ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԳԱՅԱՆԵ...

Ð³Û ÜÏ³ñÇãÝ»ñÁ ìñ³ëï³ÝáõÙ

somexi mxatvrebi saqarTveloSi

Armenian Artists from Georgia

ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

hakob hovnaTanianidan gaiane xaCaturianamde

FROM HAKOB HOVNATANYAN TO GAYANE KHACHATURYAN

ISBN 978-9941-0-5101-2

somxeTis respublikis saelCo saqarTveloSi

ՎՐԱՍՏԱՆՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԵՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

THE EMBASSY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN GEORGIA

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis saministro

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ և ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

THE MINISTRY OF CULTURE AND MONUMENT PROTECTION OF GEORGIA

somxeTis respublikis kulturis saministro

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

INISTRY OF CULTURE OF THE REPUBLIC OF ARMENIA

saqarTvelos erovnuli muzeumi. Salva amiranaSvilis saxelobis xelovnebis muzeumi

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ.ՇԱԼՎԱ ԱՄԻՐԱՆԱՇՎԻԼՈՒ ԱՆՎԱՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

GEORGIAN NATIONAL MUSEUM, SHALVA AMIRANASHVILI MUSEUM OF FINE ARTS



Tbilisi • ԹԲԻԼԻՍԻ • TBILISI

2011

ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԴՐՎԱԳՆԵՐ ՄԵԾ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԻՑ

ՑՈՒՑԱՀԱՆԴԵՍ ԱՌԱՋԻՆՆՎԻՐՎՈՒՄ Է ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ 20-ԱՄՅԱԿԻՆ

THE EXHIBITION IS DEDICATED TO THE 20th ANNIVERSARY OF INDEPENDENCE OF THE REPUBLIC OF ARMENIA


hakob hovnaTanianidan gaiane xaCaturianamdedidi istoriis fragmentebi

pirveli gamofena

FROM HAKOB HOVNATANYAN TO GAYANE KHACHATURYANFRAGMENTS OF THE GREAT HISTORY

THE FIRST EXHIBITION

gamofena eZRvneba somxeTis respublikis damoukideblobis 20 wlis Tavs

katalogi

T H E C ATA LO G U E

ԿԱՏԱԼՈԳ

proeqtis avtori da xelmZRvaneli

irena oganjanova

gamofenis koordinatori

Jana saruxanova

eqspoziciis kuratori

lela wiwuaSvili

saeqspozicio jgufi:

Tengiz qarTveliSviliavTandil maisuraZekaxa nikolaiSvili

sarestavracio jgufi:

nana lekveiSvili, TaTia bakuraZe, gia afciauri, evelina qarseli, nana managaZe, maia seTuriZe, naTia korkotaSvili, nino merabiSvili

katalogze muSaobdnen:

irena oganjanovaJana saruxanova nino zaaliSvili

teqstis avtori

nino zaaliSvili

samecniero redaqtori

irina arseniSvili

qarTuli teqstis redaqtori

nino nadaraia

mTargmneli somxur enaze da redaqtori

anaid bostanjiani

mTargmnelebi inglisur enaze:

cira basilaZe, zurab sonRulaSvili

inglisuri teqstis redaqtori

cira basilaZe

fotografi

iuri akuliani

dizainerebi da damkabadoneblebi:

irakli xuciSvili, goga davTiani

Ծրագրի հեղինակ եւ ղեկավար

ԻՐԵՆԱ ՕՀԱՆՋԱՆՈՎԱ

Ցու ցահանդեսի համակարգող

ԺԱՆՆԱ ՍԱՐՈՒ ԽԱՆՈՎԱ

Ցու ցադրու թյան համադրող

ԼԵԼԱ ԾԻԾՈՒ ԱՇՎԻԼԻ

Էքսպոզիցիոն խու մբ՝

ԹԵՆԳԻԶ ՔԱՐԹՎԵԼԻՇՎԻԼԻ

ԱՎԹԱՆԴԻԼ ՄԱՅՍՈՒ ՐԱՁԵ

ԿԱԽԱ ՆԻԿՈԼԱԻՇՎԻԼԻ

Վերականգնող խու մբ՝

ՆԱՆԱ ԼԵԿՎԵԻՇՎԻԼԻ, ԹԱԹԻԱ ԲԱԿՈՒ ՐԱՁԵ,

ԳԻԱ ԱՓՑԻԱՈՒ ՐԻ, ԷՎԵԼԻՆԱ ՔԱՐՍԵԼԻ,

ՆԱՆԱ ՄԱՆԱԳԱՁԵ, ՄԱՅԱ ՍԵԹՈՒ ՐԻՁԵ,

ՆԱԹԻԱ ԿՈՐԿՈՏԱՇՎԻԼԻ, ՆԻՆՈ ՄԵՐԱԲԻՇՎԻԼԻ

Կատալոգ վրա աշխատել են՝

ԻՐԵՆԱ ՕՀԱՆՋԱՆՈՎԱ

ԺԱՆՆԱ ՍԱՐՈՒ ԽԱՆՈՎԱ

ՆԻՆՈ ԶԱԱԼԻՇՎԻԼԻ

Տեքստի հեղինակ

ՆԻՆՈ ԶԱԱԼԻՇՎԻԼԻ

Գիտական խմբագիր

ԻՐԻՆԱ ԱՐՍԵՆԻՇՎԻԼԻ

Վրացերեն տեքստի խմբագիր

ՆԻՆՈ ՆԱԴԱՐԱԻԱ

Վրացերենից հայերենի թարգմանիչ եւ խմբագիր

ԱՆԱՀԻՏ ԲՈՍՏԱՆՋՅԱՆ

Վրացերենից անգլերենի թարգմանիչ եւ խմբագիր՝

ՑԻՐԱ ԲԱՍԻԼԱՁԵ, ԶՈՒ ՐԱԲ ՍՈՆՂՈՒ ԼԱՇՎԻԼԻ

Անգլերեն տեքստի խմբագիր

ՑԻՐԱ ԲԱՍԻԼԱՁԵ

Լու սանկարիչ

ՅՈՒ ՐԻ ԱԿՈՒ ԼՅԱՆ

Դիզայնը եւ մակետավորու մը՝

ԻՐԱԿԼԻ ԽՈՒ ՑԻՇՎԻԼԻ, ԳՈԳԱ ԴԱՎԹՅԱՆ

The author and the leader of the projectIRENA OGANJANOVA

The coordinator of the exhebitionZHANNA SARUKHANOVA

Curator of the expositionLELA TSITSUASHVILI

The group for the exposition:TENGIZ KARTVELISHVILIAVTANDIL MAISURADZEKAKHA NIKOLAISHVILI

Group of the restorers: NANA LEKVIESHVILI, TATIA BAKURADZE,GIA APTSIAURI, EVELINA KARSELI,NANA MANAGADZE, MAIA SETURIDZE,NATIA KORKOTASHVILI, NINO MERABISHVILI

The catalogue are done by:IRENA OGANJANOVAZHANNA SARUKHANOVANINO ZAALISHVILI

The author of the text

NINO ZAALISHVILI

Science EditorIRINA ARSENISHVILI

The editor of the georgian textNINO NADARAIA

The translator into armenian and editorANAHIT BOSTANJYAN

The translators into english:TSIRA BASILADZE, ZURAB SONGULASHVILI

The editor of the english textTSIRA BASILADZE

The photographerYURI AKULYAN

The designers and the imposers: IRAKLI KHUTSISHVILI, GOGA DAVTYAN

garekanze karapet grigorianci. `axalgazrda kinto~

Շապիկին Կարապետ Գրիգորյանց: «Երիտասարդ կինտո»On the cover page Karapet Grigoryants. "The Young Kinto"




ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

hakob hovnaTanianidan gaiane xaCaturianamde

FROM HAKOB HOVNATANYAN TO GAYANE KHACHATURYAN

5

ori mezobeli eris - somxebisa da qarTvelebis megobrobas mravalsaukunovani

istoria aqvs. amis naTeli dasturia somex da qarTvel moRvaweTa ZirZveli,

mWidro TanamSromloba; Tbilisis quCebi, romlebic yoveli somxisTvis Zvirfasi

saiaTnovas, xaCatur abovianis, gabriel sundukianis, hovanes Tumanianis

saxelobisaa; Tbilisis Zvel ubnebSi axlaxan gaxsnili saiaTnovas memoriali,

sergo farajanovis Zegli...

Tbilisuri kvali amCnevia Cvens literaturasa da Teatrs, saerTod,

mxatvrul azrovnebas, Tumca, amasTan erTad sruliad unikaluri movlenaa

TbilisSi sxvadasxva dros moRvawe gamoCenil somex mxatvarTa Semoqmedeba -

mkvlevarTa mier gansakuTrebul fenomenad aRiarebuli ferweris e.w. Tbilisuri

skola.

gamofenaTa cikli – ̀ saqarTvelos somexi mxatvrebi“ da somxeTis respublikis

damoukideblobis 20 wlisTavisadmi miZRvnili am ciklis pirveli gamofena –

`hakob hovnaTanianidan gaiane xaCaturianamde: didi istoriis fragmentebi“

miznad isaxavs warmoaCinos saqarTvelos somxuri ferweris ostatebis

unikaluri xelwera, Semoqmedebis mxatvruli Taviseburebani da eqspresia.

droa gavafarTovoT Tanamedrove xelovnebis Tvalsawieri ucxoeTSi

mcxovrebi Cveni Tanamemamuleebis mier Seqmnili namuSevrebis eqsponirebiT.

imeds gamovTqvamT, rom es gamofena, iseve rogorc am ciklis momdevno gamofenebi,

sawindari iqneba, rom ori eris saganZurad qceuli – unikaluri somxuri

kulturuli fenomeni momavalSi gaxdeba axali samecniero kvlevis sagani da

saCuqari WeSmariti xelovnebis moyvarulTaTvis mTel msoflioSi.

The friendship of two neighbouring nations – Georgians and Armenians – has centuries – old history. The vivid proof to it is the close cooperation of Georgian and Armenian art-workers from time immemorial: Tbilisi streets, named after dear to each Armenian – Sayat-Nova, Khachatur Abovyan, Gabriel Sundukyan, Hovhannes Tumanyan; recently opened memorial to Sayat-Nova in the old district of Tbilisi, a monument to Sergey Parajanov…

Tbilisi trace is carried by our literature and theatre and artistic reasoning in general, though, at the same time, creativity of well-known Armenian artists, living in Tbilisi at diff erent time, is absolutely unique - recognized by scientists as exclusive phenomenon of Armenian painting - so-called Tbilisi school.

Cycle of exhibitions: “Armenian Artist of Georgia” and devoted to the 20th anniversary of independence of Republic of Armenia the fi rst exhibition of this cycle – “From Hakob Hovnat-anyan to Gayane Khachaturyan: fragments of the great history”, sets as the purpose to present a unique manner of painting of Armenian painters of Georgia, originality and expressiveness of their creative works.

It`s high time to enlarge the outlook of modern art by exhibiting the works, executed by our compatriots, living abroad. We hope, that the present exhibition (as well as the following ones of this cycle) will be a guarantee, that this freasary of the two nations - the phenomenon of the unique Armenian culture - will become in future an object of research for scientists and a gift for art-lovers all over the world.

hovanes manukiani somxeTis respublikis sagangebo da sruluflebiani elCi saqarTveloSi

H.E. MR. HOVHANNES MANOUKIAN Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of the Republic of Armenia to Georgia

Երկու հարեւան ազգերի` հայերի եւ վրացիների բարեկամությունն ունի

բազմադարյան պատմություն: Դրա փայլուն վկայությունն է հայ եւ վրացի նշանավոր

գործիչների բազմադարյա սերտ գործակցությունը, Թբիլիսիի այն փողոցները, որոնք

կրում են յուրաքանչյուր հայի համար այնքան թանկ Սայաթ – Նովայի, Խաչատուր

Աբովյանի, Գաբրիել Սունդուկյանի, Հովհաննես Թումանյանի անունները, Թբիլիսիի հին

թաղամասերում կանգնեցված Սայաթ-Նովայի, Սերգեյ Փարաջանովի հուշակոթողները…

Թիֆլիսյան դրոշմը կա մեր գրականության եւ թատրոնի, գեղարվեստական ողջ

մտածողության վրա, սակայն, այս ամենի հետ մեկտեղ եզակի երեւույթ է տարբեր

ժամանակաշրջաններում Թբիլիսիում լայն գործունեություն ծավալած հայ անվանի

նկարիչների ստեղծագործությունը` ֆենոմեն հռչակված հայ գեղանկարչության

թբիլիսյան դպրոցը:

«Հայ նկարիչներ Վրաստանում» նախաձեռնությունը եւ ՀՀ անկախության 20-րդ

տարեդարձին նվիրված «Հակոբ Հովնաթանյանից մինչեւ Գայանե Խաչատրյան. դրվագներ

մեծ պատմությունից» անդրանիկ ցուցահանդեսը փորձ է թե' մեր երկրների, թե' ամբողջ

աշխարհի արվեստի սիրահարներին ներկայացնելու Վրաստանի հայ կերպարվեստի

վարպետներին` ստեղծագործական ուրույն ձեռագրով, տարբեր գեղարվեստական

որակներով, էքսպրեսիվ արտահայտչականությամբ եւ ներգործության ուժով:

Այո', ժամանակն է ընդլայնելու ժամանակակից հայ արվեստի ծիրը` դրանում

ընդգրկելով արտերկրի մեր համայնքների հայ արվեստագետներին: Հույս ունենք, որ

այս եւ շարքի հետագա ցուցահանդեսները նոր խթան կհանդիսանան երկու ազգերին

պատկանող այս բացառիկ հայկական մշակութային երեւույթի նոր գիտական

ուսումնասիրությունների համար եւ մեծ նվեր` արվեստի իսկական սիրահարներին:

ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ Վրաստանում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ եւ լիազոր դեսպան

saqarTvelos erovnuli muzeumiSalva amiranaSvilis saxelobis xelovnebis muzeumi

suraTebis erovnuli galereaioseb griSaSvilis saxelobis Tbilisis istoriis muzeumi `qarvasla~

saqarTvelos giorgi leoniZis saxelobis qarTuli literaturis saxelmwifo muzeumisaqarTvelos xalxuri da gamoyenebiTi xelovnebis saxelmwifo muzeumi

saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo muzeumiSoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo akademiuri Teatris muzeumi

koleqciebi:

lev baiaxCevisa da albert dilbarianis ojaxebis, givi farastaSvilis, arCil darCias, aleqsandre mandenovis, guram meliqiZis, dimitri cucqiriZis, lali mir-ali-giorgaZisa da sxv.

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆՇԱԼՎԱ ԱՄԻՐԱՆԱՇՎԻԼՈՒ ԱՆՎԱՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ՊԱՏԿԵՐԱՍՐԱՀ ԹԲԻԼԻՍԻԻ ԻՈՍԵԲ ԳՐԻՇԱՇՎԻԼՈՒ ԱՆՎԱՆ «ՔԱՐՎԱՍԼԱ» ՊԱՏՄՈՒ ԹՅԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԳԻՈՐԳԻ ԼԵՈՆԻՁԵԻ ԱՆՎԱՆ ՎՐԱՑ ԳՐԱԿԱՆՈՒ ԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆՎՐԱՍՏԱՆԻ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՎ ԿԻՐԱՌԱԿԱՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԹԱՏՐՈՆԻ, ԵՐԱԺՇՏՈՒ ԹՅԱՆ, ԿԻՆՈՅԻ ԵՎ ՊԱՐԱՐՎԵՍՏԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆՇՈԹԱ ՌՈՒ ՍԹԱՎԵԼՈՒ ԱՆՎԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԱԿԱԴԵՄԻԱԿԱՆ ԹԱՏՐՈՆԻ ԹԱՆԳԱՐԱՆ

Հավաքածու ները՝ԼԵՎ ԲԱՅԱԽՉԵՎԻ ԵՎ ԱԼԲԵՐՏ ԴԻԼԲԱՐՅԱՆԻ ԸՆՏԱՆԻՔՆԵՐԻ, ԳԻՎԻ ՓԱՐԱՍՏԱՇՎԻԼՈՒ , ԱՐՉԻԼ ԴԱՐՉԻԱՅԻ, ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՄԱՆԴԵՆՈՎԻ, ԴՄԻՏՐԻ

ՑՈՒ ՑՔԵՐԻՁԵԻ, ԳՈՒ ՐԱՄ ՄԵԼԻՔԻՁԵԻ, ԼԱԼԻ ՄԻՐ-ԱԼԻ- ԳԻՈՐԳԱՁԵԻ ԵՎ ԱՅԼՈՑ

GEORGIAN NATIONAL MUSEUMSHALVA AMIRANASHVILI MUSEUM OF FINE ARTS

THE NATIONAL GALLERYIOSEB GRISHASHVILI TBILISI HISTORY MUSEUM “KARVASLA”

GIORGI LEONIDZE STATE MUSEUM OF GEORGIAN LITERATUREGEORGIAN STATE MUSEUM OF FOLK AND APPLIED ART

GIORGI LEONIDZE STATE MUSEUM OF THEATRE, MUSIC, CINEMA AND CHOREOGRAPHYMUSEUM OF SHOTA RUSTAVELI STATE ACADEMIC THEATRE

From the collections of: LEV BAYAKHCHEV`S AND ALBERT DILBARYAN`S FAMILIES, GIVI PARASTASHVILI, ARCHIL DARCHIA, ALEXANDER MANDENOV,

GURAM MELIKIDZE, DIMITRY TSUTSKIRIDZE, LALI MIR-ALI-GIORGADZE AND OTHERS

5

sa qar T ve lo-som xe Tis ur Ti er To ba sa u ku ne ebs iT v lis. is to ri-

u li ka tak liz me bis, erov nu li tra ge di e bis Se de gad sa qar T ve lo Si

da sax le bul ma mra val ma so mex ma um Tav re sad Tbi lis Si hpo va mSob-

li u ri ke ra da ke Tilmyo fe li ga re mo erov nu li li te ra tu ris,

kul tu ris ga sa vi Ta reb lad. ma Ti mra val m x ri vi ur Ti er To ba aisa xa

mxat v ro ba Sic. ori ve xal xis is to ri iT, li te ra tu riT, mu si kiT, bu-

ne bi T STa go ne bu li gri gol ta tiS vi lis, la do gu di aS vi lis, so lo-

mon (so li ko) vir sa la Zis, Ta mar aba ke li as, ni no we reT lis, kon s tan-

ti ne me ra biS vi lis, vefx va Ze e bis gva ris war mo mad ge nel Ta, gri gol

Ci ri naS vi lis, Ten giz Rvi ni aS vi li sa da sxva Ta na war mo e be bi, ase ve

liT Tbi li sel so mex mxat var Ta Se moq me de ba Si. hakob hov na Ta ni a nis,

ge vorg ba Sin ja Ri a nis, gri gol Sar bab Ci a nis, eRi Se Ta de vo si a nis,

aru Tin Sam Si no vis, va no xo ja be ko vis, aleq san d re baJ be uk-me li qo-

vis, ge vorg gri go ri a nis (jo tos), hma i ak ha ko bi a nis, ioseb ka ra li-

a nis, lev ba i ax Ce vis, al bert dil ba ri a nis (dilbo), ser go fa ra ja-

no vis, ga i a ne xa Ca tu ri a nis ti lo Ta gver diT pir ve lad, Se da re biT

sru lad, ga mo i fi na fi ros ma nis Ta na med ro ve TviT nas wavl mxat var

ka ra pet gri go ri an cis araC ve u leb ri vi na mu Sev re bi3, rom leb mac

Tbi li sur som xur mxat v ro bas axa li el fe ri Ses Zi na.

bo lo dros xe lax la iq na aR mo Ce ni li XX sa u ku nis 20-30-ian wleb-

Si moR va we avan gar dis te bis – gra fi kos ema la la e va-edi be ri Zis (la-

lis)4, Te at ris mxat var iva ne Rar s li a nis na war mo e be bi. eq s po zi ci a Si

Car Tul Te at ri sa da ki nos mxat v ro bis mci re ko leq cia ser go fa ra-

ja no vis gar da ram de ni me nak le bad cno bi li, mag ram sak ma od sa in te-

re so Se moq med Ta – iva ne fa ra ja no vis, le van igiTxa no vis, aleq san-

d re jan Si e vis ga mo u fe ne li na mu Sev re biT war mo Cin de ba. Se da re biT

mci re ricxo va nia gra fi kac – va no xo ja be ko vis Tbi li sis eg zo ti-

ku ri yo fis am sax ve li os ta tu ri na xa te bi, bar ba re be bu To va-ga bu-

ni as, lev ba i ax Ce vis ram de ni me na mu Se va ri mety ve lebs Tbi li se li

mxat v re bis ara mxo lod fer we ris, ara med gra fi kis did mxat v rul

Ri re bu le bas.

eq s po zi ci a ze war mod ge ni li zo gi er Ti mxat v ris (ge vorg ba Sin-

ja Ri a ni, ioseb ka ra li a ni) Se moq me de ba uf ro sru lad som xe Tis mu-

ze u meb sa da maTs saxl-mu ze u meb Sia (ge vorg gri go ri a ni (jo to), ser-

go fa ra ja no vi) da cu li. ma Ti Tbi li su ri na wi li av sebs, am did rebs,

zog jer axa li kuTxiT war mo a Cens maTs xed vas. Sem d gom gan z ra xu lia

fer m wer Ta, gra fi kos Ta na mu Sev reb Tan er Tad sa qar T ve lo Si moR va-

we ram de ni me so me xi mo qan da ki sa da ga mo ye ne bi Ti xe lov ne bis na war-

mo e be bis ga mo fe nis mowyo bac.

am ga mo fe na ze war mod ge nil 29 mxat v ris na mu Se vrebSi ki, sa qar T-

3 teqnikuri mizezebis gamo ver gamoifina ramdenime suraTi. calke Temaa Salva amiranaSvilis muzeumis fondebSi daculi karapet grigoriancis mier Sesrulebuli

qarTvel mweralTa ramdenime aTeuli portreti.

4 ema lalaeva-ediberiZis (lalis) Semoqmedeba sazogadoebas arCil da qeTevan darCiebma gaacnes.


eRiSe Tadevosianis saxelosno Tbilisis saxelmwifo samxatvro akademiaSi

Եղիշե Թադեւոսյանի արվեստանոցը Թբիլիսիի գեղարվեստի պետական ակադեմիայում

Eghishe Tadevosyan’s workroom in Tbilisi State Academy of Arts

1925

nino zaaliSvili

so mex moR va we Ta Zeg le bi da me mo ri a le bi. qar Tu li Te me bi izi dav da

so mex mxat v reb sac. mra val S ri a ni, mra va las peq ti a ni qar Tul-som xu-

ri kul tu ru li ur Ti er To ba gan sa kuT re bu li mas S ta biT ga mov lin-

da som xu ri mxat v ro bis Tbi li sur fe no men Si,1 rom li sad mi in te re si

bo lo dros gaZ li er da. mu ze u meb sa da ker Zo ga le re eb Si ga mar Tu li

mxat v re bis per so na lu ri ga mo fe ne bi, ko leq ci o ner aleq san d re pi-

ra do vis mi er Tbi lis Si, ere van Si, mos kov Si mowyo bi li Tbi li se li

so me xi mxat v re bis eq s po zi ci e bi, pro eq ti ̀ Art-xi di~2 lo ka lur amo ca-

nas - cal ke u li sa xe le bi sa da eta pe bis war mo Ce nas isa xav da miz nad.

ga ci le biT mas S ta bu ria ga mo fe na Ta cik lis - `so me xi mxat v re bi

sa qar T ve loSi~ Ca na fiq ri: mis far g leb Si pir ve lad iq ne ba Se da re-

biT yov lis mom c ve lad war mod ge ni li sa qar T ve los um niS v ne lo va ne-

si mu ze u me bis fon deb sa da ker Zo ko leq ci eb Si da cu li ga mo Ce ni li

so me xi mxat v re bis na war mo e be bi, maT So ris bev ri ise Tis, rom le bic

sa er Tod an ram de ni me aTe u li we lia ar ga mo fe ni la. ma sa lis di-

di mo cu lo bis ga mo am cik lis ga mo fe na Ta or ga ni za to re bi am je rad

Se mo i far g l nen mxo lod Tbi li sis mu ze u me bis kuT v ni li ti lo e biT,

ami to mac ewo da cik lis am pir vel ga mo fe nas „so me xi mxat v re bi sa-

qar T ve loSi. ha kob hov na Ta ni a ni dan ga i a ne xa Ca tu ri a nam de. di di is-

to ri is frag men te bi“. Tum ca, aq ve isic un da iT q vas, rom eq s po ni-

re bu lia ama ve av tor Ta na mu Sev re bi Tbi li sis ker Zo ko leq ci e bi sa

da mxat var Ta oja xe bi da nac. ga mo fe na `ha kob hov na Ta ni a ni dan ga i a ne

xa Ca tu ri a nam de“ er T g va ri uver ti u ra, frag men tia, ro gorc iT q va,

di di pro eq ti sa, rom lis mi za nia so me xi mxat v re bis sa qar T ve loSi

Se moq me de ba ze sru li war mod ge nis Seq m na.

eq s po zi ci a ze do mi ni rebs fer we ra, rac gan pi ro be bu lia mi si ro-

1 somexi mxatvrebi iyvnen saqarTvelos sxvadasxva mxareebSic - aWaraSi, afxazeTSi, cxinvalis regionSi, samcxe-javaxeTSi, TumcaRa, mniSvnelovani centris roli Tbilisma SeinarCuna.

2 gamofena da katalogi `Art-xidi. Tbiliseli somexi mxatvrebi. 1980-2010.~ proeqtis avtorebi: marina meZmariaSvili, mariam gaCeCilaZe, Tamar belaSvili. Tbilisi. 2010.

ve los mu ze u meb sa da ker Zo ko leq ci eb Si da cu li mxat v ru li fa se u-

lo bis am mniS v ne lo van, mag ram aras rul na wil Si, airek la som xu ri

mxat v ro bis Tbi li su ri na ka dis Zi ri Ta di ten den ci e bi, war moC n da

wam y va ni fi gu re bi, gar k ve u lad ga mo ik ve Ta e.w. Tbi li su ri sko lis

Ca mo ya li be bi sa da gan vi Ta re bis is to ria, fo ni, ra mac ga na pi ro ba mi-

si ma Ra li mxat v ru li Se de gi.

sa qar T ve los de da qa laq Tbi liss mi si sam xat v ro cxov re bis cno-

bil ma mkvle var ma no na eliz ba raS vil ma `axa li som xu ri mxat v ro bis

ak va ni~5 uwo da. mxat v rebs, vi si cxov re ba da Se moq me de ba mTli a nad

an gar k ve ul etap ze da kav Si re bu li iyo sa qar T ve los Tan, wi lad er-

goT gam x da riy v nen axa li som xu ri mxat v ro bis, mi si Tbi li su ri na-

ka dis Seq m nis mo na wi le ni. maT ma mcde lo bam war moS va Ta vi se bu ri

fe no me ni, ro mel mac ga am did ra som xu ri, qar Tu li, msof lio xe lov-

ne bac. XIX sa u ku nis pir vel na xe var Si dawye bul ma axa li mxat v ro bis

5 Элизбарашвили Н. Армянские художники Тбилиси. „Ноев ковчег“. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. №9 (43). 2001 г.

eRiSe Tadevosiani mowafeebTan erTad

Եղիշե Թադեւոսյանը ուսանողների հետ

Eghishe Tadevosyan and his students

6 7

v ne lo van wi lad ga na pi ro beb da ub r wyin va les fer m wer aleq san d re

baJ beuk-me li qo vis pi rov ne ba da Se moq me de ba. mi si er T d ro u lad re-

a lu ri da fan tas ti ku ri sam ya ro, fer we ru li ma gia ze moq me deb da

mxat var Ta Ta o beb ze.

som xu ri mxat v ro bis gan vi Ta re ba Si, Tbi li su ri sko lis Ca mo ya li-

be ba Si gar k ve u li ro li iTa ma Sa 1922 wels da ar se bul ma Tbi li sis

sam xat v ro aka de mi am. igi da am Tav res mogvianebiT som xeT sa da ru-

seT Si moR va we cno bil ma mxat v reb ma: edu ard isa be ki an ma, di mit ri

nal ban di an ma, ru ben lo ris-me li qov ma; ar qi teq tor ma ra fa el is ra e-

li an ma; ke ra mi ko seb ma: hrif si me si mo ni an ma, ru ben Sah ver di an ma; mo-

per so na lu ri ga mo fe nis av to ri), gri gol Sar bab Ci an ma, eRi Se Ta de-

vo si an ma (1922 wels da ar se bu li Tbi li sis sam xat v ro aka de mi is erT-

er Ti pir ve li pro fe so ri), aru Tin Sam Si ni an ma, hma i ak ha ko bi an ma, fa-

nos Ter le me zi an ma, var d ges su re ni an c ma, vah ram ga i fe ji an ma, ioseb

kara li an ma.., dRes nak le bad cno bil ma mxat v reb ma (vasil pi ra dov ma,

marali bek-mar ma Cev ma, mi xe il xu nun cim, la za re ar ta zi an ma, sed rak

ara qe li an ma, sar gis xa Ca tu ri an ma, mo qan da ke eb ma – mi qa el mi qa e li-

an ma, ste fa ne Tar xa ra ri an ma), TviT nas wav l ma di dos ta teb mac – va no

xo ja be kov ma, ka ra pet gri go ri an c ma, Tbi lis Si Se da re biT mci re xans

myof ma iva ne aiva zov s kim, XX sa u ku nis som xu ri xe lov ne bis sa yo vel-

Ta od aRi a re bul ma os ta teb ma – mar ti ros sa ri an ma, er vand qo Car-

ma, gi or gi iaku lov ma, ar Sil gor k ma7. qa la qis sam xat v ro cxov re bis

war mar T va sa da ga aq ti u re ba Si mniS v ne lo va ni iyo so me xi mxat v re bis

mo na wi le o ba 1887 wels da ar se bul `kav ka si is na ti fi xe lov ne bis

wa ma xa li se be li sa zo ga do e bis~ ga mo fe neb Si, 1916 wli dan so mex mxat-

var Ta kav Si ris8, mog vi a ne biT ki – `ha i ar tu nis~ (1930 wlam de) saq mi-

a no ba Si.

sa qar T ve los da mo u ki deb lo bis pe ri od Si (1918-1921), mog vi a ne-

biT `fan tas ti kur qa la qad~ wo de bul Tbi lis Si, ru se Tis bol Se vi-

kur te rors ga mo ri de bu li avan gar dis ti mwer le bi sa da mxat v re-

bis Ta na mo na wi le o biT ga aq ti u re bu li sam xat v ro cxov re bis fon zec

mov le nad iq ca axal gaz r da er vand qo Ca ris pir ve li ga mo fe na (1919);

aleq san d re baJ be uk-me li qo vi sa da la do gu di aS vi lis er Tob li vi

eq s po zi cia Jur nal `ar sis~ re daq ci a Si (1918). mog vi a ne biT, ori ve

mxat v ris, ase ve ge vorg gri go ri a nis (jo tos), da viT ka ka ba Zis bi og-

ra fi eb Si er T na i rad airek la sab Wo Ta te ro ris Se de ge bi - maT ar

apa ti es Ta vi su fa li az rov ne ba, Se moq me de bi Ti Zi e ba. sa bed ni e rod,

50-iani wle bis me o re na xe var Si la do gu di aS vi li da aleq san d re

baJ be uk - me li qo vi nam d vil tri um fa to re bad iq c nen.

XX sa u ku nis 20-iani wle bi dan Tbi li sis samxatvro fe no mens mniS-

7 eseebis krebulSi “Волны счастья” (Ереван. 1981) warmoSobiT Tbiliseli Telman zurabi-ani emociurad exeba Tbilisuri somxuri mxatvrobis wamyvani figurebis Semoqmedebas.

8 damaarseblebi: levon hazarapetiani, garegin levoniani, martiros sariani, eRiSe Tade-vosiani, fanos Terlemeziani, grigol SarbabCiani; wevrebi: stefane aRajaniani, hmaiak hakobiani, sedrak araqeliani, vahram gaifejiani, sargis kirakosiani, mkrtiC marqari-ani, isak mezurniani, mixeil xununci, giorgi iakulovi da sxvebi.

Ca mo ya li be bi sa da gan vi Ta re bis procesma mo ic va ru se Tis im pe ri a sa

da ssrk-is Se mad gen lo ba Si sa qar T ve los yof nis pe ri o di, mi si da mo-

u ki deb lo bis mci re dro (1918-1921) da dRe van de lo bac6.

Tbi lis Si dam k vid re bul so mex mxat var Ta So ris erT-er Ti pir ve l-

ni iy v nen hov na Ta ni a ne bis cno bi li gva ris war mo mad gen le bi: na ya Si

6 xelovnebis ganviTarebis centr `Art -arsSi~ Cven mier dafiqsirebulia saqarTveloSi sxvadasxva dros moRvawe 300-ze meti somexi mxatvris gvari.

somex mxatvarTa kavSiris damaarseblebi: eRiSe Tadevosiani, vardges surenianci, martiros sariani, fanos Terlemeziani

Հայ նկարիչների միության հիմնադիրները` Եղիշե Թադեւոսյան, Վարդգես Սուրենյանց,

Մարտիրոս Սարյան, Փանոս Թերլեմեզյան

Founders of the Union of Armenian Artists of Tbilisi: Eghishe Tadevosyan, Vardges Surenyants,

Martiros Saryan, Panos Terlemezyan

1916

aleqsandre baJbeuk-meliqovi. aleqsandre WavWavaZe da aleqsandre griboedoviqarTuli literaturis muzeumi

Ալեքսանդր Բաժբեուկ-Մելիքով. Ալեքսանդր

Ճավճավաձեն եւ Ալեքսանդր Գրիբոյեդովը

Վրաց գրականության թանգարան

Alexander Bazhbeuk-Melikov. Alexander

Chavcha vadze and Alexander Griboyedov

Museum of Georgian Literature

1932

vahram gaifejiani. oforti kerZo koleqcia

Վահրամ Գայֆեջյան. Օֆորտ

մասնավոր հավաքածու

Vahram Gayfejyan. Ofort

Private collection

(vax tang VI-is mxat va ri), hov na Ta ni (erek le II-is mxat va ri) da ha ko-

bi. am uka nask ne lis, ag reT ve ste fa nos ner si si a nis por t re tu li Se-

moq me de ba gax da mniS v ne lo va ni im pul si Tbi lis Si mcxov re bi so me xi

mxat v re bis T vis.

XIX sa u ku nis pir ve li na xev ri dan Tbi li sis - ami er kav ka si is am

ad mi nis t ra ci u li cen t ris so me xi mxat v re bis T vis war ma te bu li Se-

moq me de bi Ti moR va we o bis ke rad ga daq ce va ga na pi ro ba ram de ni me ke-

Til m yo fel ma faq tor ma. maT So ris mTa va ri ar yo fi la sta tis ti-

ka - Tbi lis Si mcxov reb so mex mo qa la qe Ta ra o de no ba. ga ci le biT

mniS v ne lo va ni iyo Tbi lis Si kon cen t ri re bu li so me xi in te leq tu-

a lu ri eli tis mi er da sa xu li miz ne bi – yve la po ten ci u ri, maT So-

ris, sa gan ma naT leb lo – kul tu ru li Se saZ leb lo bis ga mo ye ne ba eris

ga mo saR vi Zeb lad, erov nu li ide is Rrma gan c dis da sam k vid reb lad.

Tval sa Ci nod ga mo ik ve Ta xe lo van Ta erT-er Ti mi sia – gam x da riy v nen

tan ju li, sa xel m wi foda kar gu li sam Sob los Zve li di de bis mem k vid-

re ni, xe lov ne bis di di tra di ci e bis gam g r Ze le bel ni, aRor Zi ne bis

Ta na mo na wi le ni (igi ve pro ce se bi pa ra le lu rad vi Tar de bo da qar-

Tul mxat v ro ba Sic. bev ri sa er To si u Je ti, ga mom sax vel sa Su a le ba Ta

Zi e bis mi mar Tu le ba aax lo eb da som xur sa da qar Tul sax viT xe lov-

ne bas, Se saZ le bels xdi da maTs Ta na ar se bo bas). qa la qis eko no mi ki-

sa da in f ras t ruq tu ris gan vi Ta re ba Si, saq vel moq me do saq mi a no ba Si

aq ti u ri Car Tu lo bis Se de gi iyo sa gan ma naT leb lo (maT So ris, sam-

xat v ro ga naT le bis) ke raTa, pre sis gan vi Ta re ba. som xu ri mwer lo bis,

xe lov ne bis Tval sa Ci no war mo mad gen le bis moR va we o ba iw vev da so-

me xi sa zo ga do e bis yve la fe nis kul tu ru li moTxov ni le bis zrdas.

sa lo neb Si (ho va nes Tu ma ni a nis `ver na tu ni~ da sxv.) pat ri o tu li in-

te li gen ci is gan s ja ni som xe Tis mo ma val ze gar k ve ul mi mar Tu le bas

aZ lev da mxat var Ta Se moq me de bas.

emo ci u ri fo nis Seq m na Si did rols Ta ma Sob da Tbi li si, mi si

um S ve ni e re si lan d Saf ti, ar qi teq tu ra, ko lo ri tu li mo qa la qe e bis

er T g va rad Te at ra li ze bu li yo fa, aq dam k vid re bu li Ta vi se bu ri

at mos fe ro.

sam xatvro sko lis Ca mo ya li be ba Si wvli li Se i ta nes gan s x va ve bu-

li xel we ris, Se moq me de bi Ti mrwam sis mxat v reb ma, ru seT sa da ev-

ro pa Si gan s wav lul ma pro fe si o na leb ma – som xu ri pe i za Ju ri xe-

lov ne bis fu Zem de bel ma ge vorg ba Sin ja Ri an ma (Tbi lis Si pir ve li

8 9

stu di a Si swav la fa se u li aR moC n da ram de ni me qar T ve li axal gaz r-

dis T visac), bev rad um c ro si zu le i ka baJ be uk - me li qo vas T vis aleq-

san d re baJ be u ki, jo to kvlav mniS v ne lo va ni ori en ti rni iy v nen. ama-

ve pe ri od Si Te at r Si moR va we TviT nas wav l ma mxat var ma va Rar Sak

eli be ki an ma mra va li so me xi da qar T ve li mxat v ris msgav sad wvli li

Se i ta na Zve li Tbi li sis vi zu a lu ri en cik lo pe di is Seq m na Si. XX sa-

u ku ne er T g va rad da as ru les uni ka lur ma Se moq me deb ma ser go fa ra-

ja nov ma da ga i a ne xa Ca tu ri an ma. ma Ti wya lo biT Tbi li si iq ca me qad

mxat v ro bis moy va rul TaT vis, maT T vis, vi sac sur da Caw v do mo da som-

xur suls.

