธภำพ บรษทมกฎระเบยบและขอบงคบใหพนกงำนทกคนในองคกรไดปฏบตตำม เพอเออตอกำรควบคมและกำรปฏบตงำนทมประสทธภำพ ควำมเสยงทควำมนำจะเปนทจะเกดขนต ำและผลกระทบอยในระดบต ำ เนองจำกบรษทมกำรจดประชมอยำงสม ำเสมอ เพอใหพนกงำนทรำบและเขำใจรวมกนถงควำมเคลอนไหวภำยในองคกร และองคกรมบทลงโทษส ำหรบพนกงำนทผดกฎ ดงนน วธกำรบรหำรควำมเสยงทควรเลอกใช คอ กำรแบงควำมเสยง โดยใหพนกงำนทกคนไดรวมรบผดชอบเกยวกบองคกร

93

ดานสารสนเทศ ควำมเสยงทอำจเกดจำกระบบสำรสนเทศลมเหลว สงผลตอกระทบตอบรษทในระดบสง เพรำะ ระบบสำรสนเทศเปนสวนส ำคญอยำงหนงในกำรด ำเนนงำน นอกจำกจะใชในกำรตดตอสอสำรกบพนกงำนในองคกรแลว ยงใชตดตอสอสำรกบลกคำในตำงประเทศ และยงเกบขอมลทส ำคญของบรษทไวมำกมำย เชน รำยกำรคำ แตบรษทมกำรปองกนระบบสำรสนเทศทดในระดบทนำพอใจ ควำมเสยงทควำมนำจะเปนทจะเกดขนต ำและผลกระทบอยในระดบสง ดงนนวธกำรบรหำรควำมเสยงทควรเลอกใช คอ กำรก ำหนดแผนส ำรองในเหตฉกเฉน โดยกำรก ำหนดแผนกำรลวงหนำในเหตกำรณทคำควำจะมโอกำสเกดขนจำกควำมเสยงทไดรบร

กจกรรมการควบคม 1. การก าหนดนโยบายและวธปฏบตงานทชดเจน (Policies and Procedures) ฝำยบรหำรของทำงบรษทมสวนรวมในกำรก ำหนดวตถประสงค ซงมทงวตถประสงคของทงองคกร รวมถงวตถประสงคยอยของแตละสวนงำน และเปำหมำยกำรด ำเนนงำนขององคกร โดยก ำหนดไวชดเจน สำมำรถวดผลส ำเรจได ถอวำเปนกำรควบคมภำยในทด เพอใชเปนแนวทำงกำรท ำงำนของพนกงำนภำยในบรษททเปนลำยลกษณอกษร และมควำมชดเจน 2. การสอบทานโดยผบรหารสงสด (Top Management Review) ผบรหำรมกำรเปรยบเทยบผลกำรใชจำยจรงกบงบประมำณ พรอมทงสรปสำเหตของควำมแตกตำงของจ ำนวนเงนทจำยจรงกบงบประมำณ และมกำรเปรยบเทยบตนทนกำรด ำเนนงำนกบผลผลต หรอผลลพธ เพอเปรยบเทยบประสทธภำพ เปนกำรควบคมทดอยำงหนง เพอชวยใหผบรหำรสงสดไดทรำบระดบและทศทำงของกำรแขงขน และเตรยมรบสถำนกำรณในอนำคตไดถกตองมำกขน

94

3. การสอบทานโดยผบรหารระดบสายงาน (Functional Management Review) กำรสอบทำนโดยผบรหำรระดบสำยงำนนนมเฉพำะสวนงำนจดซอจดจำง วำมกำรปฏบตงำนตำมระเบยบทก ำหนด ในสวนงำนอนกจกำรไมมกำรสอบทำนโดยผบรหำรระดบสำยงำน ซงแสดงใหเหนวำไมสำมำรถครอบคลมทกสวนงำนของบรษทได 4. การควบคมการประมวลผลขอมล (Control over Information Processing) กำรอนมตรำยกำร บรษทมกำรตรวจสอบใบส ำคญประกอบกำรเบกจำยเงน ตรวจสอบใบยมเงนทดรองกอนอนมตกำรสงจำย หรอหำกมกำรจ ำหนำยพสดเปนสญ มกำรอนมตโดยผมอ ำนำจ ถอวำเปนกำรควบคมทด ท ำใหแนใจวำไดมกำรบนทกเฉพำะรำยกำรทถกตองและบนทกครบถวน กำรเกบรกษำรวมทงควบคมทรพยสนและขอมลทส ำคญ บรษทมกำรจดท ำรำยงำนเงนคงเหลอประจ ำวน มกำรคมยอดคงเหลอบญชเงนฝำกธนำคำร ดวยบญชแยกประเภททวไป มกำรน ำใบเสรจรบเงน ใบลดหน หรอใบส ำคญอนๆ มำสอบทำนวำไดมกำรลงบญชครบทกฉบบ เพอตรวจสอบควำมถกตอง และตองกำรใหมกำรแสดงรำยกำรเปนปจจบน ในดำนของสนทรพยอน มกำรใหหมำยเลขทะเบยนครภณฑพรอมทงจดท ำทะเบยนสนทรพย มกำรลงบญชหรอทะเบยนพสด โดยแยกเปนประเภทและรำยกำร แตเมอมกำรจ ำหนำยพสดออกไป บรษทไมไดมกำรลงบญชหรอทะเบยนพสดทนท อำจท ำใหเมอท ำกำรนบสนทรพยคงเหลอเมอสนงวด จ ำนวนคงเหลอมควำมคลำดเคลอน หรออำจท ำใหเกดกำรทจรตในกำรจ ำหนำยพสดออกไปได บรษทมกำรสอบทำนหรอสอบยนงำนระหวำงกน โดยมกำรพสจนยอดเงนฝำกธนำคำรอยำงนอยเดอนละครง และมกำรใหผตรวจสอบภำยในตรวจผลกำรพสจนยอดเงนฝำกทกครง ท ำใหมควำมถกตอง สมบรณมำกยงขน รวมถงลดกำรทจรต บรษทมกำรล ำดบเลมท เลขท และฉบบทพมพของใบเสรจรบเงนไวลวงหนำ ในเชครบ บรษทไดก ำหนดใหขดครอมเพอเขำบญชของหนวยงำน สวนกำรสงจำยเชคตองระบชอ ผรบเงนเทำนน โดยก ำหนดผมอ ำนำจลงนำมในเชคสงจำยมำกกวำหนงคน ไมมกำรลงนำมในเชคไวลวงหนำ จำกนนจะท ำกำรสงเชคใหผรบทนท รวมถงมกำรจ ำกดผมสทธจบตองเชค ถอวำเปนกำรควบคมทด เวนแตบรษทไมมกำรระบวงเงนของผมอ ำนำจไว

