بحرانی که تحت عنوان خشکسالی توسط کارشناسان هشدار داده می شود اتفاقی است که از هم اکنون آغاز شده است. از چند سال پیش و به دنبال کاهش میزان بارندگی در کشور با پدیده خشکسالی دست و

پنجه نرم می کنیم. براین اساس به جای اینکه خطر بحران خشکسالی راسال آینده مطرح کنیم بهتر است این طور بگوییم که بحران۳۰در

در ایران دامن گسترده و هر راهکاری که داریم باید از خشکسالی امروز به کار ببندیم. همان طور که بررسی میزان بارندگی نشان می دهد کشور ایران در میان کشورهای کم بارش قرار دارد و حجم بارش ها هم در سال های اخیر کمتر از گذشته شده است به همین دلیل نباید خود را

با کشورهایی که سابقه بارش زیاد دارند مقایسه کنیم. در حال حاضر میلیمتر است و این رقم در دنیا۲۸۰ تا ۲۳۰حجم بارش ها در ایران بین

میلیمتر می رسد و همان طور که آمار هم نشان می دهد۹۰۰ تا ۸۰۰به ایران در جمع کشورهای کم بارش قرار گرفته است

ز جمله عواملی که بحران خشکسالی را در سال های اخیر تشدید کرد وا در صورت بی توجهی منجر به افزایش روند رشد این پدیده می شود باید

به برداشت و استفاده نادرست از منابع زیرزمینی آب و شیوه های نادرست استفاده از آب ها اشاره کرد. همچنین از دیگر دالیلی که در این

خصوص باید مورد تأکید قرار داد شیوه های نادرست آبیاری و استفاده نادرست از آب در بخش های مختلف صنعتی است. در این میان تصفیه

نکردن آب و راه اندازی فاضالب هم دیگر از دالیل تشدید بحران خشکسالی و بی آبی در کشور است به همین دلیل دولت باید توجه

دخاصی به شیوه درست استفاده از آب در کشور داشته باش.

یکی از مهم ترین نکاتی که در این خصوص باید مورد توجه قرار بگیرد باال بودن مصرف سرانه آب در ایران با وجود کم بودن میزان بارندگی است

به طوری که عالوه بر مصرف بی رویه آب شرب در شهرها میزان مصرف آب های زیرزمینی هم در بخش کشاورزی رقم باالیی را نشان

می دهد. در بررسی راهکارهایی که می توان مانعی بر تشدید بحران خشکسالی در کشور گذاشت استفاده از روش های مناسب آبخیزداری و

بهره گیری از شیوه فنی مناسب در آبیاری کشاورزی است. همان طور که مالحظه می شود در بخش کشاورزی بیشترین حجم مصرف آب وجود

دارد، چراکه برخی محصوالت مصرف آب بسیار باالیی دارند و به همین

دلیل تولیدشان منجر به هدررفت باالی آب می شود به همین دلیل پیشنهاد داده شده این محصوالت به جای تولید داخل وارد شوند. با این

شرایط اگر دولت چاره ای برای خشکسالی نیندیشد عوارض و آسیب های بیکاری روستاییان و اجتماعی زیادی به وجود می آید که مهمترین آن

گسیل جمعیت روستایی به شهرهاست چراکه با خشکسالی دیگر امکان و دوباره پدیده ناگوار کشت محصول در برخی مناطق از بین می رود

حاشیه نشینی و زاغه نشینی تشدید می شود. 

تعاریف مفهومی که در قالب اصطالحاتی کلی بیان می شده به افراد کمک می کند تا مفهوم خشکسالی را درک کنند . بعنوان مثال “ خشکسالی عبارت است از یک

دورة ممتد کمبود بارش که منجر به صدمه زدن محصوالت زراعی و کاهشعملکرد می شود

خشكسالي عموما از جنبه هاي هواشناسي، آب شناسي و يا كشاورزي تعريف مي شود. بنابراين نتيجه نهايي خشكسالي از تاثيرات آن بر روي

فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي يك منطقه مشخص مي شود. در دهه هاي اخير در ميان حوادث طبيعي تأثيرگذار بر جمعيت هاي انساني،

تعداد فراواني پديده خشكسالي ديده شده است كه به لحاظ ويژگي هايي چون درجه شدت، طول مدت، فضاي تحت پوشش، تلفات انساني،

خسارات اقتصادي و تأثيرات اجتماعي درازمدت بر جامعه، اثرات آن بيش از ساير حوادث طبيعي بوده است. فرق عمدة آن با ساير حوادث

طبيعي در اين است كه خشكسالي برخالف ساير حوادث پديده ايq طوالني واقع مي شود و اثرات آن تدريجي بوده و در دورة زماني نسبتا

ممكن است تا سال ها و با تأخير بيشتري نسبت به ساير حوادث طبيعي ظاهر شود. بنابراين از آنجا كه تعيين زمان دقيق شروع خشكسالي كار ساده اي نيست به آن پديده اي خزنده گويند. اين حادثه طبيعي برخالف

ساير حوادث طبيعي كمتر باعث بروز خسارات ساختاري مي شود به همين خاطر، كمك رساني در هنگام وقوع اين پديده در مقايسه با ساير حوادث مثل سيل، زلزله و.. پيچيده تر و دشوارتر مي باشد. و بعد اينكه، خشکسالي از بالياي طبيعي غيرمحسوس است. گرچه تعاريف متفاوتي