2010 wels Tbi lis Si, me rab ber Ze niS vi lis sa xe lo bis kul tu ris

sa er Ta So ri so centr `mu za Si~, ga mo fe nil ma cno bi li Ta na med ro ve

so me xi os ta te bis (zu le i ka baJ be uk - me li qo va, ro bert kon dax sa-

zo vi, ga i a ne xa Ca tu ri a ni), ag reT ve axa li Ta o bis or aTe ul ze me ti

mxat v ris war d ge nam da a das tu ra ma Ti sa in te re so Se moq me de bi Ti Zi e-

ba ni, Tum ca, jer je ro biT ar Ca nan war su lis di di li de re bis msgav si

fi gu re bi.

Tbilisis sam xat v ro ru ka ze iS le ba TeT ri la qe bi, kvlav vxde biT

sa in te re so aR mo Ce ne bis mow me – bo lo dro is aseT mov le nad iq ca

edu ard Ru ka so vis, va ru Jan xa Ca tu ro vis (Jan-xa Cis), ser go Ca xo i a nis

(Ca xos), vi gen var Ta no vis (mxat var-fo tog ra fi, mxat var-ko la Jis ti),

xa Ca tur ge vor gi a nis (Tbi li sis ar qi teq tu ru li Zeg le bis ma ke te bi),

ga ri dav Ti a nis (ori gi na lu ri kom po zi ci e bi, To ji ne bi da ma ri o ne-

te bi) Se moq me de ba. Se iZ le ba ag reT ve da sa xel d nen gri gol da ne li a-

ni da ma is mxi Ta ri a ni, rom le bic aq aRar cxov ro ben.

Tbi li sis som xu ri mxat v ro bis su ra Ti ar iq ne ba met nak le ba dac

ki sru li cno bi li fo to xe lo va ne bis: aleq san d re sa a ko vis – Tbi li-

sis, mi si mo qa la qe e bis am sax ve li fo to se ri e bis av to ris; Tbi li si-

sad mi, Tbi li se li som xe bi sa da ser go fa ra ja no vi sad mi miZR v ni li

fo to kom po zi ci e bis Sem q m nel iuri me Ci To vis, ag reT ve aleq san d re

aru Ti u no vis, sar gis dar Ci ni a nis, ru ben rux ki a nis, levan da aleq-

san d re ma mu lo vebis, iuri ter te ro vis mox se ni e bis ga re Se.

er Ti Se xed viT, sa qar T ve los so me xi mxat v re bis Se moq me de ba sak-

ma od Wre li kon g lo me ra tia. bevr maT gans er T ma neT Tan mxo lod

erov nu li war mo mav lo ba da ge og ra fi u li are a li akav Si rebs. zog-

jer uf ro me ti si ax lo ve Tbi li su ri sko lis met reb Tan (aleq san-

qan da ke ru dolf sa fa rov ma; fer m we reb ma: ha kob jan Ra rib ja ni an ma

(tra gikuli be dis mxat var ma, ro mel mac bev ri na mu Se va ri Ta vad ga-

a nad gu ra), sok ra te ki ra ko zov ma, trdaT nal ban di an ma; gra fi ko seb-

ma: gri gol mir zo ev ma, hakob ko jo i a nis Zma aram ma, ser go kaS xi an ma

(Tssa-is pe da go gi), hra Cia rux ki an ma da sxveb ma. aq mu Sa ob da mxat var

qal Ta di di jgu fic – anas ta sia dan du ro va, ni na Ta mam Se va, ele ne

di gu ro va-qi qo Ze, bar ba re be bu To va-ga bu nia, her mi ne xa Co i a ni; ele ne

ax v le di a nis ple ne ru li jgu fis wev re bi: mad len amir xa no va, na deJ-

da aleq sa ni an-Sa xa zi zi; ga mo ye ne bi Ti xe lov ne bis mxat v re bi: le von

osi po vi, gare gin mir zo e vi da sxv. Tbi li se li so me xi mxat v re bis po-

ten ci a li skul p tu ra Sic aisa xa.

XX sa u ku nis me o re na xe var Si as pa rez ze ga mo su li Se sa niS na vi fer-

m we re bis T vis, ma Zi e be li os ta te bis T vis – lev ba i ax Ce vis T vis, ro-

bert kon dax sa zo vis T vis, al bert dil ba ri a nis T vis (am uka nas k ne lis

hmaiak hakobiani. TamamSevis Teatri-qarvasla. sem - qarvasla

Հմայակ Հակոբյան. Թամամշեւի թատրոն-քարվանսարայը. ՎԱԹ - Քարվասլա

Hmayak Hakobyan. The Tamamshev Theater-Caravanserai. GNM-Karvasla1926

d re baJ be uk-me li qo vi, al bert dil ba ri a ni) qar T ve li mo wa fe e bis

Se moq me de ba Si Cans. Tbi li sis som xu ri mxat v ro bis Ta vi se bu ri sa xe

mra va li gan s x va ve bu li wya ro dan (da sav le Tev ro pu li kla si ku ri xe-

lov ne ba, ru su li re a lis tu ri fer we ra, im p re si o niz mi, Sua sa u ku-

ne e bi sa da Ta na med ro ve som xu ri fer we ra, XX sa u ku nis avan gar dis-

tu li mim di na re o be bi, qar Tu li xe lov ne ba) mi Re bu li im pul se biT

Ca mo ya lib da. am miq siT, pli us Tbi li su ri STa beW di le be bi, mxat v ris

tem pe ra men ti, su li, si a ma ye, mo go ne ba eris tra ge di a ze, iq m ne ba ga nu-

me o re be li mxat v ru li Se de gi. uf ro Rrma ana li zi sas war mo Cin de ba

bev ri ni u an si, rom le bic sti lis mxriv gan s x va ve bul mxat v rebs er T-

ma neT Tan akav Si rebs, Tval sa Ci nos xdis ma Ti xed vis Ta vi se bu re ba sa

da Tan x ved ras – cxov re bis he do nis tu ri tkbo ba, si cocx lis dRe-

sas wa u lis (xan da xan, tki vil na re vi) mud mi vi Seg r Z ne ba, fer we ru li

sir bi le, fe ris gan sa kuT re bu li aR q ma, mi si ze ma Ra li JRe ra do bis

uar yo fa, di di in te re si faq tu ru li sim did ri sad mi.

sa qar T ve lo Si, ad gi lob riv ga re mo Si, sak ma od in teg ri re bu li

so me xi mxat v re bi aq ti u rad iy v nen Car Tu lni qar Tul sax viT xe lov-

ne ba Si mim di na re sam xat v ro pro ce seb Si, qar T vel ko le geb Tan er Tad

izi a reb d nen Wir sa da lxins, Se i ta nes wvli li Ta na med ro ve qar Tu-

li mxat v ro bis gan vi Ta re ba Si. ma Ti Se moq me de ba qar Tu li xe lov ne-

bis or ga nul na wi lad iq ca. amas Tan, Ca mo ya lib da mxat var Ta mTe li

sag va re u lo e bi – baJ be uk-me li qo ve bi, ba i ax Ce ve bi, dil ba ri a ne bi, ma-

no i a ne bi, mir zo i a ne bi da a.S.

Tbi li sis siy va ru li wi Tel zo lad gas devs maTs Se moq me de bas

da es vlin de ba so me xi mxat v re bis emo ci ur ga mo naT q va meb Sic. 2010

wels ere van Si, Tbi li sis mxat var-me ma ti a nis, va Rar Sak eli be ki a-

nis 100 wlis Ta vi sad mi miZR v nil ga mo fe na ze, mis ma vaJ ma, cno bil ma

mxat var ma hen rih eli be ki an ma wa rad gi na Tbi li su ri mo ti ve bis sa ku-

Ta ri in ter p re ta cia, bav S vo bis mo go ne be bis er T g va ri ga mo Za xi li.

tra di cia grZel de ba...

baJ be u ki, jo to, lev ba i ax Ce vi, dil bo, Ca xo, ser go fa ra ja no vi,

ga i a ne, zu le i ka da sxva Tbi li se li mxat v re bi Cve ni sa er To si a ma yea.

maT uy var daT Tbi li si, sa qar T ve lo, ro mel mac di di ro li iTa ma Sa

maTs cxov re ba sa da Se moq me de ba Si. amas Tan, ara so des da u kar gavT su-

li e ri kav Si ri som xeT Tan. ori na ka dis Ta na ar se bo bam Seq m na uni-

ka lu ri Tbi li su ri fe no me ni – so me xi mxat v re bis Se moq me de ba.

es ga mo fe na da ka ta lo gi sa qar T ve los so me xi mxat v re bis Se-

moq me de bis mniS v ne lo bis, mas S ta bis, mxat v ru li Ri re bu le bis war-

mo Ce nis cdaa. man mo ic va mxo lod na wi li sa qar T ve lo Si da cu li

sim did ri sa, rom lis sru lad war mo Ce na Sem d gom iq ne ba Se saZ le-

be li. igi gar k ve u li mij naa qar Tul - som xu ri sam xat v ro ur-

Ti er To bis Ses wav la Sic. vi me dov nebT, war mod ge nil na mu Se var Ta

xa ris xi, TviT m yo fa do ba ki dev er Txel mi ipy robs mxatvrobis moy-

va rul Ta da spe ci a lis t Ta yu radRe bas sa qar T ve lo Si, som xeT sa

Tu msof li o Si.

vaRarSak elibekiani. araqsianis Teatri. ssm - Teatrisa da qoreografiis muzeumi

Վաղարշակ Էլիբեկյան: Արաքսյանի թատրոնը. ՎՊԹ - Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

Vagharshak Elibekyan. The Araxyan`s Theatre. GSM - of Theatre and Choreography

10 11

Æ·ÇÃ Ë³ Ýá íÇ, ²É»ù ë³Ý¹ñ æ³Ý ßÇ»õÇ Ý³Ë ÏÇ ÝáõÙ ãóáõ ó³¹ñ í³Í

ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ:

Ð³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ ë³ Ï³ í³ ÃÇí ¿ ·Í³Ý Ï³ ñÁ. ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ï³-

ñ³ß Ë³ñ ÑÇÏ Ï» óáõ ÃÛáõ ÝÁ å³ï Ï» ñáÕ ì. Êá ç³ μ» Ïá íÇ í³ñ å»ï

ÝÏ³ñ Ý» ñÁ, ²É»ù ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùá íÇ, ´³ñ μ³ ñ³ ´»Ñ μáõ-

Ãá í³- ¶³ μáõ ÝÇ ³ ÛÇ, È»í ´³ Û³Ëã»õÇ áñáß Ï»ñï í³Íù Ý»ñ ÃμÇ ÉÇë-

óÇ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ áã ÙÇ ³ÛÝ ·» Õ³Ý Ï³ñ ã³ Ï³Ý, ³ÛÉ»õ ·Í³Ý-

Ï³ñ ã³ Ï³Ý ³ñ Å» ùÇ Ñ³ í³ïã Û³ Ý»ñÝ »Ý:

¾ùë åá ½Ç óÇ ³ ÛáõÙ Ý»ñ Ï³ Û³ó í³Í ÙÇ ù³ ÝÇ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ

(¶»õáñ· ´³ß ÇÝ ç³Õ Û³Ý, Ðáí ë»÷ Î³ ñ³É Û³Ý) ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ-

ÃÛáõÝ Ý»ñ ³é³ í»É Ù»Í ù³ Ý³ Ïáõ ÃÛ³Ùμ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý Ñ³ Û³ë-

ï³Ý Û³Ý Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ, ·» ñ³ ½³Ý ó³ å»ëª Ýñ³Ýó ïáõÝ- Ã³Ý-

·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ (¶»õáñ· ¶ñÇ ·áñ Û³Ý (æáï ïá), ê»ñ ·»Û ö³ ñ³ ç³-

òáõ ó³¹ñ íáÕ ¿ùë åá ½Ç óÇ ³ ÛáõÙ ·» ñ³ Ï³ ÛáõÙ ¿ ·» Õ³Ý Ï³ ñÁ,

ÇÝ ãÁ å³Û Ù³ Ý³ íáñ í³Í ¿ ÃμÇ ÉÇ ë³ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ëï»Õ Í³-

·áñ Íáõ ÃÛ³Ý íñ³ Ýñ³ áõ Ý» ó³Í ¹» ñáí: Ð³ Ïáμ Ðáí Ý³ Ã³Ý Û³ ÝÇ,

¶»õáñ· ´³ß ÇÝ ç³Õ Û³ ÝÇ, ¶Ç ·á Þ³ñ μ³μã Û³ ÝÇ, ºÕÇß » Â³¹»õáë-

Û³ ÝÇ, Ð³ ñáõ ÃÛáõÝ Þ³Ù ßÇÝ Û³ ÝÇ, ì³ Ýá Êá ç³ μ» Ïá íÇ, ²É»ù ë³Ý¹ñ

´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùá íÇ, ¶»õáñ· ¶ñÇ ·áñ Û³Ý (æáï ïá ÛÇ), ÐÙ³ Û³Ï

Ð³ Ïáμ Û³ ÝÇ, Ðáí ë»÷ Î³ ñ³É Û³ ÝÇ, È»í ´³ Û³Ëã»õÇ, ²É μ»ñï ¸ÇÉ-

μ³ñ Û³ ÝÇ, ¶³ Û³ Ý» Ê³ ã³ïñ Û³ ÝÇ, ê»ñ ·»Û ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇ Ï»ñï-

í³Íù Ý» ñÇ ÏáÕ ùÇÝ, ³é³ çÇÝ ³Ý ·³Ù Ñ³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ ÉÇ ³ Ï³½Ù

»Ý óáõ ó³¹ñ íáõÙ Ý³»õ ÇÝù Ýáõë ÝÏ³ ñÇã, öÇ ñáë Ù³ Ýáõ Å³ Ù³ Ý³-

Ï³ ÏÇó Î³ ñ³ å»ï ¶ñÇ ·áñ Û³Ý óÇ ³Ý ½áõ ·³ Ï³Ý Ïï³í Ý» ñÁ3,

áñáÝù Ýáñ »ñ³Ý· »Ý ë÷é »É ÃμÇÉ Ç ë³ Ñ³Û Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ íñ³:

Ð³ Ïáμ ç³Ý Ô³ ñÇμ ç³Ý Û³ ÝÇ »ñ Ïáõ ÷áù ñÇÏ, ÃÃ íáõ ïáí ÷á ñ³·ñ-

í³Í μ³ ó³ éÇÏ ÝÏ³ñ Ý» ñÁª ûýáñï Ý» ñÁ, Ñ³ Ù» Ý³ÛÝ ¹»åë Ç°Ù íñ³

áõ Ý» ó³Í Çñ»Ýó Ý»ñ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ùμ, ÇÝÓ ÑÝ³ ñ³ íá ñáõ ÃÛáõÝ »Ý ÁÝ-

Ó» éáõÙ å³ï Ï» ñ³ óáõÙ Ï³½ Ù» Éáõ ÃμÇ ÉÇë óÇ ³Ûë ï³ Õ³Ý ¹³ íáñ

ÝÏ³ñ ãÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý Ù³ ëÇÝ: ÜÙ³ Ý³ å»ë μ³ ó³ éÇÏ »Ý

ù³ Õ³ ù³ Ï³Ý Í³Õ ñ³Ý Ï³ ñÇ Ñ³Ý ñ³ ×³ Ý³ã í³ñ å»ï Æí³Ý ¶áõñ-

ñá ÛÇ (Ðáí Ñ³Ý Ý»ë ¶³ë å³ñ Û³ ÝÇ) ·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛáõ ÝÁ, í»ñ çÇÝ

ßñ ç³ ÝáõÙ Ýá ñÇó »ñ»õ³Ý μ»ñ í³Í, 20-ñ¹ ¹³ ñÇ 20-30-³ Ï³Ý Ãí³-

Ï³Ý Ý» ñÇÝ ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáÕ ³í³Ý ·³ñ ¹Çëï ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇª ·Í³Ý-

Ï³ ñÇã ¾Ù Ù³ È³ É³»õ³- ¾¹Ç μ» ñÇ Ó» Ç (È³ ÉÇ)4, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã

Æí³Ý Ô³ñëÉ Û³ ÝÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ: ¾ùë åá ½Ç óÇ ³ ÛáõÙ

ÁÝ¹·ñÏ í³Í Ã³ï ñá ÝÇ »õ ÏÇ ÝáÝ Ï³ñ ãáõ ÃÛ³Ý ÷áù ñÇÏ Ñ³ í³ ù³-

Íáõ ÛáõÙ ê»ñ ·»Û ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇó, ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ñ³Û Ï³ Ï³Ý Ã³ï ñá ÝÇ

»ñ Ï³ ñ³Ù Û³ μ» Ù³Ý Ï³ ñÇã- μ» Ù³ ½³ñ ¹³ñ Ý»ñ îñ ¹³ï Ü³É μ³Ý¹-

Û³ ÝÇó, Þ³ ÙÇñ î»ñ- ØÇ Ý³ë Û³ ÝÇó μ³ óÇ, Ý»ñ Ï³ Û³ó í³Í »Ý Ý³»õ

ÙÇ ù³ ÝÇ Ýá ñ³ Ñ³Ûï, ë³ Ï³ÛÝ μ³ í³ Ï³ ÝÇÝ Ñ» ï³ùñ ùÇñ ëï»Õ-

Í³ ·áñ ÍáÕ Ý»ñ Æí³Ý ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇ, Æí³Ý Ô³ñëÉ Û³ ÝÇ, È»õ³Ý

3 î»Ë ÝÇ Ï³ Ï³Ý å³ï ×³é Ý» ñáí ã»Ý óáõ ó³¹ñ í»É ÙÇ ù³ ÝÇ ÝÏ³ñ Ý»ñ: ²é³Ý ÓÇÝ Ã» Ù³ »Ý Ý»ñ Ï³ Û³ó ÝáõÙ Þ³É í³ ²ÙÇ ñ³ Ý³ß íÇ Éáõ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝÇ ýáÝ ¹» ñáõÙ å³Ñ íáÕ íñ³ó ·ñáÕ Ý»-ñÇ ÙÇ ù³ ÝÇ ï³ëÝ Û³Ï ¹Ç Ù³Ý Ï³ñ Ý» ñÁ:

4 ¾Ù Ù³ È³ É³»õ³- ¾ ¹Ç μ» ñÇ Ó» Ç (È³ ÉÇ) ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³ÝÝ »Ý Ý»ñ Ï³-Û³ó ñ»É ²ñ ãÇÉ »õ ø»Ã»õ³Ý ¸³ñ ãÇ Ý» ñÁ:

¸³ ñ» ñÇ å³ï Ùáõ ÃÛáõÝ áõ Ý»Ý ìñ³ë-

ï³Ý- Ð³ Û³ë ï³Ý ÷áË Ñ³ ñ³ μ» ñáõ ÃÛáõÝ Ý»-

ñÁ: ä³ï Ù³ Ï³Ý Ñ³ Ù³ Õ»ï Ý» ñÇ, ³½ ·³ ÛÇÝ

áÕ μ»ñ ·áõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Ñ»ï»õ³Ý ùáí ìñ³ë-

ï³Ý μÝ³ Ïáõ ÃÛ³Ý ï» Õ³ ÷áË í³Í μ³½-

Ù³ ÃÇí Ñ³ Û» ñÇ Ñ³ Ù³ñ ÂμÇ ÉÇ ëÇÝ ¹³ñ-

Ó³í Ñ³ ñ³ ½³ï ûç³Ë, μ³ ñ» μ»ñ ÙÇ ç³-

í³Ûñª ³½ ·³ ÛÇÝ ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý, ÁÝ¹ Ñ³Ý-

ñ³ å»ë Ùß³ ÏáõÛ ÃÇ ½³ñ ·³ó Ù³Ý Ñ³ Ù³ñ:

´³½ Ù³ Ï»ñå áõ μ³½ Ù³ ÏáÕ Ù³ ÝÇ ÷á Ë³-

¹³ñÓ ³éÝ ãáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ Çñ»Ýó ³ñ ï³ Ñ³Û-

ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ·ï³Ý Ý³»õ Ï»ñ å³ñ í»ë ïáõÙª

ÙÇÙ Û³Ýó å³ï Ùáõ ÃÛ³Ùμ, ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ùμ,

»ñ³Åß ïáõ ÃÛ³Ùμ, μÝáõ ÃÛ³Ùμ Ý»ñßÝã í³Í

³ñ í»ë ï³ ·»ï Ý» ñÇª ¶ñÇ ·áÉ î³ ïÇß íÇ Éáõ,

È³ ¹á ¶áõ ¹Ç ³ß íÇ Éáõ, êá ÉÇ Ïá ìÇñ ë³ É³ Ó» Ç,

Â³ Ù³ñ ²μ³ Ï» ÉÇ ³ ÛÇ, ÜÇ Ýá Ì» ñ» Ã» Éáõ,

ÎáÝë ï³Ý ïÇ Ý» Ø» ñ³ μÇß íÇ Éáõ, ì»÷ËÁ-

í³ Ó» ³½ ·³ ïáÑ ÙÇ, ¶ñÇ ·áÉ âÇ ñÇ Ý³ß íÇ Éáõ

ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáõÙ, Ñ³Û ·áñ ÍÇã Ý»-

ñÇÝ ³Ý Ù³ Ñ³ó ÝáÕ Ï»ñï í³Íù Ý» ñáõÙ, Ñáõ-

ß ³ñ Ó³Ý Ý» ñáõÙ áõ Ñáõß ³ ï³Ë ï³Ï Ý» ñáõÙ,

÷á Ë³ ¹³ñ Ó³ μ³ñª Ý³»õ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý»-

ñÇ íñ³ ó³ Ï³Ý Ã» Ù³ Ý» ñáí ëï»Õ Í³ ·áñ-

Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáõÙ: ´³½ Ù³ß »ñï áõ μ³½ Ùá-

Éáñï íñ³ó- Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ÷áË Ñ³ ñ³ μ» ñáõ Ã-

ÛáõÝ Ý» ñÁ ³é³ÝÓ Ý³ Ñ³ ïáõÏ ÁÝ¹·ñ Ïáõ Ùáí

¹ñë»õáñ í» óÇÝ Ñ³Û Ï³ Ï³Ý Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý ý» Ýá Ù»-

ÝáõÙ,1 áñÇ Ñ³Ý ¹»å Ñ» ï³ùñù ñáõ ÃÛáõ ÝÁ Ñ³ï Ï³ å»ë ³×»É ¿ ³Ûë

1 Ð³Û ÝÏ³ ñÇã Ý»ñ ³å ñáõÙ ¿ÇÝ Ý³»õ ìñ³ë ï³ ÝÇ ï³ñ μ»ñ ³ÝÏ ÛáõÝ Ý» ñáõÙª ²ç³ ñÇ ³ ÛáõÙ,

²μ Ë³ ½Ç ³ ÛáõÙ, òËÇÝ í³ ÉÇ áõÙ, ê³Ùó Ë»- æ³ í³ Ë» ÃÇ áõÙ, Ã»»õ ·É Ë³ íáñ ¹»ñÝ ³Ûë ³éáõ-

Ùáí å³ï Ï³ ÝáõÙ ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ ÇÝ:

í»ñ çÇÝ ßñ ç³ ÝáõÙ: î³ñ μ»ñ Å³ Ù³ Ý³Ï-

Ý» ñáõÙ Ï³ Û³ ó³Í ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý-

¹»ë Ý» ñÁ, ÃμÇ ÉÇë óÇ Ñ³ í³ ùáñ¹ ²É»ù ë³Ý¹ñ

äÇ ñ³ ¹á íÇ Ï³½ Ù³Í áõ óáõ ó³¹ ñ³Í ¿ùë-

åá ½Ç óÇ ³ Ý» ñÁ, §Art-Î³ Ùáõñç¦2 Ý³ Ë³ ·Ç ÍÁ

Ñ» ï³åÝ ¹áõÙ ¿ÇÝ ï» Õ³Û Ý³ó Ù³Ý ËÝ ¹Çñ-

Ý»ñ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ³é³Ý ÓÇÝ ³ÝáõÝ Ý»ñ áõ

÷áõ É»ñ »ñ»õ³Ý Ñ³ Ý» Éáõ Ýå³ ï³Ï:

Ð³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ ÁÝ¹·ñ ÏáõÝ ¿ §ìñ³ë-

ï³ ÝÇ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý»ñ. Ð³ Ïáμ Ðáí Ý³-

Ã³Ý Û³ ÝÇó ÙÇÝã»õ ¶³ Û³ Ý» Ê³ ã³ïñ Û³Ý¦

óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ ß³ñ ùÇ Ùï³Ñ Õ³ óáõ ÙÁ:

òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ ßñ ç³ Ý³Ï Ý» ñáõÙ ³é³-

çÇÝ ³Ý ·³Ù »Ý Ç ÙÇ μ»ñ íáõÙ ìñ³ë ï³ ÝÇ

³Ù» Ý³Ñé ã³ Ï³ íáñ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñÇ ýáÝ-

¹» ñáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ

å³Ñ å³Ý íáÕ Ñ³Û Ù» Í³ ÝáõÝ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ

ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ: ²Û¹ ÃíáõÙ Ñ³Ý-

¹»ë »Ý μ»ñ í³Í Ý³»õ ³ÛÝ åÇ ëÇ ëù³Ý ã»-

ÉÇ ·áñ Í»ñ, áñáÝó Ù»Í Ù³ ëÁ ÁÝ¹ Ñ³Ý ñ³-

å»ë Ï³Ù ¿É ³ñ ¹»Ý ÙÇ ù³ ÝÇ ï³ë Ý³Ù Û³Ï

ã»Ý óáõ ó³¹ñ í»É: ºÉ Ý» Éáí ÝÛáõ ÃÇ Í³ í³ É³-

ÛÇÝ Ù» Íáõ ÃÛáõ ÝÇóª óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇ Ï³½ Ù³-

Ï»ñ åÇã Ý»ñÝ ³Ûë ³Ý ·³Ù ë³Ñ Ù³ Ý³ ÷³Ï-

í»É »Ý ëáëÏ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ

å³Ñ å³Ý íáÕ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáí

(Ý» ñ³é í³Í »Ý Ý³»õ ³Û¹ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý» ñÇª

ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ, ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÁÝ ï³-

ÝÇù Ý» ñáõÙ å³Ñ å³Ý íáÕ ·áñ Í» ñÁ):

2 §Art¨Î³ Ùáõñç: ÂμÇ ÉÇ ë³ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇãÝ»ñ: 1980-2010:¦ Ü³ Ë³· ÍÇ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý»ñ‘ Ø³ ñÇ Ý³

Ø»Ó Ù³ ñÇ ³ß íÇ ÉÇ, Ø³ ñÇ ³Ù ¶³ ã» ãÇ É³ Ó», Â³ Ù³ñ ´» É³ß íÇ ÉÇ, ÂμÇ ÉÇ ëÇ¨2010:

Ð³Û ÜÏ³ñÇãÝ»ñÁ ìñ³ëï³ÝáõÙ ՆԻՆՈ ԶԱԱԼԻՇՎԻԼԻ

karapet grigorianci. qalis portreti ssm - xalxuri xelovnebis muzeumi

Կարապետ Գրիգորյանց. Կնոջ դիմանկար

ՎՊԹ- կիրառական արվեստի թանգարան

Karapet Grigoryants. Woman’s portrait

GSM - of Folk and Applied Art

1929

sedrak araqeliani. aRmosavluri bazari. dimitri cucqiriZis koleqcia

Սեդրակ Առաքելյան. Արեւելյան շուկա. Դմիտրի Ցուցքիրիձեի ժառանգների հավաքածուից

Sedrak Arakelyan. Oriental bazaar. From the collection of Dimitry Tsutskiridze

12 13

ìñ³ë ï³ ÝÁ Ý»ñ· ñ³í í»ó éáõ ë³ Ï³Ý Ï³Ûë ñáõ ÃÛ³Ý »õ êá í» ï³-

Ï³Ý ÙÇ áõ ÃÛ³Ý Ï³½ ÙáõÙ Çñ ·á Ûáõ ÃÛ³Ý, ÇÝã å»ë Ý³»õ ³Ý Ï³ Ëáõ-

ÃÛ³Ý Ï³ñ× Å³ Ù³ Ý³ Ï³ßñ ç³ ÝáõÙ (1918-1921) »õ, ÇÑ³ñ Ï», Ù»ñ

ûñ» ñáõÙ:6

ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ Ñ³ë ï³ï í³Í Ñ³Û ³é³ çÇÝ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇó ¿ÇÝ

Ðáí Ý³ Ã³Ý Û³Ý Ý» ñÇ Ñ³Ûï ÝÇ ³½ ·³ ïáÑ ÙÇ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõ óÇã Ý»ñ

Ü³ Õ³ß Á (ì³Ë ï³Ý· 6-ñ ¹Ç ÝÏ³ ñÇ ãÁ), Ðáí Ý³ Ã³ ÝÁ (Ð» ñ³ÏÉ 2-

ñ ¹Ç ÝÏ³ ñÇ ãÁ) »õ Ð³ Ïá μÁ: ì»ñ çÇ ÝÇë, ÇÝã å»ë Ý³»õ êï» ÷³-

Ýáë Ü»ñ ëÇë Û³ ÝÇ ¹Ç Ù³Ý Ï³ ñ³ ÛÇÝ ³ñ í»ë ïÁ Ýß³ Ý³ Ï³ ÉÇ ³½ ¹³Ï

¹³ñ Ó³í ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ ³å ñáÕ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ-

ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ:

19-ñ¹ ¹³ ñÇ ³é³ çÇÝ Ï» ëÇó ÂμÇ ÉÇ ëÇ Çª ²Ý¹ñ Ïáí Ï³ ëÇ í³ñ-

ã³ Ï³Ý Ï»Ýï ñá ÝÇª Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ, Ýñ³Ýó ³é³ çÁÝ Ã³ óÇ Ñ³-

Ù³ñ ëï»Õ Í³ ·áñ Í³ Ï³Ý ûç³ ËÇ í» ñ³ ×» ÉÁ å³Û Ù³ Ý³ íáñ í³Í ¿ñ

ÙÇ ù³ ÝÇ μ³ ñ» μ»ñ ·áñ ÍáÝ Ý» ñáí: ÀÝ¹ áñáõÙ ¿³ Ï³ÝÝ ³Ûë å³-

ñ³ ·³ ÛáõÙ íÇ ×³ Ï³· ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ã¿ñ, ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ μÝ³Ï íáÕ Ñ³Û ù³-

Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÇ óáõ ó³ ÝÇß Á: ²Ý Ñ³ Ù» Ù³ï Ï³ñ»õáñ ¿ÇÝ ÂμÇ ÉÇ ëÇ-

áõÙ Ï»Ýï ñá Ý³ó í³Í Ñ³Û Ùï³ íáñ í»ñ Ý³ Ë³ íÇ ³ÛÉ»õ³ÛÉ Ùï³ÑÁ-

Õ³ óáõÙ Ý» ñÁ, Íñ³· ñ» ñÁª Ñ³ ÝáõÝ ³½ ·³ ÛÇÝ ½³ñ ÃáÝ ùÇ, ³½ ·³ ÛÇÝ

·³ Õ³ ÷³ ñÇ Ëáñ ½·³ óá Õáõ ÃÛ³Ý ³Ù ñ³åÝ¹ Ù³Ýª ³½ ·³ ÛÇÝ

³Ù μáÕç Ý» ñáõ ÅÇ, ³Û¹ ÃíáõÙ Ïñ Ã³ Éáõ ë³ íáñ ã³ Ï³Ý-Ù ß³ Ïáõ Ã³-

ÛÇÝ ÑÝ³ ñ³ íá ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ û· ï³ ·áñ Íáõ ÙÁ: ²Ï Ý³ éáõ ¿ñ ³ñ í»ë-

ï³ ·»ï Ý» ñÇ (ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ) ³é³ ù» Éáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇó Ù» ÏÁª ¹³é Ý³É

Å³ é³Ý ·áñ¹ Ý» ñÁ ï³ é³å Û³É, å» ï³ Ï³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ Ïáñó ñ³Í Ñ³Û-

ñ» ÝÇ ùÇ ÑÝûñ Û³ ÷³é ùÇ, ß³ ñáõ Ý³ ÏáÕ Ý» ñÁª ³ñ í»ë ïÇ Ñ³ ñáõëï

³í³Ý ¹áõÛÃ Ý» ñÇ, Ñ³ Ù³ Ù³ë Ý³ ÏÇó Ý» ñÁ ³½ ·³ ÛÇÝ í» ñ³ ½³ñ ÃáÝ-

ùÇ: ÜáõÛÝ åñá ó»ë Ý» ñÁ ½áõ ·³ Ñ» é³ μ³ñ ÁÝ Ã³ ÝáõÙ ¿ÇÝ »õ íñ³-

ó³ Ï³Ý Ï»ñ å³ñ í»ë ïáõÙ: ´³½ Ù³ ÃÇí ÙÇ ³ë Ý³ Ï³Ý ëÛáõ Å» Ý»ñ,

³ñ ï³ Ñ³Ûï ã³ ÙÇ çáó Ý» ñÇ áñáÝ Ù³Ý Ñá ë³Ýù Ý»ñ Ù»ñ Ó»ó ÝáõÙ ¿ÇÝ

Ñ³Û Ï³ Ï³Ý »õ íñ³ ó³ Ï³Ý Ï»ñ å³ñ í»ë ïÁ, å³ï ß³ ×Á Ù³ ïáõ-

óáõÙ Ýñ³Ýó Ñ³ Ù³ ·á Û³Ï óáõ ÃÛ³ ÝÁ: ø³ Õ³ ùÇ ïÝ ï» ëáõ ÃÛ³Ý »õ

6 ²ñ í»ë ïÇ ½³ñ ·³ó Ù³Ý §Art - ³ñ ëÇ¦ Ï»Ýï ñá ÝáõÙ Ù»ñ ÏáÕ ÙÇó ·ñ³é í³Í ¿ ï³ñ μ»ñ Å³ Ù³ Ý³Ï Ý» ñáõÙ ìñ³ë ï³ ÝáõÙ ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáÕ 300-Çó ³í» ÉÇ Ñ³Û ÝÏ³ñ ãÇ ³ÝáõÝ (Ü.¼.)