95

บรษทมกำรใชเทคโนโลยทเหมำะสมชวยในกำรประมวลผลขอมล เพอใหกำรบนทกขอมลเปนไปโดยรวดเรว ทนเวลำ และถกตอง โดยมใชรหสผำนแบบเฉพำะเจำะจง 5. การควบคมทางกายภาพ (Physical Controls) ดำนเงนสด ทำงบรษทมสถำนทและตนรภยส ำหรบเกบรกษำเงนทปลอดภย โดยมผตรวจสอบภำยในหรอเจำหนำทผรบผดชอบ ท ำกำรตรวจสอบนบเงนสดโดยไมบอกลวงหนำ ในสวนของเชคมกำรควบคมเชคซงยงไมไดใชอยำงเหมำะสม หำกไดท ำกำรใชแลวจะเกบรกษำตนขวเชคไวทเดยวกบสมดคฝำก พรอมทงใบน ำฝำกธนำคำรในทปลอดภย และหำกเปนเอกสำร เชน ใบเสรจรบเงนทยงไมไดใช สญญำกำรยมเงนทดรองทยงไมไดใช หรอสมดเชคทยงไมไดใช จะเกบไวอยำงเปนระเบยบในทปลอดภยเชนกน ในกรณทเปนกำรเครองมอ เครองใช สนคำ พสดตำงๆ จะมกำรตรวจรบและน ำเกบในสถำนททมกำรรกษำควำมปลอดภยอยำงด และถำเปนสงทมมลคำสง หรอส ำคญ จะใชผทรงคณวฒในเรองนนตรวจรบโดยเฉพำะ เปนกำรควบคมทด เนองจำกสงทอยในควำมครอบครองของบรษท ถอเปนสนทรพยทมคำ หำกไมจดเกบและดแลรกษำไวในสถำนทปลอดภยหรอมกำรตรวจสอบ อำจกอใหเกดกำรทจรตภำยในบรษทได 6. การแบงแยกหนาท (Segregation of Duties) บรษทมกำรแบงแยกหนำท ดงน โดยหนำทรบเงนในแผนกกำรเงน แยกออกจำกกำรบนทกบญชเงนสดและเงนฝำกธนำคำร กำรน ำเงนสดฝำกธนำคำร กำรกระทบยอดเงนสดและเงนฝำกธนำคำร และกำรลงนำมกำรจำยเชค หนำทของผลงนำมในเชคเปนบคคลเดยวกบผทมหนำทบนทกบญชเงนสดและเงนฝำกธนำคำร และบนทกรำยกำรบญชแยกประเภท แตแยกตำงหำกจำกหนำทเกบรกษำเงนสดยอย และอนมตใบส ำคญจำยเงน บรษทไมมกำรก ำหนดใหเจำหนำทเกยวกบกำรซอจำงและกำรเงนรบเงนแทนผมสทธรบเงน โดยควำมรบผดชอบของกำรก ำหนดควำมตองกำรหรอกำรขออนมตจดซอ กำรจดซอ กำรรบพสด แยกออกจำกกำรเงนและกำรบญช แตกำรจดซอไมไดแยกหนำทกำรก ำหนดควำมตองกำรหรอกำรขออนมตจดซอ และกำรรบพสดออกจำกกน ใหผทยมเงนทดรองกบผอนมตเปนบคคลคนละคนกน หนำทควำมรบผดชอบในกำรเตรยมหลกฐำนเพอช ำระคำพสดและกำรอนมตจำยเงน แยกออกจำกกำรบนทกกำรเบกจำยเงนและบญชแยกประเภท หนำทพสจนยอดเงนฝำกธนำคำรไมไดท ำหนำทลงนำมในเชค แตท ำหนำทลงรำยกำรในสมดเงนสด รวมถงเกบรกษำและรบจำยเงนสด จำกภำพรวมแลวกำรแบงแยกหนำทของบรษทยงไม ม