براي اين پديده عنوان شده با اينحال، اين حادثه درنتيجه کمبود بارش درq دريک فصل يا بيشتر است.خشكسالي طي يک دوره ممتد زماني غالبا

تقريبا همه جا رخ مي دهد. ويژگي خشكسالي از منطقه اي به منطقه ديگر متفاوت است. تعريف خشكسالي دشوار است چراكه به

تفاوت هاي منطقه، نيازها و.. بستگي دارد.خشكسالي برجنبه هاي مختلفq تغيير محيط طبيعي تأثير مستقيم و غيرمستقيم زندگي و جامعه خصوصا

دارد عدم درك مفهوم خشكسالي باعث ترديد و ركود در بخش هايكمبود آب مختلف اقتصادي، مديريتي و حتي سياستگزاري ها مي گردد.

مي تواند ناشي ازخشكسالي طوالني مدت، ضعف مديريت تامين آب و آلودگي منبع آب هاي سطحي باشد. خشكسالي مي تواند بر منطقه اي

وسيع و جمعيت انبوهي تاثير بگذارد. و با ايجاد تغييرات در محيط زيست، مخاطراتي از قبيل آتش سوزي، وقوع سيل ناگهاني و احتمال زمين لغزه

و جريان گرد و غبار را نيز به همراه داشته باشد. از وجود منابع آب شناخته شده و در دسترس براي هر فرد در مواقع بحراني اطمينان

حاصل نماييد

فرسايش بادي و اثرات آن

از بين بردن پوشش گياهي منطقه 

كوچ پرندگان بر اثر خشك و يا كم آبي درياچه ها اثرات آن بر سالمت و بهداشت عمومی

بروز مشكالتي چون سوءتغذيه و ترك تحصيل 

مرگ حيوانات اهلي 

كاهش محصوالت كشاورزي 

وقوع آتش سوزي هاي گسترده 

افزايش بيماري هاي مختلف از جمله عفونت هاي ريه، كم آب شدن بدن   و كمبود آب براي آبياري  و ساير امراض مرتبط بروز قحطي

بروز آشفتگي در جامعه 

وقوع مهاجرت 

وقوع جنگ و نزاع بر سر منابع طبيعي از جمله آب و غذا 

  افزايش بيابان ها 

ررسي مستمر ميزان بارندگي و مقايسه آن با سطح قبل و فعليت نوع محصول براي كاهش فرسايش خاك

جمع آوري آب باران براي استفاده در مواقع لزوم  

ساخت كانال و هدايت رودها و نهرها به مناطق مستعد خشكسالي 

استفاده بهينه از آب در موارد مختلف ازجمله آبياري، آب پاشي، شستن خودروها  و پركردن استخرها و...

برنامه ريزي براي كنترل خشكسالي و كاهش اثرات مخرب آن 

آموزش همگاني بيمه خشكسالي 

انجام كشت مقاوم در برابر كمبود آب 

اصالح الگوي مصرف آب 

استفاده از سامانه هاي هشدار دهنده خشكسالي 

از قبل وجود مديريت ريسك خشكسالي محافظت از منابع آب تقويت از برخي  وقوع كاهش ريسك و خطر درازمدت خشكسالي  چاه هاي آب و حفر چاه هاي

توفان شن بواسطه خشكسالي و فرسايش خاك پديدار شدن مارها و افزايش مارگزيدگي

راه های مقابله با خشکسالی

در سالهاي خشكسا لي بيمه صندوق محصوالت كشاورزي مطمئن ترين  عامل در جهت كمك به كشاورزان و دامداران مي باشد. هر چه سريعتر

در مراتع فقير دام در.. نسبت به بيمه نمودن محصوالت خود اقدام كنيد پي تامين نياز غذايي تكاپوي زيادي مي نمايد كه باعث تحليل انرژي

ومزيد مشكالت خشكسالي مي گردد كمك تغذيه حتي در حد كاه درمحل علف چرا مشكالت را كاهش مي دهد

با باال بردن ارزش غذايي انواع كاه وكلش و ساير بقاياي كشاورزي از طريق روشهاي غني سازي كاه با اوره و سيالژ نسبت به تغذيه دام در مراتع خشكسالي

اقدام كنيد

با توجه به كاهش مواد مغذي علوفه ها در مواقع خشكسالي ضروري است نسبت به استفاده از انواع مكملهاي غذايي با مشاوره

كارشناسان در جيره غذايي دام استفاده شود.

با استفاده مطلوب و بهينه از منابع علوفه اي موجود ضروري است دامداران نسبت به حفظ كيفيت علوفه از طريق ذخيره

سازي و نحوه نگهداري و جلو گيري از كاهش كيفيت و همچنين استفاده از افزودني هاي الزم به انواع علوفه اقدام به موقع را

انجام دهند.

كوچ كردن در كنار مزارع كشاورزي مناطقي كه وابسته به آبهاي سطحي هستند با موفقيت همراه نيست.

انتقال آب شرب دام به محل علف چرا باعث صرفه جويي در مقدار آب وجلوگيري از تشنگي مفرط و كاهش بيماري هاي متابوليكي و تلفات دام مي شود.

از تغذيه دامها با مواد غذايي كپك زده و آلوده به خصوص نان خشك كپك زده جدا" خودداري شود چون عالوه بر ايجاد بيماري و مسموميت در دام عوارض متعددي

نيز جهت انسان ايجاد مي كند.

