-دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ...

24
اﻃﻼع و ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺮﻳﻪ رﺳﺎ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ، ﺳﺎل ﭼﻬﻞ و ﺷﻤﺎره ﭼﻬﺎرم،51 ﺑﻬﺎر، 1389 ص، 27 - 50 Journal of Academic Librarianship , Vol. 44 and Information Research No. 51, Spring 2010, PP.27-50 ﺳﻨﺠﺶ ﺧﻮد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺰان- ﻋﻠﻤﻲ ﻧﺸﺮﻳﺎت در ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺘﻨﺎدي ﻋﻠﻮم ﺣﻮزه ﻓﻨ و ﻣﻬﻨﺪﺳ در ﺷﺪه ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺳﺎل ﻫﺎ ي1380 ﺗﺎ1386 اﺳﺎس ﺑﺮ ﮔﺰارش ﻫﺎ ي اﺳﻼم ﺟﻬﺎن ﻋﻠﻮم اﺳﺘﻨﺎدي ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﺸﺮﻳﺎت اﺳﺘﻨﺎدي ﻣﻬﺮاد ﺟﻌﻔﺮ ﺷﻴﺮا داﻧﺸﮕﺎه رﺳﺎﻧﻲ اﻃﻼع و ﻛﺘﺎﺑﺪاري ﻋﻠﻮم ﺑﺨﺶ اﺳﺘﺎد ز ؛[email protected] ﻣﺮﺿﻴﻪ ﮔﻞ ﺗﺎﺟ) ﻧﻮ ﺴﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل( ارﺷﺪ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﭘﺎ ﮕﺎه اﺳﺘﻨﺎد ي اﺳﻼم ﺟﻬﺎن ﻋﻠﻮم ؛[email protected] ﺗﺎر در ﺎﻓﺖ: 30 / 11 / 88 ﺗﺎر ﭘﺬ ﺮش: 9 / 3 / 89 ﭼﻜﻴﺪه ﻫﺪف: ﺑﺮرﺳ ﺧﻮد ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ ﻣﻴﺰان- در ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎ ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺘﻨﺎدي ﻣﺠﻠﻪ ﻫـﺎ ي ﻋﻠـﻮم ﺣـﻮزه ﻓﻨـ و ﻣﻬﻨﺪﺳ ﺑﻴﻦ ﺳﺎل ﻫﺎ ي1380 ﺗﺎ1386 ﻋﻠـﻮم اﺳـﺘﻨﺎدي ﭘﺎﻳﮕﺎه ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﺸﺮﻳﺎت اﺳﺘﻨﺎدي ﮔﺰارش اﺳﺎس ﺑﺮ اﺳﻼم ﺟﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ. روش: ﭘﮋوﻫﺶ اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺗﺤﻠ اﺳﺘﻨﺎد ي ﺷﺪه اﻧﺠﺎم و را ﭘﮋوﻫﺶ ﺟﺎﻣﻌﻪ73 ﻋﻠﻮم ﺣﻮزه ﻣﺠﻠﻪ ﻓﻨ و ﻣﻬﻨﺪﺳ دارا ي ﺿﺮ ﺗﺄﺛ ﻧﻤﺎ در ﺷﺪه ﭘﺎ ﮕﺎه ﻣﺬﻛﻮر ﺗﺸﻜ د ﻫﻨﺪ. ﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ: راﺑﻄﻪ ﻛﻪ داد ﻧﺸﺎن ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻌﻨ دار ي ﺳﻄﺢ در) 01 / 0 ( ﺧﻮد و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻴﻦ- اﺳﺘﻨﺎد ي ﻣﺠﻠﻪ دارد وﺟﻮد، ﻫﻤﺒﺴﺘﮕ ﺿﺮﻳﺐ راﺑﻄﻪ ﻛﻪ داد ﻧﺸﺎن ﭘﻴﺮﺳﻮن ﻣﻌﻨ دار ي ﺳﻄﺢ در) 01 / 0 ( ﻣﻨﻔﻲ ﺟﻬﺖ در ﺿ ﺑﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻌﺪاد و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺮﻳﺐ ا ﺣﻮزه در ﺳﺎل ﻫﺎ ي اﺳﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮرد، اﻣﺎ راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨ دار ي ﺧﻮد ﺗﻌﺪاد و ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﻴﻦ- ﻧﺪارد وﺟﻮد ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺘﻨﺎدي. ﺧﻮد ﻧﺮخ- در ﻣﺠﻠﻪ اﺳﺘﻨﺎدي ا ﺣﻮزه در ﺳﺎل ﻫﺎ ي ﻣﺬﻛﻮر روﻧﺪ ﺛﺎﺑﺘ اﺳﺖ داﺷﺘﻪ، ﺧﻮد ﺣﺬف از ﭘﺲ- اﺳﺘﻨﺎد ي ﻣﺠﻠﻪ، رﺗﺒﻪ ي21 ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺠﻠﻪ و رﺗﺒﻪ ي43 ﻣﺠﻠﻪ اﻓﺰا ﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ در در ﻛﻪ ﺣﺎﻟﻲ رﺗﺒﻪ ي9 ﺠﻠﻪ ﺗﻐ ﻴﻴ ي اﺳﺖ ﻧﺸﺪه ﺣﺎﺻﻞ. واژه ﻫﺎ ي ﻛﻠ ي: ﺧﻮد- اﺳﺘﻨﺎد ي ﺗﺄﺛﻴﺮ، ﺿﺮﻳﺐ، ﭘﺎ ﮕﺎه ﮔﺰارش ﻫـﺎ ي اﺳـﺘﻨﺎد ي ﻧﺸـﺮ ﺎت ﻓﺎرﺳـ، ﭘﺎ ﮕـﺎه اﺳﺘﻨﺎد ي اﺳﻼم ﺟﻬﺎن ﻋﻠﻮم.

Upload: others

Post on 23-Jun-2020

2 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

يرساننشريه تحقيقات كتابداري و اطالع

چهارم، شماره و چهل سالدانشگاهي، 50-27، ص1389، بهار51

Journal of Academic Librarianship, Vol. 44 and Information Research

No. 51, Spring 2010, PP.27-50

استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي - ميزان همبستگي خودسنجش بر اساس 1386تا 1380 يها سالمنتشر شده در يمهندسو يفنحوزه علوم استنادي نشريات فارسي پايگاه استنادي علوم جهان اسالم يها گزارش

جعفر مهراد

[email protected] ؛زاستاد بخش علوم كتابداري و اطالع رساني دانشگاه شيرا

)مسئول سندهينو( يتاج گلمرضيه [email protected]؛ علوم جهان اسالم ياستناد گاهيپاكارشناس ارشد

9/3/89:رشيپذ خيتار 30/11/88:افتيدر خيتار

چكيدهو يفنـ حـوزه علـوم يهـا مجلهاستنادي مجله با ضريب تأثير در -ميزان همبستگي خود يبررس :هدفبر اساس گزارش استنادي نشريات فارسي پايگاه اسـتنادي علـوم 1386تا 1380 يها سالبين يمهندس

.باشديمجهان اسالم و يفنمجله حوزه علوم 73جامعه پژوهش را و انجام شده ياستناد ليتحلبا روش اين پژوهش :روش .هندد يم ليتشك مذكور گاهيپاشده در هينما ريتأث بيضر يدارا يمهندس

مجله ياستناد -بين ضريب تأثير و خود) 01/0(در سطح يدار يمعننتايج نشان داد كه رابطه :ها افتهيدر جهت منفي ) 01/0(در سطح يدار يمعني پيرسون نشان داد كه رابطه ضريب همبستگ، وجود دارد