96

ประสทธภำพเทำทควร เนองจำกมกำรท ำงำนในหนำททซ ำซอนกน หรอมอบหมำยใหบคคลคนเดยวเปนผปฏบตงำน และหนำทนนเปดโอกำสใหเกดกำรกระท ำทไมเหมำะสม หรอไมสจรตไดโดยงำย และกวำจะทรำบกอำจจะสำยเกนแกไข เนองจำกไมสำมำรถสอบยนควำมถกตองระหวำงกนได 7. การใชดชนวดผลการด าเนนงานทส าคญ (Key Performance Indicators) บรษทมกำรใชดชนวดผลกำรด ำเนนงำนเปนแบบอตรำสวนทำงกำรเงน และกำรวเครำะหแนวโนมของควำมเปลยนแปลงของอตรำสวน เพอใหสำมำรถปรบแผนกลยทธ หรอตดสนใจสงกำรแกไขปญหำอยำงทนกำล 8. การจดท าหลกฐานเอกสาร (Documentation) ในกำรจดหำทรพยสนทมมลคำสงบรษทไดมกำรท ำสญญำกบทำงผขำย สวนในดำนภำยในองคกรบรษทจดใหมแผนภำพ (Flowchart) ส ำหรบระบบงำน มกำรใชเอกสำรตำงๆ เปนหลกฐำน เชน ออกใบเสรจรบเงนทกครงทมกำรรบเงน หรอเมอไดรบคนเงนทดรอง หรอใบส ำคญรบ และบนทกรบคนในสญญำกำรยมเงนทดรอง มกำรประทบตรำใบส ำคญเมอจำยเงนแลว จดท ำรำยงำนสงผดปกตทเกดขนในกำรจดซอจดจำง บรษทมกำรก ำหนดวธปฏบตเกยวกบกำรจดสรรทรพยำกรแตละประเภท มกำรก ำหนดวธกำรปฏบตตำมระเบยบขอบงคบ มกำรก ำหนดหนำทควำมรบผดชอบงำนไวอยำงชดเจน เพอใหบคลำกรสำมำรถปฏบตงำนไดตำมวตถประสงคกำรด ำเนนงำนของหนวยงำน เชน กำรเบกจำยเงน กำรแจงใหธนำคำรทรำบ เมอมกำรเปลยนผมอ ำนำจในกำรลงนำมจำยเชค กำรจดซอจดจำง กำรสรรหำบคลำกร กำรเขำถงระบบสำรสนเทศ นอกจำกนบรษทไดมกำรใชเอกสำรแบบฟอรม เพอสำมำรถสอบทำนควำมถกตองและกำรควบคมควำมเสยหำยไมใหเกดขนได เชน กำรรบสงเงนระหวำงเจำหนำท มกำรสอบยอดจ ำนวนเงนตำมส ำเนำใบเสรจรบเงน และมหลกฐำนกำรลงชอรบสงเงนระหวำงกน กำรจำยเงนทกประเภทมเอกสำรใบส ำคญประกอบกำรจำยเงนครบถวนและถกตองตำมระเบยบ มกำรตรวจสอบหลกฐำนทกรำยกอนจำยเงนทกครง กำรจำยเงนใหแกผอนทไมใชเจำหนหรอผไมมสทธรบเงน จำยโดยม

97

หนงสอมอบฉนทะของผมสทธรรบเงน กรณรบเชคทฝำกคนจำกธนำคำรมกำรลงบญชคม มกำรควบคมเชคซงผรบยงมไดน ำไปขนเปนเวลำนำน แตทงนทงนน ทำงบรษทไมมกำรจดทะเบยนคมใบเสรจรบเงน ใบเสรจรบเงนทยกเลกหรอไมใช เมอสนงวดทำงบรษทไมไดเกบเอกสำรทยกเลกไว แตใชวธท ำลำยโดยกำรยอยสลำยแทน สงผลใหเอกสำรทำงบญชทควรจะมเพอกำรตรวจสอบมไมครบถวน ไมถกตองตำมหลกบญช ในภำพรวมของบรษทแลว กจกรรมกำรควบคมดำนกำรจดท ำเอกสำรหลกฐำนคอนขำงทจะมประสทธภำพ

สารสนเทศและการสอสาร ขอมลขาวสาร

บรษทมกำรจดกำรดำนขอมลขำวสำรทด สงผลขอมลตำงๆ มกำรจดเกบอยำงควำมครบถวน โดยมกำรบนทกขอมลเปนไปโดยรวดเรว ทนเวลำและถกตอง มกำรจดประเภทสำรสนเทศเปนหมวดหม เพอใชในกำรในกำรวเครำะหและวดผลงำน ดำนก ำหนดทำงเดนของเอกสำรตำงๆ ใหเปนไปอยำงชดเจนและรวดเรว มกำรจดบนทกและจดท ำรำยงำนกำรรบสงสำรสนเทศเปนหลกฐำน ในดำนเอกสำรตองมกำรลงนำมในรำยงำนหรอเอกสำรส ำคญแสดงผอนมต ผจดท ำ และผสอบทำน โดยจะไมมกำรลงนำมแทนกน หรอใชรหสผำนแบบเฉพำะเจำะจง สวนกำรควบคมดำนคอมพวเตอรทใชในกำรประมวลผลตองมควำมถกตอง ครบถวน เชอถอได นอกจำกนยงควรมกำรสอบยนขอมลสำรสนเทศระหวำงหนวยงำนทเกยวของอยำงสม ำเสมอ การสอสาร ทำงบรษทมกำรสอสำรขำวสำรหรอค ำสงใหบคลำกรระดบปฏบตอยำงตอเนองและสม ำเสมอ และมกำรก ำหนดวธกำรสอสำรเพอใหบคลำกรสำมำรถสงขอเรยกรองหรอขอแนะน ำใหกบฝำยบรหำรได รวมถงมกำรก ำหนดใหฝำยบรหำรตดตำมผลและตอบขอเรยกรองและขอแนะน ำของบคลำกร โดยหำกเปนกำรตอบขอซกถำมหรอขอเรยกรองกนระหวำงฝำยบรหำรและพนกงำนทำงบรษทจะตดตอกนทำงอเมลหรอเอกสำรหำกเปนเรองทเปนทำงกำร แตหำกเปนค ำสงงำนของพนกงำนระดบปฏบตกำร หวหนำงำนหรอหวหนำฝำยอำจสอสำรกบพนกงำนโดยตรง