با توجه به افزايش قيمت نهاده ها با مشورت كارشناسان امور دام مستقر در مديريت جهاد كشاورزي شهرستان ها از مواد جايگزين استفاده و نظرات فني

كارشناسان لحاظ شود.

تدابير الزم جهت به حداقل رسانيدن تلفات خوراك در حين حمل و نقل و نيز درآخورها بعمل آيد.

با نصب شناور در كليه آبشخورهاي دامداري واستفاده ازسيستمهاي جديد خشك كن كود وبرگشت آب درسيستم شستشوي واحد مي توانيد در مصرف آب صرفه

جويي كنيد.

بهترين راه مقابله با خشكسالي افزايش بهره وري است .بهره وري يعني حداكثر استفاده از عوامل توليد كه در اختيار شماست مخصوصا" آب.يكي از راههاي

مقابله با بحران خشكسالي جلوگيري از پرت )تلفات( نهاده هاي دامي در واحددامداري وصرفه جويي در مصرف مي باشد.

صرفه جويي آب به معني كم مصرف كردن نيست بلكه به مقدار الزم مصرف كردن است .پس براي كاهش اثرات منفي خشكسالي در مصرف آب در واحدهاي

دامداري صرفه جويي كنيد.

 

   

توصیه هایی برای صرفه جویی در آب شرب

آب را دور نريزيد مگر اينكه مطمئن شويد ديكر نمي توان آن را مصرف نمود.

استفاده از شيرهاي آب مدرنچند بطري آب آشاميدني در يخچال  بگذاريم تا ناچار نشويم آب را براي خنک کردن باز گذاشته و مقدار قابل

توجهي آب را هدر بدهيم.

ليتر آب مصرف مي شود.40-20 باهر دقيقه دوش گرفتن بين  

بنابراين بهتر است زمان مورد نياز براي دوش گرفتن را كاهش دهيم   و استفاده از وان نيز ضروري است.

ميتوانيم با استفاده از يک ليوان آب، دندان هاي خود را مسواک بزنيم و هنگام مسواک زدن جريان آب را قطع کنيم.

هنگام وضو گرفتن شير آب را بدون استفاده باز نگذاريم. 

به اين معني  ماشين لباسشويي را با حداكثر ظرفيت مورد استفاده قرار دهيم .   كه هنگامي از آن استفاده كنيم كه لباس به اندازه كافي جمع شده باشد و درنتيجه

ماشين با ظرفيت كامل كار كند.

هنگام شستن ميوه و سبزي شير آب و راه خروجي ظرف شويي را بسته و آن را تا نيمه پر از آب نموده و در پايان سبزي ها را با دوش مخصوص آب کشي کنيم.

q در شب( آبياري كنيد.در کشاورزي  فضاي سبز منزلتان را در هواي خنك )ترجيحا بايستي روشهاي آبياري متناسب با محيط باشد و يا از روشهاي جديد آبياري

استفاده شود که اتالف آنها کم است.

برداري از آبها در کشاورزي است. مثال آبياري باراني يکي از راه هاي بهره   

گذر گاه و پله ها را با جارو پاکيزه نگهداريم.اگر اين کار را با شيلنگ انجام دهيم مقدار زيادي آب به هدر خواهد رفت.

براي شستن اتومبيل از چند سطل آب  شهری های عزیز که به وانشان می روید به جاي شيلنگ استفاده کنيد.

در صورت داشتن كولر آبي، آن را را بازديد كنيم و در صورت اتالف آب شيرهاي شناور بادوام و محكم به كار ببريم.

چكه كردن و نشت آب از شير و لوله ها موجب هدر رفتن مقدار زيادي آب در هر  ساعت مي شود.24

پس همواره شيرها را بررسي كرده و در صورت خرابي در مورد رفع اين مشكل  و تعويض واشر آن ها اقدام نمائيم.

پیش بینی خشکسالی

قبل از هر گونه اقدام عملي براي كاهش خسارت هاي خشكسالي اتخاذ سياستهاي راهبردي مي تواند مشكل گشا باشد. اين سياست ها مي بايد بر مبناي باور داشتن واقعيت كم آبي در منطقه باشد به طور مسلم اين

مي تواند در سياست گذاري ايجاد صنايع با مصرف آب كم و      ديدگاه كشت هاي مناسب با وضعيت كم آبي كار آمد باشد. همچنين اتخاذ

روشهاي جهت بهره گيري حداكثر ممكن از نزوالت جوي نيز مي تواند در جلوگيري از بحران خشكسالي پيش از وقوع آن بسيار مهم تلقي شود.

نقشه هاي پيش بيني هواشناسي قابليت هاي مناسبي را براي ارائه تا به عنوان يك الگوي آگاهي الزم در خصوص رخداد بارندگي را دارد.

كلي در اختيار برنامه ريزان قرار گيرد كه بر مبنا ي آن پيش بيني هاكشت گياهان( 2صورت گرفته و هشدارهاي الزم به بهره برداران داده شود

 :مقاوم به خشكي يكي از روش هاي كاهش اثر خشكسالي كشت گياهان مقاوم به خشكي

و در مورد درختان ميوه استفاده از پايه-هاي مقاوم به خشكي، و يا تامين آب در كشت ديم برخي از درختان، در مكانهاي مناسب مي باشد.

