ျမန္မမာႏိုုင္ငံ - merin.org.mm ·...
TRANSCRIPT
ျမနမမာႏငင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မား
ျမနမမာႏငင၏ ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြမ မား ဆသ႔
ျညေထမငသမၼတျမနမမာႏငငတပင ၂၀၁၇ ခာႏ၊ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားအတပက ာႏငငတကမ
ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႕ (IEOM) ၏ အၿားသတအရငခမ
ေရးသားသ : Ryan D Whelan, Dr. Aulina Adamy, Amin Iskandar, Ichal Supriadi ႔ငႏ Chandanie Watawala ဘာသာျပနသ : ငာမေညနာဇ စစစအတညျပသ : ယြႏာၵႏျဣ အျပငအဆင : ေ၀ယ စာအပအဖးဒဇငး : ငာအေးမးနစ ပႏပသ : ေ ာမနမျႊရ းငဇဒ ငႏ ပႏပ
ာသေးာထမးထးရေငရငပးငရမ ကြတအးာမပတါဓ ANFREL ႕ြဖအ မ ကးာမသာလ႔လေ႔ညကၾ႔ငာစေ ။ညသါပငတးဇးကေ ေရးသားထတေဝသ The Asian Network for Free Elections (ANFREL) 105 Susthisarnwinichai Road, Samsennok, Huaykwang, Bangkok 10310, Thailand Tel: (+66 2) 26931867 Email: [email protected] Website: www.anfrel.org ISBN: BN-60-153969 ၂၀၁၇ ၊ ၊နကနရ ာမနမျ
ညသာစခငရစအဤ ငြတငငႏာမနမျ ာသေ႔ခကာရောလ ANFREL မ႕ြဖအးရောလ႔လေ႔ညကၾ႔ငာစေ ကးလးာအးာမကခရ႕ြတေ းပၿစဖျာသးငချးာထပဟငထ ႔ညသညမ ANFREL ၏ ၊းငခးဥစတသာလ႔လေ႔ညကၾ႔ငာစေ ၊းမထနဝ းာမငရလအ တဟမ႔သ
၏႔တးာမကဖတမးညစအ႕ြဖအကဖပရအ းာမငမျအ က ။ပေတဟမးငချးာထပဟငထ ာသေငဝါပငြတာစခငရစအ ကခအးငတသ အ ကြတအးာမကလ းညစအ႕ြဖအ႔ညသညမ တဟမ႔သ ကကာယေစတးဥစတလၢဂပ ၍ပျးာစယက ။ပေလမနရယနဝာတ
ါပာစခငရစအ ကးာမာရအးငာကၾေအ ျစဇ မစ အျ ာကပျာဖေစဖ ။ညသငႏပျး သအ ANFREL အ ၏ာစခငရစ ႔ငဖျာသာဘပလၤဂအ ႔ညသးာထးာသးရေ ာသညသာစခငရစအ ညတအငဝးာရတ ၊းပၿစဖျနရပျးသအ
ညသးငချးာထဆနပျ႔သာသာဘာမနမျ ငြတာရးနႊညညရ ။ညသစဖျနရပျး သအ ႔ငာကၾေ႔ထ ႔ငႏာသာဘပလၤဂအ ာသာဘာမနမျ းငြတအ ႈမညကကမ တဟမ႔သ းာမႈမရယြဖစဖျယသသ ကါပရ႕ြတေ ာဘပလၤဂအ ာသေးာထးာသးရေ႔ငဖျာသ ာသကာစခငရစအ
။ညသစဖျညတအ
ေက ားဇားတငလႊမ
မမတ႔အဖပြ႕အေနျဖင႔ သာႏၷဌမနခငမမပမျဖင႔ ါဝငၾကေသမ ာႏငငတကမမ ေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသ
မ မားက ေက ားဇားတငေၾကမငားေျမၾကမားလါသည။ ၎တ႔၏ ႀကၢားမားမားမားလေဆမငမႈမ မားသည ဤအရငခ
မအတပက သတငားအခ ကအလကမ မားေားသည။ မမတ႔၏ ျညတပငားမ အဖပြ႕၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမမႈအတပက
ႀကၢားမားလကငမႈ၊ တျမ ာႏလေဆမငမႈတ႔သည ၎တ႔၏ တငားျညတပင ဒမကေရဆကလကဖပ႕ၿဖၢားလမ
ေရားအတပက အမားတကဖပယလကၡဏမျဖသည။
ANFREL ကလညား အဖပြ႕လငနားတမဝန ေအမငျမငေရားအတပက အခ နမ မား၊ အငအမားမ မားက ရကရကေရမေရမ
ေားခြ႔ၾကသည႔ ျညတပငားဝနထမားမ မားကလညား ေက ားဇားတငါသည။ တခါတခါေတပ႕ႀကၢရေသမ အေရားါသည႔
နေခၚမႈမ မားက ေက မလႊမားာႏငခြ႔သည။
ANFREL သည ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမမရင၊ အားရတမဝနရသမ မား၊ ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင႔
ာႏငငေရားါတကယမားလယမ မား၊ အရဖက လထအေျချၢအဖပြ႕အညားမ မား၊ ျမနမမာႏငငမ မဒယမမ မားက မမတ႔
အမား လႈကလႈကလြလြႀကၢဆခြ႔ၾကသည႔ အတပကလညားေကမငား၊ မမတ႔ာႏင႔ မမတ႔၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မား
ျဖင႔ ားေါငားေဆမငရပကေားခြ႔ၾကသည႔အတပကလညားေကမငား ေက ားဇားတငါသည။
ANFREL အေနျဖင႔ ေနမကထေက ားဇားတငရမည႔သမ မားမမ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႕မ မားျဖကမ ၎တ႔
သည ၎တ႔၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအေတပ႕အႀကၢမ မား၊ နညားနမ မားာႏင႔ မေဘမငမ မားက မ ေဝေားခြ႔သည႔
အတပက ေက ားဇားတငါသည။ ျမနမမာႏငင ေနမေဝသရားမတဆင႔ေထမက႔ေသမ ေနမေဝားာႏငငျခမားေရားရမ ဝနႀကား
ဌမန၊ ဆပ ဇမလနသရားမတဆင႔ေထမက႔ေသမ Swiss Federal Department of Foreign Affairs တ႔၏
ေတနမာႏင႔ ႔ားကညမႈမ မားသည မမတ႔၏ လငနားတမဝနေအမငျမငေရားအတပက မရမျဖအတအငားျဖ
သည။ ၎တ႔၏ ေရမဖကရငနယသမႈာႏင႔ ာႏငငေရားအရ ဘကမလက ြ ၾကမားေနရတညမႈက ထနားသမား
ထမားာႏငျခငားက ေလားမားမႈတ႔သည ANFREL အေနျဖင႔ ေျမျငတပင မမတ႔၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မား၏ ေတပ႕
ရခ ကမ မားအေၚတပငသမ အေျချၢ၍ လပတလပတလလလကငရန ျဖည႔ဆားေားသည။ ျမနမမာႏငင၏ အ
သင ဒမကေရက ကည႔ားရန အထကကအဖပြ႕အမားလား၏ ဆကမျတရညားမႈသည ေရ႕ဆကရနမ မားပမ
အမားျဖေသည။
အေရားအႀကားဆားသမ မားက ေနမကဆားမ ေက ားဇားတင ကမားေျမရန ခ နထမားျခငားျဖသည။ ANFREL သည ျမန
မမာႏငငမ မြဆာႏၵေားၾကသည႔ ျညသမ မားက လႈကလႈကလြလြ ေက ားဇားတငေၾကမငားေျမလၿား ေလားမားအမားက
ရါသည။ အထားသျဖင႔ ေရပားေကမက ပြေအမငျမငေရားအတပက ႀကားပမထည႔ဝငမႈျၢၾကသည႔ ေရပားေကမက ပြာႏင႔
ဆငေသမ အဖပြ႕အညားမ မားျဖသည။ အမားလားက သထမားေလသညမမ ANFREL ကေရမ၊ အမရာႏင႔ ကမၻမတ
လႊမားမ လပတလမႈက ျမတာႏားေသမ လအမ မားက ျမနမမတ႔၏ ႀကၢားမားအမားထတမႈအေၚ ေလားမားလ ကရၾကကမ
ေထမကခ႔ားရန အၿမြတေရေနၾကါလမ႔မည ဆသည႔အေၾကမငားျဖါသည။
မာတကာ
အတေကာကစာလးမားႏင႔ ျမနမာအေခၚအေဝၚမား ........................................................................... ၆
ANFREL အေၾကာငး ................................................................................................................. ၉
အမာစာ ............................................................................................................................... ၁၁
၁၃
၂၅
၂၅
၂၈
၂၉
၃၁
၃၁
၃၅
၃၈
အဓကအေၾကာငးအရာမားအကဥးခပ .................................................. ......................................
......................................
......................................
......................................
......................................
.....................................
................................
.........................
......................................
......
.....................................
နဒါနးႏင ေစာင႔ၾကည႔ေလလာေရးအဖြ႕႕ က ၿခငၾကည႔ရႈျခငး ........................
မၾ ပေအးာမြပကာကေးြရေကမးသောက ၚ ငခၿ ၾကည ျႈရ႔ းငခ ........................
ANFREL းရောလလေ အဖြ႕ အေၾ းငာက ............................................
ANFREL ငရစမးရောလလေ ႈမငဆငပျငတကႀ ...................................
ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ ဥပေဒႏင စမအပခပမႈ .......................................
ေပဥခချေအ ဒႏ င ငာဘေမဒေပဥ .....................................................
စနစြပကာကေးြရေ - ျမ ႏာမန မငင းာမြပကာကေးြရေတဖျးာကၾ ...............
ာရငဆြပကာကေးြရေ အ ခပ းရေပ - ငရမာကေြပကာကေးြရေစငာထေညပျ (UEC) ...
ေရြးေကာကပြ အႀက ............................................................................................................... ၄၃
၄၃
း ရးညစယြဆမ မႈ နေအချေအငကးနဝ ...............................................
ရးဆကာနေ းငရာစမ ......................................................................................................... ၄၅
ပါတမားႏ င းာမးငာလေယလးာစယက းငချငတပတမ ............................................................... ၄၉
မဆႏ ငရၵ းနငပလးပောညပသအ .......................................................................................... ၅၀
ေရြးေကာကပြ ပတဝနးကငအေျခအေန........................................................................................ ၅၅
၏ာတေမပတ ကးနခအ ႑ႏ င လ ေခၿ ရး အေျခအေန ................................................................. ၅၅
အ းမ ၏းာမးမသ ပါဝ ႈမင ...................................................................................................... ၆၃
မးမြစနသမ ဆႏၵ းာမငရ ........................................................................................................ ၇၁
ျချေအထလကဖပရအ ပအဖြ႔ တးညစအ ႔ ကးနခအ၏ ႑၊ ငာစေ ၾ ႏးာမသာလလေညက င
တယလးာစယကတါပ ႔၏ သြားေရာ ႏႈမငႏက င႔ နဝာတးနငပလ ...................................................... ၇၄
၏ာယဒမ ကးနခအ ႑ႏ င ငြခပျာဖောြစပလတြလ ...................................................................... ၇၆
ေရြးေကာကပြေန႔ .................................................................................................................... ၇၉
းငချးပေမငတကႀ .............................................................................................................. ၇၉
နေြပကာကေးြရေ ႔ ............................................................................................................... ၈၆
ညပျကခတမတသ ႔ ညသမ ႔ မဆႏၵ းာမငရ မေပးခြင႔ းငချရမ ........................................................... ၉၈
ေရြးေကာကပြလြနကာလ ........................................................................................................ ၁
၁၀၂
၁၁၁
၀၂
နေြပကာကေးြရေ ႔ းာမဒလရ ...............................................................................................
...................................
ာရငဆြပကာကေးြရေ းာြပးငငျအ မႈ းငချးငရဖျေ ....................................
အႀကျပခကမား .................................................................................................................. ၁၁၅
၂၀၁၅ အေထြေထြေရြးေကာကပြႏင ၂၀၁၇ ၾကားျဖတေရြးေကာကပြ - ႏႈႈငးယဥခက .............................. ၁၂၃
ေနာကဆကတြ ၁ - ေနရာခထားမႈေျမပ .....................................................................................
.................
၁၂၅
၁၂၆ ေနာကဆကတြ ၂ - မတပတငစာရငးေပးသြငးေသာ ကယစားလယ ေလာငးမားႏင႔ ပါတမား .
အတေကမက မလားမ မားာႏင႔ ျမနမမအေခၚအေဝၚမ မား
AESF Asian Electoral Stakeholder Forum
Amyotha Hluttaw အမ ၢားသမားလႊတေတမ
ANDP တငားရငားသမားအမားလားဒမကရကတါတ
ANFREL Asian Network for Free Elections
ANP ရခငအမ ၢားသမားါတ
CNDP ခ ငားအမ ၢားသမားဒမကေရါတ
CoC လကနမအသည႔ က င႔ဝတမ မား
CSOs အရဖက လထအေျချၢအဖပြ႕အညားမ မား
DRI Democracy Reporting International
EEOPs Election Education and Observation Partners
EMB ေရပားေကမကပြက မခန႔ခပြသည႔ အဖပြ႕အညား
EMOs ေရပားေကမကပြေလ႔လမေမင႔ၾကည႔သည႔ အဖပြ႕မ မား
ERCB ေရပားေကမကပြျၢျငေျမငားလြေရားညာႏႈငားမႈအဖပြ႕
FPTP အာႏငရသ အမားလားယသည႔ န
GAD အေထပေထပအခ ၢေရားားားဌမန
IDEA The International Institute for Democracy and Electoral Assistance
IEO ာႏငငတကမ ေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မား
IEOM ာႏငငတကမ ေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရင
IFES International Foundation for Electoral Systems
IRI International Republican Institute
MFA ာႏငငျခမားေရားဝနႀကားဌမန
MILI Myanmar Independent Living Imitative
MNCP ျမနမမအမ ၢားသမားကပနဂရကါတ
MNP မပနအမ ၢားသမားါတ
MOU နမားလညမႈမခၽပနလႊမ
MPs လႊတေတမကယမားလယမ မား
NCA တာႏငငလားခတတကခကမႈရ ြေရားမခ ၢ
NDF အမ ၢားသမားဒမကရကတအငအမား
NDI National Democratic Institute
NEMGs ာႏငငသမားေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႕မ မား
NGOs အားရမဟတသည႔အဖပြ႕အညားမ မား
NLD အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ
NMF New Myanmar Foundation
NUP တငားရငားသမားညားလားညညပတေရားါတ
PACE Peoples’ Alliance for Credible Elections
Pyithu Hluttaw ျညသ႔လႊတေတမ
SNDP ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရ ါတ
SNLD ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ
SPDC ာႏငငေတမၿငမဝျမားမႈတညေဆမကေရားအဖပြ႕
SSAN ရမားျညတမေတမ-ေျမမက
SSPP ရမားျညတားတကေရားါတ
Swiss FDEA Swiss Federal Department of Foreign Affairs
Tatmadaw ျမနမမ႔တမေတမ
UEC ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရင
USDP ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
ANFREL အေၾကမငား
Asian Network for Free Elections (ANFREL) က ၁၉၉၇ ခာႏ၊ ာႏဝငဘမလတပငဖပြ႕ညားခြ႔ၿား ဒမကေရ
ေရပားေကမကပြမ မားျမင႔တငရန လကငေနေသမ အမရမ ားေဆမင NGO ျဖရန ထေထမငခြ႔ျခငားျဖသည။
ANFREL ၏ မလလငနားသည ေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ျခငား၊ သကဆငရမာႏငငမ မားတပင ဒမကေရေဖမ
ေဆမငမႈမ မား၌ တကၾကပ ပမ လကငေနေသမ အရဖကလထအေျချၢအဖပြ႕အညားမ မားဖပ႕ၿဖၢားလမရနာႏင႔ ေလ႔
က င႔သငၾကမားမႈမ မား ျၢလေားာႏငရန၊ ေဒသတပငား၌ ဒမကေရဖပ႕ ၿဖၢားတားတကေရားအတပက ေရပားေကမကပြဆငရမ
နေခၚမႈမ မားက ကငတပယေျဖရငားရန ညားရားျခငား၊ အေရားဆျခငားမ မားက အမရျၢလေဆမငသည။
ANFREL သည တငဖပြ႕ညားကတညားက ယခအထ အမရတလႊမားမ ေရပားေကမကပြ ၄၈ ခတပင ေမင႔
ၾကည႔ေလ႔လမျခငားမရငမ မားလေဆမငခြ႔ရမ ထမရငမ မားတပင အမရမေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသ
တေထမငေက မါဝငလေဆမငခြ႔သည။ ANFREL သည အမရမမတဖက အရဖကလထအေျချၢအဖပြ႕
အညားကပနရကမ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မားက ရမေဖပ ါသည။1 မမတ႔၏ ေရရညရညရပယခ ကမမ ေဒသတပငား
တပင ေရပားကမက ပြာႏင႔ အခ ၢေရားတ႔၌ ကၽပမားက ငမႈမ မားတညေဆမကေားရနာႏင႔ ဒမကေရအေလ႔အထက ျင မ
လေဆမငေားျခငားထက ျညတပငားတပငဖပ႕ၿဖၢားလမေအမငလ၍ အျမတပယလမေရန တ႔ျဖသည။ ေရပားေကမက
ပြအခ ၢေရားက ာႏငငတကမျဖင႔ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမျခငားမတဆင႔ မမတ႔၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မားသည
ာႏငငတကမ၏ အေကမငားဆားအေလ႔အထမ မားက အမားေကမငားပမ နမားလညသေဘမေါကမႈ တားတကလမေရန
ျဖသည။ ထာႏငငတကမဗဟသတမ မားက ၎တ႔ကယ မခငာႏငငမ မားတပင ေရပားေကမက ပြလငနားအမား
ေကမငားလမေရန အသားခ ာႏငသည။
ေရပားေကမကပြတပင တကရကေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမျခငားမ မားအျင ANFREL သည ေရပားေကမက ပြာႏင႔ ဒမကေရ
ာႏင႔သကဆငေသမ က ၥရမ မားတပင ါဝငလကငေနေသမ အရဖကလထအေျချၢ အဖပြ႕အညားမ မားအတပက
ေလ႔က င႔သငၾကမားေရားမ မားာႏင႔ ပမားေဆမငရညျမင႔တငေရားမ မားက လ ေဆမငေားေနါသည။ ျညတပငားမ အဖပြ႕
အညားမ မားအမား ပမားေဆမငရညျမင႔တငေားမႈမ မားက တကရကျဖေ၊ သပယဝက၍ျဖေ ေားျခငားသည
ယေန႔အထ မမတ႔၏ ေရပားေကမကပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားမရငတငား၏ အတအငားတချဖသည။ သက
ဆငရမာႏငငတငားမ ျညတပငားတပင ါဝငတသကေနသမ မားက အဆါပမားေဆမငရညျမင႔တငေားျခငားသည
ဒမကေရေဖမေဆမငေရားႀကၢားမားမႈ၏ အေရားအႀကားဆားအတအငားတချဖသညဟ ANFREL က ယၾကည
ၿား၊ ထသ႔ေသမ ႀကၢားမားမႈမ မားတပင ာႏငငတကမအသငားအဝငားမ ဆကမျတ႔ားမႈမ မား လကခရရကမ အမရ
ေဒသတပင ေရပားေကမကပြျၢျငေျမငားလြမႈမ မားာႏင႔ ဒမကေရေဖမေဆမငေရားက တားတကေလမ႔မညဟ ေမ မ
လင႔ါသည။
ေနမကဆားဆရါက ANFREL သည ေရပားေကမက ပြမ မားာႏင႔ အျခမားဒမကေရလ ငနားမ မားာႏင႔ ဆကေနေသမ
သတငားအခ ကအလကမ မား၊ ာႏထမားေသမ အေထမကအက ၥညားမ မားက ျန႔ာႏ႕ေျခငားမ မားအါအဝင
1 ANFREL အဖပြ႕ဝငမရငားအျည႔အက http://anfrel.org/our-members/ တပင ၾကည႔ါ။
ေရပားေကမကပြာႏင႔ဆငေသမ ညားရားလႈ႕ေဆမမႈမ မားာႏင႔ အေရားဆမႈမ မားလေဆမငေနါသည။ ANFREL သည
၂၀၁၂ ခာႏကတညားက အမရေရပားေကမကပြတပင ါဝငေနသမ မား၏ ေဆပားောႏပားပြ (Asian Electoral Stakeholder
Forum – AESF) က က ငားေနရမ အမရတလႊမားမေရပားေကမကပြတပင ါဝငေနေသမ အရဖကလထ
အေျချၢအဖပြ႕အညားမ မား၊ ေရပားေကမက ပြက မအခ ၢသည႔အဖပြ႕မ မားက နမားလညမႈမ မားမတညေဆမကာႏငရန
ာႏင႔ အမရတပင လပတလ၍တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြမ မားအတပက က နရေနေသမ နေခၚမႈမ မားက ကငတပယ
ေျဖရငားရမတပင ားေါငားေဆမငရပကမႈမ မားရရန ဖတေခၚေတပ႕ဆေါသည။
ေရပားေကမကပြတပင ါဝငေနသ အမ ၢားမ ၢားေသမဂ ၢလမ မားအမား မမတ႔၏အေရားဆမႈ၊ ညားရားမႈလငနားမ မားတပင
ါဝငေျခငား၊ ေဒသတဝမားမ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မားက မမတ႔၏ ေမင႔ၾကည႔ေရားမရငမ မား၌ ါဝငေျခငား
မ မားမတဆင႔ ခ တဆကဆကဆေျခငားျဖင႔ ေဒသတပငားညားလားညညပတေရားတဓါတက အေျခခလ က ဒမက
ေရဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားက ျဖေၚေမည႔ တဝနားက ငေကမငားတခက ANFREL က ဖနတားေားလျခငား
ျဖသည။ ANFREL ၏ လေဆမငေနေသမ နယယသားချဖသည႔ ေရပားေကမကပြ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမျခငား၊
ပမားေဆမငရညတညေဆမကေားျခငားာႏင႔ ညားရားအေရားဆျခငားတ႔သည မမတ႔၏ ရညမနားခ ကျဖေသမ အမရ
တလႊမားတပင အရညအေသပားရေသမ ေရပားေကမကပြမ မားတားတကလမေရားက ေရ႕ဆကျဖထပနားာႏငရန ႔ားေား
ာႏငကမ တခကတခ အျနအလန႔ားမႈရသညဟ ဆခ င ါသည။
အမမမ
၂၀၁၅ ခာႏ ျမနမမာႏငင၏ သမငားဝငအေထပေထပေရပားေကမကပြအၿား ခန႔မနားေျခ ၁၇ လခန႔အလပနတပင ၂၀၁၇ ခ
ာႏ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြသည ၂၀၁၅ ကတညားက ၿား ေရပားေကမကပြဆငရမ ျဖေၚတားတကမႈမ မားာႏင႔ ၂၀၂၀
ခာႏက ရညသနလ က ေရပားေကမကပြဆငရမ တားတကမႈလမားေၾကမငားတ႔က ဆနားရန အခပင႔အလမား ျဖသည။
၂၀၁၅ ခာႏ၊ ာႏဝငဘမလ ၈ ရက အေထပေထပေရပားေကမက ပြသည တငားျညအတပက အၿမြျနရညညႊနားရမည႔
သတမတခ ကခ ခြ႔သည႔သဖပယျဖသည။ ၂၀၁၀ ခာႏာႏင႔ယ ါက တငားျည၏ ေနရမအမ မားတပင
ေရပားေကမကပြဆငရမ တားတကမႈမ မား မတမတထငထငျသာႏငသည။ ျမနမမာႏငငမ ျညသမ မားသည မ ၢားဆက
တခတပင ထမဆားအႀကမအျဖ ၎တ႔၏ ာႏငငေရားအရ ရငခပင႔က လပတလသညဟဆာႏငေသမ တဝနား
က ငတပင အသားခ ာႏငခပင႔ရခြ႔ရမ တဝငတမားရခြ႔သည႔ ညားရားမြဆပယကမလ၊ လပတလပတလလ မြေားာႏငခြ႔ျခငား
ာႏင႔ မြဆာႏၵရငမ မား၏ ဆာႏၵကထငဟသည႔ အေရပားခ ယခအားရ ဖပြ႕ညားာႏငခြျခငားမ မားက မတေက မကမ မားင
ျဖသည။ ၂၀၁၅ ခာႏ ေရပားေကမက ပြ၏ ေအမငျမငမႈက ရထမားၿားျဖျခငားေၾကမင႔ ၂၀၁၇ ခာႏ ေရပားေကမကပြတပင
ါဝငတသကေနသမ မားအတပက နေခၚမႈမမ ၂၀၁၅ က ေအမငျမငထမားမႈမ မားမ အခ ၢ႕ကေတမ႔ ျနရမျဖမညဆ
ေသမအခ ကာႏင႔ ထေရပားေကမကပြမ မားမ ထပကေၚလမေသမ ဒမကေရ အရနအဟနာႏင႔ တားတကမႈမ မားအေၚ
အေျခခ၍ တညေဆမကေရားငျဖသည။
ANFREL သည ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားတပင ထည႔ဝငကညမႈမ မားက အမ ၢားမ ၢားျဖင႔ ေားေန
ါသည။ ၿားခြ႔သည႔ ဆယာႏကတညားက ANFREL သည ျညတပငားမ ာႏငငသမားေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မား၊
ဂ မနယလမ မားအတပက ပမားေဆမငရညျမင႔တငေားသည႔ လေဆမငမႈမ မားပမ လေဆမငေားခြ႔ၿား ၂၀၁၅ ခာႏ
အေထပေထပေရပားေကမကပြတပငလညား တာႏငငလားသ႔ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႕ေလႊတ၍ ေမင႔ၾကည႔
ေလ႔လမေရားက လေဆမငခြ႔သည။ ထ႔ေၾကမင႔င ANFREL သည ၂၀၁၇ ခာႏ ေရပားေကမက ပြ လ ငနားတပင
လညား ဆနားမႈမ မားျၢလရန ေကမငားပမေနရမခ ထမားာႏငခြ႔ၿား ၂၀၁၅ မ၍ တားတကလမမႈမ မားာႏင႔ ျၢျင
ေျမငားလြမႈလေဆမငရန လအေနဆြေနရမမ မားက တငားတမာႏငခြ႔သည။
၂၀၁၇ တပင အမရတလႊမားမ ANFREL ၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မားက ါဝငေလ က ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ
က ငားသည႔ ျညနယ/တငားေဒသႀကားာႏင ၿမၢ႕နယမ မားအထ ေလႊတခြ႔သည။ ၎တ႔၏ ေတပ႕ရခ ကမ မားသည
ဤအရငခ မ၏ အေျခခမ မားျဖကမ အရငခမက ဒမကေရအတပက တရငားေတနမာႏင႔ ညညပတေသမ
တဓါတျဖင႔ေားအါသည။ လမမည႔အေထပေထပေရပားေကမကပြမတငမ ာႏအနညားငယအလတပင ဤၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြက ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမျခငားျဖင႔ ဤအရငခမသည ၂၀၂၀ မတငမ က နရေနေသမ နမ
အမားနညားခ ကမ မားက ာႏငင၏ ေရပားေကမကပြတပင ါဝငတသကေနသအမားလားက နကနကရႈငားရႈငားာႏင႔ အေသား
တကငတပယာႏငရန အသားဝငၿား အခ နာႏင႔အကက လမားျေျမတခအျဖ လေဆမငေားာႏငလမ႔မညဟ
ကၽပာႏတ႔ ေမ မလင႔ါသည။
ANFREL အတပကမ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားမရငာႏင႔ ဤအရငခမသည ာႏငင၏ဒမကေရအေျခခ အတျမ
က တညေဆမကေနၾကသည႔ ျမနမမာႏငငမ လထအေျချၢအဖပြ႕အညားမ မားက ေရပားေကမကပြေမင႔ၾကည႔
ေလ႔လမသည႔ ပမားေဆမငရညအမားေကမငားေအမင ားတည၍ ဆကမျတႀကၢားမားမႈ၏ သဘမဝအေလ မက
ဆကလကလ ေဆမငေနသည႔ အတအငားတချဖသည။ ကၽပာႏတ႔သည ျမနမမာႏငငတပင ယေန႔အထ
တားတကမႈမ မားအေၚ အမားက ဂဏယကမ ျမနမမာႏငငမ မတေဆပမ မားာႏင႔ ယခအတငား ဆကလကတားတကမႈ
ေသခ မေေရားအတပက လကတပြလ ကငရန ေရားရႈလ ကရါသည။
ေလားမားပမျဖင႔
Ichal Supriadi အမႈေဆမငဒါရကတမ၊ ANFREL
အဓကအေၾကမငားအရမမ မားအက ားခ ၢ
ျမနမမာႏငငတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မားက ျ ညသ႔လႊတေတမ လလ ၉ ေနရမ၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမ
လလ ၃ ေနရမ၊ ျညနယ/တငားေဒသႀကား လႊတေတမ လလ ၇ ေနရမ အတပက ေါငား မြဆာႏၵနယ ၁၉ ခ
အတပက ၂၀၁၇ ဧၿလ ၁ ရကက က ငားခြသည။ အဆါ မြဆာႏၵနယမ မားမမ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကား ၈ ခ
(ြခား၊ ရနကန၊ ခ ငား၊ မပန၊ ကငား၊ ရမား၊ ရခင၊ ကယမား) ၊ ခရင ၁၃ ခ၊ ၿမၢ႕နယ ၂၂ ခ၊ ရကပက/ေက ားရပမ ၇၂၇ ခ