98

หำกเปนระเบยบขอบงคบ หรอเรองส ำคญทตองแจงใหพนกงำนทรำบ จะออกเปนเอกสำรใหแกพนกงำน จำกทไดกลำวมำ ถอไดวำทำงบรษทมกำรควบคมดำนกำรสอสำรทด ครอบคลมในทกระดบอยำงทวถง

การตดตามประเมนผล กำรตดตำมประเมนผล ทำงบรษทมกำรประเมนผลกำรบรรลวตถประสงคกำรด ำเนนงำนของหนวยงำนอยำงตอเนองและสม ำเสมอ โดยมกำรเปรยบเทยบผลกำรใชจำยเงนจรงกบงบประมำณ และสรปสำเหตของควำมแตกตำงของจ ำนวนเงนทใชจำยจรงกบงบประมำณ มกำรตดตำมผลอยำงเปนระบบประเมนมควำมนำเชอถอ และตรงตำมวตถประสงคทก ำหนด กำรตดตำมประเมนผลมกำรด ำเนนกำรในชวงเวลำ และควำมถทเหมำะสม มกำรสอสำรผลกำรประเมนใหบคลำกรทรบผดชอบทรำบ และแกไขปรบปรงกำรด ำเนนงำน มกำรทบทวนหรอปรบปรงวตถประสงคกำร ด ำเนนงำนแผน และกระบวนกำรด ำเนนงำนตำมค ำรองขอของบคลำกรทรบผดชอบ อกทงฝำยบรหำรมกำรตดตำมผลเพอใหควำมมนใจวำกำรปฏบตงำนของบคลำกรเปนไปตำมทก ำหนดไว ทำงองคกรยงมหนวยงำนกำรตรวจสอบหรอสอบทำนทเปนอสระเกยวกบกำรด ำเนนงำนอยำงตอเนองและสม ำเสมอ และรำยงำนผลกำรตรวจสอบ หรอกำรสอบทำนอยำงเปนอสระเกยวกบกำรด ำเนนงำนเปนลำยลกษณอกษร สรปไดวำทำงบรษทมกำรตดตำมและประเมนผลทด และสำมำรถน ำขอผดพลำดมำประเมนผล เพอกำรปรบปรงแกไขอยำงเหมำะสม กำรตรวจสอบกำรด ำเนนงำนเปนไปโดยอสระ สงผลใหกำรด ำเนนงำนมควำมโปรงใส และมกำรพฒนำอยำงตอเนอง

ผลการวเคราะหวกฤตการณอาหารโลก แมวำหลำยคนจะมองวำ วกฤตกำรณอำหำรโลก ทเกดขนนนำจะเปนโอกำสทดของประเทศไทยมำกกวำ เนองจำกประเทศไทยเปนผผลตอำหำรสงออกทส ำคญของโลก มปรมำณอำหำรเพยงพอทงกำรบรโภคภำยในประเทศ และสงออกไดพรอมๆ กน อกท งขำวยงเปนพชเศรษฐกจทสำมำรถสรำงรำยไดและแปรวกฤตใหเปนโอกำสใหกบประเทศไทยได และเพรำะประเทศไทยเปนผผลตและผสงออกสนคำภำคเกษตรรำยใหญของโลกนนเอง ท ำใหประเทศไทยหนไมพนกบผลกระทบดำนรำคำอำหำรแพง ผทไดรบผลกระทบมำกทสดคงหนไมพนประชำชนผ

99

ยำกจน รวมไปถงชนชนกลำง ซงถอวำเปนควำมจ ำเปนอยำงยง ทรฐบำลตองก ำหนดมำตรกำรเพอวำงนโยบำยปองกนควำมเดอดรอน อนเกดจำกรำคำอำหำรทสงขน แตรำยไดของประชำกรภำยในประเทศกลบลดลง เพอปรบปรงประสทธภำพและรกษำไวซงควำมมนคงทำงอำหำร (Food Security) ของประเทศ เพอสงเสรมผทเปนเกษตรกรและผผลตใหคงไดรบผลประโยชน แตนโยบำยกำรจ ำน ำขำวทรฐบำลก ำหนดขนนนเองทเปนปญหำ ท ำใหกำรสงออกขำวของประเทศไทยลดลง กำรทรฐบำลใหรำคำสงกวำรำคำตลำดมำก มผลตำมมำ คอ ขำ วไทยในตลำดสงออกมรำคำสงขน ซงขำวไทยทมรำคำสงขนน หำกยงสำมำรถขำยและสงออกไดตำมปกตกจะเปนประโยชน จะท ำใหมรำยไดจำกกำรสงออกขำวเพมขนและจะมผลตอรำคำขำวภำยในประเทศทท ำใหชำวนำสำมำรถขำยขำวไดรำคำทสงขนดวย แตผลทออกมำกลบไมเปนเชนนน เพรำะเมอขำวไทยมรำคำสงขนมำก ท ำใหผน ำเขำทเปนลกคำเกำไมวำจะเปนเอกชน หรอหนวยงำนของรฐทเคยซอขำวไทยแบบ G2G ตองไปหำซอขำวจำกแหลงอนทถกกวำ เชน เวยดนำม อนเดย กมพชำ ปำกสถำน แมคณภำพขำวจะดอยกวำประเทศไทย แตกคมเมอเทยบกบสวนตำงดำนรำคำทตำงกนมำกเชนกน ซงบรษท วฒชย โปรดวส จ ำกด กเปนหนงในผสงออกขำวไทยทไดผลกระทบจำกนโยบำยกำรรบจ ำน ำขำวของรฐบำล ท ำใหบรษทมตนทนทสงขน จงตองมกำรสงออกขำวในรำคำทสงขนเชนกน ยงมผลกระทบทเกยวเนองจำกกำรรบจ ำน ำขำวในรำคำสงโดยไมจ ำกดจ ำนวนตำมมำอกดวย สงผลใหขำวหมนเวยนซอขำยในทองตลำดนอยมำก เพรำะขำวจ ำนวนมำกเปนขำวทรบจ ำน ำไวแลว ซงกองอยในโรงสและโกดงตำงๆ ยงไมมกำรระบำยออกมำ ท ำใหผสงออกไมสำมำรถหำซอขำวในทองตลำดได แมมผเสนอขำยกเปนขำวทมปญหำเรองคณภำพ จงท ำใหบรษทตองมกำรหำผจดหำมำกขน และลดกำรรบค ำสงซอหรอไมรบค ำสงซอนนหำกทำงบรษทเหนแลววำไมสำมำรถหำขำวคณภำพตำมทตกลงกนสงมอบใหผซอได