يدار يمعنرابطه اما ،مورد بررسي برقرار است يها سالدر حوزه نياريب تأثير و تعداد مقاله در بين ضدر حوزه نيااستنادي مجله در -نرخ خود. استنادي مجله وجود ندارد -بين تعداد مقاله و تعداد خود

و مجله كاهش 21 ي رتبهمجله، ياستناد -پس از حذف خود ،داشته است يثابتروند مذكور يها سال .حاصل نشده است يرييتغجله م 9 ي رتبهحالي كه در در است افتهي شيافزامجله 43 ي رتبه گـاه يپا، يفارسـ اتينشـر ياسـتناد يهـا گزارش گاهيپا، ضريب تأثير، ياستناد -خود:يديكل يها واژه . علوم جهان اسالم ياستناد

publib
Cross-Out
Page 2: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 28 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

قدمهم

و نقشيعلماز عناصر شاخص در نگارشيكياستناد وديـ تولدريبـارز است

ويپژوهشـفيتـألياساسـ استناد از اصول. نشر اطالعات دارد درياثـر اسـت

در شوديمرو با اقبال روبهيعلمي جامعه و تـالش اصـل، دقّـنياتيرعاكه ت

و مطالب استناد . باشـندحيصـروايـگوشـده اسـتوار، الزم در آن اثر شده باشد

را اسـتنادهاي ارائـه است كـهيو عامل مهمتيواقع،يآدمي حافظهيريخطاپذ

توانينمرايعلمي نوشتهكي، مطالبتيواقعنيابه با توجه. سازديميضرور

كهنيا. كردانيبحافظهياتكاتنها به يهـاتيمحـدودو هـا ضـعفازيناشامر

ويذهنيقوا جـابياشـده، لزوم اثبات مستدل مطالب ارائهنيهمچنانسان است

به كنديم يرسـتداز نـانياطمارائه شوند تا با احرازيروشنكه مستندات مطالب

بهنيتضمها، اعتبار هر نوشته آن و بتوان حاصـل از آن اعتمـاد كـردجينتـا گردد

).1381،يقيحق(

رك ارجاعي است كه به ارتباط ميان مدايسنج كتابتحليل استنادي بخشي از

اي، روند موضوعي، الگوهـاي اسـتنادي بـين رشـته.پردازديمو منبع استنادكننده

در-هي، وخود استناد گرو تاريخ استناد، اسـتنادي از جملـه مـواردي اسـت كـه

و افقهي،( اند گرفتهمطالعات استنادي مورد توجه قرار ). 1386شهرياري

سنجش مجـالت علمـي ابزارهاينيتر مهميب تأثير كه به عنوان يكي از ضر

عبارت است از نسبت تعداد استنادهاي تعلق گرفته بـه مجلـه پذيرفته شده است،

ق بل، به تعداد مقاالت دو سال گذشته آن نشريه، در يك سال مشخصدر دو سال

و مقصودي دريه،( .)1385مهراد

؛ دهديمتشكيل1استنادي-روشن است كه تعدادي از استنادها را خود

در:كندمي استنادي چنين عنوان-خود در تعريف)1994(2ديوداتو رفتاري كه

دري( كنديم استناد مدرك يا مداركي از خود آن، مؤلف اثر به كي بودن مؤلف

و استناد او) شونده مدرك استناد كننده قات تنها براي مواردي اين اصطالح برخي

و يا اولين نويسنده آن مدرك باشد شوديماستفاده .كه فرد تنها مؤلف

Page 3: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

29 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

استنادي با معاني مختلفي استفاده شده است، ارجاع به مقاالت منتشر شده-خود

خوانده»3استنادي مجله-ودخ«مقاله استنادكننده در آن چاپ شدهكهيا مجلهدر

اگر مقاله استنادكننده يك يا چند نويسنده مشترك با مقاله استنادشونده. شودمي

تعريف»استنادي نويسنده–خود«معموالً اين خصيصه به عنوان داشته باشد،

ا. شوديم كهاستنادهاي مقاالت تأليفي نيز كننديمدر آن كار فراد به سازماني

و اگه( شوديمناميده»4استنادي سازماني-ودخ« از انواع ديگري). 5،1990روسو

به-خود به عنوان مثال. پرداخته شده استهاآناستنادي عنوان شده كه كمتر

كه نشان از استناد مؤلف يا مؤلفان به آثار زبان مادري»6استنادي زباني-خود«

راي حوزهبه مدارك دارد يا استناد »7اياستنادي رشته- خود« مورد مطالعه كه آن

وب-خود«و نامنديم وب»8استنادي صفحه كه بيانگر استناد به صفحات

).1999روسو،(نويسنده يا نويسندگان است

به موارد زيـر توانيماستنادي وجود دارد-از جمله داليل معتبري كه براي خود

:اشاره نمود

و داراي اعتبار است؛ تنهاستده در آن حوزه نويسن.1 و يا مورد اطمينان

در.2 و يا اثر ادامه كار قبلي اوست كنديممورد نظر كاري حوزهنويسنده

دهـديمو نويسنده به جاي اينكه كار قبلي را تكرار كند به آن ارجاع

.)1989، 10و بونزي9اشنايدر(

، 11هايلنـد( كنـديمـ خود اسـتنادبهيا حرفهنويسنده براي بناي اعتبار.3

2003 .(

مي از آن و پژوهشگران ترجيح هـاي خـود را بـراي دهند مقاله جا كه نويسندگان

ممكـن هـا مجلهيي با ضريب تأثير باال ارسال نمايند، ويراستارانها مجلهچاپ به

هـا تـرين راه يكـي از سـاده. است براي افزايش ضريب تأثير مجله وسوسه شوند

در. اسـتنادي اسـت-از نويسندگان براي انجام خـود درخواستاين منظور براي

شد 12ي لوكميا مجله 1997سال در ابتدا اين اتهام. به دستكاري ضريب تأثير متهم

ي كي از رقباي مجلهي( 14ي لوكميا ريسرچ سردبير مجله 13از سوي تروي هميلتون

Page 4: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 30 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