တ႔မ နယေျမအတအငားမ မားျဖသည။
အေလ႔အထအသဟ ဆာႏငေသမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားက ျညေထမငျမနမမာႏငင၊ ာႏငငေရားါတမ မား
မတ တငျခငားေဒတပင “မညသည မြဆာႏၵနယတပငမဆ ေရပားေကမက ပြ ဆငားငမႈေၾကမငျဖေ၊ လႊတေတမ၏ မနသကတမားအတပငား လႊတေတမကယမားလယမ မား ေသဆားျခငား၊ ေဒာႏငအည တမဝနရြျခငား၊ တမဝန ရတသမားျခငားေၾကမငျဖေ လလေနေသမ မြဆာႏၵနယမ မားအတပက ေကမမရငက အခ နအငားအျခမားအလက သတမတက ငားေားေသမ ေရပားေကမက ပြမ မား” ဟ ဖပငဆထမားသည။2
ANFREL ၏ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားအဖပြ႕ ာႏင ထတျနခြေသမ အရငခ မတပင မလ
ရညရပယခ ကာႏခရသည။ ထမအခ ကမမ ေရပားေကမကပြလ ငနား၏ အရညအေသပားတားတကမႈာႏင က ဆငား
မႈမနသမ က အကြျဖတရနအတပက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြာႏင ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြမ မားက
ာႏႈငားယရန အခပငအေရားက ANFREL အရငခမက ေားရနျဖသည။ ဤအခ ကသည ၂၀၁၅ တပင တငခြ
ေသမ ျၢျငေျမငားလြမႈက တငားတမရနအတပက အေထမကအကျၢသည။ ေရပားေကမက ပြအၿား ၂၀၁၆ တပင UEC
က ထတျနေသမ အရငခမသည ေရပားေကမကပြ နတားတကေရားအတပက ျညတပငားာႏင ာႏငငတကမမ ါဝင
တသကေနသမ မား၏ အၾကျၢခ ကမ မားအေၚ UEC ၏ တန႔ျနမႈာႏင ရားသမားပမားမားမႈတ႔က ထငဟသည။3
UEC ၏ အမားထတမႈသည မ မားပမအသအမတျၢရန ထကတနၿား အျခမားာႏငငမ မားမ ေရပားေကမက ပြ မခန႔ခပြမႈ
အဖပြ႔မ မားအတပက ေလလမသငယရန အဖားတနေသမ လေဆမငမႈတချဖသည။
ဒတယရညရပယခ ကသည ANFREL အတပက အဆနားမဟတေသမလညား အေရားမႀကားဟ မဆာႏငေ။ ဤအ
ခ ကသည ာႏငငတကမာႏႈနားမ မားာႏင အျခမားအမရာႏငငမ မား၏ ေရပားေကမက ပြဆငရမအေတပ႔အႀကၢမ မားက အေျခခ၍
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြလငနားက ာႏႈငားယ ငားျခမားဆနားရနျဖသည။ ဒတယရညရပယခ က၏ ရလဒ
သည ၂၀၂၀ ေရပားေကမက ပြမ မားအတပက ေလမေလမဆယအဆငသငျဖမႈအဆငက ခန႔မနားာႏငရနာႏင အထား
သတထမားရန လအေသမ နယ ယမ မားက ေဖမထတာႏငရနအတပက အသားျၢာႏငသည။ ANFREL ၏ ဤအၿား
သတအရငခ မသည လမမညအေထပေထပေရပားေကမက ပြမ မား၏ အရညအေသပားကတားတကေမည အေထမက
အကျၢနညားနတခအေနျဖင႔ ၿားခြေသမ ၂၀၁၅ ာႏဝငဘမလေရပားေကမက ပြမ မားာႏင ၂၀၁၇ ဧၿလ ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြမ မားအၾကမား ငားျခမားတျဖမသားသမႈက ထညသပငားထမားသည။
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင ာႏႈငားယသညအခါ ANFREL က ေလလမေတပ႔ရခြသည သသမ ထငရမားေသမ
တားတကမႈမ မားမမ ေနမကဆားရမြဆာႏၵရငမရငား၊ ျညတပငားာႏင ာႏငငတကမေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မား တရမားဝင
2 ာႏငငေရားါတမ မားမတတငျခငားေဒ၊ အခနား ၁၊ ဒမ ၂၊ အဒခပြ ဇ 3 ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင၊ ေရပားေကမက ပြအလပနကမလ အရငခမ၊ ၂၀၁၆
ေလလမေမငၾကညခပငရခြေသမ တနယေျမအတပငား မြေားသညလ ငနားမ မားက ေကမငားပမသပမားေရမက
ေလလမာႏငမႈအါအဝင တားတကလမေသမ ပငလငားျမငသမမႈ၊ မေကမငားမပနပမ မခန႔ခပြမႈရလမေသမ မြဆာႏၵနယ
အတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားလငနား၊ ဗဟသတတားပမားလမကမ ယၾကညတခ မႈရလမေသမ မြရတမဝနခမ မား၊
UEC ဝနထမားမ မားာႏင႔ မြရတမဝနခမ မားတပင အမ ၢားသမား အေရအတပကမ မားလမျခငား၊ ၍သာႏၷ႒မန ခငမမလမကမ
ေကမငားပမေလက ငေားထမားေသမ ေရပားေကမက ပြ မခန႔ခပြေရားအဖပြ႔ (EMB) ၊ တဆတားမာႏသည႔ မြလကမတမ မား
ေလ မ႔နညားသပမားေသည႔ ခငလမြာႏင႔ဆငေသမ လမားညႊနခ ကမ မား၊ မျမနဆနၿား ပငလငားျမငသမမႈရလမေသမ
မြေရတပကျခငားာႏင မရငားေရားသပငားျခငား လငနားမ မား၊ ၂၀၁၅ ခာႏက လျခၢေရားအရ ားရမမႈရခြေသမ နယေျမ
အခ ၢ႕တပင ေရပားေကမက ပြမ မား ေအမငျမငပမက ငားာႏငျခငား၊ မသန ပမားဂ ၢလမ မား လမေရမကမြေားာႏငမည မြရမ မား
က ျၢလမည မားသ မခ က သညတ႔ျဖသည။
သ႔ရမတပင ျမနမမေရပားေကမက ပြ န၏ သပငျငလကၡဏမအခ ၢ႕တပင တားတကမႈရရန လအေနေသားသည။ မ
အမားျဖင႔ ေရပားေကမက ပြဆငရမမေဘမငသည ၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယ လ င မ မားပမေျမငားလြသပမားျခငားမရေ။ အထား
သျဖင႔ လႊတေတမအတပငား တမေတမအတပက ခပြတမားေားထမားေသမဒမမ မား၊ ႀကၢတငမြေားန ညားကမား
ခ ကမ မားအမားနညားျခငား သ႔မဟတ မရငားလငားျခငား (အထားသျဖင မြဆာႏၵနယျ ငမြေားသမ မားအတပက)၊ အမ ၢား
သမားကယမားလယေလမငားမ မား ါဝငမႈမရေသားျခငား၊ မြဆာႏၵရငအသ ညမေားမႈ မလေလမကျခငား၊ ေရပားေကမက
ပြလ ထားလ နညားမ မားမမ တသမတတညားမျဖျခငား (အထားသျဖင မြရမ မားတပင မြေရတပကျခငားာႏင ညားျခငား
လငနားမ မားတပင)၊ မြဆပယညားရားေရားရနေငပအတပက ညားကမားမ မားခ မတမႈာႏင အေကမငအထညေဖၚမႈ
မလေလမကျခငား၊ ေယဘယ အမားျဖင လမေရမကမြေားသနညားါားျခငား သညတ႔ျဖသည။
ဒမကေရထပနားကမားေသမ ဖပ႔ၿဖၢားၿားာႏငငမ မားမမင ၿားျညေသမ ေရပားေကမက ပြဟ၍မရေ။ သ႔ေသမ အထားသ
ျဖင ဒမကေရကငားမြေသမ အေျခအေနမ ၢားက ၾကမရညခမားခြရေသမတငားျညတပင လပတလ၍ တရမားမ တ
ေသမ ေရပားေကမကပြမ မားက ဦားတညသည မေကမငားမပနေသမ တားတကေျမငားလြမႈမ မားမမ အလပနအေရားႀကား
သည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ငားေသမ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကား ၈ ခမ ၿမၢ႕နယ ၂၂ ခလားသ႔ အခ က
အလကမ မားေကမကယရန ာႏတၾကမသပမားေရမကခြသ ာႏငငတကမေမင႔ၾကည႔ေလလမသ ၁၁ ဦားက ဤေရပား
ေကမက ပြတားတကမႈက ဆနားခြၾကသည။ ရနကနတပင တလၾကမရားကသည ေရပားေကမကပြသရ ခပြ ညမ
ရငာႏဦားက ဆကလကငားျခမားတျဖမသားသမႈက လေဆမငေားခြသည။ ဏမမ ေမင႔ၾကည႔ေလလမမႈ အ
ခ ကအလကမ မားကမ ေရပားေကမကပြေလလမေမငၾကညျခငား၊ အဓကါဝင တသကသမ မားာႏင ထြထြဝငဝင
ေတပ႔ဆေမားျမနားမႈမ မားမတဆင ေဆမငားခြသည။ ငားျခမားတျဖမသားသရမတပင အသားျၢသည ေနမကဆက
တပြအခ ကအလကမ မားကမ ၂၀၀၈ အေျခခေဒတပင UEC ာႏင႔ လႊတေတမအရရတ႔ာႏင အဓကသကဆင
သည ေဒမ မား၊ ေရပားေကမကပြဆငရမလထားလနညားာႏင လမားညႊန မအမ မား၊ ာႏာႏင အပနလငားမဒယမမ မား၊
ေရပားေကမကပြာႏငဆငသည အျခမားမအမတမားမ မားမ ရရသည။
ၿားျညေသမ ေရပားေကမက ပြဟ၍ မရျခငားက လကခေသမလညား လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြ
အတပက သတမတခ ကအျဖ အသားျၢာႏငေသမ ာႏငငတကမာႏႈနားမ မားရသည။ ဤအရငခ မအတပက
ANFREL သည လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ဘနေကမက ေၾကညမမတမား၊4 ာႏငငတ
4 Bangkok Declaration on Free and Fair Elections
ကမေရပားေကမကပြေလလမေမငၾကညမႈအတပက ညားမ ားမ မားာႏင ာႏငငတကမ ေရပားေကမကပြေလလမေမင
ၾကညသမ မားအတပက လကနမရမည႔က ငဝတမ မားဆငရမ ေၾကညမမတမား၊5 ဒမကေရ ေရပားေကမက ပြဆငရမ
ဒလ (Dili) ညႊနျခ ကမ မားာႏင ဘမလကတကဝတမ မားက အသားျၢထမားသည။
ေယဘယ အမားျဖင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားသည ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမကပြဆငရမ ဒမကေရ
အတပက အျၢသေဘမေဆမငေသမ လမားေၾကမငားာႏင ဆကလကတားတကေနျခငားက ျသခြသညဟ ANFREL
က သားသသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြမ မားာႏငာႏႈငားယလ င သသမထငရမားေသမ တားတကမႈမ မား
ရခြသည။ သ႔ေသမလညား မေဝားေတမသညအနမဂတ၊ အထားသျဖင ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြမ မား
အတပကားမားလ င တားတကရန လအေနေသမ ေရပားေကမကပြ န၏ အဓကလကၡဏမအခ ၢ႕ ာႏင႔ လထား
လနညားအခ ၢ႕ ရေနေသားသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြလ ငနားအေၚ ANFREL ေလလမေတပ႔ရခ ကမ မားက
ေအမကတပင ေဆပားောႏပားတငျထမားသည။
အေျခခ ေဒာႏင ေဒငားဆငရမ မေဘမင
အေျခခေဒာႏင ေဒငားဆငရမမေဘမငက ျနလညသားသမႈတပင အခ နတက မနကနမႈာႏင နညားညမ
ငားဆငရမ လထားလနညားမ မားပမတ႔ာႏငသကဆငသည အေသားမားေျမငားလြမႈမ မားသမ အမ မားဆားေတပ႔ရရၿား
သသမထငရမားေသမ အေျမငားအလြမရေၾကမငားျသေနသည။ အဆါနညားညမငားေျမငားလြမႈမ မားသည UEC
၏ လငခပငေအမကတပငရၿား ၂၀၀၈ အေျခခေဒာႏင ေသပဖယျခငားမရေသမေၾကမင လႊတေတမ၏ခပငျၢခ က
မလအေ။ ေရပားေကမကပြ ေဒမ မားအေၚ နညားညမဆငရမ၊ လထားလနညားဆငရမ ေျမငားလြမႈမ မားသည
ေရပားေကမကပြေကမကမရင၏ မခန႔ခပြမႈက ရငားလငားပမသရမႈ ျမငတငရန လပန ပမအေထမကအကျၢသညအျင
ေရပားေကမကပြကမလအတပငား လားဝထေရမကမႈရသညက ေတပ႔ရရေၾကမငား ဝနခရမညျဖသည။
၂၀၀၈ အေျခခေဒတပင ေရပားေကမကပြလငနား၏ ဒမကေရလကၡဏမက ဆားဆားဝါားဝါား ထခကေသည
အတအငားမ မားပမ ါဝငေနဆြျဖေၾကမငား ANFREL ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားအဖပြ႕က ၂၀၁၅ အေထပေထပ
ေရပားေကမကပြအရငခ မတပင ေဖမျခြသည။ အထငရမားဆားမမ လႊတေတမကယမားလယ ၂၅ ရမခငာႏႈနားက
တမေတမအတပက ခ နေားထမားမႈျဖသည။ ေနမကထားရမ ရမအခ ကမ မားမမ UEC ၏ လငခပင အတငား
အတမာႏင႔ လပတလမႈ၊ လနညား/ညားျခမားခရေသမ အသငားအဝငားမ ယခငကအၾကၢားဝငခြ႔ေသမ မြဆာႏၵရငမ မား
ာႏင ကယမားလယေလမငားမ မားက ဆကလကခပြျခမားယဆကဆမႈ၊ သမၼတရမထား အရညအခ ငားသတ
မတခ ကအေၚ မဆေလ မေသမ ကန႔သတခ ကမ မားထမားရမႈတ႔ျဖသည။ အဆါက ၥရမ မားထြမ အခ ၢ႕သည
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားာႏင အထားတလညသကဆငမႈမရေသမလညား အနမဂတ အေထပေထပ
ေရပားေကမကပြမ မား အေၚတပင ႀကားမမားေသမ သကေရမကမႈရမညျဖသည။
ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရေရပားေကမက ပြမ မားအတပက အေျခခအတျမအျဖ ာႏငငသမားဆငရမာႏင ာႏငငေရား
ရငခပငဆငရမ ာႏငငတကမသေဘမတညခ ကာႏင ဘနေကမကေၾကညမမတမားတ႔ကြသ႔ ာႏငငတကမာႏင ေဒသ
5 Declaration of Principles for International Election Observation and Code of Conduct for International Election Observers, NDI and
the United Nations Electoral Assistance Division (UNEAD), 2005; Text available at http://anfrel.org/declaration-of-principles-for-international-election-observation-and-code-of-conduct-for-international-election-observers/
တပငားာႏႈနားမ မားက လကနမေသမ ဒမကေရအျညအဝထပနားကမားသည ာႏငငျဖလမရနအတပက အထကက
ဆခြ႔ေသမ က ၥရမ မားက ေသခ မပမေရားဆပြထမားသည႔ အေျခခေဒ ျ ၢျငေျမငားလြမႈသည အလပနအမငား
အေရားႀကားသည။
ေရပားေကမကပြက မခန႔ခပြသည႔ အဖပြ႔အညား
ဒမကေရနညားက ေသမ ေရပားေကမကပြအတပက တဝနားက ငေကမငားရရန ဖနတားေားသည႕ ျညေထမင ေရပား
ေကမက ပြေကမမရင၏ လ ေဆမငမႈမ မားမမ ခ ားက ားဖပယေကမငားၿား ေရပားေကမကပြေအမငျမငမႈ၏ မရမျဖ
အတအငားဟလညားဆာႏငသည။ UEC သည လပနခြ႔သည႔ ာႏာႏကထက မပမားေဆမငာႏငသညက သသ
သမသမေတပ႕ရၿား ထပကေၚလမေသမ က ၥရမ မားမမ ဘကလကေသမ ရညရပယခ ကေၾကမငမဟတဘြ ရႈတေထပား
ခ ငရမေကမငားေသမ ညားမ ားမ မားေၾကမင မ မားေသမအမားျဖင ထပကေၚလမျခငားျဖသည။
ANFREL အေနျဖင႔ အဆါေလ႔လမရေသမ တားတကမႈမ မားက ႀကၢဆထကေသမလညား UEC အေနျဖင႔ အဓက
အၾကျၢခ ကမ မားပမက အေကမငအထညေဖၚျခငားမရေသားေၾကမငားက ေတပ႕ရသည။ ေနမကထလ ေဆမငရန
လအသညမမ UEC ၏ လပတလမႈာႏင ဘကမလကမႈအေၚ ေဝဖနမႈာႏင သကဆငသည။ ေကမမရငအထက
ငားဖပြ႔ညားတပင UEC ကဌာႏင ေဒသအဆင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ တမဝနခမ မားခန႔အမႈက သမၼတကလ ေဆမင
သည။ ထလငနားအေၚ သမၼတက လႊမားမားမႈမ မားလပနားသညအမား UEC ကဌာႏင ေဒသအဆင ေကမမရင
အဖပြ႕ခပြ တမဝနခမ မားက ာႏငငေရားမ မားမါေရန ေကမငားပမ အကမအကပယေားထမားသည ပငလငားျမငသမေသမ
လငနျဖင ေရပားခ ယတငေျမမကသငသည။ ေဒသာႏရအဆငျဖေသမ ရကပက/ေက ားရပမအ ေကမမရင
အဖပြ႕ခပြမ မားမမလညား ရကပက/ေက ားရပမအ အခ ၢေရားေကမမတဝငမ မားင ါဝငဖပြ႔ညားထမားၾကသည။ အဓက
ေရပားေကမကပြ လကေတပ႔က ငားမႈသည ၎တ႔၏ လကထြတပငရေသမေၾကမင အဆါ ေအမကငားအဆငဖပြ႔ညား
သည လားဝအေရားႀကားသညဟ ANFREL က ယဆသည။ အေကမငားဆားအေနျဖင႔ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားာႏင
ရကပက/ေက ားရပမအ အခ ၢေရားအဖပြ႕မ မားအၾကမား တက ရငားလငားပမခပြျခမားထမားမႈရရမညျဖသည။ ေယဘယ
အမားျဖငဆရလ င ေရပားေကမက ပြေကမမရငတမဝနရသတဦားျဖာႏငရနအတပက ကကညမႈရရမည အသက
အရပယ၊ အသကေမပားဝမားေက မငားေနမကခ သည ာႏႈနားသတမတခ ကမ မား ထညသပငားရနအတပက UEC ေဒ
သ႔မဟတ ညားမ ားမ မားက ျငဆငသငသညဟ ေဆပားောႏပားသတဦားက အၾကျၢသည။ ေနမကထအႀကျၢာႏင
သညမ မားရက အက ၢားမ မားါသည။
မြဆာႏၵရင မရငား
မြဆာႏၵရငမရငားာႏင မြဆာႏၵရင မတတငျခငားသည ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြတပင အဓကျနမမ မားထြမ
တချဖၿား အေၾကမငားရငားမမ မရငားတပင သတမတခ ကကကညေသမ မြဆာႏၵရငအေရအတပကမ မားပမ မါ
ဝငျခငားေၾကမငျဖသည။ ဤက ၥသည အမ မားျညသ ေဆားရန ထတျနေားခြေသမ မရငား၏ အေမဆား
အသတမ မားတပငျဖေၚခြၿား ေရပားေကမကပြေန႔တပင အဆ ါ ားရမ နေနေသမ အရမမ မားက ျၢျငတညမတ
ေားခြသညတငေအမင မြဆာႏၵရငအခ ၢ႕အၾကမား ားရမ နမႈက ျဖေၚေခြၿား ရလဒအေၚ ေလားမားမႈက ေလ မ
ါားေခြသည။ ေယဘယ အမားျဖင ၂၀၁၇ မြမရငားသည တငၾကမားမႈာႏင ျနမအနညားငယသမရခြသည။ ၂၀၁၇
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မားအတပက မြဆာႏၵရငမရငား ငမအရငားအျမက ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြ၏ database မ
ထတယသားပြခြျခငားျဖသည။ UEC ၏ ရညမနားခ ကေကမငားေသမအအတခမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမက
ပြက ငားေသမ နယေျမမ မားတပင အမေါကေ သပမားေရမကျခငားျဖင မြမရငားက ခြျခငားျဖသည။ အဆါ
အမတငရမေရမက မြမရငားေဆားမႈက အရဖကအေျချၢအဖပြ႔အညားမ မား၏ အကအညျဖင လေဆမငခြ
သည။ UEC သည အမေါကေသပမားေရမကာႏငျခငားမရဟေသမ ေဝဖနမႈမ မားက အသမထမား၍ ဤနညားလမားက
အားရ/ဂ လက သယယ႔ေဆမငေရားခကခြေသမ ေက ားလကာႏင ေဝားလေခါငသေဒသမ မားတပင ေနထငေသမ
ျညသမ မားကအသအမတျၢခြၾကသည။ ထသ႔ေဆားမႈအျ င ၂၀၁၇ ေဖေဖၚဝါရလာႏငမတလအတပငား ရကပက/
ေက ားရပမအရားမ မားတပင ာႏႀကမျသခြရမ ျညသမ မားအေနာႏင ျနမတတရမရ ါက ေဆား၍
ျငဆငရန အေၾကမငားၾကမားခပငရရေခြသည။ သ႔ရမတပင ANFREL ၏ ေလလမမႈမ မားအရ မြမရငားက ေဆားသ
အလပနနညားါားခြၿား ထသ႔ ေဆားရန ကကပကျခငား၏ အေၾကမငားရငားမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြအေၚ
ေယဘယ အမားျဖင အမားတကသေရမမရၾကျခငားာႏင ရကပက/ေက ားရပမအ အခ ၢေရားမားရားမ မားသည မြမရငား
ျသရန အဆငေျေသမေနရမ မဟတျခငားတ႔ေၾကမငျဖသည။ အဓကားရမၾကေသမက ၥတခမမ ႀကၢတငမြ
ေားျခငားအတပက မြမရငားက ႀကၢတငထတျနေားမႈမရျခငားျဖသည။ ဤက ၥသည အရသမားမြဆာႏၵရငမ မား၏
လထားလနညားမ မားက လကနမရနမလအေသမ မြဆာႏၵနယျင တပင မြေားသည တမေတမမ ႀကၢတငမြေား
သမ မားာႏင အထားသကဆငမႈရသည။
လျခၢေရား အေျခအေန
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ က ငားေသမနယေျမမ မားအနက ရမားျညနယမ မငားရား၊ ေက ားသား၊ က ၢငားတၿမၢ႕နယ
မ မားသည အထားသျဖင လျခၢေရားအရ ားရမ ရမမ မားရခြသည။ ၎တ႔အနက မငားရားာႏင ေက ားသားသည ၂၀၁၅
တပင ေရပားေကမက ပြမ မားဖ ကသမားခြေသမေၾကမင ကယ မားလယ ၈ ေနရမ (ျ ညသ႔လႊတေတမ ၂ ေနရမာႏင
ျညနယလႊတေတမ ၆ ေနရမ) လလခြသည။
အဆါနယေျမအခ ၢ႕၏ တဝနားက ငအေျခအေနမမ ၎တ႔ရပမတပင မြရဖပငလရန သငေလ မမႈမရဟ ယဆရ
ေသမေၾကမင တရပမလားမ မြဆာႏၵရငမ မားအမားလား အမနားခ ငားေဒသမ မားသ႔ သပမားေရမကမြေားခြၾကရသည။ ယငား
ကြသ႔အေျခအေနမ ၢားသည လပတလပမ မြဆပယခပငက ဆားဝါားပမ အဟန႔အတမားျဖေသညအျင မြဆာႏၵရင
မ မားအတပက အထားဖားမႈရေသမ နယေျမမ မားတပင မြေားသအေရအတပက မ မားပမေလ မနညားသပမားေသည သက
ေရမကမႈရခြသည။ သ႔တငေအမင ၂၀၁၅ ခာႏက ေရပားေကမက ပြ ဖ ကသမားခြရသည နယေျမမ မားတပင ယခအခါ
ေရပားေကမကပြမ မား က ငားာႏငျခငားက ျမငေတပ႔ရသညမမ အမားတကရမငျဖသည။ သ႔ရမတပင အဆ ါ
ေရပားေကမကပြမ မားၿားသပမားသညတငေအမင လျခၢေရားနေခၚမႈမ မားက ရငဆငေနရေသမ အျခမားေသမၿမၢ႕နယမ မားမ
ျညသအေတမမ မားမ မားသည ယခအခ နအထ မြေားာႏငျခငား မရၾကေသားေ။
မြဆာႏၵရင ညမေားျခငား
ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရင (UEC) သည မြဆာႏၵရငညမေားအတပက ၥညားမ မားႀကၢတငျငဆငရမ
တပင ယခတႀကမသည မနတက ရလမခြသည။ UEC ာႏင ၎က ကညားေသမ အဖပြ႔အညားမ မားအမား
ေတပ႔ဆေမားျမနားမႈမ မားအရ ေကမမရငသည မြဆာႏၵရင အသညမေား တမမ မားာႏင အျခမား ၥညားမ မားက ၂၀၁၆
ဒဇငဘမလတပင ၿားားရန မခြၿား ၂၀၁၇ ဇနနဝါရလဆနားတပင အရဖကအေျချၢအဖပြ႔အညားမ မား (CSOs) ၏
အကအညျဖင တငျဖန႔ျဖားခြသည။ ေတပ႔ဆေမားျမနားခြေသမ ါဝငသအမ မားက ၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယလ င CSOs
မ မားာႏင ားေါငားေဆမငရပကမႈသညလညား တားတကမႈရလမေၾကမငား သေဘမတၾကသည။ အမန င မြေားပြ
မတငမ မြရအမ မားတပင တမမ မားကထမားာႏငျခငားေၾကမင UEC ၏ မြဆာႏၵရငညမေား ၥညား မ မားထြတပင
တမမ မားသည လႊမားမားမႈအရဆား အမ ၢားအမားျဖေၾကမငား ANFREL က ေတပ႔ရခြသည။
မသန ပမား မြဆာႏၵရငမ မား
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပင UEC က လေဆမငခြေသမ အမားတက ရမအေကမငားဆားတားတကမႈတ
ခမမ မသန ပမားမြဆာႏၵရငမ မားအတပက မြရမ မားက မားသျဖညဆညားေားျခငားျဖသည။ အေရ႕ေတမငအမရမ
ဒမကေရအေတပ႔အၾကၢရငက ကေသမ အျခမားာႏငငမ မားမမင ယငားကြသ႔ ရငားျမမ ၢားက ျဖညဆညားေားျခငား မရ
ေသားသညက ားမားလ င ANFREL သည အထားသျဖင အမားရေက နမႈရၿား ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက
ပြတပင အဆငေျလပယကေသမ မြရမ မားက မက ယျန႔ပမ ျဖညဆညားေားျခငားက ေတပ႔ျမငရန ေမ မလငသည။
UEC အမား ႀကၢတငျငဆငဖ႔ အခ နေားရနအတပက ျဖာႏငသမ အခ နေမ၍ မသန ပမားမြဆာႏၵရငမ မားက
ကမ မြမရငားတပင ထညသပငားျခငားသည ေရ႕ဆကသပမားေနသည လ ငနားတခလားကလညား တားတကေ
မညျဖသည။ သမဓကအေနာႏင ကငားတငားတပင အျမငအမရခ ၢ႕တြသမ မားအမား သငတနေားကမ ၎တ႔အ
တပက လအေသမ မ ကမျမငမ မားဖတာႏငသည႔ ဆာႏၵမြျမားမ မားက ျဖညဆညားေားခြသည။ ယငားကြသ႔ အမားထတ
မႈမ မားသည မ မားပမအသအမတျ ၢရန ထကတနၿား ေရပားေကမက ပြက အမားလားါဝငမႈရေအမင လေဆမငရမတပင
အေထမကအကျဖေသည။
မြဆပယညားရားေရားကမလ
၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယ လ င မြဆပယညားရားေရားကမလသည ေအားခ မားမႈရၿား တမမ မား၊ လကကမားမေမငမ မား၊
တကမမ မား ေဝငေသမလညား တအမတကဆငား သပမားေရမကျခငားကြသ႔ တဦားခ ငားမ မြဆပယညားရားသည
နညားလမားမ မားဖကသ႔ လမားေၾကမငားဦားတညခြသည။ အားရ၏ ထနားခ ၢမႈမ မား တသကမႈမရေသမ ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြအတပငား ယငားကြသ႔ တားတကမႈမ မားက ေမ မလငသညက သထမားရမညျဖေသမလညား မြဆပယ
ညားရားသညကမလာႏင႔ ေရပားေကမကပြေန႔မတငမ မြဆပယမႈမ မားရဆငားရသည႔ေန႔ကမလအတပငား သသမထင
ရမားေသမ ျဖရမ မားာႏင႔တသကသည႔ သတငားေား႔မႈမ မား မရေသမအခ ကာႏင ေအားခ မားမႈရျခငားသည
ေရပားေကမကပြအႀကၢ တဝနားက ငအေျခအေန မေကမငားမပနမႈက ရညညႊနားသည။
မြဆပယညားရားမႈမ မားသည ၂၀၁၅ ခာႏက UEC ာႏင ာႏငငေရားါတမ မား သေဘမတညမႈရရခြေသမ “ာႏငငေရားါ
တမ မားာႏင ကယ မားလယေလမငားမ မားအတပက လကနမသင႔ေသမ က ငဝတမ မား” တပင ေဖမျထမားေသမ လမား
ညႊနခ ကမ မားအမား မ မားေသမအမားျဖင လကနမမႈရသညက ေတပ႔ရရသညအတပက ANFREL က ေ မရႊငဝမား
ေျမမကသည။ ရမားျညနယရ ဋကၡနယေျမမ မားမ အေျခအေနအါအဝင မြဆပယညားရားမႈအေျခအေနသည
ေအားခ မားမႈရခြၿား ကယမားလယေလမငား အမ မားမမ ယခင ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင ာႏႈငားယလ င
ယခၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင တလကသကသမပမ မြဆပယာႏငသညဟ ခမားၾကရသည။ UEC သည မြ
ဆပယသည သားသန႔မြဆပယအအ၊ ေဟမေျမမညသမ မား၊ ေနရမမ မား သည ညားကမားသတမတခ ကမ မား က
ေျဖေလ မေားျခငားာႏငအတ မြဆပယ ညားရားမႈမ မားက မရားရငားေသမ၊ အဆငဆငခ ၢခ ယမႈနညားါားေသမ နညားလမား
ျဖင ခ ားကကငတပယခြသညဟ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတအမ မားကေျမၾကသည။
ရမားျညနယတပင NLD ါတမ ကယမားလယေလမငား နနားဆငခမားသည အခ ၢ႕ေက ားရပမမ မားတပင ေဒသခမ မား၏
ျငငားယမႈေၾကမင မြဆပယျခငား မျၢာႏငခြေ။ မငားရားၿမၢ႕နယအတပငားမ အဆါ ေက ားရပမမ မား (ကပနက ၢငား၊
ေနမငအ၊ ေမမေမ၊ ဝမလပၢင) တပင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ဖ ကသမားေားရန သကတငျခြသည။ သ႔ရမတပင
နနားဆင ခမားသည မတလ ၂၉ ရကေန႔ မြဆပယညားရား ရမားျညတားတကေရားါတ (SSPP) ာႏင
ရမားျညေျမမကငား တမေတမ (SSA-N) တ႔၏ ၿခမားေျခမကျခငားက ခခြရသညဟ တငၾကမားျခငားျဖေၾကမငား
မဒယမမ မားက သတငား ေဖမျခြသည။
ရမားျညနယ က ၢငားတတပငမ ၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယလ င ေဝားလခကခြေသမေဒသမ မားတပင မြဆပယျခငားက ၿခမား
ေျခမကမႈမရဟ ါတမ မားက ခမားၾကရသည။ သ႔ရမတပင တမေတမက ာႏငငေရားါတမ မားက လမေရမကခပငျၢ
မညဟ အေမငားက ေၾကညမထမားေသမလညား တနယေျမအတပငား USDP ါတမလပြလ င မြဆပယခပငမရခြဟ
အျခမားါတအမားလားက တငၾကမားၾကသည။
မြဝယမႈက ေထမကျျခငားကြသ႔ေသမ က ၥရမ မားပမ ေတပရခြေသမလညား ထက ၥမ မားသည အေသားအမႊမားအ
ဆငသမျဖသည။ လကကမားမရပကတပင ဘရမားေတမက အသားျၢျခငားကြသ႔ ဘမသမေရားက အသားခ မြဆပယ
သည ပပြေမကမားမႈါေသမ မြဆပယမႈမ မားအေၾကမငား သတငားေားမႈမ မားရခြေသမလညား ၎တငၾကမားမႈမ မား
သညလညား ေျမေလမကေအမငမရခြေ။
ႀကၢတငမြေားျခငား
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ႀကၢတငမြေားျခငားသည ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြာႏင ာႏႈငားယ လ င
တားတကမႈရေၾကမငား ျသေနသည။ ေယဘယ အမားျဖင ႀကၢတငမြေားမႈသည မ တက ရၿား ပငလငားျမင
သမမႈရသည။ ယခအႀကမတပင မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားအအက ေမားပမထတျနေားခြၿား
ANFREL က သပမားေရမကေလလမခြေသမ ေနရမအမ မားတပင ထမားသညအတငား အေကမငအထညေဖမခြ
သညကေတပ႕ရသည။
မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားတပင တားတကမႈမ မားရခြေသမလညား တားတကမႈလအေနေသမ နယ ယ
အခ ၢ႕ ရေနဆြျဖသည။ မြဆာႏၵနယအတပငားႀကၢတငမြေားျခငားက အေကမငအထညေဖမရမတပင ကပြလပြမႈမ မားပမက
ေလလမသမ မားက ေတပရခြၾကသည။ ထသ႔ တသမတတညားမျဖေသမ ကပြလပြမႈမ မားမမ ႀကၢတငမြေားရမတပင
ေဘမလ င သ႔မဟတ တဆ တားက အသားျၢျခငား၊ မသနပမားမြဆာႏၵရငမ မားအတပက မြဆာႏၵနယအတပငား အမ
