-^)\,/l

ilJ

Dalton'un Kısmi Basınç KanunııJohn Dalton 1801 yılında yaptığı çalışmalar sonunda kendi adı

ile anılan aşağıdaki kanunu buldu.

"Gaz karışımının toplam ba§ıncı karışımı o|uşturan her bir

gazın kısmi basınçları toplamına eşittir"' Dalton kısmi basın-

cı da; her bir gazın kapta tek başına iken yaptığı basınç olarak

tanımladı.

X ve Y gazlarından oluşan kapalı bir kaptaki gaz karışımının

top|am basıncı(P1);

Pı=Px+Py

Px: X'in kısmi basıncı

Py: Y'nin kısmi basıncı

Dalton her bir gazın (ısmi basınçlarını ideal gaz denkleminden

hesaplayıp tek tek toplam basınca oran|adığında, her bir gazın

kısmi basıncını hesaplayabileceği aşağıdaki formülleri buldu,

PlVı = P2.V2 bağıntısından bulunur

,ir:la.,iijlt'_!1İ_::_]i;]i i:!j:i.|]ilj!4]İi!l1i!.]]:i[i i|:ü!İi={..:!i-

i:4:ni:;i]*;r4rj:i];:;ijii]i]ilrj!ifiiri;ii;i!İr|+$+::.:ij .İ:;i:;:rir;.j.!i;!i.i+,l

Bileşik kaplardaki gaz karışımlarında tePkime gerçekleşirse

önce tepkime denklemi yazılıp denkleştirilir. Sıllrl"rıcı bileşen(artan madde) problemi mantığı ile iş|emler yapıhr.

Elde edilen sıcaklık, mol sayısı ve hacim değe1l"ri py = nRT

bağıntısından türetilen bağıntılarda yerine yazılarak sorular çözülür.

Gazların Su Üzerinde Toplanması

Suda çözünmeyen bir gaz kapalı bir kapta su üzerinde top_

lanırsa kaptaki toplam basınç biriken gazın kışç,,1 basıncı ile

suyun o sıcaklıktaki denge buhar basıncının toDlamına eşittir.

PT=PH"+Pbrh",

Bu sorularda hacim değişimi suyun denge bql"r basıncınıetkilemezken He gazının kısmi baslncını etkiler, çünkü suyundenge buhar basıncı sıcaklık değişimi ve safsızlıft dışındaki de_

ğişimlerden etki|enmez. He gazının basıncı ise hacim, sıcaklıkve mol sayısından etki|enir.

Örneğin sistemin hacmi 2 katına çıkarılırsa bul,1q,. basıncı de_

ğişmezken, gaz basıncı yarıya iner. Toplam ba§ınç azalır amayarıya inmez.

dir.

Llu bağıntılarda an|aşılacağı gibi her bir gazın kısmi basıncı

molsayısı ile doğru orantılıdır. Bu bağlantıla,d" E değerio

gazınmolkesrinivermektedir.Molkesri.,X,ilegösterilir.Karı-ğımı oluşturan maddelerin mol kesirleri toplamı daima 1'dir,

- Sabit hacimli bir kapta bulunan gaz karışımına aynı

sıcaklıkta dışardan farklı bir gaz eklenirse kaptaki gazlann

kısmi basınçları değişmez.

- Sabit basınç|ı bir kapta bulunan gaz karışımına aynı

sıcaklıkta dışardan farklı bir gaz eklenirse kaptaki gazların

kısmi basınçl arı azalır-

Gazların Karıştırılması

i"C i-t ı rJ

Birbirine musluklarla 6-agıanmış kaplarda bulunan gazlar aynı sı_

Her bir gazın kısmi basıncı ise;

V2 toplam hacmi ifade eder.

nV

n,"n".,,ha 'T

PX=

D-

}=x, }=*,

l,

22,4 litrelik bir kapta 0,4 ğram H2,0,8 gram He ve x gram Negaz karışımı O'C'ta 2 atm basınç yapmaktadır.

Buna göre x kaçtır?

(H:l,He:4,Ne:20)

{ı §ekildeti sistem 27"C'tadış basınçla dengededir.