บทท 5

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา

จากวกฤตการณอาหารททวโลกก าลงประสบอยนน เมอมองในระยะยาวแลวจะพบวามแนวโนมทจะเปนปญหาส าคญ ความตองการพชพลงงาน สนคาเกษตรและอาหารมแนวโนมจะเพมขนตามการเพมขนของประชากรโลก แตในดานอปทานของการผลตนนจะลดลงดวยขอจ ากดดานพนท เทคโนโลยทมอย และการเปลยนแปลงของภมอากาศ ท าใหราคาอาหารสงขน ส าหรบประเทศไทยนนหลายคนมองวาเปนโชคดและเปนโอกาสในการพฒนาสนคาเกษตรและอาหารเพอการสงออก เพราะอดมสมบรณดวยพชพนธธญญาหาร และยงเปนผผลตและผสงออกสนคาภาคเกษตรรายใหญของโลก ซงสนคาทสงออกและมคณภาพสงจนเปนทยอมรบในตลาดโลกกคงหนไมพนขาว ทมการสงออกมากเปนอนดบตนๆของโลก แตถงแมจะมปจจยความพรอมตางๆมากมาย ประเทศไทยกยงไดรบผลกระทบจากวกฤตดงกลาว ไมวาจะเปนประชาชนทยากจน ชนชนกลางของประเทศทสวนใหญมอาชพเกษตรกร ภาครฐจงจ าเปนตองเขามามบทบาทในการก าหนดนโยบายเพอชวยเหลอ โครงการรบจ าน าขาวเปนนโยบายหนงททางรฐบายก าหนดขนเพอชวยเหลอเกษตรกรทปลกขาวหรอทเรยกกนวาชาวนา โดยรบซอขาวในราคาทสงกวาราคาตลาด ท าใหชาวนามรายไดสงขน แตผลกระทบทางลบกลบมาอยทผสงออกและผบรโภค เพราะราคาขาวทสงออกกสงขนดวยตามไปดวย ซงบรษท วฒชย โปรดวส จ ากดกเปนหนงในผสงออกทไดรบผลกระทบ ยอดสงออกขาวลดลงอยางตอเนองในชวง 3 ปทผานมา ท าใหรายไดและก าไรของบรษทลดลงดวย ทางผบรหารคาดวาในอนาคตปรมาณการสงออกขาวจะลดลงอกหากรฐบาลยงมการรบจ าน าขาวจากชาวนาในราคาทสงเชนน เนองจากประเทศทรบซอขาวจากบรษท หนไปซอขาวจากประเทศคแขงทราคาถกกวาแทน ซงผบรหารกพยายามแกปญหาและหาทางออกใหบรษทโดยมการเขาพดคยกบลกคาถงปญหาทเกดขนและพยายามหาผจดหาใหมากขน รวมถงการจดการและระบบการควบคมภายในองคกรทถอเปนเรองส าคญอยางยง