»ÝÃ³Ï³éáõÛóí³ÍùÝ»ñÇ ½³ñ ·³ó Ù³Ý, μ³ ñ» ·áñ Í³ Ï³Ý ·áñ Íáõ Ý»-

áõ ÃÛ³Ý Ù»ç ³Ï ïÇí Ý»ñ· ñ³í Ù³Ý ³ñ¹ ÛáõÝù ¿ÇÝ Éáõ ë³ íáñ ã³-

Ï³Ý (³Û¹ ÃíáõÙ ·» Õ³ñ í»ë ïÇ, Ïñ Ãáõ ÃÛ³Ý) ûç³Ë Ý» ñÇ, Ù³ Ùáõ ÉÇ

½³ñ ·³ óáõ ÙÁ): Ð³Û ·ñáÕ Ý» ñÇ, ³ñ í»ë ïÇ ³ã ùÇ ÁÝÏ ÝáÕ Ý»ñ Ï³ Û³-

óáõ óÇã Ý» ñÇ ·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛáõ ÝÁ ½áõ ·³ Ñ» é³ μ³ñ ³é³ç ¿ñ μ» ñáõÙ

Ñ³Û Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ ÃÛ³Ý μá Éáñ ß»ñ ï» ñÇ Ùß³ Ïáõ Ã³ ÛÇÝ å³ Ñ³Ý ç³ñ-

ÏÇ ³×: ÆëÏ ï³ñ μ»ñ ëñ³Ñ Ý» ñáõÙ (Âáõ Ù³Ý Û³ ÝÇ §ì»ñ Ý³ ïáõ ÝÁ¦

»õ ³ÛÉ ûç³Ë Ý»ñ) Ñ³Û ñ» Ý³ ë»ñ Ùï³ íá ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý »ÉáõÛÃ Ý» ñÁ

Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ áõ Ýñ³ ³å³ ·³ ÛÇ Ù³ ëÇÝ, áñáß ³ ÏÇ áõÕÕ í³ Íáõ ÃÛáõÝ

¿ÇÝ Ñ³ Õáñ ¹áõÙ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇÝ:

¼·³ Û³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñÇ Ï»ñï Ù³Ý ·áñ ÍáõÙ Ù»Í ¹» ñ³-

Ýáí): ÆëÏ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ å³Ñ å³Ý íáÕ ·áñ Í» ñÁ Éñ³ó ÝáõÙ, Ñ³ñë-

ï³ó ÝáõÙ, áñáß ¹»å ù» ñáõÙ Ýáñ ï» ë³ÝÏ Û³Ý ï³Ï »Ý »ñ»õ³ÏáõÙ

Ýñ³Ýó ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ:

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇ áõ ·Í³Ý Ï³ ñÇ Ñ»ï ÙÇ ³ ëÇÝ Ý³ Ë³ ï»ë íáõÙ ¿

Ñ» ï³ ·³ ÛáõÙ Ñ³Ý ñáõ ÃÛ³ ÝÁ Ý»ñ Ï³ Û³ó Ý»É Ý³»õ ìñ³ë ï³ ÝáõÙ

ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáÕ, Ñ³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ ë³ Ï³ í³ ÃÇí Ñ³Û ù³Ý ¹³ Ï³-

·áñÍ Ý» ñÇ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ÏÇ ñ³ é³ Ï³Ý ³ñ í»ë ïÇ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ

·áñ Í» ñÁ:

§Ð³ Ïáμ Ðáí Ý³ Ã³Ý Û³ ÝÇó ÙÇÝã»õ ¶³ Û³ Ý» Ê³ ã³ïñ Û³Ý¦

óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ ÙÇ ÙÇ ³ ï³ññ áõ í»ñï Ûáõ ñ³ª Ý³ Ë³ μ³Ý ¿, É³Û-

Ý³ Í³ í³É Íñ³· ñÇ ÁÝ ¹³ Ù» ÝÁ ÙÇ å³ ï³ éÇÏ, áñÇ Ýå³ ï³ÏÝ ¿

μ³ ó³ Ñ³Û ï»É, ï» ë³ Ý» ÉÇ ¹³ñÓ Ý»É »ñ»õáõÛ ÃÇ ÉÇ ³ Ï³ ï³ñ, ³Ù μáÕ-

ç³ Ï³Ý å³ï Ï» ñÁ:

òáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇÝ Ý»ñ Ï³ Û³ó í³Í ·áñ Í» ñÁ Ï³½ ÙáõÙ »Ý

ìñ³ë ï³ ÝÇ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý»-

ñáõÙ å³Ñ å³Ý í³Í ·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý ³ñ Å»ù Ý» ñÇ Ýß³ Ý³ Ï³ ÉÇó

Ù³ ëÁ: Âíáí 29 ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ Ï»ñï í³Íù Ý» ñáõÙ ³ñ ï³ óáÉ í³Í

»Ý ÝÏ³ ñÇ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý Ñá ë³Ý ùÇ ÑÇÙ Ý³ Ï³Ý áõÕ Õáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÁ,

Ññ³ å³ ñ³Ï μ»ñ í³Íª ³é³ ç³ ï³ñ ¹»Ù ù» ñÁ: Î» ï³Ý ßáõÙ Ý» ñáí

ÑÝ³ ñ³ íá ñÇÝÝ ÁÝ¹·Í í³Í »Ý Ý³»õ ÝÏ³ñ ãáõ ÃÛ³Ý Ó»õ³íáñ Ù³Ý,

½³ñ ·³ó Ù³Ý å³ï Ùáõ ÃÛáõ ÝÁ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ³ÛÝ ÙÇ ç³ í³Û ñÁ,

³ÛÝ ÑÇÙ Ý³ ·áõÛ ÝÁ, áñáÝù å³Û Ù³ Ý³ íá ñáõÙ »Ý Ýñ³ μ³ñÓ ñ³ñ Å»ù

·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý Ù³ Ï³ñ ¹³ ÏÁ:

ìñ³ë ï³ ÝÇ Ù³Û ñ³ ù³ Õ³ù ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý

ÏÛ³Ý ùÇ Ñ³Ûï ÝÇ Ñ» ï³ ½á ïáÕ, ¹áÏ ïáñ Ü. ¾ÉÇ½ μ³ ñÇß íÇ ÉÇÝ, ù³-

Õ³ùÝ ³Ý í³ Ý»É ¿ §Ñ³Û Ï³ Ï³Ý Ýáñ Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ ûñ ñ³Ý¦5: ºí

Ýñ³Ýó, ³ÛÝ Ýáñ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇÝ, áõÙ ³Ù μáÕç ÏÛ³ÝùÝ áõ ëï»Õ Í³-

·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ Ï³Ù ÏÛ³Ý ùÇ áñáß ³ ÏÇ ÷áõ É»ñ Ï³å í³Í »Ý »Õ»É

ìñ³ë ï³ ÝÇ Ñ»ï, μ³Ëï ¿ íÇ ×³Ï í»É ¹³é Ý³ Éáõ Ñ³Û Ýáñ Ï»ñ-

å³ñ í»ë ïÇ, Ýñ³ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý Ñá ë³Ý ùÇ Ó»õ³íáñ Ù³Ý ·áñ ÍÁÝ Ã³-

óÇ Ù³ë Ý³ ÏÇ óÁ: ²ñ í»ë ï³ ·»ï Ý»ñ, áõÙ ÷áñ Ó» ñÇó áõ ç³Ý ù» ñÇó

ÍÝáõÝ¹ ³é³í ÇÝù Ýû ñÇ Ý³Ï ÙÇ ý» Ýá Ù»Ý, áñÝ Çñ³ í³Ùμ Ñ³ñë-

ï³ó ñ»ó Ã»° Ñ³Û Ï³ Ï³Ý, Ã»° íñ³ ó³ Ï³Ý, »õ Ã»° Ñ³ Ù³ß Ë³ ñ³-

Ñ³ ÛÇÝ ³ñ í»ë ïÁ: 19-ñ¹ ¹³ ñÇ ³é³ çÇÝ Ï» ëÇÝ ëÏ½μ Ý³ íáñ í³Í

Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ Ó»õ³íáñ Ù³Ý áõ ½³ñ ·³ó Ù³Ý ³Ûë ·áñ ÍÁÝ Ã³óÁ

5 Элизбарашвили Н. Армянские художники Тбилиси. „Ноев ковчег“. Информационно-аналитическая газета армянской диаспоры стран СНГ. №9 (43). 2001 г.

guro (hovanes gaspariani). nataSas por treti. aleqsandre mandenovis kole qcia

Գուրրո (Հովհաննես Գասպարյան). Նատաշայի

դիմանկարը. Ալեքսանդր Մանդենովի ժառանգների

հավաքածուից

Gurro (Hovhannes Gasparyan). Natasha’s portrait

From the collection of Alexander Mandenov

1968 (?)

belerfon dalaqiani nani bregvaZis portreti sem-xelovnebis muzeumi

Բելերֆոն Դալլաքյան, Նանի

Բրեգվաձեի դիմանկարը

ՎԱԹ - արվեստի թանգարան

Belerfon Dallakyan. Nani Bregvadze`s

portrait. GNM - Museum of Fine Arts

1983

albert papikiani. gelaTi. sem - xelovnebis muzeumi

Ալբերտ Պապիկյան. Գելատի. ՎԱԹ - արվեստի թանգարան

Albert Papikyan. Gelati. GNM - Museum of Fine Arts

1979

14 15

§¾áõ ÃÛ³Ý Ù»ç¦ (1918) ÙÇ ³ó Û³É ¿ùë åá ½Ç óÇ-

³Ý: ²í» ÉÇ áõß »ñ Ïáõ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ, ÇÝã å»ë

Ý³»õ ¶»õáñ· ¶ñÇ ·áñ Û³ ÝÇ (æáï ïá), ¸³ íÇÃ

Î³ Ï³ μ³ Ó» Ç Ï»Ý ë³· ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáõÙ ÝáõÛÝ

Ï»ñå ³ñ ï³ óáÉ í» óÇÝ ëá í» ï³ Ï³Ý μ³ ñá Û³-

Ï³Ý ï» éá ñÇ Ñ»ï»õ³Ýù Ý» ñÁ. Ýñ³Ýó ãÝ» ñ»-

óÇÝ ëï»Õ Í³ ·áñ Í³ Ï³Ý ³Ý Ï³ß Ï³Ý¹ áñá ÝáõÙ-

Ý» ñÇ, ³½³ ï³Ù ïáõ ÃÛ³Ý Ñ³ Ù³ñ: ê³ Ï³ÛÝ,

÷³éù ²ëï Íáõ, 50-³ Ï³Ý Ãí³ Ï³ ÝÝ» ñÇ »ñÏ-

ñáñ¹ Ï» ë» ñÇÝ È³ ¹á ¶áõ ¹Ç ³ß íÇ ÉÇÝ, ²É»ù-

ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõõÏ- Ø» ÉÇ ùá íÁ ¹³ñ Ó³Ý Çë Ï³-

Ï³Ý Ñ³Õ Ã³ Ñ» ñáë Ý»ñª ïñÇ áõÙ ý³ ïáñ Ý»ñ:

20-ñ¹ ¹³ ñÇ 20-³ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñÇó ÂμÇ-

ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³ñ í»ë ïÇ ý» Ýá Ù» ÝÁ ·» ñ³Ïß é³ μ³ñ

å³Û Ù³ Ý³ Ý³ íáñ í³Í ¿ñ ÷³Û ÉáõÝ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇã

²É»ù ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõÏ-Ø» ÉÇ ùá íÇ ³Ý Ñ³ ï³ Ï³-

Ýáõ ÃÛ³Ùμ áõ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ùμ: ØÇ ³ Å³ Ù³-

Ý³Ï é» ³ ÉÇë ï³ Ï³Ý áõ »ñ»õ³Ï³ Û³ Ï³Ý Ýñ³

³ß Ë³ñ ÑÁ, Ýñ³ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇ Ùá ·³ Ï³Ý áõ ÅÁ,

í³ñ å»ï íñ ÓÇ ÝÁ Ý» ñ³½ ¹áõÙ ¿ÇÝ ÝÏ³ ñÇã Ý»-

ñÇ ï³ñ μ»ñ ë» ñáõÝ¹ Ý» ñÇ íñ³:

Ð³Û Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ ½³ñ ·³ó Ù³Ý, ÝÏ³ñ-

ãáõ ÃÛ³Ý ÃμÇ ÉÇë Û³Ý ¹å ñá óÇ Ó»õ³íáñ Ù³Ý áõ

³Ù ñ³åÝ¹ Ù³Ý Ù»ç áñáß ³ ÏÇ ¹» ñ³ Ï³ ï³ ñáõÙ

áõ Ý» ó³í 1922 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ ÑÇÙ Ý³¹ñ í³Í ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ

³Ï³ ¹» ÙÇ ³Ý: ²Ûë ï»Õ Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ ëï³ ó³Ý Ñ» ï³ ·³ ÛáõÙ Ð³-

Û³ë ï³ ÝáõÙ, èáõ ë³ë ï³ ÝáõÙ ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáÕ Ñ³Ý ñ³ ×³ Ý³ã ÝÏ³-

ñÇã Ý»ñ ¾¹áõ ³ñ¹ Æë³ μ»Ï Û³ ÝÁ, ¸ÙÇï ñÇ Ü³É μ³Ý¹ Û³ ÝÁ, èáõ μ»Ý

Èá ñÇë- Ø» ÉÇ ùá íÁ, ×³ñ ï³ ñ³ å»ï è³ ý³ Û»É Æë ñ³ Û»É Û³ ÝÁ, Ë» ó»-

·áñÍ Ý»ñ ÐéÇ÷ ëÇ Ù» êÇ ÙáÝ Û³ ÝÁ, èáõ μ»Ý Þ³Ñ í»ñ¹ Û³ ÝÁ, ù³Ý ¹³-

Ï³ ·áñÍ èáõ ¹áÉý ê³ ý³ ñá íÁ »õ áõ ñÇß Ý»ñ: ¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ

Ù³ ëÁª Ð³ Ïáμ ç³Ý Ô³ ñÇμ ç³Ý Û³ ÝÁ (áÕ μ»ñ ·³ Ï³Ý ×³ Ï³ ï³· ñÇ

ï»ñ ÝÏ³ ñÇã, áñÝ ÇÝùÝ Çñ Ó»é ùáí áãÝ ã³ó ñ»ó Çñ μ³½ Ù³-

ÃÇí ³ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ) êáÏ ñ³ï ÎÇ ñ³ Ïá ëá-

íÁ, îñ ¹³ï Ü³É μ³Ý¹ Û³ ÝÁ, Ü»ñ ë» ëáí Ý» ñÇ

³½ ·³ ïáÑ ÙÇ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõ óÇã Ý»ñ, ·Í³Ý Ï³-

ñÇã Ý»ñ ¶ñÇ ·áÉ ØÇñ ½á»õÁ, Ð³ Ïáμ Îá çá Û³ ÝÇ

»Õ μ³Û ñÁª ²ñ³ ÙÁ, ê»ñ ·»Û Ô³ßË Û³ ÝÁ (Â²²

¹³ ë³ Ëáë) »õ áõ ñÇß Ý»ñ Çñ»Ýó ëï»Õ Í³ ·áñ Í³-

Ï³Ý ·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛáõ ÝÁ ß³ ñáõ Ý³ Ï» óÇÝ ÂμÇ-

ÉÇ ëÇ áõÙ: ²Ûë ï»Õ ¿ñ ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáõÙ Ý³»õ

ÏÇÝ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÑáÍ ËáõÙμª ²Ý³ë ï³ ëÇ ³

¸³Ý ¹áõ ñá í³Ý, ÜÇ Ý³ Â³ Ù³Ùß»õ³Ý, ºÉ» Ý³

¸Ç ·áõ ñá í³-øÇ ùá Ó»Ý, ´³ñ μ³ ñ³ ´»Ñ μáõ Ãá-

í³- ¶³ μáõ ÝÇ ³Ý, Ð»ñ ÙÇ Ý» Ê³ ãá Û³ ÝÁ... ³í» ÉÇ

áõßª ºÉ» Ý» ²Ëí É» ¹Ç ³ Ýáõ ÉÇ ³ Ï³½Ù ËÙ μ³ ÏÇ

³Ý ¹³Ù Ý» ñÁª Ø³¹ É»Ý ²ÙÇñ Ë³ Ýá í³Ý, Ü³-

¹»Å ¹³ ²É»ù ë³Ý Û³Ý- Þ³ Ñ³ ½Ç ½Á, ÏÇ ñ³ é³ Ï³Ý

³ñ í»ë ïÇ ÝÏ³ ñÇã Ý»ñ ¶³ ñ» ·ÇÝ ØÇñ ½á»õÁ,

È»õáÝ úëÇ åá íÁ »õ áõ ñÇß Ý»ñ: ÂμÇ ÉÇë óÇ ÝÏ³-

ñÇã Ý» ñÇ Ý» ñáõ ÅÁ Ñ³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ ÅÉ³ ïá-

ñ»Ý ³ñ ï³ Ñ³Ûï í»ó ù³Ý ¹³ Ï³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý

Ù»ç:

20-ñ¹ ¹³ ñÇ »ñÏ ñáñ¹ Ï» ëÇÝ ³ë å³ ñ»½

Çç³Í Ýß³ Ý³ íáñ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇã Ý»ñ, Ñ» ï³ ½á-

ïáÕ í³ñ å»ï Ý»ñ È»í ´³ Û³Ëã»õÇ, èá μ»ñï

ÔáÝ ¹³Ë ë³ ½á íÇ, ²É μ»ñï ¸ÇÉ μ³ñ Û³ ÝÇ, (í»ñ-

çÇ ÝÇë ëïáõ ¹Ç ³ ÛáõÙ áõ ë³ Ý» ÉÁ Ù»Í ³ñ Å»ù ¿ñ Ý»ñ Ï³ Û³ó ÝáõÙ

Ý³»õ μ³½ Ù³ ÃÇí íñ³ óÇ »ñÇ ï³ ë³ñ¹ Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ), Ýñ³Ý óÇó

³í» ÉÇ Ïñï ë»ñ ¼áõ É»Û Ï³ ´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùá í³ ÛÇ Ñ³ Ù³ñ ²É»ù-

ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõÏ- Ø» Ç ùá íÁ, æáï ïáÝ ß³ ñáõ Ý³ ÏáõÙ »Ý ÙÝ³É

Ï³ñ»õáñ³ ·áõÛÝ ÏáÕÙ Ýá ñáß Çã Ý»ñ:

²Û¹ ÝáõÛÝ Å³ Ù³ Ý³ Ï³ßñ ç³ ÝáõÙ Ã³ ï» ñ³ Ï³Ý ·áñ ÍÇã, ÇÝù-

Ýáõë ÝÏ³ ñÇã ì. ¾ÉÇ μ»Ï Û³ ÝÁ, μ³½ Ù³ ÃÇí Ñ³Û áõ íñ³ óÇ ÝÏ³ ñÇã-

Ý» ñÇ ÝÙ³Ý, Çñ Ù³ë Ý³Ï óáõ ÃÛáõ ÝÁ μ» ñ»ó ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ²Ï Ý³ ·Ç ï³-

Ï³Ý Ñ³Ý ñ³ ·Ç ï³ ñ³ ÝÇ ëï»ÕÍ Ù³Ý ·áñ ÍÇÝ:

isak mezurnovi. ufliscixe. qvaxvreli. sem - xelovnebis muzeumi

Իսահակ Մեզուրնյան. Ուփլիսցիխե, Քվախվրելի. ՎԱԹ - արվեստի թանգարան

Isahak Mezurnov. Uplistsikhe, Kvakhvreli. GNM - Museum of Fine Arts

1914

Ï³ ï³ ñáõÙ áõ Ý» ó³í ÂμÇ ÉÇ ëÇÝ, Ýñ³ ãù Ý³Õ μÝ³ å³ï Ï» ñÁ,

×³ñ ï³ ñ³ å» ïáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ïá Éá ñÇ ï³ ÛÇÝ ù³ Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÇª Ùá-

ù³ É³ù Ý» ñÇ Ã³ï ñá Ý³ ÛÇÝ Ñ³ Ù³ ï³ ñ³Í Ï»Ý ó³ ÕÁ, ù³ Õ³ ùáõÙ

Ó»õ³íáñ í³Í Ûáõ ñ³ Ñ³ ïáõÏ ÙÃ Ýá Éáñ ïÁ:

Î»ñ å³ñ í»ë ïÇ ¹å ñá óÇ Ó»õ³íáñ Ù³Ý ·áñ ÍÁÝ Ã³ óáõÙ ½·³ ÉÇ

Ý»ñ¹ ñáõÙ áõ Ý» ó³Ý ÇÝù Ý³ ïÇå Ó» é³ ·Çñ áõ Ý» óáÕ, ëï»Õ Í³-

·áñ Í³ Ï³Ý ßÝáñ Ñáí ûÅï í³Í, èáõ ë³ë ï³ ÝáõÙ áõ ºí ñá å³ ÛáõÙ

Ïñ Ãáõ ÃÛáõÝ ëï³ ó³Í ³ñ Ñ»ë ï³ í³ñÅ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÁª Ñ³Û Ï³ Ï³Ý

μÝ³Ý Ï³ ñ³ ÛÇÝ ³ñ í»ë ïÇ ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý»ñ ¶»õáñ· ́ ³ß ÇÝ ç³Õ Û³ ÝÁ

(ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ ³é³ çÇÝ ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÁ),

¶Ç ·á Þ³ñ μ³μã Û³ ÝÁ, ºÕÇß » Â³¹»õáë Û³ ÝÁ (1922 Ã. ÑÇÙ Ý³¹Áñ-

í³Í, ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛÇ ³é³ çÇÝ åñá ý» ëáñ-

Ý» ñÇó Ù» ÏÁ) Ð³ ñáõ ÃÛáõÝ Þ³Ù ßÇÝ Û³ ÝÁ, ÐÙ³ Û³Ï Ð³ Ïáμ Û³ ÝÁ, ö³-

Ýáë Â»ñ É» Ù»½ Û³ ÝÁ, ì³ñ¹ ·»ë êáõ ñ»Ý Û³Ý óÁ, ì³Ñ ñ³Ù ¶³Û ý»×-

Û³ ÝÁ, Ðáí ë»÷ Ô³ ñ³É Û³ ÝÁ »õ áõ ñÇß Ý»ñ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ³Û ëûñ áã

³ÛÝ ù³Ý Ñ³Ûï ÝÇ ÙÇ ß³ñù ÝÏ³ ñÇã Ý»ñ (ì³ ëÇ ÉÇ äÇ ñ³ ¹á íÁ, Ø³-

ñ³É ´»Ï Ù³ñ Ù³ã»õ³Ý, ØÇ ù³ Û»É Ðáõ ÝáõÝ óÁ, Ô³ ½³ ñáë ²ñ ï³½-

Û³ ÝÁ, ê»¹ ñ³Ï ²é³ ù»É Û³ ÝÁ, ê³ñ ·Çë Ê³ ã³ïñ Û³ ÝÁ, ù³Ý ¹³ Ï³-

·áñÍ Ý»ñ ØÇ ù³ Û»É ØÇ ù³ Û»É Û³ ÝÁ, êï» ÷³ Ýáë Â³ñ Ë³ ñ³ñ Û³ ÝÁ),

ÇÝã å»ë Ý³»õ ÇÝù Ýáõë í³ñ å»ï Ý»ñ ì³ Ýá Êá ç³ μ» Ïá íÁ, Î³ ñ³-

å»ï ¶ñÇ ·áñ Û³Ý óÁ, ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ Ñ³ Ù» Ù³ ï³ μ³ñ Ï³ñ× Å³ Ù³-

Ý³ Ï³ Ñ³ï í³Í ³å ñ³Í Ðáí Ñ³Ý Ý»ë ²Û í³ ½áíë ÏÇÝ, 20-ñ¹ ¹³ ñÇ

Ñ³Û ³ñ í»ë ïÇ í³ñ å» ï³ó í³ñ å»ï Ý»ñ Ø³ñ ïÇ ñáë ê³ñ Û³ ÝÁ,

ºñ í³Ý¹ øá ã³ ñÁ, ¶» áñ ·Ç Ú³ Ïáõ Éá íÁ, ²ñ ßÇÉ ¶áñ ÏÇÝ7: ø³ Õ³ ùÇ

ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ³é³ç Ë³ Õ³ó Ù³Ý áõ ³ß Ëáõ Å³ó Ù³Ý Ù»ç

Ýß³ Ý³ Ï³ ÉÇ ¿ñ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï óáõ ÃÛáõ ÝÁ 1887 Ãí³-

Ï³ ÝÇÝ ÑÇÙ Ý³¹ñ í³Í ¶» Õ³ñ í»ë ïÁ Ëñ³ Ëáõ ëáÕ Îáí Ï³ë Û³Ý ÁÝ-

Ï» ñáõ ÃÛ³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇÝ, 1916 Ãí³ Ï³ ÝÇóª Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ

ÙÇ áõ ÃÛ³Ý8, ÇëÏ ³í» ÉÇ áõßª §Ð³ Û³ñ ï³Ý¦ (ÙÇÝã»õ 1930 Ãí³ Ï³ ÝÁ)

·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛ³Ý Ù»ç:

ìñ³ë ï³ ÝÇ ³Ý Ï³ Ëáõ ÃÛ³Ý Å³ Ù³ Ý³ Ï³ßñ ç³ ÝáõÙ (1918-1921)

Ñ» ï³ ·³ ÛáõÙ ³ñ ¹»Ý §ü³Ý ï³ë ïÇÏ ù³ Õ³ù¦ Ñé ã³Ï í³Í ÂμÇ-

ÉÇ ëÇ áõÙ, ï» Õ³μ Ý³Ï »õ èáõ ë³ë ï³ ÝÇ μáÉß»õÇÏ Û³Ý ï» éá ñÇó

Ù³ ½³ åáõñÍ ³í³Ý ·³ñ ¹Çëï ·ñáÕ Ý» ñÇ áõ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ Ù³ë-

Ý³Ï óáõ ÃÛ³Ùμ ³ß Ëáõ Å³ ó³Í ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ÏÛ³Ý ùÇ ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ

»ñ»õáõÛÃ ¹³ñ Ó³Ý å³ ï³ ÝÇ º. øá ã³ ñÇ ³é³ çÇÝ óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ

(1919), ²É»ù ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùá íÇ »õ È³ ¹á ¶áõ ¹Ç ³ß íÇ Éáõ

7 «Волны счастья» (Ереван. 1981) ¿ë ë» Ý» ñÇ Åá Õá í³ Íáõ ÛáõÙ ÃμÇ ÉÇë óÇ Â»É Ù³Ý ¼áõ ñ³μ Û³ ÝÁ ³Ý¹ ñ³ ¹³ñ Ó ¿ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ Ýß³ Ý³ íáñ ¹»Ù ù» ñÇÝ:

8 ÐÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý»ñª È»õáÝ Ð³ ½³ ñ³ å»ï Û³Ý, ¶³ ñ» ·ÇÝ È»õáÝ Û³Ý, Ø³ñ ïÇ ñáë ê³ñ Û³Ý, ºÕÇß » Â³¹»õáë Û³Ý, ö³ Ýáë Â»ñ É» Ù»½ Û³Ý, ¶Ç ·á Þ³ñ μ³μã Û³Ý, ³Ý ¹³Ù Ý»ñª êï» ÷³Ý ²Õ³ ç³Ý Û³Ý, ÐÙ³ Û³Ï Ð³ Ïáμ Û³Ý, ê»¹ ñ³Ï ²é³ ù»É Û³Ý, ì³Ñ ñ³Ù ¶³Û ý»× Û³Ý, ê³ñ ·Çë ÎÇ ñ³ Ïáë Û³Ý, ØÏñ ïÇã Ø³ñ ·³ñ Û³Ý, Æë³ Ñ³Ï Ø» ½áõñÝ Û³Ý, ØÇ ù³ Û»É Ðáõ ÝáõÝó, ¶» áñ ·Ç Ú³ Ïáõ Éáí, áõ ñÇß Ý»ñ:

sergo farajanovi. iuri meCiTovis foto

Սերգեյ Փարաջանով. Լուսանկարը Յուրի Մեչիտովի

Sergey Parajanov. Photo by Yuri Mechitov

1961

16 17

lev baiaxCevi. saqarTvelos cremlebi, 9 aprilimxatvris memkvidreebis sakuTreba

Լեվ Բայախչեւ . Վրացստանի

արցունքները, ապրիլի 9

Նկարչի ժառանգների հավաքածուից

Lev Bayakhchev

Tears of Georgia, 9-th April

The property of successors of the artist

1989

ÂμÇ ÉÇ ë³ Ñ³Û Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ ÇÝù Ý³ ïÇå

¹Ç Ù³ ·Ç ÍÁ Ó»õ³íáñ í»É ¿ μ³½ Ù³ ÃÇí, »ñ μ»ÙÝ

³ë»ë ³Ý Ñ³ Ù³ ï» Õ» ÉÇ ï³ñ ñ» ñÇ ÙÇ ³ë Ýáõ ÃÛ³Ùμ

(³ñ»õÙï³ »í ñá å³ Ï³Ý ¹³ ë³ Ï³Ý ³ñ í»ëï,

éáõ ë³ Ï³Ý é» ³ ÉÇë ï³ Ï³Ý ·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛáõÝ,

ÇÙå ñ» ëÇ á ÝÇ½Ù, ÙÇç Ý³ ¹³ñ Û³Ý »õ ³ñ ¹Ç Ñ³Û-

Ï³ Ï³Ý ·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛáõÝ, 20-ñ¹ ¹³ ñÇ ³í³Ý-

·³ñ ¹Çë ï³ Ï³Ý ß³ñ ÅáõÙ Ý»ñ, ³½ ¹³Ï Ý»ñ íñ³-

ó³ Ï³Ý ³ñ í»ë ïÇó...): ²Ûë Ë³é Ý³ Ï³½Ù ·Ý³ó ùÁª

ÙÇùë Á, ¹ñ³Ý ·áõ Ù³ ñ³Í ÂμÇ ÉÇ ëÇÝ, μÝ³Ý Ï³-

ñ³ ÛÇÝ Ùá ïÇí Ý»ñÝ áõ Çñª ÝÏ³ñ ãÇ Ë³éÝ í³Í ùÁ,

³½ ·³ ÛÇÝ á·ÇÝ, ³½ ·³ ÛÇÝ áÕ μ»ñ ·áõ ÃÛ³Ý ÑÇß ³-

ï³ Ïáõ ÙÁ, Ñå³ñ ïáõ ÃÛáõ ÝÁ ÍÝáõÙ »Ý ³ÝÏñÏ Ý» ÉÇ

·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý ³ñ¹ ÛáõÝù: Æ Ñ³Ûï »Ý ·³ ÉÇë

μ³½ Ù³ ÃÇí Ýñ μáõ ÃÛáõÝ Ý»ñ, áñáÝù ÙÇÙ Û³Ýó »Ý

ÙÇ ³ íá ñáõÙ ÙÇÙ Û³Ý óÇó ³ÛÝ ù³Ý ï³ñ μ»ñ ÝÏ³-

ñÇã Ý» ñÇ, »ñ»õ³Ý μ» ñáõÙ Ýñ³Ýó ï»ë É³ Ï³ ÝÇ

ÇÝù Ýû ñÇ Ý³ Ïáõ ÃÛáõ ÝÁª ÏÛ³Ý ùÇ Ç¹» ³ ÉÇë ï³ Ï³Ý-

·» ¹á ÝÇë ï³ Ï³Ý Ñ³ ×áõÛ ùÁ, Ï» Ý³ó Ññ³ß ùÇ ÙÁß-

ï³ Ï³ ½·³ óá Õáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ýñ³ ·» Õ³Ý Ï³ñ ã³ Ï³Ý

Ýñ μáõ ÃÛáõ ÝÁ, ·áõÛ ÝÇ ³é³ÝÓ Ý³ Ñ³ ïáõÏ ÁÝ Ï³ Éáõ-

ÙÁ, Ýñ³ í» ñ³Ù μ³ñÓ ÑÝ ãá Õáõ ÃÛ³Ý ÅË ïáõ ÙÁ,

³å ñ³Ý ù³· ñ³ ÛÇÝ Ñ³ñë ïáõ ÃÛ³Ý Ñ³Ý ¹»å Ù»Í

Ñ» ï³ùñù ñáõ ÃÛáõ ÝÁ:

ìñ³ë ï³ ÝáõÙ, ï» Õ³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñÇÝ μ³-

í³ Ï³ ÝÇÝ ÇÝ ï»·ñ í³Í Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÁ, áñáÝù

³Ï ïÇ íáõ ÃÛ³Ùμ ¿ÇÝ Ý»ñ· ñ³í í³Í ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý

·áñ ÍÁÝ Ã³óáõÙ, Ù³ë Ý³Ï óáõÙ ¿ÇÝ íñ³ó Ï»ñ-

å³ñ í»ë ïáõÙ ï» ÕÇ áõ Ý» óáÕ Çñ³ ¹³ñ Óáõ ÃÛáõÝ-

Ý» ñÇÝ, Ñ³ í³ ë³ ñ³ å»ë ÏÇ ëáõÙ Çñ»Ýó íñ³ óÇ

·áñ ÍÁÝ Ï»ñ Ý» ñÇ ËÇÝ¹Ý áõ ó³ íÁ, Çñ»Ýó ½·³ ÉÇ

μ³ ÅÇ ÝÁ Ý»ñ¹ ñ» óÇÝ ³ñ ¹Ç íñ³ó Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ

lev baiaxCevi. somxeTis tragedia, spitaki

mxatvris memkvidreebis sakuTreba

Լեվ Բայախչեւ. Հայաստանի Ողբերգություն, Սպիտակ

Նկարչի ժառանգների հավաքածուից

Lev Bayakhchev. Armenian tragedy, Spitak

The property of successors of the artist

1988

20-ñ¹ ¹³ ñÁ ÙÇ ³ Ï»ñå ³Ù ÷á ÷» óÇÝ μ³ ó³ éÇÏ ëï»Õ Í³ ·áñ-

ÍáÕ Ý»ñ ê»ñ ·»Û ö³ ñ³ ç³ Ýá íÁ »õ ¶³ Û³ Ý» Ê³ ã³ïñ Û³ ÝÁ: Üñ³Ýó

ßÝáñ ÑÇí ÂμÇ ÉÇ ëÇÝ Ø»ù ù³ ¿ ¹³ñ Ó»É ³ñ í»ë ïÇ ³ÛÝ μá Éáñ ëÇ ñ³-

Ñ³ñ Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ñ, áí ù»ñ ó³Ý Ï³ ÝáõÙ »Ý Ã³ ÷³Ý ó»É Ñ³Û Ï³ Ï³Ý

á·áõ Ëáñ ù» ñÁ:

2010 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ, ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ø» ñ³μ ´»ñ Ó» ÝÇß íÇ Éáõ ³Ý-

í³Ý Ùß³ ÏáõÛ ÃÇ §Øáõ ½³¦ (§Øáõ ë³¦) ÙÇ ç³½ ·³ ÛÇÝ Ï»Ýï ñá ÝáõÙ

Ñ³Ý ñáõ ÃÛ³ ÝÁ ù³ ç³ Í³ ÝáÃ ³ñ ¹Ç Ñ³Û í³ñ å»ï Ý» ñÇ (¼áõ É»Û Ï³

´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùá í³, èá μ»ñï ÔáÝ ¹³Ë ë³ ½áí, ¶³ Û³ Ý» Ê³-

ã³ïñ Û³Ý), ÇÝã å»ë Ý³»õ Ýáñ ë»ñÝ ¹Ç ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ·áñ Í» ñÇ óáõ-

ó³¹ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ³é³ í»É Ñ³ í³ë ï»ó Ýñ³Ýó ëï»Õ Í³ ·áñ Í³ Ï³Ý

Ñ» ï³ùñù ñ³ñ Å³Ý áñá ÝáõÙ Ý» ñÁ, Ã»»õ... ³é³ÛÅÙ Ññ³ å³ ñ³ ÏÇ

íñ³ ãÏ³Ý ³Ýó Û³ ÉÇ ³é³ ç³ ï³ñ áõ Å» ñÇ ÝÙ³Ý Ëáß áñ ¹»Ù ù»ñ:

ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ ù³ñ ï» ½Ç íñ³ í»ñë ïÇÝ ï» ÕÇ

»Ý áõ Ý» ÝáõÙ Ñ» ï³ùñ ùÇñ μ³ ó³ Ñ³Û ïáõÙ Ý» ñÇ ÝßáõÙ Ý»ñ, í» ñ³ ÝáõÙ

»Ý ëåÇ ï³Ï μÍ» ñÁ... ì»ñ çÇÝ Å³ Ù³ Ý³Ï Ý» ñáõÙ ÝÙ³Ý »ñ»õáõÛÃ

¿ ÝÏ³ï íáõÙ ¾¹áõ ³ñ¹ Ôáõ Ï³ ëá íÇ, ì³ ñáõ Å³Ý Ê³ ã³ ïáõ ñá íÇ

(Ä³Ý- Ê³ ãÇ), ê»ñ ·á â³ Ëá Û³ ÝÇ (â³ Ëá ÛÇ) ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý

áõ ëáõÙ Ý³ ëÇ ñáõ ÃÛ³Ý ×³ Ý³ å³ñ ÑÇÝ, ³ë ïÇ ×³ Ý³ μ³ñ ¿°É ³í» ÉÇ

Ù»Í Ñ» ï³ùñù ñáõ ÃÛáõÝ »Ý ³é³ç μ» ñáõÙ, ìÇ ·»Ý ì³ñ ¹³ Ýá íÇ

( ÝÏ³ ñÇã- Éáõ ë³Ý Ï³ ñÇã, Ïá É³ ÅÇ ÝÏ³ ñÇã) Ê³ ã³ ïáõñ ¶»õáñ· Û³-

ÝÇ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý ï» ë³ñ Å³Ý ³ÝÏ ÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³Ý ñ³ Ï»ñ ï» ñÁ: ²Ï Ý³-

éáõ »õ áõß ³· ñ³í »Ý Ý³»õ Ø³ ÛÇë ØËÇ Ã³ñ Û³ ÝÁ »õ ¶ñÇ ·áñ

¸³ ÝÇ »É Û³ ÝÁ, áñáÝù Ý»ñ Ï³ ÛáõÙë ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ ã»Ý μÝ³Ï íáõÙ:

²ë ïÇ ×³ Ý³ μ³ñ ¿°É ³í» ÉÇ Ù»Í Ñ» ï³ùñù ñáõ ÃÛáõÝ ¿ ³é³ç μ» ñáõÙ

¶³ ñÇ ¸³í ÃÛ³ ÝÇ ÇÝù Ý³ ïÇå ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ:

ÂμÇ ÉÇ ë³ Ñ³Û Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ å³ï Ï» ñÁ ³Ù μáÕ ç³ Ï³Ý ãÇ ÉÇ-

ÝÇ, »Ã» ãÑÇß ³ ï³Ï í»Ý ÂμÇ ÉÇ ëÇ ÇÝ, Ýñ³ ù³ Õ³ ù³ óÇ Ý» ñÇÝ ÝíÇñ-

í³Í ýá ïáß ³ñ ù» ñÇ Ñ» ÕÇ Ý³Ï Ý»ñ ²É»ù ë³Ý¹ñ Ð³ ñáõ ÃÛáõ Ýá íÇ, ²É»ù-

ë³Ý¹ñ ê³ Ñ³ Ïá íÇ, èáõ μ»Ý èáõËÏ Û³ ÝÇ, ê³ñ ·Çë ̧ ³ñ ãÇÝ Û³ ÝÇ, Úáõ-

ñÇ î»ñ ï» ñá íÇ, È»õ³Ý »õ ²É»ù ë³Ý¹ñ Ø³ Ùáõ Éá íÝ» ñÇ, Úáõ ñÇ Ø» ãÇ-

ïá íÇª ÃμÇ ÉÇ ë³ Ñ³ Û» ñÇÝ, ê»ñ ·»Û ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇÝ ÝíÇñ í³Í ëï»Õ -

Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÇ, ³ÝáõÝ Ý» ñÁ:

²é³ çÇÝ Ñ³ Û³ó ùÇó íÇ ñ³ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ-

ÃÛáõÝÝ Çñ» ÝÇó Ý»ñ Ï³ Û³ó ÝáõÙ ¿ μ³ í³ Ï³ ÝÇÝ Ë³Û ï³μ Õ»ï Ë³é-

Ý³ ÏáõÛï: Üñ³Ý óÇó ß³ ï» ñÇÝ ÙÇ ³ íá ñáõÙ ¿ ëáëÏ ³½ ·³ ÛÇÝ Í³ ·áõ-

ÙÁ »õ ·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛ³Ý ³ß Ë³ñ Ñ³· ñ³ Ï³Ý ï³ ñ³Í ùÁ: ÂμÇ ÉÇë Û³Ý

¹å ñá óÇ ³é³ç Ýáñ¹ Ý» ñÇ Ùáï (²É»ù ë³Ý¹ñ ´³Å μ» áõÏ- Ø» ÉÇ ùáí,

²É μ»ñï ¸ÇÉ μ³ñ Û³Ý) »ñ μ»ÙÝ ³í» ÉÇ ß³ï Ù»ñ Ó» óáõÙ ÝÏ³ï íáõÙ

¿ Ýñ³Ýó íñ³ óÇ ë³ Ý» ñÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñáõÙ:

Tbiliseli somexi mxatvrebi stumrad sergo farajanovTan. marcxnidan marjvniv sxedan: lev baiaxCevi, sergo farajanovi, albert dilbariani, gaiane xaCaturiani, zuleika baJbeuk-meliqova; dganan: albert aToiani, Samir ter-minasiani, robert kondaxsazovi, grigol daneliani, valeri boiaxCiani Tbilisi. levan mamulovis foto

Թիֆլիսահայ նկարիչները. Սերգո Փարաջանովի հյուրերը: Ձախից աջ նստած են՝ Լեվ

Բայախչեւ, Սերգեյ Փարաջանով, Ալբերտ Դիլբարյան, Գայանե Խաչատրյան, Զուլեյկա

Բաժբեուկ-Մելիքովա, կանգնած են՝ Ալբերտ Աթոյան, Շամիր Տեր-Մինասյան, Ռոբերտ

Կոնդախսազով, Գրիքոր Դանելյան, Վալերի Բոյախչյան

Թբիլիսի: Լուսանկարը Լեւան Մամուլովի

Tbilisi Armenian artists visiting S.Paradzhanov. Left to right, sitting: Lev Bayakhchev, Sergey

Parajanov, Albert Dilbaryan, Gayane Khachaturyan, Zuleyka Bazhbeuk-Melikova.