مناطق مبتال به خشكي از برنامه هاي اصلي است كه مي تواند مد نظر قرار گيرد. پس از مطالعه روشهاي تامين منابع آب ميتوان بانك منابع آب .هر منطقه را متناسب با شرايط نياز آبي همان منطقه در اختيار داشت

.از منابع تامين آب مي توان به موارد ذيل اشاره نمود  :الف- استفاده از فاضالبهاي شهري

همه روزه مقادير متنابهي آب از طريق فاضالب شهري جريان پيدا ميكند كه اين آب قابليت استفاده مجدد براي تامين آب مورد نياز آبياري فضاي

آبها از آلودگي هاي سبز و جنگلكاري را دارد. به علت اينكه اين گونه زيادي برخوردار هستند قبل از هرگونه استفاده بايد تصفيه شده، وارد

.شبكه مصرف شوند :ب- شناسايي مكانهاي احداث سدهاي زيرزميني در مسير رودخانه ها

ها مناطق متعددي وجود دارند كه با تاسيس سدهاي¬در اغلب رودخانه ي آب و استفاده از آن در موقع بحران وجود¬زيرزميني امكان ذخيره

به دليل اينكه اينگونه آبها در اعماق زمين ودر داخل آبرفتهاي دارد. رودخانه اي قرار مي گيرند از دسترس تبخير دور بوده و به علت عبور از منافذ وآبرفتها تصفيه فيزيكي پيدا ميكنند ودر شرايط مناسب به صورت

 .مستقيم قابل استفاده خواهند بود :ج- استفاده از منابع آب غير متعارف

منابع آبي در مناطق خشك و نيمه خشك وجود دارد كه تا كنون مورد توجه زيادي قرار نگرفته اند. از جمله اين آب ها را مي توان آب هاي لب

شور و شور ذكر كرد. كه اينگونه آب ها با فراواني هاي ويژه اي قابل استفاده براي برخي مصارف خواهند بود ودر شرايط كم آبي مي توانند

.به عنوان منبع آبي مهم تلقي شوند : استفاده از فن آوري باروري ابرها -3

استفاده از فن آوري باروري ابرها در برخي مناطق كه شرايط مناسبيتواند مقدار بارندگي را افزايش دهد¬دارند مي . 

برنامه ريزي براي استفاده از روشهاي آبياري قطره اي وتحت فشار -4: 

كم آبياري، آبياري دقيق و تكميلي از ديگر راهكار هاي بهره وري آب ميباشد. كم آبياري باعث افزايش بهره وري از هر واحد آب مي شود و

آبياري تكميلي در طي زماني كه بارندگي به تاخير مي افتد و يا صورت نمي گيرد مهم است آبياري دقيق شامل آبياري قطره اي و باراني

باشد. اين نوع آبياري تبخير غيرمفيد آب را كاهش داده و آب را به¬مي طور يكنواخت براي محصول فراهم مي كند. كم آبياري از تكنيكهايي

مديريتي است كه بطور قابل توجهي كارايي مصرف آب را در كشاورزياي از جمله روشهاي نوين¬ارتقاء مي بخشد. سيستم آبياري قطره

آبياري است كه توسعه آن به نوبه خود به عنوان راهكاري براي افزايش كارايي مصرف آب كشاورزي مطرح مي باشد. با توجه به امكان كنترل

باالي حجم آب آبياري در اين سيستم، اعمال مديريت كم آبياري با استفاده از آن با دقت بااليي ممكن ميباشد. در برخي مناطق مشاهده

مي شود علي رغم كمبود آب از آب موجود استفاده صحيح به عمل نمي آيد. بخشي از اين آب در حين انتقال از منابع به مكانهاي مصرف به دليل

رود¬استفاده از سيستمهاي انتقال غير استاندارد هدر مي .  :توسعه بيمه محصوالت كشاورزي -5

با توجه به امكان مطالعه و شناسايي احتمال وقوع خشكسالي در مناطق توجه به بيمه هاي كشاورزي براي انواع محصوالت مي تواند

كمك شايان توجهي به تامين امنيت محصوالت كشاورزي نمايد. كشاورز با آسودگي خاطر مي تواند فعاليتهاي خود را انجام دهد و در شرايط

وقوع خشكسالي امكان جبران خسارتها از طريق شركت بيمه امكان پذير است. اختصاص يارانه از طرف دولت براي تامين بخشي از هزينه بيمه مي تواند در توسعه فعاليتهاي كشاورزي گام مهمي در ايجاد انگيز

 .الزم براي كشاورزان باشد :راه كارهاي حين بحران خشكسالي

يكي از تفاوتهاي اساسي مديريت بحرانهاي خشكسالي يا بحران ناشي ساير باليايي طبيعي در وقوع تدريجي بحران خشكسالي است. در اين

ريزي ها امكان پذ ير بوده و به¬شرايط امكان ارايه هشدارها و برنامه عبارتي فرصت برنامه ريزي را به برنامه ريزان و مسئوالن ميدهد. در

كل به منظور مديريت بحران خشكسالي الزم است طرح مديريت جامع

تهيه گردد كه در هنگام وقوع خشكسالي به مورد اجرا گذاشته شود. در طرح مذكور مطالعات مختلفي صورت مي گيرد كه طي آن ضمن

بررسي جوانب مختلف موضوع وظايف افراد و سازمانهاي مسئوولشود. از بهترين مواردي كه در¬براي حل معضل مشخص و ارايه مي