အေရမကသပမား၍ ေရပ႕လ မားနျဖင ႀကၢတငမြေားေျခငားတပင မအတမ မားက အသားျၢျခငား၊ မြားက ဂ လက
ငအမ (ရ/ေက ားကဌ သ႔မဟတ ေကမမရငအဖပြ႔ဝငတ႔၏ အမမ မား) တပင သမားထမားျခငား (ထက ၥမ ၢားတပင
သပမားေရမကေလလမာႏငျခငား မရခြ) တ႔ျဖသည။
မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားတပင ေတပ႔ရရေသမ တားတကမႈမ မားက မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားတပင
အသားမခ ာႏငခြေ။ ာႏငငတကမာႏင ျညတပငားမ ေရပားေကမကပြေလလမေမငၾကညသမ မားာႏင ါတကယ မား
လယမ မားသည UEC ၏ မျညေသမ သတငားအခ ကအလကာႏင မရငားလငားေသမ အအမ မားေၾကမင မြဆာႏၵ
နယျငႀကၢတငမြေားျခငားက ေလလမရန၊ ေမငၾကညရန မျဖာႏငခြေ။ ထသ႔ ရငားလငားမႈာႏင ပငလငား ျမငသမမႈ
မရျခငား၊ လ ငနားျဖေၚမႈက လက ါေမငၾကညရန ရႈတေထပားမႈာႏင အခကအခြရျခငားတ႔ေၾကမင မြဆာႏၵနယ
ျငႀကၢတငမြေားျခငား ေဆမငရပကမႈအေၚ ANFREL မရငက အျညအဝေဖမာႏငျခငား၊ က ယက ယျန႔ျန႔
မတခ ကေားာႏငျခငားမရါ။
ေနမကထ ားရမရမအခ ကမမ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားက UEC ထက အျခမားအားရဌမနမ မားက မ
ေဆမငရပကခြျခငားျဖသည။ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားသည အေရအတပကနညားါားမႈေၾကမင ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြရလဒမ မားအေၚ သကေရမကမႈမရခြဟ ဆာႏငေသမလညား ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြတပင
ေသခ မေါက အေရားါလမမညျဖရမ ျ နမတခမျဖမ ယခေျဖရငားထမားရမညအရမျဖသည။
အမတငရမေရမက ေရပ႕လ မားမြရမ မားမတဆင ထလပယခကလပယရေနသမ မားအမား ါဝငမြေားေျခငားသည ေလ႔
လမေမငၾကညသမ မားပမက တဝငမားေခြသည။ မြရမ မားသ႔ မလမေရမကာႏငေသမ မြဆာႏၵရငမ မားအတပက
ေရပ႕လ မားမြရနျဖင ႀကၢတငမြေားေျခငားက ေဆမငရပကေားသည UEC ၏ ရားသမားေသမ အမားထတမႈမ မားက
ANFREL က အသအမတျၢေသမလညား လငနား၏ လ ၢ႕ဝကမႈက ေသခ မေရန တားတကမႈရေအမင လ
ေဆမငရန လအသည။
မြရအခ ၢ႕တပင ႀကၢတငမြေားျခငားာႏင တသက၍ ရႈတေထပားမႈမ မား ျဖေၚေေသမ အဓကအေၾကမငားရငားတခမမ
ႀကၢတငမြေားျခငားာႏင သကဆငသည ညားမ ားမ မားာႏင လက ပြမ မားမရျခငားေၾကမငျဖသည။ ရရာႏငေသမ တခ
တညားေသမ လက ပြမမ ငလယရျခမား ႀကၢတငမြေားျခငား အတပကသမျဖသည။ မသငတနားေားျခငားာႏင
လငနား၏ အခ ၢ႕သပငျငမ မားအေၚ ထမထနားခ ၢျခငားတ႔သည ယၾကညတခ မႈက တားျမငေားၿား လကရခ ၢ႕
ယပငားခ ကအခ ၢ႕က ဖယရမားေားမညျဖသည။ ထ႔အျင ညားကမားခ ကမ မားက တငားၾကပမလကနမမႈရေၾကမငား
ေသခ မေမည လထားလနညားတသမတတညားမျဖျခငားက ျဖေၚေမညျဖသည။
ေရပားေကမကပြေန႔
မြေားျခငားလငနား
သပမားေရမကေမင႔ၾကည႔ေလလမခြေသမ ၂၂ ၿမၢ႕နယတပင အေသားမား အမမားအယပငားမ မားမလပြ၍ မြေားျခငားလ
ငနားက ေခ မေမပ႔ပမ လေဆမငာႏငခြသည။ မြရအဖပြ႕ဝငအမ မားသည ၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြမ မား က ငားရမတပင
အေတပ႔အၾကၢမ မားရရခြေသမေၾကမင ယခအႀကမတပင မယၾကညတခ မႈရေနၾကသည။ ေရပားေကမက ပြေန႔၏
ပငလငားျမငသမမႈက ႀကားႀကားမမားမမား ျဖေၚေေသမ အေရားါသည သပငျ ငတခမမ ေရပားေကမက ပြေန႔၏
သပငျငလကၡဏမအမားလားက ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မား ေလလမာႏငရနာႏင ါတကယမားလယမ မား ၾကညရႈ
ာႏငရန ဖပငေားထမားျခငားငျဖသည။
ျနမမ မား ရေသမလညား ယငားတ႔မမ ေလက ငေားထမားမႈမရျခငား၊ မရငားလငားေသမညားမ ားမ မား၊ ေကမမရင
အဖပြ႕ခပြအဆင႔မ မားအၾကမား နမားလညမႈလပြမမားျခငားတ႔ေၾကမင ျဖေၚေသမ အေသားမားအမမားအယပငားမ မားသမျဖ
သည။
ANFREL သည ျညနယ/တငားေဒသႀကား ၈ ခတပင မြရတငဖပငလခ နအတပက မြရ ၁၅ ခ၊ မြေားေနခ နတပင မြရ
၁၆၆ ခ၊ မြရတသမားခ နအတပက မြရ ၁၃ ခတ႔က ေမင႔ၾကည႔ေလလမရန လ ေဆမငာႏငခြသည။ ေနရမအ
မ မားတပင ယငားလငနားမ မားက ညားကမားခ ကမ မားာႏငအည က ငားခြၾကသည။ ႀကၢတငျငဆငမႈ ောႏားေကပား
ျခငားာႏင မြရဝနထမားေနမကက ျခငားတ႔ေၾကမင အခ နေနမကက ဖပငလသည မြရအနညားငယသမရသည။ မြရအ
ဖပငတပင ေကမငားပမေဆမငရပကရမည အေရားႀကားေသမအဆငမ မားမမ မြေားသညေနရမမ မားတပင ါတကယမား
လယမ မား (မ မားေသမအမားျဖင NLD ာႏင USDP) ာႏင ျညတပငားမ ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားရေနျခငား၊ ၥညား
မ မားအခ နကကေရမကရကမ ေနရမတက ထမားရျခငား၊ မြားက ေလားဖကလားမတမ အလပတျဖေၾကမငား ျသ
ျခငား၊ ၁၃ (ႀကၢတငမြေားသမ မားမရငား) က ျသထမားျခငားတ႔ျဖသည။
ေနမကထအဓကားရမရမအခ ကတခမမ မြဆာႏၵရငအသ ညမေားမႈမလေလမကျခငားျဖၿား မြေားသည
လငနားာႏငတသက၍ အခ ၢ႕မြဆာႏၵရငမ မား ရႈတေထပားမႈေၾကမင ထပကေၚလမခြသည။ မြရတပင မြဆာႏၵရငမ မား
ကကညရန ါတကယမားလယမ မားက ထအခပငအေရားက အသားျၢခြၾကသည။ မြရအနညားငယတပင ေတပ႔ရရေသမ
အေကမငအထညေဖၚမႈကပြလပြခ ကမ မားမမ မြျမားအခ ၢ႕၏ ေနမကေက မဖကတပင တဆ ထားထထမားျခငား၊ အခ ၢ႕
မြရအရမရမ မားက မြဆာႏၵရငမ မားက အမည မရငားမအတပင လကမတမထားခငားျခငား၊ မြေားျခငားလ ငနား
ောႏားေကပားမႈေၾကမင အခ နၾကမျမငပမ တနားေနရျခငားတ႔ျဖသည။ ယငားကြသ႔ ကပြလပြခ ကမ မားသည မ ေလက င
သငၾကမားေားရန လအျခငားက ျသေနေသမလညား ျခပငားခ ကမ သမျဖၿ ား မြေားျခငားလငနားတခလား
အေနာႏင ေက နအမားရဖပယရသညဟ ရႈျမငရသည။
၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြမ မားာႏငာႏႈငားယလ င ျညတပငားာႏင ာႏငငတကမေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားသည ႀကၢတငမြ
ေားျခငားာႏင ေရပားေကမကပြေန႔ မြေားျခငားတ႔က ေမင႔ၾကည႔ေလလမရန တရမားဝငသပမားေရမကၾကညရႈခပငရရခြၾက
သည။ တ ခနားအတပငားမြရ ၂၇ ခရသည႔အနက ၁၅ ခသ႔ ANFREL အဖပြ႕ သပမားေရမကေလလမခြသည။
ခ ားက ားဖပယ တားတကမႈမ မားျဖေသမ နတက ေဆမငရပကထမားျခငားာႏင ပငလငားျမငသမမႈ တားတကလမ
ျခငားက ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားက ေလ႔လမခြၾကသည။ သ႔ရမတပင မြရမ မားက တခနားအတပငားထမားရရန
ကနဦားဆားျဖတထမားျခငားကြသ႔ေသမ အခ ၢ႕အရမမ မားကမ ေျဖရငားရန လအေနဆြျဖသည။ ယငားကြသ႔ ေနရမ
မ မားသည လပတလေသမ ေရပားေကမကပြမ မား ေယဘယ အမားျဖင မျဖာႏငေသမ ထနားခ ၢထမားသည ေနရမမ မား
ျဖသည။ တခနားနယေျမအတပငား မြရမ မားထမားရန ဆားျဖတခ ကေၾကမင ါတမ မားာႏင ကယ မားလယေလမငား
မ မားအေနာႏင တခနားနယေျမအတပငား မြဆပယရနာႏင မြဆာႏၵရင ညမေားလငနားမ မားေဆမငရပကရန သပမား
ေရမကာႏငမႈခ ၢျခယခရကမ မြဆပယညားရားေရားကမလ၏ ပငလငားမႈာႏင လပတလမႈတ႔က ဆကလကထခကေ
သည။
မြရတျခငား လငနား
မြရတျခငားလ ငနားာႏငတသက၍ မြရအမ မားမမ အခ နတက ပမ တခြၾကၿား တခ နတပင တနားၿားသမား
မြဆာႏၵရငမ မားမမလညား မြေားခပငရရခြသည။ ရလဒမ မားက မြရအျငဖကတပင ျ သထမားၿား ထားျခမားေသမ ျဖရ
မ မားမရခြသလ မညသညတငၾကမားမႈမ မရခြေ။ မြရဖပငျခငား၊ တျခငားလ ငနားာႏငာႏႈငားယလ င မြေရတပက
ျခငားလ ငနားသည ျနမႀကားသညဟယဆရၿား UEC အေနျဖင႔ မသတထမားရနလအသည။ ေလ
လမေတပ႔ရခြေသမ က ၥရမ မားထြတပင ႀကၢတငမြမ မားက ဦားပမမေရတပကဘြ ေနမကဆားမ ေရတပကျခငား၊ ရလဒမ မား
ထပကေၚမလမမာႏင မြရတပင မကမ -၁၆ က လကမတထားျခငား၊ မြမ မားတငမေရတပကမ အသားမျၢေသမ
မြျမားမ မားက ညားထတားမႈမျၢျခငား ကြသ႔ေသမ မမနသညအရမမ မားပမ ါဝငသည။
မြေရတပကျခငားာႏင ညားတပကခ ကျခငား လငနား
၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြာႏငာႏႈငားယ ါက ၿမၢ႕နယအမားလားတပင ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင ါတကယမားလယ
မ မားက တမားျမခရျခငားမရ ြ ေလလမေမငၾကညခြၾကျခငားေၾကမင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ မြရလဒ
ညားတပကခ ကျခငား လငနားသည ေမ မမနားထမားသညထက ျမနဆနကမ မပငလငားျမငသမမႈရခြသည။
အခ ၢ႕ေနရမမ မားတပငေလလမမႈမ မားအရ အၾကၢားမဝငေသမမြမ မားမမ မြဆာႏၵရငညမေားမႈမရ၍ တဆ တားမနကနပမ
မထတတေသမေၾကမင အမ မားဆားျဖခြေၾကမငားေတပ႔ရရသည။
လမေရမကမြေားသည႔ မြဆာႏၵရငအေရအတပက
ယခၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ထပကေၚလမေသမ ားရမ ရမအခ ကတခမမ မြဆာႏၵရငလမေရမကမြေားမႈ
နညားါားျခငားျဖေသမလညား ကေကမငားပမင ႀကားမမားေသမ လမားေၾကမငားက ကယမားမျၢေသမေၾကမင ထသ႔
ျနမျဖေအမင ေရမငရမားရန ေျဖရငားေဆမငရပကသငသည။ ာႏငငေရားတပင မနါဝငဆငာႏႊြသည ယေက ားမႈက
ၢားေထမငသငသည။ ေရပားေကမကပြ၏ အေရားါမႈက ျမနမမျညသတ႔၏ တတပငပြျမြေနေအမင ျၢလ သင
သည။ ယငားသ႔ျၢလျခငားသည ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရဖပ႔ၿဖၢားမႈက အမားေားမညျဖၿား ာႏေါငားမ မားပမ ဖက
အခ ၢမႈက ယေဆမငလမခြေသမ ဆားက ၢားသကေရမကမႈမ မားက ဖယရမားမညျဖသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင မြေားခပငရသ ၂,၀၃၂,၅၃၆ ဦားအနက ၇၄၇,၄၅၀ ဦားကသမ လမေရမကမြ
ေားခြ႔ၾကသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမြေားမႈသည အေထပေထပေရပားေကမကပြ မြေားမႈထက မနအမားျဖင
ေလ မနညားေလရေသမလညား ယခအႀကမတပင ၅၀ ရမခငာႏႈနား မျညေသမေၾကမင သသသမသမေလ မနညားေန
သည။
ာႏငငေရားါတ ၂၄ ခမ ကယမားလယေလမငား ၉၄ ဦားာႏင တသားဂ ကလ ကယမားလယေလမငား ၇ ဦားတ႔က
လလ မြဆာႏၵနယ ၁၉ နယအတပက ါဝငယၿၢငခြၾကသည။ ျညသ႔လႊတေတမ လလ ၉ ေနရမအတပက
မြေားခပငရသ ၁,၂၁၂,၄၀၀ ဦား ရေသမလညား ၂၀၁၇ ဧၿလ ၁ ရကတပင ၄၃၀,၄၁၉ ဦား (၃၄.၈၀ ရမခငာႏႈနား) မ
သမမြေားခြသည။ အမ ၢားသမားလႊတေတမ လလ ၃ ေနရမအတပက မြေားခပငရသ ၆၉၉,၉၆၅ ဦားအနက ၂၄၃,၅၉၀
ဦား (၃၄.၀၃ ရမခငာႏႈနား) မ သမ လမေရမကမြေားခြသည။
ျညနယလႊတေတမ၏ လလ ၇ ေနရမအတပက မြေားခပငရသ ၂၂၆,၁၅၃ ဦားရေသမလညား ေရပားေကမကပြေန႔
တပင ၁၁၀,၉၀၀ ဦား (၄၉.၀၃ ရမခငာႏႈနား) လမေရမကမြေားခြသည။
ေယဘယ လမေရမကမြေားမႈထက မ ားရမၾကသညအခ ကမမ အခ ၢ႕နယေျမမ မားတပင လမေရမကမြေားမႈ သ
သမထငရမားပမ နညားါားျခငားာႏင မြဆာႏၵနယမ မားအၾကမား ႀကားမမားပမကပမဟျခငားတ႔ျဖသည။ ခ ငားျညနယမ အမ ၢား
သမားလႊတေတမလလေနရမအတပက မြေားခပငရသမ မား၏ ၇၅.၃၇ ရမခငာႏႈနား လမေရမကမြေားမႈသည အျမင
ဆားမြေားမႈျဖၿား၊ မြေားခပငရသမ မား၏ ၁၂.၂၅ ရမခငာႏႈနားမ သမ လမေရမကမြေားေသမ လႈငသမယမၿမၢ႕နယမမ
အနမဆားမြေားမႈျဖသည။
လလ မြဆာႏၵနယ ၁၉ ေနရမအနက လမေရမကမြေားမႈ ၅၀ ရမခငာႏႈနားေက မေသမ ေနရမမ မားမမ အမား (၆၁.၅၅
ရမခငာႏႈနား)၊ ခ ငား- အမ ၢားသမားလႊတေတမ ၃ (၇၅.၃၇ ရမခငာႏႈနား)၊ ဖရဆ မြဆာႏၵနယ ၁ (၆၈.၇၃ ရမခငာႏႈနား)၊ ေကမမား
(၅၉.၂၈ ရမခငာႏႈနား)၊ ေက ားသား (၅၀.၆၇ ရမခငာႏႈနား)၊ ေက ားသားမြဆာႏၵနယ ၁ (၅၆.၆ ရမခင ာႏႈနား)၊ မငားရားမြဆာႏၵနယ
၂ (၅၁.၆၅ ရမခငာႏႈနား)၊ ေညမငေရႊမြဆာႏၵနယ ၁ (၅၅.၉၄ ရမခငာႏႈနား) တ႔ျဖသည။ ၄၀ ရမခငာႏႈနားထကနညားေသမ
၄ ေနရမမမ ေခ မငားဆ (၃၈.၄၅ ရမခငာႏႈနား)၊ ဒဂၿမၢ႕သဆ ကမားၿမ႕နယ (၂၉.၂၃ ရမခငာႏႈနား)၊ လႈငသမယမ
(၁၂.၂၅ ရမခငာႏႈနား) ာႏင ရနကန - အမ ၢားသမားလႊတေတမ (၂၇.၁၅ ရမခငာႏႈနား) တ႔ျဖသည။
အၾကျၢခ ကမ မား (အၾကျၢခ က အျညအက ဤအရငခ မအဆား မမ ကာႏမ (၁၁၅) တပင ဖတရႈာႏငသည)
ျမနမမာႏငငမ ေရပားေကမက ပြအေျခအေနသသမထငရမားပမ တားတကမႈက ANFREL က အသအမတျၢသည။
၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြအတပက ႀကၢတငျငဆငသညအေနာႏင ေအမက ါေဆမငရပကခ ကမ မားက
ANFREL ေလလမေရားမရငက အၾကျၢါသည။
ေဝားလခကခြေသမေဒသာႏင ၿမၢ႕ျေဒသာႏေနရမလားတပင မြဆာႏၵရင အသ ညမေားရန အရဖကအေျချၢအဖပြ႔
အညားအမ ၢားမ ၢားက တကၾကပေသမလႈရမားမႈမ မားက လေဆမငလ ကရသည။ UEC အေနာႏင မြဆာႏၵရငမ မားထ
လကလမားမရန မအမားေကမငားၿား ထေရမကမႈရေသမ မဟမဗ ဟမက ရမေဖပသငသည။ မြေားသည လငနား
ာႏငတသက၍ မါဝငဆငာႏႊြၾကရန အမားေားျခငားာႏင သတငားအခ ကအလကမျဖန႔ေဝျခငားသည မြေား
ျခငားလ ငနားမ ောႏမငောႏားမႈမ မား၊ မြျမားေလလပငမႈမ မားက ေလ မခ ရန အေထမကအက ျဖေမညျဖသည။
UEC သည ေရပားေကမကပြတပင အမားလားါဝငဆငာႏႊြမႈာႏင မြဆာႏၵရင မရငားမနကနမႈတ႔ ဆကလကတားတကရန
အတပက နညားလမားမ မားက ရမေဖပသငသည။ ယခာႏတပင အသားျၢခြသည တအမတကဆငားနညားလမားကြသ႔
ေသမ မြဆာႏၵရငမတတငျခငားအတပက တကရကာႏင သပယဝကနညားလမားမ မားက ဆကလကအသားျၢတားခ ြ႕
သငသည။ အကၡရမအလကျဖေ၊ အမေထမင အလကျဖေ ထမားေသမ မြဆာႏၵရငမရငား အသားျၢ
မႈသည လကခာႏငရမ ျဖေသမလညား ဇဝဆနားမႈကြသ႔ အဆငျမင လျခၢေရားမႈ နညားလမားမ မားကလညား
ေလလမသငသည။ မအေရားႀကားေသမအခ ကမမ အားရအေနာႏင ေရႊ႕ေျမငားေနထငသမြဆာႏၵရငမ မားအမား မြေား
ခပငရရေၿား ၎တ႔၏ ရငခပငမ မားက အသအမတျၢရန လအျခငားျဖသည။
မြဆာႏၵနယအတပငားာႏင ျငတပင ႀကၢတငမြေားျခငားလငနားကလညား ျနလညေလလမသားသသငသည။
၎လငနားာႏခလားက က ငားသည လငနားမမ ရားရငားရနာႏင အမ မားသေအမင ထတျနေားရနလအ
ၿား သ႔မသမ တ ါဝင မားသမ မားက ေလလမေမငၾကညာႏငမညျဖသည။ ငလယရျခမားတပင မြေားျခငားသည
ျညတပငေနထငသာႏငငသမားမ မားပမက ေကမငားပမါဝငာႏငရန လကလမားမေမည ႀကားမမားေသမ အခပငအလမား
မ မားရေနေသမ ေနမကထနယယတချဖသည။ ၎တ႔အမ မားသည အနားအနမားာႏငငမ မားတပင ေရမကရေန
သမ မားျဖေသမေၾကမင႔ ငလယရျခမားမြေားျခငားလငနားက တားခ ြ႕ရမတပင ကနက ရတမမ မားေ။
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြအတပငား အထားသျဖင မြဆပယသညကမလအတပငား တနားတရညတယၿၢငမႈရေရန
ေဆမငရပကေားမႈမ မား လအသည။ ပငလငားျမငသမမႈ တားတကေရနာႏင ျညသငရငားျမမ မား အလပြသားမား
ျၢမႈက ဟန႔တမားာႏငရနအတပက လကရမြဆပယမႈဆငရမ ဘ႑မေရားညားကမားခ ကမ မားာႏင၊ ၎ညားကမားမ မား
အေကမငအထညေဖမမႈာႏင ထေရမကမႈတ႔က ျနလညေလလမသားသသငသည။
မြေားျခငားာႏင မြေရတပကျခငားလ ငနား ပငလငားျမငသမမႈာႏင ေျဖမငမတမနကနမႈက တားတကေရနအတပက
UEC အေနာႏင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအၾကမား ဆကသပယေဆမငရပကမႈ အမားေကမငားေအမင ေဆမငရပကရနာႏင မြရ
ညားကမားမ မား အေကမငအထညေဖမမႈ တညတညပတတညားျဖေအမင မြရဝနထမားမ မားအမား သငတနားေားျခငား
က မေားရနာႏင႔ မပမားမရနလအသည။ ထ႔အျင မြေရတပကျခငားာႏင ရလဒမ မား ညားတပကခ ကျခငား လ ငနား
တ႔က မတားတကေရနအတပက သတငားအခ ကအလကာႏင ဆကသပယေရားနညားညမမ မား (ICT) အသားျၢ
ေရားကလညား ရမေဖပေလလမသငသည။ မြဆပယညားရားျခငား၏ ပငလငားျမငသမမႈာႏင လပတလမႈတ႔က ျမငတငရန
အတပက တခနားနယေျမအတပငား မြရမ မားမထမားရသင႔သည သေဘမထမားက ANFREL က ထမတငျလ
သည။
ေနမကဆားအေနာႏင ေရပားေကမက ပြမ မား မက ငားရေသားေသမ နယေျမမ မားတပင ေရပားေကမကပြမ မား က ငားေရားက
မအမားေားကညမႈမ မား ျၢလ ေားရမညျဖသည။ UEC အေနာႏင အဆါရညမနားခ ကေအမငျမငာႏငရနအတပက
အားရအျင တငရငားသမားလကနကကငအ မ မားာႏင ားေါငားေဆမငရပကမႈ၊ ေညာႏႈငားမႈတ႔က ျၢလသင
သည။ သ႔မသမ ျညသလထက အမနတကယ ကယ မားျၢေသမ အားရကရရာႏငမညျဖသည။
နဒါနားာႏင ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားအဖပြ႕က ၿခၢငၾကည႔ရႈျခငား
မၾကမေသားမကေရပားေကမက ပြမ မားအေၚ ၿခၢငၾကည႔ရႈျခငား
ျမနမမာႏငငသည ေရ႕ဆကသပမားေနေသမ ဒမကေရလ ငနားတပင ႀကားမမားေသမ နေခၚမႈမ မား ရေနဆြျဖ
ေသမလညား ၿားခြေသမဆယာႏအတပငား ကမမၻ႔အထငရမားဆား ဒမကေရအသပငကားေျမငားမႈက ေတပ႔ၾကၢခြရ
သည။ လပတလပမ ေျမဆခပငမသည ာႏငငေရားအက ားသမားမ မားပမက လႊတေားျခငားအထ ဒမကေရ မ က
ာႏမမအမ ၢားမ ၢားတပင ျမနဆနေသမ တားတကမႈမ မားက လေဆမငာႏငခြသည။ ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမကပြ န
ျၢျငေျမငားလြမႈမ မားမမလညား အလမားတအမားတကရမေကမငားသည။ ေနမကသ႔ျနၾကညါက ေရပားေကမက ပြ
လငနား၏ ၿားခြေသမ ၁၀ ာႏတမကမလက ၂၀၀၈ ခာႏတပင ျဖာႏငေခ အလပနခကခြခြသညက ေတပ႕ျမငရ
မညျဖသည။ ေရပားေကမကပြာႏင သကဆငေသမ နယယတငားသည တားတကမႈအေတမႀကားရခြ႔ရမ ကမလ
ရညရတညခြေသမ အတကအခါတဝငမ မား ၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြတပင ေရပားခ ယခရမႈသည အထငရမားဆား
ရလဒျဖသည။ ထကြသ႔ ျဖာႏငေခ မရခြေသမ အတကအခ ါတဝငမ မားပမ ေရပားခ ယတငေျမမကခရျခငားသည
ထက အခ ၢခြသမ မား၏ ႀကားမမားပမလႊမားမားျခငားခခြရေသမ ၂၀၀၈ ဆာႏၵခယ ပြာႏင ၂၀၁၀ ေရပားေကမက ပြမ မားင
ျဖသည။
၂၀၁၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြသည ာႏေါငား ၂၀ အတပငား ထမဆားအႀကမျဖၿား ၂၀၀၈ ခာႏက အျငငား
ပမားဖပယ ဆာႏၵခယပြျဖင အတညျၢခြေသမ အေျခခေဒ ေရားဆပြၿားေနမက ထပကေၚလမျခငားျဖသည။ အဆါ
ေရပားေကမကပြမ မားက တမေတမ၏ အဆင ၇ ဆင ဒမကေရ လမားျေျမတပင ထညသပငားေရားဆပြထမားသည။
၂၀၀၈ အေျခခ ေဒအရ ထညသပငားထမားေသမ ကန႔သတမႈမ မားာႏင ေရပားေကမကပြဆငရမ မေဘမငတ႔အရ
ထအခ နက လႊတေတမမ မားာႏင ေရပားေကမကပြေကမမရငတ႔က တမေတမက ထနားခ ၢထမားခြရမ အဓက အတက
အခ NLD ါတက ၎တ႔ေခါငားေဆမငအေၚ အထားမတထမားေသမ ကန႔သတခ ကမ မားာႏင တနားတညမ
ယၿၢငခပငမရျခငားတ႔က အေၾကမငားျၢကမ ေရပားေကမက ပြက သတေမမကခြသည။ ထသ႔ သတေမမက
မႈေၾကမင ျမနမမာႏငငသမားမ မားအၾကမား ေရပားေကမကပြ၏ တရမားဝငမႈအေၚ အသအမတျၢမႈ နညားါားခြၿား အထား
သျဖင ၁၉၉၀ ေရပားေကမကပြတပင NLD ါတ အာႏငရခြေသမရလဒက ထက တမေတမအားရက ဖ ကသမားခြ
ေသမ အခ ကေၾကမငျဖသည။ ၁၉၉၀ ေရပားေကမက ပြတပင NLD ါတသည ၆၀ ရမခငာႏႈနား မျညေသမ
ေထမကခမြာႏင ကယမားလယေနရမ ၈၀ ရမခငာႏႈနားမ သမ အာႏငရရခြျခငားျဖသည။
ထသ႔ NLD ါတက သတေမမကျခငား၊ ါတေခါငားေဆမငေဒၚေအမငဆနားၾကညက ေနအမအက ယခ ၢ
ထနားသမားထမားျခငားတ႔ေၾကမင တမေတမေက မေထမကေနမကချၢထမားေသမ USDP ါတက ျညသ႔လႊတ
ေတမ (ေအမကလႊတေတမ) ၏ ေရပားေကမကတငေျမမကေသမေနရမ ၃၂၆ ေနရမအနက ၂၅၉ ေနရမ (၇၉ ရမ
ခငာႏႈနား) ာႏင အမ ၢားသမားလႊတေတမ (အထကလႊတေတမ) ၏ ေရပားခ ယတငေျမမကေသမေနရမ ၁၆၈ ေနရမအနက
၁၂၉ ေနရမ (၇၇ ရမခငာႏႈနား) အာႏငရရခြသည။ ၂၀၁၀ ေရပားေကမကပြသည လပတလေသမ ေရပားေကမကပြ
ေလလမေမငၾကညမႈမ မားက ခပငမျၢေသမလညား ႀကၢတငမြေားန အလပြသားမားျၢမႈမ မားာႏင ေရပားေကမကပြေန႔
မြလမမႈမ မားအါအဝင ဖပြ႕ညားထမားမႈဆငရမာႏင လထားလနညားဆငရမ ခ ၢ႕ယပငားခ ကအမ ၢားမ ၢားတ႔ေၾကမင လထ
၏ဆာႏၵက တရမားဝငေသမ ကယမားျၢမႈ မရေၾကမငားာႏင ဆားဆားဝါားဝါား လမညမထမားေၾကမငား လပတလေသမ
အကြခတေလလမသမ မားက ဆားျဖတခြၾကသည။
အဆါ ေရပားေကမကပြအၿားတပင ဦားသနားနက ာႏေါငားငါားဆယ အခ ၢေရားက အမားထားေသမ အမညခ
အရသမားအားရ၏ အႀကားအကြအျဖ ၂၀၁၁ မတလတပင က မားသ ၥမက နဆခြသည။ ၎သည ထတနားအ
ဆင ဗလခ ၢႀကားတဦား ျဖေသမလညား အရဖကသမၼတရမထားက ရယရနအတပက တမ တရမားဝငအ
နမားယခြသည။
ေဒၚေအမငဆနားၾကညသည ၂၀၁၀ ေရပားေကမကပြ ၿားကမအခ နတပင ေနအမအက ယခ ၢမ လပတေျမမက
လမခြၿား သမ၏ါတသည ၂၀၁၅ အတပက ေရ႕ေျားနမတျဖေသမ ၂၀၁၂ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပင
ေသမငၿၢကမားၿၢ အာႏငရရခြသည။ ၂၀၁၅ အထ ေမားေနဆြျဖေသမ ကမလရညၾကမက ေမားခပနားျဖသည႔ ေရပား
ေကမက ပြဆငရမ ကဝနားအဆားတပင တားတကမႈ မညမ သကေသျာႏငခြသလြ ဟေသမအခ ကာႏင အသျၢျင
ေျမငားလြထမားေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ လငနားတပင မနေသမ ေျဖမငမတမနကနမႈ ျဖညဆညားေားရမ
တပင လေလမကမႈ ရသလမား ဟေသမအခ ကတ႔ျဖသည။
ျမနမမာႏငငတဝမားတပင ANFREL ၏ အကြခတေလလမသမ မားက ျဖန႔က ကထမားျခငားအမားျဖင ၂၀၁၅ ေရပား
ေကမက ပြျဖအေၚ ANFREL ၏ ေမင႔ၾကည႔ေလလမမႈတေလ မကလားတပင အဆ ါေမားခပနားမ မားက ေျဖၾကမား
ေခြသည။ ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားက တားတကရန လအေနဆြ နယ ယမ မားက ေဖမထတခြၾကေသမ
လညား ေရပားေကမကပြသည က ယျန႔ပမ တရမားဝငမႈရၿား ရလဒမ မားသည ျညသလထ၏ဆာႏၵက မနကနတက ပမ
ကယမားျၢသညဟ ရႈျမငရေၾကမငား ျ နလညတငျခြၾကသည။ အဆားတပငမ ျမနမမျညသမ မားသည မ ၢားဆက
တခအတပငား ထမဆားအေနာႏင တအမားတကၾကပဖပယ မြဆပယညားရားမႈကမလ၊ လပတလေသမ မြေားပြ၊
မြဆာႏၵရငမ မား၏ ဆာႏၵက ထငဟေသမ ေရပားခ ယတငေျမမကခ အားရက အမဏမအာႏငားျခငား သညတ႔ ထငဟ
ျသေနေသမ သသသမသမလပတလမႈရလမသည တဝနားက ငအေျခအေနတခတပင ာႏငငေရားဆငရမ ရငခပင
မ မားက က ငသားာႏငခြၿျဖသည။ ANFREL ၏ ေမင႔ၾကည႔ေလလမမႈာႏင ထအခ နက မမတ႔၏ အေသားတ
အရငခမမ မားအရ6 ၂၀၁၅ ာႏဝငဘမလ ၈ ရက အေထပေထပေရပားေကမက ပြသည ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမကပြ
ဆငရမ ာႏႈနားအသက ျဖေၚေခြၿား ၂၀၁၀ ေနမကငား ာႏငငအာႏ႔တပင သသမထငရမားေသမ ေရပားေကမက ပြ
ဆငရမတားတကမႈက ေဖၚထတျသခြသည။
သငခနားမယခြေသမ အရမမ မားပမအနက ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငာႏင ၎က ားကညေသမ
အဖပြ႔အညားမ မားသည အဆါနယယတပင အသအဆနားျဖေနေသမလညား ေရပားေကမကပြမ မားက မခန႔ခပြ
ရမတပင လာႏငပမားထကခြေၾကမငား ၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြက ျသခြၿား ထအခ ကသည ၂၀၁၀ ေရပားေကမက
ပြၿားကမက အေျခအေနထက မ မားပမတားတကလမခြျခငားျဖသည။ UEC ၏ ါဝငထေတပ႔မႈ၊ ပငလငားျမငသမမႈ၊
ေရမဖကရငနယသမႈတ႔ာႏငတသက၍ ၂၀၁၀ ာႏင ၂၀၁၅ အၾကမား သသမထငရမားေသမ ကပြျမျခမားနမားမႈသည
ခ ြ႕ကမားေဖၚျျခငားမဟတါ။
6 ANFREL အရငခမ http://anfrel.org/category/mission-reports Asian Network for Free Elections (ANFREL), 2016
၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြမ မားအၿားတပင သမၼတဦားထငေက မ ဦားေဆမငေသမ အားရက လႊတေတမက ဖပြ႔ညားေားခြၿား
သမၼတက ျညေထမငအဆင ဝနႀကားဌမနမ မားာႏင အျခမား အားရအဖပြ႔အညားမ မား၏ အႀကားအကြရမထားမ မားက
ဆကလကခန႔အသည။ အဆ ါ ခန႔အခရသမ မားထြမ ၁ဝ ဦားသည အသေရပားခ ယတငေျမမကခရေသမ
လႊတေတမကယမားလယမ မား ျဖၾကသည။ “အကယ၍ ျညေထမင ဝနႀကား တဦားဦားသည လႊတေတမ
ကယမားလယျဖေနါက ျညေထမင ဝနႀကားအျဖ ခန႔အခရေသမေန႔မ၍ လႊတေတမမ ာႏႈတထပကၿားျဖ
သညဟ မတယရမည” ဟေဖၚျထမားေသမ ၂၀၀၈ အေျခခေဒ ဒမ ၂၃၂ ( ) အရ ထသ႔ ခန႔အခရေသမ
လႊတေတမကယမားလယမ မား၏ ေနရမမ မားမမ လလသပမားသည။
၂၀၁၅ တပင ANFREL က ားရမခြေသမအရမမ မားထြမ တခမမ အၾကမားဖကမႈမ မားေၾကမင ေရပားေကမက ပြဖ ကသမား
ထမားေသမ ေဒသမ မားတပင ေနထငသမ မား၏ မြေားခပင ဆားရႈားမႈျဖသည။ သ႔ေသမ ၂၀၁၅ တပင ေရပားေကမက ပြ
က ငားခပငမရခြေသမ ၿမၢ႕နယ ၂ ခတပင ေနမကဆား၌ လျခၢေရားအေျခအေန လလေလမကေလမက တားတကမႈရ
ေသမေၾကမင ၂၀၁၇ တပင သကဆငရမ ကယမားလယမ မားက ေရပားခ ယခပင ရရခြျခငားျဖသည။ ဧၿလ ၁ ရကက
ေရပားခ ယတငေျမမကေသမ ကယ မားလယ ၁၉ ဦားအနက ထနယေျမမ မားမ ၆ ဦား ါဝငခြသည။
က နေနေသမ လလ ၃ ေနရမမမ ေရပားခ ယတငေျမမကခ ကယမားလယမ မား ကပယလပနသပမားေသမေၾကမင
လလသပမားျခငားျဖသည။ အဆါ လလ ကယမားလယေနရမ (ရမထားတားသပမားေသမ ၁၀ ေနရမ၊ ၂၀၁၅ တပင