101

ระบบการควบคมภายในของบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด ในภาพรวมอยในเกณฑทด เนองจาก มการบนทกขอมลอยางถกตอง ครบถวน และเชอถอได มการก าหนดนโยบายการปฏบตงาน และระเบยบขอบงคบใหพนกงานปฏบตตามเพอใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายขององคกร รวมถงทางบรษทมการใชทรพยากรอยางประหยดและมประสทธภาพสงสด ทงนตามองคประกอบของ COSO สามารถแบงโครงสรางการควบคมภายในออกไดเปน 5 ดาน ไดแก สภาพแวดลอมของการควบคม การประเมนความเสยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศและการสอสาร และการประเมนตดตามผล บรษทมการจดการสภาพแวดลอมของการควบคมทดและมประสทธภาพ โดยทางผบรหารของบรษทมการก าหนดระเบยบ ขอบงคบ และจดท าคมอการปฏบตงานเปนลายลกษณอกษรชดเจนเพอใหการด าเนนงานของพนกงานเปนไปอยางราบรน รวมทงมการจดการทดสอบคดเลอกเพอสรรหาบคคลากรทมความเหมาะสมทสดในต าแหนงนน และมการจดสรรงบประมาณเพอฝกอบรมบคลากรอยางเพยงพอ นอกจากนยงมการจดตงคณะผตรวจสอบภายในและผตรวจสอบอสระเพอประเมนผลการปฏบตงานและเอกสารของบรษท แตส าหรบดานโครงสรางการจดองคกรทางบรษทมการบรหารงานแบบรวมอ านาจไวท ผบรหาร จงอาจสงผลใหการบรหารงานล าชา และเกดขอผดพลาดจากการตดสนใจทบคคลเดยว บรษทมการประเมนความเสยงทด โดยแบงออกเปน 5 ดาน ไดแก ดานการบรหาร เปนความเสยงทเกดจากการไมระบปจจยภายนอกทมผลกระทบตอการด าเนนงานในอนาคตขององคกรใหชดเจนซงเปนความเสยงทความนาจะเปนทจะเกดต าและผลกระทบอยในระดบสง ดานการเงนการบญช มความเสยงทเกดจากการทกรรมการรกษาเงนถอกญแจทงหมดเพยงผเดยว และมความเสยงทเกดจากการไมระบวงเงนและผมอ านาจในการลงนามสงจายเชค ซงอาจกอใหเกดการทจรต เปนความเสยงทความนาจะเปนทจะเกดขนสงและผลกระทบอยในระดบสง ดานการจดซอจดจาง มความเสยงทเกดจากการเบกพสดออกไปใชในปรมาณทมากเกนความจ าเปน ซงเปนความเสยงทความนาจะเปนทจะเกดขนสงและผลกระทบอยในระดบต า ดานทรพยากรบคคล มความเสยงทเกดจากการทพนกงานละเลยการไมปฏบตตามกฎระเบยบขององคกร ซงเปนความเสยงทความนาจะเปนทจะเกดขนต าและผลกระทบอยในระดบต า และดานสารสนเทศ มความเสยงเกดจากระบบสารสนเทศลมเหลว ซงจะสงผลกระทบตอบรษทในระดบสง เพราะระบบสารสนเทศเปนสวนส าคญอยางหนงในการด าเนนงาน ซงความเสยงทความนาจะเปนทจะเกดขนต าและผลกระทบอยในระดบสง โดยรวมแลวความเสยงของบรษทอยในระดบทยอมรบได ยกเวนดานการเงนและการ

102

บญช ซงบรษทควรบรหารความเสยงดวยวธการแบงความเสยงดวยการหาผรบผดชอบรวมในความเสยงเพอลดการกอทจรตทอาจจะเกดขน ดานกจกรรมการควบคม มการควบคมภายในทด เนองจากมการก าหนดนโยบายและวธปฏบตงานทชดเจน มการสอบทานโดยผบรหารสงสด การควบคมทางกายภาพ การใชดชนวดผลการด าเนนงานทส าคญ ยกเวน ดานการสอบทานโดยผบรหารระดบสายงาน ซงมเพยงการสอบทานของสวนงานจดซอจดจาง ดานการควบคมการประมวลผลขอมล บรษทไมไดมการลงบญชหรอทะเบยนพสดในทนททมการจ าหนายออก และบรษทมเพยงการจดท างบพสจนยอดเงนอยางนอยเดอนละครง ดานการแบงแยกหนาทยงมการท างานซ าซอน โดยทางบรษทใหผมหนาทลงนามในเชคเปนบคคลเดยวกบผทมหนาทบนทกบญชเงนสดและเงนฝากธนาคารและบนทกรายการบญชแยกประเภท ใหผท าหนาทจดซอ ท าหนาทเดยวกบผทก าหนดความตองการหรอการขออนมตจดซอและการรบพสด ใหผมหนาทพสจนยอดเงนฝากธนาคาร ท าหนาทลงรายการในสมดเงนสด รวมถงเกบรกษาและรบจายเงนสด และสดทายดานการจดท าหลกฐานเอกสาร บรษทมการควบคมทไมมประสทธภาพเรองบรษทมไดท าการจดเกบใบเสรจทยกเลกหรอไมไดใช รวมถงไมจดท าทะเบยนคมใบเสรจรบเงน ดานสารสนเทศและการสอสารแบงเปนสวนของขอมลขาวสาร และการสอสาร ดานขอมลขาวสารบรษทมการจดการขอมลทใชในการด าเนนงาน รวมถงรายงานทางการเงนทด ครบถวน เพยงพอ และทนเวลา มการจดประเภทเปนหมวดหม ดานการสอสาร ทางบรษทมการก าหนดใหฝายบรหารตดตามผล และตอบขอเรยกรองหรอขอแนะน าของบคลากรอยางทวถง ผานทางอเมล หรอเอกสารหากเปนเรองทเปนทางการ เพอประสทธภาพในการด าเนนงาน ดานการตดตามและประเมนผล ทางบรษทมการควบคมทด มการประเมนผลการบรรลวตถประสงคการด าเนนงานของหนวยงานอยางตอเนองและสม าเสมอ มการสอสารผลการประเมนใหบคลากรทรบผดชอบทราบและแกไขปรบปรงการด าเนนงาน มการทบทวนหรอปรบปรงวตถประสงคการ ด าเนนงานแผน และกระบวนการด าเนนงานตามค ารองขอของบคลากรทรบผดชอบอกทงฝายบรหารมการตดตามผลเพอใหความมนใจวาการปฏบตงานของบคลากรเปนไปตามทก าหนดไว