شد) لوكميا نش. مطرح ان داد كه سردبير لوكميـا از مدركي كه او در اختيار داشت

مي نويسندگاني كه مقاله دهند، خواسته بـود تـا بـه هاي خود را به اين مجله ارائه

و كنسـل 2002بعدها در سـال. هاي بيشتري از لوكميا استناد كنند مقاله نئـوبرگر

ها شرح دادند كه چگونه سردبير يـكآن. مورد مشابه ديگري را گزارش كردند15

ب 2004در سـال. آن مجلـه شـده اسـتياسـتنادها اال بردن تعـداد مجله موجب

اســتنادي توســط-خـود تــأثير. ويـداد ديگــري را گـزارش دادر نيــز16 سـوينك

مي نويسندگان، سيماي مجله را در جامعه به عنـوانو كندي علمي دچار انحراف

).1386، دانگ، لو، ماندري(شود رفتاري بسيار غيراخالقي محسوب مي

آنبا تو خو جه به و مؤلف تشكيل-دكه تعدادي از استنادها را استنادي مجله

و وجود خوداستنادي در مجالت يك حوزه خاص موضوعي به خاطر مي دهد

و منحصربه فرد بودن موضوعات امري اجتناب ناپذير است مك ويگ،(تازگي

ا-مجالتي هستند كه نرخ خود،با اين وجود.)2004 ستنادها استنادي در ميان كل

ازو چون براي محاسبه دهنديمر صد بااليي را به خود اختصاصد ضريب تأثير

و كتابدارانمختلفي از قبيل ناشران، سردبيران،يها گروهو شوديماستناد استفاده

ه خاص از ضريب تأثير استفادهمؤلفان براي تعيين رتبه مجله در يك حوز

در شوديماين باعث،كننديم و مؤلف نيز تا مجله جاي واقعي خود قرار نگرفته

و تعيين-بنابراين، بررسي ميزان خود. قرار بگيردهانيپراستنادترجزء استنادي

. شوديماستنادي امري ضروري محسوب-ضريب تأثير بدون خود

و تشـخيص-تعيـين خـود هدف پـژوهش حاضـررو از اين اسـتنادي مجلـه

و ويفنـ اسـتنادي در حـوزه علـوم–خـود همبستگي ميان ضريب تأثير مجلـه

و تعـداد توانيماز ديگر اهداف پژوهش. استيمهندس به رابطه بين تعداد مقاله

ويمهندسويفناستنادي مجله در حوزه علوم–خود ، رابطه بـين تعـداد مقالـه

در–و همين طور نرخ خوديمهندسويفنضريب تأثير در حوزه علوم استنادي

و عملكرد مجالت پـس از حـذف موريها سال اسـتنادي اشـاره-خـودد بررسي

.نمود

Page 5: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

31 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

17(ISC)م پايگاه استنادي علوم جهان اسال

كه 19رويترز–از محصوالت تامسون (JCR) 18استنادي نشريات هايگزارش

شد 1975در سال به عنوان منبعي براي ارزيابي مجالت در سـطح جهـان،منتشر

و ناشران قرار قان، كتابدمورد استفاده محق ، امـا بـه علـت سـوگيريرديگيماران

اين موضوع باعث شده است تـا؛ لذا باشديممورد انتقاد،نسبت به زبان انگليسي

در كشورهاي مختلف مجالت غيرانگليسي زبان فرصـت نمايـه شـدن در پايگـاه

.استنادي نشريات را نداشته باشند

اي اطالع رسـانيهمركز منطق توسط (ISC)مپايگاه استنادي علوم جهان اسال

و فناوري ويانداز راهعلوم ا شده ستنادي در سطح كشورهاي اسـالمي يك نظام

كه. است ايـران،سال در مطالعات استنادي تجربـه دارد60بعد از اياالت متحده

و اسكوپوس–تامسونيها شركتپس از در سومين، 20رويترز نظام استنادي را

مجالت فارسي به خاطر عدم مطالعـات.اندازي نموده استسطح بين المللي راه

د و گسترده نظـر بـه تأسـيس. اسـتيا ناشـناختهر ابعاد مختلف آن پديده عميق

ع و فنـاورييرسان اطالعيا منطقهلوم جهان اسالم در مركز پايگاه استنادي علوم

ف ويژه ارسي از ابعاد مختلف به اكنون اين فرصت بدست آمده تا شناخت مجالت

.ميسر شوديسنج علم

مراحليط در، ISCو فناوري قاتيتحق هاي وزارت علوم، اساس سياست بر

و سـاير؛فارسيتمجال:دهديمبه توسعه خود ادامهريز مجالت انگليسي ايران

ماننـد تركـي،ييهـا زبـان؛ مجالت عربي كشورهاي اسـالمي؛كشورهاي اسالمي

و .كشورهاي اسالمي... اندونزيايي، مالزيايي، فرانسوي

با استفاده از اطالعات جمـع آوري شـده از در بخش فارسي، ISCدر حقيقت

و رتبه بنـدي مؤسسـاتبه فارسي، نشريات معتبر تحليل محتوا، ارزيابي مجالت

و نويسندگان در سطح ملي بـر اسـاسيسـنج علـم معيارهـاي.پردازديمعلمي

ر گذاري شـده قوانين علمي پايه برابـر بـا ISCعلمـييهـا فـرآوردهوو از ايـن

، بـا شوديمدر سطح جهان توليد رويترز–تامسون كه توسط استييها فرآورده

Page 6: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 32 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

و براي زبان فارسها فرآوردهاين تفاوت كه اين و كشورهاي اسـالمي طراحـي ي

از.اند شدهيسازيبوم ات معتبـر فارسـي كـه در راي نشـريب ISCتدايتولبرخي

ويرسانالعاطيا منطقهمركز بـه باشـنديمو يا در دست تهيههيتهفناوري علوم

؛ 22؛ نمايه استنادي علوم ايـران 21استنادي نشريات فارسييها گزارش:عبارتند از

اسـتنادي؛ پايگـاه 24فهرست منـدرجات جـاري فارسـي؛23طاليه داران علم ايران

نيهـا شـاخص نظـام؛25علمـي فارسـييهاشيهمابرترين شـريات عملكـردي

27نشريات فارسييها داده؛ تحليل پايگاه 26فارسي

ايجاد شدهيها رمجموعهيزاستنادي نشريات فارسي از نخستينيها گزارش

دف از ايجاد ايـن نظـام بررسـيه. باشديمدر پايگاه استنادي علوم جهان اسالم

ويها مجله ياه گزارش. آنان بر اساس مطالعات استنادي استيبند رتبهفارسي

استنادي نشريات فارسي ابزاري است دقيـق بـراي ارزيـابي بسـترهاي علمـي در

و عمده مخاطبان اين و اجتماعا نظامقلمرو نشريات، ت علمي در سطح را جوامع

و مداوم طرحيك نظاماين. دهنديمملي تشكيل كه ركوردهـاي باشديمپيوسته

.داده است پوشش 1378اطالعاتي نشريات معتبر فارسي را از سال

هاي استنادي نشريات فارسي، بررسي مجالت در يك سال مبناي كار گزارش

در. شمسي است يها سالبنابراين، منطبق با معيارهاي موجود، وضعيت هر مجله

و سير صعودي يا نز . گـردديمـ ولي ميزان استفاده از آن مشخص مختلف بررسي

خبر اين اساس، ناشران مجله راها قادرند كه مجله هـا در مقايسه با ساير مجله ود

كه. در همان حوزه موضوعي مقايسه نمايند يهـا گـزارش به عبارت ديگر، هدفي

موضوع مهم است كه يك مجله چـه ايندينمايماستنادي نشريات فارسي دنبال

و استفاده قرار هاي ديگبه دفعات توسط مجله قدر و(رديگيمر مورد استناد مهراد

).1387 مقصودي دريه،

پيشينه پژوهش

و افقهي استنادي در مجالت علوم-ودخ«با عنوانيا مقالهدر)1386(شهرياري

و فصلنامه كتاب - چون تعداد خودييها شاخص»)1383-1374(اطالع رساني

Page 7: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

33 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

را-استنادي، ميزان مقاالت داراي خود-استنادي، ميزان خود مورد استنادي

نش. بررسي قرار دادند استنادي- خود در ميزان ان داد كه تفاوت چندانينتايج

. شودينمبين دو نشريه مشاهده

و مرادي از38در بررسي خود ضريب تأثير) 1386(نجفي، مؤمن زاده نشريه

يها شماره 1386پژوهشي پزشكي فارسي كه تا پايان بهار–نشريه علمي 90

ماند كردهرا به طور كامل منتشر 1385سال نتايج نشان،اند دادهحاسبه قرار، مورد

داد كه با حذف استنادهايي كه توسط خود نويسندگان به مقاالتشان صورت

و محاسبه مجدد ضريب تأثير نشريات، ضريب تأثير اغلب تغيير كردههاآنگرفته

.كمتر شده استهاآنو ضريب تأثير

-عيت خودوضكارشناسي ارشد خودي نامه در پايان) 1387(طباطبايي

در سال 28وب علومپژوهشگران ايراني در پايگاه استنادييها مقالهاستنادي

ي حوزهدر ايراني پژوهشگرانكه داد نشانهايافته را بررسي كرده است؛ 2003

پيشين آثاربه استناد ميزان بيشترين درزماني،ياستناد-خود درصد8/56شيمي بايخوداستناد درصد7/21بايكشاورزيهاتهرش پژوهشگرانو اندداشتهرا خود