ေရပားေကမကပြ မရခြေသမ ၆ ေနရမ၊ ကပယလပနသလႊတေတမကယ မားလယ ၃ ေနရမ) ေါငား ၁၉ ေနရမက
ဧၿလ ၁ ရကက ေရပားခ ယတငေျမမကခြသည။ အဆ ါ လလကယ မားလယ ၁၉ ေနရမအနက ျညသ႔
လႊတေတမမ ၉ ေနရမ၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမမ ၃ ေနရမ၊ ကယမားာႏင ရမားျညနယ လႊတေတမမ မားမ ၆ ေနရမ
အသားသား ါဝငသည။
၂၀၁၅ တပင ထပကေၚလမေသမ ရငားေနသည တားတကမႈအရ ၂၀၁၇ တပင ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမကပြတပင
ါဝငတသကေနသမ မားအမားလားအတပက နေခၚမႈမမ ၂၀၁၅ သည လပြေခ မမႈတခ မဟတေၾကမငား အတညျၢ
ရနျဖသည။ ၂၀၁၅ ၏ ေအမငျမငမႈသည ျမနမမျညသမ မားအၾကမား ၎တ႔ာႏငငတပင ျဖာႏငေခ ရလမေသမ
ေရပားေကမကပြ အရညအေသပားအတပက ေမ မလငခ ကအသမ မားက ဖနတားေားသည။ ျမနမမာႏငငသည ရရခြ
ေသမ ရလဒမ မားက အတညျၢရနာႏင ေရပားေကမကပြတားတကမႈ လမားေၾကမငားေၚတပင ေနမကတဆငလမားရန
လအသည။
သမငားတပငခြ႔ေသမ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြာႏင႔ လမမည႔ ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြအၾကမားတပင ထပကေၚ
လမသည႔ ယခ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြသည ာႏငငအတပက ၂၀၁၅ ကတညားက ေရပားေကမကပြာႏင႔
တသကေသမ တားတကမႈမ မားက သားသ၊ ဆနားရနာႏင႔ ၂၀၂၀ မတငမ တားတကမႈရရန လအေသမ
ေနရမမ မားအတပက အခ ကအလကမ မားရရေရားအတပက သားသန႔အခပင႔အလမားတခငျဖသည။
ANFREL ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားအဖပြ႕ အေၾကမငား
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားက ANFREL က ေမင႔ၾကည႔ေလလမမႈသည ျမနမမာႏငငတပင ဒမကေရ
ထပနားကမားေရားအတပက ANFREL က ေရရညက ယက ယျန႔ျန႔ ေထမကခ႔ားမႈ၏ ေနမကထက႑တခ ျဖ
သည။ ANFREL သည ျမနမမာႏငငသ႔ ေနမကတႀကမ ျနလမရသညအတပက ဝမားေျမမကေ မရႊငၿား ျမနမမ
ာႏငင၏ အနမဂတ ဒမကေရ ဖပ႔ၿဖၢားေရားက ဆကလကအမားေားရန ေမ မမနားသည။
ANFREL ကဌ Mr. Damaso G.Magbual (ဒါမမဆဂ မကဂဘဝယလ) ဦားေဆမငေသမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ
ေလလမေရားအဖပြ႕သည ေလလမေမငၾကညမႈ ပမားေဆမငရညက အမားေကမငားေရနအတပက ာႏငငတကမ
ေရပားေကမကပြ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသ ကပ မားက ငအဖပြ႔က ျဖန႔က ကကမ ျညတပငားမ ေရပားေကမကပြေလလမ
ေမငၾကညေရား အဖပြ႕မ မားာႏင လကတပြလေဆမငခြသည။ ေရပားေကမကပြလငနား ဆကလကဖပ႔ၿဖၢားေရားက
အမားေားရနအတပက ျမနမမာႏငငမ ေရပားေကမက ပြမ မားက ေလလမေမငၾကညျခငားသည အဓကအေရားါေၾကမငား
ANFREL က ယၾကညသည။ ANFREL ၏ ေလ႔လမေမငၾကညသမ မားရေနျခငားသည ေရပားေကမက ပြ မမမနမႈ
မ မားာႏင ေရပားေကမကပြာႏင႔ ဆကျဖေၚေသမ လ႔အခပငအေရားခ ၢားေဖမကမႈမ မားက ေလ မနညားသပမားေရန
အေထမကအကျၢသညဟလညား ANFREL က ယၾကညသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မားသည လပတလ၍
တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ာႏငငတကမာႏႈနားမ မားာႏင ကကညျခငားရသလမား ဟေသမအခ ကာႏင ၂၀၁၅
ေရပားေကမကပြအၿ ားတပင ANFREL ကြသ႔ ေရပားေကမကပြေလလမသမ မား၏ အၾကျၢခ ကမ မားအေၚ မညသည
အတငားအတမအထ အေကမငအထညေဖမခြသည ဟေသမအခ ကက ANFREL ၏ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပား
ေကမက ပြေလလမေရားအဖပြ႕က အထားအမရားကခြသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ေလလမခြေသမ တခ
တညားေသမ ာႏငငတကမေရပားေကမက ပြေလလမေရားအဖပြ႕အျဖ ANFREL သည ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရ
ဖပ႔ၿဖၢားမႈအတပက အမားတကသေရမ ဆကလကားာႏငသညအတပကလညား ဂဏယဝမားေျမမကသည။
ျမနမမာႏငင၏ ျညတပငား ေရပားေကမကပြ ေလလမေမငၾကညမႈမ မား ခငမမအမားေကမငားေရနအတပက ျညတပငားမ
ေရပားေကမကပြ ေလလမေမငၾကညေရားအမ မား (NEMGs) အမား ေနမကဆကတပြသငတနားမ မား ေားခြၿား
ထအ မ မားသည ၂၀၁၄ ာႏင ၂၀၁၅ တပင ANFREL က အေကမငအထညေဖမခြေသမ အရဖကအေျချၢအဖပြ႔
အညားာႏင မဒယမပမားေဆမငရညျမင႔တငေရားအအတပင ါဝငခြေသမအဖပြ႔မ မားျဖသည။
ာႏငငတကမေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားမရင (IEOM) သည ာႏငငတကမ ေရပားေကမက ပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရား
မမ မားာႏင ာႏငငတကမေရပားေကမကပြေမငၾကညေလ႔လမသမ မားဆငရမ က ငဝတမ မားက အျမြတေငလကနမ
ခြသည။7 ထ႔အျင လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ဘနေကမကေၾကညမမတမားာႏင ဒမ
ကေရေရပားေကမကပြဆငရမ ဒလညႊနားဆခ ကမ မား ကြသ႔ေသမ ေဒသတပငား ာႏႈနားမ မားအါအဝင ာႏငငတကမ
7 ာႏငငတကမ ေရပားေကမက ပြ ေလလမေမငၾကညေရားမမ မား ေၾကညမမတမားာႏင ာႏငငတကမ ေရပားေကမက ပြေလလမေမငၾကည သမ မား
ဆငရမက ငဝတေဒ - NDI ာႏင ကလသမဂ ေရပား ေကမက ပြ အေထမကအကျၢဌမန UNEAD ၂၀၀၅၊ http://anfrel.org/declaration-of-
principles-for-international-election-observation-and-code-of-conduct-for-international-election-observers/
အသအမတျၢ လ႔အခပငအေရားာႏင ေရပားေကမက ပြဆငရမ ညားမ ားမ မား၏ လမားညႊနခ ကမ မားကလညား ANFREL
က ခယလကနမခြသည။8
ANFREL သည ၎၏ ကပနရကက ါဝငဖပြ႔ညားထမားသည လပတလေသမ အမရအရဖကအေျချၢ အဖပြ႔အ
ညားမ မားထမ ေခၚယ ေဆမငားထမားေသမ က မား/မ အခ ၢားညသည ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႔က ေရပားခ ယခြ
သည။ IEOM သည ၂၀၁၅ ာႏဝငဘမလ ေရပားေကမကပြအၿားတပင ANFREL က ထတျနခြေသမ အရငခမာႏင
အၾကျၢခ ကမ မားအေၚ တားတကမႈတငားတမရနအတပက ေရပားေကမက ပြ ႀကၢတငျငဆငမႈာႏင ာႏငငေရား အေျခ
အေနက ငားျခမားဆနားရန ေရပားေကမကပြဆငရမ ကပ မားက ငသာႏဦား (ေရပားေကမကပြဆငရမ သရခပြ ညမရင -
Election Analysts) က တလၾကမေလႊတခြသည။ ာႏငငတကမေရပားေကမကပြ ေလ႔လမေမငၾကညသ ၁၁
ဦားကလညား ေရပားေကမကပြ ဆက ျဖရမ မားက ေလလမရနအတပက ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ က ငားသည
မြဆာႏၵနယမ မားသ႔ ေရပားေကမကပြမတငမမ မြေရတပကၿားခ နအထ ၁၂ ရကၾကမ ေလႊတခြသည။ ေလလမေရား
မရငအဖပြ႔က ျမနမမေရားရမကပ မားက ငသတဦားက လမားညႊနဦားေဆမငၿား မခန႔ခပြေရားအဖပြ႔ကမ ရနကနယမယ
ရားမေန၍ လႈရမားမႈအမားလားက ညာႏႈငားေဆမငရပကေားသည။ ANFREL သည မဒယမမ မားာႏင ေတပ႔ဆခြၿား
ေလလမေရားမရငအတပငား ေၾကညမခ ကာႏင အရငခမမ မားက မနထတျနေားသည။ ယမယ အရငခမာႏင
ထတျနခ ကက ဧၿလ ၃ ရက နနက သတငားမရငားလငားပြတပင ထတျနေားခြၿား ယခမျညေသမ အၿား
သတ အရငခ မသည ယမယအရငခမအေၚ အေျခခတညေဆမကထမားၿ ား ေရပားေကမက ပြ အႀကၢကမလာႏင
ေရပားေကမကပြကမလ အေသားတေတပ႔ရခ ကမ မားက ထညသပငားထမားသညအျင ဧၿလ ၃ ရက ေနမကငား
ေရပားေကမကပြအလပနကမလ ေရပားေကမကပြဆငရမ တားတကမႈမ မားကါ တငျထမားသည။
ANFREL ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရင ႀကၢတငျငဆငမႈ
ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရငအတပက ႀကၢတငျငဆငမႈမ မားက ANFREL ၏ ဘနေကမကရားာႏင ရနကနၿမၢ႕
မကမဆမ ဟတယတပင တညရေသမ ရနကနရားတပင တငလ ေဆမငခြသည။ ရနကနရားသည ေထမက
႔ေဆမငေရား မခန႔ခပြမႈ၊ မအခ ၢမႈာႏင အျခမားေထမက ႔ေဆမငေရား နေခၚမႈမ မားက ေျဖရငားေဆမငရပက
လကငေားေနေသမ အေတပ႔အၾကၢရင ျညတပငားာႏင ာႏငငတကမဝနထမားမ မားအေၚ မခအမားျၢထမားသည။
၎တ႔သည သငတနားေားေရား အအမ မားအတပက NGOs မ မားာႏင ျခငား၊ ေ ညာႏႈငားျခငားတ႔က
လေဆမငခြၿား ANFREL ာႏင ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားအမား အသအမတျၢမရပက မတမားမ မား ရရေရားအတပက
UEC ာႏင ဆကသပယေဆမငရပကခြသည။ ဘနေကမကရားက ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားက ေဆမငားေခၚယရန
ာႏင ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရင၏ ဘ႑မေရားာႏင ေငပမရငားနမ မားက မခန႔ခပြရန ဦားေဆမငလကငခြ
သည။
“လႊတေတမ ေရပားေကမက ပြမ မားက ေလလမမည ာႏငငတကမေရပားေကမကပြ ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားအတပက
လထားလနညားမ မား” ာႏင တသကသည ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင၏ ၀၂/၂၀၁၆ ေၾကညမခ က
အၿားတပင ANFREL က ေရပားေကမကပြမ မား ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားအတပက အသအမတျၢရန ေလ မကထမား
8 http://anfrel.org/what-we-do/campaigns-advocacy/ တပင အေသားတၾကည
ခြသည။ ANFREL က UEC က ေဖေဖၚဝါရလအေမငားတပင အသအမတျၢခြၿ ား ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရင
ႀကၢတငျငဆငမႈက အရနျမငရနအတပက ေဖေဖၚဝါရလ ေနမကဆားတတပင ရနကန၌ မခ ကရားခနားက ဖပြ႔ညား
ခြသည။
အခ နျညဝနထမားသားဦား (မခန႔ခပြေရားာႏင ဆကဆေရားအရမရ၊ ေထမက ႔ေဆမငေရားအရမရာႏင ရဂရမ
တပြဖက) က ေလားလတမခန႔အခြသည။ ANFREL အကြခတေလလမသမ မားအတပက တရမားဝင ဆကေရမက
ဗဇမက ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမမရငက ေားသည။ အဖပြ႔အညားဆငရမ အသအမတျၢမႈ လထား
လနညား ၂/၂၀၁၆ ာႏင အၾကၢားဝငေသမ အလမားတ လ ထားလ နညားမ မားအရ ေမင႔ၾကည႔ ေလလမသမ မားာႏင
ကမားျနတဦားခ ငားသည ေမင႔ၾကည႔ေလလမျခငားာႏင ဘမသမျနဆမႈတ႔အတပက အသအမတျၢ ခပငျၢခ ကက
ရရသည။
ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရားမရငတခလားက အတင ငခမ မားက ပမားေဆမငရညတကေမည႔ လအသည႔ ကၽပမား
က ငမႈမ မားာႏင႔ ဗဟသတမ မားက အခ နာႏင႔အမ ေားျခငား၊ အဖပြ႕၏ လေဆမငမႈမ မား၊ လျခၢေရား၊ EMLO ODK
အရငခတငျျခငား၊ ေထမက ႔ေဆမငမႈ၊ ဘ႑မေရားသည နယယအလက အမားေကမငားေအမင အေထမက
အကျၢခြ႔ၾကသည။
ေရပားေကမကပြ မတငမာႏင ေရပားေကမက ပြအၿား ကမလာႏခလားတပင ေမင႔ၾကည႔ေလလမေရား အဖပြ႔ဝငမ မားသည
UEC ၏ ေရပားေကမက ပြ ႀကၢတငျငဆငမႈမ မားက အကြျဖတရန၊ ANFREL ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားသည
အသအမတျၢမႈရရထမားျခငားေၾကမင႔ တပနားအမားေားကညရနာႏင ANFREL ၏ ကနဦားေတပ႔ရခ ကမ မားက ေကမမ
ရငထ တငျေဆပားောႏပားရနအတပက ေနျ ညေတမ၌ ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင ကဌ ဦားလသနားာႏင
လညားေကမငား၊ ေကမမရင အဖပြ႔ဝငမ မားာႏင လညားေကမငား မၾကမခဏ ေတပ႔ဆခြၾကသည။
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ ေဒာႏင မအ ခ ၢမႈ
အေျခခ ေဒာႏင ေဒမေဘမင
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားသည ၂၀၀၈ အေျခခ ေဒာႏင ၂၀၁၀ အေမငားတပင ေရားဆပြခြေသမ ေရပား
ေကမက ပြဆက ေဒမ မားအရ ၂၀၁၀ ေရပားေကမကပြမ မားအတပက ေရားဆပြထမားေသမ ေဒမေဘမငမ မ မားပမ
ေျမငားလြသပမားျခငားမရေသမ ေဒမ မားအေၚတပင အေျခခထမားသည။
၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြမ မားအၿားတပင အေရားါေသမ အမဏမလႊြေျမငားမႈ ျဖေၚခြေသမလညား လကရအမဏမရ
အားရသည ေရပားေကမက ပြမေဘမငာႏင အေျခခေဒက ၥတ႔တပင အဓကျ ၢျငေျမငားလြမႈမ မား မျၢလာႏင
ေသားေ။ ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမက ပြဆငရမ ေဒမ မားသည ၂၀၁၀ ာႏင ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြမ မားအၿားတပင
အထကတပငေဖၚျထမားသကြသ႔ ျငဆငမႈာႏင ျဖညပကမႈအခ ၢ႕ရခြေသမလညား ျညေထမင ေရပားေကမက ပြ
ေကမမရင ေဒ၊ ာႏငငေရားါတမ မား မတ တငျခငား ေဒ၊ ျညသ႔လႊတေတမ ေရပားေကမက ပြဆငရမ ေဒ၊
အမ ၢားသမားလႊတေတမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ေဒ၊ သမၼတာႏင ဒတယသမၼတမ မား ေရပားခ ယတငေျမမကျခငား
ေဒ၊ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားလႊတေတမ ေဒမ မားသည ထက အမဏမရ ာႏငငေတမ ေအားခ မားသမ
ယမေရားာႏင ဖပ႔ၿဖၢားေရားေကမငက ေရားဆပြထတျနခြေသမ ၂၀၁၀ ခာႏက ေဒမ မားာႏင အလမားတ င ျဖေနေသား
သည။
ျမနမမျညသလထသည ဒမကေရ ျၢျငေျမငားလြမႈမ မား ဆကလကလေဆမငမႈက ေမ မလငခ က ႀကားမမားပမ
ထမားေနၾကသည။ ထသ႔ျဖလမရန အေျခခေဒဆငရမာႏင ေဒဆငရမ နကနကနြနြ ျၢျငေျမငားလြမႈက
အလပနအမငားလအသည။ လေဆမငာႏငခြေသမ တားတကေျမငားလြမႈအနညားငယက အမားေားထကေသမ
လညား ာႏငင၏ ေရပားေကမကပြဆငရမာႏင ေဒဆငရမ မေဘမငသည ျမနမမေရပားေကမကပြ န တခလား၏
ေျဖမငမတမႈက အမားနညားေမည႔ ေခတမမေတမ႔သည႔ ယခငတမေတမအခ ၢေရားကမလ၏ အက ၢားားပမား
ါဝငေသမ အရမမ မား ဆကလကါဝငေနသည။
ANFREL က ရႈျမငေသမ လကရ န၏ အမားနညားခ ကမ မားထြမ အဓကအခ ကတခမမ ျညသ႔လႊတေတမာႏင
အမ ၢားသမားလႊတေတမာႏရျဖငဖပြ႔ညားထမားေသမ ျညေထမငလႊတေတမာႏင ျညနယာႏင တငားေဒသႀကား
လႊတေတမမ မားတပင ကယ မားလယေနရမ ၂၅ ရမခငာႏႈနားက တမေတမက ဆကလကခန႔အထမားမႈ ျဖသည။9
တမေတမသည ျမနမမာႏငငေရားတပင အျမြတမားေနရမယရနအတပက ျညေထမငအဆငာႏင ေဒသဆငရမ
လႊတေတမမ မားတပင ကယ မားလယေနရမ ေါငား၏ ေလားတ က သားသန႔ရယထမားသည။ တမေတမ
ကမကပယေရားဦားားခ ၢက တမဝနေားအေသမ တမေတမသမားမ မားျဖသည အဆ ါကယမားလယမ မားသည
အရဖကအားရာႏငသမမကဘြ တမေတမအားရက ေဆမငယေားခြသညဟဆာႏငေသမ ဒမကေရ အသပငကား
ေျမငားမႈာႏင ေျဖမငေျဖမငႀကား ဆန႔က ငေနသည။ အဆါအေလားအနကထမားရမည႔ အမမားသည ၂၀၀၈ အေျခခ
9 ျညေထမငသမၼတျမနမမာႏငငေတမ၊ ဖပြ႕ညားအခ ၢ အေျခခေဒ (၂၀၀၈) ၊ အခနား ၄၊ ဒမ ၁၄၁ (ခ) ၊ ဒမ ၁၀၉ (ခ)
ေဒက တငမတဆကသည ကမလတပင ေမဒကတကမႈာႏင ျတငေဝဖနမႈမ မားခခြရေသမအခ က ျဖသည။
သ႔ရမတပင တမေတမ၏ ျနမေားေနသည႔ အခပငထားရယမႈသည က နရေနဆြငျဖသည။
ထသ႔ တမေတမ ကမကပယေရားဦားားခ ၢက တကရကခန႔အေသမ တမေတမသမား ကယမားလယ ၂၅ ရမ
ခငာႏႈနားေၾကမင အမ ၢားသမားလႊတေတမကယမားလယေနရမ ေါငား ၂၂၄ ေနရမအနက ေရပားေကမကတင
ေျမမကေသမ ကယ မားလယေနရမ ၁၆၈ သမ ရၿား၊ ျညသ႔လႊတေတမကယ မားလယေနရမ ေါငား ၄၄၀ အ
နက ေရပားေကမကတငေျမမကေသမ ကယမားလယေနရမ ၃၃၀ သမ ရသည။10 က နရေသမ အမ ၢားသမား
လႊတေတမမ ၅၆ ေနရမာႏင ျညသ႔လႊတေတမမ ၁၁၀ ေနရမက တမေတမကမကပယေရားဦားားခ ၢက ခန႔အတမ
ဝနေားသည။11
အေျခခေဒတပင ထျဌမနားခ ကရေနသ၍ ေရပားေကမကပြမတဆင လႊတေတမတပင အျညအဝထငဟေနရ
မည လထ၏သေဘမထမားအသသည တမေတမ၏ လႊတေတမခပြတမားေၾကမင တားတတေနဦားမညျဖသည။
တဖကသတ အာႏငရလဒမ မား ထပကေၚခြေသမ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြတပင ထက ၥသည ျနမမၾကၢခြရ
ေသမလညား ေနမငကမလတပင အာႏငရါတက လမ မားကယ မားမျၢေသမ အားရဟ အမ မားက ထငမတေရန
အတပက ေနရမအနညားငယသမ အာႏငရေသမါတ သ႔မဟတ ါတမ မားက ေရပားေကမကတငေျမမကခ မဟတ
သည တမေတမကယမားလယအအဖပြ႔ာႏင မဟမမတဖပြ႔သည အေျခအေနမ ၢားက ျဖေၚောႏငေသည။
ထကြသ႔ ျနမမ ၢားရသညျဖေ၊ မရသညျဖေ လႊတေတမတပငားမ တမေတမကယမားလယေနရမမ မား
သည ဒမကေရ၏ မမ မားာႏင ေျဖမငေျဖမငႀကား ဆန႔က ငေနေသမေၾကမင ဖယရမားရမညျဖသည။
ထျဖ မ ၢား အျမြတမား ျဖေနျခငား ရ၊ မရက အသမထမား၍ တမေတမကယမားလယအအဖပြ႔ တညရေနမႈသည
လႊတေတမအတပငားရ ေရပားခ ယတငေျမမကခာႏငငေရားါတမ မား၏ ဆားျဖတခ ကခ မတမႈမ မားာႏင ေဒအတညျၢ
ရန၊ ေကမမတမ မားဖပြ႔ညားရန၊ သမၼတေရပားခ ယတငေျမမကရန၊ တမေတမက ေထမကခမြ ေားမညမဟတေသမ
အေျခခေဒျငဆငရန က ၥတ႔တပင လအလမမည အမ မားေထမကခမႈမ မားအေၚတပင ဆကလကသက
ေရမကမႈရေနမညျဖသည။ အထကကေဖမျခြ႔ေသမ က ၥရတခခ ငားအတပက မနအမားျဖင ေထမကခမႈတပင
နညားေသမသတမတခ ကသမလအသည႔ လႊတေတမမနလငနားမ မားကြ႔သ႔မဟတြ အနညားဆားအမားျဖင
ေရပားခ ယတငေျမမကခကယ မားလယ ါအမ မား၏ ေထမကခမႈ လအမညျဖသည။
အေျခခေဒ၏ အခ ၢ႕အငားမ မားက ျ ငဆငရေတမမည အခ နမ ၢားတပင တမေတမအအဖပြ႔၏ ဒမကေရသ
ဘမဝာႏင႔ ဆန႔က ငေနေသမ အေနအထမားသည အထငရမားဆားျဖသည။ တမေတမသည လႊတေတမတပငားရ ၂၅
ရမခငာႏႈနားေဝရယထမားျခငားာႏင အေျခခေဒျငဆငရန လႊတေတမတပငားေထမကခမႈ ၇၅ ရမခငာႏႈနား ေက မရန
လအျခငားတ႔ေၾကမင အေျခခ ေဒ၏ အဓကအခနားမ မားက ျငဆငေရားအေၚတပင ထေရမကေသမ ဗတ
အမဏမက ရရထမားသည။ အေျခခေဒ ျငဆငေရားာႏင တသက၍ ၂၀၀၈ အေျခခေဒ အခနား (၁၂) တပင
“အေျခခ ေဒျငဆငရန ေရားဦားပမ ျ ညေထမငလႊတေတမကယမားလယ ေါငား၏ ၇၅ ရမခငာႏႈနားေက မ
10 ျညေထမငသမၼတျမနမမာႏငငေတမ၊ ဖပြ႕ညားအခ ၢ အေျခခေဒ (၂၀၀၈) ၊ အခနား ၄၊ ဒမ ၁၄၁ (က ာႏင႔ ခ) ၊ ဒမ ၁၀၉ (က ာႏင႔ ခ)
11 ျညေထမငသမၼတျမနမမာႏငငေတမ၊ ဖပြ႕ညားအခ ၢ အေျခခေဒ (၂၀၀၈) ၊ အခနား ၄၊ ဒမ ၁၄၁ (ခ) ၊ ဒမ ၁၀၉ (ခ)
ကေထမကခရနာႏင ထ႔ေနမကတပင ျညလားကပ တဆာႏၵခယ ပြတပင မြေားငခပငရသအေရအတပက၏ ထကဝက
ေက မက ေထမကခမသမ ျငဆငခပငရသည” ဟေဖၚျ ထမားသည။12 တမေတမအားရက ေရားဆပြခြၿား အျငငား
ပမားဖပယဆာႏၵခယ ပြျဖင အတညျၢထမားေသမ အေျခခေဒ၏ အဓကအခ ကက တမေတမက ခပငမျၢြျင
ဆငရန လားဝမျဖာႏငေ။ ျညသလထာႏင ၎တ႔ေရပားခ ယတငေျမမကေသမ လႊတေတမကယမားလယမ မား
အၾကမားတပင အေျခခေဒျငဆငေရားက မညမ င လလမားေထမကခေကမမ ေရပားခ ယတငေျမမကခကယ
မားလယ အေရအတပကျဖင အေျခခေဒက ျငဆငရန မျဖာႏငေ။
တမေတမေခါငားေဆမငေဟမငားမ မားက ေရားဆပြခြေသမ အေျခခေဒတပင ယငားကြသ႔ ျဌမနားခ ကမ ၢား ါဝင
သညမမ အအမားသငရမမရေသမလညား တငားျညအတပက ာႏငငေရားဆားျဖတခ ကမ မားခ မတေသမေနရမတပင
တမေတမက ဆကလကအျမတပယဆကငထမားမႈေၾကမင လႊတေတမတပငားရ တမေတမ၏ ဗတအမဏမ
သည ေရရညတပင ားရမရမျဖလမသည။ ထအခ ကသည တမေတမ၏ ာႏငငေရားအခနားက႑က ေဖမျ
ထမားေသမ အေျခခေဒ ဒမ (၆) ါ အေျခခမမ မားာႏင ကကညသညဟဆေသမလညား ထအခနားာႏင အလမား
တျဌမနားခ ကမ မားသည ဒမကေရ၏အေျခခမမ မားာႏင ဆန႔က ငေနၿား ေခတမေသမ၊ ေရပားေကမကပြမ မား ါဝင
ေသမ ဒမကေရနျဖလမရန အသပငကားေျမငားေနမႈကလညား ထခကေသည။13
သ႔ျဖ၍ ကယမားလယ ၁၀၀ ရမခငာႏႈနားလားက ျညသလထက ေရပားခ ယတငေျမမကေသမ မ၍ ဒမကေရ
နညားက သည လႊတေတမဖပြ႔ညား ျဖလမေရန အသပငကားေျမငားမႈသည ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရတားတက
ေျမငားလြမႈတပင သဘမဝက ေသမ ေနမကတဆငျဖသညဟ ANFREL က ယၾကညသည။ ကေကမငားေသမ
အခ ကမမ တခ နက လႊတေတမတပင တ၏ အအဖပြ႔ ရခြေသမလညား ကယငဒမကေရ ျဖထပနားမႈရလဒ
မ မားက ညားာႏငခြၿား လထက မကယမားျၢေသမ လႊတေတမအျဖသ႔ အသပငကားေျမငားာႏငခြေသမ အငဒ
နားရမားကြသ႔ေသမ တငားျညမ မား၏ နမနမက ျမနမမာႏငငအေနာႏင ေလလမသငယာႏငျခငားျဖသည။ ထနမနမက
သငခနားမယျခငားသည ျမနမမာႏငငအတပက အျညအဝေရပားခ ယတငေျမမကခလႊတေတမာႏင အရဖက အားရ
ျဖလမေရားသ႔ ဦားတညေသမ အေရားႀကားသညအဆင ျဖလမမည။
ေရပားေကမကပြဆငရမေဒါ အျခမားျဌမနားခ ကအခ ၢ႕သည အျငငားပမားဖပယရမျဖေၾကမငား ၂၀၁၅ ေရပားေကမက
ပြတပင သကေသျ ခြေသမေၾကမင အနမဂတကမလတပင ျၢျငေျမငားလြေရားအတပက ေလလမသားသရန လအ
သည။ အေျခခ ေဒ ဒမ ၅၉ သည သမၼတာႏင ဒတယသမၼတမ မား၏ အရညအခ ငားသတမတခ ကမ မားာႏင
သကဆငသည။ အထားသျဖင ၎ဒမ ၅၉ () သည NLD ါတေခါငားေဆမင ေဒၚေအမငဆနားၾကညအမား သမ
၏ ါတေသမငၿၢကမားၿၢအာႏငရေသမလညား သမၼတမျဖာႏငေရန တငတမားဆားထမားသည အခ ကေၾကမင
အျငငားပမားဖပယရမျဖေၾကမငား ထငရမားသည။ ၎ဒမ ၅၉ () တပင သမၼတသည “၎ကယတငျဖေ၊
မဘတဦားကျဖေ၊ အမေထမငဖကတဦားကျဖေ၊ သမားသမားမ မားာႏင ၎တ႔၏ အမေထမငဖက တဦား
ဦားကျဖေ ျညာႏငငတခက သ ၥမခရန တမဝနရျခငား (သ႔) သ ၥမချခငား (သ႔) ျညာႏငငသမား ခယထမားျခငား
12 ၎ - အခနား ၁၂ “အေျခခေဒျငဆငျခငား” ၊ ဒမ ၄၃၆ (က)။ 13 ျညေထမင၏ အတကားတညခ ကမ မားမမ () ာႏငငေတမ၏ အမ ၢားသမားာႏငငေရားားေဆမငမႈအခနားက႑တပင တမေတမက
ါဝငထမားေဆမငာႏငေရား၊ အေျခခေဒ အခနား၁ အေျခခမမ မား၊ ဒမ ၆ ()။
မရေရ။14 ၎တ႔သည ာႏငငျခမားအားရတခထမ ရငခပငာႏင အခပငအေရားမ မားက ခမားရန အၾကၢားဝငသမ မား
(သ႔) ျညာႏငငသမားမ မား မျဖေရ” ဟ ေဖၚျထမားသည။ ၎တပင သငေလ မမနကနေသမ က ၢားေၾကမငား
ေဖမျခ ကမဟတျခငားေၾကမင ယငားဒမသည ၿဗတသ ာႏငငသမားျဖေသမ သမားာႏဦား၏ မခငျဖသ ေဒၚေအမင
ဆနားၾကညအမား သမၼတရမထားမရေအမင တ ငတမားဆားရန အထားတလည ရညရပယေရားဆပြထမားျခငားျဖ
သညဟ အကြခတေလလမသ အမ မားက သေဘမတသတမတထမားၾကသည။
ေရပားေကမကပြ မတငမအခ နာႏင က ငားၿားခ န ာႏခလားတပင NLD ါတဝငမ မားက ေဒၚေအမငဆနားၾကည
သမၼတရမထားက ရယာႏငခပငရရနအတပက ဒမ ၅၉ () က ထမတပင ျငဆငရန၊ ထ႔ေနမကတပင ဆငားငထမားရန
ႀကၢားမားခြၾကသည။15 သမၼတေကမငားတဦား ျဖေမည ေခါငားေဆမငမႈ အရညအေသပားာႏင သကဆငျခငားမရဘြ
ဂ ၢလေရားမတထမားေသမ ယငားကြသ႔ မဒက ဖယရမားျခငားသည ႀကၢကာႏသကသက ေရပားခ ယရန လထ၏
လပတလခပငက တားျမငေားၿား အေျခခေဒ၏ တရမားမ တမႈာႏင ဘကမလကမႈတ႔အေၚ လထ၏ ယၾကည
တခ မႈက ျမငတငေားမညျဖသည။
ျမနမမာႏငငအေနာႏင ေနမကထ ေလလမဆနားရမည က ၥတခမမ လႊတေတမကယမားလယမ မားအတပက
မြဆာႏၵနယမ မားက မညသ႔ငားျခမားသတမတသညဟေသမ အခ ကျဖၿား တနညားအမားျဖင ဆရလ င လဦားေရ
မမဏမ မားပမကပမျခမားေသမ ၿမၢ႕နယမ မားက ျညသ႔လႊတေတမ (ေအမကလႊတေတမ) တပင တနားတညမ ကယ
မားျၢခပငရရျခငားာႏင အမ ၢားသမားလႊတေတမ (အထကလႊတေတမ) တပင ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားမ မားက
တနားတညမ ကယမားျၢခပငေားထမားျခငားတ႔၏ လကေတပ႔အက ၢားသကေရမကမႈကဆလသည။16 တနညားအမား
ျဖငလညား ျမနမမလထသည ၎တ႔ကယတငအတပက ဆားျဖတရန လပတလခပငရေသမ ာႏငငေရားဆားျဖတခ က
တခ ျဖသည။ သ႔ရမတပင လႊတေတမ (အထားသျဖင ျညသ႔လႊတေတမ) နအတပငား ဖပြ႔ညားထမားေသမ
ဟနခ ကမညမႈက အနမဂတတပင ျၢျငေျမငားလြာႏငရန အလမားအလမအတပက လမားေၾကမငားမ မားက အနညား
ဆားေလလမရမေဖပထမားသငသညဟ ANFREL က ယၾကညသည။ ကယမားလယေနရမတခ၏ ကယမားျၢမႈ
အခ ၢား ႀကားပမဟနခ ကမညျခငား (ကယမားလယေနရမတေနရမ အတပက မြဆာႏၵရင အေရအတပက) က ျဖ
ေၚေေသမ မြဆာႏၵနယ နယနမတသတမတမႈ နမ မားသည အျခမားတငားျညမ မားပမတပင ျနမရေနျခငားမမ
ထငရမားေသမေၾကမင ျမနမမာႏငငအေနာႏင အနမဂတတပင ထကြသ႔ျနမမ မားအမား ေရမငရမားသညက ANFREL
က ျမငေတပ႔လ ါသည။ အကယ၍ မြဆာႏၵနယာႏင ကယမားလယတဦားက ကယမားျၢေသမ မြဆာႏၵရငအေရ
အတပကာႏငတသက၍ မ တေသမ ခပြေဝသတမတမႈမ ၢားက သေဘမတလကခၾကမညဆါက ယငားကြသ႔ျၢျင
ေျမငားလြမႈမ ၢားက လႊတေတမနအတပငားတပင ရၿားသမားမ တမႈက မခငမမအမားေကမငားေလမမည ဟ ANFREL
က ယၾကညသည။
ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရ အသပငကားေျမငားမႈတပင ခ ားက ားဂဏျၢထကသည အရနအဟန ရရေနေသမေၾကမင
ယခငက အခ ၢခြေသမ တမေတမအားရက ေရားဆပြခြသည အေျခခေဒာႏင ေရပားေကမကပြဆငရမ ေဒ
14 ျညေထမငသမၼတျမနမမာႏငငေတမ၊ ဖပြ႕ ညားအခ ၢ အေျခခေဒ (၂၀၀၈) ၊ အခနား ၃၊ “သမၼတာႏင႔ ဒတယသမၼတမ မား” ဒမ ၅၉ () ၊ 15 ၎ 16 ျညေထမင သမၼတ ျမနမမာႏငင အေျခခေဒ (၂၀၀၈) အခနား (၄) “လႊတေတမ” ဒမ ၁၀၉ (က) ာႏင ၁၄၁ (ခ)
မ မားတပင ျနမမ မားပမရေနၿား အေရားႀကားေသမ ဒမကေရ ာႏႈနားမ မားာႏင လပြေခ မေနျခငားက အလပယတက ေမ