Left to right, standing: Albert Atoyan, Shamir Ter-Minasyan, Robert Kondakhsazov,

Grigory Danelyan, Valery Boyakhchyan.

Tbilisi. Photo by Levan Mamulov

1989

18 19

Armenian Artists from GeorgiaGeorgian-Armenian relationships started

centuries ago. Owing to befell tragedies, Arme-nians, lodged in Georgia, found their “home” and suitable environment for developing of their na-tional literature and culture in Tbilisi. Multisided relations were expressed in art, history of both nations, literature, music, in art works of Grigol Tatishvili, Lado Gudiashvili, Solomon (Soliko) Virsaladze, Tamar Abakelia, Nino Tsereteli, Kon-stantin Merabishvili, Vepkhvadze family, Grigol Chirinashvili, in monuments and memorials of Armenian public fi gures. Armenian artists were also interested in Georgian themes. Versatile Georgian-Armenian cultural relationships came to light in large scales in Tbilisi phenomenon of Armenian art1

, keen interest to which has in-creased recently. Various personal exhibitions were organized at diff erent times in Tbilisi by a famous collector Alexander Piradov; the project “Art-Bridge”2 aimed to reveal names and stages of development of Armenian art.

The conceived cycle of exhibition “The Ar-menian artists of Georgia from Hakob Hovna-tanyan to Gayane Khachaturyan” is wide-rang-ing. The works of Armenian artists are selected from private collections and funds of the most considerable museums of Georgia. Among them magnifi cent works, which have not been ex-posed till nowadays, are allocated.

Painting dominates in the exposition that is caused by its role in the art of the

1 Armenian painters visited several regions of Georgia: Adjara, Abkhazia, Tskhinvali, Samtskhe-Javakheti. However, Tbilisi kept the role of important centre.

2 The exhibition “Art-Bridge”. Tbilisi Armenian artists. 1980-2010. The director of the project Marina Medz-mariashvili, Mariam Gachechiladze, Tamar Belashvili. Tbilisi. 2010.

Armenian artists of Tbilisi. Together with the works of Hakob Hovnatanyan, Gevorg Bash-injaghyan, Grigol Sharbabchyan, Eghishe Tadevosyan, Harutyun Shamshinov, Vano Khojabekov, Alexander Bazhbeuk-Melikov, Gevorg Grigoryan (Giotto), Hmayak Hakoby-an, Joseph Karalyan, Lev Bayakhchev, Albert Dilbaryan, Gayane Khachaturyan, Sergey Parajanov there will be exposed pictures by Niko Pirosmani and the modern self-taught artist Karapet Grigoryants3 , whose works give original nuance to Armenian art of Tbilisi. Newly “discovered” works of avant-garde artist, who worked in 20-30s of XX c.- draw-ings by Lali (Emma Lalaeva-Ediberidze)4, also works of stage artist Ivan Gharslyan, a small collection of works of Sergey Paradjanov are included in the exposition. Besides, there are represented less known, but very inter-esting works of Ivan Parajanov, Levan Igitkh-anov, Harutyun Shamshinov. Comparatively not so many drawings of Vano Khojabekov, describing the exotic Tbilisi life, some works of Barbara Bebutova-Gabunia certify the great art value of Tbilisi artists.

Works of some artists, presented at the exposition (Gevorg Bashinjaghyan, Joseph Karalyan), are richly exposed in the muse-ums of Armenia, in their private museums

(Gevorg Grigoryan (Giotto), Sergey Parajanov). The Tbilisi part of their works supple-ments, enriches, and in some cases, shows their new nuances. In future, together

3 Due to technical reasons several pictures couldn’t be exhibited; Dozens of portraits by Georgian painters preserved in the art museum’s funds represent separate subject.

4 Archil and Ketevan Darchia introduced the creativity of Lali (Emma Lalaeva-Ediberidze) to the society.

robert kondaxsazovi. quCa. kerZo koleqcia

Ռոբերտ Կոնդախսազով. Փողոց. մասնավոր հավաքածու

Robert Kondakhsazov. Street. Private collection

1982

NINO ZAALISHVILI

½³ñ ·³ó Ù³Ý Ù»ç: Üñ³Ýó ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ ¹³ñ Ó³í íñ³ ó³-

Ï³Ý ³ñ í»ë ïÇ ûñ ·³ Ý³ Ï³Ý Ù³ ëÁ:

ÆëÏ ë» ñÁ ³é ÂμÇ ÉÇ ëÇ, áñÁ ß³ï Ñ³ ×³Ë ¹ñë»õáñ íáõÙ ¿

Ý³»õ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ³ñ ï³ Ñ³Û ï³Í ¿Ùá óÇ á Ý³É Ï³ñ ÍÇù Ý» ñáõÙ,

Ï³ñ ÙÇñ Ã» ÉÇ å»ë ¿ ³Ýó ÝáõÙ Ýñ³Ýó ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ

ÙÇ çáí: 2010 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ, ºñ»õ³ÝáõÙ, ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ÝÏ³ ñÇã- ï³ ñ»-

·Çñ ì³ Õ³ñ ß³Ï ¾ÉÇ μ»Ï Û³ ÝÇ ÍÝÝ¹ Û³Ý 100-³Ù Û³ ÏÇÝ ÝíÇñ í³Í

óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇÝ, Ýñ³ áñ ¹ÇÝ, ³Ý í³ ÝÇ ÝÏ³ ñÇã Ð»Ý ñÇÏ ¾ÉÇ μ»Ï-

Û³ ÝÁ Ý»ñ Ï³ Û³ó ñ»ó ÃμÇ ÉÇë Û³Ý Ùá ïÇí Ý» ñÇ ë» ÷³ Ï³Ý ÇÝ ï»ñå-

ñ» ï³ óÇ ³Ýª áñ å»ë Ù³Ý ÏáõÃ Ñáõß » ñÇ ³ñ Ó³ ·³Ýù: ²í³Ý ¹áõÛ ÃÁ

ß³ ñáõ Ý³Ï íáõÙ ¿:

´³Å μ» áõÏ, æáï ïá, ´á Û³Ëã»õ, ¸ÇÉ μá, â³ Ëá, ê»ñ ·»Û ö³-

ñ³ ç³ Ýáí. ¶³ Û³ Ý», ¼áõ É»Û Ï³... ÃμÇ ÉÇë óÇ ³ÛÉ ÝÏ³ ñÇã Ý»ñ...²Ûë

Ù» Í³ ÝáõÝ Ý» ñÁ Ù»ñ ÙÇ ³ë Ý³ Ï³Ý Ñå³ñ ïáõ ÃÛáõÝÝ »Ý: Üñ³Ýù ëÇ-

ñáõÙ ¿ÇÝ, ëÇ ñáõÙ »Ý ÂμÇ ÉÇ ëÇÝ, ìñ³ë ï³ ÝÁ, áñÁ Ýß³ Ý³ Ï³-

ÉÇ ¹» ñ³ Ï³ ï³ ñáõÙ áõ Ý» ó³í Çñ»Ýó ÏÛ³Ý ùÇ áõ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ-

ÃÛ³Ý Ù»ç: ºí ³Û ëáõ Ñ³Ý ¹»ñÓ Ýñ³Ýù »ñ μ»ù ã»Ý Ïáñó ñ»É Çñ»Ýó

Ñá·»õáñ Ï³ åÁ Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ Ñ»ï, Ñ³ Û³ë ï³Ý Û³Ý ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý

åñá ó»ë Ý» ñÇ Ñ»ï: ²Ñ³ ³Ûë »ñ Ïáõ Ñá ë³Ýù Ý» ñÇ Ñ³ Ù³ ·á Û³Ï óáõ-

ÃÛ³Ùμ ¿É ëï»ÕÍ í»ó »½³ ÏÇ ÙÇ »ñ»õáõÛÃª ìñ³ë ï³ ÝÇ ÝÏ³ ñÇã Ý»-

ñÇ ëï»Õ Í³ ·áñ Íáõ ÃÛáõ ÝÁ, Ýñ³ ÃμÇ ÉÇë Û³Ý ý» Ýá Ù» ÝÁ:

²Ûë óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ »õ Ï³ ï³ Éá ·Á »ñ»õáõÛ ÃÇ Ýß³ Ý³ Ïáõ-

ÃÛ³Ý, Ù³ëß ï³ μÇ, ·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý ³ñ Å»ù Ý» ñÇ Ý»ñ Ï³ Û³ó Ù³Ý

³Ï Ý³ Í³ ÉÇó ÷áñÓ ¿: ²ÛÝ áñáß ³ ÏÇ ë³Ñ Ù³ Ý³ ·ÇÍ ÏÉÇ ÝÇ íñ³ó-

Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ÷áË Ñ³ ñ³ μ» ñáõ ÃÛáõÝ Ý» ñÇ å³ï Ùáõ ÃÛ³Ý

ÇÙ³ óáõ ÃÛ³Ý áõ ×³ Ý³ ãá Õáõ ÃÛ³Ý ×³ Ý³ å³ñ ÑÇÝ: Ðáõ ëáí »Ýù, áñ

Ý»ñ Ï³ Û³ó íáÕ ³ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÇ ½·³ ÉÇ Ù³ ëÁª Çñ ÇÝ ù³ ïÇ åáõ-

ÃÛ³Ùμ, Ï· ñ³ íÇ ÝÏ³ ñÇ ëÇ ñ³ Ñ³ñ Ý» ñÇ áõ Ù³ë Ý³ ·»ï Ý» ñÇ áõß-

³¹ ñáõ ÃÛáõ ÝÁ ÇÝã å»ë ìñ³ë ï³ ÝáõÙ »õ Ð³ Û³ë ï³ ÝáõÙ, ³ÛÝ å»ë ¿É

³Ù μáÕç Ùß³ Ïáõ Ã³ ÛÇÝ ³ß Ë³ñ ÑáõÙ:

zuleika baJbeuk-meliqova. xareba. sem - xelovnebis muzeumi

Զուլեյկա Բաժբեուկ-Մելիքովա. Ավետիս. ՎԱԹ - արվեստի թանգարան

Zuleyka Bazhbeuk-Melikova. Annunciation. GNM - Museum of Fine Arts

1987

20 21

sors of Tbilisi Academy of Arts, founded in 1922), Harutyun Shamshinyan, Hmayak Hakobyan, Panos Terlemezyan, Vardges Surenyants, Vahram Gaifejyan, Joseph Karalyan, and others, less known by today art-ists (Vasily Piradov, Maral Bekmarmacheva, Mikhael Khununts, Lazar Artazyan, Sedrak Arakelyan, Sargis Khachaturyan, sculptors Mikael Mikaelyan, Stephan Tarkharyan), also self-taught artists Vano Khojabekov and Karapet Grigoryants, living in Tbilisi for a short time Ivan Aivazovsky, great masters of Armenian painting of XX c. Martiros Saryan, Yervand Kochar and George Yakulov7 . For successful work of art life of the city it was important for Armenian artists to take part in the exhibitions, organized by the “Society of encouragement of Caucasian Fine Arts”, founded in 1887, to contribute their share in business of “The so-ciety of Armenian artists”8, founded in 1916 and later in business of “Hayartun” (till 1930).

During the independence of Georgia (1918-1921), in Tbilisi, the city which later was called “a fantastic city”, on the background of the active art life, where avant-garde writers and artists, escaped from the lo-cal and Russian Bolshevik terror, young Yervand Ko-char’s exhibition became a signifi cant event (1919); then in the journal “Arsi” Alexander Bazhbeuk-Melikov and Lado Gudiashvili held the exhibition in 1918. Later, the consequences of the Soviet moral terror were equally refl ected in the biographies of both art-ists Gevorg Grigoryan (Giotto) and David Kakabadze. They were not forgiven their free-thinking and creative researches. Fortunately, in the II half of the 50s Lado Gudiashvili and Alexander Bazhbeuk-Melikov became real tri-umphants.

Since 20s of the XX c. Tbilisi art business was stipulated by a brilliant artist Alexan-

7 In the essay collection “Волны счастья“ (Ереван. 1981), Telman Zurabyan, Tbilisi Armenian by origin, concerns very emotionally the painting of Tbilisi leading artists.

8 Founders: Levon Hazarapetyan, Garegin Levonyan, Martiros Saryan, Eghishe Tadevosyan, Panos Terle-mezyan, Grigol Sharbabchyan; members: Stepan Aghajanyan, Hmayak Hakobyan, Sedrak Arakelyan, Vahram Gaifejyan, Sargis Kirakosyan, Mkrtich Margaryan, Isahak Mezurnyan, Mikhael Khununts, George Yakulov and others

der Bazhbeuk-Melikov. Generations of artists were infl uenced by his real and at the same time fantastic art world.

Tbilisi Academy of Art, founded in 1922, played a big role in the development of the Armenian art and establishment of Tbilisi art school. Such well-known artists as Eduard Isa-bekyan, Dimitry Nalbandyan, Ruben Loris-Melikov, architect Rafael Israelyan, ceramic-artists Hripsime Simonyan, Ruben Shaverdyan, sculptor Rudolf Safarov and others graduated from Tbilisi Academy of arts, but later worked in Armenia and Russia. Another part of artists – painter Hakobjyan Gharibjan-yan (the artist of tragical destiny, who destroyed most of his works himself ), Sokrat Kirakozov, Trdat Nalbandyan; drawing master Grigory Mirzoev, Aram, Hakob Kojoyan’s brother and others continued their creative work in Tbilisi. A big group of women-artists – Anastasia Dandurova, Nina Tamamsheva, Helen Digurova-Kikodze, Barbara Bebutova–Gabunia, later the members of Elene Akhvlediani group – Madlen Amirkhanova, Nadezhda Alexanyan-Shakhaziz also worked in Tbilisi; applied arts artists Levon Osipov also Garegin Mirzoev and others. Ar-menian artists were also engaged in sculpture.

For such remarkable artists and researchers of the second half of XX c., as Lev Bayakhchev, Robert Kondakhsazov, Albert Dilbaryan, the youngest Zuleyka Bazhbeuk-Melikova, such art-ists as Alexander Bazhbeuk, Giotto remain considerable refer-ence points.

At the same period the theatrical fi gure, self-taught artist Vagharshak Elibekyan, like many Georgian and Armenian art-ists, brought his contribution for compiling the visual encyclo-pedia.

XX c. was accomplished by such remarkable artists as Sergey Paradjanov and Gay-ane Khachaturyan. Owing to them Tbilisi became another Mecca for fans of art who wished to understand Armenian soul.

In 2010 in Tbilisi, in Merab Berdzenishvili International Cultural Centre “Muza” the exposition of well-known modern Armenian artists (Zuleyka Bazhbeuk-Melikova, Robert Kondakhsazov, Gayane Khachaturyan) was organized. Works of some modern artists were exhibited there also, but for today a fi gure, similar to the leaders of the past time, is not marked out.

Nowadays we can get pleasure watching very interesting works of such artists

gari davTianis saxli. „Semoqmedi“ iuri meCiTovis foto

Գարի Դավթյանի տունը. «Վարպետը»

Լուսանկարը` Յուրի Մեչիտովի

Garry Davtyan`s House. "Creator"

Photo by Yuri Mechitov

with painting and drawing, we intend to include to the exposition works of Armenian sculptures and applied art work.

The exhibition “From Hakob Hovnatanyan to Gayane Khachaturyan” is the over-ture, a fragment of a big project. Its purpose is to present the whole picture of the event.

The works, exposed in the exhibition, are the part of the works, which are gath-ered in the museums of Georgia or private collections.

The works, presented in our exposition, are the considerable part of the exhibits, stored in the museums of Georgia and private collections. The leading fi gures were distinguished and the basic tendencies of masters of Tbilisi trend were refl ected in the works of 29 artists. It became possible to defi ne the history of formation and de-velopment of the Armenian art, background , that caused its high art level.

Doctor of Arts Nonna Elizbarashvili, the noted scientist, researcher of art life of Tbilisi, capital of Georgia, called this city “a cradle of new Armenian art”5. The artists, whose life and creativity was connected with Georgia, became participants of estab-lishing of new Tbilisi tendency in the Armenian art. Their works gave birth to a pecu-liar phenomenon, which enriched Armenian, Georgian and even the world art. This process of formation and development of new Armenian art began in the I half of XIX c. and reached our time6.

Among the Armenian artists located in Tbilisi, the initiators were representatives of Hovnatanyan family: Nagash (artist of the king Vakhtang VI), Hovnatan (artist of the king Erekle II) and Hakob. The portrait paintings of Hakob Hovnatanyan and Stepha-nos Nersisyan became the impulse for the Armenian artists living in Tbilisi.

From the I half of XIX c. Tbilisi, which was the administrative centre of Transcau-casia, became the centre of successful creative work for the Armenian artists, that had been caused by some benevolent factors. In this case the numerical indicator of Armenians, living in Tbilisi, was not of great importance. The purposes, planned by Armenian intellectual elite, concentrated in Tbilisi, were more considerable – they wished to apply all potential possibilities, including cultural and educational, for na-tional awakening, for deepening of national consciousness. One of the missions of the artists was determined – to become successors of past glory of their distressful native land, which had lost its statehood; to continue national traditions of art, to be participants of revival (the same process was developing in Georgian painting, many common items, expressive means pulled together Georgian and Armenian fi ne arts, made possible their coexistence). Creativity of outstanding Armenian writers and art workers caused growth of cultural consciousness in all layers of Armenian popula-tion. In salons (“Vernatun” Hovhannes Tumanyan) discussions of patriotically inclined intelligence on the future of Armenia gave a certain direction to creativity of artists.

Tbilisi, its fi nest landscape, the dramatized life of its colorful townspeople, original atmosphere occurring there played a big role in the establishing of emotional back-ground.

A special contribution was brought in the creation of art school by the artists, having diff erent manner of painting, diff erent art directions; by the professionals, who had got education in Russia and Europe – such as the founder of the Arme-nian landscape genre Gevorg Bashinjaghyan (the author of the fi rst personal exhi-bition in Tbilisi), Grigol Sharbabchyan, Eghishe Tadevosyan (one of the fi rst profes-

5 N. Elizbarashvili. “Armenian Artists From Tbilisi”. Noah’s Ark: Independent informational and analytical international Armenian newspaper №9 (43). 2001.

6 More than 300 surnames of Armenian artists, working in Georgia at various times, were fi xed by us in the art development house “Art-arsi”.

vigen varTanovi. ekrani. mxatvris sakuTreba

Վիգեն Վարդանով. Էկրան. նկարչի սեփականությունը

Vigen Vartanov. Screen. The property of the author

2004

22 23

hakob hovnaTaniani • ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆ • HAKOB HOVNATANYAN

sTefanos nersisiani • ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ • STEPHANOS NERSISYAN

haruTin SamSiniani • ՀԱՐՈՒ ԹՅՈՒ Ն ՇԱՄՇԻՆՅԱՆ • HARUTYUN SHAMSHINYAN

gevorg baSinjaRiani • ԳԵՎՈՐԳ ԲԱՇԻՆՋԱՂՅԱՆ • GEVORG BASHINJAGHYAN

eRiSe Tadevosiani • ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ • EGHISHE TADEVOSYAN

karapet grigorianci • ԿԱՐԱՊԵՏ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆՑ • KARAPET GRIGORYANTS

hmaiak hakobiani • ՀՄԱՅԱԿ ՀԱԿՈԲՅԱՆ • HMAYAK HAKOBYAN

martiros sariani • ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՍԱՐՅԱՆ • MARTIROS SARYAN

grigol (gigo) SarbabCiani • ԳՐԻԳՈԼ (ԳՐԳՈ) ՇԱՐԲԱԲՉՅԱՆ • GRIGOL (GIGO) SHARBABCHYAN

sedrak araqeliani • ՍԵԴՐԱԿ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ • SEDRAK ARAKELYAN

sargis xaCaturiani • ՍԱՐԳԻՍ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ • SARGIS KHACHATURYAN

aleqsandre baJbeuk-meliqovi • ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԲԱԺԲԵՈՒ Կ-ՄԵԼԻՔՈՎ • ALEXANDER BAZHBEUK-MELIKOV

gevorg grigoriani (joto) • ԳԵՎՈՐԳ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ (ՋՈՏՏՈ) • GEVORG GRIGORYAN (GIOTTO)

ioseb karaliani • ՀՈՎՍԵՓ ԿԱՐԱԼՅԱՆ • JOSEPH KARALYAN

ruben loris-meliqovi • ՌՈՒ ԲԵՆ ԼՈՐԻՍ-ՄԵԼԻՔՈՎ • RUBEN LORIS-MELIKOV

nina TamamSeva • ՆԻՆԱ ԹԱՄԱՄՇԵՎԱ • NINA TAMAMSHEVA

albert dilbariani (dilbo) • ԱԼԲԵՐՏ ԴԻԼԲԱՐՅԱՆ (ԴԻԼԲՈ) • ALBERT DILBARYAN (DILBO)

lev baiaxCevi • ԼԵՎ ԲԱՅԱԽՉԵՎ • LEV BAYAKHCHEV

robert kondaxsazovi • ՌՈԲԵՐՏ ԿՈՆԴԱԽՍԱԶՈՎ • ROBERT KONDAKHSAZOV

gaiane xaCaturiani • ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ • GAYANE KHACHATURYAN

ferwera¶ºÔ²ÜÎ²ð¶ºÔ²ÜÎ²ðPainting

as Eduard Gukasov, Jean-Khach (Varuzhan Khachaturov), Chakho (Sergo Chakhoyan), Vigen Vartanov (artist- photographer, collage-artist), Khachatur Gevorgyan (the au-thor of Tbilisi room models), causes more and more interest in the original creativity of Garry Davtyan. Grigol Danelyan and Mais Mkhitaryan could be also mentioned, but they don’t live in Georgia now.

The list of works will not be full if we don’t mention the authors of photo series de-voted to Tbilisi (Alexander Arutyunov, Alexander Sahakov, Sargis Darchinyan, Ruben Rukhkyan, Levan and Alexander Mamulovs, Yuri Terterov, Yuri Mechitov, its towns-people and Tbilisi armenian Sergey Paradjanov.

At fi rst sight the creativity of Georgian-Armenian painters represent quite colorful conglomerate. Many of them are connected with each other only by national origin and geographic area of action. Georgian pupil’s creativity is sometimes very near to famous artists of Tbilisi school (Alexander Bazhbeuk-Melikov, Albert Dilbaryan).

The original type of art of Tbilisi Armenians had been generated by unity of a set of incompatible elements (classical art of Western Europe, impressionism, Russian re-alistic painting, medieval and modern Armenian art, avant-garde currents of XX c., the impulses, received from Georgian art). This mix and Tbilisi landscape motives, tem-perament of artist, soul, memoirs of tragedy of the nation, pride – all these qualities create unique art eff ect, which united various artists with each other.

While deeper analysis many nuances are manifested which connect, stylistically dif-ferent painters, characteristic of their approach and coincidence are made evident - he-donistic enjoy of life, permanent feeling of life triumph (sometimes mixed up with pain), pictorial gentleness, special perception towards colors, negation of its exceptional sound, great interest in the wealth of facture.

In Georgia, Armenian artists, quite integrated in local environment, had been ac-tively connected with art process, participated in all phenomena occurring in Geor-gian Fine Arts, shared with Georgian colleges their grief and joy, brought the contri-bution to development of modern Georgian Art. Their creativity became an original part of Georgian art. At the same time, dynasties of artists, such as the Bazhbeuk-Melikov, the Bayakhchev, the Dilbaryan, the Manoyan, the Mirzoyan more generated.

Love to Georgia , shown in emotional works of Armenian artists, stands out of their art. In 2010, in Yerevan, at the exhibition, devoted to 100-th anniversary of artist-chronicler Vagharshak Elibekyan, his son, the well-known artist Genrikh Elibekyan ex-hibited his own interpretation of Tbilisi motives, a certain response of memories from his childhood. The tradition carries on…

Bazhbeuk, Giotto, Lev Bayakhchev, Dilbo, Chakho, Sergey Paradjanov, Gayane, Zu-leyka and other artists from Tbilisi are all our mutual pride. They love Tbilisi, Georgia, which played important role in their life and creative work. They have never lost their connection with Armenia, its art process. Coexistence of two tendencies created the unique phenomenon – art works of Armenian artists of Georgia.

The present exhibition and the catalogue is our attempt to show the art value of the phenomenon. It is a certain level in studying of Georgian-Armenian art relations. We hope that the quality of presented works and their originality will attract attention of amateurs and experts of art in Georgia, Armenia and in all cultural world.

Jan-xaCi (varuJan xaCaturovi). siyvaruli. mxatvris memkvidreebis sakuTreba

Ժան-Խաչ (Վարուժան Խաչատուրով). Սեր. Նկարչի հետնորդների սեփականությունը

Jean-Khach (Varuzhan Khachaturov). The Love. The property of the artist's successors

24

26

hakob hovnaTaniani • ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆ • HAKOB HOVNATANYAN

(1806-1881)

vasil ilinskis portreti. tilo,zeTi

Վասիլի Իլինսկու դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of Vasily Ilinskiy. Oil on canvas

25,5×22

samxedro piris portreti. tilo,zeTi

Ռազմական գործչի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of Military Man. Oil on canvas

28,5×23,5

nikolai vasilis Ze ilinskis portreti. tilo,zeTi

Նիկոլայ Վասիլիի Իլինսկու դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of Nikolay Vasily Ilinksiy. Oil on canvas

33×29

26 27

sTefanos nersisiani • ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ • STEPHANOS NERSISYAN

(1807-1884)

i.meliqovis (meliqiSvilis) meuRlis portreti. tilo,zeTi

Ի. Մելիքովի (Մելիքիշվիլիի) կնոջ դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of I.Melikov’s (Melikishvili's) Wife. Oil on canvas

65×55

i. meliqovis (meliqiSvilis) portreti. tilo,zeTi

Ի. Մելիքովի (Մելիքիշվիլիի) դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of I. Melikov (Melikishvili). Oil on canvas

69×51

a. ter-Rukasovis portreti. tilo,zeTi

Ա. Տեր- Ղուկասյանի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of A.Ter-Ghukasov. Oil on canvas

38×32

a. ter-Rukasovis Zmis portreti. tilo,zeTi

Ա. Տեր- Ղուկասյանի եղբոր դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of A.Ter-Ghukasov’s Brother. Oil on canvas

39,9×33,5

28 29

qeifi orTaWalis baRSi. tilo,zeTi

Խնջույք Օրթաճալայի այգում. կտավ, յուղաներկ

Feast in Ortachala Garden. Oil on canvas

103×165

qeifi orTaWalis baRSi. fragmenti

Խնջույք Օրթաճալայի այգում. հատված

Feast in Ortachala Garden. Fragment

31

haruTin SamSiniani • ՀԱՐՈՒ ԹՅՈՒ Ն ՇԱՄՇԻՆՅԱՆ • HARUTYUN SHAMSHINYAN

(1856-1914)

derviSi. tilo, zeTi

Դերվիշը. կտավ, յուղաներկ

Dervish. Oil on canvas

1899 • 90×72

mezRvauris portreti. tilo, zeTi

Նավաստու դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Sailor. Oil on canvas

1881 • 76×62

meidani. tilo, zeTi

Մեյդան. կտավ, յուղաներկ

Meydan. Oil on canvas

1890 • 50×72

3332

gevorg baSinjaRiani • ԳԵՎՈՐԳ ԲԱՇԻՆՋԱՂՅԱՆ • GEVORG BASHINJAGHYAN

(1857-1925)

kojris tye. tilo, zeTi

Կոջորիի անտառը. կտավ, յուղաներկ

Kojori Forest. Oil on canvas

1916 • 48×92

darialis xeoba. muyao, zeTi

Դարյալի կիրճ. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Dariali Gorge. Oil on cardboard

1893 • 33×49,5

peizaJi. tba. muyao, zeTi

Բնանկար. Լիճ. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Landscape. Lake. Oil on cardboard

6×15

34 35

beiruTi. tilo, zeTi

Բեյրութ. կտավ, յուղաներկ

Beirut. Oil on canvas

1922 • 18,5×24

eRiSe Tadevosiani • ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ • EGHISHE TADEVOSYAN

(1870-1936)

araratis mTa. tilo, zeTi

Արարատ լեռը. կտավ, յուղաներկ

Mount Ararat. Oil on canvas

58×98

36

karapet grigorianci • ԿԱՐԱՊԵՏ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆՑ • KARAPET GRIGORYANTS

(1870-1943)

xramuli. firficari, CiTi, zeTi

Խրամուլի. նրբատախտակ, չիթ, յուղաներկ

Khramuli. Oil on chintz laid on plywood

1936 • 136×63

mocekvave qali. firficari, muSamba, zeTi

Պարուհին. նրբատախտակ, մոմլաթ

Dancing Woman. Oil on oilcloth on plywood

1936 • 135×67

portreti. firficari, zeTi

Դիմանկար. նրբատախտակ, յուղաներկ

Portrait. Oil on plywood

1924 • 157×73

patarZali dairiT. firficari, muSamba, zeTi

Դաիրայով հարսնացուն

նրբատախտակ, մոմլաթ, յուղաներկ

Bride with Tambourine. Oil on oilcloth, on plywood

1930 • 143×61

38 39

hmaiak hakobiani • ՀՄԱՅԱԿ ՀԱԿՈԲՅԱՆ • HMAYAK HAKOBYAN

(1871-1939)

glexis portreti. muyao, zeTi

Գեղջուկի դիմանկար. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Portrait of Farmer. Oil on cardboard

32,5×24

mamakaci wiTeli mosasxamiT. tilo, zeTi

Կարմիր թիկնոցով տղամարդ. կտավ, յուղաներկ

Man in a Red Robe. Oil on canvas

1894 • 43×35,5

meidani. tilo, zeTi

Մեյդան. կտավ, յուղաներկ

Meydan. Oil on canvas

1937 • 70×95

40

moxuci mamakaci. muyao, tilo, zeTi

Ծեր տղամարդ. ստվարաթուղթ, կտավ, յուղաներկ

Old Man. Oil on canvas pasted on cardboard

1893 • 52×41,5

moxucis portreti. tilo, zeTi

Ծերունու դիմանկար. կտավ, յուղաներկ

Portrait of an Old Man. Oil on canvas

1892 • 51×41

martiros sariani • ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՍԱՐՅԱՆ • MARTIROS SARYAN

(1880-1972)

naturmorti. tilo,zeTi

Նատյուրմորտ. կտավ, յուղաներկ

Still Life. Oil on canvas

1968 • 46×62

42 43

grigol (gigo) SarbabCiani • ԳՐԻԳՈԼ (ԳԻԳՈ) ՇԱՐԲԱԲՉՅԱՆ

GRIGOL (GIGO) SHARBABCHYAN

(1884-1942)

zRvis sanapiro. tilo, zeTi

Ծովափ. կտավ, յուղաներկ

Beach. Oil on canvas

22×28

meidani. SaiTan bazari. tilo, zeTi

Մեյդան. Շեյթան բազար. կտավ, յուղաներկ

Meydan. Shaitan Bazaar. Oil on canvas

66x49

feTxainoba. tilo, zeTi

Փեթխայնոբա. կտավ, յուղաներկ

Petkhainoba. Oil on canvas

72×60

44 45

sedrak araqeliani • ՍԵԴՐԱԿ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ • SEDRAK ARAKELYAN

(1884-1942)

peizaJi, kalo. muyao, zeTi

Բնանկար, կալատեղ. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Landscape, Threshing Floor. Oil on cardboard

1906 • 25×33

gorisi, gamoqvabulebi. muyao, zeTi

Գորիս, քարայրներ. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Goris, Caves. Oil on cardboard

26×35

saiaTnova. tilo, zeTi

Սայաթ-Նովա. կտավ, յուղաներկ

Sayat-Nova. Oil on canvas

163×67

peizaJi. muyao, tilo, zeTi

Բնանկար. ստվարաթուղթ, կտավ, յուղաներկ

Landscape. Oil on canvas over cardboard

23,5×3346 47

sargis xaCaturiani • ՍԱՐԳԻՍ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ • SARGIS KHACHATURYAN

(1886-1947)

Tbilisis evropuli nawili zamTarSi. tilo,zeTi

Թբիլիսիի եվրոպական մասը ձմռանը. կտավ, յուղաներկ

Tbilisi’s European Section in Winter. Oil on canvas

78×91

m. kakabaZis portreti. tilo, zeTi

Մ. Կակաբաձեի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of M. Kakabadze. Oil on canvas

1957 • 47,5×40

a. varazis portreti. muyao,zeTi

Ա. Վարազիի դիմանկարը. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Portrait of A. Varazi. Oil on cardboard

1953 • 39×33

aleqsandre baJbeuk-meliqovi • ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԲԱԺԲԵՈՒ Կ-ՄԵԼԻՔՈՎ

ALEXANDER BAZHBEUK-MELIKOV

(1891-1966)

48 49

cirki. tilo,zeTi

Կրկես. կտավ, յուղաներկ

Circus. Oil on canvas

1935 • 50×47

moxetiale cirki. tilo,zeTi

Շրջիկ կրկես. կտավ, յուղաներկ

Vargrant Circus. Oil on canvas

1939 • 43×51

wyalamwevi Carxi orTaWalaSi. tilo, zeTi

Ջրաբեր չարխ՝ Օրթաճալայում. կտավ, յուղաներկ

Sluice Gate in Ortachala. Oil on canvas

50×53

50

gevorg grigoriani (joto) • ԳԵՎՈՐԳ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ (ՋՈՏՏՈ)

GEVORG GRIGORYAN (GIOTTO)

(1897-1976)

ioseb karaliani • ՀՈՎՍԵՓ ԿԱՐԱԼՅԱՆ • JOSEPH KARALYAN

(1897-1981)

`irmis naxtomTan~ (lado gudiaSvilis portreti). tilo, zeTi

«Եղջերուի թռիչք» նկարի մոտ (Լադո Գուդիաշվիլու դիմանկարը)

կտավ, յուղաներկ

Before the Background of the “Deer Jump” (Portrait of Lado Gudiashvili)

Oil on canvas

1959 • 68×65

nikoloz baraTaSvili. tilo, zeTi

Նիկոլոզ Բարաթաշվիլ. կտավ, յուղաներկ

Nikoloz Baratashvili. Oil on canvas

1960 • 48×47

Janruli scena Zveli Tbilisis yofidan. muyao,zeTi

Ժանրային տեսարան Թբիլիսիի կենցաղից. ստվարաթուղթ, յուղաներկ

Genre Scene from the Life of Old Tbilisi. Oil on cardboard

1972 • 28×23

52 53

ruben loris-meliqovi • ՌՈՒ ԲԵՆ ԼՈՐԻՍ-ՄԵԼԻՔՈՎ • RUBEN LORIS-MELIKOV

(1903-1948)

tivebis dacureba. tilo,zeTi

Լաստալող. կտավ, յուղաներկ

Sailing Rafts. Oil on canvas

1933 • 91×65

nina TamamSeva • ՆԻՆԱ ԹԱՄԱՄՇԵՎԱ • NINA TAMAMSHEVA

(1905-1971)

qalis portreti. tilo,zeTi

Կնոջ դիմանկար քաթան. կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Woman. Oil on canvas

80×57

mamakacis portreti. tilo, zeTi

Տղամարդու դիմանկար. կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Man. Oil on canvas

80×45

54 55

albert dilbariani (dilbo) • ԱԼԲԵՐՏ ԴԻԼԲԱՐՅԱՆ (ԴԻԼԲՈ)

ALBERT DILBARYAN (DILBO)

(1928-1991)

Tbilisuri motivi, xilis duqani. muyao,Sereuli teqnika

Թբիլիսիի մոտիվ. մրգի դուքան. ստվարաթուղթ, խառը տեխնիկա

Tbilisi Motive. Fruit Store. Mixed media on cardboard

1987 • 82×75

qalis portreti maraoTi. tilo, zeTi Հովհարով կնոջ դիմանկար. կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Woman with a Fan. Oil on canvas

1980 • 80×60

mxatvari da modelebi. tilo, zeTi

Նկարիչը եւ մոդելները. կտավ, յուղաներկ

Artist and Models. Oil on canvas

81×72

56

lev baiaxCevi • ԼԵՎ ԲԱՅԱԽՉԵՎ • LEV BAYAKHCHEV

(1930-1992)

a. martirosovis portreti. tilo, zeTi

Ա. Մարտիրոսովի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of A. Martirosov. Oil on canvas

1967 • 82×58,5

qalis portreti. tilo, zeTi

Կնոջ դիմանկար. կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Woman. Oil on canvas

1970 • 74×57

naturmorti xiliT. muyao,Sereuli teqnika

Մրգային նատյուրմորտ. ստվարաթուղթ, խառը տեխնիկա

Still Life with Fruit. Mixed technics on cardboard

1992 • 50×40

naturmorti. muyao, Sereuli teqnika

Նատյուրմորտ. ստվարաթուղթ, խառը տեխնիկա

Still Life. Mixed technics on cardboard

1979 • 65×46

58 59

a. saakovis portreti. tilo, zeTi

Ա. Սահակովի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of A. Sahakov. Oil on canvas