طرح جامع خشكسالي بايد مورد توجه قرار گيرد مي توان به موارد ذيل.اشاره كرد

 :الف( شناسايي ظرفيتهاي مقابله با ضايعات ناشي از خشكسالي يكي از بهترين موضوعات پس از مشخص شدن شدت خشكسالي در

يك منطقه بررسي ظرفيتها و امكانات در منطقه وقوع براي كاهش خسارتهاي خشكسالي است. از جمله اين موارد بررسي درآمدها،

ها اعتبارات و تسهيالت مالي مي باشد. وجود تاسيسات¬سرمايه گذاري نگهداري ميوه، سبزيجات، گوشت و علوفه از مهمترين مواردي است كه

براي  ميزان تسهالت مالي و منشا تامين آنها بايد مورد توجه قرار گيرد. كمك به آسيب ديدگان و نحوي هزينه كردن آن نيز بر مبناي شاخص هاي

.متعدد مشخص گرددبرداران¬ب( تشكيل جلسات مشورتي با كار شناسان و بهره : 

يكي از مهمترين مواردي كه در مديريت بحران نقش اساسي دارد اطالع رساني شرايط و ايجاد فضاي مقابله در مردم است. به همين منظور با

تشكيل جلسات و توجيه شرايط، ايجاد فضاي مقابله را در مردم به وجود آورد و با مشاركت مردم در طرحهاي صرفه جويي در مصرف آب، حذف

فعاليتهاي پر مصرف آب مي توان موفقيت برنامه هاي جامع مهار خشكسالي را افزايش داد. در مواردي كارشناسان و مردم بومي داراي

تجربيات ارزنده اي هستند كه در جلسات مشورتي بايد از نظرات آنها.استفاده نمود و به مورد اجرا گذاشت

 :ج( تهيه برنامه تامين كمبود آب تامين اضطراري آب مي تواند از طرق مختلف صورت گيرد كه از جمله

مهمترين موارد آن از طريق بطري هاي آب و يا تانكرهاي آب رساني است. در افقهاي بلند مدت مي توان از طريق لوله هاي انتقال آب اين

.مهم را انجام داد :راهكارهاي بعد از وقوع خشكسالي

هاي سازمانها و نهادهاي اجراي كشور در¬نبود رهبري واحد و ناهمانگي امر مديريت بحران خشكسالي سبب شده است تا كماكان در اغلب

موارد روند موفقي در كنترل بحران خشكسالي نداشته باشيم. بعد از سپري شدن دوره بحران خشكسالي تجديد حيات منابع در منطقه به

عنوان استراتژي كلي مد نظر قرار گيرد. باز ساخت نظام توليدات زراعي و باغي از مهمترين موارد مورد توجه استراتژي محسوب مي

شود. تجربه وقوع خشكسالي در اين زمينه مي تواند راهبردهاي خوبي را براي انتخاب روشهاي كشت ارائه دهد تا از اين طريق تجربه خاطرات

تلخ خشكسالي مجدد تكرار نشود. عمال مالحظه مي شود كه وقوع بارش نسبتا خوب بعد از وقوع خشكسالي شرايط سخت را از ياد برده

و مجددأ روشهاي غلط پيشين مورد استفاده قرار مي گيرد

بررسي مستمر ميزان بارندگي و مقايسه آن با سطح قبل و فعليت نوع

محصول براي كاهش فرسايش خاك

جمع آوري آب باران براي استفاده در مواقع لزوم 

ساخت كانال و هدايت رودها و نهرها به مناطق مستعد خشكسالي 

استفاده بهينه از آب در موارد مختلف ازجمله آبياري، آب پاشي، شستن 

 خودروها و پركردن استخرها و...

برنامه ريزي براي كنترل خشكسالي و كاهش اثرات مخرب آن 

آموزش همگاني بيمه خشكسالي 

انجام كشت مقاوم در برابر كمبود آب 

اصالح الگوي مصرف آب 

استفاده از سامانه هاي هشدار دهنده خشكسالي 

راه هاي مقابله با بحران خشكسالي

در سالهاي خشكسا لي بيمه صندوق محصوالت كشاورزي مطمئن ترين 

عامل در جهت كمك به كشاورزان و دامداران مي باشد. هر چه سريعتر

نسبت به بيمه نمودن محصوالت خود اقدام كنيد.

در مراتع فقير دام در پي تامين نياز غذايي تكاپوي زيادي مي نمايد كه

باعث تحليل انرژي ومزيد مشكالت خشكسالي مي گردد كمك تغذيه

حتي در حد كاه در محل علف چرا مشكالت را كاهش مي دهد.

با باال بردن ارزش غذايي انواع كاه وكلش و ساير بقاياي كشاورزي از

طريق روشهاي غني سازي كاه با اوره و سيالژ نسبت به تغذيه دام در

مراتع خشكسالي اقدام كنيد.

با توجه به كاهش مواد مغذي علوفه ها در مواقع خشكسالي ضروري

است نسبت به استفاده از انواع مكملهاي غذايي با مشاوره كارشناسان

در جيره غذايي دام استفاده شود.

با استفاده مطلوب و بهينه از منابع علوفه اي موجود ضروري است

دامداران نسبت به حفظ كيفيت علوفه از طريق ذخيره سازي و نحوه

نگهداري و جلو گيري از كاهش كيفيت و همچنين استفاده از افزودني

هاي الزم به انواع علوفه اقدام به موقع را انجام دهند.