ေ မကထမားာႏငသည။ ANFREL အေနာႏင ျမနမမာႏငင၏ ႀကားမမားေသမ ဒမကေရအလမားအလမက ယၾကညမႈ
ရသည။ ထ႔အျင ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရအျညအဝထပနားကမားေရား ကတကဝတက ျညမေရနအတပက
ဒမကေရမမ မားာႏင ျမနမမလထ၏ေမ မလငခ ကဆာႏၵမ မားက ေကမငားပမထငဟသည အေျခခေဒာႏင
ေရပားေကမကပြ ေဒမ မား ျဖေၚလမေရန အမားလားါဝငမႈရေသမ၊ ာႏငငသမားမ မားဦားေဆမငေသမ လ ငနားမ
တဆင ေလလမသားသ၍ ျငဆငေရားဆပြရန လအသညဟလညား ANFREL က ယၾကညသည။
ေရပားေကမကပြ န - ျမနမမာႏငငမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မား
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မားက ျညေထမင ျမနမမာႏငင ာႏငငေရားါတမ မားမတတငျခငားေဒတပင “လႊတ ေတမသကတမားတခအတပငား မညသညမြဆာႏၵနယတပငမဆ ေရပားေကမကပြေရႊ႕ဆငားမႈေၾကမငျဖေ၊ ာႏတထပက ျခငား၊ ကပယလပနျခငား၊ တမဝနၿားဆားျခငားေၾကမငျဖေ၊ လႊတေတမကယ မားလယတမဝနမ ရတသမားျခငား ေၾကမငျဖေ လလသပမားေသမ မြဆာႏၵနယမ မားအတပက ေဒာႏငအည အခ နအငားအျခမားအလက ေကမ မရငက သတမတက ငားေားေသမ ေရပားေကမက ပြမ မား” ဟ အဓ ၸါယဖပငဆထမားသည။17
၂၀၁၆ ဇပနလ ၈ ရကတပင သမၼတဦားထငေက မက ျညသ႔လႊတေတမ၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမ၊ ျညနယာႏင
တငားေဒသႀကားလႊတေတမမ မား၏ ေရပားေကမကပြဆငရမ ေဒမ မားတပင လႊတေတမကယမားလယ လလေန
ရမမ မား ျဖညတငားျခငားာႏင သကဆငသည ျဌမနားခ ကမ မားက ျငဆငသည ေဒၾကမားသားခက လကမတ
ေရားထားခြသည။ ၎တ႔သည ေဒတခအတပက ေလားႀကမေျမမက ျငဆငခ ကေဒမ မားျဖၿား တခ တငား
တပင ၎တ႔ာႏင႔ဆငတေသမ ဒမ ၈၉ ရေနရမ ထ ဒမ၌ ရားရငားပမ ေဖမျထမားသညမမ “လႊတေတမတပင
မညသညအေၾကမငားရငားေၾကမငမဆ ကယမားလယေနရမ လလသပမားါက ေဒာႏငအည ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြမ မား က ငားာႏငသည” ဟျဖသည။ ျငဆငခ ကမ မားတပင လလေနရမ ျဖညတငားျခငားာႏင
တသက၍ မတက ပမ ျဖညပကထမားသည။ သမဓကအမားျဖင ေလားႀကမေျမမက ျ ငဆငခ ကေဒ ဒမ ၈၉
(က) တပင လလသပမားေသမအခ နတပင က နရေသမ လႊတေတမသကတမားအေၚ အေျခခ၍ ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြမ မားမက ငားမ အခ နကမလက ရငားလငားပမ ေဖမျ ထမားျခငားျဖသည။18
ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားသည ၂၀၂၀ ေရပားေကမက ပြမ မားမတငမ ေရပားေကမကပြလငနား အမားေကမငားေ
ရမညဟေသမ UEC ၏ ခငမမေသမ သာႏၷဌမနက မတတမားတငထမားါသည။ ယခငေရပားေကမကပြမ မားမ အၾက
ျၢခ ကမ မားအနက UEC ၏ လငခပငအမဏမအတပငား၌ရေသမ အၾကျၢခ ကမ မားက လ ေဆမငၿားျဖသည။
အဓကအက ၢားရလဒမမ ေဒငားာႏင႔ ညႊနၾကမားခ ကငားဆငရမ အဓကမ ငါားခက ျနလညသားသျခငားာႏင ျမနမမ
17 ာႏငငေရားါတမ မား မတတငျခငား ေဒ ဒမ (၂) အခနား (၁) 18 ျညသ႔လႊတေတမေရႊားေကမက ပြ ေဒ ေလားႀကမေျမမက ျငဆငျခငား ေဒ၊ ေဒအမတ ၃၀/၂၀၁၆ ။ ၂၀၁၆ ဇပနလ ၈ ရကတပင ထတျနသည။
အမ ၢားသမားလႊတေတမ၊ ျညသ႔လႊတေတမ၊ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားလႊတေတမ ေရပားေကမက ပြ ေဒမ မားတပင ဒမ ၈၉ က ျငဆငသည
ေလားႀကမေျမမက ျငဆငျခငားေဒ နမနမ
ာႏငင၏ အေျခအေနာႏငကကညေသမ မအခ ၢ႕ကက ငသားရန အမားလားသေဘမတညမႈရယာႏငေရားက လေဆမင
ေနျခငားတ႔ျဖသည။
ဧၿလ ၁ ရက ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြသည မြဆာႏၵရငမရငား၊ မြေားျခငား လထားလနညား၊ မြေရတပကျခငားာႏင
ညားျခငား လထားလနညားမ မား တားတကေရနာႏင ေရပားေကမက ပြေန႔ တတပငားမြရမ မားတပင မြေရတပကရမတပင
ပငလငားျမငသမမႈ တားတကေရန ညႊနၾကမားခ ကမ မားထတ၍ UEC က ေဒျ ၢရမ မလေသမ ေျမငားလြမႈမ မား
ျၢလခြျခငား ေၚလပင ါသည။ UEC သည ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြဆငရမ မြရမား၊ ဒတယမြရမား၊ မြရ အဖပြ႕
ဝငမ မားလကပြက ထတေဝခြရမ မြရတမဝနရသမ မားသမမကြ ေမင႔ၾကည႔ေလလမသမ မားာႏင ါတကယ မား
လယမ မား အတပကါ လပန ပမအသားဝငခြသညက ေတပ႔ရရသည။
အဆါေအမငျမငမႈရေသမလညား ျမနမမာႏငငသည ေရပားေကမကပြဆငရမျၢျငေျမငားလြမႈမ မား မျၢလာႏငရန
ာႏင ဒမကေရနညားက ေသမ ေရပားေကမကပြမ မားမျဖလမေရန လေလမကေသမ ေဒငားဆငရမ မေဘမငက
ဖနတားရန လအေနေသားသည။ အျညအဝ ေရပားခ ယတငေျမမကခလႊတေတမကဖနတားရန လႊတေတမ
ကယမားလယမ မား ေရပားခ ယတငေျမမကျခငားာႏငတသကသည ျဌမနားခ ကမ မား ျၢျငေျမငားလြေရားသည လ
အေသမ အေျခခက သည ဒမကေရနညားက ေဆမငရပကခ ကျဖေၾကမငားက ထမသတေားရနမမ ကၽပာႏတ႔
အတပက အေရားႀကားသည။ မညသ႔ေသမသမ မားသည ာႏငငသမားမ မားျဖေၾကမငား အဓ ၸါယဖပငဆရနာႏင မ မားျမား
လေသမ တငားရငားသမားလမ ၢားမြဆာႏၵရငမ မားာႏင ကယမားလယေလမငားမ မား၏ မြေားခပငဆားရႈားမႈက ေရမငရမားာႏင
ေရားအတပက အမားလားအေၚ မ တေသမာႏႈနားက က ငသားာႏငေအမင ထေဆမငရပကခ ကအမား လေဆမငရနလ
အသည။
၂၀၁၀ ာႏင ၂၀၁၅ ကြသ႔င ၂၀၁၇ ဧၿလ ၁ ရကတပင လႊတေတမသားရအတပက လလသပမားေသမ မြဆာႏၵ
နယမ မားမ ကယ မားလယမ မားက ေရပားခ ယရန မြအမ မားဆားရသ အာႏငရေသမန (FPTP) က အသားျၢခြသည။
ျညေထမငအဆငလႊတေတမတပင အမ ၢားသမားလႊတေတမ (အထကလႊတေတမ) ာႏင ျညသ႔လႊတေတမ
(ေအမကလႊတေတမ) ာႏရ ါဝငၿား ေဒသအဆင လႊတေတမမ မားမမ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားတခတပင
ရသည။
အမ ၢားသမားလႊတေတမတပင ျ ညနယာႏင တငားေဒသႀကားအမားလားမ ကယမားလယ ၁၂ ဦား အညအမ ကယမား
ျၢါဝငကမ ေါငား ကယမားလယ ၁၆၈ ဦားျဖင ဖပြ႔ညားထမားသည။ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားတခတပင
အမ ၢားသမားလႊတေတမ ကယမားလယေနရမအတပက မြဆာႏၵနယမ မားက သကဆငရမ ျညနယ/တငားေဒသႀကား၏
ၿမၢ႕နယမ မားအေၚ အေျခခ၍ ဦားပမဆားျဖတသည။ သ႔ရမတပင ၿမၢ႕ နယ ၁၂ ခထကေသမ သ႔မဟတ ေလ မေသမ
ျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားအတပက မြဆာႏၵနယ ၁၂ ခ ေသခ မေရန လဦားေရကလက၍ ေသားငယေသမၿမၢ႕
မ မားက ေါငားျခငား၊ ႀကားေသမၿမၢ႕ မ မားက ခပြျခငားတ႔က UEC က ေဆမငရပကေားသည။ သမဓကအမားျဖင ၿမၢ႕နယ ၁၂
ခ မျညေသမ ျညနယ/တငားေဒသႀကားတပင အႀကားဆားၿမၢ႕ မ မားက UEC က မြဆာႏၵနယ ၂ ခ ခပြျခမားေားရသည။
ၿမ႕နယ ၁၂ ခထကေသမ အျခမားျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားတပငမ မြဆာႏၵနယ ၁၂ ချဖေရနအတပက
ေသားငယေသမၿမၢ႕မ မားက မြဆာႏၵနယတခအျဖ ေါငားညားေားရသည။
ျညသ႔လႊတေတမတပငမ ၿမၢ႕နယေါငား ၃၃၀ အေၚ အေျခခ၍ ေရပားခ ယတငေျမမကခ လႊတေတမကယမားလယ
၃၃၀ က ခပငျၢထမားရမ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားမ မားအၾကမား အေရအတပကတညရန မလအေသမေၾကမင
အထကကကြ႔သ႔ ခ နညေားရန မလအေ။ ထ႔အတပက ရမားျညနယကြသ႔ ျညနယႀကားမ မားသည အမနားခ ငား
ျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားထက ၿမၢ႕နယ မ မားေသမေၾကမင လႊတေတမသ႔ ကယမားလယ အေရအတပက ၍
လႊတာႏငမညျဖသည။ အေျခခေဒ ဒမ ၁၀၉ တပင “ျညသ႔လႊတေတမသည ကယမားလယ အေရအတပက
အမ မားဆား ၄၄၀ အထ ဖပြ႔ညားခပငရသည (က) ၿမၢ႕နယက အေျခခ၍လညားေကမငား၊ လားေရက အေျခခ၍
လညားေကမငား၊ ၿမၢ႕နယ ၃၃၀ ထကလမါက အသဖပြ႕ညားသည႔ၿမၢ႕နယက နယေျမ တဆကတ
တညားျဖေသမ သင႔ေလ မသည႔ ၿမၢ႕နယတခခာႏင ားေါငား၍လညားေကမငား၊ ေဒာႏငအည မြဆာႏၵနယ
သတမတ၍ ေရပားေကမကတငေျမမကသည႔ ၃၃၀ ထက မေသမ ျညသ႔လႊတေတမကယမားလယမ မား (ခ)
တမေတမကမကပယေရားဦားားခ ၢက ေဒာႏငအည အမည မရငားတငသပငားသည႔ ၁၁၀ ားထကမေသမ တမ
ေတမသမား ျညသ႔လႊတေတမကယမားလယမ မား” ဟ ျဌမနားထမားသည။19
ျညနယာႏင တငားေဒသႀကားအဆငတပင လႊတေတမတခ ၏ ကယ မားလယအေရအတပကက အေၾကမငားအ
ခ ကအေတမမ မားမ မားအေၚ အေျခခ၍ဆားျဖတသည။ ကယ မားလယအေရအတပကအမ မားဆားသည သကဆင
ရမျညနယာႏင တငားေဒသႀကားအတပငားရ ၿမၢ႕နယအေရအတပကအေၚတပင အေျခခ၍ ရားရငားပမ တပကခ ကျခငား
ျဖၿား ၿမၢ႕နယတခတပင မြဆာႏၵနယာႏခ ခပြထမားၿား မြအမ မားဆားရသ အာႏငရေသမ နျဖင ေရပားခ ယသည။
ျညေထမငအဆငမမကြသ႔င ေရပားခ ယတငေျမမကခ ကယမားလယအေရအတပက၏ ေလားတ ာႏင ညမ
ေသမ တမေတမသမားကယမားလယမ မားက တမေတမကမကပယေရားဦားားခ ၢက ခန႔အျခငားအမားျဖင တမ
ေတမက ခပြတမားေဝရယထမားရမ ေဒသအဆင လႊတေတမကယမားလယ ေါငား၏ ၂၅ ရမခငာႏႈနားနားါားခန႔က
ရယထမားသည။
ေဒသအဆင လႊတေတမမ မား ဖပြ႔ညားက ဆားျဖတသည ေနမကဆားအခ ကမမ သကဆငရမ ျညနယာႏင တငား
ေဒသႀကားတခ ၏ တငားရငားသမားလမ ၢားအခ ၢားာႏင လဦားေရတ႔ျဖၿား သကဆငရမနယေျမအတပငားေနထင ေသမ
တငားရငားသမားမ မား၏အေရအတပကက မတည၍ ဆားျဖတေသမ တငားရငားသမားလမ ၢား လႊတေတမကယမား
လယမ မား သ႔မဟတ တငားရငားသမားလမ ၢားေရားရမဝနႀကားမ မား ါဝငလမခြသည။ အေျခခေဒ ဒမ ၁၅ တပင
“ေလ မကနသင႔ျမတေသမ လဦားေရမမဏရသည႕ တငားရငားသမားလမ ၢားမ မားအတပက သကဆငရမတငားေဒသႀကား
သ႔မဟတ ျညနယာႏင႔ ကယငအခ ၢခပငရရင ေဒျၢေရားတပင ထတငားရငားသမားလမ ၢားကယမားလယမ မား
ါဝငခပင႔ရသည” ဟေသမ ရငခပငက ျ ဌမနားေားထမားသည။20
UEC သည ၂၀၂၀ ေရပားေကမကပြမ မားမတငမ ေရပားေကမကပြလငနား ခငမမအမားေကမငားေရားအတပက ခငမမ
ေသမ သဓဌမနရေၾကမငား ျသထမားသည။ ယခငေရပားေကမကပြမ မားမ အၾကျၢခ ကမ မားအနက UEC ၏ လ င
ခပငအမဏမအတပငား၌ရေသမ အၾကျၢခ ကမ မားက လေဆမငလ ကရသည။ အဓကအက ၢားရလဒမမ ေဒငားာႏင႔
19 ဒမ ၁၀၉ (က) ာႏင (ခ) 20 ျညေထမင သမၼတ ျမနမမာႏငငအေျခခေဒ (၂၀၀၈) အခနား (၁) “ာႏငငေတမ အေျခခမမ မား” ဒမ ၁၅
ညႊနၾကမားခ ကငားဆငရမ အဓကမ ငါားခက ျနလညသားသျခငားာႏင ျမနမမာႏငင၏ အေျခအေနာႏင ကကညေသမ
မအခ ၢ႕က က ငသားရန အမားလားသေဘမတညမႈရယာႏငေရားက လေဆမငေနျခငားတ႔ျဖသည။
ေရပားေကမကပြဆငရမ အခ ၢေရားာႏင႔ ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမမရင (UEC)
ေရပားေကမကပြဆငရမ မခန႔ခပြသည႔အဖပြ႔ (EMB) ဟေသမ အေခၚအေဝၚသည ေရပားေကမကပြမ မား က ငားရန
သားသန႔တမဝနအာႏငားထမားေသမ အားရဌမန သ႔မဟတ ဌမနမ မားက ရညညႊနားသည။21 ျမနမမာႏငင၏ ေရပား
ေကမက ပြ မခန႔ခပြသည႔ အဖပြ႔ျဖေသမ ျ ညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင (UEC) က ျညေထမင သမၼတ
ျမနမမာႏငင၏ ၂၀၀၈ အေျခခ ေဒအရ ဖပြ႔ညားထမားသည။22
UEC က ၂၀၀၈ ခာႏ၊ ေမလဆာႏၵခယ ပြက ငားၿားေနမက ဖပြ႕ညားခြ႔ျခငားျဖသည။ ၎သညယခအခါ ဆယာႏ
တခခန႔ အေတပ႕အႀကၢရခြ႔ၿား ဖပြ႕ကတညားက မနမနတားတကမႈရလမသညက ျသေနသည။ သ႔ေသမ၎၏
လပတလမႈာႏင႔ ဘကမလကမႈေသခ မေရန ေနမကထလရမမ မားပမ လအေနါေသားသည။23 ထအဆင႔
မ မားက လေဆမငျခငားသည ျမနမမာႏငငမ ေရပားေကမကပြမ မားက လပတလ၍ တရမားမ တေအမင လေဆမငရမ၌
တားတကမႈမ မားဆကလကရရရနာႏင႔ လကခထမားေသမ ာႏငငတကမ၏ ဒမကေရမမ မားာႏင႔ အညျဖေရန
အေထမကအကျၢါသည။
ျမနမမာႏငင၏ ေဒမ မားအရ UEC ၏ အဓကတမဝနသည မြဆာႏၵေားာႏငေသမ အရပယေရမကသည႔ ျမနမမာႏငင
သမားတငား၏ မြေားငခပငက ႀကားၾကျခငားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားက ႀကားၾကျခငားအါအဝင ျညေထမငအဆင႔
လႊတေတမမ မား၊ တငားေဒသႀကား/ျညနယအဆင႔ လႊတေတမမ မားမ တမေတမသမားမဟတေသမ လႊတေတမ
ကယမားလယေရပားေကမကပြမ မား က ငားရနျဖသည။24 UEC သည ေရပားေကမကပြအႀကၢ၊ ေရပားေကမက ပြ အတပငား
ာႏင ေရပားေကမက ပြအလပနကမလမ မားအတပငား လႊတေတမေရပားေကမကပြမ မားအတပက မခန႔ခပြမႈလ ငနားမ မားက
ကငတပယရန၊ ႀကားၾကရနာႏင လ ေဆမငရန တမဝနရသည။
UEC သည သမၼတက ခန႔အၿား လႊတေတမက အတညျၢေားေသမ ေကမမရငအဖပြ႔ဝငမ မားက ႀကားၾကသည
လပတလေသမ အျမြတမား အားရဌမနတချဖသည။ ရားခ ၢသည ေနျညေတမတပင ရားကၿား ာႏငငတလႊမား
ျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားာႏင ၿမၢ႕နယအဆငမ မားတပင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားရသည။ သတမတထမားေသမ
ေဒအရ25 UEC သည အနညားဆား ေကမမရငအဖပြ႔ဝငငါားဦား ရရမညျဖသည (အမ မားဆား ကန႔သတခ ကမရ ါ)။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားက မခန႔ခပြခြၾကေသမ ေကမမရငအဖပြ႔ဝငမ မားမမ အမ ၢားသမားမ မားခ ညား ျဖၾကၿား
၂၀၁၆ မတလ ၃၀ ရကတပင သမၼတဦားထငေက မက ခန႔အခြျခငားျဖ၍ ာႏငငေတမအတငငခဂ ၢလ
21 က မား/မ တနားတညမ ေရားာႏင ေရပားေကမက ပြ မခန႔ခပြသည႔အဖပြ႔မ မား- အေကမငားဆား လကေတပ႔လမားညႊန၊ International Foundation for Electoral
Systems ၊ ၂၀၁၄ 22 ျမနမမာႏငင ၂၀၀၈ အေျခခေဒ 23 ျမနမမာႏငင၏ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မား - ာႏငငတကမမ မားာႏင႔ညရန မ မား ပမလေသား၊ Alternative Asean Network on Burma, 2012. 24 ျညေထမင ေရပားေကမက ပြ ေကမမရင ေဒ (ျညေထမင လႊတေတမ ေဒ အမတ ၃/၂၀၁၂) ၂၀၁၂ 25 Ibid 5 and Ibid 6
ေဒၚေအမငဆနားၾကညာႏင တင ငခန႔အခြသညဟ ယဆရသည။ UEC အဖပြ႔ဝငမ မားမမ ဦားလသနား (ကဌ)၊
ဦားေအမငျမင (အဖပြ႔ဝင)၊ ဦားားရယ (အဖပြ႔ဝင)၊ ဦားထပနားခင (အဖပြ႔ဝင)၊ ဦားလတင (အဖပြ႔ဝင) တ႔ျဖသည။26
NLD ါတသည မတတငျခငားာႏင မြေားျခငားလငနားမ မားတပင ညားကမားေဖမကဖ ကမႈအခ ၢ႕ ရသညဟေသမ
ပပြခ ကမ မားရေသမလညား ယခာႏၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မားသည အတအေယမင ၂၀၁၀ ေရပားေကမကပြ
မ မားာႏငလားဝမတြ ာႏငငတကမာႏႈနားအခ ၢ႕က မမေသမျငမား ေယဘယ အမားျဖင တရမားဝငမႈ၊ လပတလမႈ၊ မ တမႈရ
သညဟ ာႏငငတကမေမငၾကညလလမသမ မားက ေယဘယ အမားျဖင သေဘမတၾကသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပ
ေရပားေကမကပြမ မားတပင ေရပားေကမက ပြ မအခ ၢမႈသည ေဒငားဆငရမာႏင ဖပြ႕ညားထမားတ႔တပင လပတလမႈ
မရေသမလညား UEC သည ၎၏လငနားက တရငားေတနမျဖင လေဆမငခြရသည။27
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမြေားျခငားလ ငနားက ေကမငားပမနက ၿား ပငလငားျမငသမမႈရေရန ႀကၢားမားအမား
ထတမႈမ မားမတဆင UEC သည ေရပားေကမကပြတပင ါဝငတသကေနသမ မား၏ တခ ယၾကညမႈက ရရခြရၿား
၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယ လ င ဧၿလ ၁ ရက ေရပားေကမကပြမ မားက မေဆမငရပကမႈသည ႀကားမမားပမ တားတကလမခြ
သည။ ေတပ႔ရရေသမ ထငသမျမငသမ ေအမငျမငမႈမ မားတပင ေရပားေကမကပြမ မား က ငားရမ၌ မြရတမဝနရသ
မ မား၏ ညားမ ားညားကမားာႏင ဗဟသတတားတကလမမႈမ မား ါဝငသည။ လထအမား အခ ကအလက မ မားမ မားမား
မား ရယခပငေားျခငားာႏင တရငားနယေျမမ မားတပငမြေားျခငားလ ငနားက ေဆားခပငေားျခငားတ႔အမားျဖင ပငလငား
ျမငသမမႈတားတကလမခြၿား အက ားဆကအေနာႏင ေကမမရငအေၚ လထ၏ယၾကညမႈ တားတကလမခြသည။
ျညတပငားာႏင ာႏငငတကမမ ေရပားေကမကပြာႏင႔သကဆငသမ မား၊ ေလလမေမငၾကညသမ မားျဖင႔ UEC ၏ ားေါငား
ေဆမငရပကမႈကလညား ခ ားက ားထကေသည။
အဆါ တားတကေအမငျမငမႈမ မား ရေသမလညား မမတ႔အဖပြ႕ အေနျဖင႔ ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြမႈတပင သ႑မန
မမနမႈအခ ၢ႕က ေတပ႔ရေနရဆြငျဖသည။ အဓကားရမရမတခမမ UEC ၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြအဆင႔မ မားတပင
ညာႏႈငားေဆမငရပကမႈမရျခငားာႏင ဆကသပယမႈ အမားနညားျခငားျဖသည။ UEC တပင ျညနယ/တငားေဒသႀကား၊ ခရင၊
ၿမၢ႕နယ၊ ရကပက/ေက ားရပမအအဆငအါအဝင ျညေထမငအဆငေအမက ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားပမရသည။
UEC ၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားကေားေသမ သတငားအခ ကအလကမ မားသည ျညနယ/တငား တခာႏငတခ
ေယဘယ အမားျဖင တညမႈမရေၾကမငားက ေမငၾကညေလလမသမ မားက ေတပ႔ရခြၾကၿား ထအခ ကက ရႈတေထပားမႈ
မ မားက ျဖေၚေခြသည။
26 http://www.myanmarpresidentoffice.gov.mm/2015en/?q=briefing-room/news/2016/03/31/id-6500 27 ျမနမမာႏငငမ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြမ မားက ေလလမေမငၾကညျခငား- အၿားသတအရငခမ၊ Carter Center ၂၀၁၆
ေမငၾကညေလလမသမ မား၏ အရငခခ က -
ရနကနတငားေဒသႀကားတပင တငားေဒသႀကားအဆငေကမမရငအဖပြ႕ခပြာႏင ရကပက/ေက ားရပမ
အအဆင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအၾကမား ကပြျမားျခမားနမားသည သတငားအခ ကအလက
ထတျနမႈမ မားက ေမငၾကညေလလမသမ မားက လကခရရခြသည။ ထနတလနၿမၢ႕နယ
(ခ ငားျညနယ) တပင ၿမၢ႕နယအဆငေကမမရငအဖပြ႕ခပြာႏင ရကပက/ေက ားရပမအအဆင
ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအၾကမား ေရပားေကမကပြဆငရမ ေထမက ေရား ၥညား ျဖန႔ေဝမႈာႏင တ
သက၍ ဆကသပယေဆမငရပကမႈ လအခ ကမ မားရသည။
အမနင ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြမ မားာႏင တသက၍ ANFREL အရငခမတပင ဆကသပယေဆမငရပကမႈ ည
ဖ ငားမႈမ မားက ေဖၚျခြၿားျဖေသမလညား ယငားျနမမမ ရေနဆြငျဖသည -28
“ဤအခ ကသည UEC ာႏင ၎၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအၾကမား အဆကအသပယျတေတမကမႈ သ႔မဟတ ဆကသပယေဆမငရပကရန ကကပကမႈမ ဆငားသကျဖေၚလမသညဟ ANFREL က ယၾကညသည။ အဖပြ႕၏ေတပ႔ရခ ကမမ UEC ထမ ဆားျဖတခ ကမ မားက ေကမမရငအဖပြ႕ ခပြမ မားက မနကနပမ ဆကသပယေဆမငရပကမႈမရျခငား သ႔မဟတ နမားလညသေဘမေါကမႈ မရျခငားျဖသည”
UEC သည အေျခခေဒအရ ကယ ငရားအဖပြ႕ျဖင႔ လပတလေသမ ေရပားေကမကပြေကမမရငျဖေသမလညား
အေထပေထပအခ ၢေရားဦားားဌမန၊ လဝငမႈႀကားၾကေရားာႏင ျညသ႔အငအမားဝနႀကားဌမန၊ ၿမၢ႕နယအဆငာႏင ရ/
ေက ားအဆငရားဖပငလထမားေသမ အျခမားဌမနဆငရမမ မားမ ရငားျမမ မားာႏင ဝနထမားမ မားက ားလေဆမငေား
ရေသမ ေရမေထပားသည ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြမႈ အဖပြ႔အညားတခဟ သတမတာႏငသည။ သ႔ျဖရမ UEC ၏
ေကမမရငအဖပြ႕ခပြအမ မားသည ေထပ/အ ရားမ မားတပင ရားကရၿား ၎ဝနထမားမ မားက မခရေသမေၾကမင UEC ၏
လပတလမႈာႏင အမ မားအသအမတျၢမႈအေၚ သသယမ မားျမငတကေသည။ လပတလ၍ ဘကမလကေသမ
အဖပြ႔အညားက ေရပားေကမကပြမ မားက အေကမငအထညေဖၚျခငားသည ေရပားေကမကပြလငနား၏ ေျဖမငမတ
မနကနမႈက ေသခ မေေသမ အေကမငားဆားနညားလမားျဖသညဟ အေကမငားဆားာႏငငတကမလထားလနညား
မ မားက ညႊနားဆထမားသည။29
ထ႔ေၾကမင ANFREL က ၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြာႏငတသကေသမ အရငခမတပင ေရပားေကမက ပြ မခန႔ခပြေရား
ေဒသာႏရအဆငဝနထမားမ မားအမား ေနမကဆကတပြရငားျမမ မား (လာႏငေငပေၾကား) ျဖညတငားေားရမညဟေသမ
အၾကျၢခ ကက အႀကမႀကမေဖၚျ ခြသည။ ရညရပယခ ကမမ ေထပ/အ ဌမနအေၚ မခမႈက ေလ မခ ျခငားျဖင UEC
28 ျမနမမာႏငင ၂၁၀၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြာႏင ေဒသာႏရေရပားေကမက ပြမ မား - ANFREL ေရပားေကမက ပြေလလမေမငၾကညေရားအဖပြ႔ အရငခမ
၂၀၁၆၊ မမ ကာႏမ ၃၁
29 ေရပားေကမက ပြ ညားမ ားာႏင ာႏႈနား- Carter Center အကြျဖတလက ပြ၊ Carter Center
၏ လပတလမႈက ေသခ မေရနျဖသည။ ဖပြ႔ညားထမားာႏင လ ထားလ နညားဆငရမ လပတလမႈသည
ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြသည႔ အဖပြ႔မ မားအမား ာႏငငေရား ၾသဇမလႊမားမႈာႏင ဘကလကမႈ ပပြခ ကမ မားမ အေကမငား
ဆားကညကမကပယေားာႏငသညဟ အျခမားတငားျညမ မား၏ အေကမငားဆားလကေတပ႕ ေဆမငရပကမႈမ မားက ညႊနျ
ေနသည။ ရ/ေက ားအဆငာႏင အျမြတမား ေကမမရငဝနထမားမ မား အါအဝင ေဒသာႏရအဆင ေရပားေကမက ပြ
ေကမမရငဝနထမားမ မားအမားလားအမား ေထပ/အ ဦားားဌမနာႏင ခပြထမားရန ANFREL က အားရက တကတပနားသည။
ေလလမေမငၾကညသမ မား၏ အရငခခ က -
UEC ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ၏ ဘကမလကၾကမားေနမႈာႏငတသက၍ သားျခမားတငၾကမား
ထမားမႈမ မားက ေလလမသမ မားက ေတပ႔ရခြသည။ သမဓကတခမမ ေက ားသားၿမၢ႕နယရ
မငားေခါငားေက ားရပမ (ရမားျညနယ) တပင ေက ားရပမကဌသည မြရမ မား မခန႔ခပြျခငား
အါအဝင ေရပားေကမကပြလငနားမ မားက SNLDါတာႏငဆကာႏပယသညဟ အကြခတရ
သလတာႏင အတတကပ လေဆမငခြမႈေၾကမင UEC၏ ဘကမလကမႈက သသယရ
ေၾကမငား တငၾကမားခရမႈျဖသည။ ေလ႔လမသမ မားက ၎တ႔အလလသည႔ နယေျမာႏင႔
ကမားမ မားတပင SNLD တကမမ မား ေတပ႕ရေၾကမငားဆသည။ သ႔ရမတပင မြဆာႏၵရငမ မား
အေၚ ေက ားရပမကဌက ပကဖကေၾကမငားအေထမကအထမားမရဘြ မြဆပယသညကမလ
အတပငား ာႏငငေရားါတမ မားအမားလားက တနားတညမ အဆငေျေခ မေမပ႔ေအမင ၎က
ေဆမငရပကေားခြသည။ ဖရဆၿမၢ႕နယ (ကယမားျညနယ) တပင UEC ရကပက/ေက ားရပမ
အ အဆငေကမမရငအဖပြ႕ ခပြအခ ၢ႕မမ ရားခနားမရေသမေၾကမင ၎တ႔၏ ေနအမတပင
ေရပားေကမကပြဆငရမ ၥညားအခ ၢ႕ (ဤျဖရတပငႀကၢတငမြားမ မား) က သမားဆညားထမား
ခြရမ ာႏငငေရားါတ ႀကားမ မားက ဘကလကသညဟ အခ ၢ႕ကယမားလယ ေလမငားမ မားက
ပပြခြၾကသည။
ဤအေျခအေနသည UEC ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မား၏ အဖပြ႕ဝငမ မား - အထားသျဖင ေငပေၾကားရငားျမ လေလမကမႈ
မရေသမ ရကပက/ေက ားရပမအ အဆင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအၾကမား ေရပားေကမကပြဆငရမ ဗဟသတခ ၢ႕တြမႈ
ေၾကမင မဆားဝါားခြျခငားျဖသည။ အက ၢားဆကမမ ၎တ႔သည လ ငနားေဆမငတမမ မားာႏင႔ အေကမငအထည
ေဖမမႈတ႔တပင ေဒသာႏရအခ ၢေရားဌမန၊ အထားသျဖင ေထပ/အဦားားဌမနအေၚ မခအမားထမား ခြၾကရသည။30
ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြမႈသည ရကပက/ေက ားရပမအ အဆင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအေၚတပင အဓကမတည
ေနေသမလညား ၎အဆငေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအမား သတငားအခ ကအလကာႏင ေငပေၾကားရငားျမ ားမႈ အမား
နညားေသမေၾကမင ထက ၥသည ႀကားမမားေသမ ျနမျဖသည။ ထက ၥသည UEC ၏ လငနားငားဆငရမ
ကပ မားက ငမႈာႏင ေရပားေကမကပြ၏ တရမားမ တမႈတ႔က နမက ေသည ေနမကဆကတပြ လထားလနညား အမ ၢား
မ ၢားကပြျမားမႈမ မားက ျဖေၚေသည။ UEC ၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြအမ မားသည ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြ
မ မားတပင ါဝငေဆမငရပကရမမသမ အေတပ႔အၾကၢရခြေသမေၾကမင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ က ငားရမတပင ယ
30 Ibid 10
ၾကည တခ မႈရေၾကမငား ျသခြၾကေသမလညား ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြမ မားအတပက ႀကၢတငျငဆငရန
UEC ဝနထမားမ မားအမား သငၾကမားေလက ငေရားသည အေရားႀကားေသမလ ငနား ျဖေနဆြငျဖသည။
ေနမကထားရမ ရမတခမမ ေရပားေကမကပြအတပက လကရအားရက ခန႔အခြေသမ UEC အဖပြ႔ဝငငါားဦားတပင
အမ ၢားသမား သ႔မဟတ တငားရငားသမားတဦားမ မါဝငျခငားျဖသည။31 UEC အဖပြ႔ဝငမ မားက သမၼတက ခန႔အ
ာႏငၿား အေျခခ ေဒဆငရမ သတမတာႏႈနားျညမျခငားမရမသမ လႊတေတမက ယခ ာႏငေသမလညား ေရပား
ခ ယမႈလ ငနားတပင သငေတမမနကနသည ေဆားမႈမရဘြ32 UEC အမား ာႏငငေရားအရအသားခ ရန အလမား
အလမရလမာႏငသည။ NLD ါတသည အတကအခာႏငငေရားါတအျဖရတညခြ က UEC အဖပြ႔ဝငမ မားသည
အမဏမရျညခငၿဖၢားါတအားရာႏင33 နားလပနားသညဟ ေဝဖနေထမကျ ေျမဆခြဖားေသမလညား ယခလကရ