Sıcakhk sabit tufularak kaba 0,3mol H2 gazı eklenirse;

l. SO2 g€zının kısmi basıncı 0,4 atmolur

ll. Kapta gaz özktitlesi azahr

lll. Gaz karışımın basıncı ] atm oiur

ifadelerinden hangileri doğrudur?

(SO2: 64 , H2:2)

Buna göre;

l. CaH4 gazınin kısmi basıncı

0,3 atm dir

ll. C2H6 gazın|n mol tesri }'tıir

0,8 g caH4(s)

1,2 g c2H6(s)

lll. C2H6ve CgHagaz moleküllerinin ortalama kinetik enerji-

leri eşittir

ifadelerinden hangileri yanlıştıı? (C: 12 H: 1)

A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll

D) llve lll Q lve lll

lfııkarıdak' *oa. eşit sayıda C atornu içsrenCH4, C2H. ve CrH* gıazları karrşırrrı tııılunmakb-dır_Bğrıa gğr*;l. Kısrni bagıncı en bğ}ıük eları CH4'tüf-ll_ Gazların iıacİrnieri aynıdır-lll_ İııtol keşri en küçük olan C.1-1*'dir_yargııarırıdan. İıangİ tcrİ doğrııılıır?A) Yalnız l E) l ve ll C} l we lli

D} ll ve lll E} l, ll we lll

+Po:'ı ata

3L

Aynı sıcaklıkta bulunan gaılar araıındatimusluk açıhp yeterli süre bethnirşe He garı-nın kısmi basıneı kaç atııoşfr -q|ur?

A} 0,2 B} 0.ıt §) 0,5 D} 0,6 E} 0,8

KıSrrfl Bnöı\r_Sabit hacimli bir kapta 0,4 gram H2 gazı,0,8 gramve 1 ,6 gram CHn gazı bulunmaktadır.

Kaptaki toplam basınç 2atm o|duğuna göre, CHn gazınınkısmi basıncı kaç atm'dif (H: 1 He: 4 C:12)

X,YveZg".lr.,nbasıncı 5 atm dir. Bu gaz kanşımında Y gazının mol kes-ri f olduğuna göre Y'nin kısmi basıncı kaç atm'dir?

Ç Şeı<iıoeki sabit hacimli kapta ölçülenHe gazı J'

o"",nn 0,9 atm dir.

^

g,

Po= 1 atm

ffiI i ıi,4-nıo!]t l

l::soi(sJ ;Lğ

&*#fu+

ÇH.Ç=H"C"H"

f §eı<ııoexi sistemde dış basıncın

-" 1atm olduğu ortamda CHa ve

SO2 gazlannın eşit kütlelerinin

oluşturduğu karışım sürtünmesiz

pistonla kapatılarak dengelen-

miştir.

Buna göre;

l. SO2 §azının basıncı 0,2 atm'dir

ll. Kapta toplam basınç 1 atm'dir

Po = 1atm

ıt

m gram CH4

m gram SO2F6*T dını_.--..-._.>

3,

Yukarıdaki kaplarda He ve H2 gazlan bulunmaktadır.Sabit sıcaklıkta M musluğu açılıp yeterince beklenildi-ğinde;

|. Piston 5. bölmede dururll. Kapta ioplam basnç 1 atm olur.lll. He gazının kısmi basıncı 1,5 atm olur.ifadelerinden hangileri yanlıştır? (Piston eşit bölmeli veher bir bölme 1 litredir)

Yı**ıddd dffinıb şaHİgffiçia }l ııırctğı aç*prcto-ıfue ld{çı*fiündç ffipn iarıcı iıötııçde rını?@hrıdğ e$f ı,@ 1'ğ ffiık€dfo}lll. so2 gazı i|e CH4 gazının mol kesirleri top|amı 1'dir

ifadelerinden hangiteri doğrudur? (CHa: 16, SO2: 64)

A) Yalnız l B) lve ll C) lve lll

D) llve lll E)l, llve lll

qEşit küüede ahnan Hr, He ve CH4 gazlanndan-

oluşan kanşımın basıncı 390 mm Hg'dır.

Buna 9ö]€, kanşmdaki H2 gaanın basıncı

kaç cm Hg'dır?

oo.2L§abit sıcaklıkta M musluğu açılarak, ideal dayranışlı 02 §ıız.lannın karışmalan sağanıyor.