كوچ كردن در كنار مزارع كشاورزي مناطقي كه وابسته به آبهاي

سطحي هستند با موفقيت همراه نيست.

انتقال آب شرب دام به محل علف چرا باعث صرفه جويي در مقدار آب

و جلوگيري از تشنگي مفرط و كاهش بيماري هاي متابوليكي و تلفات

دام مي شود.

از تغذيه دامها با مواد غذايي كپك زده و آلوده به خصوص نان خشك كپك

زده جدا" خودداري شود چون عالوه بر ايجاد بيماري و مسموميت در دام

عوارض متعددي نيز جهت انسان ايجاد مي كند.

با توجه به افزايش قيمت نهاده ها با مشورت كارشناسان امور دام

مستقر در مديريت جهاد كشاورزي شهرستان ها از مواد جايگزين

استفاده و نظرات فني كارشناسان لحاظ شود.

تدابير الزم جهت به حداقل رسانيدن تلفات خوراك در حين حمل و نقل و

نيز در آخورها بعمل آيد.

با نصب شناور در كليه آبشخورهاي دامداري واستفاده ازسيستمهاي

جديد خشك كن كود وبرگشت آب درسيستم شستشوي واحد مي توانيد

در مصرف آب صرفه جويي كنيد.

بهترين راه مقابله با خشكسالي افزايش بهره وري است .بهره وري

يعني حداكثر استفاده از عوامل توليد كه در اختيار شماست مخصوصا"

آب.يكي از راههاي مقابله با بحران خشكسالي جلوگيري از پرت )تلفات(

نهاده هاي دامي در واحد دامداري وصرفه جويي در مصرف مي باشد.

صرفه جويي آب به معني كم مصرف كردن نيست بلكه به مقدار الزم

مصرف كردن است .پس براي كاهش اثرات منفي خشكسالي در

مصرف آب در واحدهاي دامداري صرفه جويي كنيد.

ایران تنها كشوری نسیت كه در سال های اخیر با مساله ی بحران آب درگیر است

بلكه جهان در حال تجربه بحران آب است . بیش از یك میلیارد از مردم جهان به

آب سالم آشامیدنی و نیمی از مردم جهان به بهداشت مناسب دسترسی ندارند .

بدون تغییرات اساسی ، بسیاری از مناطق جهان آب كافی برای تولید غذا ورشد

جمعیت علی رغم اعمال سیاست های كنترل جمعیت ندارند . نابودی گونه های

گیاهی و جانوری حقایق دیگری هستند كه در بسیاری از نقاط جهان اتفاق افتاده و

می توانند باعث تغییر روش زندگی نسل های آینده بشوند . بحران آب جهان ، یك

بحران مدیریتی است . در قلب آن این سوال مطرح است : چگونه آب را می توان

با بهره وری باالتر مورد استفاده قرار داد؟ كه جواب این سوال را می توان به

 صورت زیر خالصه كرد :

 - افزایش تولیدات با مصرف آب كمتر

 - رقابت كمتر برسر آب

 -نیاز كمتر به توسعه و ساخت سازه های زیر بنایی

 - افزایش ایمنی و امنیت تولیدات غذایی

- داشتن آب بیشتر برای كشاورزی ، صنعت و مصارف خانگی و محیط زیست

 بهتر

در حال حاضر بحران آب نیازی به زنگ خطر ندارد . زنگ های خطر به صدا در

 آمده و می توان این بحران را مهار كرد

استفاده از توسعه منابع آب را قابل تحمل ساخت . برای موفقیت در مهار این

بحران نیاز به یك بررسی و تحقیق كامل برای مدیریت سیستم های با پیچیدگی باال

داریم . اگر ما رفتارمان و همچنین روش مدیریت استفاده ازآب را تغییر

 دهیم ،قادر به رسیدن به یك آینده مطلوب برای زمین و مردم آن خواهیم بود .

 بحران آب درایران :

بدون شك نامگذاری قرن حاضر با عنوان »درآب« از سوی كارشناسان اقتصادی و

بسیاری به نعنی توجه كردن به این مایع حیاتی پبیش از پیش است . آب از گذشته

 های بسیار دور همچنان دارای اهمیت بسزایی بوده است .

یكی از مهم ترین مواردی كه بسیار ی از سیاست ها به آن توجه دارند بحث آب و

به موازات آن »بحران آب « و تبعاتی است كه می تواند دراثر نبودش برای مردم

 جامعه و حتی یك حوزه زیست محیطی دشواری های زیادی ایجاد كند .

باید دقت داشت كه نیاز به آب مقوله ای نیت كه دارای محدودیت زمانی و مكانی

باشد و بتوان با مایعی دیگر درصددجایگزین كردن ، كمبود و خالء آن برآمد . ضمن

آنكه براساس آمر موجود جمعیت جهان ، جمعیت كشور و كالن شهرهای ما

همچنان درحال روند صعودی و افزایش است . از طرفی منابع آب در كشورهایی

q یك سوم تا یك چهارم متوسط بارندگی چون ایران ، محدود وبارندگی ها تقریبا

دیگر نقاط جهان است . از سوی دیگر متاسفانه آلوده شدن آب ها ،چه سطحی و

 چه زیر زمینی درحال افزایش است .