အားရအျဖ ကယတင ဦားေဆမငရေသမအခါတပင အလမားတလ ငနားက က င႔သားေနေသည။
ေနမကဆားအေနာႏင ရခငျညနယ အမားၿမၢ႕နယမ အရငခခ ကတပင ခရငအဆငေကမမရငအဖပြ႕ခပြသည မြရမ
ရငားာႏင မြဆာႏၵရငအေရအတပကက ထတေားရန တန႔ဆငားသညအျင မြဆာႏၵနယ ျငမ ႀကၢတငမြမ မား ထည
သညားက ျသရနျငငားဆနခြသညဟ ေဖမျထမားသည။ အဆါ အရငခခ ကမလပြ၍ UEC ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ
မ မားသည အကြခတေလလမသမ မားာႏင ားေါငားေဆမငရပကမႈ၊ ဆကသပယေဆမငရပကမႈ ရသညဟ ရႈျမငျခငား ခရ
သည။ ေယဘယ အမားျဖင UEC သည ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမ မား ေခ မေမပ႔ပမ က ငားာႏငေရန သာႏၷဌမနရၿား
ႀကၢားမားလေဆမငခြသညဟ ရႈျမငရသည။
31 http://www.myanmarpresidentoffice.gov.mm/2015en/?q=briefing-room/news/2016/03/31/id-6500 32 Ibid 5 and Ibid 6 33 https://www.irrawaddy.com/election/news/senior-nld-leader-calls-uec-bias-over-election-complaints
ေရပားေကမက ပြ အႀကၢ
မြဆပယ ညားရားမႈ ဝနားက ငအေျခအေန
၂၀၁၅ ာႏင ာႏႈငားယလ င ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင ါတမ မား၏ ၂၀၁၇ မြဆပယမႈမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမက
ပြက ငားရမ တငားေဒသႀကားာႏင ျညနယအေတမမ မားမ မားတပင တအမားထကသနမႈ သ ရၾကမရေ။ အမန
ေတမ ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငက ခ မတေားထမားေသမ ဇနနဝါရ ၃၀ ရက၊ ၂၀၁၇ တပင တင သည
မြဆပယကမလ ရကေါငား ၆၀ မမ ၂၀၁၅ တနားကထက အေတမနညားါသည။
မြဆပယျခငား အတငားအတမက ဖယထမားါက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြအတပက ေယဘယ မြဆပယညား
ရားမႈဝနားက ငအေျခအေနမမ ၂၀၁၅ တနားကထက တားတကလမါသည။
အဘယေၾကမငဆေသမ ေနရမအမ မားတပင မြဆပယျခငားမမ ၂၀၁၅ တနားက ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမ
မရငာႏင ာႏငငေရားါတမ မား သေဘမတထမားသည ာႏငငေရားါတမ မားာႏင ကယ မားလယေလမငားမ မားလကနမသင႔
သည က ငဝတမ မား လမားညႊနတပင ါရသညအတငား ေဆမငရပကၾကေသမေၾကမင ျဖါသည။
မြဆပယညားရားသည႔ ဝနားက ငအေျခအေနမမ ဋကၡျဖပမားေနသည ရမားျညနယတပင င ေယဘယ အမားျဖင
ေအားေအားခ မားခ မား ရါသည။ ကယမားလယေလမငား အမ မားကလညား ၂၀၁၅ ထက ၍ ေါေါါားါား မြဆပယ
ၾကါသည။ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားမမ UEC သ႔ ၎တ႔၏ မြဆပယအေၾကမငားအရမက
တငျရန မလေတမေသမလညား အခ ၢ႕ေသမ ၿမၢ႕နယမ မားတပငမ ေဒသအမဏမငတ႔က လအသညဟဆကမ
တငခငားသညမ မားရသည။ ဤသညမမ အခ ၢ႕ေဒသဆငရမအဆငမ မားက ယငားက ၥက ၂၀၁၅ တနားကလ တင
ျရန မလေတမသညက မသနမားမလညေသမေၾကမင ျဖသည။
ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မားက ေတပ႕ဆေမားျမနားထမားေသမ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါ
တအမ မားမမ ၎တ႔အေနျဖင ၂၀၁၅ တနားကထက တငျရေသမက ၥမ မား နညားၿား မလပတလေသမ မြ
ဆပယညားရားျခငားက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ျၢလာႏငသညက အသအမတျၢသညဟ ေျမဆ
ၾကါသည။
NLD ကယမားလယေလမငား တားျဖသည နနားဆငခမားက အခ ၢ႕ရပမမ မားတပင ေဒသခမ မားက ျခမားေျခမကမႈ
မ မားေၾကမင မြဆပယာႏငျခငား မရေၾကမငား တငၾကမားလမါသည။ ၎အေနျဖင ယငားသ႔ေသမ မငားရား မြဆာႏၵနယ ၂
မ ျညနယလႊတေတမေနရမ ၿၢငေသမရပမမ မား (ကပနက ၢငား၊ ေနမငအ၊ ေမမေမ႔ာႏင ဝမလပၢင) တပင ေရပားေကမကပြ
လခပင မေားရန ေမားျမနားတငၾကမားမႈမ မား ဆကလကလ ေဆမငခြါသည။
မဒယမက နနားဆငခမားမမ ၎၏ မတလ ၂၉ ရကေန႔ မြဆပယပြက SSPP/SSA က ျခမားေျခမကသညဟ ပပြခြ
ေၾကမငား ေဖမျၾကသည။ ၎က ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ မြဘယလ ေားရမလြဆသညက ရငားျေနဆြတပင
ေသနတ ေဖမကသၾကမားရသျဖင ၎ာႏင မြဆပယေားၾကသမ မား ေမမေမ႔ေက ားရပမတပင ဆကလကမြဆပယရန
ေၾကမကရပ႕ခြရသညဟ ဆါသည။
နနားဆငခမားက ျမနမမတငားမက NLD ကယမားလယေလမငားာႏင မြဆပယသမ မားက မြေားသမ မားာႏင မငားရားတပင
ေတပ႕ဆခြၾကၿား ရပမသမားမ မားက ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ NLD က မြေားရန ေၾကမကရပ႕ေနၾကသညဟ ေျမ
ၾကမားခြသည။
ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မားက သတျၢမသညမမ အခ ၢ႕ေနရမမ မား၌ ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင႔
ာႏငငေရားါတမ မားသည မြဝယျခငားက လေဆမငေနေသားရမ USDP မ (ရမား - က ၢငားတ၊ ခ ငား - ထနတလန တ႔တပင
USDP က မကလားအျဖ တားလ င က ၃၀၀၀) မြေားသမ မားက တားလ င က ၄၀၀၀ - ၅၀၀၀ ေလမက
ေား၍ မြျမားက ေငပေားဝယေနမႈမ မားရျခငားင ျဖသည။ ခ ငား - ထနတလနတပင NLD က တရာႏင
ေဘမငားဘမ မားေားခြၿား ြခားတပင ေန႔လညမမ မားေကၽပားခြါသည။ ထသ႔ေသမ ပပြမႈမ မားျဖင႔ အမႈဖပင႔တငၾကမားမႈ
မ မား မရေသမလညား ထသ႔ေသမ မြဆာႏၵရငမ မားအေၚ မေလ မကနသည႔ ၾသဇမလႊမားမားရန ႀကၢားမားမႈမ မားက အမား
မေားရန ဂရျၢ၍ ေမင႔ၾကည႔ေနရန လအေနေသားသည။
ခ ငားျညနယတပင NLD က လကရ အားရတမဝနထမားေဆမငေနမႈ ါဝါက အသားျၢ၍ မြေားသမ မားက လႊမားမားရန
ႀကၢားမားေနျခငားက ANFRL က ေတပ႕ရရါသည။ ထနတလနသ႔ သမၼတ (ေဖေဖမဝါရ ၆၊ ၂၀၁၇)၊ ဒတယသမၼတ
(ေဖေဖမဝါရ ၂၁၊ ၂၀၁၇) ာႏင ျညေထမင အဆင ဝနႀကား ၁၂ ားတ႔ NLD ကယ မားလယေလမငားအမား အမား
ေားေထမကခရန လမေရမကလည တခြၾကါသည။ NLD အါအဝင ာႏငငေရားါတအမ မား လကမတေရားထား
ထမားေသမ ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မား လကနမရနက ငဝတ (CoC) လမားညႊနခ က အဒ
၆.၂ တပင “အႀကားတနား အားရ အရမရတားားအေနျဖင ၎၏ အမဏမ၊ ေနရမ၊ အခပငအမဏမာႏင ေငပေၾကား
ဆငရမ နညားလမားမ မားက အသားျၢ၍ ကယမားလယတားအတပက မြဆပယေားျခငား မျၢလရ” ဟ ါရါသည။
ထသ႔ အႀကားတနားေခါငားေဆမငမ မားအမားျဖင မြဆပယေားျခငားမမ အနညားဆားအေနျဖင က ငဝတေဖမကဖ ကရမ
ေရမကါသည။ ယငားမမ ေဒကြ႔သ႔ လကနမရမညဟေသမ သတမတထမားသည႔ မတမားတခ မဟတဘြ
လကနမသငသည မရတငားဆငရမ က ငဝတ င ျဖါသည။
မပနျညနယတပင မြဆပယ ညားရားျခငားမ မား ရဆငားရမည႔အခ န (cooling period) တပင လထေတပ႕ဆပြာႏင အ
ညားအေဝားမ မားျၢလရန ေထမက႔႔ေဆမငေရားဆငရမ ျနမက ကယ မားလယေလမငားအမားလားာႏင ာႏငင
ေရားါတမ မားက ေမဒကတကၾကါသည။ အဘယေၾကမငဆေသမ ါတမ မားအမားလားက ေခ မငားဆတေနရမ
တညားတပင တျၢငနကညားရားမြဆပယမႈမ မား ျၢလခ ငၾကေသမေၾကမငျဖသည။ ၎တ႔က ျညေထမင ေရပား
ေကမက ပြေကမမရငက ၎တ႔၏ မြဆပယမည႔အအမ မားက ႀကၢတငေားထမားါလ က ါတတခ၏ မြဆပယ
လႈရမားမႈက အျခမားါတတခက ထါားျခငားမျၢာႏငေရန ါတတခ ၏ မြဆပယညားရားမႈျၢလ ာႏငမည အ
အခ မတမထမားျခငားာႏင ယငားက အမရကရန ကကပကျခငားအတပက အျတငၾကါသည။
ထအခ နတပင ရမားျညနယ၊ က ၢငားတမြဆာႏၵနယ၌ ါတမ မားက ၎တ႔အေနျဖင ေဝားလေခါငဖ မားေဒသမ မားတပင
သပမားေရမကမြဆပယရမတပင ၂၀၁၅ တနားကာႏငယလ င ျခမားေျခမကခရသညဟ မခမားရေၾကမငားဆါသည။
ယငားထငျမငခ ကမမ နနားဆငခမား၏ ရမားျညနယအျခမားေနရမမ မား၌ ျမငတကေနေသမ ားရမမႈမ မားာႏင ကပမျခမား
ေနါသည။ ါတမ မားလမေရမကမြဆပယညားရားာႏငေၾကမငား တမေတမမ ႀကၢတငေၾကညမခ က ထတျနခြ
ေသမလညား USDP မလပြ၍ ါတအမားလားက တမေတမခနားမ မားတပင မြဆပယညားရားမႈလခပငမရျခငားက ေမဒ
ကတကၾကါသည။
ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတအမ မားတ႔က လ ဂ ၢလမ မားက တကရကမြဆပယမႈမ မား ျၢလ ၾကါ
သည။ မမ တအမတကဆငားမြဆပယျခငား၊ တမမ မား၊ လကကမားမေမငမ မားာႏင တကမမ မား ေဝငျခငား
တ႔ျဖါသည။ အျခမားမြဆပယလႈ ရမားမႈမ မားမမ ေဟမေျမျခငားမ မားာႏင အလကအညားအေဝားမ မား၊ တတရႈား
မ မားာႏင ဂတေဖ မေျဖပြမ မား ျၢလျခငားတ႔ ျဖါသည။
ေယဘယ အမားျဖင မြဝယျခငားရသညဟ ညႊနျေနမႈအခ ၢ႕ ကြ႔သ႔ေသမ ေဒခ ၢားေဖမကမႈမ မား ေတပ႕ရေသမလညား
အလပန နညားါသည။ ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင ါတမ မားမမ အမနားပမားေေသမ ေဟမေျမမႈမ မားရၿား ျမတ
ပမဘရမားက လကကမားမေမငတပင ထည႔သပငားထမားျခငားကြ႔သ႔ေသမ ဘမသမေရားဆငရမ အသားခ မႈမ မားရေန
သညဟေသမ သတငားမ မား တကလမေသမလညား အေရအတပကအမားျဖင အလပနနညားါသညဟ ဆၾကသည။
ANFREL အေနျဖင ၂၀၁၅ တပင ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငာႏင ာႏငငေရားါတမ မားအၾကမား သေဘမ
တထမားၾကေသမ လကနမရမည က ငဝတမ မား လမားညႊနအတငား အမ မားဆားေဆမငရပကၾကသညက ေက နမါ
သည။
ေနမကဆားရ မြ မရငား
တက ေသမ မြမရငားမမ မြေားခပငရသမ မား မြေားငခပင႔က ေသခ မေၿား ေရပားေကမက ပြရလဒက အမ မားလကခ
မႈအတပက အေထမကအ႔ျဖသည။ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြက ားတညေသမ အဓကက သည႔ ကၥ
တရမမ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြမတငခငက ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငက ျၢထမားေသမ
မြမရငားမ မားက ျနလညျငဆငရျခငားငျဖသည။ ၂၀၁၅ မြမရငားမမ မဒယမေၚတပင အေဝဖနခရဆား ျဖခြၿား
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြ၏ ျနမအရဆားက ၥတရအျဖ က ယက ယျန႔ျန႔ သတမတခခြရသျဖင
ဤသ႔ျငဆငရန မျဖမေနလအျခငားျဖါသည။ ၂၀၁၅ မြမရငားမမ မြေားသမ မား၏ အမညမ မားာႏငတသက၍
ႀကားႀကားမမားမမား အမမားမ မားသမမက မြေားရန ေသခ မမတ တငထမားသညဆေသမ မြေားခပင႔ရသအမ မားအျမား
မရငားတပင ါမလမျခငားမ မားလညား ျဖခြ ါသည။
ထ႔ေၾကမင ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ ျၢလရမတပင မနကနတ
က ၍ လကရအခ နာႏင ကကညျညေသမ မြမရငားရရေအမင အငတကအမားတက ႀကၢားမားခြျခငားျဖါသည။
ေဆမငားရရေသမ သတငားအခ ကအလကမ မားအရ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြအတပက မြမရငားမ မားက
အခ နမထတျနာႏငရန ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငအေနျဖင အဆင ၃ ဆငျဖင လ ေဆမငခြသည
ဟဆသည -
၁။ ၂၀၁၆ ခာႏ ၾသဂတလအေမငားကတညားက ၂၀၁၅ မြမရငား၏ database မ သကဆငေသမ အ
ခ ကအလကမ မားက ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြျၢလမည သကဆငရမၿမၢ႕နယမ မား (၈ ျညနယ/ တငား
ေဒသႀကား) သ႔ ာႏရနအတပက ျဖန႔ေဝခြါသည။
၂။ ာႏဝငဘမ ၂၀၁၆ တပင အမတငရမေရမက မြမရငားေကမကခမႈက အရဖကအဖပြ႕အညားမ မား
အကအညျဖင လေဆမငခြ ါသည။ ယငားမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ငားရမတပင ါဝငမည
အမေထမင အမားလားသ႔ သပမားေရမကလသည ရညရပယခ ကရေသမ UEC ၏ အေျမမအျမငရသည
အအတခလညား ျဖ ါသည။ သ႔ေသမလညား ျညတပငားမ ေလ႔လမေမင႔ၾကည႔ေရားအဖပြ႕
တချဖသည႔ People Alliance for Credible Elections’ (PACE) ၏ ၂၂ ၿမၢ႕နယလားတပင
ေကမကယေသမ အေရအတပကျ တမား၏ အဆအရ ေျဖၾကမားသမ မား၏ ၅၅% ကသမ UEC က
၎တ႔အမသ႔ လမေရမကခြသညဟ ဆၾကသညကေတပ႕ရသည။
၃။ လထမ မြမရငားက ေဆားၿား ျနမရါက UEC သ႔ တငျာႏငရန ေဒသတခမ မြမရငားက ာႏ
ႀကမေၾကညမေားသည (၂၀၁၇ ေဖေဖမဝါရ ထမာႏတတပင ေၾကညမခြျား မတလ ၂ ရကေန႔ တပင
ထမ ေၾကညမေားခြသည) ။
IFES ၏ ဏမမအရငခမက အေျခခ၍ဆရါက မြမရငားမ ခန႔မနားေျခ အမညမ မား ၁၀.၃% ထမ ျဖညခြရၿား
၁.၈၃% ဖယထတလကရသညဟဆသည။ ရလဒအမားျဖင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ငားမည မြဆာႏၵနယမ မား
တပင တရမားဝငမတတငထမားသည မြေားသအေရအတပကေါငား ၂.၀၃၂.၅၃၆ ား ရသညဟဆါသည။ ထ႔ျင
ANFREL ၏ ေလလမေမငၾကညမႈအရ အေမငားေရပားေကမကပြမ မားထက မလ င ၂၀၁၇ မြမရငားမမ သသမ
ပမင မနကနလမသညက ေတပ႕ရါသည။ အမန င၊ ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မားက ၂၀၁၇ မြမရငား
ာႏင တသက၍ ႀကားႀကားမမားမမား ေမဒကတကမႈမ မားမေတပ႕ရရေ။
ၿမၢ႕ နယ ၂၀၁၅ မြ မရငား ၂၀၁၇ မြ မရငား ကပမျခမားမႈ
အမား ၇၃,၆၉၃ ၇၅,၈၂၈ ၂.၈၂%
ေခ မငားဆ ၁၂၆,၆၂၉ ၁၂၆,၂၂၅ -၀.၃၂%
ဒဂၿမၢ႕ သအေရ႕ ၁၁၁,၈၃၅ ၉၉,၆၃၁ -၁၂.၂၅%
ဒဂၿမၢ႕ သဆကမား ၈၄,၂၂၈ ၈၉,၈၀၇ ၆.၂၁%
လၢငသမယမ ၄၄၃,၉၉၈ ၃၇၈,၅၁၆ -၁၇.၃၀%
ဖရဆ* ၈,၆၉၃ ၉,၅၇၀ ၉.၁၆%
ေကမ႔မား ၉၂,၅၂၈ ၉၄,၆၉၈ ၂.၂၉%
က ၢငားတ* ၅၆,၂၁၇ ၅၆,၁၃၆ -၀.၁၄%
ေက ားသား ၅၁,၄၈၀ ၅၃,၄၁၅ ၃.၆၉%
မငားရား ၅၃,၇၀၃ ၄၃,၉၆၄ -၂၂.၁၅%
မရပမ ၂၃၄,၉၃၆ ၂၅၀,၀၄၀ ၆.၀၄%
ေညမငေရႊ* ၆၂,၂၅၄ ၆၂,၇၀၅ ၀.၇၂%
အမ ၢားသမား၊ ြခား ၄ ၃၂၁,၀၆၁ ၃၂၀,၃၃၈ -၀.၂၃%
အမ ၢားသမား၊ ရနကန ၆ ၃၄၉,၇၅၇ ၃၄၃,၆၀၀ -၁.၇၉%
အမ ၢားသမား၊ ခ ငား ၃ ၂၇,၉၀၂ ၂၈,၀၂၇ ၀.၄၅%
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင႔တသကေသမ ANFREL က ေနမကဆားေားခြသည အရငခမါ အႀက
ျၢခ ကမ မားအမား ျနၾကညါက UEC အေနျဖင မနကနေသမမြမရငားတခရရေအမင ရညရပယေသမ ၎၏
ႀကၢားမားေဆမငရပကမႈမမ ေအမငျမငမႈႀကားႀကားမမားမမားရရခြသညဟ ANFREL က ယၾကည ါသညဟ ဆခြ႔သည။
ထ႔ေၾကမငလညား ေရပားေကမက ပြက အမ မားအသအမတျၢမႈာႏင UEC အေၚ ျ ညသလထယၾကညမႈ တားလမ
ခြျခငားျဖသည။ အမတငရမေရမက မြမရငား ျခငား၏ အဓကေအမငျမငမႈမမ မရငားလငားၿား အမ မားမ
လကခေသမ မြမရငားက ရရာႏငခြျခငား ျဖသည။ ANFREL အေနျဖင ေလ႔လမေတပ႕ရရသညမမ သပမားလမရ
ခကခြေသမ ေဝားလေခါငဖ မားေဒသမ မားာႏင ေက ားလကေနျညသမ မားက အမတငရမေရမကမြ မရငားျခငား
မဟမဗ ဟမက အသအမတျၢၾကသည။ တကယတနားတပငလညား မြေားသအမ မားမမ ထဝအေနအထမားအရ
နေခၚမႈရေသမ ဆငားရြသည ေက ားရပမမ မားတပင ေနထငၾကါသည။ ယငားသ႔ေသမ လထအတပက အမတငရမ
ေရမက မြမရငားျခငားမမ ၎တ႔က အားရက အသအမတျၢရမေရမကျား ၎တ႔၏ အခပငအေရားမ မားက
အကမအကပယေားရမလညားေရမက ါသည။ ာႏေါငားမ မားပမ အမဏမရင နအၿားတပင ယငားသ႔ေသမ အားရ
ဖကမ တကၾကပမႈရသညမဟမဗ ဟမက UEC က ျညသလထ၏ ယၾကညမႈရရရန အေါငားလကၡဏမ
ေဆမငေသမ ေျခလမားတခအျဖ ႀကၢားမားခြျခငားလညား ျဖါသည။
သတျၢရမညမမ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြသည လပနခြသည ၂ ာႏက က ငားျၢလခြသည တာႏငင
လားလႊမားျခၢေသမ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏငယလ င အလပနေသားငယေသမ မြဆာႏၵရငအတအငားေလား
သမါဝငခြျခငား ျဖသညဆသည႔ အခ ကျဖသည။ တအမတကဆငား မြမရငားျခငားမမ UEC ၏ ေကမငား
မပနေသမရညရပယခ ကျဖေသမလညား ယငားမဟမဗ ဟမမမ လအငအမားာႏင ေထမက႔သယယ႔ေဆမငရား ဆငရမ
နေခၚမႈတ႔ အမ မားႀကားရျား ၂၀၁၇ တပင တာႏငငလား၏ မြဆာႏၵရငအတအငားေသားေသားေလား၌ ေဆမငရပကရ
သညက င အမေျခအမားလားသ႔ သပမားေရမကေကမကယရန UEC က မမာႏငခြေ။ ANFREL ေလလမေမငၾကည
သမ မားက အမတငရမေရမက အခ ကအလကေကမကခမႈမမ မ တမႈမရေၾကမငား၊ အခ ၢ႕အမမ မားက မေကမကဘြ
ခ နသပမားေၾကမငား တငၾကမားမႈမ မားရသညက မတခ ကေားၾကသညက မတသမားခြ႔ရသည။ ထ႔ေၾကမင ၂၀၂၀
အေထပေထပ ေရပားေကမက ပြက လ င UEC အေနျဖင ယခကြသ႔ လေဆမငာႏငမညလမားဆသည ေမားခပနား
ထပကေၚလမါသည။ ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြမႈမမ ရညရပယခ ကေကမငားရျခငားတခတညားေၚတပင မတညျခငား
မဟတ။ ယငားမမ အခ န၊ လအငအမားာႏင႔ သားပြာႏငမည ေငပမမဏတ႔ာႏင ခ နထားကမ မြမရငားတားတကမႈရေရန
ထေရမကျား အက ၢားျဖထပနားေမည နညားလမားမ မားက အသားျၢရမညျဖသည။ ယခတႀကမတပင UEC
အေနျဖင IFES ကြသ႔ ေရပားေကမက ပြဆငရမ အကအညေားေရားအဖပြ႕မ မားထမ မြမရငားမခန႔ခပြမႈဆငရမ အက
အညမ မား လေလမကပမ ရရခြသျဖင ကေကမငားသပမားျခငားျဖ ါသည။ သ႔ေသမ ေနမငတပင ယငားကြသ႔ားေား
မႈမ မား ေလ မနညားသပမားသညအခါ ကယဘကတပင လေလမကေသမတားတကမႈရေနရမညမမ ဧကနအမန င
ျဖါသည။
တခ နတညားမမင UEC ၏ အျခမားေသမ အဓကမဟမဗ ဟမတချဖသည မြမရငားအမမားမ မားက ျငဆငာႏငရန
လထက ေမားပမ ခ ျျခငားအအမမ ထား၍ေအမငျမငမႈမရေ။ အေၚတပင ေဖမျခြသလ UEC က မြမ
ရငားမ မားက ေက ားရပမအ /ရကပကအဆငတ႔ရ ေကမမရငအဖပြ႕ ခပြရားမ မားတပင ၂ ႀကမတငတင ေဖမျေားခြ
ေသမလညား လအနညားငယကသမ ၎တ႔၏ မြမရငားက လမေရမကၾကညရႈကမ အမမားမ မားက ေမဒက
တကခြၾကသည။ ဆားသညအခ ကက ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မား ေတပ႕ခြရသညမမ မြမရငားမ မား
ကေားရမတပင ေသခ မဂရကျခငားမရဘြ ေတပ႕ရမေနရမ ႀကၢသလ ကျခငားေၾကမင ေနဒဏ မားဒဏမ မားျဖင
ကထမားသည မြမရငား မရပကမ မား ကားသပမားခြရသည သားသန႔က ၥအခ ၢ႕ ရခြ႔ျခငားျဖသည။ ယငားဗ ဟမ၏
ေအမငျမငမႈမမ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြရားမ မားသ႔ လမေရမကၾကညရႈမညသမ မားေၚတပင မတညေနၿား လထ၏ ာႏငင
ေရားအရ တါဝငမားမႈ ေရခ နမမ နမါားေနသျဖင ေအမငျမငမႈရရန ခကခြျခငားျဖါသည။ ထသ႔ျဖရျခငားမမ
အခ ၢေရားတေလ မက ာႏငငသမားအခပငအေရားမ မား ဖာႏခထမားရျခငား၏ အေမပေၾကမင ျဖေကမငား ျဖာႏငေ
သည။ ာႏေါငား ငါားဆယနားါား အားရဆသညမမ တမေတမာႏင႔သမ ဆကေနေသမေၾကမင ယေန႔အခ နတပင
အားရရားမ မား၌ မြမရငားကျခငားမမ အေထမကအကသမျဖေခ ။ အဘယေၾကမငဆေသမ လထမမ အားရ/
တာႏင ေဝားေဝားေနေလ အရႈအရငားကငားေလဟ ယဆေနဆြ ျဖေသမေၾကမငငျဖသည။
ျဖာႏငေျခရေသမ အျခမားနညားလမားတခမမ လထာႏငနားမႈရသညေ ားမ မား၊ ေက မငားမ မား၊ နားျခမ မားထြတပင
မြမရငားမ မားကထမားျခငားျဖသည။ ယငားသ႔ျၢလလ င လထက ၎တ႔အမညါမါ လမေရမကေဆားျခငားက
အမားေားမညျဖသည။ ယငားမဟမဗ ဟမမမ အျခမားအမရာႏငငအေတမမ မားမ မား၌ အလျဖသညက ေတပ႕ရ
သည။ ေရရညအတပကမ လထ၏ ာႏငငေရားတပင တါဝင မားမႈ တားတကလမရန မ မားပမလအသကြ႔သ႔ တခ န
တညားတပင ေရပားေကမက ပြဆငရမ ညမေားေရားလငနားမ မားက ာႏငငာႏငအဝမား တားတကလမေရားကလညား လ
ေဆမငရမညျဖသည။
ထ႔ျင ရကပက/ေက ားရပမအ အဆငရ UEC ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ ရားမ မားတပင မြမရငား သပမား၍ ရသညအျင UEC
သည အပနလငား (https://checkvoterlist.uecmyanmar.org/) မ မြမရငား၍ရေအမင ျၢလေားခြ သည။
ယငားနညားလမားက မြေားသမ မား ကယေရားအခ ကအလက မနမမန ေဆားာႏငရနအတပက ၂၀၁၅ တပင
တငလ ေဆမငခြျခငားျဖသည။ သ႔ေသမ ဝကဘဆကမမ လအနညားငယသမ အသားျၢၾကသည Unicode Font
ျဖသျဖင ျမနမမအငတမနကအသားျၢသအမ မား မလကလမားမာႏငသည Font ျၢလေားရမညျဖသည။
မြမရငား ျခငားလ ငနားတပင ဝကဘဆက၏ ထေရမကမႈက တငားတမေသမ မရငားဇယမား အခ ကအလက
တခမမရေ။ အငတမနကလကလမားမမႈာႏင ျမနမမာႏငငရ ျညသမ မား၏ အသညမတ႔တပင အကန႔အသတ
ရေနျခငားတ႔ေၾကမင လအနညားငယကသမ အပနလငားမ မြမရငားသည႔နညားက အသားျၢၾကျခငားျဖါလမမည။
ေနမကဆားရ မြမရငားာႏင႔ တပြေနသညမမ မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတမ မားျဖၿား မတ တငထမားေသမ မြဆာႏၵ
ရငက ၎တ႔မြေားရမညေနရမက ရမေဖပရလပယေရနာႏင မြလမေားသညအခါ မြရဝနထမားမ မားအေနျဖင
မြေားမည သတ႔၏ နမမညမ မားက အလပယတကရမေဖပာႏငေရန လေားထမားျခငားျဖသည။ ANFREL ေလလမ
ေမငၾကညသမ မားက မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတမ မားက ေရပားေကမကပြမတငခငရကမ မားတပင ေဝင
ထမားသညက ေတပ႕ရသည။ အျခမားေလလမသမ မားက တခ ၢ႕ မြေားခပငလကမတမ မား အလပြသားခရသညက ားရမမႈ
ရခြၾကၿား ANFREL ေလလမသမ မားကေတမ ထသ႔အလပြသားမႈမ မားက မေတပ႕ရခြရေ။ ANFREL ေလလမ
ေမငၾကညသမ မားာႏင သရားအခ ၢ႕တ႔မ အျခမားာႏငငတကမကယ မားလယမ မားက မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတ
မ မားအမား ေရပားေကမက ပြေန႔ေရမကကမမ မြရေရ႕တပင (မြရဝနထမားမဟတသည) တတေယမကက လကလ
ေဝငေနသညက ေတပ႕ခြၾကရသည။ ယငားမမ လမလညရနအတပက အလမားအလမရေသမေနရမအျဖ ကနားတပင
အခ ၢ႕က ားရမမႈရၾကေသမလညား ANFREL က ေလ႔လမေတပ႕ရသညမမ မြရတပင ျဖန႔ေဝျခငားသည လားဝ
မနသညဟ မဆလေသမလညား လမလညရန ႀကၢားမားျခငားဆသညထက လကေတပ႕က က လ ေဆမငရန
ႀကၢားမားမႈ ျဖရါသည။ မညသ႔ဆေ မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတမ မားအမား ေရပားေကမက ြပေန႔မတငခင
ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရင၏ ဝနထမားမ မား ကယတငကသမ အၿားျဖန႔ေဝသငသညဟ ANFREL အ
ေနျဖင႔ ယၾကည ါသည။
၁ - ရမားျညနယ၊ က ၢငားတ၊ နေတမကရပမတပင ေရပားေကမက ပြေန႔၌ မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတမ မား ေဝေန
ယခာႏတပင တားတကမႈ ရေသမလညား မြမရငားတပင အမညမမားျခငား၊ ာႏခါထေနျခငားာႏင မြေားသ၏ အခ ကအ
လကမ မားမမားယပငားေနျခငားမ မား ရေနဆြျဖခြ ါသည။ သ႔ေသမ ယခမြမရငားမမ ၂၀၁၅ တနားက သားခြေသမ
မရငားထက သသသမသမ တားတကလမါသည။ မညသ႔ဆေ ဘမသမကမား မတညမႈမ မားမမ ျနမတ
ခအျဖ ရေနဆြျဖကမ ခ ငားျညနယ၊ ထနတလနာႏင ရမားျညနယ၊ မငားရားတ႔ကြသ႔ ေနရမမ မားရ တငားရငား
သမားလနညား အေတမမ မားမ မားမမ ျမနမမမက မဖတတတၾကသညအတပက ေနမငတပင UEC အေနျဖင ဂရျၢ
ကငတပယသငါသည။ ယငားအခ ကမမ မြေားသမ မား မတတငသည က ၥအတပကသမမက ေရပားေကမကပြာႏင
တသကေသမ အျခမားက ၥရမ မားတပင ါ အသားခ ရမည ျဖါသည။
ါတမ မားာႏင ကယ မားလယေလမငားမ မား မတ တငျခငား
၂၀၁၅ ခာႏက ါတမ မားာႏင ကယမားလယေလမငားမ မား မတ တငျခငားအေၚ ANFREL က အေါငားလကၡဏမ
ေဆမငလသညအခ ကသမရေၾကမငား ေတပ႕ရရမႈာႏင႔ယ လ င ယခာႏ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ မတ တင
ျခငားလ ငနားမမ ပငလငားျမငသမမႈာႏင႔ မ တမႈတ႔တပင ႀကားပမ တားတကမႈမ မားရသည။
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြတနားက ANFREL မ ေလ႔လမေမင႔ၾကည႔သမ မားက ါတမ မားာႏင ကယမား
လယေလမငားမ မား မတ တငရမတပင အသားျၢသည လထားလနညားအဆငဆငက ေဝဖနခြသည။ အဘယ
ေၾကမငဆေသမ ယငားလ ထားလ နညားမ မားတပင အအခ ၢ႕က အျခမားအမ မားထက ၍ ားမားေားခရေသမ
မမ တသည အရညအခ ငားသတမတမႈမ မားျဖင ေလ မကလႊမတငျခငားာႏင ဘကလကမႈမ မားရေနေသမေၾကမငျဖ
သည။34 အထားသျဖင အလပနတငားၾကေသမ ကယ မားလယေလမငားအရညအခ ငားသတမတမႈာႏင ေဒသက
ေရမကမႈ ညညမ မ မရျခငားတ႔အတပက ေဝဖနခရသည။ အထားသျဖင ANFREL ၂၀၁၅ ေလလမေတပ႕ရခ ကမမ
မဆလင ကယမားလယေလမငားမ မားအတပက အရညအခ ငား သတမတခ ကက ျမႇငထမားၿား တရတ သ႔မဟတ
အျခမားမဆလငအာႏပယမဟတေသမ ကယမားလယေလမငားမ မား မတတငရမတပငမ ၍လပယကေ မေျမငား
ေသမ သတမတခ ကမ မား ထမားရေားထမားသည။
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပငမ ာႏငငေရားါတမ မားာႏင ကယမားလယေလမငားမ မားမတ တငျခငားက ၥမ မား၌ အေသား
အဖပြက ၥေလားမ မားသမ ထပကေၚခြ႔သည။ ကယ မားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားက ေတပ႕ဆေမား
ျမနားရမတပင မတတငျခငားလငနားာႏငတသက၍ အေတမေလားေက နမႈရၾကသညက ေဖမျၾကၿား ဒမက
ေရ ဆနလမသညဟ ယၾကညၾကသည။ အမားလားက ေျမၾကသညမမ ကယမားလယေလမငား အေရအတပက
နညားသပမားျခငားာႏင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ါဝငေသမမြဆာႏၵနယမ မားမမ နညားသပမားျခငားေၾကမင႔ UEC အ