İ*p'danggyo gtld,ğ|nde, pi§ton neıgde durur?(Bölmeler arası f litredir.)

0,2 mol CHo

0,2 mol SO.

H2=Zglmol, . He = 4 g/mol, CHa = 16 g/mol)

A)320 B)240 c) 160 D) 120 E)80

1x0,2'şer mol CH4 ve SO3 gazlarıbulunmaktadır. Sıcakhk değiştiril-meden M musluğu açılıp kaba0,1 mol He gazı ekleniyor.

Bu olayla ilgili;

l. CH4 ğEzının kısmi basıncı değişmez

ll. O|uşan karışmda gazlann kısmi basınçları

Psog = '"r.

='|r" o''lll. Toplam basınç f, katına çıkmıştır

ifadelerinden hangiIeri doğrudur?

l 6A2r-/Ap.ıN ra2ısnelLrhn§lal@ ..

L. f _? f_f, ? f 9

q,

şekildeki sistemde ;y musluğu sıcaklık değiştirilmeden açılı-yor,

Yeterince beklenildiğınde H, ve G2H6 gaztarının kısmibasınçları kaç cm.Hg olur?

CzHoH2Yukarıdaki sistemde bulunan gazlann sıcakhklan aynıdır,

Sıcaklık değiştirilmeden musluklar aghrsa;

l. Kaplarda ötçülen basınç 2,8 atm olur

ll. 5V hacimli kapta toplam molekül sayısı artar

lll. H2 gazının kısmi basıncı 1,5 atm olur

ifadelerinden hangileri doğruduı?

32,1 0

sabit sıcaklıkta M musluğu açıhp yeterince beklenildiğin_

de piston 5. bölmede durduğuna göre h değeri kaçtır?

A)

B)

c)

D)

9

5

5

,l0

5

10

35

30

30

25

35

6,

Şekildeki sistemde M1, M2 ve M3 muslukları sabit sıcaklıktaaçılıp yeterince bekleniliyor.

Buna göre;

l. Birinci kapta gaz moleküllerin sayısı artar

ll. lkinci kapta basınç 0,66 atm olur

lll. Z gazının ksmi basıng 0,36 atm olur

ifadelerinden hangileri vanl$ıİ?

1. kap 2" kap

@i;t.j

3 a-tn kİl.ll:6..=4f.j' -'Jl#i.

3LSistemdeki ideal gazlar, sabit şıcaklıkta G musluidarı aç]larak,lamamen karışna kadar bekleniyor.Buna göıe, şistemin son başıncı kaç atmosfer olur?

5L

Şekildeki kapta M musluğu sabit sıcaklıkta açıldığında SO3 ga-zının basrncı 2 atm o|uyor.Euna göre, 2. kabın hacmi kaç L dir?

A} 2,5 B) 5

A) 1 E) 1,5 Al2 D}3 E)4

c) 7,5 D} 10 E) 12,5

ls.

Şekildeki sistemde M musluğu sabit sıcaklıkta açılarak X2veY2gadan;

Xr{gr*Xz@l- ziltz{gı'

denklemine göre lam verimle tepkimeye sokuluyorlar.

Tepkirııooonuı& J@plak gazfusıncı kaç cm-Hg olur?

Şekildeki sistemde sabit sıcakhkta M musluğu açılarak;

2X2@| + Yz(s) - 2X2Y (k| tepki mesi tam verim le gerçekleştiriliyor.

Tepkime sonunda piston nerede durur?(Bölmeler eşit ve birer litredir)

|f. §ekildeki manometrede bu-lunan X2 ve Y2 gazları tamverimle tepkimeye sokularakyalnız X2Y gazını o|uşturu-yorlar.

Tepkime §onunda sıcaklıkilk sıcakhğa getirildiğinegöre kaptaki son basınçkaç cm_Hg olur?

4L

Şekildeki ideai serbest pistanlu kaba aynı şıcaklıkta 0,5 mol O,

gazı gönderildiğinde.

Co{g}+*ur,r,-to2{9)

tepkimesi tam verimle gerçekleşiyor,

Tepklme sonund_a başlangıç srcaklığına gert dönl}ldüğüne

göro, kabın şon hacml kaç L dlr?(Gazlaı ideal davranışiıdır.)