.اند داشتهرا خود پيشين آثاربه استناد ميزاننيتركم زماني در

استنادي مجالت حوزه علوم پزشكي منتشر-خودي مطالعهدر) 1388(قانع

از 1384در سال شده استنادي نشريات فارسي را بررسييها گزارشبا استفاده

د. نمود و نرخ)01/0(در سطحيداريمعناد رابطه نتايج نشان بين ضريب تأثير

يداريمعنضريب همبستگي پيرسون رابطه.=r)508/0(استنادي وجود دارد-خود

و خود را و همچنين رابطه-بين ضريب تأثير يداريمعناستنادي مجله نشان داد

و خود نين همچ پژوهش اين. مشاهده كرد استنادي مؤلف- بين ضريب تأثير

خود درصد5/61از مجالت فارسي حوزه پزشكي با نرخ درصد85نشان داد كه

از مجالت صفر شده است درصد6/58ضريب تأثير. شونديماستنادي، منتشر-

استنادي است؛ تعداد-تمايل زياد بعضي از نويسندگان به خود دهنده نشانكه

Page 8: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 34 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

–و ضريب تأثير بدون خود)=r-201/0(مقاالت تأثيري در ضريب تأثير مجله.ندارد)r=109/0(استنادي

و اسـتنادي دو نشـريه-در پژوهشـي ميـزان خـود) 1389(يتاجگلجوكار

و فصلنامه و فصلنامه كتابداري دريرسان اطالعكتاب 1386تـا 1382يها سالرا

استنادي نشريات فارسي پايگاه استنادي علوم جهـانيها گزارشبر اساس پايگاه

در-نتايج نشان داد كه ميـزان خـود. اسالم مقايسه كردند اسـتنادي در دو نشـريه

كل.مورد بررسي نسبتاً پايين استيها سال و صـلنامهفنويسندگان در كتابـداري

در انـد؛ استنادي بيشـتري داشـته-داطالع رساني نسبت به فصلنامه كتاب، خو امـا

اسـتنادي–خـوده كتـاب نـرخ فصلنام 1385استنادي مجله تا سال-مورد خود

د بـراي فصـلنامه 1386ميـزان در سـال اين است در حاليكه ادهباالتري را نشان

و از ديگر نتـايج. نسبت به فصلنامه كتاب بيشتر بوده استيرسان اطالعكتابداري

و رتبـه-خود پژوهش اين است كه استنادي باعث افـزايش ضـريب تـأثير شـده

.كنديمستنادي تغييرا-حذف خود مجله پس از

آن كاربردوياستناد-به موضوع خوديا مطالعهدر) 1388(ييطباطباو كوشا

ويسنج علمدر مطالعات بهكهداشتندانيبپرداختند -خودكه نكتهنيابا توجه

حدشيبياستناد است امايعلم داتيتوليابيارزدرياساسچالشكياز

سندگانينوازيبرخكهاستييها روشنيتر سادهازيكيياستناد-خود

رايتصنعبه طور تواننديم ياستناد- خودكهيحالدر. دهندشيافزااعتبار خود

ازيمعدود، اماستيندهيپسنديامريخارجيسنج علماز نظر متخصصان

رايداخل سندگانينو خط كشوريعلميارتقاازيا نشانهآن يقاتيتحقو داشتن

.داننديم سندگانينو

استنادي با ضريب تأثير-ميزان همبستگي خوديا مطالعهدر) 2010( 29قانع

استنادي نشريات فارسي در دورهيها گزارشهاي علمي حوزه مهندسي در مجله

در. را بررسي نمود 2006-2002زماني سال مورد مطالعه5نتايج نشان داد كه

استنادي مؤلف-و نرخ خوددرصد41استنادي مجالت-ميانگين نرخ خود

Page 9: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

35 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

-بين خوديداريمعننشان داد كه همبستگي طورنيهمنتايج. باشديمدرصد 66

و خود استنادي ،=004/0sig(استنادي مؤلف با ضريب تأثير وجود دارد- مجله

397/0r=032/0؛sig=،300/0r=.(در- بعد از حذف خود استنادي، تغييرات زيادي

و چه منفيچه(مجالتيبند رتبه شد) مثبت ، تقريبا خصوصنيادر. مشاهده

طورنيهم. از مجالت در موقعيت خود باقي ماندند درصد7/15و درصد7/13

همبستگي بين ضريب)=sig،031/0-r=831/0(آمده دستبهجينتابا توجه به

و تعداد مقاالت مشاهده نشد .تأثير مجله

ازنهيشيپ كشوردر خارج

استنادي در شش مجله حوزه- خود،يپژوهشدر) 2000( همكارانو 30يفسوالك

درو خوداستنادي درزمانييزمانهمرا با محاسبه نرخ خوداستنادي بيهوشي

قرمورد 1996و 1995هاي سال نتايج نشان داد كه نرخ. ار دادندمطالعه

تا57 خوداستنادي هم زماني مجالت از و نرخ خوداستنادي درصد4درصد

در اين بررسي همبستگي. است درصد متغير4تا درصد35از ماني مجالتدرز

شديزمانهمبين نرخ خوداستنادييداريمعن و ضريب تأثير مشاهده مجالت)015/0p=،899/0r=(،يك مجله احتماالً تأثيريزمانهمميزان باالي خوداستنادي

.مثبت بر ضريب تأثير آن مجله دارد

استنادي نشريات مؤسسه هاي استفاده از گزارشميزان) 2000( 31نيسنجر

دانشگاهي را مورد بررسييها كتابخانهاطالعات علمي براي مديريت مجالت در

در-اين مطالعه تأثير خود. قرار داد دريبند رتبهاستنادي مجله را مجالت

و ژنتيك بررسي كردي حوزه و اطالع رساني در مجالتي رتبهو علوم كتابداري

-خودو كل استنادهاي دريافتي بعد از حذف 1994رابطه با ضريب تأثير

واستنادي دوباره محاسبه مجيها رتبهسپس كرد يها رتبهدد با بعد از محاسبه

كه. استنادي مقايسه گرديد-اصلي جهت تحليل تأثير خود نتايج نشان داد

ر تواننديم استنادي- كتابداران بدون توجه به خود JCRتبه بندي مجالت در از

. براي مديريت مجموعه مجالت خود استفاده نمايند

Page 10: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 36 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