ေနျဖင ၂၀၁၅ တနားက မတတငျခငားလငနားာႏငတသကၿား အျငငားပမားမႈအမ မားဆားျဖခြသည မြဆာႏၵနယ
မ မား မါေတမ႔၍လညား ျဖေကမငား ျဖာႏငါသည။
UEC မ အခ ကအလကမ မားအရ ာႏငငေရားါတ ၂၄ ါတမ ကယ မားလယေလမငား ၈၇ ားာႏင တသားဂ လ ၇
ားတ႔က လလမြဆာႏၵနယ ၁၉ ေနရမအတပကယၿၢငခြၾကသည။ ယၿၢငရေသမေနရမမ မားမမ ျညသ႔လႊတ
ေတမတပင ၉ ေနရမ၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမတပင ၃ ေနရမ၊ တငားေဒသႀကား/ျ ညနယလႊတေတမမ မားတပင ၇ ေန
ရမျဖသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ၌ အဓကယၿၢငၾကေသမ ါတမ မားမမ အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတ(NLD)၊
ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ (USDP) ၊ ရခငအမ ၢားသမားါတ (ANP) ၊ ရမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတ
(SNLD) ၊ မပနအမ ၢားသမားါတ (MNP) ၊ တငားရငားသမားညားလားညညပတေရားါတ (NUP) ၊ အမ ၢားသမားဒ မကေရ
အငအမား ါတ (NDF) ၊ လမ ၢားေါငားဒမကေရါတ (ကယမားျညနယ) (ANDP) ာႏင ျမနမမအမ ၢား
သမားကပနဂရကါတ (MNCP) တ႔ ျဖၾကသည။
ကယမားလယေလမငား ေါငားအေတမအတနမ မားေသမ ါတမ မားမမ ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင ဖပ႕ၿဖၢားေရားါ
တ (၁၉ ား) ာႏင အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတ (၁၈ ား) တ႔ ျဖၾကၿား NUP (၃ ား) ၊ SNDP (၇ ား)၊ ANP
(၂ ား)၊ SNLD (၇ ား)၊ MNP (၁ ား)၊ NDF (၅ ား)၊ ANDP (၁ ား)၊ MNCP (၁ ား) တ႔ကြသ႔ အဓက
ာႏငငေရားါတမ မားမမ ကယမားလယေလမငား အနညားငယျဖင သသသမသမ ထားေဖမကယ ၿၢငခြၾကသည။35
မြဆာႏၵရင အသညမေားလငနား
ေအမငျမငသည မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားသည မြေားသမ မားအမား ေရပားေကမကြပလငနားာႏင ေရပားေကမက
ခကယမားလယမ မားအေၾကမငားသေရန သတငားအခ ကအလကျညပမ ေထမကေားျခငားျဖင မြဆာႏၵရငမ မား
34 ၂၀၁၅ အေထပေထပာႏင ေဒသဆငရမ ေရပားေကမက ပြ - ANFREL ေရပားေကမက ြပ ေလလမေမငၾကညေရား မရင အရငခမ၊ ၂၀၁၆၊ မမ ကာႏမ ၄၇. 35 ားတပြါ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မား မတတငျခငားသ႔ ဝငၾကညရန။
ေရပားေကမကြပလငနားတပင ဆာႏၵထကသနပမ အျညအဝါဝငာႏငရနာႏင မြ႐တပင မနကနသည ဆားျဖတ
ခ ကမ မားျဖင မြေားာႏငမႈက ေသခ မေသည။ မြေားသမ မားအေနျဖင မမအခပငအေရားျဖသည ေရပားေကမကြပ
ေန႔တပင မညသ႔ါဝငမြေားရမည၊ မမားယပငားပမေရားျခမႈမ မားေၾကမင ယမြျဖာႏငသည အေျခအေန၊ မြေားခပင
တ ငခရျခငားာႏင ဖယရမားခရျခငားက ျဖောႏငသည႔ က ၥရမ မားအေၾကမငား သထမားရနလအသည။ ထ
ေရမကသည မြဆာႏၵရငညမေားလငနားသည ေရပားေကမက ြပေန႔မတငမရကမ မားတပင ႀကၢတင၍ ေကမငားမပနပမ
တင ေဆမငရပကျခငားျဖါသည။ လနညားဘမသမကမားမ မား၊ အျမငငားဆငရမ ခ ၢ႕တြမႈမ မားာႏင မသန ပမား
မြဆာႏၵရင သညတ႔အတပက ါ ထည႔သပငားားမားရနတ႔သည ေရပားေကမက ပြမတငမ ႀကၢတငျၢလရမည မန
ေသမ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားအတပက မရမျဖလအေသမ အခ ကမ မားငျဖသည။
ထ႔ေၾကမင ေရပားေကမက ြပအႀကၢကမလ မြဆာႏၵရင ညမေားလ ငနားသည လပတလၿား တရမားမ တသည
ေရပားေကမကြပ၏ မရမျဖေသမ အတအငားတချဖၿား ဒမကေရက ငလငေနသည ာႏငငတခအတပက
အေရားႀကားသည အတအငားတချဖါသည။ လထအေနျဖင မြ႐မ မားတပင မနကနပမဆားျဖတမြေားာႏငရန
အေထမကအကျဖောႏငၿား မမတ႔မြေားာႏငသည အခပငအေရားက မညသ႔အသားျၢရမညက မနမားလညလမကမ
ေရပားေကမကြပနတခလားကလညား မသရလမောႏငါသည။ မၾကမေသားခငာႏမ မားက ျမနမမလထအေနျဖင
လထါဝငာႏငေသမ ဒမကေရ (participatory democracy) က မ မားပမသငယေလလမၿား ျဖေသမလညား
ဒမကေရေရပားေကမက ြပမ မားာႏငမ ထေတပ႔မႈနညားါားေနါသည။ သ႔ါ၍ ျညသလထအေနျဖင ေရပားေကမက ြပ
လငနားာႏင ၎တ႔၏ တကကပပမါဝငမႈအေရားႀကားက ေကမငားပမသရလမေရန မထေရမကမႈရေသမ
မြဆာႏၵရငညမေားလႈ ရမားမႈလငနားမ မား မျဖမေနျၢလရမည ျဖ ါသည။
ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရင၏ ေဆမငရပကခ ကမ မားတားတကလမျခငားေၾကမင ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပ
လငနားက ျညသမ မားမသတျၢမလမေၾကမငား ANFREL မ ေလလမေမငၾကညသမ မားက ေတပ႔ရခြါသည။
၂၀၁၇ ခာႏ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပတပင မြဆာႏၵရင ညမေားလ ငနားအတပက ညမေားအေထမကအက
ၥညားမ မားက International Foundation for Electoral Systems (IFES) မ အကအညျဖင ျညေထမင
ေရပားေကမကြပေကမမရငက ျဖန႔ေဝေားခြါသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပာႏင သကဆငသညနယေျမမ မားရ
အရဖကအေျချၢအဖြပ႔အညားမ မား၏ အကအညကရယ၍ မြ မရငား လကကမားမေမင ၂၂၈,၀၀၀ ာႏင မြမရငား
နရကေၾကမျငမ ၂၃,၀၀၀ က ျဖန႔ေဝေားခြျခငား ျဖ ါသည။ မြဆာႏၵရင ၁၀ ေယမကအတပက လကကမားေၾကမျငမ
၁ ခ၊ မြဆာႏၵရင အေယမက ၁၀၀ အတပက နရကေၾကမျငမ ၁ ခ ာႏႈနား ျဖန႔ေဝေားခြါသည။
မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားအတပက အေထမကအက ၥညားမ မားက တငားရငားသမားဘမသမကမား ၅ မ ၢားျဖင ရရ
ာႏငၿား လကကမားမေမင ၂၈,၀၀၀ က လနညားတငားရငားသမားေဒသရ မြေားခပငရသ အေရအတပကမ မားသည
နယေျမမ မားသ႔ ျဖန႔ေဝေားခြါသည။ UEC ာႏင႔ IFES တ႔သည ေဒသခအရဖကအေျချၢအဖပြ႕ အညားမ မား၏
အကအညျဖင႔ မြဆာႏၵရင ညမေား လကကမားမေမင ၂၁၇,၀၀၀ ာႏင႔ တမ ၂၃,၀၀၀ က ျဖန႔ေဝခြ႔သည။ ေဒ
သခအရဘကလ႔အဖြပ႔အညားမ မား၏ အကအညျဖင ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပာႏင သကဆငသည နယေျမမ မားသ႔
တဓမတတကၾကပေသည တမ (motivational posters) ၂၃,၅၀၀ ျဖန႔ေဝေားခြါသည။ တငားရငား
သမားဘမသမကမား ၅ မ ၢားျဖင ေရားသမားထမားသည တမ ၅,၇၅၀ ကလညား ျဖန႔ေဝေားခြ ါသည။
ANFREL အေနျဖင႔ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားအမ ၢားမ ၢားက မ ကျမငေတပ႕ရခြ႔ရမ အသခ ြ႕ကအသားျၢျခငား၊
တခပနမ မားခ တဆပြျခငား (တမေၚလင) ၊ တမ၊ လကကမားမေမငမ မား၊ ဘမသမအမ ၢားမ ၢားျဖင႔ လႈ႕ေဆမတမ
မ မား (ရမား၊ မပန၊ ရခင၊ လငာႏင ကရငန) ာႏင႔ ဆရယမဒယမမ မားက အသားျၢသညက ေတပ႕ရသည။ ျဖန႔ေဝေသမ
နညားလမားမ မားမ တအမတကဆငားမသည အပနလငားအထ နညားအမ ၢားမ ၢားရါသည။
EEOPs ၊ PACE ၊ Hornbill ၊ Justice Drum ၊ Bago Observers Group ၊ KBI ၊ iSchool ာႏင႔ New Myanmar
Foundation ကြသ႔ေသမ အရဖကအေျချၢအဖြပ႔အညားမ မားကားေဆမင၍ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပာႏင သက
ဆငသည မြဆာႏၵနယမ မား၊ ၿမၢ႕နယမ မားအမားလားတပင မြဆာႏၵရငညမေားအလ႐ေဆပားောႏပားြပမ မား က ငားခြ႔သည။
မြဆာႏၵရငမ မားအတပက မြေားနညားာႏင မြေားာႏငသညအခ နသည အေျခခသတငားအခ ကအလကမ မား ရရေရန
အတပက ာႏငငေရားါတမ မားာႏင ကယ မားလယေလမငားမ မားမ ဝငေရမက ညမေားမႈမ မားျၢလခြၾကါသည။ ေရပား
ေကမက ြပတပင မြေားမညျညသမ မားအမား အသ ညမေားရနအတပက ာႏထတေဝထမားေသမ အရမမ မားာႏင
အသားခ သညနညားလမားမ မားသည အေတမအတန ေက နဖပယရမရၿ ား ANFREL အေနျဖင ယခအရမမ မားအမား
၂၀၂၀ ေရပားေကမကြပမတငမ မက ယျ န႔ျန႔ျဖလမေရန ေမ မလငါသည။
ရနကနတငားေဒသႀကား၊ လႈငသမယမၿမၢ႕နယရ အရဘကအေျချၢအဖြပ႔အညားတချဖသည Myanmar
Independent Living Initiative (MILI) သည ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပတပင မသန ပမားမ မား မြေားာႏငေရား
အတပက ေဆမငရပကေားခြသညအဖြပ႔ျဖါသည။ မပနျညနယ ေခ မငားဆၿမၢ႕နယတပငမ Election Education and
Observation Partners (EEOPs) ၊ Peoples’ Alliance for Credible Elections (PACE) ာႏင႔ Carter Centre
သည အဖြပ႔အညားမ မားက မြဆာႏၵရငညမေားသည အလ ႐ေဆပားောႏပားြပမ မားက ားားက ငားေားခြသညက
ANFREL မ ေတပ႔ရခြါသည။
အားရာႏင အရဘကအဖပြ႕အညားမ မားညာႏႈငား၍ နတက ထမားျား ထေရမကမႈရေသမ မြဆာႏၵရငညမေား
လငနားအမ ၢားမ ၢားက ANFREL က ေတပ႕ရရသည႔ တခ နတညားတပင လကေတပ႕ ေျမျငအေျခအေန၌ ေတပ႕ရရ
သညမမ မသာႏၷဌမနခငမမၿား မက ယက ယျန႔ျန႔ လေဆမငရမည႔ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားမ မား လအ
ေနေသားသညဟ ေဖမထတရရသည။ ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မားာႏင အခ ၢ႕ျညတပငားေရပား ေကမကပြ
ေလလမေမငၾကညေရားအဖပြ႕မ မားက မြဆာႏၵရငညမေားလငနားာႏင မြဆာႏၵရငမ မားသရနမားလညမႈ မရ ျဖေနသည႔
အခ ကမမလညား သတျၢမေလမကသညဟ ဆၾကသည။36 ယငားမမ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားမ မားသည
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြက ငားရမ အခ ၢ႕ေနရမမ မားသ႔ မေရမကရဟ သတထမားမသည။ အထားသျဖင ၂၀၁၅
တနားက ေရပားေကမက ပြမလခြရေသမ ေက ားသားာႏင မငားရားတ႔ကြသ႔ ေနရမမ မားတပင ျဖါသည။ မြေားရသည႔
ရငခပင႔ာႏင႔ လတား၏ ာႏငငေရားတအမားထကသနမႈက ေဖမထတမႈာႏငမႈတ႔၏ အေရားႀကားအမား မသရၾက
ေၾကမငား မြရမ မားတပင သတျၢမရသည။ ယငားေၾကမင မြလမေားသအေရအတပကနညားါားရျခငားျဖျ ား မြေားျခငား
လငနားအေၾကမငား မြရအခ ၢ႕၌ ရႈေထပားမႈ ျဖေနၾကသညကလညား ေတပ႕ာႏငါသည။ မမ လႈငသမယမျမၢ႕
36 https://www.pacemyanmar.org/portfolio-item/press-release-pre-election-period-overview/
နယ၌ မြေားသအေရအတပကမမ ၂၀၁၅ တပင ၁၅၃,၀၉၂ ရရမမ ၂၀၁၇ တပင ၄၆,၄၁၈ သ႔ ၂၄% ေလ မက သပမား
သည။
ေရပားေကမကပြအႀကၢကမလတပင ANFREL မ ေတပ႕ဆေမားျမနားရမတပင NLD ကယမားလယေလမငား ားဝငားမငားက
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြက ငားရမ ေနရမအမ မားသ႔ သပမားေရမက၍ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပာႏင တသကသည
မြေားျခငားဆငရမ အေျခခသတငားအခ ကအလကမ မားက ရငားျခြသညဟ ေျမျါသည။ ျမနမမာႏငငတပင
ဒမကေရေရပားေကမက ပြအေတပ႕အႀကၢမရမႈမမ မြဆာႏၵရင ညမေားလ ငနားမ မား အဘယေၾကမငလအသညဆ
သည အဓကအေၾကမငားရငားတခင ျဖါသည။
ခ ငားျညနယတပင ေလလမေမငၾကညသမ မားက ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငမ မြဆာႏၵရငညမေား
လငနားမ မား အလပနနညားါားပမ လေဆမငခြေၾကမငား မတသမားခြရၿား ၎လခြၾကသညမမ ရပမသမားမ မားအမား
တခပနအနညားငယ ကထရနာႏင လကကမားမေမငမ မားေဝငျခငားသမျဖ ါသည။ တငားရငားသမားဘမသမကမား
ျဖင ညမေားေထမကက ၥညားမ မားမမ မလေလမကေ။ ၿမၢ႕ာႏင႔ရပမအဆငမ မားတပင ျဖန႔ေဝေသမ တခပနအေသား
တခမလပြ၍ က န ၥညားမ မားအမားလားမမ ျမနမမမမ မားာႏငသမျဖါသည။ ေလလမေမငၾကညသမ မားက အရ
ဖကအဖပြ႕အညားမ မား၏ မြဆာႏၵရင ညမေားလငနားမ မားသည ခ ငားျညနယေက ားရပမအဆငမ မားတပင အလပနနညား
ါားသညဟ မတသမားခြၾကါသည။37
ရမားျညနယ၊ ေညမငေရႊ မြဆာႏၵနယတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ ဘယေန႔က ငားမည သ႔မဟတ မညသည
ါတက မညသ႔မဝါဒရသညဆသည ေရပားေကမကပြာႏငတသကသညအေၾကမငားမ မားက မြေားသ အေတမမ မား
မ မားက မသၾကဘြ ကယမားလယေလမငားမ မား ကယတငသမ သေနၾကသည။ သ႔ေသမလညား ၎တ႔သည ာႏငင
ေရားါတမ မားာႏင မဟမမတမ မားအေၾကမငား ေယဘယ အျမငရၾကၿား လကရအခ ၢေနသည ါတအေၾကမငားာႏင
ါတႀကားမ မား၏ ေခါငားေဆမငမ မားအေၾကမငား အနညားငယသရၾကါသည။ ANFREL ေလလမေမငၾကညသည
အဖပြ႕က တခပနမ မားာႏင လကကမားမေမငမ မားက လမားေဘားာႏင႔ မြေားမည႔ေနရမျဖသည ရကပကရားမ မားတပင
ကထမားသညက မေတပ႕ရကမ UEC မလမေသမ မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားမမ နညားသညက ေတပ႕ရသည။
ထသ႔ေသမ ေထမကက ၥညားမ မားက အသားဝငေသမလညား မြဆာႏၵရငမ မားက UEC ဘကမ မကမကထျ ၢ
တငေသမ ခ ားကမႈတခလအေၾကမငား ေဖမျခြသည။ ယငားက မြဆာႏၵရငမ မားာႏင အရဖကအဖပြ႕အညား
မ မားက ေတပ႕ဆေမားျမနားရမတပင ထငဟေနေၾကမငား ေတပ႕ရသည။ မလေလမကေသမ မြဆာႏၵရင ညမေားေရား
အအမ မားအေၾကမငားေျ မတငား UEC ကင ရညညႊနားၾကသည။
မငားရား (ရမားျညနယ) တပင မြေားသမ မားမမ မညသ႔ မြေားရမည သ႔မဟတ မြေားတဆ တား မညသ႔အသားျၢရ
မညက နမားမလညၾကေ။ အခ ၢ႕လမ မားမမ လ ငနားအေၾကမငား မညသည အသညမဗဟသတမ မရၾကေ။
ရနကနတပင မြရအမ မားအျမား၌ မြေားသာႏင မြရဝနထမားအၾကမား ရညလ မားေသမ ေဆပားောႏပားမႈမ မား ျၢလျခငားမမ
မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားမ မား ယငားေနရမတ႔တပင မလေလမကမႈက ထငဟေါသည။
37 ခ ငားျညနယ ANFREL ေလလမသ အရငခမက အေျခခသည
ယမြအေရအတပက ျမငမမားမႈာႏင႔တသကၿား ရနကန၊ ကမမရပတ မြရ ၁ တပင ၂.၂၈% မမ မြေားသမ မားက
ကယမားလယေလမငားတားထက၍မြေားထမားျခငား၊ တဆတားမထထမားျခငား (သေဘမမမ ၎တ႔ မညသည
ကယမားလယကမ မြမေား) ာႏင အကပကမမား၍ တဆ တားထထမားျခငားတ႔ေၾကမငျဖၿား မြဆာႏၵရငညမေားျခငား
မလအေနသညက ညႊနျေနမႈမ မား ျဖါသည။
လေလမကေသမ မြဆာႏၵရငမ မား၏ သရနမားလညမႈက ေမ မလငခ ကအတငားအတမက အသေၚထပနားလမေသမ
ာႏငငမ မားတပင ေရပားေကမကပြာႏငတသက၍ အေတပ႕အႀကၢမရေသားဟေသမ နမားလညမႈျဖင႔ ခ နထားရမည ျဖ
သည။ ANFREL အေနျဖင မြဆာႏၵရငအသညမေားလငနားမ မားလ ေဆမငေားသည အဖပြ႕ မ မားပမ၏ ခ ားက ား
ထကေသမ လေဆမငမႈက အသအမတျၢါသည။ ၂၀၂၀ မတငခင ဘမသမကမားေါငားျဖငေရမ၊ သားာႏင
သမ နညားလမားေါငားသားျား ညမေားလငနားမ မား ထထေရမကေရမကာႏင႔ က ယက ယျန႔ျန႔ေရရည လ
ေဆမငာႏငရန လအေနဆြ ျဖါသည။
ေရပားေကမက ပြ တဝနားက ငအေျခအေန တမေတမ၏ အခနားက႑ာႏင လၿခၢေရား အေျခအေန
ျမနမမာႏငငတပင အရဖကလၿခၢေရားဆငရမ ားရမမႈမ မားသည ကမလၾကမျမငပမျဖေၚေနေသမ ျနမတ
ရျဖသည။ ဗလခ ၢႀကားေနဝငား၏ ၁၉၆၂ အမဏမသမားမႈသည ဖပြ႕ညားအေျခခေဒျဖင အခ ၢေသမ ဒမ
ကေရနအဆားသတမႈ၏ အမတအသမားျဖခြၿား ေနမကဆကတပြာႏေါငား ၅၀ နားါရေသမ တအ ခ ၢ
မႈတ႔က အမ ၢားသမားလၿခၢေရားဆငရမ အေျခခမ မားအေၚမတည၍ ေၚေါကလမခြျခငားဟ အေၾကမငားျသည။
တမေတမက ာႏငငကအခ ၢခြ လငါားားထက ၍ ေဝားျခငားက တမားျမျခငား၊ မဒယမက ဆငဆမျဖတျခငားာႏင
အလမားအလမရသည မ မားပမေသမ အတကအခအဖပြ႕မ မားက ထနားခ ၢရန ႀကၢားမားျခငားတ႔ာႏငအတ ဖာႏမမႈ
အတငားအတမမမမ မားလပနားခြသည။ က နရေနေသမ အတကအချၢမႈမ မားက ေက မငားသမားမ ၢားဆကမ မား၊ ျမနမမာႏင
ငရ မတကပြျမားေသမ တငားရငားသမားမ မား၊ ဘမသမအမားလား၏ ေခါငားေဆမငမ မား၊ မရေသမ ဒမကရကတျၢျင
ေျမငားလြေရားသမမားမ မားာႏင ဆားရပမားလသည အေျခအေနမ မားတပငင အမဏမရငာႏင ဖာႏမမႈမ မားက ဆန႔က ငကမ
႐နားကနလႈရမားမႈမ မား ဆကလကလ ေဆမငခြသည သာႏၷ႒မနခငမမေသမ ာႏငငသမားမ မားက မၾကမခဏ ားေဆမင
ခြျခငားျဖသည။
၂၀၁၁ မတလတပင အရသမားအားရျ နတကလမေသမလညား တသည ာႏငငေရားမ အျညအဝထပကခပမ
သပမားမညဟ အခ ကျခြျခငားမရေ။ ဗလခ ၢမ မား၏ “ညားကမားျညဝေသမ ဒမကေရ” သ႔ အသပငကားေျမငား
မႈသည တက အားရအေၚ ထနားခ ၢထမားသည ၎၏ အမဏမက ပန႔လႊတျခငားမရဘြ အမညခအရသမား
အခ ၢေရား ျနလညျဖထပနားလမေရန အေသအခ မေဆမငရပကခြျခငားငျဖသည။ တမေတမသည အခ ၢ
ေရားတပင တကရကါဝငျခငားမ ဆတခပမသပမားျခငားာႏင႔အတ ာႏငငေရားတပင တမေတမ၏ အခနားက႑ရ ေနေရန
ေဒအရထည႔သပငားျခငားမ မားျၢလလမရမ တကာႏငငက အခ ၢရမတပင ၎၏အခနားက႑ဆက လကရေန
ေရားက အမမခမႈရေရန ေရပားေကမက ပြ အသက ေရားဆပြခြျခငားျဖင ၎၏အက ၢားားပမားမ မားက လၿခၢတခ
မႈရေအမင ေဆမငရပကခြ႔သည။
ျမနမမာႏငငတပင တမေတမက တက႐ကအခ ၢသည ေခတကမလတေလ မက တအခ ၢမႈာႏင႔ လားလားကပြ
ျမားမႈမရသည႔ သ႔မဟတ ေ မေျမငားမႈမရသည႔ ေရပားေကမက ပြမ မားက က ငားျၢလခြ ါသည။ ယငားေခတကမလ
၏ အသသမဆားေသမ ျယဒတခအျဖရခြသည ၁၉၉၀ ေရပားေကမကပြတပင အတကအခက လႊတေတမ၌
ေနရမအမ မားအာႏငရရခြသည။ သ႔ေသမ အတကအခမမအမဏမက ဘယေသမအခါမ လႊြေျမငား ရယခပင မရခြ ါ။
တငားၾကေသမ တအခ ၢမႈထမ အသပငကားေျမငားေရားတငရန ျၢေရားဆပြခြသည ၂၀၀၈ ဖပြ႕ညား
အေျခခေဒေအမကတပငငလ င ၂၀၁၀ ာႏဝငဘမ၌ ထမားဆားက ငားျၢလ ခြသည ေရပားေကမက ပြမ မားသည
လပတလၿား တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြမ မားအတပက သတမတထမားေသမ အနမဆား မ မားက င မျညမခြ
ါ။ တမေတမ၏ ာႏငငေရားါတက အမ မားအာႏငရရသညမမလညား အၾသရမေတမမဟတေ။ ယငားမသမ
အရသမားအသပငေဆမငသညေခါငားေဆမငမႈေအမကတပင တကအမဏမရေနေအမင ဆကလကထနားသမား
ထမားာႏငမညျဖသည။
ANFREL သည ၎၏ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြ အအရငခမတပင ၂၀၁၀ အေထပေထပေရပားေကမက
ပြာႏငာႏႈငားယကမ အေါငားလကၡဏမေဆမငေသမ ျဖထပနားတားတကမႈမ မားက မတတမားတငခြသည။ သ႔ေသမ
လညား ျည႔မႈမရေသမ ၂၀၀၈ ဖပြ႕ညားအေျခခ ေဒေအမကတပင ေရပားေကမကပြာႏခလားက က ငားခြျခငား
ျဖသည။ အရငခမ၏အဆအရ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြသည သသမထငရမားသည တားတကမႈရသညက ေဖမ
ျခြၿား အမ မား၏အသအမတျၢမႈရသညဟလညား ေယဘယ အမားျဖင သတမတခြသည။ သ႔ေသမ တမေတမ
အခ ၢမႈကမလရညလ မားေသမ သမငားေၾကမငားရေနေသမေၾကမင႔ ေရပားေကမကပြမ မားသမမသမတက မႈာႏင တ
သက၍ ျညသမ မားအၾကမား ားရမမႈမ မားေတမ က နရေနါေသားသည။ ယငားအေျခအေနေၾကမင အဓကအ
ေၾကမငားအရမာႏခက ေအမကတပငေဆပားောႏပားေဖမျသပမားါမည။ ထမတခမမ တမေတမ၏ အခနားက႑ျဖ ၿား
ဒတယတခမမ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြကမလအတပငား လၿခၢေရားအေျခအေနတ႔ျဖသည။ ယငားအ
ေၾကမငားအရမာႏခမမ အျနအလနဆကာႏပယေနလ ကရရမ ယငားအေၾကမငားအရမမ မားက ေဆပားောႏပားရမ၌ တခ
သားျခမားခပြ၍ ေဆပားောႏပားဖ႔မမ ခကခြလါသည။
ဒမကေရတပင အဓကၾကနအငလကၡဏမ ေလားရရါသည။ ၎တ႔မမ လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပား
ေကမက ပြမ မား၊ အရပယေရမကသတငားမြေားငခပင၊ လပတလပမ ေျမဆခပင၊ သတငားမလပတလခပငာႏင လပတ
လ ပမ ဖပြ႕ညားာႏငခပင အရေသမ ာႏငငသမားလပတလခပင႔၊ အရဖကထနားခ ၢမႈအျငဖကတပင ရေနသည
လၿခၢေရားတဖပြ႕ မ မားကြသ႔ေသမ ေရပားေကမကခမဟတသည႔ အထနားသ သ႔မဟတ “ကမကပယေမငေရမက
သမ မား” မရျခငား တ႔ျဖသည။38 ဒမကေရာႏငငတခတပင အားရသည မြဆာႏၵရငမတတငမရငားျၢျခငားတပင
ဝငေရမကပကဖကျခငား၊ ၿခမားေျခမကမႈမ မားတပင ါဝငေနျခငား သ႔မဟတ အလမားအလမရေသမ မြဆာႏၵရငမ မား အမား
ျဖမားေယမငားျခငားမ မား မျၢလ ရေ။ တအ ခ ၢေသမ ာႏငငမ မားတပင ဒမကေရ၏ အဆ ါၾကနအငလကၡဏမ
မ မားမမ တခ သ႔မဟတ တခ ထက ၍ ေ မကဆားေနတတၾကသည။
ျမနမမာႏငငတပင ျညေထမင ႀကခငေရားာႏငဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ (USDP) သည ေရပားေကမက ပြမ မားက ဝငေရမကယ
ၿၢငရန အရသမားတဆက ယမတ ားကြသ႔ တမေတမက ဖပြ႕ညားလကသည ကယငါတျဖသည။
၂၀၁၀ တပင USDP သည ၈၀ ရမခငာႏႈနားနားါား အမတေနရမအမ မားက အာႏငရရခြသည (ယငားတပင တမေတမ
က လႊတေတမကယမားလယမ မားအျဖ တက႐ကေရပားခ ယခန႔အသည ၂၅ ရမခငာႏႈနား မါဝငါ) ။ ယခငတ
မေတမဗလခ ၢႀကားျဖၿား USDP ေခါငားေဆမငျဖေသမ ားသနားနသည လႊတေတမေရပားေကမက ပြမ မားမတဆင
၂၀၁၀ တပင သမၼတအျဖ ေရပားေကမကခရသညမမ တကဆငမႈတရေတမမဟတါ။ ထ႔အျင တမေတမက
အခ ၢထမားေသမ အားရ၏ အတအငားတရအေနျဖင ရေနသည UEC အေၚ ျ ညသမ မားက မြေားရမတပင
တအာႏငရရေရန ေရပားေကမက ပြမ မား၌ ၾကမားဝငလေဆမငေားမည တမေတမ၏ လကကငတတအဖပြ႕
အညားတခအျဖ ႐ႈျမငၾကသည။
သ႔ေသမ ၂၀၁၅ တပင ာႏငငေရားအခငားအက ငားမမ ေျမငားလြသပမားခြသည။ ယငားာႏတပင USDP မမ ဆားဆားရပမားရပမား
႐ႈားနမသပမားကမ NLD သည တငားေဒသႀကားမ မားတပင အမတေနရမ ၉၅ ရမခငာႏႈနားာႏင ျညနယမ မားတပင အမတ
38 တအခ ၢမႈေအမက ျမနမမာႏငင ၁၉၆၂-၁၉၈၈၊ Konsam Shakila Devi; http://manipuruniv.academia.edu/konsamShakilaDevi
တပငရာႏငသည။
ေနရမ ၄၅ ရမခငာႏႈနားအါအဝင ေရပားေကမကခ အမတေနရမအမားလား၏ ေလားသားက အာႏငရရခြသည။ ၂၀၁၇
တပင NLD သည UEC အဖပြ႕ဝငမ မားက ေရပားခ ယာႏငခြ႔ရမ USDP က ၾကမားဝငောႏမကယကာႏငသည အမဏမမမ
“အကန႔အသတ” ျဖငသမ က နရေတမသည။ သ႔ေသမ USDP သည တမေတမက ဘ႑မေရားအမားျဖင ေက မ
ေထမကေနမကခေားထမားသည (အခ မားသမဆားါတမဟတလ ငေတမင) အခ မားသမဆားါတမ မားထြက တခ
အျဖ ရေနဆြျဖသည။
ၿားခြ႔သည႔ အခနားမ မားတပင ေဖမျခြသလင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြသည ျညနယ သ႔မဟတ တငား
ေဒသႀကား ရခတပင က ငားျၢလ ခြသည။ ယငားျညနယ/တငားေဒသႀကား ရခအနက ရမားျညနယာႏင ရခင
ျညနယသည လၿခၢေရားက ၥရမ မားေၾကမင တမေတမအငအမားအမ မားအျမားရေနသည႔ ေနရမမ မားျဖသည။
ေဒသခလကနကကငအဖပြ႕အညားမ မားာႏင တက ပြမ မားရေနျခငားေၾကမင ရမားျညနယ၌ ၂၀၁၅ က က ငားျၢလ
မည ေရပားေကမက ပြမ မားက ယဖ ကခြရသည။ အမန င ၁၉၄၈ လပတလေရားရရကတညားက ျမနမမာႏငင
တပင တမေတမာႏင လႈရမားေနေသမ ေတမလနေရားအဖပြ႕မ မားအၾကမား ျဖပမားေနေသမ ျညတပငားဋ ကၡသည
လကေတပ႕အမားျဖင အနညားဆား ာႏငင၏ အတအငားမ မားတပင ဆကလကျဖပမားေနဆြျဖၿား ကယ ငျ႒မနား
ခပငအတပက တကပြဝငေနသည တငားရငားသမားအဖပြ႕မ မားရရမ ကခ င၊ ကရင၊ ကယမား၊ ရခငာႏင ရမားအရသည
ျညနယ ငါားခတပင ဋကၡမ မားဆကလကျဖ ပမားလ ကရသည။
၂၀၁၅ တပင ေရပားေကမက ပြမ မားက ငားက ယဖ ကခြသည ေနရမအခ ၢ႕က ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမ မား၌
က ငားျၢလာႏငခြျခငားမမ တားတကမႈရေသမ လကၡဏမငျဖသည။ လၿခၢေရားအေျခအေနက မၾကမခင ခပငျၢ
မညဆါက အျခမားေနရမမ မားတပငလညား (အတအက အမားျဖင ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြအတပက) အလမား
တ ေရပားေကမကပြမ မား က ငားျၢလလမာႏငလမမညဟ ANFREL က ေမ မလငါသည။
၍အေရားႀကားေသမအခ ကမမ မြဆပယ ညား႐ားေရားကမလ လၿခၢေရားအေျခအေနျဖသည။ ေရပားေကမကပြေန႔ာႏင
ေရပားေကမကပြအၿ ားတ႔တပင ၿငမားၿငမားခ မားခ မားရေနခြသည။ ANFREL ေလလမသမ မားသည မညသညအဓကက
ေသမ လၿခၢေရားက ၥရမ မားကမ ေတပ႕ရခြျခငားမရခြ ါ။ ၎မမ ေရပားေကမကပြမ မားမတဆင႔ ဖကအခ ၢေရားမ
အရဖကအခ ၢေရားသ႔ အသပငေျမငားေနၿဆေသမ ာႏငငေရားသာႏၷ႒မနမမ “ျဖညားျဖညား၊ သ႔ေသမေသခ မမႈရပမ”
အျမတပယေနၿျဖေၾကမငားက ေဖမျသည ညႊနားကနားတရ ငျဖသည။ တမေတမက ေဒၚေအမငဆနား
ၾကညအမား သမၼတမျဖရန တ ငထမားသညအျင တမေတမအတပက အဓကဝနႀကားဌမန သားေနရမ
(ကမကပယေရား၊ ျညထြေရားာႏင နယ ေရားရမ ဝနႀကားဌမနမ မား) ခ နလ ထမားသည ၂၀၀၈ ဖပြ႕ညားအေျခခ
ေဒျငဆငေရားက တငထမားာႏငကတညားက အရဖကထနားခ ၢမႈ ျညျညဝဝ ရရသညဟ မဆာႏငေ။
ရခငျညနယရ လလအမတေနရမမ မားသည ယခငလၿခၢေရားဆငရမ ားရမခ ကမ မားေၾကမင (ရမားျညနယတပင
ျဖပမားခြသည က ၥရမ ၢားကြသ႔) မဟတါ။ သ႔ေသမ ရခငျညနယရအေျခအေနမ မားသည တငားမမမႈျမင
မမားလ ကရေနေသားသညဟ သတမတရျခငားမမ ယငားေဒသတပင ေနထငေသမ ႐ဟငဂ မလ ားေရာႏင တာႏင
လၿခၢေရားတဖပြ႕မ မားက ေက မေထမကေနမကခေားထမားသည အျခမားတငားရငားသမားမ မားအၾကမား ျဖပမားေနသည