A)4 B}5 c)E D)7 E}8

{4.F,a iitrelik r"pt" o oo'ta eşit mol sayısındaki N2

ve H, gaz|an arasında,Nr(nı*3Hztsı .- 2NH",n,

tepkimesi sabit sıcaklı}<ta gerçekleştiriliyor, Kap-ta 0,2 mol NH" gazı bulunduğu anda basınç4 atm olarak ölçülüyor.

Buna gĞire başlangıçta kapta toplam kaç motgaz bulunmaktadır?

A} 0,6 Eı) o,8 c},t,2 D} 1,6 E) 2

lı,

Po=1alm

€JEİ }

-Aş@§* ığcaısefDest

'F !, oiston

S ia,noı ;lH'co(s) il*r _,- {+*-H*:j}'

Po = 76 cm-Hg

0,8 mol X2(g)

0,8 mol Y2(g)

Yukarıdaki sistemde musluklar açılarak gazlar arasında;Xe(g) * Yz(g) - 2XY(g) tepkimesitam verimle gerçekleştiriliyor.

Tepkime sonunda sıcaklık değişmediğine göre kaptakibasınç kaç cm-Hg olur?

»' l. 0,2 mol potasyum kloratın {KClO,l ısıtlmasryla su ğze-

rinde 27"e'ta bir tü9 !çerisinde 02 9a;ıı toplanmaktadır.§u iizerinde toplanan 02 §azının haemi 8,2 litre oldıığu-na sö]e tüp içindeki toplam basınç kaç crn-Hg'diı?

(27 "C'ta suyun denge buhar basıncı 26 mm-Hg ahnacaktır.}

A) 56,4 B) 68,4 c) 71

D} 71,6 E72,4

Şekildekisist 0,4 mol HgO katısı ısıtıldığında;

HgO(k) ısl > Hg(s) + 1l2o"|g| denklemine göre bozu-nuyor. Oluşn O2ğaA 27 "C'ta bir tüp içerisinde su üze-rinde toplanıyor. Tüpteki gaz hacmi 8,2 litre ve suyun27 'C'taki buhar basıncı 25 mm-Hg alınırsa toplam basınçkaç mm-Hg olur?

"€:v l'-i

noktaşıne gallrilip eatsitlandiğinde,

1" CHo gazıRın kısmi bg§ıneı k4 mmHg olur?

2" §tıyun buhar basırıeı kaç ınmHg oltıı?

3" Toplam gaz b§§ın$ kaç mrnHg olur?

1" HıO(ş} miktarı nĞ olur?-- -----'-'

§. HıO{g} nnikterı ne oiur?

(§uyun bııhar başıRçı 80 cmHg alınağktç gadardavranışlıdır,}

ğ. S"uıo"ı.ı sistemde 1is-

ton A nokta§ındayken

İ€$aki t$Pıam basııç4&O mmHg dir.

§ıeıtlık d6ğııtı,rllınşdcn plıton B

,-} B

V

ideal

Oe 23,2q. _@un\ jırİ-*o,1nl ğram x2O katısıısıtıldığında;

m,

,E'4otı,ıX2o(k)ELş2xllç * *orGJ)denklemine göre bozunuyor.Oluşan 02 gazı 27'C'ta birtüp içerisinde su üzerindetoplanıyor.

i;i

Tüpteki gaz hacmi 1,23 litre ve toplam basınç 78,7 cm-Hgolduğuna göre X'in atom kütlesi kaçtıf?

(O:16)

(27"C'ta suyun buhar basıncı 27 mm-Hg kabul edilecek)

5.

Şekildekı sistgmde l noıu kapta H2o sıvısı buhan iıg d€ngg_

dedir-

sabitsıcaklıktaı]lmusıuğuaçıllByet€rincebgklenİlirse;l. suyun denge buhar bagıncı d€ğişmez

tl. He gazının basıncı azalır

lll- H2O(g) mğl€*riillgrlnin sayısı değişmez

ifadel srinden hangileri doğnıdur?A) Ya|nız l B} i ve ll C) i ve llt

D} li ve lll E)l, ll ve lll

d:emde