103

จงสามารถสรปไดวาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ของบรษท วฒชย โปรดวส จ ากด มประสทธภาพในทกๆดาน ภายใตวกฤตการณอาหารโลกทก าลงเกดขนในปจจบน ทสงผลกระทบตอบรษท ท าใหมปรมาณการสงออกขาวนอยลง รายไดและก าไรกลดลง แตเนองดวยบรษทมการควบคมภายในทด ท าใหบรษทยงสามารถขบเคลอนไปไดในอนาคต

ขอเสนอแนะ 1. การบรหารงานของของบรษท ควรบรหารงานแบบกระจายอ านาจมากขน เพอปองกนขอผดพลาดจากการใหบคคลเดยวตดสนใจ 2. บรษทจดท างบพสจนยอดเงนฝากธนาคารเพยงอยางเดยว ดงนนควรมการสอบทานยอดคงเหลอระหวางแผนก หรอท าการสอบทานยอดบญชคมพรอมทงรายละเอยดทกๆ สนเดอน 3. บรษทควรมการลงบญชหรอทะเบยนพสดทนท เมอมการจ าหนายพสดออกไป 4. บรษทมการสอบทานระหวางสายงานนอยมาก ควรเพมการสอบทานผลงานจรงกบแผนงานหรอเปาหมายในดานทตนรบผดชอบ รวมถงสอบทานวธการปฏบตงานจรงกบระเบยบทก าหนด และสอบทานกบสถตผลงานปฏบตในอดตในทกๆ สวนงาน 5. บรษทควรแบงแยกหนาทใหชดเจน ไมควรให 3 หนาทตอจากนเปนบคคลคนเดยวกน หรอหนวยงานเดยวกน ไดแก 1) การอนมตหรอใหความเหนชอบ 2) การจดบนทกขอมล และ 3) การดแลรกษาทรพยสนขององคการ 6. บรษทควรเกบใบเสรจรบเงนทยกเลกหรอไมใชไว เพอเปนหลกฐานในการตรวจสอบ ตอนสนงวด 7. บรษทควรใชกลยทธการตลาดเชงรก ทงนขาวไทยไดรบการยอมรบวาเปนขาวคณภาพด แตตองเนนการท าการตลาดและการสรางภาพลกษณ รวมถงการใหความรและเพมการบรโภคขาวไทยใหมความกวางขวางมากขน

104

8. โครงสรางการผลตขาวของไทยนนแบงออกเปนสองสวน คอ การผลตเพอสงออกและผลตขาวเพอใชบรโภคในครวเรอนเมอเหลอแลวจงจะขาย รฐควรแทรกแซงในสวนทเปนเกษตรกรรายยอยทผลตขาวเพอบรโภคและมความยากจนสงเพอใหชาวนาไดรบรายไดทสามารถด ารงชพอยไดและโรงสรายยอยอยได ในขณะเดยวกนควรปลอยใหตลาดสงออกเปนไปตามกลไกตลาด และรกษาคณภาพของขาวเพอการสงออกไว 9. ในการรบจ าน าขาวนนควรจะจดท าในลกษณะของการ ก าหนดมลคาหรอราคาจ าน าใหต ากวาหรอใกลเคยงกบราคาตลาด รวมถงการจ ากดจ านวนและวงเงนรบจ าน าเพอสนบสนนเกษตรกรขนาดเลก และไมเปนกลไกสนบสนนใหเกษตรกรหนไปปลกขาวคณภาพต า 10. นอกเหนอจากการศกษาเรองการควบคมภายในของบรษท วฒชยโปรดวส จ ากด ควรท าการศกษาเรองการบรหารตนทนเพมเตม เนองจากทางบรษท มรายรบอยในระดบสง แตก าไรทไดรบตอปอยในระดบคอนขางต าเมอเทยบกบรายได ดงนนทางบรษทควรหาวธการลดตนทนและคาใชจายลงเพอใหเกดผลการด าเนนงานทมประสทธภาพ 11. ในการศกษาเรองการควบคมภายในครงตอไป ควรน าคาเฉลยในอตสาหกรรมการสงออกขาว มาศกษาและวเคราะห เพอคนหาแนวทางในการขจดปญหาและอปสรรคทเกดขน

เอกสารอางอง กตญญ หรญญสมบรณ. ม.ป.ป. การจดการธรกจระหวางประเทศ. พมพครงท 7.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพ บรษท เทกซ แอนด เจอรนล พบลเคชน จ ากด. กองบรรณาธการ. 2551. ผวาภยฟดไครซสสะเทอน 100 ล.คน. (Online). www.thaipost.net, 28

มกราคม 2556. เกลดนท สสกาญจน. 2540. การควบคมและการตรวจสอบภายใน. พมพครงท 2.

กรงเทพมหานคร: บรษท พฒนาวชาการ (2535) จ ากด. เจรญ เจษฎาวลย. ม.ป.ป. การตรวจสอบภายใน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: บรษท พอด

จ ากด. ชนงกรณ กณฑลบตร. 2549. การจดการระหวางประเทศ. 2,000 เลม. พมพครงท 9.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชลอ เหรยญประดบ. 2548. แนวทางการควบคมภายในของธรกจอตสาหกรรมทจดทะเบยนใน

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. วทยานพนธครศาสตรอตสาหกรรมมหาบณฑต สาขาวชาธรกจอตสาหกรรม, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

ถราวฒ ทองทรง. 2547. สภาพและปญหาของระบบการควบคมภายใน ศกษากรณ : บรษท

ไปรษณยไทย จ ากด. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการทวไป, มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