و- فاده از خوداست) 2003(هايلند مقاالت 240دررا 32يگر خوداشارهاستنادي

و پژوهش در 800ي و-نتايج نشان داد خود. رشته بررسي كرد8چكيده استنادي

. شوديماستفادهر زياده مقدابي پژوهش در مقاالتيگر خوداشارهطور همين

به:استناد به كارهاي قبلي عوامل روانشناختي از قبيليهازهيانگ اعتماد نويسنده

و عزت نفس نويسنده را مورديگر خوداشارههايلند همچنين. دارد خود، تجربه

و آورديمبراي نويسنده ثبات شخصيتي در متنيگر اشارهخود. بررسي قرار داد

.سازديمبقيه متمايز اثرش را نسبت به

از) 2004(مك ويگ گزارش 2002يها دادهدر مطالعه خود با استفاده

استنادي را مورد بررسي قرار-استنادي نشريات مؤسسه اطالعات علمي، خود

وي رابطهاين بررسي. داده است موضوعيي حوزهضعيفي بين ضريب تأثير

و همچنين نشان داد حذف خود استنادي تأثير كمي بر رتبه مجله-مجله را يافت

و خودبررسي نشان داد كه رابطه. دارد استنادي-ي ضعيفي بين ضريب تأثير

استنادي-وجود دارد بدين معني كه مجالت با ضريب تأثير باال داراي خود

. كمتري هستند

ها را درخصوصهرساني حوزهمجالت معتبرياستناد-خود) 2006(33يسيت

با. كرديبررسمجالتيزماندرياستناد-و خوديزمانهميتناداس-خود نرخ

يها سالنيبحوزهنيامجله فعال 100تعداد∗INSPEC گاهيپااستفاده از

ويآورجمع 1997- 1978 بهيها دادهنموده ازيفراوانمربوط استنادها

SCI)ت داد كه مجال نشانيبررسنياجينتا. شده بودهيته) 2001لوح فشرده

يباالترياستناد-خوديدارا دتريجدنسبت به مجالتتريميقداستنادكننده

و تعداد تعدادنيهمچن، باشنديم چيهيافتيدرياستنادهامقاالت چاپ شده

نياقيتحقگريدجينتااز. مجالت ندارديدرزمانياستناد-با نرخ خوديا رابطه

دارندليتما شتريبياستناد- خوديباالاست كه مجالت استنادكننده با نرخ

يزمانهمياستناد-نرخ خودنيانگيم. رنديگتوسط خودشان مورد استناد قرار

Page 11: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

37 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

03/15مجالتيدرزمانياستناد-نرخ خودنيانگيمو درصد59/9مجالت

.است درصد

را-تعدادي متغير انتخاب كرد تا خود) 2007( 34فراندسن استنادي مجله

او.بررسي كند ه استنادي علوم مجله اقتصادي كه در نماي32بر روي مطالعه

او نشان داد كه برخالف نرخي مطالعه. صورت گرفت،شدنديماجتماعي نمايه

در-خود ويزمانهماستنادي- زماني، همبستگي مثبتي بين نرخ خوداستنادي

با عوامليزمانهماستنادي-نرخ خود طورنيهم. ضريب تأثير مجله وجود دارد

و گذشت زمان ارتباط داردم .ختلف مانند انواع مدارك، موقعيت جغرافيايي، زبان

و توجه به خوديزمانهماو دريافت كه نرخ خوداستنادي نشانه خودمطرحي

.استنادي درزماني درست است-نيست، اما اين در مورد نرخ خود

در 107استنادي-نرخ خود) 2007(35كراس مجله حوزه اكولوژي موجود

به. گزارش استنادي نشريات موسسه اطالعات علمي را مورد بررسي قرار داد

2/16±3/1بين 2004طور متوسط ضريب تأثير مجالت مورد مطالعه در سال

-نتايج بررسي نشان داد ميزان خود. باشديماستنادي-تحت تأثير خود درصد

باابدييمدي با افزايش ضريب تأثير كاهش استنا با، اما مجالت ال نيز ضريب تأثير

براي رتبه بندي مجالت كنديممؤلف پيشنهاد. دهنديمتغييرات وسيعي را نشان

ون 36يو. استنادي مجله لحاظ شود-خاص نرخ خود -نرخ خود) 2007( 37گو

و ضريب تأثير آن در سه . كردندبررسي) باال، متوسط، پايين(سطح استنادي مجله

بر- أثير خودتت با ضريب تأثير باال،نشان داد در مجالها افتهي استنادي درزماني

اما مجالت با ضريب تأثير متوسط بيشتر تحت تأثير نرخ؛ضريب تأثير كمتر است

در-خود براي مجالت با ضريب تأثير پايين دو بحث. زماني قرار دارند استنادي

ض-، در مجالت با نرخ خودنخست:شوديممطرح و ريب استنادي بسيار پايين

دوم، ضرايب تأثير مجالتي. دارد تأثير كمي روي ضريب تأثير وجود،تأثير پايين

استنادي درزماني-استنادي درزماني باال بيشتر تحت تأثير نرخ خود-با نرخ خود

.هستند

Page 12: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 38 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

اسـتنادي در مجـالت-ي گرايش به سـمت خـود پژوهشدر) 2007( 38بيگلو

و تركي را نتايج نشـان داد كـه گـرايش مجـالت. با هم مقايسه كرده است ايراني

در-ايراني به خود .مورد مطالعه افزايش داردي دورهاستنادي

و عسكري ضريب تـأثير(مجالتيها شاخصيا مطالعهدر)2007( 39بيگلو

در)استنادي-و نرخ خود و سوئدي را اسـتنادي نشـرياتيها گزارشاسپانيايي

م بـين نـرخيداريمعنـن مطالعـه نشـان داد كـه تفـاوت ايـ. قايسه كردنـد با هم

و-و نـرخ خـود خوداستنادي هم زماني اسـتنادي درزمـاني مجـالت در اسـپانيا

نشان داد كـهها دادهتحليل. زماني وجود داردي دورهدر سوئد در اين طورنيهم

مـ كننديمت اسپانيايي به خودشان استناد بيشتر مجال وردو بيشتر تمايل دارند كه

د. استناد قرار بگيرند نشـان داد كـه 2005ر سـال ضريب تأثير مجالت اسپانيايي

وجـود 2000در مقايسه با همان مجموعـه از مجـالت در سـاليداريمعنرشد

.در ميان مجالت سوئدي مشاهده نشدييها تفاوتدارد، چنين

ن- رفتار خوديا مطالعهدر) 2009( 41و عامل 40داورپناه ويسنده در استنادي

و علوم و داخلي، شيمي آلي چهار رشته مهندسي الكترونيك، پزشكي عمومي

و روش. گياهي را بررسي كردند يا طبقهبا استفاده از نمايه استنادي علوم

تحليل 2006-2004مقاله به عنوان نمونه در چهار رشته در طول 1000تصادفي

ت در ادبيات چهار رشته موجود درصد از مقاال60نتايج نشان داد كه حدود. شد

در تمام چهار رشته توزيع اريبي از نرخ. استنادي دارند-حداقل يك خود

و شد-خود طورنيهماستنادهاي مقاالت و استناد به ديگران مشاهده . استنادي

سهم. داشتها رشتهاستنادي را نسبت به ديگر-مقاالت شيمي آلي بيشترين خود

با-نرخ خود. ابدييميش زمان كاهش استنادي با افزا-خود استنادي مورد انتظار

و . ابدييمنويسنده افزايشيور بهرهرشد تعداد استنادها، نويسندگان همكار

استنادي بايد به عنوان-خوديها شاخصكه كنديمنتايج اين مطالعه پيشنهاد

دريها شاخص .كتابسنجي استفاده شوديهايابيارزمكمل

Page 13: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

39 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

پژوهشيها پرسش

و خود.1 يمهندسويفناستنادي مجله در حوزه علوم-آيا بين ضريب تأثير

همبستگي وجود دارد؟

و تعداد مقاله.2 همبستگييمهندسويفندر حوزه علوم آيا بين ضريب تأثير

وجود دارد؟ و خود.3 يمهندسويفناستنادي مجله در حوزه علوم-آيا بين تعداد مقاالت

ديا رابطه ارد؟ وجود

مورديها سالدريمهندسويفناستنادي در حوزه علوم-نرخ خود.4

؟دهديمررسي چه روندي را نشانب

اسـتنادي-بعد از حذف خوديمهندسويفنعملكرد مجالت حوزه علوم.5

در رابطه با ضريب تأثير چگونه است؟

پژوهش شناسي روش

پـژوهشي جامعه. پژوهش حاضر، پيمايشي با رويكرد تحليل استنادي است

دريمهندسويفنمجالت حوزه علومرا حاضر داراي ضريب تأثير نمايـه شـده

بـراي. دهـد تشـكيل مـي80-86هاي طي سال پايگاه استنادي علوم جهان اسالم

انجام پژوهش به گزارش استنادي نشريات فارسـي از توليـدات پايگـاه اسـتنادي

با 42علوم جهان اسالم و ابتدا ويفنفيلترگذاري مجالت حوزه علوم مراجعه شد

و سپس با انتخـاب سـال،يمهندس ضـريب تـأثير مجـالت مـورد مشخص شده

چون براي محاسبه ضريب تـأثير اسـتنادهاي دو سـال قبـل. بررسي تعين گرديد

تعـداد لذا با استفاده از بخش مجـالت اسـتناد كننـده ايـن پايگـاه باشديممالك

دو خود دو سـاليهـاياستناد–و خود سال تعيين گرديدهاستنادي مجله در آن

و ضريب تأثير بدون خود استنادي محاسبه گرديـده-قبل مطابق فرمول زير كسر

و آزمـون16نسـخه 43سپس با استفاده از نرم افزار آماري علوم اجتمـاعي. است

و در موارد نيازها دادهآماري ضريب همبستگي پيرسون مورد تحليل قرار گرفت

شد از . آمار توصيفي استفاده

Page 14: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 40 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