1973-74 • 108×58

qalis portreti (iuta poliki). tilo, zeTi

Կանացի դիմանկար (Յուտտա Պոլլիկ). կտավ, յուղաներկ

Portrait of a Woman (Yutta Pollik). Oil on canvas

1969 • 70×50

lianas portreti. tilo, zeTi

Լիանայի դիմանկարը. կտավ, յուղաներկ

Portrait of Liana. Oil on canvas

1974 • 106×52

mTvariane Rame. qaRaldi, guaSi

Լուսնյակ գիշեր. թուղթ, գուաշ

Moonlit Night. Gouache on paper

1981 • 82×64

60 61

venera da amuri. muyao, tempera

Վեներան եւ Ամուրը. ստվարաթուղթ, տեմպերա

Venus and Cupid. Tempera on cardboard

1995 • 51×42,5

robert kondaxsazovi • ՌՈԲԵՐՏ ԿՈՆԴԱԽՍԱԶՈՎ • ROBERT KONDAKHSAZOV

(1937-2010)

naturmorti. muyao, tempera

Նատյուրմորտ. ստվարաթուղթ, տեմպերա

Still Life. Tempera on cardboard

1995 • 49,5×58,5

gogilos abano. muyao, tempera

Գոգիլոյի բաղնիքը. ստվարաթուղթ, տեմպերա

Gogilo Baths. Tempera on cardboard

94×80

62 63

gaiane xaCaturiani • ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ • GAYANE KHACHATURYAN

(1942-2009)

"День белый локон"tilo, zeTi


Oil on canvas

1981 • 75х165

“Конь камелий каменный” tilo, zeTi


Oil on canvas

1981 • 75×140

64 65

hakob hovnaTaniani

i.meliqovis (meliqiSvilis) portreti. tilo,zeTi. 69×51. sem-xelovnebis muzeumi

i.meliqovis (meliqiSvilis) meuRlis portreti. tilo,zeTi. 65×55. sem-xelovnebis muzeumi

samxedro piris portreti. tilo,zeTi. 28,5×23,5 sem-xelovnebis muzeumi

nikolai vasilis Ze ilinskis portreti. tilo, zeTi 33×29. qarTuli literaturis muzeumi

vasil ilinskis portreti. tilo, zeTi. 25,5×22 qarTuli literaturis muzeumi

sTefanos nersisiani

a. ter-Rukasovis portreti. tilo,zeTi. 38×32 sem-xelovnebis muzeumi

a. ter-Rukasovis Zmis portreti. tilo, zeTi39,9×33,5. sem-xelovnebis muzeumi

qeifi orTaWalis baRSi. tilo,zeTi. 103×165 sem-qarvasla

haruTin SamSiniani

mezRvauris portreti. 1881. tilo, zeTi. 76×62 sem-xelovnebis muzeumi

mamakacis portreti. 1887. muyao, tilo, zeTi 20,5×13,5. sem-xelovnebis muzeumi

meidani. 1890. tilo, zeTi. 50×72. sem-qarvasla

meTuluxe cxeniT. 1893. muyao, zeTi. 25,5x17,5 sem-qarvasla

mrecxavebi. 1898. muyao, tilo, zeTi. 14,5×22 sem-xelovnebis muzeumi

derviSi. 1899. tilo, zeTi. 90×72 sem-xelovnebis muzeumi

gevorg baSinjaRiani

darialis xeoba. 1893. muyao, zeTi. 33×49,5 a.mandenovis koleqcia

peizaJi. 1913. tilo, zeTi. 18×48 a.darCias koleqcia

kojris tye. 1916. tilo, zeTi. 48×92 a.mandenovis koleqcia

peizaJi, tba. muyao, zeTi. 6×15 sem-xelovnebis muzeumi

ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆ

Ի. Մելիքովի (Մելիքիշվիլի) դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 69x51. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ի. Մելիքովի (Մելիքիշվիլիի) կնոջ դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 65×55 . ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ռազմական գործչի դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 28,5×23,5 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Նիկոլայ Վասիլիի Իլինսկու դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 33×29Վրաց գրականու թյան թանգարան

Վասիլի Իլինսկու դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 25,5×22 Վրաց գրականու թյան թանգարան

ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՆԵՐՍԻՍՅԱՆ

Ա. Տեր- Ղու կասյանի դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ. 38×32 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ա. Տեր- Ղու կասյանի եղբոր դիմանկարը. կտավ, յու ղաներկ 39,9×33,5. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Խնջու յք Օրթաճալայի այգու մ. կտավ, յու ղաներկ. 103x165 ՎԱԹ- Քարվասլա

ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ՇԱՄՇԻՆՅԱՆ

Նավաստու դիմանկարը. 1881. կտավ, յու ղաներկ. 76×62 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Տղամարդու դիմանկար. 1887. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ 20,5×13,5. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Մեյդան. 1890. կտավ, յու ղաներկ. 50x72. ՎԱԹ- Քարվասլա

Ձիով մե թու լու խչե. 1893. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ 25,5×17,5. ՎԱԹ- Քարվասլա

Լվացարարու հիներ. 1898. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ 14,5×22. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Դերվիշը. 1899. կտավ, յու ղաներկ. 90×72 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ԳԵՎՈՐԳ ԲԱՇԻՆՋԱՂՅԱՆ

Դարյալի կիրճ. 1893. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 33×49,5 Ա. Մանդենովի հավաքածու

Բնանկար. 1913. կտավ, յու ղաներկ. 18x48 Ա.Դարչիայի հավաքածու

Կոջորիի անտառը. 1916. կտավ, յու ղաներկ. 48×92 Ա. Մանդենովի հավաքածու

Բնանկար. Լիճ. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 6×15 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

HAKOB HOVNATANYAN

Portrait of I.Melikov (Melikishvili). Oil on canvas. 69x51GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of I.Melikov’s (Melikishvili's) Wife. Oil on canvas. 65х55 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of a Military Man. Oil on canvas. 28,5х23,5 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of Nikolay Ilinksiy. Oil on canvas. 33х29Museum of Georgian Literature

Portrait of Vasily Ilinskiy. Oil on canvas. 25,5х22 Museum of Georgian Literature

STEPHANOS NERSISYAN

Portrait of A.Ter-Ghukasov. Oil on canvas. 38х32 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of A.Ter-Ghukasov’s Brother. Oil on canvas. 39,9х33,5 GNM - Museum of Fine Arts

Feast in Ortachala Garden. Oil on canvas. 103x165 GNM-Karvasla

HARUTYUN SHAMSHINYAN

Portrait of a Sailor. 1881. Oil on canvas. 76х62 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of a Man. 1887. Oil on canvas over cardboard. 20,5х13,5GNM - Museum of Fine Arts

Laundresses. 1898. Oil on canvas over cardboard. 14,5х22GNM - Museum of Fine Arts

Dervish. 1899. Oil on canvas. 90х72 GNM - Museum of Fine Arts

Meydan. Oil on canvas. 50x72. GNM-Karvasla

Water-carrier with a Horse. Oil on cardboard. 25,5x17,5 GNM-Karvasla

GEVORG BASHINJAGHYAN

Dariali Gorge. 1893. Oil on cardboard. 33х49,5 From the collection of A.Mandenov

Landscape. 1913. Oil on canvas. 18x48 From the collection of A.Darchia

Kojori Forest. 1916. Oil on canvas. 48х92 From the collection of A.Mandenov

Landscape, Lake. Oil on cardboard. 6х15 GNM - Museum of Fine Arts

eRiSe Tadevosiani

beiruTi. 1922. tilo, zeTi. 18,5×24 sem-xelovnebis muzeumi

peizaJi. muyao, zeTi. 12х24,5. sem-xelovnebis muzeumi

araratis mTa. tilo, zeTi. 58х98 a.mandenovis koleqcia

araratis xedi. muyao, zeTi. 18х24 a.mandenovis koleqcia

bazilika. muyao, zeTi. 22,5х29. a.mandenovis koleqcia

karapet grigorianci

portreti. 1924. firficari, zeTi. 157х73 sem-xelovnebis muzeumi

patarZali dairiT. 1930. firficari, muSamba, zeTi 143х61. ssm-xalxuri xelovnebis muzeumi

naturmorti yanwebiT. 1930. firficari, muSamba, zeTi 62х126,5. ssm-xalxuri xelovnebis muzeumi

xramuli. 1936. firficari, CiTi, zeTi. 136х63 sem-xelovnebis muzeumi

mocekvave qali. 1936. firficari, muSamba, zeTi 135х67. ssm- xalxuri xelovnebis muzeumi

axalgazrda kinto. Tunuqi, zeTi. 63х136 sem-xelovnebis muzeumi

hmaiak hakobiani

moxucis portreti. 1892. tilo, zeTi. 51х41 sem-xelovnebis muzeumi

moxuci mamakaci. 1893. muyao, tilo, zeTi. 52x41,5 sem-xelovnebis muzeumi

mamakaci wiTeli mosasxamiT. 1894. tilo, zeTi 43×35,5. sem-xelovnebis muzeumi

Zveli Tbilisis quCa. 1926. muyao, zeTi. 46x62 sem-qarvasla

Zveli Tbilisis kuTxe. 1926. muyao, zeTi. 64x45 sem-qarvasla

Zveli Tbilisis kuTxe. 1926. muyao, tilo, zeTi45x65. sem-qarvasla

meidani. 1937. tilo, zeTi. 70x95. sem-qarvasla

moqalaqe. 1946. firficari, zeTi. 60x47. sem-qarvasla

glexis portreti. muyao, tilo, zeTi. 32,5х24 d. cucqiriZis koleqcia

qurTi mamakaci profilSi. tilo, zeTi. 36х26 sem-xelovnebis muzeumi

ԵՂԻՇԵ ԹԱԴԵՎՈՍՅԱՆ

Բեյրու թ. 1922. կտավ, յու ղաներկ. 18,5×24 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Բնանկար. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 12×24,5 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Արարատ լեռը. կտավ, յու ղաներկ. 58x98 Ա. Մանդենովի հավաքածու

Արարատի տեսարան. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 18×24 Ա. Մանդենովի հավաքածու

Բազիլիկ. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 22,5×29 Ա. Մանդենովի հավաքածու

ԿԱՐԱՊԵՏ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆՑ

Դիմանկար. 1924. նրբատախտակ, յու ղաներկ. 157×73 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Դաիրայով հարսնացու ն. 1930. նրբատախտակ, մոմլաթ, յու ղաներկ. 143×61. ՎՊԹ- կիրառական արվեստի թանգարան

Եղջյու րներով նատյու րմորտ. 1930. նրբատախտակ, մոմլաթ, յու ղաներկ. 62×126,5. ՎՊԹ- կիրառական արվեստի թանգարան

Խրամու լի. 1936. նրբատախտակ, չիթ, յու ղաներկ. 136×63 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Պարու հին. 1936. նրբատախտակ, մոմլաթ. 135×67 ՎՊԹ- կիրառական արվեստի թանգարան

Երիտասարդ կինտո. թիթեղ, յու ղաներկ. 63×136 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ՀՄԱՅԱԿ ՀԱԿՈԲՅԱՆ

Ծերու նու դիմանկար. 1892. կտավ, յու ղաներկ. 51×41 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ծեր տղամարդ. 1893. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ. 52x41,5 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Կարմի ր թիկնոցով տղամարդ. 1894. կտավ, յու ղաներկ. 43×35,5 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Հին Թիֆլիսի փողոց. 1926. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ 46x62. ՎԱԹ- Քարվասլա

Հին Թիֆլիսի անկյու ն. 1926. կտավ, յու ղաներկ. 64x45 ՎԱԹ- Քարվասլա

Հին Թիֆլիսի անկյու ն. 1926. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ 45x65. ՎԱԹ- Քարվասլա

Մեյդան. 1937. կտավ, յու ղաներկ. 70x95. ՎԱԹ- Քարվասլա

Քաղաքացին. 1946. նրբատախտակ, յու ղաներկ. 60x47 ՎԱԹ- Քարվասլա

Գեղջու կի դիմանկար. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ. 32,5×24 Դ. Ցու ցկիրիձեի հավաքածու

Քու րդ տղամարդու կիսադեմը. կտավ, յու ղաներկ. 36×26 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

EGHISHE TADEVOSYAN

Mount Ararat. Oil on canvas. 58x98 From the collection of A.Mandenov

View of Ararat. Oil on cardboard. 18х24 From the collection of A.Mandenov

Basilica. Oil on cardboard. 22,5х29 From the collection of A.Mandenov

Beirut. Oil on canvas. 18,5х24. GNM - Museum of Fine Arts

Landscape. Oil on canvas. 12х24,5 GNM - Museum of Fine Arts

KARAPET GRIGORYANTS

Portrait. 1924. Oil on plywood. 157х73 GNM - Museum of Fine Arts

Bride with Tambourine. 1930. Oil on oilcloth on plywood. 143х61 GSM- of Folk and Applied Art

Still Life with Drinking Horns. 1930. Oil on oilcloth on plywood 62х126,5. GSM- of Folk and Applied Art

Khramuli. 1936. Oil on chintz laid on plywood. 136х63GNM - Museum of Fine Arts

Dancing Woman. 1936. Oil on oilcloth on plywood. 135х67 GSM-of Folk and Applied Art

Young Kinto. Oil on tin plate. 63х136 GNM - Museum of Fine Arts

HMAYAK HAKOBYAN

Portrait of an Old Man. 1892. Oil on canvas. 51х41 GNM - Museum of Fine Arts

Old Man. 1893. Oil on canvas pasted on cardboard. 52x41,5 GNM - Museum of Fine Arts

Man in a Red Robe. 1894. Oil on canvas. 43х35,5 GNM - Museum of Fine Arts

Street of Old Tbilisi. 1926. Oil on cardboard. 46x62. GNM-Karvasla

A Сorner of Old Tbilisi. 1926. Oil on cardboard. 64x45 GNM-Karvasla

A Corner of Old Tbilisi. 1926. Oil on canvas over cardboard. 45x65 GNM-Karvasla

Meydan. 1937. Oil on canvas. 70x95. GNM-Karvasla

Citizen. 1946. Oil on plywood.60x47. GNM-Karvasla

Portrait of Farmer. Oil on canvas, pasted on cardboard. 32,5х24 From the collection of D. Tsutskiridze

Kurdish Man in Profi le. Oil on canvas. 36х26 GNM - Museum of Fine Arts

66 67

martiros sariani

dRe, Zveli Tbilisi. 1917. tilo, tempera. 83x75 sem-xelovnebis muzeumi

naturmorti. 1968. tilo,zeTi. 46х62 sem-xelovnebis muzeumi

grigol (gigo) SarbabCiani

peizaJi, kalo. 1906. muyao, zeTi. 25х33 sem-xelovnebis muzeumi

quCa akulisSi. 1913. tilo, zeTi. 30x23 sem-xelovnebis muzeumi

Zveli Tbilisi. tilo, zeTi. 35,5х45,5 sem-xelovnebis muzeumi

gorisi, gamoqvabulebi. muyao, zeTi. 26х35 sem-xelovnebis muzeumi

zRvis sanapiro. tilo, zeTi. 22х28 sem-xelovnebis muzeumi

fantazia. muyao, zeTi. 34х26. sem-xelovnebis muzeumi

feTxainoba. tilo, zeTi. 72x60. sem-qarvasla

saiaTnova. tilo, zeTi. 163x67. sem-qarvasla

meidani, SaiTan bazari. tilo, zeTi. 66x49 sem-qarvasla

sedrak araqeliani

peizaJi. muyao, tilo, zeTi. 23,5x33 sem-xelovnebis muzeumi

sargis xaCaturiani

Tbilisis evropuli nawili zamTarSi. tilo,zeTi 78x91. sem-qarvasla

aleqsandre baJbeuk-meliqovi

Zveli Tbilisi. 1917. muyao, zeTi. 48х59 sem-xelovnebis muzeumi

qalis portreti. 1931. tilo,zeTi. 45x40,5 sem-xelovnebis muzeumi

cirki. 1935. tilo,zeTi. 50х47. sem-xelovnebis muzeumi

moxetiale cirki. 1939. tilo,zeTi. 43х51 sem-xelovnebis muzeumi

frenburTi. 1939. tilo,zeTi. 62x69 sem-xelovnebis muzeumi

saCuqari fronts. 1944. tilo, zeTi. 63x58 sem-xelovnebis muzeumi

ՄԱՐՏԻՐՈՍ ՍԱՐՅԱՆ

Թբիլիսիի օրը. 1917. կտավ, տեմպերա. 83x75 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Նատյու րմորտ. 1968. կտավ, յու ղաներկ. 46×62 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ԳՐԻԳՈԼ (ԳԻԳՈ) ՇԱՐԲԱԲՉՅԱՆ

Բնանկար, կալատեղ. 1906. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 25×33 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Փողոց Ագու լիսու մ. 1913. կտավ, յու ղաներկ. 30x23 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Հին Թիֆլիս. կտավ, յու ղաներկ. 35,5×45,5. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Գորիս, քարայրներ. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 26×35 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ծովափ. կտավ, յու ղաներկ. 22×28 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ֆանտազիա. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 34×26 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Փեթխայնոբա. կտավ, յու ղաներկ. 72x60. ՎԱԹ- Քարվասլա

Սայաթ-Նովա. կտավ, յու ղաներկ. 163x67. ՎԱԹ- Քարվասլա

Մեյդան. Շեյթան բազար. կտավ, յու ղաներկ. 66x49 ՎԱԹ- Քարվասլա

ՍԵԴՐԱԿ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Բնանկար. ստվարաթու ղթ, կտավ, յու ղաներկ. 23,5x33 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ՍԱՐԳԻՍ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

Թբիլիսիի եվրոպական մասը ձմռանը. կտավ, յու ղաներկ. 78x91 ՎԱԹ- Քարվասլա

ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ԲԱԺԲԵՈՒԿ-ՄԵԼԻՔՈՎ

Հին Թիֆլիսը. 1917. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 48×59 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Կնոջ դիմանկար. 1931. կտավ, յու ղաներկ. 45x40,5 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Կրկես. 1935. կտավ, յու ղաներկ. 50×47 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Շրջիկ կրկես. 1939. կտավ, յու ղաներկ. 43×51 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Վոլեյբոլ. 1939. կտավ, յու ղաներկ. 62x69 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Նվերներ՝ ռազմաճակատին. 1944. կտավ, յու ղաներկ. 63x58 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

MARTIROS SARYAN

A Day in Tbilisi. 1917. Tempera on canvas. 83x75 GNM - Museum of Fine Arts

Still Life. 1968. Oil on canvas. 46х62. GNM - Museum of Fine Arts

GRIGOL (GIGO) SHARBABCHYAN

Landscape, Threshing fl oor. 1906. Oil on cardboard. 25х33 GNM - Museum of Fine Arts

Street in Agulis. 1913. Oil on canvas. 30x23 GNM - Museum of Fine Arts

Old Tbilisi. Oil on canvas. 35,5х45,5. GNM - Museum of Fine Arts

Goris, Caves. Oil on cardboard. 26х35. GNM - Museum of Fine Arts

Beach. Oil on canvas. 22х28. GNM - Museum of Fine Arts

Fantasy. Oil on cardboard. 34х26. GNM - Museum of Fine Arts

Petkhainoba. Oil on canvas. 72x60. GNM-Karvasla

Sayat-Nova. Oil on canvas. 163x67. GNM-Karvasla

Meydan, Shaitan Bazaar. Oil on canvas. 66x49. GNM-Karvasla

SEDRAK ARAKELYAN

Landscape. Oil on canvas over cardboard. 23,5x33 GNM - Museum of Fine Arts

SARGIS KHACHATURYAN

Tbilisi’s European Section in Winter. Oil on canvas. 78x91 GNM-Karvasla

ALEXANDER BAZHBEUK-MELIKOV

Old Tbilisi. 1917. Oil on cardboard. 48х59 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of a Woman. 1931. Oil on canvas. 45x40,5 GNM - Museum of Fine Arts

Circus. 1935. Oil on canvas. 50х47 GNM - Museum of Fine Arts

Vargrant Circus. 1939. Oil on canvas. 43х51 GNM - Museum of Fine Arts

Handball. 1939. Oil on canvas. 62x69 GNM - Museum of Fine Arts

Presents for the Front. 1944. Oil on canvas. 63x58 GNM - Museum of Fine Arts

Lying Naked Woman in a Shirt. 1948. Oil on canvas. 40х48 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of A.Varazi. 1953. Oil on cardboard. 39х33 GNM - Museum of Fine Arts

mwoliare SiSveli qali perangSi. 1948. tilo,zeTi 40х48. sem-xelovnebis muzeumi

avTo varazis portreti. 1953. muyao, zeTi. 39х33 sem-xelovnebis muzeumi

gogonas portreti. 1956. tilo, zeTi. 47x42 sem-erovnuli galerea

m.kakabaZis portreti. 1957. tilo, zeTi. 47,5х40 sem-erovnuli galerea

wyalamwevi Carxi orTaWalaSi. tilo, zeTi. 50x53 sem-qarvasla

gevorg grigoriani (joto)

irmis naxtomTan (lado gudiaSvilis portreti). 1959tilo, zeTi. 68x65. sem-xelovnebis muzeumi

nikoloz baraTaSvili. 1960. tilo, zeTi. 48х47 sem-xelovnebis muzeumi

ioseb karaliani

Janruli scena Zveli Tbilisis yofidan. 1972 muyao,zeTi. 28×23. sem-xelovnebis muzeumi

ruben loris-meliqovi

tivebis dacureba. 1933. tilo,zeTi. 91х65 sem-xelovnebis muzeumi

nina TamamSeva

qalis portreti. tilo,zeTi. 80x57. sem-qarvasla

mamakacis portreti. tilo,zeTi. 80x45. sem-qarvasla

albert dilbariani (dilbo)

a. martirosovis portreti. 1967. tilo, zeTi. 82х58,5 g.farastaSvilis koleqcia

qalis portreti. 1970. tilo, zeTi. 74х57 g.farastaSvilis koleqcia

naturmorti. 1974. tilo, zeTi. 68x62 mxatvris memkvidreebis koleqcia

qalis portreti maraoTi. 1980. tilo, zeTi. 80х60 g.farastaSvilis koleqcia

Tbilisuri motivi, Ffotografi. 1987 muyao,Sereuli teqnika. 87х80. sem-erovnuli galerea

Tbilisuri motivi, xilis duqani. 1987 muyao,Sereuli teqnika. 82х75. sem-erovnuli galerea

Գիշերանոցով պառկած մե րկ կինը. 1948 կտավ, յու ղաներկ. 40×48. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Ա. Վարազիի դիմանկարը. 1953. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ 39×33 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Աղջկա դիմանկար. 1956. կտավ, յու ղաներկ. 47x42 ՎԱԹ- Ազգային պատկերասրահ

Մ. Կակաբաձեի դիմանկարը. 1957. կտավ, յու ղաներկ 47,5 ×40. ՎԱԹ- Ազգային պատկերասրահ

Ջրաբեր չարխ՝ Օրթաճալայու մ. կտավ, յու ղաներկ. 50x53 ՎԱԹ- Քարվասլա

ԳԵՎՈՐԳ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ (ՋՈՏՏՈ)

«Եղջերու ի թռիչք» նկարի մոտ (Լադո Գու դիաշվիլու դիմանկարը) 1959. կտավ, յու ղաներկ. 68x65. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Նիկոլոզ Բարաթաշվիլ. 1960. կտավ, յու ղաներկ. 48×4 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ՀՈՎՍԵՓ ԿԱՐԱԼՅԱՆ

Ժանրային տեսարան Թբիլիսիի կենցաղից. 1972. ստվարաթու ղթ, յու ղաներկ. 28×23. ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ՌՈՒԲԵՆ ԼՈՐԻՍ-ՄԵԼԻՔՈՎ

Լաստալող. 1933. կտավ, յու ղաներկ. 91×65 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

ՆԻՆԱ ԹԱՄԱՄՇԵՎԱ

Կնոջ դիմանկար քաթան. կտավ, յու ղաներկ. 80x57 ՎԱԹ- Քարվասլա

Տղամարդու դիմանկար. կտավ, յու ղաներկ. 80x45 ՎԱԹ- Քարվասլա

ԱԼԲԵՐՏ ԴԻԼԲԱՐՅԱՆ (ԴԻԼԲՈ)

Ա.Մարտիրոսովի դիմանկարը. 1967. կտավ, յու ղաներկ. 82×58,5 Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Կնոջ դիմանկար. 1970. կտավ, յու ղաներկ. 74×57 Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Նատյու րմորտ. 1974. կտավ, յու ղաներկ. 68x62. նկարչի հետնորդների սեփականու թյու նը

Հովհարով կնոջ դիմանկար. 1980. կտավ, յու ղաներկ. 80×60 Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Թբիլիսյան մոտիվ. Լու սանկարիչ. 1987. ստվարաթու ղթ, խառը տեխնիկա. 87×80. ՎԱԹ- Ազգային պատկերասրահ

Թբիլիսիի մոտիվ. մրգի դու քան. 1987. ստվարաթու ղթ, խառը տեխնիկա. 82×75. ՎԱԹ- Ազգային պատկերասրահ

Նատյու րմորտ մե ռած թու թակով. կտավ, յու ղաներկ. 74×57

Portrait of a Girl. 1956. Oil on canvas. 47x42 GNM - National Gallery

Portrait of M.Kakabadze. 1957. Oil on canvas. 47,5 х40 GNM - National Gallery

Sluice Gate in Ortachala. Oil on canvas. 50x53. GNM-Karvasla

GEVORG GRIGORYAN (GIOTTO)

Before the Background of the “Deer Jump” (Portrait of Lado Gudi-ashvili). 1959. Oil on canvas. 68x65 GNM - Museum of Fine Arts

Nikoloz Baratashvili. 1960. Oil on canvas. 48х47 GNM - Museum of Fine Arts

JOSEPH KARALYAN

Genre Scene from the Life of Old Tbilisi. 1972. Oil on cardboard 28×23. GNM - Museum of Fine Arts

RUBEN LORIS-MELIKOV

Sailing Rafts. 1933. Oil on canvas. 91х65 GNM - Museum of Fine Arts

NINA TAMAMSHEVA

Portrait of a Woman. Oil on canvas. 80x57. GNM-Karvasla

Portrait of a Man. Oil on canvas. 80x45. GNM-Karvasla

ALBERT DILBARYAN (DILBO)

Portrait of A. Martirosov. 1967. Oil on canvas. 82х58,5 From the collection of G. Parastashvili

Portrait of a Woman. 1970. Oil on canvas.74х57 From the collection of G. Parastashvili

Still Life. 1974. Oil on canvas. 68x62 Collections of the artists’ heirs

Portrait of a Woman with a Fan. 1980. Oil on canvas. 80х60 From the collection of G. Parastashvili

Tbilisi Motive, Photographer. 1987. Mixed technics on cardboard87х80. GNM - National Gallery

Tbilisi Motive, Fruit store. 1987. Mixed technics on cardboard 82х75. GNM - National Gallery

Still Life with Dead Parrot. Oil on canvas. 74х57 From the collection of G. Parastashvili

Traditional Yard in Tbilisi. Oil on canvas. 50х40 From the collection of G. Parastashvili

Artist and Models. Oil on canvas. 81х72 From the collection of G. Parastashvili

68 69

naturmorti mkvdari TuTiyuSiT. tilo, zeTi. 74х57 g.farastaSvilis koleqcia

Tbilisuri ezo. tilo, zeTi. 50х40 g.farastaSvilis koleqcia

mxatvari da modelebi. tilo, zeTi. 81х72 g.farastaSvilis koleqcia

lev baiaxCevi

qalis portreti (iuta poliki). 1969. tilo, zeTi 70х50. g.farastaSvilis koleqcia

a.saakovis portreti. 1973-74. tilo, zeTi. 108х58sem-xelovnebis muzeumi

lianas portreti. 1974. tilo, zeTi. 106x52 mxatvris memkvidreebis koleqcia

axalgazrda qalis portreti (lusia). 1977 tilo, zeTi. 70,5х50,5. g. farastaSvilis koleqcia

naturmorti. 1979. muyao, Sereuli teqnika. 65х46 g.farastaSvilis koleqcia

mTvariane Rame. 1981. qaRaldi, guaSi. 82x64 mxatvris memkvidreebis koleqcia

surb gevorgi. 1983. tilo, zeTi. 87x66 mxatvris memkvidreebis koleqcia

naturmorti xiliT. 1992. muyao,Sereuli teqnika 50х40. g.farastaSvilis koleqcia

naturmorti xmeli yvavilebiT. 1992. muyao, Sereuli teqnika. 50х40. g.farastaSvilis koleqcia

robert kondaxsazovi

Zveli qalaqi. 1990. muyao, tempera. 50x40 kerZo koleqcia

naturmorti fanjaraze. 1993. tilo, tempera. 50х60 kerZo koleqcia

venera da amuri. 1995. muyao, tempera. 51x42,5 kerZo koleqcia

naturmorti. 1995. muyao, tempera. 49,5х58,5 kerZo koleqcia

gogilos abano. muyao, tempera. 94x80 kerZo koleqcia

gaiane xaCaturiani

“Конь камелий каменный”. 1981. tilo, zeTi. 75х140 a.darCias koleqcia

"День белый локон". 1981. tilo, zeTi. 75х165 g.meliqiZis koleqcia

Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու Թբիլիսյան բակ. կտավ, յու ղաներկ. 50×40. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Նկարիչը եւ մոդելները. կտավ, յու ղաներկ. 81×72. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

ԼԵՎ ԲԱՅԱԽՉԵՎ

Կանացի դիմանկար (Յու տտա Պոլլիկ ). 1969. կտավ, յու ղաներկ 70×50. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Ա. Սահակովի դիմանկարը. 1973-74. կտավ, յու ղաներկ. 108×58 ՎԱԹ- արվեստի թանգարան

Լիանայի դիմանկարը. 1974. կտավ, յու ղաներկ 106x52. նկարչի հետնորդների սեփականու թյու նը

Երիտասարդ կնոջ դիմանկար (Լյու սյա). 1977. կտավ, յու ղաներկ 70,5x50,5. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Նատյու րմորտ. 1979. ստվարաթու ղթ, խառը տեխնիկա. 65×46 Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Լու սնյակ գիշեր. 1981. թու ղթ, գու աշ 82x64. նկարչի հետնորդների սեփականու թյու նը

Սու րբ Գեւորգը. 1983. կտավ, յու ղաներկ. 87x66. նկարչի հետնորդների սեփականու թյու նը

Մրգային նատյու րմորտ. 1992. ստվարաթու ղթ, խառը տեխնիկա. 50×40. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

Նատյու րմորտ՝ չորացրած ծաղիկներով. 1992. ստվարաթու ղթ, խառը տեխնիկա. 50×40. Գ. Պարաստաշվիլիի հավաքածու

ՌՈԲԵՐՏ ԿՈՆԴԱԽՍԱԶՈՎ

Հին քաղաքը. 1990. ստվարաթու ղթ, տեմպերա. 50x40 մասնավոր հավաքածու

Նատյու րմորտ պատու հանի վրա. 1993. կտավ, տեմպերա. 50x60 մասնավոր հավաքածու

Վեներան եւ Ամու րը. 1995. ստվարաթու ղթ, տեմպերա. 51x42,5 մասնավոր հավաքածու

Նատյու րմորտ. 1995. ստվարաթու ղթ, տեմպերա. 49,5x58,5 մասնավոր հավաքածու

Գոգիլոյի բաղնիքը. ստվարաթու ղթ, տեմպերա. 94x80 մասնավոր հավաքածու

ԳԱՅԱՆԵ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ

«День белый локон». 1981. կտավ, յու ղաներկ. 75×165 Գ. Մելիքիձեի հավաքածու

“Конь камелий каменный”. 1981. կտավ, յու ղաներկ. 75×140 Ա.Դարչիայի հավաքածու

LEV BAYAKHCHEV

Portrait of a Woman (Yutta Pollik). 1969. Oil on canvas. 70х50 From the collection of G. Parastashvili

Portrait of A. Sahakov. 1973-74. Oil on canvas. 108х58 GNM - Museum of Fine Arts

Portrait of Liana. 1974. Oil on canvas. 106x52. Collections of the artists’ heirs

Portrait of a Young Woman (Lusia). 1977. Oil on canvas. 70,5x50,5 From the collection of G.Parastashvili

Still Life. 1979. Mixed technics on cardboard. 65х46 From the collection of G.Parastashvili

Moonlit Night. 1981. Gouache on paper. 82x64 Collections of the artists’ heirs

Surb-Gevorg. 1983. Oil on canvas. 87x66 Collections of the artists’ heirs

Still Life with Fruit. 1992. Mixed technics on cardboard. 50х40 From the collection of G. Parastashvili

Still Life with dry Flowers. 1992. Mixed technics on cardboard 50х40. From the collection of G. Parastashvili

ROBERT KONDAKHSAZOV

Old City. 1990. Tempera on cardboard. 50x40 From a private collection

Still Life on the Window. 1993. Tempera on canvas. 50x60 From a private collection

Venus and Cupid. 1995. Tempera on cardboard. 51x42,5 From a private collection

Gogilo Baths. Tempera on cardboard. 94x80 From a private collection

Still Life, 1995. Tempera on cardboard. 49,5x58,5 From a private collection

GAYANE KHACHATURYAN

“Конь камелий каменный”. 1981. Oil on canvas. 75х140 From the collection of A.Darchia

"День белый локон". 1981. Oil on canvas. 75х165 From the collection of G.Melikidze

vano xojabekovi • ՎԱՆՈ ԽՈՋԱԲԵԿՈՎ • VANO KHOJABEKOV ՎԱՆՈ ԽՈՋԱԲԵԿՈՎ • VANO KHOJABEKOV

barbare bebuTova-gabunia • ԲԱՐԲԱՐԵ ԲԵՀԲՈՒ ԹՈՎԱ-ԳԱԲՈՒ ՆԻԱ • BARBARA BEBUTOVA-GABUNIA ԲԱՐԲԱՐԵ ԲԵՀԲՈՒ ԹՈՎԱ-ԳԱԲՈՒ ՆԻԱ • BARBARA BEBUTOVA-GABUNIA

ema lalaeva-ediberiZe (lali) • ԷՄՄԱ ԼԱԼԱԵՎԱ-ԷԴԻԲԵՐԻՁԵ (ԼԱԼԻ) • EMMA LALAEVA-EDIBERIDZE (LALI)ԷՄՄԱ ԼԱԼԱԵՎԱ-ԷԴԻԲԵՐԻՁԵ (ԼԱԼԻ) • EMMA LALAEVA-EDIBERIDZE (LALI)

grafika

¶Ì²ÜÎ²ð¶Ì²ÜÎ²ðGraphics

70

72

vano xojabekovi • ՎԱՆՈ ԽՈՋԱԲԵԿՈՎ • VANO KHOJABEKOV

(1875-1922)

virebis dabruneba. qaRaldi, fanqari

Ավանակների վերադարձը. թուղթ, մատիտ

Donkeys’ Return. Pencil on paper

27x39

1

3

2

472

barbare bebuTova-gabunia • ԲԱՐԲԱՐԵ ԲԵՀԲՈՒ ԹՈՎԱ-ԳԱԲՈՒ ՆԻԱ

BARBARA BEBUTOVA-GABUNIA

(1891-197?)

suleli iaSka. qaRaldi, fanqari

Խենթ Յաշկան. թուղթ, մատիտ

Stupid Yashka. Pencil on paper

23x16

sayasboebi. qaRaldi, fanqari

Մսագործներ. Թուղթ, մատիտ

Butchers’. Pencil on paper

23,5x33

1. menSevikuri gvardia. qaRaldi, fanqari

Մենշեւիկյան գվարդիա. թուղթ, մատիտ

Menshevik Guard. Pencil on paper

26x39

2. modaveni da Suakaci. qaRaldi, fanqari

Վիճողներն ու միջամարդը. թուղթ, մատիտ

Quarrelers and Mediator. Pencil on paper

18x39

3. qeifi yoCebis Widaobis Semdeg. qaRaldi, fanqariԽնջույք ղոչերի ըմբշամարտից հետո. թուղթ, մատիտ

Feast after Ram Fighting. Pencil on paper

19x29

4. Saxsei-vaxsei. qaRaldi, fanqari Շախսեյ- վախսեյ. թուղթ, մատիտ

Shakhsey-vakhsey. Pencil on paper

25x35,5

ucnobi mamakaci qarTuli samosiT. muyao, qaRaldi, akvareli

Անծանոթ տղամարդ՝ վրացական տարազով. ստվարաթուղթ, թուղթ, ջրաներկ

Unknown Man in Traditional Georgian Costume. Watercolor on paper laid on cardboard

1937 • 27х22

meTare. muyao, qaRaldi, akvareli

Թառահարը. ստվարաթուղթ, թուղթ, ջրաներկ

Tar Player. Watercolor on paper laid on cardboard

27х13

74 75

ema lalaeva-ediberiZe (lali) • ԷՄՄԱ ԼԱԼԱԵՎԱ-ԷԴԻԲԵՐԻՁԵ (ԼԱԼԻ)

EMMA LALAEVA-EDIBERIDZE (LALI)

(1904-1991)

modeli. qaRaldi, Sereuli teqnika

Մոդել. թուղթ, խառը տեխնիկա

Model. Mixed technics on paper

1925 • 24х14

kino. qaRaldi, Sereuli teqnika

Կինո. թուղթ, խառը տեխնիկա

Cinema. Mixed technics on paper

15х17

avtoportreti. qaRaldi, fanqari

Ինքնադիմանկար. թուղթ, մատիտ

Self-portrait. Pencil on paper

30,5x23 7776

VANO KHOJABEKOV

Butchers’. Pencil on paper. 23,5x33. GNM-Karvasla

Shakhsey-vakhsey. Pencil on paper. 25x35,5. GNM-Karvasla

Dance with a Jar. Pencil on paper. 19x32. GNM-Karvasla

On the Vera by the Cross. Pencil on paper. 25x40. GNM-Karvasla

Quarrelers and Mediator. Pencil on paper. 18x39. GNM-Karvasla

Ram Fighting. Pencil on paper. 19,5x33. GNM-Karvasla

Menshevik Guard. Pencil on paper. 26x39. GNM-Karvasla

Donkeys’ Return. Pencil on paper. 27x39. GNM-Karvasla

Feast after Ram Fighting. Pencil on paper. 19x29. GNM-Karvasla

Stupid Yashka. Pencil on paper. 23x16. GNM-Karvasla

BARBARA BEBUTOVA-GABUNIA

Unknown Man in Traditional Georgian Costume. 1937 Watercolor on paper laid on cardboard. 27х22 Museum of Georgian Literature

