ปาชายเลน

จดทาโดย

นางสาววรญศนย นรากร

รายงาน

เรอง ปาชายเลน

เสนอ

อาจารย กาญจนา วงศมาน

วชา สารนเทศเพอการศกษาคนควา

จดทาโดย

นางสาววรญศนย นรากร ปรญญาตรปท 1 เลขท 8

ภาคเรยนท 2 ปการศกษา 2554

หองเรยนเครอขายวทยาลยนาฏศลปะจนทบร

สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวงวฒนธรรม

ก

คานา

รายงานเลมนเปนสวนหนงของรายวชา สารนเทศเพอการศกษาคนควา ( 300-10002 ) เพอใหเราไดศกษาเกยวกบปาชายเลน วามความเปนมาอยางไร และม ความสาคญอยางไร

สดทายน ถามขอผดพลาดประการใด กขออภยใน ณ โอกาสนดวย

จดทาโดย

นางสาววรญศนย นรากร

สารบญ หนา

คานา ก

1. ปาชายเลน 1

2.ทรพยากรปาชายเลน 2

3.ลกษณะของปาชายเลน 5

4.สภาพแวดลอมของปาชายเลน 6

5.ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน 7

6.สรปการใชประโยชนจากปาชายเลน 7

7. .สตวในปาชายเลน 8

8.พนธไมในปาชายเลน 9

บรรณานกรม ข

1

ปาชายเลน

ปาชายเลน หรอ ปาโกงกาง (องกฤษ: mangrove forest หรอ intertidal forest) คอเปนกลมสงคมพชซงขนอยในเขตนาลงตาสดและนาขนสงสด บรเวณชายฝงทะเล ปากแมนาหรออาว อกความหมายหนง หมายถง สงคมพชทประกอบดวยพนธไมหลายชนดหลายตระกล และเปนพวกทม ใบเขยวตลอดป (evergreen species) ซงมลกษณะทางสรรวทยาและความตองการ สงแวดลอม ทคลายกน ซงสวนใหญประกอบดวยพนธไมสกล โกงกาง (Rhizophora) เปนไมสาคญและมไมตระกลอนบาง

ไดมการคนพบปาประเภทนมาตงแต เมอโคลมบส (Columbus) เดนทางมาบรเวณชายฝงตะวนตกของเกาะ ควบา ตอมา Sir Walter Raleigh (1494) ไดพบปาชนดเดยวกนนอยบรเวณปากแมนาใน ประเทศตรนแดด (Trinidad) และ กอานา (Guiana)

คาวา "mangrove" เปนคาจาก ภาษาโปรตเกส คาวา "mangue" ซงหมายถงกลมสงคมพชทขนอยตามชายฝงทะเลดนเลน และใชกนแพรหลายในประเทศแถบลาตนอเมรกา สวนประเทศอน ๆ กใชเรยกตามภาษาของตวเอง เชน ประเทศมาเลเซย ใชคา

2

วา "manggi-manggi" ประเทศทใชภาษาฝรงเศสเรยกปาชายเลนวา "manglier" สวน ภาษาไทย เรยกปาชนดนวา "ปาชายเลน" หรอ "ปาโกงกาง"

บรเวณทพบปาชายเลนโดยทวไป คอตามชายฝง ทะเล บรเวณปากนา อาว ทะเลสาบ และเกาะ ซงเปนบรเวณทนาทะเลทวมถงของประเทศ ในแถบโซนรอน (tropical region) สวนเขตเหนอหรอใตโซนรอน (sub-tropical region) จะพบปาชายเลนอยบางแตไมมาก โดยพนททพบปาชายเลนเชน ในกลมประเทศของภมภาคเอเซย ตะวนออกเฉยงใต โดยเฉพาะใน ประเทศอนโดนเซย มาเลเซย พมา และ ไทย เปนตน

สาหรบพนทปาชายเลนของโลกทงหมดมประมาณ 113,428,089 ไร อยใน เขตรอน 3 เขตใหญ คอ เขตรอนแถบเอเชยพนทประมาณ 52,559,339 ไร หรอรอยละ 46.4 ของปาชายเลนทงหมด โดยประเทศอนโดนเซยมปาชายเลนมากทสด ถง 26,568,818 ไร สาหรบในเขตรอนอเมรกามพนทปาชายเลนทงหมดประมาณ 39,606,250 ไร หรอรอยละ 34.9 ของพนทปาชายเลนทงหมด ในเขตรอนอเมรกาประเทศทมพนท โดย ประเทศบราซล มพนทปาชายเลนประมาณ 15,625,000 ไร รองจากอนโดนเซย สวนเขตรอนอฟรกามพนท ปาชายเลนนอยทสดประมาณ 21,262,500 ไร หรอรอยละ 18.7 ของพนทปาชายเลนทงหมด โดย ประเทศไนจเรย มพนทปาชายเลน 6,062,500 ไร มากทสดในโซนน