ทพยสดา เมฆฉาย. 2550. การศกษาเปรยบเทยบแนวคดดานการควบคมภายในของ COSO และ

ระบบการควบคมภายในของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สาขาฮอด จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธญญกจ ทรพยประสม. 2547. การประเมนผลการควบคมภายในของ COSO : กรณศกษาธนาคารแหงประเทศไทย ส านกงานภาคเหนอ สวนเงนตรา. วทยานพนธบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

นวลนอย ตรรตน. 2551. ความมนคงทางอาหาร. (Online). www.nidambe11.net, 27 มกราคม

2556. ประไพพรรณ เฉลมพชย. 2551. การศกษาการใชขอมลสารสนเทศทางการบญช เพอการวาง

แผนการควบคมภายในของธรกจอตสาหกรรมแปรรปอญมณ :กรณศกษา บรษท จอรจ เจนเซน (ประเทศไทย) จ ากด. วทยานพนธบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ปวรรตน พรรธนประเทศ. 2555. ความมนคงทางอาหาร. (Online).

www.nutrition.anamai.moph.go.th, 27 มกราคม 2556. ปานปรย พหทธานกร. 2551. เตรยมรบมอวกฤตการณอาหารโลก. (Online).

www.oknation.net/blog/parnpree/2008/04/24/entry-1, 26 มกราคม 2556. ไพเราะ รตนวจตร. 2549. การศกษาเปรยบเทยบการควบคมภายในตามแนว COSO ดาน

องคประกอบสภาพแวดลอมการควบคมในอตสาหกรรมโรงแรมจงหวดชลบร. วทยานพนธบญชมหาบณฑต สาขาวชาการบญช, มหาวทยาลยบรพา.

ภควด วระภาสพงษ. 2551. วกฤตการณอาหารโลก (ตอนท 1- 2). (Online).

www.midnightuniv.org/forum/index.php, 1 กมภาพนธ 2556. ภเบศร สมทรจกร. 2551. วกฤตการณอาหารโลก. (Online). www.bangkokbiznews.com, 30

มกราคม 2556. รจตลกษณ ชยพงศพพฒน. 2549. การศกษาระบบสารสนเทศทางการบญชเพอพฒนาการควบคม

ภายในของบรษท อนทนล เชยงใหม จ ากด. วทยานพนธบญชมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ลนด ซยฟาลวย. 2548. การเกษตรไทย อขาวอน าขามสหสวรรษ. พมพครงท 1.

กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วนรกษ มงมณนาคน. 2555. หลกเศรษฐศาสตรมหภาค. 5,000 เลม. พมพครงท 15.

กรงเทพมหานคร: บรษท โรงพมพอกษรสมพนธ (1987) จ ากด. วทยา อธปอนนต. 2543. เศรษฐกจพอเพยงเพอการเกษตรทพงพาตนเอง. กรงเทพมหานคร: กรม

สงเสรมการเกษตร ส านกพฒนาการถายทอดเทคโนโลย กลมสอสงเสรมการเกษตร. วยดา ปานาลาด. 2548. การบรหารการควบคมภายในของกระทรวงมหาดไทย จงหวด

นครราชสมา. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาบรหารธรกจ, มหาวทยาลยมหาสารคาม.

วราภรณ พงพศ. 2550. ปญหาและอปสรรคในการพฒนาระบบการควบคมภายในของบรษท

บรพาอตสาหกรรม จ ากด. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาการจดการทวไป, มหาวทยาลยราชภฏพระนคร.

ศจนทร ประชาสนต. 2552. สถานการณความมนคงทางอาหารของประเทศไทยภายหลงป 2540.

(Online). www.sathai.org/story_thai/043-Food_security-_thai.pdf, 20 มกราคม 2556. ศรวงศ สมตร และ สาลน วรบณฑร. 2538. เศรษฐศาตรระหวางประเทศ. พมพครงท 2.

กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศนยวจยกสกรไทย. 2551. “วกฤตอาหารโลก : ผลกระทบ...โอกาสของไทย.” กระแสทรรศน.

(Online). http://library.dip.go.th/multim6/edoc/17206.pdf., 29 มกราคม 2556. สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (องคการมหาชน). ม.ป.ป. หลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง. (Online). www.haii.or.th, 29 มกราคม 2556.

ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร. 2547. เศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพมหานคร: มลนธชยพฒนา.

ส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร. 2554. ทฤษฎ

ใหม หลกการพงตนเองทยงยน. ม.ป.ท. ส านกงานมลนธชยพฒนา. 2550. เศรษฐกจพอเพยงและทฤษฎใหม. (Online).

www.chaipat.or.th/chaipat/index.php/th/publication/sufficiency-economy, 15 มกราคม 2556.

ส านกสงเสรมและประมวลชน สวนสงเสรมการมสวนรวม. 2555. “วกฤตการณอาหารโลก.”

เกรดความรทรพยากรธรรมชาต. (Online). http://intranet.dwr.go.th/bmpc/karkomru/feb%2055.pdf, 20 มกราคม 2556.

สทธดา ศรบญหลง. 2552. การพฒนาแบบยงยน. (Online).

http://library.uru.ac.th/bookonline/books%5CCh8A.pdf, 10 มกราคม 2556. อภญญา เปนสงเนน. 2551. การวเคราะหประสทธภาพการควบคมภายใน กรณศกษาสหกรณโค

นมในจงหวดนครราชสมา. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาวทยาการจดการ, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

อาภรณ ชวะเกรยงไกร. 2555. วกฤตอาหารโลก. (Online). www.bangkokbiznews.com, 20

มกราคม 2556. อษณา ภทรมนตร. 2543. การตรวจสอบและการควบคมภายใน: แนวคดและกรณศกษา.

พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: ม.ป.ท.