Tar Player. Watercolor on paper laid on cardboard. 27х13 Museum of Georgian Literature

EMMA LALAEVA - EDIBERIDZE (LALI)

Model. 1925. Mixed technics on paper. 24х14 From the collection of A.Darchia

Sketch of Curtain. 1930(?). Mixed technics on paper. 22х28 From the collection of A.Darchia

Cinema. Mixed technics on paper. 15х17 From the collection of A.Darchia

Industrial Scenery. Mixed technics on paper. 16,5х12 From the collection of A.Darchia

Self-portrait. Pencil on paper. 30,5x23 From the collection of A.Darchia

Teatris mxatvroba ¸ºÎàð²îÆì - Â²îºð²ÚÆÜ ÜÎ²ðâàôÂÚàôÜ¸ºÎàð²îÆì - Â²îºð²ÚÆÜ ÜÎ²ðâàôÂÚàôÜ

kinos mxatvrobaÎÆÜàÜÎ²ðâàôÂÚàôÜÎÆÜàÜÎ²ðâàôÂÚàôÜCINEMATOGRAPHIC ART

giorgi (JorJ) iakulovi • ԳԵՈՐԳԻ (ԺՈՐԺ) ՅԱԿՈՒ ԼՈՎ • GEORGIY (GEORGE) YAKULOV

levan igiTxanovi • ԼԵՎՈՆ ԻԳԻԹԽԱՆՈՎ • LEVAN IGITKHANOV

ivane farajanovi • ԻՎԱՆ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ • IVAN PARAJANOV

ivane Rarsliani • ԻՎԱՆ ՂԱՐՍԼՅԱՆ • IVAN GHARSLYAN

sergo farajanovi • ՍԵՐԳԵՅ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ • SERGEY PARAJANOV

aleqsandre janSievi • ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՋԱՆՇԻԵՎ • ALEXANDER JANSHIEV

THEATRICAL ART

vano xojabekovi

sayasboebi. qaRaldi, fanqari. 23,5x33 sem-qarvasla

Saxsei-vaxsei. qaRaldi, fanqari. 25x35,5 sem-qarvasla

cekva doqiT. qaRaldi, fanqari. 19x32 sem-qarvasla

veraze jvarTan. qaRaldi, fanqari. 25x40 sem-qarvasla

modaveni da Suakaci. qaRaldi, fanqari. 18x39 sem-qarvasla

yoCebis Widili. qaRaldi, fanqari. 19,5x33 sem-qarvasla

menSevikuri gvardia. qaRaldi, fanqari. 26x39 sem-qarvasla

virebis dabruneba. qaRaldi, fanqari. 27x39 sem-qarvasla

qeifi yoCebis Widaobis Semdeg. qaRaldi, fanqari 19x29. sem-qarvasla

suleli iaSka. qaRaldi, fanqari. 23x16. sem-qarvasla

barbare bebuTova-gabunia

ucnobi mamakaci qarTuli samosiT. 1937 muyao, qaRaldi, akvareli. 27х22 qarTuli literaturis muzeumi

meTare. muyao, qaRaldi, akvareli. 27х13 qarTuli literaturis muzeumi

ema lalaeva-ediberiZe (lali)

modeli. 1925. qaRaldi, Sereuli teqnika. 24х14 a. darCias koleqcia

kino. qaRaldi, Sereuli teqnika. 15х17 a.darCias koleqcia

industriuli peizaJi. qaRaldi, Sereuli teqnika 16,5х12. a.darCias koleqcia

fardis eskizi. 1930(?) qaRaldi, Sereuli teqnika 22х28. a.darCias koleqcia

avtoportreti. qaRaldi, fanqari. 30,5х23 a.darCias koleqcia

ՎԱՆՈ ԽՈՋԱԲԵԿՈՎ

Մսագործներ. թու ղթ, մատիտ. 23,5x33 ՎԱԹ- Քարվասլա

Շախսեյ - վախսեյ. թու ղթ, մատիտ. 25x35,5 ՎԱԹ- Քարվասլա

Պար՝ կժով. թու ղթ, մատիտ. 19x32 ՎԱԹ- Քարվասլա

Խաչի մոտ, Վերայու մ. թու ղթ, մատիտ. 25x40 ՎԱԹ- Քարվասլա

Վիճողներն ու մի ջամարդը. թու ղթ, մատիտ. 18x39 ՎԱԹ- Քարվասլա

Ղոչերի կոխը. թու ղթ, մատիտ. 19,5x33 ՎԱԹ- Քարվասլա

Մենշեւիկյան գվարդիա. թու ղթ, մատիտ. 26x39 ՎԱԹ- Քարվասլա

Ավանակների վերադարձը. թու ղթ, մատիտ. 27x39 ՎԱԹ- Քարվասլա

Խնջու յք ղոչերի ըմբշամարտից հետո. թու ղթ, մատիտ. 19x29 ՎԱԹ- Քարվասլա

Խենթ Յաշկան. թու ղթ, մատիտ. 23x16. ՎԱԹ- Քարվասլա

ԲԱՐԲԱՐԵ ԲԵՀԲՈՒԹՈՎԱ-ԳԱԲՈՒՆԻԱ

Անծանոթ տղամարդ՝ վրացական տարազով. 1937 ստվարաթու ղթ, թու ղթ, ջրաներկ. 27х22 Վրաց գրականու թյան թանգարան

Թառահարը. ստվարաթու ղթ, թու ղթ, ջրաներկ. 27х13 Վրաց գրականու թյան թանգարան

ԷՄՄԱ ԱԼԱԼԱԵՎԱ-ԷԴԻԲԵՐԻՁԵ (ԼԱԼԻ)

Մոդել. 1925. թու ղթ, խառը տեխնիկա. 24х14 Ա.Դարչիայի հավաքածու

Վարագու յրի էսքիզը. 1930(?). թու ղթ, խառը տեխնիկա. 22х28 Ա.Դարչիայի հավաքածու

Կինո. թու ղթ, խառը տեխնիկա. 15х17. Ա.Դարչիայի հավաքածու

Ինդու ստրիալ բնանկար. թու ղթ, խառը տեխնիկա. 16,5х12 Ա.Դարչիայի հավաքածու

Ինքնադիմանկար. թու ղթ, մատիտ. 30,5x23 Ա.Դարչիայի հավաքածու

78

8180

giorgi (JorJ) iakulovi • ԳԵՈՐԳԻ (ԺՈՐԺ) ՅԱԿՈՒ ԼՈՎ • GEORGIY (GEORGE) YAKULOV

(1884-1928)

k. lifskerovi. `karmensita”. kostiumebis eskizebi. qaRaldi, Sereuli teqnika

Կ. Լիպսկերով. «Կարմենսիտա». զգեստի ուրվագիծ. թուղթ, խառը տեխնիկա

K. Lipskerov. “Carmencita”. Costume sketch. Mixed technics on paper

1927 • 24.3x18 / 25.6x34.2 / 22x22 / 23x47

k. lifskerovi. `karmensita~. dekoraciis eskizi. muyao, qaRaldi, Sereuli teqnika

Կ. Լիպսկերով. «Կարմենսիտա». դեկորացիայի ուրվագիծ. Ստվարաթուղթ, թուղթ, խառը տեխնիկա

K. Lipskerov. “Carmencita”. Set sketch. Mixed technics on paper laid on cardboard

1927 • 43,5x57,8

80 81

ivane Rarsliani • ԻՎԱՆ ՂԱՐՍԼՅԱՆ • IVAN GHARSLYAN

(1891-1965)

j. verdi. `aida~. dekoraciis eskizebi (4)

guaSi, qaRaldi, muyao

Ջ. Վերդիի. «Աիդա». Դեկորացիայի էսքիզ (4)

ստվարաթուղթ, թուղթ, գուաշ

G.Verdi. “Aida”. Set sketch (4)

Gouache on paper laid on cardboard

26х37 / 21х35 / 25х36 / 23х38

82 83

ivane farajanovi • ԻՎԱՆ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ • IVAN PARAJANOV

(1905- 19??)

r. leonkavalo. `jambazebi~. dekoraciis eskizi. qaRaldi, guaSi

Ռ.Լեոնկավալլո «Փահլեւանները». Դեկորացիայի էսքիզ. թուղթ, գուաշ

R.Leonkavallo. “Jesters”. Set sketch Gouache on paper

53x75

v. doliZe. `qeTo da kote~. dekoraciis eskizi. muyao, guaSi

Վ. Դոլիձե «Քեթո եւ Կոտե». Դեկորացիայի էսքիզ. ստվարաթուղթ, գուաշ

V.Dolidze. “Keto and Kote”. Set sketch. Gouache on cardboard

42х59

84 85

levan igiTxanovi • ԼԵՎՈՆ ԻԳԻԹԽԱՆՈՎ • LEVAN IGITKHANOV

(19??-19??)

sergo farajanovi • ՍԵՐԳԵՅ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ • SERGEY PARAJANOV

(1924-1990)

v. gabeskiria. `maTi ambavi”. afiSis eskizi. muyao, guaSi, aplikacia

Վ. Գաբեսկիրիա. «Նրանց պատմությունը». Աֆիշի էսքիզ. ստվարաթուղթ, գուաշ , ապլիկացիա

V.Gabeskiria, “Their Story”. Poster`s sketch. Gouache on cardboard, application

1939 • 48х70

Tavsaburavi-Tevzi

Թասակ – ձուկ

Headdress-fi sh

86 87

aleqsandre janSievi • ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՋԱՆՇԻԵՎ • ALEXANDER JANSHIEV

(1949-1988)

eskizi kinofilmisaTvis `suramis cixe~. firficari, abreSumi, aplikacia

Դեկորացիայի էսքիզ «Սուրամիի ամրոցի լեգենդը» կինոֆիլմի համար. նրբատախտակ, մետաքս, ապլիկացիա

Set sketch for the fi lm “Surami Fortress”. Application on silk laid on plywood

69х37 eskizi kinofilmisaTvis `mocurave~. qaRaldi, Sereuli teqnika

Բեմազարդարանքի էսքիզ՝ «Լողորդը» կինոֆիլմի համար. թուղթ, խառը տեխնիկա

Set sketch for the fi lm “Swimmer”. Mixed technique on paper

1981 • 50х50

88 89

91

ԳԵՈՐԳԻ (ԺՈՐԺ) ՅԱԿՈՒԼՈՎ

Կ. Լիպսկերով. «Կարմե նսիտա». դեկորացիայի ու րվագիծ 1927. ստվարաթու ղթ, թու ղթ, խառը տեխնիկա. 43,5x57,8 Ռու սթավելու թատրոնի թանգարան

Կ. Լիպսկերով. «Կարմե նսիտա». զգեստի ու րվագիծ (7). 1927 թու ղթ, խառը տեխնիկա. 25,6x68,2 / 26,3 x26,8 / 25,5 x35,5 / 47x23 / 20,5 x10,3 / 24,3 x 18 / 22 x22. Ռու սթավելու թատրոնի թանգարան

ԼԵՎՈՆ ԻԳԻԹԽԱՆՈՎ

Վ. Գաբեսկիրիա. «Նրանց պատմու թյու նը» Աֆիշի էսքիզ. 1939. ստվարաթու ղթ, գու աշ, ապլիկացիա. 48х70 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

Ա. Ծագարելի. «Սիբիրացին». Աֆիշի էսքիզ. 1939 ստվարաթու ղթ, գու աշ, ապլիկացիա. 37,5х56 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

ԻՎԱՆ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ

Վ. Դոլիձե «Քեթո եւ Կոտե». Դեկորացիայի էսքիզ (3) ստվարաթու ղթ, գու աշ. 42х59 / 38х59 / 42х59 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

Ռ.Լեոնկավալլո «Փահլեւանները». Դեկորացիայի էսքիզ (3) թու ղթ, գու աշ. 53x75/ 54x78 / 55x75 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

ՍԵՐԳԵՅ ՓԱՐԱՋԱՆՈՎ

Թասակ. 70-80թթ. Լ. Միր-Ալի-Գիորգադձեի հավաքածու

Թասակ – ձու կ. 70-80 թթ. Լ. Միր-Ալի-Գիորգադձեի հավաքածու

Դեկորացիայի էսքիզ «Սու րամի ի ամրոցի լեգենդը» կինոֆիլմի համար. նրբատախտակ, մե տաքս, ապլիկացիա. 69х37 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

Դեկորացիայի էսքիզ՝ «Սու րամի ի ամրոցի լեգենդը» կինոֆիլմի համար. նրբատախտակ, ապլիկացիա. 64,5х45 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

ԻՎԱՆ ՂԱՐՍԼՅԱՆ

Ջ. Վերդիի. «Աիդա». Դեկորացիայի էսքիզ (4). ստվարաթու ղթ, թու ղթ, գու աշ. 26х37 / 21х35 / 25х36 / 23х38 ՎՊԹ- Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան

ԱԼԵՔՍԱՆԴՐ ՋԱՆՇԻԵՎ

Բեմազարդարանքի էսքիզ՝ «Լողորդը» կինոֆիլմի համար (2) 1981. թու ղթ, խառը տեխնիկա 40х50 / 50х50 ՎԱԹ - Ազգային պատկերասրահ

Դեկորացիայի էսքիզ՝ «Աշու ղ Ղարիբ» կինոֆիլմի համար. նրբատախտակ, թու ղթ, խառը տեխնիկա, ապլիկացիա. 57x90 մասնավոր հավաքածու

eskizi kinofilmisaTvis `mocurave~ . qaRaldi, Sereuli teqnika

Բեմազարդարանքի էսքիզ՝ «Լողորդը» կինոֆիլմի համար. թուղթ, խառը տեխնիկա

Set sketch for the fi lm “Swimmer”. Mixed technique on paper

1981 • 40x50

giorgi (JorJ) iakulovi

k.lifskerovi.`karmensita”. dekoraciis eskizi. 1927 muyao, qaRaldi, Sereuli teqnika. 43,5x57,8 rusTavelis Teatris muzeumi

k.lifskerovi. `karmensita”. kostiumebis eskizebi (7) 1927. qaRaldi, Sereuli teqnika. 25,6x68,2 / 26,3x26,8 / 25,5x35,5 / 47x23 / 20,5x10,3 / 24,3x18 / 22x22 rusTavelis Teatris muzeumi

levan igiTxanovi

v. gabeskiria. `maTi ambavi”. afiSis eskizi. 1939 muyao, guaSi, aplikacia. 48х70 ssm- Teatrisa da qoreografiis muzeumi

a. cagareli. `cimbireli”. afiSis eskizi. 1939 muyao, guaSi, aplikacia. 37,5х56 ssm-Teatrisa da qoreografiis muzeumi

ivane farajanovi

v. doliZe. `qeTo da kote”. dekoraciis eskizebi (3). muyao, guaSi. 42х59 / 38х59 / 42х59 ssm-Teatrisa da qoreografiis muzeumi

r. leonkavalo. `jambazebi”. dekoraciis eskizi. qaRaldi, guaSi. 53х75 / 54х78 / 55х75ssm- Teatrisa da qoreografiis muzeumi

sergo farajanovi

Tavsaburavi. 1970-80-iani wlebi l. mir-ali-giorgaZis koleqcia

Tavsaburavi-Tevzi. 1970-80-iani wlebi l.mir-ali-giorgaZis koleqcia

eskizi kinofilmisaTvis `suramis cixe”. firficari, abreSumi, aplikacia. 69х37 ssm- Teatrisa da qoreografiis muzeumi

eskizi kinofilmisaTvis `suramis cixe”. firficari, aplikacia. 64,5х45 ssm- Teatrisa da qoreografiis muzeumi

ivane Rarsliani

j. verdi. `aida”. dekoraciis eskizebi (4). guaSi, qaRaldi, muyao. 26х37 / 21х35 / 25х36 / 23х38 ssm - Teatrisa da qoreografiis muzeumi

aleqsandre janSievi

eskizebi kinofilmisaTvis `mocurave”(2). 1981. qaRaldi, Sereuli teqnika. 40х50 /50х50. sem-erovnuli galerea

eskizi kinofilmisaTvis `aSik-qerib”. firficari, qaRaldi, Sereuli teqnika, aplikacia. 57х90. kerZo koleqcia

GEORGE (GEORGIY) YAKULOV

K.Lipskerov. “Carmencita”. Set sketch. 1927. Mixed technics on paper laid on cardboard. 43,5x57,8. Museum of Rustaveli Theatre

K.Lipskerov. “Carmencita”. Costume sketch (7). 1927. Mixed technics on paper. 25,6x68,2 / 26,3 x26,8 / 25,5 x35,5 / 47x23 / 20,5 x10,3 / 24,3 x 18 / 22 x22. Museum of Rustaveli Theatre

LEVAN IGITKHANOV

V.Gabaskiria. “Their Story”. Poster`s sketch. Gouache on cardboard, application. 48х70. GSM/ of Theatre and Choreography

A.Tsagareli. “The Siberian”. Poster`s sketch. Gouache on cardboard, application. 37,5х56. GSM/ of Theatre and Choreography

IVAN PARAJANOV

V.Dolidze. “Keto and Kote” Set sketch (3). Gouache on cardboard. 42х59 / 38х59 / 42х59. GSM/ of Theatre and Choreography

R.Leonkavallo. “Jesters”. Set sketch (3). Gouache on paper, 53x75/ 54x78/55x75. GSM / of Theatre and Choreography

SERGEY PARAJANOV

Headdress. 70s-80s. From the collection of L.Mir-Ali-Giorgadze

Headdress-fi sh. 70s-80s From the collection of L.Mir-Ali-Giorgadze

Set sketch for the fi lm “Surami Fortress”. Application on silk laid on plywood. 69х37 GSM/ of Theatre and Choreography

Set sketch for the fi lm “Surami Fortress” Application on plywood. 64,5х45. GSM/ of Theatre and Choreography

IVAN GHARSLYAN

G.Verdi. “Aida”. Set sketch (4). Gouache on paper laid on cardboard. 26х37 / 21х35 / 25х36 / 23х38. GSM/ of Theatre and Choreography

ALEXANDER JANSHIEV

Set sketch for the fi lm “Swimmer”(2). 1981. Mixed technique on paper. 40х50 /50х50. GNM - National Gallery

Set sketch for the fi lm “Ashik Kerib”. Appliqué and mixed technique on paper laid on plywood. 57х90. From a private collection

9190 91

929292

hakob hovnaTaniani /iakov avnaTamovi (1806, Tbilisi - 1881, tebrizi(?) )

fermweri. Tbilisuri realisturi

portretuli skolis erT-erTi fuZemdebeli

moRvaweobda TbilisSi. swavlobda mamas-

Tan, mkrtum hovnaTanianTan. saqarTvelos mTa-

varmarTebel e. golovinis portretisTvis

peterburgis samxatvro akademiam uklaso (Tavi-

sufali) mxatvris wodeba mianiWa. hakob hovna-

Taniani gaxldaT dazguri portretis erT-erTi

pirveli didostati. 1840 wlebamde damsaxurebulad iTvleboda

kavkasiis saukeTeso portretistad. namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, qarTuli literaturis muzeumSi, axxsm-Si /moskovi/, seg-Si/erevani.

Ð² Îà´ Ðàì Ü² Â²Ü Ú²Ü / Ú²Îàì ²ìÜ²Â²Øàì

(1806, ÂÇý ÉÇë - 1881, Â³í ñÇ½(?) )

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ÃμÇ ÉÇë Û³Ý ¹Ç Ù³Ý Ï³ ñ³ ÛÇÝ ³ñ í»ë ïÇ ¹å ñá óÇ »ñ»õ»ÉÇ

Ý»ñ Ï³ Û³ óáõ óÇã Ý» ñÇó Ù» ÏÁ

êï»Õ Í³ ·áñ Í³ Ï³Ý ·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛáõÝ ¿ Í³ í³ É»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ, áõ-ëáõÙ Ý³ éáõ ÃÛáõÝ ëï³ ó»É Ñáñª Ù³Ý ñ³Ý Ï³ ñÇã ØÏñ ïáõÙ Ðáí Ý³ Ã³Ý-Û³ ÝÇ Ùáï: ìñ³ë ï³ ÝáõÙ ÷á Ë³ñ ù³ ¶á Éá íÇ ÝÇ ¹Ç Ù³Ý Ï³ ñÁ Ï»ñ ï»-Éáõ Ñ³ Ù³ñ ä» ï»ñ μáõñ ·Ç ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ³Ï³ ¹» ÙÇ ³Ý Ýñ³Ý ßÝáñ Ñ»É ¿ñ ³Ý ¹³ ë³ Ï³ñ· (³½³ï) ÝÏ³ñ ãÇ Ïá ãáõÙ: Î»ñ ï»É ¿ Ü»ñ ë»ë ²ß ï³ ñ³ Ï» óáõ ¹Ç Ù³Ý Ï³ ñÁ: Ð³ Ïáμ Ðáí Ý³ Ã³Ý Û³ ÝÁ Ñ³ Ù³ñ íáõÙ ¿ å³ï Ï» ñ³ ÛÇÝ ¹Ç Ù³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛ³Ý ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó Ù» ÏÁ: ØÇÝã»õ 1840¬³ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñÁ Ñ³ Ù³ñ íáõÙ ¿ñ Îáí Ï³ ëÇ É³ í³ ·áõÛÝ ¹Ç Ù³Ý Ï³ ñÇ ãÁ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, íñ³ó ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ²Ä²äÂ ¬áõÙ/ØáëÏ í³/, Ð²ä ¬áõÙ/ºñ»õ³Ý:

HAKOB HOVNATANYAN / YAKOV AVNATAMOV(1806, Tbilisi -1881, Tebriz(?) )Painter. One of the remarkable representatives of realistic portrait art

school in Tbilisi Hakob Hovnatanyan worked in Tbilisi and received training from his father,

Mkrtum Hovnatanyan, and was awarded the title of rankless (free) artist from

the St. Petersburg Academy of Fine Arts for the portrait of Y. Golovin, viceroy of Georgia. Hakop Hovnatanyan was one of the greatest masters of easel portrait painting. He was justly regarded the best portrait painter in the Caucasus up to the 1840s. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, Museum of Georgian Literature, MOA/Moscow/, NGA/Yerevan.

stefanos nersisiani

(1807, erevani - 1884, Tbilisi)

fermweri

swavlobda TbilisSi, nersisianis seminariaSi,

Semdeg isa-Si/peterburgi/, romelic vercxlis

medalze da uklaso (Tavisufali) mxatvris wo-

debiT daasrula. cxovrobda TbilisSi. aswav-

lida xatvas nersisianis seminariaSi. iyo som-

xuri Janruli ferweris fuZemdebeli. misi naxa-

ti ̀ qeifi orTaWalis baRSi” aris amierkavkasiaSi

Sesrulebuli pirveli namuSevari yofiTi rea-

lizmis JanrSi. dakrZalulia TbilisSi somex mweralTa da sazoga-

do moRvaweTa panTeonSi. namuSevrebi daculia: sem-qarvaslaSi, sem-xelovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani.

êîº ö² Üàê Üºð êÆê Ú²Ü

(1807, ºñ»õ³Ý -1884, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã

êá íá ñ»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ñá·»õáñ ×» Ù³ ñ³ ÝáõÙ: ä³ñ·»õ³ïñ í»É ¿ ×» Ù³ ñ³ ÝÇ ³ñ Í³ Ã» Ù» ¹³ Éáí` ³½³ï ·» Õ³Ý Ï³ñ ãÇ Ïá ãáõ Ùáí: ²å ñáõÙ ¿ñ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ: Ü»ñ ëÇë Û³Ý ¹å ñá óáõÙ ¹³ ë³ í³Ý ¹áõÙ ¿ñ ÝÏ³ñ ãáõ ÃÛáõÝ: Ð³Û Ï³ Ï³Ý Å³Ý ñ³ ÛÇÝ ·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛ³Ý ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ-Ý» ñÇó Ù»ÏÝ ¿: Üñ³ §ÊÝ çáõÛù¦ úñ Ã³ ×³ É³ ÛÇ ³Û ·áõÙ¦¬Á Ð³ ñ³ í³ ÛÇÝ Îáí Ï³ ëáõÙ Ñ³ Ù³ñ íáõÙ ¿ Ï»Ý ó³ Õ³ ÛÇÝ é» ³ ÉÇ½ ÙÇ á×Ç ³é³çÇÝÝ ÝÏ³ñÁ: ²× Ûáõ ÝÁ Ñ³Ý· ãáõÙ ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ñ³Û ·ñáÕ Ý» ñÇ »õ Ñ³ ë³ ñ³-Ï³ Ï³Ý ·áñ ÍÇã Ý» ñÇ Êá çÇ í³Ý ùÇ å³Ý Ã» á ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ-í³ë É³ ÛáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ/ºñ»õ³Ý:

STEPHANOS NERSISYAN (1807, Yerevan – 1884, Tbilisi)PainterStephanos Nersisyan attended the Nersisian Theological School in Tbilisi and

the IAFA/ St.Peterburg, having completed it with a silver medal and conferred the rank of a free artist. Living in Tbilisi, he taught painting at the Nersisian Theolog-ical School he is the patriarch of Armenian genre painting. His “Feast in the Ort-achala Garden” is the fi rst artwork made in the critical realism style in the Trans-caucasus. He was intered into the Pantheon of the public Figures “Khojivank” / Tbilisi /. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM-Karvasla, NGA/Yerevan.

haruTin SamSiniani /SamSinovi (1856 -1914, Tbilisi)

fermweri, grafikosi. qsilografiis teqnikis

fuZemdebeli kavkasiaSi

swavlobda TbilisSi, knxws-Si, ferwerisa

da qandakebis skolaSi, peterburgis samxat-

vro skolaSi (1877-1882), cxovrobda pariz-

Si, miunxenSi, venaSi, 1884 wlidan cxovrobda

TbilisSi. aswavlida gimnaziebSi, g. levonia-

nis samxatvro kursebze, sakuTar samxatvro

studiaSi. avtoria wignisa `xazvisa da perspeqtivis elementa-

ruli kursi” (Tbilisi. 1904). dakrZalulia somex mweralTa da

sazogado moRvaweTa panTeonSi /Tbilisi/. namuSevrebi daculia:

sem-xelovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani/, puSkinis saxelobis

muzeumSi, kerZo koleqciebSi.

Ð² ðàô ÂÚàôÜ Þ²Ø ÞÆÜ Ú²Ü / Þ²ØÞÆÜàì

(1856-1914, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã: Îáí Ï³ ëáõÙ ÷³Û ï³-÷á ñ³· ñáõ ÃÛ³Ý

³ñ í»ë ïÇ ÑÇÙ Ý³ ¹ÇñÝ ¿

àõ ë³ Ý»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙª ¶Ê ÎÀ Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ »õ ù³Ý ¹³ ÏÇ ¹å ñá óáõÙ, ä» ï»ñ μáõñ ·Ç ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ¹å ñá óáõÙ (1877¬1882), áõñ ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ ì. ì» ñ»ß ã³ ·Ç ÝÇÝ »õ ä. âÇëï Û³ Ïá íÇÝ: ²å ñ»É ¿ ö³ ñÇ ½áõÙ, ØÛáõÝ Ë» ÝáõÙ, ìÇ »Ý Ý³ ÛáõÙ, ì» Ý» ïÇ ÏáõÙ, ÇëÏ 1984 Ãí³ Ï³ ÝÇó ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ: ¸³ ë³ í³Ý ¹»É ¿ ·ÇÙ Ý³ ½Ç ³ Ý» ñáõÙ, Ü»ñ-

ëÇë Û³Ý »õ êáõñμ Üß³Ý ¹å ñáó Ý» ñáõÙ, ¶³ ñ» ·ÇÝ È»õáÝ Û³ ÝÇ ÝÏ³ñ-ã³ Ï³Ý ¹³ ëÁÝ Ã³ó Ý» ñÇÝ, ë» ÷³ Ï³Ý ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ëïáõ ¹Ç ³ ÛáõÙ: Ð»-ÕÇ Ý³ÏÝ ¿ §¶Í³· ñáõ ÃÛáõÝ »õ Ñ» é³Ý Ï³ ñÇ ï³ñ ñ³ Ï³Ý ¹³ ëÁÝ Ã³ó¦ ·ñ ùÇ (ÂÇý ÉÇë, 1904): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â – ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/, äáõß ÏÇ ÝÇ ³Ý í³Ý Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

ARUTYUN SHAMSHINYAN /SHAMSHINOV (1856–1914, Tbilisi)Painter, graphic artist. Founder of woodcut technique in the CaucasusArutyun Shamshinyan attended CFASA School of Painting and Sculpture in Tbilisi,

IAFA/ St.Peterburg (1877-82). He lived in Paris, Munich, Vienna (1883), and in Tbilisi from 1884. He taught at gymnasiums, G.Levonian Art Courses, his own art studio. He is the author of the book “Elementary Course of Drawing and Prospect”, Tbilisi (1904). He was intered into the Pantheon of the public Figures “Khojivank” / Tbilisi/.His works are kept at GNM-Museum of Fine Arts, NGA/Yerevan/, Pushkin State Museum of Fine Arts, at private collections.

gevorg /giorgi/ baSinjaRiani (1857, siRnaRi - 1925, Tbilisi)

fermweri. somxuri realisturi peizaJuri xe-

lovnebis erT-erTi fuZemdebeli

swavlobda isa-Si/peterburgi/ (1879-83) m.

klodtTan. TbilisSi misi pirveli personaluri

gamofena 1883 wels moewyo, iyo TbilisSi so-

mex mxatvarTa kavSiris erT-erTi damfuZnebeli

(1916). misi namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis

muzeumSi, seg-Si/erevani/, saqarTvelos, somxe-

Tisa da sxva qveynebis kerZo koleqciebSi.

¶º ìàð¶ /¶ºàð¶Æ/ ´² ÞÆÜ æ²Ô Ú²Ü

(1857, êÕ Ý³Ë - 1925, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, Ñ³Û Ï³ Ï³Ý μÝ³Ý Ï³ ñ³ ÛÇÝ ³ñ í»ë ïÇ ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó

Ù» ÏÁ

àõ ë³ Ý»É ¿ ä» ï»ñ μáõñ ·Ç ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛáõÙ (1879¬1883), ³ß ³ Ï»ñ ï»É Ø. ÎÉá¹ ïÇÝ: ²é³ çÇÝ ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ Ï³ Û³ ó»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙª 1983 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ: ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ð³Û ÝÏ³ ñÇã Ý»-

92 93

ñÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó ¿ (1916): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý-íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, ìñ³ë ï³ ÝÇ, Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ »õ ³ÛÉ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³-Íáõ Ý» ñáõÙ:

GEVORG /GEORGI/ BASHINDJAGHYAN (1857, Sighnaghi – 1925, Tbilisi) Painter, patriarch of Armenian landscape paintingGevorg Bashindjaghyan studied under M.Klodt at the IAFA/St.Petersburg (1879-

83). His fi rst personal exhibition was held in Tbilisi (1883). He is one of the founders of the Armenian Artists Union in Tbilisi (1916). His works are kept at GNM- Museum of Fine Arts, NGA/Yerevan, in private collections in Georgia, Armenia and other countries.

eRiSe Tadevosiani (1870, vaRarSapati /eCmiaZini -1936, Tbilisi.

dakrZalulia erevanSi)

fermweri, Teatris mxatvari. somxeTis ssr-is xe-

lovnebis damsaxurebuli moRvawe (1936)

swavlobda moskovis fZxs-Si (1885-1894) n.

nevrevTan, e. sorokinTan, p. desiatovTan, v. ma-

kovskisTan. aswavlida Tbilisis komerciul sas-

wavlebelsa (1901-22) da Tssa-Si (1922, 1925-27). iyo smk-is erT-erTi damaarsebeli da Tavmjdo-

mare. monawileobda ̀ mir iskustvasa” da ruseTis mxatvarTa kavSiris

gamofenebSi. 1910 wels moawyo personaluri gamofena TbilisSi.

namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, seg-sa/erevani/ da

somxeTis sxva muzeumebSi.

ºÔÆ Þº Â² ̧ º ìàê Ú²Ü

(1870,ì³ Õ³ñ ß³ å³ï / ¾ç ÙÇ ³ ÍÇÝ -1936, ÂμÇ ÉÇ ëÇ: Â³Õ í³Í ¿

ºñ»õ³ÝáõÙ )

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã: Ð³Û³ëï³ÝÇ ÊêÐ Ð³Ýñ³å»ïáõ-

ÃÛ³Ý ³ñí»ëïÇ í³ëï³Ï³íáñ ·áñÍÇã (1936)

ØáëÏ í³ ÛÇ üøêê ¬áõÙª (1885¬1894) ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ Ü. Ü»íñ»õÇÝ, ì.êá ñá ÏÇ ÝÇÝ, ä. ̧ »ë Û³ ïá íÇÝ, ä. Ø³ Ïáíë ÏáõÝ: ¶» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛáõÝ ¿ ¹³ ë³ í³Ý ¹»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ²é»õïñ³ Ï³Ý áõ ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝáõÙ (1901¬1922) »õ ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛáõÙ (1925¬1927): Ð³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ-

áõ ÃÛ³Ý ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó ¿: Ø³ë Ý³Ï ó»É ¿ §ØÇñ Çë Ïáõëï í³ ÛÇ¦ (§²ñ í»ë ïÇ ³ß Ë³ñÑ¦) »õ èáõ ë³ë ï³ ÝÇ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý óáõ-ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇÝ: 1910 Ã. ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ Ï³ Û³ ó³í Ýñ³ ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë-ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ ï³ñ μ»ñ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ:

EGHISHE TADEVOSYAN (1870, Vagharshapat/Echmiadzin – 1936 Tbilisi, interred in Yerevan)Painter, set designer. The Honored Worker of Arts of Armenian SSR (1936) Eghishe Tadevosyan studied under N.Nevrev, E.Sorokin, P.Desiatov, V.Makovskiy

at SPSA/Moskow (1885-94), and taught at the Tbilisi Commercial School (1901-1922), and at the Tbilisi Academy of Arts (1922, 1925-27). He participated in exhi-bitions of “Mir Iskustva” and the Russian Union of Artists. 1910- personal exhibi-tion in Tbilisi. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, NGA/Yerevan/ and other museums in Armenia.

karapet grigorianci (1870, s. gulali -1943, Tbilisi)

TviTnaswavli mxatvari, poeti, mTargmneli

1880 wlidan cxovrobda TelavSi, Semdgom -

TbilisSi. mcire xans swavlobda mxatvar golf-

ingTan (gelfingi). 1895 wlidan abrebis sax-

elosnos mflobelia. grigoriancma dawera 12

wigni, maT Soris, Zvelsomxuridan naTargmni

aqvs `efrem verdi~ (gamoicemoda 1897, 1910 da

1912 wlebSi) da SoTa rusTavelis `vefxistyao-

sani~ somxur enaze. namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi,

ssm-xalxuri xelovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani.

Î² ð² äºî ¶ðÆ ¶àð Ú²Üò

(1870, ·ÛáõÕ øáõ É³ É³ - 1943, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

ÆÝù Ýáõë ÝÏ³ ñÇã, μ³ Ý³ë ï»ÕÍ, Ã³ñ· Ù³ ÝÇã

1980 Ãí³ Ï³ ÝÇó ³å ñáõÙ ¿ñ Â» É³ íÇ áõÙ, ³Û Ýáõ Ñ»ï»õª ÂμÇ ÉÇ ëÇ-áõÙ: àñáß Å³ Ù³ Ý³ Ï³ Ñ³ï í³Í ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ ÝÏ³ ñÇã ¶áÉ ýÇÝ ·ÇÝ (¶»É ýÇÝ ·ÇÝ): 1895 Ãí³ Ï³ ÝÇó »Õ»É ¿ ²μ ñ» μÇ Ç ³ñ í»ë ï³ Ýá óÇ ë»-÷³ Ï³ Ý³ ï» ñÁ: ¶ñÇ ·áñ Û³Ý óÁ ·ñ»É ¿ 12 ·Çñù, ³Û¹ ÃíáõÙª ·ñ³ μ³-

ñÇó §º÷ ñ»Ù ì»ñ ¹Ç Ç¦ Ã³ñ· Ù³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ (·Çñ ùÁ Ññ³ ï³ ñ³Ï í»É ¿ 1897, 1910 »õ 1912 ÃÃ.) »õ Þ. èáõë Ã³ í» Éáõ §ÀÝ Ó» Ý³ íá ñÁ¦ åá »-ÙÇ Ã³ñ· Ù³ Ýáõ ÃÛáõ ÝÁ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ìäÂ ¬ÏÇ ñ³ é³ Ï³Ý ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³-ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ/ºñ»õ³Ý:

KARAPET GRIGORYANTS (1870, village of Gulali – 1943, Tbilisi)Self-painter, poet, translator Karapet Grigoryants lived in Telavi from 1880, and in Tbilisi thereafter. He stud-

ied under Golphing for a short period of time. He ran a signboard repair shop from 1895. Grigoryantz is the author of 12 books - translated “Ephrem Verdi” from old Armenian (published in 1897 and 1910) and “The Knight in Panther’s Skin” by Shota Rustaveli into Armenian. His works are kept at GNM-Museum of Fine Arts, GSM of Folk and Applied Art, NGA/Yerevan.

hmaiak hakobiani (1871, trabzoni - 1939, Tbilisi)

fermweri, grafikosi

swavlobda f. rubosTan TbilisSi. daamTavra

(1894) miunxenis samxatvro akademia. gamofeneb-

Si monawileobda 1889 wlidan. iyo kavkasieli

mxatvrebis daxmarebis sazogadoebis erT-erTi

damfuZnebeli (1907). namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, sem-qarvaslaSi, seg-Si/erevani/, h.Tumanianis muzeumSi/erevani.