ทรพยากรปาชายเลน ปาชายเลน (Mangrove forest) คอ ระบบนเวศทประกอบไปดวยพนธพช พนธสตว หลายชนด ดารงชวตรวมกนในสภาพแวดลอมทเปนดนเลน นากรอย และมนาทะเลทวมถงอยางสมาเสมอ ดงนนจงพบปาชายเลนปรากฏอยทวไปตามบรเวณทเปนชายฝงทะเล ปากแมนา ทะเลสาบ และ รอบเกาะแกงตางๆ ในพนทชายฝงทะเล พนธไมทมมากและมบทบาทสาคญทสดในปาชายเลน คอ ไมโกงกาง ปาชายเลนจงมชอเรยกอกอยางวา ปาโกงกาง ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน ปาชายเลนเปนองคประกอบทสาคญยงของชายฝงทะเลและนบเปนทรพยากรทมคณคา มหาศาลทงทางดานเศรษฐกจและสงแวดลอมของประเทศ

3

• ปาชายเลนเปนแหลงพลงงาน และแหลงวตถดบไมใชสอยและกอสรางในครวเรอน แหลงพลงงานทสาคญในปาชายเลนไดมาจากถาน ไมปาชายเลนทนยมนามาเผาถานคอ ไม โกงกาง เพราะตดไฟทนทาน ไมมควน ไมปะทแตกไฟ ไดกอนถานสวยงาม ขายไดราคาด ปจจบน ถานไมโกงกางทมชอเสยง คอถานไมโกงกางบานยสาร จ.สมทรสงคราม นอกจากนไมปาชายเลนมประโยชนใชสอยและกอสราง เชน ไมเสาเขม ไมคายน ไม กอสราง แพปลา อปกรณการประมง เฟอรนเจอร ไมหลายชนดนามาสกดจะไดแทนนน ใชทานา หมก ทาส ทากาว ยอมอวน ฟอกหนง เปนตน • ปาชายเลนเปนแหลงพชผกและพชสมนไพร พชในปาชายเลนสามารถนามาใชเปนผกพนบานจานวน หลายชนด เชน ใบชะคราม ยอดเปง ยอดผกเบยทะเล ตนจากกเปนพชปาชายเลนอกชนดหนงทสามารถนาสวนตางๆ มาใช ประโยชนได คอ ใบนามาทาเปนตบมงหลงคา ใบออนสามารถนามามวนบหรได นาจากยอดออน นามาทานาตาลจากรสชาตด ผลใชกนเปนของหวาน พชในปาชายเลนหลายชนดนามาใชเปนสมนไพรได เชน เหงอกปลาหมอ มะนาวผ ใช รกษาโรคผวหนง ผลของตะบนขาวใชรกษาโรคบดและโรคทองรวงได รากตาตมทะเลใชแกอกเสบ แกไข แกคน เปนตน • ปาชายเลนเปนแหลงอาหารทสาคญของสตวนา เศษซากพชหรอเศษไมใบไมและสวนตางๆ ของไมปาชายเลนทรวงหลนลงมา จะถกยอย สลายกลายอนทรยวตถ กระบวนการยอยสลายของอนทรยวตถเหลานจะทาใหเกดสารอนทรยท ละลายนา เชน กรดอะมโน ซงสาหรายและจลนทรยตางๆ จะสามารถใชเปนอาหารได และ จลนทรยเหลานเปนแหลงอาหารทสาคญสาหรบสงมชวตตางๆ ทอาศยอยในปาชายเลนตอไป • ปาชายเลนเปนแหลงอนบาลสตวนาวยออน เปนทหลบภยและทอยอาศยของสตวนา นานาชนด สตวนาทมคณคาทางเศรษฐกจหลายชนดไดใชปาชายเลนเปนทอยอาศย และอนบาลตว ออนในบางชวงของวงจรชวตของมน เชน ปลากะพงขาว ปลานวลจนทรทะเล ปลากระบอก ปลา เกา กงกลาดา กงแชบวย หอยดา หอยนางรม หอยแมลงภ