در دهه های اخیر و به ویژه در سال پایانی قرن بیستم آب به عنوان موضوعی مهم

كانون مباحثات و مذاكرات بین المللی قرار گرفته است .در سال های پیش

مشكالت ، مسایل و كمبودهای آب در مقیاس محلی مطرح بود ، اما در شرایط

فعلی و ازآن مهمتر در آینده این مشكالت در مقیاس های ملی ، منطقه ای و حتی

 جهان بروز خواهد كرد .

در گذشته آب بود ، اما برای رسیدن به آن محدودیت تكنولوژی وجود داشت .

� آب اضافی برای توسعه وجود ندارد ومقدار آب تجدید شونده كه هم اكنون ، اصوال

اكنون كره زمین دریافت می ند معادل همان آبی است كه هزارن سال پیش

 دریافت كرده و ثابت است.

باید توجه داشت مقدار سرانه مصرف آب به شدت درحال افزایش است . دلیل

 این امر به افزایش سطح رفاه و به تبع آن تنوع نیازهای آبی مربوط می شود .

 شیوه های مقابه با بحران كم آبی :

 برای مباره با كم آبی و مشكالت ناشی ازآن از روش های زیر پیشنهاد می شود :

 الف- اولویت های مصرف

همزمان با كمبود بارندگی ، شرایط اقلیمی و آب وهوایی كشور دچار تغییر و

q گرمای بعضی شهرهای سردسیر در اولین روزهای سال جابجایی شده است . مثال

q شهرها در تابستان شاهد آن30 تا28جدید به درجه رسید . گرمایی كه معموال

بودند مثال همدان همیشه شاهد برف های حجیم در كوه های خود بوده است

 درحالی كه در دوسال اخیر در كوه های شهر همدان برف چندانی نیامده است .

 ب( جیره بندی :

در پی كاهش بارندگی ، مسئوالن وزارت نیرو از احتمال جیره بندی آب در برخی از

استان های كشور در تابستان خبر دادند . به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران

استان هایی چون : اراك ،یزد ، كرمان ،همدان و سیستان و بلوچستان درسال

گذشته دچار كمبود آب وجیره بندی شدند .برای افزایش بارش باران و رفع بحران

 در سال گذشته بسیاری از استان ها نماز استسقا )باران( یه جا آورند .

 اصالح ساختارمصرف:

براساس آمارهای موجود در وزارت نیرو و میانگین سی ساله ، بارندگی ساالنه

میلی متر بوده است كه همین آمار نشان دهنده این است كه بارش250ایران

� كشورهای اروپایی كه بیشتر از تا700ساالنه كشورمان نسبت به جهان خصوصا

میلی متر درسال است بسار كمتر ازحد متوسط بارندگی است . در عین حال800

باروند صنعتی شدن كشورها ، به طور طبیعی پساب های صنعتی )شیمیایی ( هم

افزایش چمشگیری می یابد فاضالب ها به چاه های و سفره های زیر زمینی نشت

 می كنند كه پیامد آن افزایش اپیدمی بیماری ها است .

 موارد زیر نیز درحل بحران آب كارگشا می باشد :

 - تدوین آیین نامه اجرایی چگونگی آب1

 - حفاظت و بازیافت در برنامه های بخش های مصرف2

 - آگاه سازی عمومی و مشاركت مردم دربرنامه ریزی و مدیریت آب3

 - توجه به عرضه و تقاضا در كل چرخه آب4

 - توجه دقیق به مدیریت جامع آب5

 - برآورد ارزش اقتصادی آب درهریك از حوزه های آبری6

 - توجه به برنامه های اجرایی مدیریت خشكسالی7

 - استفاده از روش های نوین آبیاری و كم آبیاری )آبیاری قطره ای(8

 - ارتقاء سطح فرهنگ مردم و جامعه دراستفاده ازآب9

 - به كارگیری تجربه های كشورهای موفق در زمینه ی كشاورزی10

 -ساخت سدهای جدید و اصالح و احداث شبكه11

 - بررسی شكستگی های شبكه ها برای جلوگیری از اتالف آب12

- طرح هایی نظیر حفر چاه ،انتقال آب از مناطق دیگر و آبرسانی به وسیله13

 تانكر

 - كنترل ذخیره پشت سدها14

 - پمپاژ ها و حفر چاه های موقت ، استفاده از تانكرهای آبرسانی15

 - تغییر الگوی كشت توسط كشاورزان16

- مبارزه با علف های هرز ، آبیباری درساعات خشك در روز )عصرها( ، استفاده17

از كودهای مقاوم درخاك های خشك ، تنك كردن میوه ها، باال بردن مقاومت

 درختان ، شخم سطحی و ایزوله كردن چوب ها و حرس سبز ،

 - به كارگیری اندیشه علمی راهی جهت پیشگیری ازكم آبی18

پس مسئولین و دست اندركاران بحران آب نباید نگرشی مقطعی و آنی داشته

باشند بلكه بایر بر مبنای مقابله اضطراری و تدوین یك برنامه بلند مدت منظم و

مداوم جهت آمادگی و پیشگیری از گسترش این بحران جلوگیری كند و در این راه

نه تنها مسئولین بلكه همه دستگاههای اجرایی و مردم از مجریان اجرای

 راهبردهای مدیرت كم آبی و كاهش اثرات خشكسالی می باشند .