ÐØ² Ú²Î Ð² Îà´ Ú²Ü

(1871, îñ³ åÇ ½áÝ - 1939, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã

àõ ë³ Ý»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ, ³ß ³ Ï»ñ ï»Éª ü. èáõ μá ÛÇÝ: ²í³ñ ï»É ¿ ØÛáõÝ Ë» ÝÇ ÜÏ³ñ ã³ Ï³Ý ³Ï³ ¹» ÙÇ ³Ý (1894Ã.): òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1889 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/, Âáõ Ù³Ý Û³ ÝÇ ³Ý í³Ý ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ/ºñ»õ³Ý:

HMAYAK HAKOBYAN (1871, Trabson - 1939, Tbilisi)Painter, graphic artist He studied under F.Rubeau, in Tbilisi. He graduated from the Academy of Fine

Art, Munich (1895). He participated in exhibitions since 1889. He is one of the founders of the Caucasian Artists Support Society (1907). His works are kept at GNM- Museum of Fine Arts, GNM- Karvasla, NGA, Museum of H.Tumanian /Ye-revan.

vano xojabekovi /hovanes xojabekiani (1875-1922, Tbilisi)

TviTnaswavli mxatvari

mcire xans swavlobda TbilisSi n. sklifaso-

vskisTan, o. SmerlingTan. gamofenebSi monawile-

obda 1916 wlidan. dakrZalulia Tbilisis somex

mweralTa da sazogado moRvaweTa panTeonSi. na-

muSevrebi daculia: sem-qarvaslaSi, seg-sa/ere-

vani/ da kerZo koleqciebSi.

ì² Üà Êà æ² ́ º Îàì /Ðàì Ð²Ü Üºê Êà æ² ́ ºÎ Ú²Ü

(1875 - 1922, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

ÆÝù Ýáõë ÝÏ³ ñÇã, ÜÏ³ ñÇ ì³ñ å»ï

Î³ñ× Å³ Ù³ Ý³ Ï³ Ñ³ï í³Í ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ Ü. êÏ ÉÇ ý³ ëáíë ÏáõÝ, ú. ÞÙ»ñ ÉÇÝ ·ÇÝ: 1916¬Çó Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ: ²× Ûáõ ÝÁ Ñ³Ý· ãáõÙ ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ð³Û ·ñáÕ Ý» ñÇ »õ Ñ³ ë³ ñ³ Ï³ Ï³Ý ·áñ ÍÇã-Ý» ñÇ Êá çÇ í³Ý ùÇ å³Ý Ã» á ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç »õ ³ÛÉ ù³ Õ³ù Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

VANO KHOJABEKOV / HOVHANNES KHOJABEKYAN (1875– 1922, Tbilisi) Self-taught artist, graphic artistVano Khojabekov studied under N.Sklifasovskiy and O.Shmerling for a short

while. Participated in exhibitions since 1916. He was interred at the Khojivank Cem-etry. He was reinterred into the Pantheon of the Armenian Writers and Public Figures “Khojivank” in Tbilisi. His works are kept at GNM/Karvasla, NGA/Yerevan/ and in pri-vate collections.

94 95

martiros sariani (1880, donis naxWevani – 1972, erevani )

didi fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari,

ilustratori. ssrk-is saxalxo mxatvari, ssrk-is

samxatvro akademiis namdvili wevri, somxeTis ssr-

is mxatvarTa kavSiris Tavmjdomare

1916 wels TbilisSi e. TadevosianTan, v. sure-

niancsa da f. terlemezianTan erTad sarianma

daarsa `somexi mxatvrebis amxanagoba”. 1967 wels

erevanSi gaixsna sarianis saxl-muzeumi. dakrZalu-

lia erevnis komitasis saxelobis panTeonSi. namuSevrebi daculia:

sem-xelovnebis muzeumSi, sarianis saxl-muzeumSi, somxeTisa da ru-

seTis muzeumebSi, msoflios sxvadasxva qveynis kerZo koleqciebSi.

Ø²ð îÆ ðàê ê²ð Ú²Ü (1880, ¸á ÝÇ Ü³ ËÇç»õ³Ý - 1972, ºñ»õ³Ý)Êáß á ñ³ ·áõÛÝ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã: ÊêÐØ Åá-

Õáíñ ¹³ Ï³Ý ÝÏ³ ñÇã, ÊêÐØ ²ñ í»ë ïÇó ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛÇ Çë Ï³ Ï³Ý ³Ý ¹³Ù, Ð³Û Ï³ Ï³Ý ÊêÐ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý Ý³ Ë³ ·³Ñ

1916Ã. ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ ê³ñ Û³ ÝÁ º. Â³¹»õáë Û³ ÝÇ, ì. êáõ ñ»Ý Û³Ý óÇ »õ ö. Â»ñ É» Ù»½ Û³ ÝÇ Ñ»ï ÙÇ ³ ëÇÝ ÑÇÙ Ý³¹ ñ»É »Ý §Ð³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõÝ¦: 1967Ã.¬Çó ºñ»õ³ÝáõÙ ·áñ ÍáõÙ ¿ ê³ñ Û³ ÝÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý-·³ ñ³ ÝÁ: ²× Ûáõ ÝÁ Ñ³Ý· ãáõÙ ¿ ºñ»õ³ÝÇ Îá ÙÇ ï³ ëÇ ³Ý í³Ý å³Ý Ã»-á ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³-ñ³ ÝáõÙ, ê³ñ Û³ ÝÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, èáõ ë³ë ï³ ÝÇ, Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ »õ ï³ñ μ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ: ²ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ê³ñ Û³ ÝÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, èáõ ë³ë ï³ ÝÇ, Ð³-Û³ë ï³ ÝÇ »õ ï³ñ μ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

MARTIROS SARYAN (1880, Nakhichevan-on-Don – 1972, Yerevan)Prominent painter, graphic artist, set designer. Honored Artist of USSR,

Real Member of USSR Art Academy, Charman of Artists Union of ArmeniaIn 1916 Saryan together with E. Tadevosyan, V. Surenyants and P. Terlemezy-

an established “Association of the Armenian Artists” in Tbilisi. In 1967 in Yerevan Saryan’s House-museum was opened. He is interred at the Yerevan Komitas Pantheon. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, Saryan Museum/Yerevan/, at dif-ferent museums of Armenia and Russia, as well as in private collections throughout the world.

giorgi /JorJ/ iakulovi (1884, Tbilisi -1928, erevani)

fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari

swavlobda moskovis lazarevis institutSi

mcire xans - k. iuonTan moskovis fZxs-Si (1901-1903). monawileobda `mir iskustvas,” rusi mxat-

vrebis kavSiris, `cisferi vardis” gamofenebSi.

aformebda speqtaklebs TbilisSi, erevansa da

moskovSi. iyo avtori Teoriisa `sinaTlisa da

stilebis warmoSoba xelovnebaSi” (romelic

cnobili iyo ufro rogorc `sxvadasxva feris mzeTa Teoria”).

namuSevrebi daculia: rusTavelis Teatris muzeumSi, safrange-

Tis, ruseTisa da msoflio sxva qveynebis muzeumebsa da kerZo

koleqciebSi. namuSevrebis umetesi nawili somxeTSia.

¶º àð ¶Æ /ÄàðÄ/ Ú² Îàô Èàì

(1884, ÂμÇ ÉÇ ëÇ - 1928, ºñ»õ³Ý)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã

êá íá ñ»É ¿ ØáëÏ í³ ÛÇ È³ ½³ñ Û³Ý ×» Ù³ ñ³ ÝáõÙ, áñáß Å³ Ù³-Ý³ Ï³ Ñ³ï í³Íª Î. Úáõ á ÝÇ Ùáïª ØáëÏ í³ ÛÇ ¶ø Öàô¬ áõÙ (1901¬1903), Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ éáõë ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ §ØÇñ Çë Ïáõëï í³¦ (²ñ í»ë ïÇ ³ß Ë³ñÑ) ÙÇ áõ ÃÛ³Ý §ºñÏ Ý³ ·áõÛÝ í³ñ¹¦ Ëá ñ³· ñáí óáõ ó³ Ñ³Ý-¹»ë Ý» ñÇÝ: Ü»ñ Ï³ Û³ óáõÙ Ý»ñ ¿ Ó»õ³íá ñ»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ, ºñ»õ³ÝáõÙ, ØáëÏ í³ ÛáõÙ: §²ñ í»ë ïÇ Ù»ç ÉáõÛ ëÇ »õ á×» ñÇ Í³ ·áõ ÙÁ¦ ï» ëáõ ÃÛ³Ý Ñ» ÕÇ Ý³ÏÝ ¿ (áñÝ ³é³ í»É Ñ³Ûï ÝÇ ¿ §´³½ Ù³ ·áõÛÝ ³ñ»õÝ» ñÇ ï»-ëáõ ÃÛáõÝ¦ ³Ý í³Ùμ): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý èáõë Ã³ í»-Éáõ Ã³ï ñá ÝÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, üñ³Ý ëÇ ³ ÛÇ, èáõ ë³ë ï³ ÝÇ, ³ß Ë³ñ-ÑÇ ï³ñ μ»ñ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÇ ·» ñ³Ï ßÇé Ù³ ëÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ ¿ Ð³ Û³ë ï³ ÝáõÙ:

GEORGIY /GEORGE/ YAKULOV (1884, Tbilisi – 1928, Yerevan)Painter, graphic artist, set designerGeorge Yakulov attended the Lazarev Institute in Moscow, as well as under

K.Yuon at the SPSA/Moskow for a short period of time (1901-1903). He had his works displayed at the following exhibitions: “Mir Iskusstva”, “Blue Rose”, Russian

Artists Union. He designed theatrical performances in Tbilisi, Yerevan and Mos-cow. He was the author of Generation of “Light and styles in art” known as the “theory of diff erent color suns”. His works are kept at the Museum of Rustaveli Theatre, museums of France, Russia and other countries of the world and in pri-vate collections. Most of the artist's works are preserved in Armenia.

grigol /gigo/ SarbabCiani (1884 -1942, Tbilisi)

fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari. saqarT-

velos ssr-is xelovnebis damsaxurebuli moRvawe

swavlobda „xelovnebis wamaxalisebeli kavka-

siis sazogadoebis“ skolaSi, parizis Jiulenis

akademiaSi (1906-1910). misi piesa ̀ xalxis noqari”

daidga Tbilisis somxur TeatrSi, sadac muSao-

bda mxatvar - dekoratorad (1930-1936). 1932

wels Tbilisis operisa da baletis TeatrSi

gaaforma spendiarovis speqtakli `almasti”.

moawyo personaluri gamofena (1913), monawileobda somex mxatvar-

Ta gamofenaSi TbilisSi (1919). pedagogiur moRvaweobas eweoda

Tbilisis skolebsa da somxur samxatvro studiaSi. aris smk-is erT-erTi damfuZnebeli, „haiartunis“, „kavkasiis natifi xelovnebis

wamaxalisebeli sazogadoebis“, Tbilisis samxatvro sazogadoebis,

somxeTis saxviTi xelovnebis muSakTa amxanagobis wevri. namuSevre-

bi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, sem-qarvaslaSi, seg-Si/ere-

vani/, kerZo koleqciebSi.

¶ðÆ ¶àÈ / ¶Æ ¶à / Þ²ð ́ ²´â Ú²Ü

(1884-1942, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã, ìñ³ ó³ Ï³Ý ÊêÐ

³ñ í»ë ïÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ·áñ ÍÇã

êá íá ñ»É ¿ ¶» Õ³ñ í»ë ïÁ Ëñ³ Ëáõ ëáÕ Îáí Ï³ë Û³Ý ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý ÂÇý ÉÇ ëÇ ÝÏ³ñ ãáõ ÃÛ³Ý ¹å ñá óáõÙ, ö³ ñÇ ½Ç ÄÛáõ ÉÇ » ÝÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³-ÛáõÙ (1906¬1910): Üñ³ §Ê³É ËÇ Ýá ù³ ñÁ¦ åÇ » ëÁ μ» Ù³¹ñ í»É ¿ ÂμÇ-ÉÇ ëÇ Ç Ð³Û å»ï¹ ñ³ Ù³ ÛÇ Ã³ï ñá ÝáõÙ, áñ ï»Õ 1910 ¬ 1936 ÃÃ. ³ß Ë³-ï»É ¿ áñ å»ë μ» Ù³Ý Ï³ ñÇã: 1932 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ûå» ñ³ ÛÇ »õ μ³ É» ïÇ Ã³ï ñá ÝáõÙ Ó»õ³íá ñ»É ¿ êå»Ý ¹Ç ³ ñá íÇ §°²É Ù³ëï¦ ûå»-

ñ³Ý: Ð³Ý ¹»ë ¿ »Ï»É ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý (1913) »õ §ÂμÇ ÉÇ ëÇ¦, §Ð³Û ÝÏ³-ñÇã Ý»ñ¦ Ëá ñ³· ñ» ñáí (1919) óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñáõÙ: Ø³Ý Ï³ í³ñ Å³-Ï³Ý μ» ÕáõÝ ·áñ Íáõ Ý» áõ ÃÛáõÝ ¿ Í³ í³ É»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¹å ñáó Ý» ñáõÙ »õ Ð³ Ûáó ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ëïáõ ¹Ç ³ ÛáõÙ: ºÕ»É ¿ §Ð³ Û³ñ ï³Ý¦, §ìñ³ó ³ñ í»ë ï³ ·»ï Ý» ñÇ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛáõÝ¦ (ì²À ), §¶» Õ³ñ í»ë ïÁ Ëñ³ Ëáõ-ëáÕ Ïáí Ï³ë Û³Ý ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý¦ (¶Ê ÎÀ), §ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³ñ í»ë ïÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý¦ ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó Ù» ÏÁ, ÇÝã å»ë Ý³»õ ³Ý ¹³ ÙÁª §Ð³ Û³ë-ï³ ÝÇ ·» Õ³ñ í»ë ïÇÝ Í³ é³ ÛáÕ Ý» ñÇ ÁÝ Ï» ñáõ ÃÛ³Ý¦: ²ß Ë³ ï³Ýù-Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý»-ñáõÙ:

GRIGOL /GIGO/ SHARBABCHYAN (1884-1942, Tbilisi)Painter, graphic artist, set designer. The Honored Artist of Georgian SSRGigo Sharbabchyan attended the CFASA, Academie Julian in Paris (1906-10).

His play “People’s Servant” was staged at the Tbilisi Armenian Theatre. He was employed in the capacity a set designer at the Tbilisi Armenian Theatre (1910-1936). In 1932, he made a set design for Spendiarov’s play “Almast” at the Tbilisi Opera and Ballet Theatre. Exhibitions: personal (1913), Armenian artists, Tbilisi (1919). He taught at Tbilisi schools and at the Armenian Art Studio. He was also one of the founders of the GAA, member of „Hayartun“ and CFASA. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM-Karvasla, NGA/Yerevan/, in private collections.

sedrak araqeliani (1884, jauki -1942, erevani)

fermweri. somxeTis ssr-is xelovnebis damsa-

xurebuli moRvawe

swavlobda TbilisSi knxws–Si (1904-1908)

e.TadevosianTan, b.fogelTan, moskovis fZxs-Si (1908-1916) - s. ivanovTan, k. korovinTan,

a. arqipovTan. namuSevrebi daculia: sem-xe-lovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani/, tretiako-

vis galereaSi, kerZo koleqciebSi.

96 97

êº¸ ð²Î ²è² øºÈ Ú²Ü

(1884, æ³Õ ñÇ - 1942, ºñ»õ³Ý)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ ²ñ í»ë ïÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ·áñ ÍÇã êá íá ñ»É ¿ ÂÇý ÉÇ ëÇ ¶» Õ³ñ í»ë ïÁ Ëñ³ Ëáõ ëáÕ Ïáí Ï³ë Û³Ý ÁÝ-

Ï» ñáõ ÃÛ³Ý Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ, ù³Ý ¹³ Ï³ ·áñ Íáõ ÃÛ³Ý, ×³ñ ï³ ñ³ å» ïáõ-ÃÛ³Ý ¹å ñá óáõÙ (1904¬1908), áñ ï»Õ ³ß ³ Ï»ñ ï»É º. Â³¹»õáë Û³ ÝÇÝ, ́ . üá ·» ÉÇÝ, ÇÝã å»ë Ý³»õª ØáëÏ í³ ÛÇ Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ, ù³Ý ¹³ Ï³ ·áñ Íáõ-ÃÛ³Ý, ×³ñ ï³ ñ³ å» ïáõ ÃÛ³Ý áõ ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝáõÙª (1908¬1916) ê. Æí³ Ýá-íÇ, Î.Îá ñá íÇ ÝÇ, ². ²ñ ËÇ åá íÇ Ùáï: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/, îñ»ï Û³ Ïáí-Û³Ý å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

SEDRAK ARAKELYAN (1884, Jauke – 1942, Yerevan)Painter. The Honored Worker of Arts of Armenia Sedrak Arakelyan studied under E.Tadevosian and B.Fogel at the School of Painting, Sculpture and Architecture of the CFAPS (1904-1908), and under S.Ivanov, K.Korovin and A.Archipov at the SPSA/Moskow (1908-1916). His works are kept at GNM - Na-tional Gallery, NGA/Yerevan, The State Tretyakov Gallery , in private collections.

sargis xaCaturiani (1886, malatia - 1947, parizi)

fermweri, grafikosi, ilustratori, aRmosav-

leTmcodne

somex mxatvarTa kavSiris erT-erTi damfuZne-

beli (1916), monawileobda somex mxatvarTa

gamofenebSi TbilisSi (1917,1919). Semdeg cxov-

robda did britaneTSi, aSS-sa da safrangeTSi.

avtoria edvard ficjeraldis poema „omar xaia-

mis rubaiaTi“-s ilustraciebisa. Seqmnili aqvs somexTa genoci-

dis dros gadarCenili devnilebis mravali akvareluri Canaxati.

namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani/,

msoflios sxvadasxva qveynis kerZo koleqciebSi.

ê²ð ¶Æê Ê² â²îð Ú²Ü

(1886, Ø³ É³ ÃÇ ³ - 1947, ö³ ñÇ½)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã,å³ï Ï» ñ³ ½³ñ ¹áÕ, ³ñ»õ»É³ ·»ï

ìñ³ë ï³ ÝÇ Ð³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý ÑÇÙ Ý³ ¹Çñ Ý» ñÇó Ù» ÏÁ: (1916): 1917¬ 1919ÃÃ. Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ Ñ³Û ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë-Ý» ñÇÝ (ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ): ²Û Ýáõ Ñ»ï»õ μÝ³Ï í»É ¿ Ø»Í ´ñÇ ï³ ÝÇ ³ ÛáõÙ, ²ØÜ ¬áõÙ »õ üñ³Ý ëÇ ³ ÛáõÙ: Ð» ÕÇ Ý³ÏÝ ¿ ¾¹ í³ñ¹ üÇó ç» ñ³É ¹Ç “ú-Ù³ñ Ê³ Û³ ÙÇ éáõ μ³ Û³ ÃÁ ” åá » ÙÇ å³ï Ï» ñ³ ½³ñ ¹áõÙ Ý» ñÇ: Î»ñ ï»É ¿ çñ³ Ý»ñ Ï³ ÛÇÝ μ³½ Ù³ ÃÇí ¿ë ùÇ½ Ý»ñ` ÝíÇñ í³Í Ñ³ Ûáó ó» Õ³ë å³-Ýáõ ÃÛáõ ÝÇó ÷ñÏ í³Í ·³Õ Ã³ Ï³Ý Ý» ñÇÝ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý-íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ ï³ñ μ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

SARGIS KHACHATURYAN (1886, Malatia – 1947, Paris)Painter, graphic artist, illustrator, orientalistSargis Khachaturyan is one of the founders of the Armenian Artists Union

(1916); He participated in the exhibition of Armenian artists in Tbilisi (1917, 1919). Later, he lived in UK, US and France. He is well- known as illustrator of the poem « The Rubaiyat of Omar Khayyam» by Edward Fitzgerald. He is also famous as the author of numerous water color sketches made on the subject of refugees having survived the Genocide. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts , NGA/Yerevan/, in private collections.

ivane /hovanes/ Rarsliani (1891, konstantinopoli - 1965, Tbilisi)

fermweri, Teatris mxatvari

swavlobda TbilisSi, m. ToiZis saxalxo stu-

diaSi (1906-1910). muSaobda Tbilisis operisa

da baletis TeatrSi. iyo mravali saopero

speqtaklis mxatvar-dekoratori, kerZod, gaaf-

orma `abesalom da eTeri”, `aida”, `toska” da sxv.

misi namuSevrebi daculia: ssm-Teatrisa da qo-

reografiis muzeumSi, kerZo koleqciebSi.

Æì²Ü / Ðàì Ð²Ü Üºê / Ô²ðêÈ Ú²Ü

(1891, Îáõë ï³Ý¹ Ýáõ åá ÉÇë - 1965, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã

êá íá ñ»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Øá ë» Âá Ç Ó» Ç ³Ý í³Ý ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý áõ ëáõÙ-Ý³ ñ³ ÝáõÙ (1906¬1901): ²ß Ë³ ï»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ûå» ñ³ ÛÇ »õ μ³ É» ïÇ

Ã³ï ñá ÝáõÙ: ºÕ»É ¿ μ³½ Ù³ ÃÇí ûå» ñ³ ÛÇÝ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõÙ Ý» ñÇ ·É Ë³-íáñ ÝÏ³ ñÇã, ³Û¹ ÃíáõÙ §²μ» ëá ÉáÙ »õ ºÃ» ñÇ Ç¦, §²Ç ¹³ ÛÇ¦, §îáë-Ï³ ÛÇ¦ »õ ³ÛÉÝ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³ ÝáõÙ »Ý ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

IVAN / HOVHANNES / GHARSLYAN (1891, Constantinople – 1965, Tbilisi)Painter, set designer Ivan Gharslyan attended M.Toidze Art Studio (1906-10), worked at the Tbilisi

Opera and Ballet Theatre. He is an author of a number of operas, including “Abe-salom and Eteri”, “Aida”, “Toska” etc. His works are kept at GSM of Theatre and Cho-reography, in private collections.

aleqsandre baJbeuk-meliqovi (1891 - 1966, Tbilisi)

fermweri, grafikosi. saqarTvelos ssr-is dam-

saxurebuli mxatvari (1961)

swavlobda usteqin-Si/Tssa/(1904-1906) n.

sklifasovskisTan, moskovSi – v. meSkovis stu-

diaSi (1906-10), isa-Si/peterburgi/ (1910-12);

aswavlida m. ToiZis saxalxo samxatvro studia-

Si (1922-29), Tssa-Si (1929-38). gamofenebSi mona-

wileobda 1912 wlidan. pirveli personaluri

gamofena (l. gudiaSvilTan erTad) moawyo TbilisSi, Jurnal ̀ arsis”

redaqciaSi (1918). namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi,

sem-erovnul galereaSi, sem-qarvaslaSi, qarTuli literaturis

muzeumSi, ssm-Teatrisa da qoreografiis muzeumSi, axxsm-Si/mos-

kovi/, seg-Si/erevani/ da kerZo koleqciebSi.

²Èºø ê²Ü¸ð ´²Ä ́ º àôÎ- Øº ÈÆ øàì

(1891 - 1966, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã. ìñ³ ó³ Ï³Ý ÊêÐ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇã

(1961)

àõ ë³ Ý»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý áõ ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝáõÙ (1904¬1906), ØáëÏ í³ ÛÇ ì. Ø»ß Ïá íÇ ëïáõ ¹Ç ³ ÛáõÙ (1906¬1910), (áñ ï»Õ ³ß ³ Ï»ñ-ï»É ¿ Ü. êÏ ÉÇ å³ ëáíë ÏáõÝ), ä» ï»ñ μáõñ ·Ç ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ³Ï³ ¹» ÙÇ-³ ÛáõÙ (1910¬1912): ¸³ ë³ í³Ý ¹»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Øá ë» Âá Ç Ó» Ç ³Ý í³Ý

ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý áõ ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝáõÙ (1922¬1929), Âê²¬áõÙ (1929¬1938): òáõ-ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1912 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ²é³ çÇÝ ³Ý Ñ³-ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ (È³ ¹á ¶áõ ¹Ç ³ß íÇ Éáõ Ñ»ï ÙÇ ³ ëÇÝ) Ï³-Û³ ó»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙª §²ñ ëÇ¦ Ñ³Ý ¹» ëÇ ËÙ μ³· ñ³ ï³ ÝÁ: (1918): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â/³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ²½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, ì²Â/ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, íñ³ó ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë-ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ²Ä²äÂ ¬áõÙ /ØáëÏ í³/, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

ALEXANDER BAZHBEUK-MELIKOV (1891 - 1966, Tbilisi) Painter, graphic artist. Honored Artist of Georgia (1961)Alexander Bazhbeuk-Melikov studied under N.Sklifasovskiy at the Ustechin/TSA-

FA (1904-06), V. Meshkov Studio in Moscow (1906-10), IAFA/St.Petersburg (1910-12). He taught painting at M.Toidze Art Studio (1922-29), TSAFA (1929-38). He participated in exhibitions since 1912. His fi rst personal exhibition (jointly with L.Gudiashvili) was held at the “Arsi” publishing house, in Tbilisi (1918). His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM - National Gallery, GNM-Karvasla, Museum of Georgian Literature, GSM of Theatre and Choreography, MOA/Mos-kow, in private collections.

barbare bebuTova-gabunia (1891, peterburgi – 197(?), Tbilisi)

fermweri, grafikosi. saqarTvelos ssr-is xe-

lovnebis damsaxurebuli moRvawe (1960)

swavlobda peterburgSi, e. zvancevas samxat-

vro skolaSi l. baqstTan, m. dobuJinskisTan,

Jiulenis akademiaSi, parizSi (1914-1919).

gamofenebSi monawileobda 1912 wlidan. 1920

wlidan cxovrobda saqarTveloSi. aswavlida

xatvas skolaSi (1926). iyo sarma-s wevri. na-

muSevrebi daculia: sem-qarvaslaSi, sem-xelovnebis muzeumSi, sem-erovnul galereaSi, qarTuli literaturis muzeumSi, axxsm-Si/moskovi/, kerZo koleqciebSi.

98 99

´²ð ́ ² ðº ´ºÐ ́ àô Âà ì²- ¶² ́ àô ÜÆ ²

(1891, ä» ï»ñ μáõñ· - 197(?), ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã, ìñ³ë ï³ ÝÇ ³ñ í»ë ïÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ·áñ-

ÍÇã (1960)

êá íá ñ»É ¿ ä» ï»ñ μáõñ ·Ç ì» ñ³ ¼í Û³Ýó»õ³ÛÇ ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ¹å ñá-óáõÙ, áõñ ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ È. ´³ùëï ÃÇÝ, Ø. ¸á μáõ ÅÇÝë ÏáõÝ, Ý³»õª ö³ ñÇ ½Ç ÄÛáõ ÉÇ » ÝÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛáõÙ (1914¬1919): òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï óáõÙ ¿ 1912 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ìñ³ë ï³ ÝáõÙ μÝ³ Ïáõ ÃÛáõÝ ¿ Ñ³ë-ï³ ï»É 1920 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ÜÏ³ñ ãáõ ÃÛáõÝ ¿ ¹³ ë³ í³Ý ¹»É ¹å ñá óáõÙ (1926): Þ²ð Ø²¬ Ç ³Ý ¹³Ù ¿ñ: Üñ³ ³ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, ì²Â ¬ ²½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, íñ³ó ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ²Ä²äÂ ¬áõÙ /ØáëÏ í³/ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

BARBARA BEBUTOVA-GABUNIA (1891, Petersburg – after 197(?), Tbilisi)Painter, graphic artist. Honoured Artist of Georgia (1960)Barbara Bebutova-Gabunia studied under L.Bakst and M.Dobuzhinskiy at

E.Zvantseva Art School/St. Petersburg; at the Academie Julian/ Paris (1914-19). She participated in exhibitions since 1912. She lived in Georgia since 1920. She taught painting at schools (1926). She was the member of RAAG. Her works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM - National Gallery, Museum of Georgian Literature , MOA/Moscow/, in private collections.

gevorg grigoriani/joto (1897, Tbilisi -1976, erevani)

fermweri, grafikosi, somxeTis ssr-is damsa-

xurebuli mxatvari

1916 wlidan swavlobda Tbilisis fqs-Si o. SmerlingTan, h. grinevskisTan, i. niko-

laZesTan, e. TadevosianTan, b. fogelTan, Sem-

deg moskovis usteqin-Si Zmeb vesninebTan,

l. popovasTan (1921-23). iyo sarma-s wevri.

gamofenebSi monawileobda 1918 wlidan. 1948

wels mxatvarma dawva 300-ze meti ferweruli namuSevari. 1948-

1957 wlebSi iyo garicxuli saqarTvelos mxatvarTa kavSiridan.

gamofenebSi monawileoba ganaaxla 1958 wlidan. 1965 wels moaw-

yo pirveli personaluri gamofena somxeTis mxatvarTa kavSirSi.

namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, erevanSi, jotos

muzeum-saxelosnoSi, axxsm-Si/moskovi/, ruseTisa da somxeTis sxva-

dasxva muzeumSi, kerZo koleqciebSi.

¶º ìàð¶ ¶ðÆ ¶àð Ú²Ü /æàîîà

(1897, ÂμÇ ÉÇ ëÇ - 1976, ºñ»õ³Ý)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã: Ð³Û Ï³ Ï³Ý ÊêÐ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇã

1916 Ãí³ Ï³ ÝÇó áõ ë³ Ý»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç öøê ¬áõÙ, ³ß ³ Ï»ñ ï»É ú. ÞÙ»ñ ÉÇÝ ·ÇÝ, Ð. ÐñÇÝ»õëÏáõÝ, Æ. ÜÇ Ïá É³ Ó» ÇÝ, º, Â³¹»õáë Û³ ÝÇÝ, è. üá ·» ÉÇÝ, ØáëÏ í³ ÛÇ àôê îº ÎÆÜ ¬áõÙª ì»ë ÝÇÝ »Õ μ³Ûñ Ý» ñÇÝ, È. äá åá í³ ÛÇÝ (1921¬1923): ºÕ»É ¿ Þ²ð Ø²¬ Ç ³Ý ¹³Ù: òáõ ó³ Ñ³Ý-¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1918 Ãí³ Ï³ ÝÇó: 1948Ã. ÝÏ³ ñÇãÝ ³Û ñ»É ¿ 300¬Çó ³í» ÉÇ ·» Õ³ñ í»ë ï³ Ï³Ý Ïï³í Ý»ñ: 1948¬1957ÃÃ. íï³ñ í»É ¿ ìñ³ë ï³ ÝÇ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛáõ ÝÇó: 1958Ã¬Çó Ïñ ÏÇÝ Ù³ë Ý³Ï-ó»É ¿ óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ: 1965Ã¬ÇÝ ï» ÕÇ ¿ áõ Ý» ó»É Ýñ³ ³é³ çÇÝ ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ ÜÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛáõ-ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý èáõ ë³ë ï³ ÝÇ »õ Ð³ Û³ë-ï³ ÝÇ ï³ñ μ»ñ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ, ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ºñ»õ³ÝÇª æáï ïá ÛÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý-·³ ñ³ ÝáõÙ, ²Ä²äÂ ¬áõÙ /ØáëÏ í³/, èáõ ë³ë ï³ ÝÇ »õ Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ ï³ñ μ»ñ Ã³Ý ·³ ñ³Ý Ý» ñáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

GEVORG GRIGORYAN /GIOTTO (1897, Tbilisi – 1976, Yerevan)Painter, graphic artist. Honoured Artist of ArmeniaFrom 1916, he studied under O.Shmerling, H.Hryniewski, J.Nikoladze,

E.Tatevosyan, B.Fogel at TAS; under the Vesnin brothers and L.Popova at Ustekh-in/TSAFA(1921-23). He was the member of SARMA. He participated in exhibitions since 1918. In 1948, he burned over 300 of his paintings. In 1948-1957 he was ex-pelled from the Artists’ Union of Georgia. He resumed participation in exhibitions from 1958. His fi rst personal exhibition was held at the Artists’ Union of Armenia in 1965. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, Giotto House Museum /Yerevan/, MOA /Moscow/, at diff erent museums of Russia and Armenia, in private collections.

hovsef karaliani /ioseb karalovi (1897, sagarejo - 1981, erevani) fermweri, grafikosi. somxeTis ssr-is damsa-

xurebuli mxatvari (1967), ssrk-is mxatvarTa kav-Siris wevri (1942)

swavlobda fqs-Si/Tbilisi/ (1916-17) i. Smer-lingTan, e. TadevosianTan, v. favorskisTan (1934-40). 1927 wlidan aswavlida moskovis somxuri kulturis centrSi. gamofenebSi monawileobda 1917 wlidan. cxovrobda TbilisSi (1930-iani

wlebis dasawyisamde), moskovSi (1940 wlebis dasawyisamde), baqoSi (1948-53), cxovrebis bolo wlebi gaatara erevanSi. namuSevrebi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, axxsm-Si/moskovi/, tretiako-vis saxelmwifo galereaSi, seg-Si/erevani/, erevnis Tanamedrove xelovnebis muzeumSi, h.Tumanianis saxl-muzeumSi/erevani/da kerZo koleqciebSi.

Ðàì êºö Ô² ð²È Ú²Ü / Æà êº´ Î² ð² Èàì (1897, ê³ ·³ ñ» çá - 1981, ºñ»õ³Ý)¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã: Ð³Û Ï³ Ï³Ý ÊêÐ Åá Õáíñ ¹³ Ï³Ý ÝÏ³ ñÇã

(1967), ÊêÐØ ÝÏ³ ñÇã Ý» ñÇ ÙÇ áõ ÃÛ³Ý ³Ý ¹³Ù (1942)êá íá ñ»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³Ý Ï³ ñÇ »õ ù³Ý ¹³ ÏÇ ¹å ñá óáõÙª Æ.

ÞÙ»ñ ÉÇÝ ·Ç, ¾. Â³¹»õáë Û³ ÝÇ Õ» Ï³ í³ ñáõ ÃÛ³Ùμ (1916¬1917): 1927 Ãí³ Ï³ ÝÇó ¹³ ë³ í³Ý ¹»É ¿ ØáëÏ í³ ÛÇ Ð³Û Ï³ Ï³Ý Ùß³ ÏáõÛ ÃÇ Ï»Ýï-ñá ÝáõÙ: ²ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ (1934¬1940) ¾. ä³ íáñë ÏáõÝ: òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë-Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1917 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ØÇÝã»õ 1930¬³ Ï³Ý Ý» ñÇ ëÏÇ½-μÁ μÝ³Ï íáõÙ ¿ñ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ, ÙÇÝã»õª 1940¬³ Ï³Ý Ý» ñÁª ØáëÏ í³ ÛáõÙ, 1948¬1953 ÃÃ.ª ´³ù íáõÙ, ³Û Ýáõ Ñ»ï»õª ºñ»õ³ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ²Ä²äÂ ¬áõÙ/ØáëÏ í³/, îñ»ï Û³ Ïáí Û³Ý å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/, Ä³ Ù³ Ý³ Ï³ ÏÇó ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ /ºñ»õ³Ý/, Ð. Âáõ Ù³Ý Û³-ÝÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

HOVSEP KARALYAN / JOSEPH KARALOV (1897, Sagarejo – 1981, Yerevan)Painter, graphic artist. The Honoured Artist of Armenia (1967), Member of USSR Artists’ Union (1942)Hovsep Karalyan studied under I.Shmerling and E.Tadevosyan at SPS/Tbilisi

(1916-17), under V.Favorskiy (1934-40). From 1927, he taught at the Armenian Cultural Centre in Moscow. He participated in exhibitions since 1917. He lived in

Tbilisi (until the early 30`s), in Moscow (until the early 40`s), in Baku (1948-53), The last years of his life spent in Yerevan. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, MOA/Moscow/, Museum of H.Tumanyan/Yerevan/, at private collections.

ruben loris-meliqovi (1903-1948, Tbilisi)fermweri, grafikosi swavlobda b. fogelis samxatvro studiaSi,

usteqin-Si /Tssa/ e. lanseresTan (1925-1930). gamofenebSi monawileobda 1927 wlidan. 1947 wlidan cxovrobda erevanSi. namuSevrebi dacu-lia sem-xelovnebis muzeumSi.

èàô ́ ºÜ Èà ðÆê- Øº ÈÆ øàì (1903 - 1948, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)

¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇãêá íá ñ»É ¿ ́ . üá ·» ÉÇ ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý ëïáõ ¹Ç ³ ÛáõÙ, ÇëÏ 1925¬1930Ã.Ã.

ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛáõÙ, áõñ ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¾. È³Ý-ë» ñ» ëÇÝ: òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1927 Ãí³ Ï³ ÝÇó: 1947 Ãí³ Ï³ ÝÇó μÝ³Ï íáõÙ ¿ñ ºñ»õ³ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý-íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ:

RUBEN LORIS-MELIKOV (1903– 1948, Tbilisi)Painter, graphic artistRuben Loris-Melikov attended B.Fogel Art Studio, studied under E.Lansere at

Ustekhin / TSAFA (1925-30). He participated in exhibitions since 1927. He lived in Yerevan from 1947. His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts.

ema lalaeva-ediberiZe /lali (1904 -1991, Tbilisi)

fermweri, grafikosi, Teatris mxatvari

e. lalaeva pirveli qali iyo kavkasiaSi, ro-

melic muSaobda kubizmisa da abstraqcionizmis

stilSi. swavlobda Tssa-Si b. fogelTan, e. lan-

seresTan, i. SarlemanTan (1921-26). namuSevrebi

daculia Tbilisis kerZo koleqciebSi.