4

หอยแครง และหอยกะพง ปแสม ปมา แตสตวนาบางชนดอาจใชปาชายเลนเปนทงแหลงเกดและอาศยจนเตบโตสบพนธ เชนปทะเล • ปาชายเลนชวยรกษาความสมดลของระบบนเวศชายฝงและใกลเคยงโดยเฉพาะหญา ทะเลและปะการง ปาชายเลนมบทบาทในการรกษาสมดลของธาตอาหารและความอดมสมบรณของนา ทะเลชายฝงซงจะสงผลถงความอดมสมบรณของทรพยากรประมง • ปาชายเลนชวยปองกนดนพงทลายชายฝงทะเล รากของตนไมในปาชายเลน นอกจากจะชวยปองกนการกดเซาะชายฝงแลว ยงชวย บรรเทาความเรวจากกระแสนาลง ทาใหทาใหตะกอนทแขวนลอยมากบนาทบถมเกดเปนแผนดน งอกใหม เมอระยะเวลานาน กจะขยายออกไปในทะเลเกดเปนหาดเลน อนเหมาะสมแกการเกด ของพนธไมปาชายเลนตอไป • ปาชายเลนเปนพนทสาหรบดดซบสงปฏกลตางๆ รากของตนไมในปาชายเลนทงอกออกมาเหนอพนดน จะทาหนาทคลายตะแกรงธรรมชาต คอยดกกรองสงปฏกลตางๆ และสารมลพษตางๆ จากบนบกไมใหลงสทะเล โลหะหนกหลายชนด เมอถกพดพามาตามกระแสนา กจะตกตะกอนลงทบรเวณดนเลนในปาชายเลน นอกจากนนขยะ และคราบนามนตางๆ กจะถกดกกรองไวในปาชายเลนเชนกน • ปาชายเลนชวยปกปองชวตและทรพยสนของประชาชนทอาศยบรเวณชายฝงจากภย ธรรมชาต ปาชายเลนทาหนาทเหมอนปราการ ชวยบรรเทาความรนแรงของคลนและลมใหลด นอยลง เมอเทยบกบบรเวณทไมมปาชายเลน • ปาชายเลนเปนทพกผอนหยอนใจและแหลงศกษาธรรมชาต ปาชายเลนเปนระบบนเวศทมลกษณะพเศษหลายอยาง เพราะเปนแหลงทอดมไป ดวย

5

พรรณไมนานา ทม ใบ ดอกและผลสวยงาม แปลกตา อกทงยงเปนแหลงทมทงสตวนาและ สตวบกโดยเฉพาะนกชนดตางๆ อาศยอยมากมาย ทาใหปาชายเลนเปนแหลงพกผอนหยอนใจ และแหลงศกษาหาความรทสาคญยง • ปาชายเลนชวยลดปรมาณกาชคารบอนไดออกไซดในอากาศ ไมในปาชายเลนมอตราการสงเคราะหแสงสงจงชวยลดปรมาณกาชคารบอนไดออกไซด และเพมปรมาณออกซเจน ทาใหอากาศสดชน

ลกษณะของปาชายเลน

เปนปาทเกดขนบรเวณรอยตอระหวางพนดนกบพนนาทะเล ผสมผสานกนเปนนากรอย หากบรเวณนนเปนอาวคลนลมสงบตะกอนทมากบแมนา จะตกตะกอนลงสพน สะสมรวมตวเปนหาดเลนกวางใหญ ลกไมชายเลน เชน โกงกางจะลอยมาตามนาลงปกในพนเลนกอเกดเปนพนธไมบกเบกรากดกตะกอนสะสมเพมขนจนกลายเปนสนดอน มไมชายเลนอนๆมาอาศยพฒนากลายเปนปาชายเลน ปาชายเลนของไทยกระจดกระจายอยตามชายฝงยาวประมาณ 927 กโลเมตร ในเขตชายฝงทะเลภาคใต ภาคกลาง และภาคตะวนออก ปาชายเลนเปนระบบนเวศทประกอบดวยพชพรรณ และสตวนานาชนด