در مواجهه با بحران آب باید تهدیدها به فرصت تبدیل كنیم و این مساله را امری

انقلبی و ارزشی بدانیم كه نه تنها یك ارگان بلكه تمام مردم ایران موظف به حل

 این مشكل هستند یرا در این موفقیت با یك معادله ی دو مجهولی مواجهیم

یك مجهول آن كمبود آب است كه در مقابل آن باید راه حل علمی اندیشید و دوم

این است كه از این تهدید بالقوه چگونه یك فرصت بسازیم .هنر ما عبور آرام و

منطقی از چالش كم آبی است یعنی باتدبیر ، سخت كوشی و مدیریت درست با

كم ترین خسارت باید ازآن عبور كرد و مشكل ها را شناخت پس مردم را آگاه

 نمود و فرهنگ صرفه جوی را جا انداخت .

روابط عمومی ها نیز درحل بحران آب نقش به سزایی دارند زیرا درست صحبت

كردن با مردن هنری برای روایط عمومیب ها محسوب می شود . آنان باید با

تعامل و همكاری خود با صدا و سیما و رسانه های جمعی به صورت منسجم و

مطابق با رویكرد های وزارت نیرو درجهت اطالع رسانی به موقع و صحیح اقدامات

الزم رابه عمل آورند . این ارتباط فنی ، زیبا ، با نشاط و استادانه باشد تمام توان

 خود را درحل این امر مهم به كار گیرند .

همه ی مردم به ایت مساله آگاه شوند كه باید صرفه جوی در مصرف آب را از

خودمان شروع كنیم و مشكل جامعه را مشكل خود و خانواده ی خود بدانیم و

فرزندان خود را نیز از همان دوران كودكی با استفاده صحیح از طالی آب آشنا

سازیم .چرا كه آب تنها نعمتی است كه جایگزین ندارد ونبود آن حیات را از انسان

 ها و تمام موجودات جهان سلب

 می كند.

 پیشنهادات:

 -حمایت از تحقیقات انجام شده در زمینه خشكسالی1

 - احداث سدهای زیر زمینی2

- جدا كردن آب شرب از سایر مصارف شهری بی)كاری كه در تمام كشورهای3

 پیشرفته انجام شده است (

 - جلوگیری از تخریب و گسترش پوش گیاهی4

q دربین زنان خانه دار5  - ارتقاء سطح فرهنگ صرفه جویی در مصرف آب خصوصا

- آشنا كردن مردم با وسایل مربوط به خشكسالی و تشویق آنان به صرفه جوی6

 ) به كمك رسانه ها (

 - نظارت مستمر بر منابع و مصارف7

 - كنترل رشد جمعیت8

 - استفاده از شبكه های مصرف آبیاری یا بهینه كردن روش سنتی آبیاری9

 - بهساری شبكه های آب شهری10

 نتیجه گیری :

ایران به عنوان یكی از كشورهای واقع در كمربند خشك كره زمین با مشكل كم

آبی مواجه می باشد رشد فزاینده جمعیت و نیاز به محصوالت كشاورزی و دامی و

محدودیت منابع آب و خاك به عنوان بستر اصلی تولیدات كشاورزی مساله كم آبی

رابه گونه یی بسیار جدی فرا روی كشور قرارداده است . در واقع خشكسالی نیز

به عنوان یك پدیده ط طبیعی همچون سایر پدیده های طبیعی به مدد دانش ،

آگاهی ،برنامه ریزی و مدیریت صحیح قابل پیش لبنی و كنترل می باشد و خسارت

 های ناشی ازآن را می توان به حداقل رساند.

بحران آب و محدودیت منابع آب درحال حاضر برای بساری از كشورها و درآینده

یی نزدیك برای كلیه كشورهای جهان به صورت یك معضل جدی می بایست مورد

توجه قرار گیرد چرا كه این محدودیت رشد و تعالی كشورها را می تواند تحت

الشعاع قرار دهد .ازاین رو می بایست به دنبال مدیریت آب برای دوره های

 خشكسالی

 بود ، نه مدیریت آب در دوره های خشكسالی ؟

متاسفانه تاكنون در خشكسالی های گذشته به صورت مقطعی عمل كرده

ایم .پرداخت خسارت به كشاورزان ،استفاده از راهكارهای كوتاه مدت آبرسانی و

تالش های دیگری ازاین دست به هیچ وه كافی نبوده و جای برخورد جامع و همه

 جانبه همچنان خالی است .

شدت و حجم خسارت ها و روند فزاینده ی آنها به گونه یی است كه ایجاب می

كند تدابیر موثرتر و اساسی تری به خصوص جهت پیشگیری این وقایع به عمل

آورد . آمار و ارقامی كه هر ساله از طرف وزارت كشور اعالم می شود خسارت

های وارده به مزارع در باغ ها و تاسیسات شهری و روستایی ،خسارت های ناشی

ازعدم پوش گیاهی ، جنگلی و مراتع ،مسایل و مشكل های مربوط به فرسایش

خاك و هدر رفتن این سرمایه ی ، انهدام رویش گاه های طبیعی و منابع زیست

محیطی كه امید زیادی به احیای دوباره آن ها می باشیم ،سهم باالتری از آمار رابه

خود اختصاص می دهد ولی همیشه درحاشیه قرار گرفته اند.پس بایید قدر این

 نعمت بزرگ الهی را بدانیم و درحفظ آن بكوشیم .

.

. 

..” .