اسـتنادي بـدين-ضريب تأثير بدون خود1384براي مثال براي مجالت سال

:گردديمطريق محاسبه

)()()(

DCbBaA

+−+−

استنادي-ضريب تأثير بدون خود=

:كه در اينجا

A=مجله مورد بررسي 1382به مقاالت 1384استنادهاي سال

a=1382خود استنادي سال

B=مجله مورد بررسي 1383به مقاالت 1384استنادهاي سال

b=1383خود استنادي سال

C=1382مقاالت مجله در سال تعداد

D=1383مقاالت مجله در سال تعداد

پژوهشيها افتهي

در طور هماندر رابطه با پرسش اول رابطه شوديممشاهده1جدول كه

و خودبين ضري)01/0(در سطحيداريمعن استنادي مجله در مجالت-ب تأثير

،=000/0sig( وجود دارد 1380- 1386يها سالدريمهندسويفنحوزه علوم

481/0r=.(و 1380ه در سال رابطنيااما اگر به تفكيك سال بررسي نماييم

استنادي بيشتري دارند بدين معني كه مجالتي كه خود باشد،يم داريمعن 1385

نيز ميزان همبستگي1در نمودار.تري در ضريب تأثير هستندداراي رتبه باال

و ضريب تأثير در حوزه علوم-خود در مجالتيمهندسويفناستنادي مجله

را-اگر بخواهيم سهم خود.نشان داده شده است 1380- 1386يها سال استنادي

كه توانيمبررسي كنيم درصد از تغييرات ضريب تأثير تحت نفوذ23گفت

مجالت با ضريب تأثير پايين، تعداد.)2r=23/0( باشديماستنادي مجله-دخو

و تعداد خود-خود استنادي در ميان مجالت با ضريب- استنادي كمتري دارند

استنادي-روشن است كه تعدادي از استنادها را خود. تأثير باال بيشتر است

هاياستناد-دخواز انواعيا جنبهاستنادي مجله نيز-و خود دهديمتشكيل

Page 15: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

41 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

y = 0.0134x + 0.0359R2 = 0.2314

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0 2 4 6 8 10

تعداد خود - استنادي مؤثر

يرتأثبضري

و از آنجا كه در محاسبه ضريب تأثير استناد نقش به سزايي دارد، افزايش باشديم

و بالطبع ضريب استنادي–تعداد خود مجله باعث افزايش تعداد استنادها شده

.ابدييمتأثير مجله افزايش

در–ميزان همبستگي خود.1جدول و ضريب تأثير يها سالاستنادي مجله

يمهندسويفنلف در حوزه علوم مختهمبستگيسال

پيرسون

معني

داري

تعداد

نشريات

1380863/0003/09

1381280/0434/010

1382600/0088/09

1383223/0596/08

1384400/0252/010

1385568/0043/013

1386225/0438/014

1386-1380481/0000/073

يمهندسويفن مجله در حوزه علومياستناد-در برابر خودريتأثبيضرنيبيهمبستگ.1ارنمود

رابطه شوديممشاهده2كه در جدول طور هماندر رابطه با سوال دوم

در)01/0(در سطحيداريمعن و تعداد مقاله در جهت منفي بين ضريب تأثير

حويمهندسويفنحوزه علوم 1380- 1386يها سالزه در در كليه مجالت اين

=000/0sig=،512/0r(برقرار است اين بدين معناست كه با افزايش تعداد،)-

از. ابديينمقاله ضريب تأثير افزايشم آشكار ضريب تأثير اينيها ضعفيكي

به آورديماست كه مقاالتي را در صورت كسر به حساب كه در مخرج كسر

Page 16: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 42 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

» غير قابل استناد«د استناد به موار. شونديمناد قلمداد غيرقابل استيهاتميآعنوان

. ممكن است به صورت قابل توجهي ضريب تأثير يك مجله را افرايش دهد

بنابراين مجالتي كه بخش زيادي از مقاالتشان را موارد غير قابل استناد تشكيل

تشان ضريب تأثير بيشتري را نسبت به مجالتي كه غالب مقاال تواننديم دهديم

آي. قابل استناد است كسب كنند آي تفاوتي براي.اس. همين طور الگوريتم

كهيها نوشتهي، پژوهش مقاالت و يا مروري قائل نيست، اين در حالي است فني

، شونديمي مورد استناد واقع پژوهش مقاالت مروري اغلب بيش از مقاالت

استنادهاي بيشتري پردازنديمبنابراين، مجالتي كه بيشتر به چاپ مقاالت مروري

دانگ( آورنديمو ضريب تأثير باالتري را به دست دهنديم را به خود اختصاص

).1386،و ديگران

و تعداد مقاله ميزان همبستگي.2جدول يها سالدر ضريب تأثير

يمهندسويفنمختلف در حوزه علوم

همبستگيسال

پيرسون

معني

داري

تعداد

نشريات

1380381/0-311/09

1381538/0-108/010

1382241/0-533/09

1383651/0-080/08

1384268/0-455/010

1385536/0-059/013

1386780/0-001/014

1386-1380512/0-000/073

Page 17: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

43 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

0.05-

0

0.05

0.1

0.15

0.2

0.25

0 50 100 150 200

تعداد مقاله

يرتأث

بضري

يمهندسويفندر حوزه علوم در برابر تعداد مقالهريتأثبيضر غيرمستقيميهمبستگ.2نمودار

تـوانيمـ نشان داده شده است،3جدولدركه طور همانپاسخ به سوال سوم در

و تعداد خوديداريمعنگفت كه رابطه اسـتنادي مجلـه وجـود-بين تعداد مقاله

موضوعي تعداد مجـالت انـدك باشـد، نويسـندگان).=597/0sig=،063/0r(ندارد

كـيها فرصتبراي چاپ مقاالتشان و مقـاالتي شـوديمـه منتشـر كمتري داشته

كه اين خـود سـبب افـزايش اسـتناد بـه چنـين شوديممحدود به همين مجالت

و بالطبع خود .روديماستنادي مجله باال–مجالتي شده

بـين تعـداديداريمعنقابل رويت است همبستگي3كه در جدول طور همان

و تعداد خود در هـريسـ مهندويفناستنادي در بين نشريات حوزه علوم-مقاله

در. وجـود نـدارد هـا سالو همين طور مجموع 1386تا 1380يها سالكدام از

قابل مشـاهده اسـت4و جدول4كه در نمودار طور همانپاسخ به سوال چهارم

مـورد بررسـييهـا سالدريمهندسويفناستنادي در حوزه علوم–نرخ خود

. داشته استيثابتروند

Page 18: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 44 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