สภาพแวดลอมของปาชายเลน

สภาพแวดลอมโดยทวไปของปาชายเลนมความแตกตางไปจากปาทอนโดยเฉพาะดน เนองจากมสภาพเปนดนเลนในทราบกวางใหญ ดนเหลานมความอดมสมบรณสงจากธาตอาหารทไหลมาจากแหลงตางๆ เชน จากการกดเซาะตามชายฝงและแหลงนาลาธาร อกสวนหนงมาจากซากพชซากสตวในบรเวณปาชายเลนเอง โดยเฉพาะใบไมทรวงหลนทบถมกนเปนจานวนมาก แพลงคตอนพชและสาหราย สวนสภาพความเคมของนาบรเวณนระดบคอนขางตา เนองจากมนาจดไหลลงมาปะปนกบนาทะเลจงทาใหนาบรเวณนเปนนากรอย ระดบความเคมของนาดงกลาวยงเปลยนแปลงไปไดตามระดบนาทขนลงเปนประจา มผลตอชมชนในปาชายเลนเปนอยางมาก โดยมผลทางตรงตอชนดและการกระจายของพนธไมทขนอย ดงจะเหนไดจากปาชายเลนแหลงตางๆของโลก พนธไมจะขนอยในลกษณะเปนเขตแนวของแตละชนด โดยมแบบแผนแนนอนจากบรเวณฝงนาเขาไปดานในของปา อนเปนลกษณะเฉพาะตวทแตกตางออกไปจากปาบกทวไป พนธไม

6

ตางๆทมการปรบตวมาจนขนอยไดในเขตน ททาใหสามารถเจรญและแพรกระจายไดในบรเวณทเปนดนเลนลก มนาทวมถง จงตองม รากคาจน ทแขงแรงเปนจานวนมาก รากเหลานชวยผยงลาตนใหตงตรงอยไดไมโคนลมเมอถกพายพดหรอคลนซดไดแกพนธไมพวกโกงกางซงมมาก ปาชายเลนจงมชอเรยกอกอยางหนงวา ปาโกงกาง

สาหรบระบบนเวศวทยาทเกดขนในปาชายเลนนนเปนไปในแงของการถายทอดพลงงานเปนแบบทเรมตนดวยเศษอนทรยสาร (detritus) ซงไดจากการสลายตวของใบไมในบรเวณปาชายเลนโดยจลนทรยผยอยสลาย อนทรยวตถเหลานจะเปนอาหารของพวกกนเศษอนทรยวตถ เชน แอมฟพอด หอย กง ป และตวออนของแมลงตางๆ จากพนกจะถกกนตอๆกนไปตามลาดบขนของลกโซอาหาร และโดยธรรมชาตแลวจะมความสมดลในตวของมนเอง แตถามการเปลยนแปลงเกดขนในขนตอนใดขนตอนหนงกจะเปนผลทาใหระบบความสมพนธนถกทาลายลง จนเปนผลเสยขนได เชน ถาหากพนทปาชายเลนถกบกรกทาลาย จานวนสตวนากจะลดลงตามไปดวยตลอดจนอาจเกดการเนาเสยของนาตามมา

ความสาคญและประโยชนของปาชายเลน

ปาชายเลน มระบบนเวศทมคณคามหาศาล และมความสาคญตอมนษยหลายรปแบบถอเปนแหลงอาหารทสาคญของสตวนา ซงไดแก อนทรยวตถทยอยสลายจากซากพชหรอเศษใบไม สวนใหญไดจากใบของพชทรวงหลน นอกจากนยงไดจากสวนของ กง กาน ดอก และผลอกดวย สวนแหลงอาหารอนๆ ในบรเวณปากแมนา สวนใหญเปนสารอนทรยทละลายนา เชน กรดอะมโน ซงมตนกาเนดจากการสลายตวของอนทรยวตถ ในบรเวณปาชายเลน ปาชายเลนยงเปนแหลงทตวออนของสตวนาพวก กง หอย ป ปลา เขามาอาศยรมเงาและหาอาหาร ปาชายเลนจงเปนแหลงอนบาลตวออนของสตวนา ทมความสาคญตอระบบนเวศทะเลไทยมากทสด

คณประโยชนทเหนไดชดของปาชายเลนอกกคอ การใชประโยชนจากไม ชายเลนเพอการเผาถาน ตนไมในปาชายเลนปลกงาย โตเรว จงมการลกลอบตดฟนนอยกวาตนไมในปาบกหลายเทา ไมปาชายเลนนอกจากจะใชเผาถาน ซงทารายไดคดเปนมลคาถงปละประมาณ 560 ลานบาท และยงมการใชประโยชนในรปแบบอนๆ คอ เปนไมฟน ไมเสาเขม ไมคายน ไมกอสราง แพปลา อปกรณ การประมง และเฟอรนเจอร