100 101

¾Ø Ø² È² È² º ì²- ¾ ̧ Æ ́ º ðÆ Òº / È² ÈÆ (1904 - 1991, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã¾. È³ É³»õ³Ý ³é³ çÇÝ ÏÇÝÝ ¿ñ Îáí Ï³ ëáõÙ, áí ëï»Õ Í³ ·áñ ÍáõÙ

¿ñ Ïáõ μÇ½ ÙÇ »õ ³μëï ñ³Ï óÇ á ÝÇ½ ÙÇ á×áí: êá íá ñ»É ¿ Âê²¬áõÙ, (1921¬1926) ³ß ³ Ï»ñ ï»Éª ´. üá ·» ÉÇÝ, ¾, È³Ý ë» ñ» ëÇÝ, Æ, Þ³ñ É» Ù³-ÝÇÝ: Ð³ Ù³ ·áñ Í³Ï óáõÙ ¿ñ Ù³ Ùáõ ÉÇ Ñ»ï: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ-å³Ý íáõÙ »Ý ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

EMMA LALAEVA-EDIBERIDZE / LALI (1904, Tbilisi – 1991, Tbilisi)Painter, graphic artist, set designerE. Lalaeva - fi rst female artist in the Caucasus, who worked in the style of cub-

ism, abstract art. She studied under B.Fogel, E.Lansere, I.Sharlemagne at TSAFA (1921-26). Her works are kept at private collections of Tbilisi.

ivane farajanovi (1905 - 19?? Tbilisi)fermweri, Teatris mxatvari. saqarTvelos ssr-

is damsaxurebuli mxatvari (1961)daamTavra usteqini/Tssa (1930). gaforme-

buli aqvs Tbilisis operisa da baletis Teat-ris scenaze dadgmuli speqtaklebi, maT Soris, j. verdis `otelo~ (1932), v. doliZis `qeTo da

kote~, r. leonkavalos `jambazebi~ da sxv. iyo operisa da baletis Teatris dekoraciuli saamqros gamge (1958). namuSevrebi daculia: ssm-Teatrisa da qoreografiis muzeumSi, kerZo koleqciebSi.

Æì²Ü ö² ð² æ² Üàì (1905 - 19?? ÂμÇ ÉÇ ëÇ) ¶Í³Ý Ï³ ñÇã, Ã³ï ñá ÝÇ ÝÏ³ ñÇã, ìñ³ ó³ Ï³Ý ÊêÐ í³ë ï³ Ï³ íáñ

ÝÏ³ ñÇã (1961) 1930 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ ³í³ñ ï»É ¿ àôê îº øÆÜ ¬Á /Â¶ ä²/: Ò»õ³íá ñ»É

¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç úå» ñ³ ÛÇ »õ μ³ É» ïÇ Ã³ï ñá ÝÇ Ý»ñ Ï³ Û³ óáõÙ Ý» ñÁ, ³Û¹ ÃíáõÙ æ. ì»ñ ¹Ç Ç §úÃ»É ÉáÝ¦, ì.¸á ÉÇ Ó» Ç §ø» Ãá »õ Îá ï»Ý¦, è.È» áÝ-Ï³ í³É Éá ÛÇ §ö³ÑÉ»õ³Ý Ý» ñÁ¦ »õ ³ÛÉÝ: ºÕ»É ¿ Ý³»õ úå» ñ³ ÛÇÝ Ã³ï-ñá ÝÇ ¹» Ïá ñ³ ïÇí ³ñ ï³¹ ñ³ Ù³ ëÇ í³ ñÇ ãÁ (1958): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³-ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

IVAN PARAJANOV (1905 – 19?? Tbilisi) Painter, set designer. Merited Artist of Georgia (1961)Ivan Parajanov graduated from Ustechin (TSAFA) in 1930. On the stage of Tbili-

si Opera and Ballet Theatre put various performances, including G.Verdi "Otello", V.Dolidze "Keto and Kote", R.Leonkavallo "Jesters" and others. He was a manager of the scenery workshop at the opera theatre (1958). His works are kept at GSM of Theatre and Choreography and in private collections.

nina TamamSeva (1905, sxva cnobiT 1903 – 1971, Tbilisi)

fermweri. saqarTvelos ssr-is damsaxurebuli

mxatvari

swavlobda Tssa-sTan arsebul samxatvro

saswavlebelSi (1923), Tssa-is ferweris gan-

yofilebaze e. lanseresTan (1928). gamofenebSi

monawileobda 1934 wlidan. namuSevrebi dacu-

lia: sem-xelovnebis muzeumSi, sem-erovnul

galereaSi, sem-qarvaslaSi, qarTuli literatu-

ris muzeumSi, ssm-Teatrisa da qoreografiis muzeumSi.

ÜÆ Ü² Â² Ø²Ø Þº ì² (1905 Ï³Ù 1903 - 1971, ÂμÇ ÉÇ ëÇ) ¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ìñ³ë ï³ ÝÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇãêá íá ñ»É ¿ Âê² ³éÁÝ Ã»ñ ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý áõ ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝáõÙ (1923)

·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛ³Ý μ³Å ÝáõÙ, 1928) ì. È³Ý ë» ñ» ëÇ Ùáï: òáõ ó³ Ñ³Ý-¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï óáõÙ ¿ 1934 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ-å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ¬ ²½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, ì²Â ¬ ø³ñ í³ë É³ ÛáõÙ, íñ³ó ·ñ³ Ï³ Ýáõ ÃÛ³Ý Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ:

NINA TAMAMSHEVA (1905 or 1903 as otherwise reported – 1971, Tbilisi)Painter. Honored Artist of GeorgiaNina Tamamsheva attended TSAFA based art school (1923), received training

from E.Lansere at TSAFA painting department (1928). She participated in exhibi-tions since 1934. Her works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM - Natio-nal Gallery, GNM-Karvasla, Museum of Georgian Literature, GSM of Theatre and Choreography.

levan igiTxanovi (19?? - 19??)fermweri, Teatris mxatvari

daamTavra Tssa-is ferweris fakulteti

(1930-1935). aswavlida xatvas Tbilisis skoleb-

Si. muSaobda sajaro biblioTekaSi, 1937 wli-

dan - eJovis saxelobis lagodexis sakolmeurneo

TeatrSi. namuSevrebi daculia: ssm-Teatrisa da

qoreografiis muzeumSi.

ÈºìàÜ Æ¶ÆÂÊ²Üàì (19?? - 19??) ¶»Õ³ÝÏ³ñÇã, Ã³ïñáÝÇ ÝÏ³ñÇã êáíáñ»É ¿ ÂμÇÉÇëÇÇ ¶»Õ³ñí»ëïÇ ³Ï³¹»ÙÇ³ÛÇ ·»Õ³ÝÏ³ñÇ

ý³ÏáõÉï»ïáõÙ (1930¬1935): ÜÏ³ñãáõÃÛáõÝ ¿ ¹³ë³í³Ý¹»É ÂμÇÉÇëÇÇ ¹åñáóÝ»ñáõÙ: ²ßË³ï»É ¿ ÂμÇÉÇëÇÇ Ð³Ýñ³ÛÇÝ ·ñ³¹³ñ³ÝáõÙ, ÇëÏ 1937 Ãí³Ï³ÝÇóª È³·á¹»ËÇÇ ºÅáíÇ ³Ýí³Ý ÏáÉïÝï»ëáõÃÛ³Ý Ã³ïñáÝáõÙ: ²ßË³ï³ÝùÝ»ñÁ å³Ñå³ÝíáõÙ »Ý ìäÂ ¬ Â³ïñáÝÇ »õ å³ñ³ñí»ëïÇ Ã³Ý·³ñ³ÝáõÙ:

LEVAN IGITKHANOV (19??–19??)Painter, set designerLevan Igitkhanov graduated from the faculty of painting at TSAFA (1930-35).

He taught painting at diff erent schools in Tbilisi. He also worked for in the Public Library. From 1937, he was employed in the Yezhov State Collective Farm Theatre in Lagodekhi. His works are kept at GSM of Theatre and Choreography.

sergo farajanovi (1924, Tbilisi - 1990, erevani)

kinoreJisori, dekoratori, instalaciebis av-

tori, somxeTis ssr-is saxalxo artisti (1990),

ukrainis ssr-is saxalxo artisti (1990)

cxovrobda TbilisSi. gadaRebuli aqvs filme-

bi ukrainaSi, saqarTveloSi, somxeTSi. 1991 wels

gaixsna farajanovis saxl-muzeumi erevanSi. dak-

rZalulia erevnis komitasis saxelobis pan-

TeonSi. namuSevrebi daculia: ssm-Teatrisa da

qoreografiis muzeumSi, s. farajanovis saxl-muzeumSi/erevani/,

msoflios sxvadasxva qveynis kerZo koleqciebSi.

êºð ¶ºÚ /êºð ¶à/ ö² ð² æ² Üàì (1924, ÂμÇ ÉÇ ëÇ - 1990, ºñ»õ³Ý) ÎÇ Ýá μ» Ù³¹ ñÇã, ¹» Ïá ñ³ ïáñ, ÇÝë ï³ É³ óÇ ³ Ý» ñÇ Ñ» ÕÇ Ý³Ï, Ð³Û Ï³ Ï³Ý

ÊêÐ Åá Õáíñ ¹³ Ï³Ý ÝÏ³ ñÇã(1990), àõÏ ñ³ Ç Ý³ ÛÇ ÊêÐ Åá Õáíñ ¹³ Ï³Ý ÝÏ³ ñÇã(1990)

²å ñáõÙ ¿ñ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ: üÇÉ Ù»ñ ¿ ÝÏ³ ñ³ Ñ³ Ý»É àõÏ ñ³ Ç Ý³ ÛáõÙ, ìñ³ë ï³ ÝáõÙ, Ð³ Û³ë ï³ ÝáõÙ: 1991 Ãí³ Ï³ ÝÇÝ ºñ»õ³ÝáõÙ μ³ó í»É ¿ ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝÁ: Â³Õ í³Í ¿ ºñ»õ³ÝÇ Îá ÙÇ ï³-ëÇ ³Ý í³Ý å³Ý Ã» á ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ê. ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇ ïáõÝ¬ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ /ºñ»õ³Ý/, ï³ñ μ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³-í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

SERGEI / SERGO /PARAJANOV (1924, Tbilisi –1990, Yerevan) Film director, set designer, installation artist. People’s Artist of Armenian

SSR (1990), People’s Artist of Ukrainian SSR (1990)Sergo Parajanov lived in Tbilisi. He made fi lms in Ukraine, Georgia, Armenia.

Parajanov died in Yerevan and was buried at the Komitas park pantheon. Sergei Parajanov Museum was opened in Yerevan (1991). His works are kept at GSM of Theatre and Choreography, Sergei Parajanov Museum/Yerevan/, as well as in pri-vate collections throughout the world.

albert dilbariani /dilbo (1928 - 1991, Tbilisi)

fermweri. saqarTvelos ssr-is damsaxurebuli

mxatvari (1967) swavlobda TbilisSi a. baJbeuk-meliqovTan (1940-

iani wlebi), Tssa-is ferweris fakultetze (1946-1952) - u. jafariZesTan, k. sanaZesTan. gamofenebSi monawileobda 1952 wlidan. 1998 wels moewyo misi personaluri gamofena TbilisSi. namuSevrebi daculia: sem–xelovnebis muzeumSi, sem – erovnul

galereaSi, Tanamedrove xelovnebis muzeumSi/erevani/, axxsm-Si/moskovi/, zimerlis xelovnebis muzeumsa/aSS/ da kerZo koleq-

ciebSi.

102 103

²È ́ ºðî ¸ÆÈ ́ ²ð Ú²Ü / ¸ÆÈ ́ à(1928, ÂμÇ ÉÇ ëÇ-1991, ÂμÇ ÉÇ ëÇ) ¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ìñ³ë ï³ ÝÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇã (1967)1940¬³ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñÇÝ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ ³ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ ²É. ´³Å μ»-

áõÏ¬Ø» ÉÇù Û³ ÝÇÝ, ³Û Ýáõ Ñ»ï»õ ëá íá ñ»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³-¹» ÙÇ ³ ÛÇ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇ ý³ ÏáõÉ ï» ïáõÙ (1946¬1952)ª àõ. æ³ ÷³ ñÇ Ó»-Ç,Î. ê³ Ý³ Ó» Ç Õ» Ï³ í³ ñáõ ÃÛ³Ùμ: òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1952 Ãí³ Ï³ ÝÇó: 1998¬ÇÝ ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ Ï³ Û³ ó»É ¿ Ýñ³ ³Ý Ñ³-ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÁ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â¬²½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, Ä³-Ù³ Ý³ Ï³ ÏÇó ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ /ºñ»õ³Ý/, ²Ä²äÂ ¬áõÙ /ØáëÏ í³/, ÜÛáõ æ»ñ ëÇ Ç ¼Ç Ù»ñ ÉÇ Ç Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

ALBERT DILBARYAN /DILBO (1928 – 1991, Tbilisi) Painter. Honoured Artist of Georgia (1967)Albert Dilbaryan studied under A.Bazhbeuk-Melikov in Tbilisi (1940`s), under

U.Japaridze and K.Sanadze on the faculty of painting at TSAFA (1946-52). He par-ticipated in exhibitions since 1952. Personal exhibition in Tbilisi (1998). His works are kept at GNM - Museum of Fine Arts, GNM - National Gallery , MAM/Yerevan/, MOA/Moscow/, Zimmerly Art Museum/New Jersey/, at private collections.

lev baiaxCevi (1930-1992, Tbilisi)

fermweri, saqarTvelos ssr-is damsaxurebuli

mxatvari (1985)

swavlobda Tssa-is ferweris fakultet-

ze (1953-1959) s.qobulaZesTan, v.SuxaevTan,

a.quTaTelaZesTan. gamofenebSi monawileobda

1959 wlidan. avtoria mravali personaluri

gamofenis. misi namuSevrebi daculia: sem-xe-lovnebis muzeumSi, sem-erovnul galereaSi, zi-

merlis xelovnebis muzeumSi/aSS/, saqarTvelos, somxeTisa da sxva

qveynebis kerZo koleqciebSi.

Èºì ´² Ú²Ê âºì (1930-1992, ÂμÇ ÉÇ ëÇ)¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ìñ³ë ï³ ÝÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇã (1985) àõ ë³ Ý»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛÇ ·» Õ³Ý Ï³ ñÇ

ý³ ÏáõÉ ï» ïáõÙ (1953¬1959): ²ß ³ Ï»ñ ï»É ¿ ê. øá μáõ É³ Ó» ÇÝ, ì. Þáõ-Ë³»õÇÝ, ². øáõ Ã³ Ã» É³ Ó» ÇÝ: òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1959 Ãí³ Ï³ ÝÇó: Ð» ÕÇ Ý³Ï ¿ μ³½ Ù³ ÃÇí ³Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý-¹»ë Ý» ñÇ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â¬ ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý-·³ ñ³ ÝáõÙ, ì²Â ³½ ·³ ÛÇÝ å³ï Ï» ñ³ë ñ³ ÑáõÙ, ¼Ç Ù»ñ ÉÇ Ç Ã³Ý-·³ ñ³ ÝáõÙ (²ØÜ, ÜÛáõ¬æ»ñ ëÇ), ìñ³ë ï³ ÝÇ, Ð³ Û³ë ï³ ÝÇ »õ ³ÛÉ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

LEV BAYAKHCHEV (1930 - 1992, Tbilisi)Painter, Honored Artist of Georgia (1985)Lev Bayakhchev studied under S.Kobuladze, V.Shukhaev, A.Kutateladze on the

faculty of painting at TSAFA, (1953-59). He participated in exhibitions since 1959. He had multiple personal exhibitions. His works are kept at GNM- Museum of Fine Art, GNM - National Gallery, Zimmerly Art Museum/New Jersey/, in private collec-tions in Georgia, Armenia and other countries.

robert kondaxsazovi (1937, Tbilisi – 2010, moskovi)

fermweri, grafikosi. saqarTvelos ssr-is dam-

saxurebuli mxatvari

swavlobda Tssa-is ferweris fakultetze

(1957-63). gamofenebSi monawileobda 1964 wli-

dan. hqonda personaluri gamofenebi TbilisSi

(1989, 2000, 2003 ww.), moskovSi (2006 w.). na-

muSevrebi daculia: ssm-Teatrisa da qoreo-

grafiis muzeumsa da kerZo koleqciebSi.

èà ́ ºðî ÔàÜ ̧ ²Ê ê² ¼àì (1937, ÂμÇ ÉÇ ëÇ-2010, ØáëÏ í³)¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇã,ìñ³ë ï³ ÝÇ í³ë ï³ Ï³ íáñ ÝÏ³ ñÇãêá íá ñ»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ¶» Õ³ñ í»ë ïÇ ³Ï³ ¹» ÙÇ ³ ÛÇ ·» Õ³Ý Ï³ñ ãáõ ÃÛ³Ý

ý³ ÏáõÉ ï» ïáõÙ (1957¬1963): òáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý» ñÇ Ù³ë Ý³Ï ó»É ¿ 1964 Ãí³ Ï³ ÝÇó: ²Ý Ñ³ ï³ Ï³Ý óáõ ó³ Ñ³Ý ¹»ë Ý»ñ ¿ áõ Ý» ó»É ÂμÇ ÉÇ ëÇ áõÙ

(1989, 2000, 2003 ÃÃ.), ØáëÏ í³ ÛáõÙ (2006 Ã.). ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ-å³Ý íáõÙ »Ý ìäÂ ¬ Â³ï ñá ÝÇ »õ å³ ñ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

ROBERT KONDAKHSAZOV (1937, Tbilisi – 2010, Moscow)Painter, graphic artist. Honored Artist of GeorgiaRobert Kondakhsazov attended the faculty of painting at TSAFA (1957-63). He par-

ticipated in exhibitions since 1964. Personal exhibition in Tbilisi (1989, 2000, 2003), in Moscow (2006). His works are kept at GSM of Theatre and Choreography and in private collections.

gaiane xaCaturiani (1942-2009, Tbilisi)

fermweri, grafikosi

swavlobda samxatvro skolaSi g. qurdianTan

(1952). urTierTobda e. axvlediansa da s. fara-

janovTan. dakrZalulia TbilisSi, somex mweral-

Ta da sazogado moRvaweTa panTeonSi. namuSevre-

bi daculia: sem-xelovnebis muzeumSi, seg-Si/erevani/, Tanamedrove xelovnebis muzeumSi/

erevani/ da msoflios sxvadasxva qveynis kerZo

koleqciebSi.

¶² Ú² Üº Ê² â²îð Ú²Ü (1942, ÂμÇ ÉÇ ëÇ-2009, ÂμÇ ÉÇ ëÇ) ¶» Õ³Ý Ï³ ñÇã, ·Í³Ý Ï³ ñÇãêá íá ñ»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç ·» Õ³Ý Ï³ñ ã³ Ï³Ý ¹å ñá óáõÙª ¶. øáõñ ¹Ç ³-

ÝÇ Ç Ùáï: êï»Õ Í³ ·áñ Í³ Ï³Ý Ï³ å»ñ ¿ áõ Ý» ó»É ¾. ²Ëí É» ¹Ç ³ Ýáõ »õ ê. ö³ ñ³ ç³ Ýá íÇ Ñ»ï: ²× Ûáõ ÝÁ Ñ³Ý· ãáõÙ ¿ ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ð³Û ·ñáÕ Ý» ñÇ »õ Ñ³ ë³ ñ³ Ï³ Ï³Ý ·áñ ÍÇã Ý» ñÇ Êá çÇ í³Ý ùÇ å³Ý Ã» á-ÝáõÙ: ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â¬³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³-ÝáõÙ, Ð²ä ¬áõÙ /ºñ»õ³Ý/, Ä³ Ù³ Ý³ Ï³ ÏÇó ³ñ í»ë ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ /ºñ»õ³Ý/ »õ ï³ñ μ»ñ »ñÏñ Ý» ñÇ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

GAYANE KHACHATURYAN (1942– 2009, Tbilisi)Painter, graphic artistGayane Khachaturyan studied under G.Kurdiani at the Art School (1952). She

had a relationship with E.Akhvlediani, S.Parajanov. She is interred at the Arme-nian Writers and Public Figures’ Pantheon, Tbilisi. Her works are kept at GNM - Museum of Fine Arts , NGA/Yerevan/, MAM/Yerevan/ , in private collections.

aleqsandre janSievi (1949-1988, Tbilisi)

kinomxatvari

daamTavra i. nikolaZis samxatvro teqnikumi.

mxatvrad muSaobda filmebze: `legenda sura-

mis cixeze~, „mocurave“, `firosmani~, `arabeske-

bi”. avtoria kinoplakatebisa: `ambavi suramis

cixisa~, `Cveni jeria, biWebo~, `giorgi niko-

laZe~. monawileobda saqarTvelos ssr-is sax-

viTi xelovnebis gamofenaSi moskovSi (1987). na-

muSevrebi daculia sem-erovnul galereasa da

kerZo koleqciebSi.

²Èºø ê²Ü¸ð æ²Ü ÞÆ ºì (1949 - 1988, ÂμÇ ÉÇ ëÇ) ÎÇ ÝáÝ Ï³ ñÇã ²í³ñ ï»É ¿ ÂμÇ ÉÇ ëÇ Ç Ü. ÜÇ Ïá É³ Ó» Ç ³Ý í³Ý ÝÏ³ñ ã³ Ï³Ý áõ-

ëáõÙ Ý³ ñ³ ÝÁ: àñ å»ë ÝÏ³ ñÇã Ñ³ Ù³ ·áñ Í³Ï ó»É ¿ §È» ·»Ý¹ êáõ ñ³-ÙÇ ³Ù ñá óÇ Ù³ ëÇÝ¦ (1985, é» ÅÇ ëáñª ê. ö³ ñ³ ç³ Ýáí), §öÇ ñáë Ù³-ÝÇ¦ ýÇÉ Ù» ñÇÝ: Ð» ÕÇ Ý³Ï ¿ §È» ·»Ý¹ êáõ ñ³ ÙÇ ³Ù ñá óÇ Ù³ ëÇÝ¦, §Ø»ñ Ñ»ñÃÝ ¿, ïÕ³ Ý»°ñ¦ (¶Ç áñ ·Ç ÜÇ Ïá É³ Ó») ÏÇ Ýá å³ë ï³é Ý» ñÇ: Ø³ë Ý³Ï ó»É ¿ ìñ³ ó³ Ï³Ý ÊêÐ Ï»ñ å³ñ í»ë ïÇ óáõ ó³ Ñ³Ý ¹» ëÇÝ (ØáëÏ í³, 1987): ²ß Ë³ ï³Ýù Ý» ñÁ å³Ñ å³Ý íáõÙ »Ý ì²Â ¬ ³ñ í»ë-ïÇ Ã³Ý ·³ ñ³ ÝáõÙ »õ Ù³ë Ý³ íáñ Ñ³ í³ ù³ Íáõ Ý» ñáõÙ:

ALEXANDER JANSHIEV (1949–1988, Tbilisi)Production designerAlexander Janshiev graduated from the Nikoladze Art School. He was a

designer of the fi lms: “The Legend of the Surami Fortress” (1984), directed by S.Parajanov; “Swimmer”, “Pirosmani”, “Arabesques”. He produced the fi lm posters: “The Story of the Surami Fortress”, “It’s Our Turn, Boys”, “Giorgi Nikoladze.” Exhibi-tions: Fine Art of Georgian SSR/ Moscow (1987). His works are kept at GNM - Na-tional Gallery, in private collections.

104 105

sem - xelovnebis muzeumi – saqarTvelos erovnuli muzeumi Salva amiranaSvilis saxelobis xelovnebis muzeumi

sem - erovnuli galerea - saqarTvelos erovnuli muzeumi suraTebis erovnuli galerea

sem - qarvasla - saqarTvelos erovnuli muzeumi. ioseb griSaSvilis saxelobis Tbilisis istoriis muzeumi „qarvasla“

ssm - xalxuri xelovnebis muzeumi - saqarTvelos xalxuri da gamoyenebiTi xelovnebis saxelmwifo muzeumi

ssm - Teatrisa da qoreografiis muzeumi – saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da qoreografiis saxelmwifo muzeumi

qarTuli literaturis muzeumi – saqarTvelos giorgi leoniZis saxelobis qarTuli literaturis saxelmwifo muzeumi

rusTavelis Teatris muzeumi – SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo akademiuri Teatris muzeumi

seg /erevani - somxeTis erovnuli galerea

axxsm /moskovi - aRmosavleTis xalxTa xelovnebis saxelmwifo muzeumi, moskovi

puSkinis saxelobis muzeumi – aleqsandre puSkinis saxelobis saxviTi xelovnebis saxelmwifo muzeumi

haiartuni - somxuri kulturis saxl „haiartun“-Tan arsebuli samxatvro seqcia, Tbilisi.1921-1930

sarma – saqarTvelos revoluciur mxatvarTa asociacia

knxws - kavkasiis natifi xelovnebis wamaxalisebeli sazogadoeba

qxs – qarTvel xelovanTa sazogadoeba

smk –somex mxatvarTa kavSiri, Tbilisi

ssmk – saqarTvelos sabWoTa mxatvrebis kavSiri

Tbilisis somxuri Teatri - petros adamianis saxelobis Tbilisis saxelmwifo somxuri dramatuli Teatri

usteqini /Tssa/ - umaRlesi samxatvro-teqnikuri instituti, Tbilisi

Tssa – Tbilisis saxelmwifo samxatvro akademia

Tss – Tbilisis samxatvro saswavlebeli

Tbilisis fqs – Tbilisis ferwerisa da qandakebis skola

moskovis fZxs – moskovis ferweris, Zerwvisa da xuroTmoZRvrebis saswavlebeli

isa/ peterburgi - sankt-peterburgis saimperatoro samxatvro akademia

ՎԱԹ - Արվեստի թանգարան - Վրաստանի Ազգային

թանգարան. Շալվա Ամիրանաշվիլու անվան արվեստի

թանգարան

ՎԱԹ - Ազգային պատկերասրահ - Վրաստանի Ազգային

թանգարան. Ազգային պատկերասրահ

ՎԱԹ - Քարվասլա - Վրաստանի Ազգային թանգարան. Իոսեբ

Գրիշաշվիլու անվան Թբիլիսիի պատմության «Քարվասլա»

թանգարան

ՎՊԹ - Կիրառական արվեստի թանգարան - Վրաստանի

Ժողովրդական եւ կիրառական արվեստի պետական

թանգարան

ՎՊԹ - Թատրոնի եւ պարարվեստի թանգարան - Վրաստանի Թատրոնի, երաժշտությանի, կինոյի եւ

պարարվեստի պետական թանգարան

Վրաց գրականության թանգարան - Վրաստանի Գիորգի

Լեոնիձեի անվան վրաց գրականության պետական թանգարան

Ռուսթավելու թատրոնի թանգարան - Շոթա Ռուսթավելու

անվան պետական ակադեմիական թատրոնի թանգարան

ՀԱՊ - Հայաստանի ազգային պատկերասրահ

ԳԽԿԸ - Գեղարվեստը խրախուսող կովկասյան ընկերություն

ՀՆՄ - Հայ նկարիչների միություն, Թբիլիսի

ՎԱԸ - Վրաց արվեստագետների ընկերություն

ՎԽՆՄ - Վրաստանի խորհրդային նկարիչների միություն

ԹՆՈՒ - Թբիլիսիի նկարչական ուսումնարան

ԹԳՊԱ - Թբիլիսիի գեղարվեստի պետական ակադեմիա

ՍԱՐՄԱ - Վրաստանի հեղափոխական նկարիչների

ասոցիացիայի անդամ

ԱԺԱՊԹ/Մոսկվա - Մոսկվայի Արեւելքի ժողովուրդների

արվեստի պետական թանգարան

Թբիլիսիի հայկական թատրոն - Թբիլիսիի Պ. Ադամյանի

անվան պետական հայկական դրամատիկական թատրոն

Պուշկինի անվան թանգարան - Ա. Պուշկինի անվան

կերպարվեստի պետական թանգարան

Հայարտուն – Թիֆլիսի «Հայարտուն» հայ արվեստի տուն:

1921-1930

Թբիլիսյան ԳՔԴ - Գեղանկարչության եւ քանդակագործության

Թբիլիսյան դպրոց

Մոսկովյան ԳՔՃՈՒ - Գեղանկարչության,

քանդակագործության եւ ճարտարապետության Մոսկովյան

ուսումնարան

ԱԳԱ/ Պետերբուրգ - Սանկտ-Պետերբուրգի Արքունյաց

գեղարվեստից ակադեմիա

ՈՒՍՏԵՔԻՆ/ ԹԳՊԱ/ - Բարձրագույն գեղարվեստա-

տեխնիկական ինստիտուտ, Թբիլիսի

GNM / Museum of Fine Arts – Georgian National Museum, Sh.Amiranashvili State Museum of Fine Arts

GNM / National Gallery - Georgian National Museum, the National Gallery

GNM / Karvasla – Georgian National Museum, I. Grishashvili Tbilisi History Museum, Karvasla

GSM/ of Folk and Applied Art - Georgian State Museum of Folk and Applied Art

GSM/ of Theatre and Choreography - Georgian State Museum of Theatre, Music, Cinema and Choreography

Museum of Georgian Literature – Giorgi Leonidze State Museum of Georgian Literature

Museum of Rustaveli Theatre - Museum of Rustaveli State Academic Theatre

NGA/Yerevan –National Gallery of Armenia

MOA/Moscow - The Museum of Oriental Art, Moscow

Hayartun – art section at the house of the Armenian culture “Hayartun”, Tbilisi, 1921-1930.

SARMA- Association of Artists of Revolutionary Georgia

CFAPS - Caucasus Fine Art Promotion Society

GAA – Georgian Artists Society

AAU – Armenian Artists’ Union, Tbilisi (1916-1921)

USAG - Union of Soviet Artists of Georgia

Tbilisi Armenian Theatre - Petros Adamyan Tbilisi State Armenian Drama Theatre

Ustechin (TSAFA) – Higher Technical Art Institute

TSAFA - Tbilisi State Academy of Fine Arts

TAS – Tbilisi Art School

SPS/ Tbilisi - the Tbilisi School of Painting and Sculpture (1911-15)

SPSA/ Moscow – Moscow School of Painting, Sculpture and Architecture

IAFA/ St.Petersburg – Imperial Academy of Fine Arts of St. Petersburg

Վրաստանում Հայաստանի Հանրապետության

դեսպանությանը, անձամբ ` Լ.Թորգոմյանին,

Ա. Ղալաչյանին, Մ. Նալբանդյանին, Ի.Նանոբաշվիլուն,

Վ. Խաչվանքյանին, Լ. Աբովյանին

Վրաստանի մշակույթի եւ հուշարձանների

պահպանության նախարարությանը, անձամբ

Դ. Ցխադաձեին եւ Ի. Գվաթուային

Վրաստանի ազգային թանգարանին, անձամբ

Դ. Լորթքիփանիձեին, Զ. Թվալճրելիձեին,

Մ. Ծերեթելուն, Ի. Քուրդաձեին, Ն. Շերվաշիձեին,

Դ. Կորձաիային, Ք. Բեսելիային, Շ. Թավաձեին

Վրաստանի Գիորգի Լեոնիձեի անվան վրաց

գրականության պետական թանգարանին, անձամբ

Լ. Բաքրաձեին եւ Ն.Կիկնաձեին

Վրաստանի ժողովրդական եւ կիրառական արվեստի

պետական թանգարանին, անձամբ`

Դ. Կիկնավելիձեին եւ Ռ. Միմինոշվիլուն

Վրաստանի թատրոնի, երաժշտության, կինոյի եւ

պարարվեստի պետական թանգարանին, անձամբ

Գ. Կալանդիային, Ի. Մոիսծրափիշվիլուն,

Մ. Մացաբերիձեին, Ի. ՃիՃինաձեին

Շոթա Ռուսթավելու անվան պետական

ակադեմիական թատրոնի թանգարանին, անձամբ

Զ. Չիքոբավային եւ Բ. Ճումբերիձեին

“ART- արսի”արվեստի զարգացման կենտրոնին

Գ. Շահնազարին, Ք. Տոմարաձեին, Մ. Ավագյանին,

Լ. Չիդիլյանին, Ս. Կոտիկյանին, Յ. Մեչիտովին, Ա.

Սվատիկովին, Ս. Շիշմաձեին, Ա. Ալաբուլյանցին,

Ր. Կիկնաձեին, Ա. Ծերեթելուն, Գ. Բոստանջյանին,

Ն. Լոմինաձեին, Ն. Դեկանոսիձեին, Գ. Մաթիաշվիլուն

ՀԱՏՈՒԿ ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ

Լ. Բայախչեւի եւ Ա. Դիլբարյանի ընտանիքներին

Հավաքորդներ Պարաստաշվիլուն, Ա. Դարչինյանին,

Ա. Մանդենովին, Գ. Մելիքիձեին, Դ. Ցուցքիրիձեին,

Լ. Միր-Ալի Գիորգաձեին, այլոց:

somxeTis respublikis saelCos saqarTveloSi,

piradad, l.Torgomians, a.kalaCians,

m.nalbandians, i.nanobaSvils, v.xaCvanqians,

l.abovians

saqarTvelos kulturisa da ZeglTa dacvis

saministros, piradad, d.cxadaZesa da i.gvaTuas

saqarTvelos erovnul muzeums, piradad,

d.lorTqifaniZes, z.TvalWreliZes, m.wereTels,

i.qurdaZes, n. ServaSiZes, d.korZaias, q.beselias,

m.TavaZes, n.maxaTaZes

saqarTvelos giorgi leoniZis saxelobis

qarTuli literaturis saxelmwifo muzeums,

piradad, l.baqraZes, n.kiknaZes

saqarTvelos xalxuri da gamoyenebiTi

xelovnebis saxelmwifo muzeums, piradad,

d.kiknaveliZes, r.miminoSvils

saqarTvelos Teatris, musikis, kinosa da

qoreografiis saxelmwifo muzeums, piradad,

g.kalandias, i.moiswrafiSvils, m.macaberiZes,

l.WiWinaZes

SoTa rusTavelis saxelobis saxelmwifo

akademiuri Teatris muzeums, piradad,

z.Ciqobavas, b.WumburiZes

xelovnebis ganviTarebis centr `ART-arss”

g.Sahnazars, q.tomaraZes, m.avaqians, l.Cidilians,

s.kotikians, i.meCiTovs, a.svatikovs, s.WiWinaZes,

a.alabuliancs, r.kiknaZes, a.wereTels,

g.bostanjians, n.lominaZes, n.dekanosiZes,

g.maTiaSvils

gansakuTrebuli madloba

l.baiaxCevisa da a.dilbarianis ojaxebs,

koleqcionerebs: g.farastaSvils, a.darCias,

a.mandenovs, g.meliqiZes, d.cucqiriZes,

l.mir-ali-giorgaZesa da sxv.

The Embassy of the Republic of Armenia in Georgia, expesially L.Torgomyan, A.Kalachyan, M.Nalbandyan, I.Nanobashvili, V.Khachvankyan, L. Abovyan

The Ministry Of Culture and Monument Protection Of Georgia, expesially D.Tskhadadze and I. Gvatua

The Georgian National Museum, expesially D.Lortkipanidze, Z.Tvalchrelidze, M.Tsereteli, I.Kurdadze, M.Shervashidze, D.Kordzaia, K.Beselia, M.Tavadze, N.Makhatadze

Giorgi Leonidze State Museum of Georgian Literature, expesially L.Bakradze, N.Kiknadze

Georgian State Museum of Folk and Applied Art, expesially D.Kiknavelidze, R.Miminoshvili

Georgian State Museum of Theatre, Music, Cinema and Choreography, expesially G.Kalandia, I.Moistsrapishvili, M.Matsaberidze, L.Chichinadze

Museum of Rustaveli State Academic Theatre, expesially Z.Chikobava, B. Chumburidze

also the center for developing art called “ART-ars”

expesially to G.Shakhnazary, K.Tomaradze, M.Avakyan, L.Chidilyan, S.Kotikyan, Y.Mechitov, S.Chichinadze, А.Svatikov, A.Alabulyants, R.Kiknadze, A.Tsereteli, G.Bostanjyan, N.Lominadze, N.Dekanosidze, G.Matiashvili

SPECIAL THANKS TO THE

L. Bayakhchev`s and A.Dilbaryan`s families, to collec-tors: G.Parastashvili, A.Darchia, A.Mandenov, G.Melikidze, D.Tsutskiridze, L.Mir-Ali-Giorgadze and others.

Semoklebebi ՀԱՊԱՎՈՒՄՆԵՐ СRONYMS ՑՈՒՑԱԲԵՐԱԾ ՕԳՆՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ` ՇՆՈՐՀԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ

madloba gaweuli

daxmarebisTvis

THANKS FOR HELP

106 107

beWdva / Տպագրու թյու նը / Print: CEZANNE Ltd

somxeTis respublikis saelCo saqarTveloSi / ՎՐԱՍՏԱՆՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԴԵՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆ / THE EMBASSY OF THE REPUBLIC OF ARMENIA IN GEORGIA©

ISBN 978-9941-0-5101-2

Smuctitulebze:

gevorg baSinjaRiani. peizaJi (fragmenti)

ema lalaeva-ediberiZe. fardis eskizi

giorgi (JorJ) iakulovi „karmensita“ kostiumebis eskizi

Նախանվանաթերթու մ՝

Գեվորգ Բաշինջաղյան. Բնանկար (հատված)

Էմմա Լալաեվա-Էդիբերիձե (Լալի) Վարագու յրի էսքիզը

Գեորգի (Ժորժ) Յակու լով. «Կարմե նսիտա» զգեստի ու րվագիծ

On the half-title`s:

Gevorg Bashinjaghyan. Landscape (fragment)

Emma Lalaeva-Ediberidze (Lali). Sketch of Curtain

George (Georgiy) Yakulov. “Carmensita” Costume sketch

გარეკანზე სტეფანოს ნერსისიანი. „ქეიფი ორთაჭალის ბაღში“ (ფრაგმენტი)

Շապիկին Ստեփանոս Ներսիսյան: “Խնջու յք Օրթաճալայի այգու մ” (հատված)

On the cover page Stephanos Nersisyan. "Feast in Ortachala Garden" (fragment)

ՀԱԿՈԲ ՀՈՎՆԱԹԱՆՅԱՆԻՑ ՄԻՆՉԵՎ ԳԱՅԱՆԵ...

Documents