يها سالدرو تعداد مقاله استنادي مجله–تعداد خودگيميزان همبست.3جدول

يومهندسيفنمختلف در حوزه علومتعدادمعني داريهمبستگي پيرسونسال

1380171/0-659/09

1381126/0-729/010

1382551/0124/09

1383555/0153/08

1384124/0733/010

1385098/0751/013

1386169/0-563/014

1386-1380063/0597/073

0

2

4

6

8

10

12

0 50 100 150 200

تعداد مقاله

يادتنس-اودخادعدت

يمهندسويفندر حوزه علوم در برابر تعداد مقاله استنادي مجله–تعداد خودنيبيهمبستگ.3نمودار

عبارتيمهندسويفن اما اين نرخ به تفكيك سال براي مجالت حوزه علوم

ازا :ستك مجلهيهاياستناد-ل خودتعداد

استنادي مجله-نرخ خود=× 100

كل استنادها

يفناستنادي مجله براي حوزه علوم–متوسط نرخ خود با استفاده از فرمول باال

از1380-1386يها سالدريمهندسو :بدين طريق عبارت است

83/32100405133

Page 19: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

45 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

دريهاياستناد–به پرسش پنجم، پس از كسر خود براي پاسخگويي موثر

و بر اساس آن جديديبند رتبهضريب تأثير، ضريب تأثير مجددا محاسبه شده

دري مجله9از.صورت گرفته است دريمهندسويفنعلومي حوزهموجود

ويمنفمجله2ي رتبهمجله،ياستناد–بعد از حذف خود،1380سال شده

يمهندسويفنعلومي حوزهي مجله10از.است افتهيشيافزامجله7ي رتبه

6ي رتبهمجله كاهش،2ي رتبهمجله،ياستناد- پس از حذف خود،1381سال

9، از 1382در سال.مانديباقرييتغمجله بدون2ي رتبهو افتهيشيافزامجله

–پس از حذف خودي،مهندسويفنعلومي حوزهريتأثبيضريداراي مجلهو4ي رتبهمجله،ياستناد 8از.است افتهيشيافزامجله5ي رتبهمجله كاهش

ياستناد-، پس از حذف خود1383ساليمهندسويفنعلومي حوزهي مجله

مجله بدون3ي رتبهو افتهيشيافزامجله3ي رتبهمجله كاهش،2ي رتبهمجله،

مانديباقرييتغ

دريفندر حوزه علومياستناد-نرخ خود.4جدول 80-86يها سالو مهندسي

ياستناد-نرخ خودسال

138041/291006820

138153/411006527

1382351004014

138360/321004615

138433/231006014

138541/291008525

138690/431004118

Page 20: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 46 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

05

101520253035404550

79 80 81 82 83 84 85 86 87

سال

يادتنس-اودخرخن

1380-1386يها سالدريمهندسويفناستنادي مجله در حوزه علوم–نرخ خود.4نمودار

دري مجله10از از،1384در سـاليمهندسـويفنعلومي حوزهموجود بعـد

مجلـه4ي رتبـهدر،شـدهيمنفـ مجلـه3ي رتبـه مجله،ياستناد–حذف خود

ويرييتغ از افتـهيشيافـزا مجلـه13ي رتبـه حاصل نشـده ي مجلـه13اسـت،

مجلـه،ياسـتناد-پس از حذف خـود،1385ساليمهندسويفنعلومي حوزه

14، از 1386در سـال.اسـت افتهيشيافزامجله8ي رتبهمجله كاهش،5ي رتبه

–پس از حـذف خـود،يمهندسويفنعلومي حوزهريتأثبيضريداراي مجلهو3ي رتبهمجله،ياستناد 10ي رتبهو افتهيشيافزامجله9ي رتبهمجله كاهش

از.مانده استيباقرييتغمجله بدون ويفنعلومي حوزهي مجله73در مجموع

21ي رتبـه مجلـه،يتناداسـ-پس از حذف خـود،80-86يها سالدريمهندس

در افتهيشيافزامجله43ي رتبهمجله كاهش، و يرييـتغمجلـه9ي رتبـه اسـت

.حاصل نشده است

و گيرينتيجه بحثحد-گرچه خود ،)2004مك ويـگ،(درصد قابل قبول است20استنادي در

ب. به طور كلي استناد به خود را مورد توجه قرار نداد توانينماما ررسـي در ايـن

دريمهندسـويفنمجالت حوزه علوم استنادي-متوسط نرخ خود منتشـر شـده

83/32ان اسـالم نمايه شده در پايگاه استنادي علـوم جهـ 1380-1386يها سال

Page 21: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

47 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي- ميزان همبستگي خود

بين ضـريب)01/0(در سطحيداريمعننتايج نشان داد كه رابطه. باشديمدرصد

و ، اين بدان معناست)=000/0sig=،481/0r(مجله وجود دارد استنادي-خودتأثير

با كمتري هستنداستنادي-خودكه مجالت با ضريب تأثير پايين داراي شيافـزاو

بـر اسـتنادي-خـوديعني ابدييمشيافزامجلهريتأثبيضراستنادي-خودتعداد

، حاكي از همسو بـودن پيشينمرور مطالعات. مثبت داردريتأثمجلهريتأثبيضر

و( هاسـت نتـايج حاصـل از اكثـر ايـن پـژوهش نتايج پژوهش حاضر با جوكـار

و همكاران؛ 1389،يتاج گل ؛ قانع، 1388؛قانع؛ 2007، فراندسن؛2000، فسوالكي

همسويي)2004،يگومك؛ 2007، كراس( حاضر با نتايج پژوهش نتايج) 2010

)01/0(ضريب همبستگي پيرسون نشان داد كه رابطه معني داري در سطح. ندارد

ج و تعداد مقاله در حوزه علوم در دريمهندسـويفنهت منفي بين ضريب تأثير

=000/0sig=،512/0r( مورد بررسي برقرار استيها سال بدين معنـي كـه بـا،)-

مـرور متـون نشـان.ابـديينمـ الت، ضريب تأثير مجله افزايش افزايش تعداد مقا

) 2004(گيـو مـكو)2010و 1388(كـه ايـن نتيجـه بـا نتـايج قـانع دهديم

و تعـداد خـود بين تعداديداريمعنرابطه. همسويي دارد مجلـه اسـتنادي-مقاله

تعـداد مقـاالت، تعـدادشيافـزا بـايعنـي،)=597/0sig=،063/0r(وجـود نـدارد

. دارديهمخوان)2006(تيسيجينتاباكه ابديينمشيافزامجله استنادي خود

و شد–بعد از حذف خود با مقايسه عملكرد مجالت قبل استنادي، مشاهده

درصد90/58، رتبه اند كردهت به رتبه نزولي تمايل پيدا درصد از مجال76/28كه

و در رتبههاآناز از33/12بهبود يافته . تغييري حاصل نشـده اسـتهاآندرصد

اسـتنادي-خوداز تغييرات ضريب تأثير تحت كنترل درصد23نتايج نشان داد كه

در مجـالت اسـتنادي-خـود با توجه به باال بودن ميـزان ).2r=23/0(ه است مجل

ابـ طـورنيهمو مشابهيها باپژوهشايران در مقايسهيمهندسويفنحوزه علوم

يدارا كشـورنيدومـ رانيـا، 44گلنـزل پـژوهش بنـا بـركهتيواقعنياتوجه به

در كشور50نيبدر استنادي-خود زانيمنيشتريب علم در جهان استديلتوفعال

كاهش يابد تا مجالت در رتبه بندي به لحـاظ استنادي-خودبايد ميزانرونيااز

Page 22: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

و اطالع ______________________ 48 1388، بهار51مارهش اهي،رساني دانشگ تحقيقات كتابداري