7

ปาชายเลนยงทาหนาทเสมอนเขอนปองกนคลนลมจากทะเล ทสามารถซอมแซมตนเองไดเมอไดรบความเสยหายจากพาย ปาชายเลนชวยปองกนความรนแรงของพาย จนไมกอใหเกดอนตรายตอมนษยและระบบนเวศบรเวณถดเขามา และในขณะเดยวกนปาชายเลนยงทาหนาทดกกรองสารปฏกลและสารมลพษตางๆ จากบนลกไมใหลงสทะเล โลหะหลากหลายชนด เมอถกพดพามาตามกระแสนา กจะตกตะกอนลงทบรเวณดนเลนในปาชายเลน นอกจากนขยะและคราบนามนตางๆ กจะถกกรองไวในปาชายเลน

สรปการใชประโยชนจากปาชายเลน

• มความสาคญในการเปนแหลงพลงงานและอาหาร • เพอเปนทอยอาศยของพชและสตวตามธรรมชาต • เพอเปนเครองปองกนแนวชายฝงทะเล • เพอควบคมการกดเซาะพงทลาย • เพอซบนาเสย • เปนแนวกาบงกระแสนาเชยวทปากแมนาและพายหมน • ผลตภณฑจากไม • เชอเพลง • วสดกอสราง • สงทอและหนงสตว • อาหาร ยา และเครองดม • การผลตกรดจากเปลอกไม (tannin) • ใหผลผลตมวลชวภาพ (biomass) แกแหลงประมง

สตวในปาชายเลน

ปาชายเลนเปนแหลงอดมไดดวยสตวนานานาชนด นบตงแตสตวไมมกระดกสนหลงตลอดจนสตวมกระดกสนหลง ซงสตวเหลานมความสาคญทางเศรษฐกจ และระบบนเวศทางทะเล

8

ตวอยาง สตวทพบในปาชายเลน

ป มทงทขดรอยตามพนโคลนใตรากไม และการอยตามรากโกงกางขนอยกบชนด และการหาอาหารของมน ไดแก ปเสฉวน ปกามดาบ ปแสม ปทะเล

กง ถาเปนกงเกย ทมขนาดเลก ชาวบานนยมมาทากะป กงขนาดใหญเปนสตวนาเศรษฐกจทสาคญนอกจากกงแลวยงมสตวจาพวกเดยวกบกง นนคอ กงตกแตน ซงเปนสตวนาเศรษฐกจอกชนดหนง

นอกจากสตวเหลานยงมสตวจาพวกเพรยงหน แมลงสาบทะเล ทพบอยตาม ซากใบไมทรวงหลนทบถมกนอย อกทงแมลงเลกๆ ซงทาใหภายในระบบนเวศทางทะเลสมบรณมากยงขน

พนธไมในปาชายเลน

สงคมพชในปาชายเลนตองมการปรบตวทงทางดานสรระและโครงสราง โดยเฉพาะเมอตองอยในสภาพทเปนดนเลนลก พชจาพวกนมรากคาจนจานวนมากออกบรเวณโคนตน ทาหนาทพยงลาตนและหายใจดวย

ตวอยาง พนธไมในปาชายเลน ทเหนเดนชดไดแก

โกงกาง เปนพระเอกของปาชายเลน เขยวชอมตลอดทงปม 2 ชนด คอ โกงกางใบเลกและโกงกางใบใหญ

แสม แบงออกเปน 3 ชนด

คอ แสมทะเล เปนไมยนตนขนาดเลกถงขนาดกลาง ทพบมากในพนดนงอกใหม

แสมขาว มกขนปนดนทราย

แสมดา มใบเปนรปไขกลมปอม ปลายใบมน หลงใบเปนมนทองใบสนาตาลออน

9

โปรง แบงเปน 2 ชนด

คอ โปรงแดง เปนไมยนตนขนาดเลก ชอบดนทมสภาพเปนกรดหอยบนกงในทศทงตวลง

โปรงขาว ลกษณะสวนใหญคลายโปรงแดงมาก เพยงแตมตนออนขนาดสนกวา

นอกจากน ยงมพนธไมชนดอนดวย เชน ลาพ ลาแพน ตะบน ตะบน เสมด และพนธอนๆอกมากมาย ซงกอใหเกดทศนยภาพทงดงาม และสรางความอดมสมบรณตอระบบนเวศทางทะเลอกดวย

ค

บรรณานกรม

http://th.wikipedia.org/wiki/ http://www.google.co.th/search?q http://www.dmcr.go.th/marinecenter/mangrove.php http://www.school.net.th/library/create-web/10000/science/10000-8161.html