و ضريب تأثير در جايگاه واقعي خود قـرار بگيرنـد، لـذا شايسـته اسـت ناشـران

.گزينش مقاالت خود تجديدنظر نماينديها استيسسردبيران در

ها نوشتيپ1. Self-citation 2. Diodato 3. Journal self citation 4. Institutional self-citation 5..Rousseau & Egghe 6. Language self-citation 7. DISCipline self-citation 8. Webpage self-citation 9 . Snyder 10. Bonzi 11 . Hyland 12. Leukemia 13. Tervy Hamilton 14. Leukemia Research 15. Neuberger & Counsell 16. Sevinc 17.Islamic World Science Citation Center (ISC) 18. .Journal Citation Reports (JCR) 19 .Thomson-Reuters 20.Scopus 21. Persian Journal Citaion Reports (PJCR) 22 . Iran Science Citation Index (ISCI) 23 . Iran Essential Science Indicators (IESI) 24..Persian Current Contents (PCC) 25 . Persian Highly –Cited Proceeding Database (PHPD) 26 . Persian Journal Performance Indicator (PJPI) 27. Persian Journal Database Analysis (PJDA) 28. web of Science 29. Ghane 30. Fassoulaki 31 . Nisonger

32.Tsay اسـتنادي در مطالعـات-رفتاري است كه نويسنده بر طبق آن به استفاده از ساير توليدات خود گرايش دارد كه اين رفتار در قالب عملي به نام خود گري خوداشاره

. شودمينمايانگر سنجي علم

33.self-mention 34. Frandsen 35. Krauss 36.Yu 37. Wang 38 . Biglu 39 . Askari 40 . Davarpanah 41 . Amel 42. www.ISC.gov.ir 43 . SPSS

Page 23: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

49 ____________________ ...استنادي مجله با ضريب تأثير در نشريات علمي -ميزان همبستگي خود

44 . Glanzel منتشر INSTITUTE OF ELECTRICAL ENGINEERS (IEE)) كه توسط باشد مي، كنترل، برق رايانهو الكترونيك، فيزيك موضوعي هاي حوزهدر پايگاه اين

شود يم

منابع

اسـتنادي در دو نشـريه -مطالعـه تطبيقـي ميـزان خـود ). 1389( مرضيه ،يتاج گل ؛جوكار، عبدالرسولبـر اسـاس پايگـاه 1386تـا 1382 يهـا سالفصلنامه كتاب و فصلنامه كتابداري و اطالع رساني در

فصـلنامه كتابـداري و . استنادي نشريات فارسـي پايگـاه اسـتنادي علـوم جهـان اسـالم يها گزارش )1(13 يرسان اطالع

دانشگاه يتيتربو علوم يروانشناسمجله . يعلم يها نگارشكاربرد استناد در ).1381 ( حقيقي، محمود .232-215:) 2(32، تهران

رجمه رسـول نـوري و آزاده ت. رنگرشي نو بر عامل تأثي). 1386( يآدريان ماندر ؛ماري لو؛ دانگ، پنگ .272-71:2 )55( فصلنامه كتاب. نوري

استنادي در مجالت علوم اطـالع رسـاني و فصـلنامه -خود ).1386( اسماعيل ،يافقه ؛شهرياري، پرويز .136-72:12 )5(فصلنامه كتاب). 1383-1374(كتاب

پايگـاه شـده در نمايـه ايرانـي، پژوهشـگران يها مقاله يخوداستناد تحليل). 1387(طباطبايي، يوسف .انپايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه تهر. 2003ل در سا Web of Science ياستناد

علمي حـوزه علـوم يها مجلهاستنادي با ضريب تأثير -ميزان همبستگي خود). 1388(قانع، محمدرضا . 64-53:) 1(6، مديريت اطالعات سالمت. استنادي نشريات فارسي يها گزارشپزشكي در

افـت يره .يسنج علمآن در مطالعات كاربردو ياستناد –خود ). 1388( يوسف ،؛ طباطباييكيوان ،وشاك44:25-29 .

مطالعـات تربيتـي و . استنادي نشريات فارسـي يها گزارش). 1385( رؤيا ،مقصودي دريه ؛مهراد، جعفر . 234-215:) 1(7 روانشناسياطـالع يا منطقهمركز :تهران. 1382-1384 علم ايران كتاب). 1387( ؤيار ،مقصودي دريه ؛مهراد، جعفر

. رساني علوم و فناوري و چاپارتعيين ضريب تأثير و ضريب آنـي نشـريات ). 1386(فرشاد مرادي، ؛يروسس ،مؤمن زاده ؛رينجفي، كب .338-333:) 4(31، پژوهش در پزشكي. 1385پژوهشي پزشكي فارسي در سال –علمي

Biglu, M. H. (2007). Tendency towards the self-citation among journals in

Iran and Turkey. Bilgi Dünyası, 8 (2) , 297-309. Biglu, M. H., Askari, O. (2007). Comparison of Spanish and Swedish

journal indicators (impact factor and self-citaion rate) in the Journal Citation Reports. LIBRES, 17(2) , 1-14.

Davarpanah, M. R., and .Amal.f (2009). Author self-citation pattern in Science. Library Review 54(4) , 301-309.

Page 24: -دﻮﺧ 1386 ي ﻲﺳﺪﻨﻬﻣ ﻲﻨﻓ يjournals.ut.ac.ir/article_22525_b54c2c182464556a78101452dffed122.pdfﻲﻧﺎﺳرعﻼﻃا و يراﺪﺑﺎﺘﻛ تﺎﻘﻴﻘﺤﺗ

1388، بهار 51ماره ش هي،رساني دانشگا تحقيقات كتابداري و اطالع ______________________ 50

Diodato, V (1994). Dictionary of Bibliometrics. New York:The Haworth Press.

Fassoulaki, A., et al. (2000). Self – citation in six anaesthesia journals and their significance in determining the impact factor. British Journal of Anaesthesia 84 (2) , 266-269.

Frandsen, T. F. (2007). Journal self-citation –analysing the JIF mechanism. Journal of Informetrics, 1(1) , 47-58.

Ghane, M. R.( 2010). Self- Citation in PJCR's Engineering journals and their significance in determining impact factor during 2002-2006. International Journal of Information Science and Management, 8(1), 21-37.

Glanzel, W. & Thijs, B. & Schlemmer, B. (2004). A Bibliometric Approach to the Role of Author Self-Citations in Scientific Communication, Scientometrics, 59(1) , 63-77.

Hyland, K. (2003). Self-citation and self-refrence:credibility and promotion in academic publication. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 54 (3) , 252-259.

Krauss, J. (2007). Journal self-citaion rates in Ecological sciences. Scientometrics, 73 (1) , 79-89.

McVeigh, M. E. (2004). Journal self-citation in the Journal Citation Reports® – Science Edition (2002) : A Citation Study from The Thomson Corporation. Retrieved Oct 25, 2008, from

www.thomsonscientific.com/media/presentrep/essayspdf/selfcitaionsinjcr.pdf Nisonger, T. E. (2000). Use of the Journal Citation Reports for Serials

Management in Research Libraries:An Investigation of the Effect of Self-Citaion on Journal Rankings in Library and Information Science and Genetics . College & Research Libraries 61(3) , 263-275.

Rousseau, R. (1999). Temporal differences in Self-citation rates of scientific journals. Scientometrics 44(3) , 521-531.

Rousseau, R., and L. E .(1990). Introduction to infometrics quantitative methods in library, documentation and information science. Amesterdam:Elsevier Science Publishers.

Snyder, H., and Bonzi. S. (1998). Patterns of self-citation across dISCiplines" (1980-1989). Journal of Information Science 24(6):431-435.

Tsay, .Y.(2006).Journal self-citaion study for semi conductor literature: Synchronous and diachronous approach. Information Processing and management 42(6) ,1567-1577.

Yu, G., Wang, L. (2007). The self-citaion rate of scientific journals and the manipulation of their impact factors. Scientometrics, 73 (3), 321-330.

يها حوزهدر گاهيپا نيا