လမ ၢားေရားာႏင ဘမသမေရားဋကၡေၾကမငျဖသည။ ဘဂၤလမားေဒ႔ရာႏင႔ နယ ျခငားထေနသည႔ ေမမငေတမ
ခ႐ငတပင ဋကၡမ မားအမ မားဆားျဖပမားခြျခငားာႏငအတ ရခငျညနယေျမမကငား၌ မ မားမၾကမမက တကခကမႈ
မ မားရခြသည။ ရခငသည ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ အမားၿမၢ႕နယမ ျညသ႔လႊတေတမကယ မားလယေနရမ
တေနရမ၌သမ ၿၢငဆငမႈရခြါသည။ ကေကမငားပမင ဋ ကၡဇနာႏင အေတမေဝားေသမေနရမ၌ ေရပားေကမက ပြ
က ငားာႏငခြၿား ရခငျညနယအတပငား မၾကမမကျဖပမားခြသည ဋကၡသည တအငအမား အမ မားအျမားက
ျညနယေနရမအာႏ႔အျမား၌ ထမားရရေသမအျဖသ႔ ေရမကခြရသည။
ရမားျညနယတပင လၿခၢေရားာႏင႔တသကေသမ ားရမရမႈမ မား
ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမမႈမ မားအရ တငားမမမႈမ မားရေနေသမ မငား႐ား၊ ေက ားသားာႏင က ၢငားတၿမၢ႕နယမ မား
တညရရမ ရမားျညနယသည လၿခၢေရားအရ နေခၚမႈမ မား က ယျန႔မႈအရဆားျညနယျဖသည။ ဇနနဝါရ ၂၁
တပင တမေတမာႏင မငား႐ား၊ မငားဆတၿမၢ႕ မ မားတပငရေသမ ရမားျညတားတကေရားါတ၏ လကနကကငအဖပြ႕ ျဖ
သည ရမားျညတမေတမ-ေျမမက (SSA-N) တ႔အၾကမား မငား႐ားၿမၢ႕၌ တက ပြမ မားျဖပမားခြသည။ SSA-N သည
၂၀၁၅ က ေရားထားခြေသမ တာႏငငလားခတတကခကမႈရြေရားဆငရမ သေဘမတမခ ၢတပင လကမတ
ေရားထားထမားခြျခငားမရေသမ လကနကကငအဖပြ႕မ မားထြမ တဖပြ႕ျဖသည။
အထားသျဖင ရမားျညနယ မငား႐ားၿမၢ႕နယတပင ရမားလကနကကငအဖပြ႕က ရြမလၿခၢေရားရယေားမႈက ျငငားဆနခြ
ၿားေနမက ေက ားရပမအ (၄) (ကပနက ၢငား၊ ေနမငအ၊ ေမမေမ ာႏင ၀မလပၢငေက ားရပမမ မား)ရ မြ႐ (၆) ႐က ေနရမ
သမ မားဆသ႔ ေရပ႕ေျမငားခြသည။ ထသ႔ မြ႐ေနရမမ မား ေရပ႕ေျမငားရန ဆားျဖတခ ကက ါတအမားလား၏ သေဘမ
တညခ ကျဖင လေဆမငခြျခငားျဖသည။ UEC ညားမ ားညားကမားမ မားအရ မြ႐တ႐ တပင လၿခၢေရားအတပက
အနညားဆားလာႏားက တမဝနယေဆမငရပကရမညျဖၿား တားမမ မြ႐အေါကဝတပငျဖကမ က နတားက
မြ႐ထပကေါက၌ျဖသည။ ယငားမမ မြ႐တ႐တပင လၿခၢေရားတ ားသမထမားရေသမ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပား
ေကမက ပြာႏင မတညေသမအခ ကမ မားထြမ တခ ကျဖသည။ လၿခၢေရားတမဝနထမားေဆမငသမမ ရြတဖပြ႕မ
ျဖၿား ရမားျညနယမ တငားရငားသမားလကနကကငအဖပြ႕က ခပငျၢရနျငငားဆနခြ႔သည။ ေမငၾကညေလလမသ၏
ေတပ႕ဆေမားျမနားမႈအရ အထကေဖမျါမြ႐မ မားတပင လၿခၢေရားအတပက ရြတဖပြ႕ေရမ ရမားျညေျမမက ငား
တမေတမ (SSA-N) ကြသ႔ေသမ လကနကကငအဖပြ႕မ မားမါ မညသတ ားတေယမကကမမထမား႐ရန
ါတမ မားအၾကမား သေဘမတထမားၾကသည။
ဋကၡမ မား ဆကလကျဖပမားေနျခငားေၾကမင ရမားျညနယရ အခ ၢ႕ေသမ ၿမၢ႕နယမ မားက ေဒသခတငားရငားသမား
လကနကကငအဖပြ႕မ မားက အနညားဆားအမားျဖင တတတငားထနားခ ၢထမားကမ အျခမားၿမၢ႕ နယမ မားကေတမ ျမန
မမ႔တမေတမက ထနားခ ၢထမားသညဟ သမတထမားသငသည။ လကနကကငအဖပြ႕တဖပြ႕ခ ငားက အေမငခ
ထမားသည ေနရမမ မားက ျမငေတပ႕ရသညမမ သမရားက ငျဖသည။ ရဖနရခါတပင နယမ မားကြသ႔ ျဖေနသည
ေနရမမ မားတပင ေဆားေရားမ မားာႏင ဂတမ မားရသည။ ါတအမားလား၏ ဆားျဖတခ ကျဖင မြ႐မ မား၏ တညေနရမက
ေရပ႕ဆငားခြသညတင ျနမမ မား (အထားသျဖင ရပမသ၊ ရပမသမား မ မားအတပက) ေၚေါကလ က ရေနါေသား
သည။ ေလလမေမငၾကညသမ မားက ျၢလေသမ ေတပ႕ဆေမားျမနားမႈမ မားအရ ျညသမ မားသည ယငားအေၾကမငား
က ၎တ႔အမား အသေားမႈမရခြ႔ျခငားေၾကမင႔ ေနမကဆားအခ နဆားျဖတခ ကအေၚ ေမဒကတကၾကသည။
သတ႔၏ ေက ားရပမာႏင ေဝားကပမလပနားလသည မြ႐အသမ မား၏ တညေနရမက ရငားာႏားမႈလညား မရသည႔ျင သပမားေရား
လမေရားျနမကျဖေၚေခြ ါသည။ အမ မားမမ ဆငားရြၾကသျဖင႔ ကယ ငယမမရသလ၊ အားရသယယ
႔ေဆမငေရား ဝနေဆမငမႈကလညား မရ ါ။
Map of Shan State Source: asiapacific.anu.edu.au
ေျမငားေရပ႕သပမားေသမ မြ႐ေနရမမ မားသ႔ ေဝားကပမသည ေနရမမ မားမ မြေားရနလမေရမကၾကေသမ ရပမသ၊ ရပမသမား
မ မားအတပက ေရပားေကမက ပြေန႔တပင သယယ ႔ေဆမငေရား ဝနေဆမငမႈက UEC က လ ငျမန ပမ ျဖည႔ဆားေား
ာႏငခြျခငားအေၚ အသအမတျၢါသည။ အနမဂတတပင မြ႐တညေနရမမ မားက ဆားျဖတခ ကခ ရမတပင၊ အထား
သျဖင႔ ဋကၡနယေျမမ မား၌ ယခာႏ ျဖပမားသပမားခြေသမ ေနမကဆားအခ န ဆားျဖတခ ကျနမမ ၢားက ေရမင
ရမားာႏငရန UEC က သတႀကားပမ ဆားျဖတရန လအသညမမ ထငရမားါသည။ မြဆာႏၵရငျညသမ မား၏ ႐ႈ
ေထပားမႈာႏင ေဝားကပမေသမ မြ႐မ မားသ႔ သပမားေရမကရမတပင သယယ႔ေဆမငေရားဝနေဆမငမႈမ မားရရရန လအမႈ
တ႔အျင ထ႔ကြသ႔ ေနမကက ေသမ အေျမငားအလြမ မားသည အလမားအလမရေသမ မသမမမႈမ မား က ားလပန
သပမားောႏငသည ေနရမတခက ဖနတားလကသလျဖေခြ ါသည။ ယငားျနမမ ၢား ေနမငတႀကမ မျဖ
ေၚေရန UEC သည ဋ ကၡတပင ါဝငေနေသမ အဖပြ႕မ မားအမားလားက သေဘမတညသည ၾကမားေနျဖေသမ
ေနရမမ မားက မြ႐ေနရမမ မားအျဖ ေရပားေကမကပြမတငမ ႀကၢတင၍ ေရပားခ ယသငါသည။
NLD ာႏင USDP ါတတ႔သည ထနယေျမမ မားတပငင ေရပားေကမကပြပမြဆပယညား႐ားရန ခပငျၢခ ကေားရန ျငငား
ဆနျခငားခခြရသညကလညား ေလလမေမငၾကညသမ မားက ေတပ႕ရခြရသည။ ါတာႏခလားသည လကနကကင
အဖပြ႕မ မားာႏင ားေါငားေဆမငရပကရန ေက ားရပမေခါငားေဆမငမ မားထမ ခပငျၢခ ကေတမငားခသည မတငျရန
ညပနၾကမားျခငားခခြရေၾကမငားက ANFREL ေလလမေမငၾကညသအမား သတငားေားၾကသည။ ေနမကါတတခ
ျဖေသမ SNLD သည ယငားေနရမ၌ ေရပားေကမကပြမြဆပယ ညား႐ားေရားမ မားျၢလရမတပင အခကအခြမ မား မရခြ
ျခငားမမ SSA-N ထနားခ ၢထမားေသမ ေနရမမ မားတပင SNLD က မြဆပယညား႐ားေရား ျၢလ ာႏငေၾကမငား SSPP ာႏင
SSA-N တ႔က ေၾကညမခ ကထတျနခြေသမေၾကမငျဖသည။ ါတာႏခအမား မြဆပယညား႐ားခပငက တ င
ဟန႔တမား၍ အျခမားါတတခက ခပငျၢေားျခငားသည UEC ၏ ေဒညားမ ားမ မားာႏင ရငားရငားလငားလငား ဆန႔
က ငလ ကရေနၿား လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြမ မား၏ မမ မားကလညား ခ ၢားေဖမကျခငားျဖသည။
ANFREL သည ထကြသ႔ေသမ ေရပားေကမကပြာႏႈနားမ မားက ေျမငားေျမငားတငားတငား ခ ၢားေဖမကမႈမ ၢား ေနမကထ
ဘယေသမအခါမ မျဖေၚဖ႔ ေမ မလငမသလ အနမဂတေရပားေကမကပြမ မားတပင ျနမက တငျေဖမထတၿား
ါတအမားလားအမား ေနရမအမားလားတပင တခါားဖပငေားထမားေၾကမငား ေသခ မေရန အေရားယ ေဆမငရပကသပမားာႏငရန
UEC အမား တကတပနားါသည။
ေလလမေမငၾကညသမ မားက ရပမသရပမသမားမ မားထမ လၿခၢေရားာႏငတသက၍ ားရမမႈမ မားက ၾကမားသမတသမား
ခြရေသမ ၿမၢ႕နယမ မားရေသမလညား ယငားၿမၢ႕နယမ မားတပင ယခာႏ၌ မညသညျဖရမ ၢားမ ေၚေါကခြျခငား မရခြ
ါ။ ားရမမႈမ မားသည ယခငက ျဖပမားခြေသမ (မမအမားျဖင က ၢငားတၿမၢ႕) အေတပ႕အႀကၢမ မားအေၚ အမ မားအ
ေျခခကမ ေၚေါကခြျခငားျဖသည။ က ၢငားတၿမၢ႕တပင USDP သည ၎တ႔ါတအမား မြေားရန ရပမသရပမသမားမ မား
အမား ၿခမားေျခမကမႈရေကမငားရာႏငသညဟ ားရမမႈမ မားရရျခငားမမ ၂၀၁၅ ၌ တက USDP အမား မေထမကခလ င
ရပမလားကၽပတမား႐ႈ႕မညဟ ၿခမားေျခမကခြျခငားေၾကမငျဖသည။ နခ ေက ားရပမတပင တအ မ မားက USDP
႐ႈားခြလ င မြဆာႏၵရငမ မားက လကတန႔ျနသပမားမညဟ ၿခမားေျခမကသညအခါ မြဆာႏၵရငတ႔သည ၿားခြသည ေရပား
ေကမက ပြ၌ ၿခမားေျခမကဖအမားေားခရေသမ သမားေကမငမ မားျဖခြရသည။ ထက ၥရမ မားသည ားရမမႈ သ႔မဟတ
တငားမမမႈက ျမငမမားေေသမ က ၥရမ မားျဖေသမလညား ထသ႔ေသမ ားရမမႈ မ ၢားထပကေၚျခငားမရသည႔ အျခမားၿမၢ႕
နယမ မား၏ မြလမေားသည႔ ားေရာႏင႔ယါက ဤေဒသတပင ျမငမမားေသမ မြလမေားသည႔ ားေရရသညက ေတပ႕
ရျခငားေၾကမင႔ ထက ၥရမ မားသည ရလဒမ မားအေၚ အနညားငယသမ လႊမားမားာႏငသည သ႔မဟတ လားဝလႊမားမား
ာႏငမႈ မရဆသညက ANFREL က ယၾကညသည။
တရငားတဖပြ႕မ မားအတပငားမ မြ႐မ မား
တရငားမ မားအတပငားရ မြ႐ားမ မားသည တမေတမက ေရပားေကမက ပြမ မားက လႊမားမားရန ႀကၢားမားေနေသားျခငား ရ၊
မရာႏငတသက၍ မ ားရမရေသမ အတအငားတရအျဖ ထည႔သပငားားမားရန လအသည က ၥတ
ရလညားျဖသည။ ယခာႏတပင ရမား၊ ရနကန၊ ရခင၊ မပန၊ ြခားာႏင ကငားတ႔တပင တရငားမ မား၌ မြ႐ ၂၇ ႐ရရမ
၁၃ ႐မမ ရခငေဒသတပငျဖသည။
ျညနယ/ တငားေဒသႀကား
ၿမၢ႕နယ မြ႐တညေနရမ ရကပက/ေက ားရပမအ မြ႐န ါတ
ရမား က ၢငားတ ထရ (၉၃၂) ၊ ေထမက႔ တရငား
ရကပက အမတ (၁) ၆
ရမား က ၢငားတ ခမရ (၅၂၉) ၊ ေျချမနတရငား ရနေလမေက ားရပမအ ၅
ရမား က ၢငားတ မခ (၉၀၉) ၊ အေျမမကတ ဆငေရားကပကကြမႈ
မငားခပနေက ားရပမအ ၅
ရနကန လႈင တထနား (၁) ရကပကအမတ (၁၄) ၊ အတက ငား၊ သမငား။
၅
ရနကန လႈင တထနား (၃) ရကပကအမတ (၁၅) အတက ငား၊ သမငား။
၃
ရနကန လႈင တထနား (ရမဇဝတမႈ ေဖမထတေရား အကတ)
ရကပက အမတ (၁၅) အတက ငား၊ သမငား။
၄
ရနကန လႈငသမယမ ခမရ (၅၃၂) ၊ ေျချမနတရငား ေနမငေက ားရပမ ၁၁
ရခင အမား ဆအရ (၉၁၉) ၊ ဆကသပယ ေရားအငဂ ငနယမ တရငား
ေဇရကပက ၄
ရခင အမား လလ (၇၅၇) ၊ လ ာႏင ကမႈ အငဂ ငနယမတတ
အမားေတမငေက ားရပမ အ ၄
ရခင အမား ခမရ (၃၇၀) ၊ ေျချမနတရငား အမားေတမငေက ားရပမ အ ၅
ရခင အမား နခ၊ အေနမကငားတငားဌမနခ ၢ
အမားေျမမကေက ားရပမအ ၅
ရခင အမား အရ (၈) အမားေျမမကေက ားရပမအ ၆
ရခင အမား အမတ (၃၇၄) အေျမမကတ ဆငေရား ကပကြမႈ
အမားေျမမကေက ားရပမ အ ၇
ရခင အမား နခ (၃၄၅) ၊ ခြယမားမား ေက မကတ
အမားေျမမကေက ားရပမအ ၈
ရခင အမား ရဖ (နခ)၊ ေထမကလမား ေရားတ၊ အေနမကငားတငားဌမနခ ၢ
အမားေျမမကေက ားရပမအ ၉
ရခင အမား ဒရ (၂/၃၀၀) ေဒသဆင ေရားတ
အမားေျမမကေက ားရပမအ ၁၀
ရခင အမား ခမရ (၃၇၃) ၊ ေျချမနတရငား အမားေျမမကေက ားရပမ အ ၁၁
ရခင အမား ထခ (၉၂၆) ေထမက႔တ လားေကမကေက ားရပမ အ ၆
ရခင အမား ခမရ (၃၇၂) ၊ ေျချမနတရငား လားေကမကေက ားရပမ အ ၇
ရခင အမား လအတခပြ (၉၄၆) ၊ အငဂ ငနယမ တခပြ
လားေကမကေက ားရပမ အ ၈
မပန ေခ မငားဆ ေရတသေဘမၤတတ - ၄၆ အေရ႕ေခ မငားဆရကပက ၂
ြခား ေညမငေလားင ခမရ (၂၀) ၊ ေျချမနတရငား ရကပကအမတ (၃) အထကတနားေက မငား
၂
ကငား မရပမ ခမရ (၁၆) ၊ ေျခလ ငတရငား ေအမငေခ မငားသမရကပက မလတနား (၁၉)
၂
ကငား မရပမ တခ - ေဒသဆငေရား အားဘေတမငရကပက၊ မလတနားေက မငား (၃၇)
၁
ကငား မရပမ နမခ (အေနမကေျမမကငား ဌမန ခ ၢ)
ဗာႏၶၢလရကပက ၂
ကငား မရပမ နမခ (အေနမကေျမမကငား ဌမနခ ၢ)
ဗာႏၶၢလရကပက၊ အမားကမားခနားမ ၃
ကငား မရပမ အရ (၁၂) ဗာႏၶၢလရကပက ၄
၂၀၁၅ ာႏငမတဘြ UEC သည ာႏငငတကမာႏင႔ ျညတပငားေရပားေကမကပြ ေလလမေမငၾကညသမ မားာႏင ါတ
ကယမားလယမ မားအမား တရငားမ မား၌ မြေားျခငားလ ငနား၊ ႀကၢတငမြေားျခငားာႏင႔ ေရပားေကမကပြေန႔ မြေား
ျခငားအါအဝငက တရမားဝငေမငၾကညေလလမခပငေားခြသည။ တရငား ၁၅ ခရ မြ႐မ မားသည ေကမငားမပန ပမ
ဖပြ႕ညားထမားျခငားျဖၿား ထထေရမကေရမကေဆမငရပကာႏငသညက ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မား ေတပ႕
ျမငခြရသည။ မတသမားေလမကဖပယ တားတကလမေသမ တရငားအတပငားမ မြ႐မ မား၏ ပငလငားျမငသမမႈက အ
ေလားထမားအသအမတျၢေသမလညား ေဖမထတရနလအသည က ၥရအခ ၢ႕ ရါသည။ ထမတခမမ “ထနား
ခ ၢေနရမမ မားအျဖ” သတမတျခငားခထမားရသည တရငားမ မားအတပငားတပင မြ႐မ မားထမားရရန ဆားျဖတခ ကသည
လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြမ မားျဖေရားအတပက ာႏငငတကမက သတမတထမားသည ခ န
ညႊနားမ မားာႏင မကကညေ။ ဒတယတခမမ ေရပားေကမကပြဆငရမမခန႔ခပြသအခ ၢ႕သည တမား၏ ဆားျဖတ
ခ ကအေၚမတည၍ တရငားမ မားအတပငား မြဆပယညား႐ားခပင သ႔မဟတ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားမ မားက
ေဆမငရပကၾကရျခငားျဖသည။
တမေတမ၏ အခနားက႑က သားသ၍ရာႏငသည ေနမကထ႐ႈေဒါငတခမမ တရငားတဖပြ႕မ မားပမ ခ ထမား
ေသမ ေနရမမ မားမ ထပကေၚလမေသမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြရလဒာႏင တဖပြ႕ဝငအငအမား ၍နညားါားပမ ခ
ထမားေသမ ေနရမမ မား၏ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒမ မားက ာႏႈငားယေဖမျခ ကမတဆငျဖသည။ တဖပြ႕
အငအမားမ မားပမ ခ ထမားေသမေနရမမ မားတပင တမဟမမတျဖေသမ USDP က အာႏငရလမမညဟ ေလလမ
သားသသမ မားက ခန႔မနားၾကသည။ လလမြဆာႏၵနယ ေါငား ၁၉ ေနရမအနက NLD က ၁၁ ေနရမာႏင႔ USDP
က ၂ ေနရမအာႏငရခြ႔ေသမ ေနရမမ မားျဖကမ ၃ ေနရမမမ လၿခၢေရားအေၾကမငားျခ ကမ မားေၾကမင လ
လျခငားျဖသည။ ယခငက USDP အာႏငရရခြေသမ လလေနရမ ၂ ေနရမမမ ရခငျညနယရ ျညသ႔
လႊတေတမေနရမာႏင ရမားျညနယ က ၢငားတၿမၢ႕နယရ ျညနယလႊတေတမေနရမတ႔ျဖသည။ ၂၀၁၇ တပင USDP
သည ျညနယလႊတေတမ၌ ထမအာႏငရရေအမင ေဆမငရပကျခငားျဖင က ၢငားတၿမၢ႕နယရ ၎တ႔၏ ေနရမက
ထနားသမားထမားာႏငခြၿား၊ လအမ မား၏ ေမ မလငထမားခ ကမ မားာႏင ကပြျမားပမ တအငအမားမ မားပမ ခ ထမားျခငား
မရေသမ မပနျညနယရ ျညသလႊတေတမေနရမက (ေခ မငားဆၿမၢ႕နယ) အာႏငရရခြသည။ သ႔ေသမ ယငား
ေဒသသည NLD က ဗလခ ၢေအမငဆနားအမညျဖင တတမားအမညေားအျခငားာႏငတသက၍ မၾကမမက အ
ျငငားပမားဖပယအေျခအေနမ မား ျဖေၚခြေသမ ေနရမျဖသည။
SNLD သည ျညနယၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ ေက ားသားာႏင မငား႐ားၿမၢ႕နယမ မားရ မြဆာႏၵနယ ၆ ခ လားက အ
ာႏငရရခြရမ အမဏမရ NLD ါတ၏ ကယမားလယမ မားကေက မလပန၍ ေတမငၿၢကမားၿၢ အာႏငရရခြျခငားျဖသည။
SNLD သည ျမနမမအားရာႏင တာႏငငလားခတတကခကမႈရြေရားမခ ၢ ခ ၢဆထမားေသမ လက
နကကငအဖပြ႕မ မားာႏင႔သမမက လကမတေရားထားထမားျခငားမရေသမ အဖပြ႕မ မားာႏငါ ဆကဆေရားေကမငားသည။
အမားၿမၢ႕နယတပငား မြဆာႏၵရငမ မားသည ရခငအမ ၢားသမားါတ (ANP) က ေထမကခခြၾကၿား ANP သည အမားၿမၢ႕
နယတပင ကယ မားလယေနရမတေနရမ အာႏငရရခြသည။
နဂားခ ၢအမားျဖငဆရလ င တမေတမက ေရပားေကမကပြလငနားတပင ၾကမားျဖတဝငေရမကဟန႔တမားမႈ မရ
ျခငားာႏငအတ ေယဘယ အေျခအေနသည လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ က ငားျ ၢ
လာႏငခြ႔သည အေျခအေနေကမငားမ ၢားျဖခြရမ ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရအတပက ရငားရငားလငားလငားက အ
ေါငားလကၡဏမ ေဆမငေခြါသည။
အမ ၢားသမားမ မား၏ ါဝငမႈ
ျမနမမာႏငငသည ရမာႏထကဝကနားါားေလမက အမဏမရငအခ ၢမႈ၏ ဖာႏမႈဒဏက ခ မားခြရသည။ ေဒၚ
ေအမငဆနားၾကည (ေလားမားပမျဖင “Lady” ဟ ရညညႊနားၾကေသမ) က ာႏငငေတမအတငငခဂ ၢလျဖလမၿား
သမ၏ NLD ါတသည ၂၀၁၅ ၌ လႊတေတမကယမားလယေနရမအမ မား အာႏငရရကတညားက အမ ၢား
သမားမ မားမမ ေရပားေကမကပြာႏင ာႏငငေရားတပင မါဝငလမလမမညဆသည ျမငမမားေသမ ေမ မလငခ ကတခ
ျဖထပနားလမခြသည။ ာႏငင၏ ာႏငငေရားာႏင ဆားျဖတခ ကခ မတျခငားလငနားတပင အမ ၢားသမားမ မားေရမ၊ အမ ၢား
သမားမ မားါ တကၾကပ ပမ ျညျညဝဝ ားေါငားါဝငေဆမငရပကၾကရနဆသညမမ အေရားႀကားလ ါသည။ ာႏငငေရား၊
ားပမားေရားာႏင လမႈဘဝ အခနားက႑အမားလားတပင အမ ၢားသမားမ မားာႏင အမ ၢားသမားမ မားတနားတအခပငအေရား ရရမႈ၊
ခပြျခမားဆကဆျခငား မရမႈတ႔သည အေျခခလ႔အခပငအေရားဆငရမ မမ မားျဖၾကသည။39
၂၀၁၇ ာႏင ၂၀၁၅ အၾကမား ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ မြဆာႏၵနယမ မားရ အမ ၢားသမားကယမားလယ ရမခငာႏႈနားက
ာႏႈငားယၾကါက ၂၀၁၅ တပင ၂၂.၅ ရမခငာႏႈနား (အမ ၢားသမားကယ မားလယေလမငား ၁၈ ား ာႏင အမ ၢားသမားကယ
မားလယေလမငား ၆၂ ား) ရရမမ ၂၀၁၇ တပင၂၀.၅ ရမခငာႏႈနား (အမ ၢားသမားကယမားလယေလမငား ၁၆ ားာႏင အ
မ ၢားသမားကယ မားလယေလမငား ၇၈ ား) အထ ေလ မက သပမားခြသည။ ရနကနတငားေဒသႀကားတပင အမ ၢားသမား
ကယမားလယေလမငားတားသည တသားဂ လအျဖ ဝငေရမကယၿၢငတပင NLD သည အမ ၢားသမား
ကယမားလယေလမငားာႏားကသမ ဝငေရမကယၿၢငေခြသည။ တ ားမမ ရနကနတငားေဒသႀကားမ ျညသ႔
လႊတေတမအတပက ဝငေရမကယၿၢငခြသျဖၿား က နတ ားမမ ြခားတငားေဒသႀကားမ အမ ၢားသမားလႊတေတမ
အတပက ဝငေရမကယ ၿၢငခြသျဖသည။ SNDP သည ရမားျညနယတျညနယလားတပင အမ ၢားသမားကယ
မားလယ ငါားားက ဝငေရမကယ ၿၢငရန ေရပားခ ယခြသည။ (ဇယမားကၾကညါ။)
၂၀၁၇ တပင အမ ၢားသမားကယမားလယ ၁၆ ားရသညအနက အမ ၢားသမားလႊတေတမတပင ၂ ေနရမသမ အာႏငရ
ရခြသည။ ြခားမ (ေဒၚနားနားျမင- NLD) ာႏင မငားရားၿမၢ႕နယမ (နနားေကမငားခမား-SNLD) တ႔ျဖသည။ ၂၀၁၅
အေထပေထပေရပားေကမကပြတပင ယငားမြဆာႏၵနယမ မားမ ဝငေရမကယ ၿၢငခြသည အမ ၢားသမားကယ မားလယ ားေရ
သည ၆၂ ားရရမမ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ၇၈ ားထ ျမငမမားလမေၾကမငား IFES ၏ ကနားအခ က
အလကမ မားတပင ေဖမျထမားသည။ ၍ မညမမ ျဖလမသည က မား၊မ ကယ မားလယေလမငားားေရာႏင ေျမငား
ျနျဖေနသညမမ မြေားရန အမည မရငားတငသပငားခြသည အမ ၢားသမားမြဆာႏၵရငားေရသည (အမညမရငား
တငသပမားထမားသည မြဆာႏၵရင ေါငား၏ ၅၂.၉ ရမခငာႏႈနား) အမ ၢားသမားမြဆာႏၵရငားေရထက (၄၇.၁ ရမခငာႏႈနား) ၍
မ မားျမားခြသည။
ယငားမမ အမ ၢားသမားမြဆာႏၵရငမ မားကလညား အမ ၢားသမားကယမားလယေလမငားမ မားက ေရပားခ ယသညဟ ေဖမျ
ေနသည႔နညားတ ၎အေရအတပကသည ာႏငငေရားတပင အမ ၢားသမားမ မားါဝငမႈက ျသေနေသမ သတေား
ေခါငားေလမငားျဖသည။ NLD သည ယခာႏၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ကယ မားလယေလမငား ၁၈ ားအနက ၂
ားကသမ အမ ၢားသမားကယမားလယေလမငားအျဖ ေရပားခ ယျခငားအတပက ေဝဖနမႈမ မားခခြရသည။ အမ ၢားသမား
တ ားက NLD ါတက ားေဆမငသညဆေသမျငမားလညား အမ ၢားသမား ကယမားလယေလမငား ာႏားကသမ
ေရပားခ ယျခငားက အမ ၢားသမားကယမားလယေလမငားားေရနညားါားမႈက တ တတငားအမားျဖင ေဖမျေနျခငား
ျဖသည။
အမ ၢားသမားကယမားလယမ မား ါဝငမႈာႏႈနားနညားါားမႈက လႊတေတမအတပငား၌ တမေတမက ရယထမားသည
ကယမားလယားေရ အခ ၢားအမားတပငလညား ေတပ႕ရာႏငါသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြေနမကငား
တက ခန႔အသည အမ ၢားသမားကယ မားလယ ၃ ားသမရါသည။ တအဖပြ႕အညားမ မားသည ဒမကေရ ၍
39 ၁၉၄၈ တကမမၻလားဆငရမ လ႔အခပငအေရားေၾကညမမတမား
ထပနားကမားၿား က မား၊မ တနားတညမ မႈ ရေသမ ာႏငငမ မားတပင ငလ င ဖဝါဒႀကားားေသမ ခငမမသည သမငား
ေၾကမငားရၾကသည။40 အမ ၢားသမားအေရားတကၾကပလႈရမားသမ မားက ေတပ႕ဆေမားျမနားမႈမ မား ျၢလခြရမ ေျဖၾကမားသ
တ ားက ျမနမမအမ ၢားသမားမ မားသည ကယ မားလယေလမငားမ မားအျဖ ဝငေရမကယၿၢငရန ပမားေဆမင
ရညမရဟ သတမတျခငားမမ မမ တေၾကမငားာႏင ပမားေဆမငရညမရေသမ အမ ၢားသမားကယမားလယမ မားကင
ကယမားလယအျဖလကခကမ ေရပားေကမကတငေျမမကၾကေသားေၾကမငား ရငားလငားေျမၾကမားသပမားခြသည။
အလမအမားျဖင အခ ၢ႕ေသမ လတနားမားမ မားတပင အမ ၢားသမားမ မားသည လမႈေရားာႏင ားပမားေရား အဆငအတနား
ျမငမမားေသမ ေနရမမ မားတပငရၾကေသမလညား အားရာႏင အားရတမဝနထမားေဆမငမႈမ မားတပငမ ကယမားျၢ
ါဝငမႈမမ နညားါားလ ကရေနါသည။ ာႏငင၏ အဖပြ႕အညားမ မား အမားလားတပင အမ ၢားသမားမ မား မါဝငလမမႈက
ျမနမမဒမကေရအတပက ယတက ေသမ ေနမကအဆင တဆငအျဖ ANFREL က ႐ႈျမငထမားသည။ ထသ႔
ျဖရနအတပက ျမနမမအားရာႏင အရဖကလ႔အဖပြ႕အညားမ မားထတပင ခငမမေသမ သာႏၷဌမနရရန လအ ါ
လမမည။
ျမနမမာႏငငသည ကယမားလယမ မား ေရပားခ ယရမတပင အာႏငရသ အကနယသည႔ (FPTP) နက က ငသားသည။
ေယဘယ အမားျဖင အခ ၢားက ေရပားေကမကျခငားနမ မားသည အမ ၢားသမားမ မားေရပားေကမကချခငားာႏင က မား၊မ အခ ၢား
သေဘမတရမားက ေဖမေဆမငရမတပင FPTP နမ မားထက ၍အေထမကအကျၢသည။41 IFES အဆအရ
မြဆာႏၵနယတခအတပက ကယ မားလယေနရမ တေနရမသမ ေားအထမားေသမ ာႏငသအကနယနတပင
ာႏငငေရားါတမ မားသည အမ ၢားသမားမ မားက ကယ မားလယေလမငားမ မားအျဖ ေရပားခ ယခ ငားထက အမ ၢားသမားမ မား
ကသမ ေရပားခ ယအမည မရငားတငသပငားျခငားက ၍တခ ရသညဟ ျမငေနေသမေၾကမငျဖသည။42 အမနင
FPTP ေရပားေကမက ပြ နတပင အမ ၢားသမားကယမားလယေလမငားားေရ ျမငမမလမတငား ေရပားေကမကခ
အမ ၢားသမားားေရ မ မားျမားသပမားမညမဟတါ။ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ ယငားသေဘမတရမားမမ မနကန
ခြါသည။ အဓကါတႀကားမ မားက အမ ၢားသမားကယ မားလယေလမငားမ မားကသမ ၍ေရပားခ ယၾကၿား အမ ၢားသမား
ကယမားလယေလမငား ၁၇.၇ ရမခငာႏႈနား တားျမငခြေသမလညား ယငားၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပင ကယ မား
လယေလမငား အမားလားအနက ၂ ားသမ အာႏငရရခြျခငားျဖသည။ တ ားမမ အမ ၢားသမားလႊတေတမအတပက ြခား
တငားေဒသႀကားမ ဝငေရမကယ ၿၢငခြေသမ ေဒၚနားနားျမင (NLD) ျဖၿား က နတ ားမမ ျညသ႔လႊတေတမ
အတပက ရမားျညနယ မငား႐ားၿမၢ႕နယမ ဝငေရမကယ ၿၢငခြေသမ နနားေကမငားခမား (SNLD) ျဖသည။43
40 က မား၊မ ာႏင တ လမႈေဗဒ။ Donna Winslow, ဆပဒငအမ ၢားသမားကမကပယေရားေကမလ (သ႔) ေခါငားေဆမငမႈာႏင မခန႔ခပြမႈဌမန 41 ကလသမဂ ၿငမားခ မားေရား ထနားသမားမႈ လငနားမ မား၊ “ဋကၡအလပန ေရပားေကမက ပြျဖမ မား၌ အမ ၢားသမားမ မား ၏ အခနားက႑က ျမႇင တငျခငားအေၚတပြလမားညႊနမႈမ မား 42 က မား၊မ တနားတညမ ေရားာႏင ေရပားေကမက ပြဆငရမ မခန႔ခပြမႈ အဖပြ႕အညားမ မား - အေကမငားဆားလကေတပ႕ က ငသားမႈ လမားညႊနခ က၊ ေရပားေကမက ပြ ဆငရမ နမ မားအတပက အျညျညဆငရမ ေဖမငေဒားရငား၊ ၂၀၁၄ 43 http://uecmyanmar.org/images/stories/photo/news_photos/27-4-2017/amyothar.pdf
အမည ါတ/တသားဂ လ ျညနယ/တငား
ေဒသႀကား လႊတေတမ မြဆာႏၵနယ
ေဒၚခငမမလမ အမ ၢားသမားဒမကေရအငအမား ရနကန ျညသ႔ ဒဂၿမၢ႕သ (အေရ႕)
ေဒၚမၼမတင ဒမကရကတါတ(ျမနမမ) ရနကန ျညသ႔ ဒဂၿမၢ႕သ (အေရ႕)
ေဒၚခငခငလငား ျမနမမေတမငသလယသမမား ဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ
ရနကန ျညသ႔ ေကမမား
ေဒၚနေက မာႏ ဒမကရကတါတ (ျမနမမ) ရနကန ျညသ႔ ေကမမား
ေဒၚနလမားတင ျမနမမအမ ၢားသမားကပနဂရကါတ ရနကန ျညသ႔ ေကမမား
နနားတငား ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ျညသ႔ ေက ားသား
နနားခမားရငေအမင ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ျညသ႔ မငား႐ႈား
Daw Za Tlem (Pi Za Tlem)
ခ ငားအမ ၢားသမားတားတကေရားါတ ခ ငား အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ အမတ (၃)
ေဒၚနားနားျမင အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတ ြခား အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ အမတ (၄)
ေဒၚနလမအနား (ေခၚ) ေဒၚထကအေျာႏၵား
တသားဂ လ ရနကန အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ အမတ (၆)
နနားောႏပားောႏပား ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ျညနယ ေက ားသား
မြဆာႏၵနယ (၁)
နနားမပနားေအမင ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ျညနယ ေက ားသား
မြဆာႏၵနယ (၂)
နနားား ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ျညနယ မငား႐ႈား
မြဆာႏၵနယ (၁)
နနားေကမငားခမား ရမားအမ ၢားသမားဒမကရကတါတ ရမား ရမား မငား႐ႈား
မြဆာႏၵနယ (၂)
နနားဆငခမား အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတ ရမား ျညနယ မငား႐ႈား
မြဆာႏၵနယ (၂)
ေဒၚနတမလနမ (ေခၚ) ယမမ
အခါအမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ ရမား ျညနယ က ၢငားတ
မြဆာႏၵနယ (၂)
ေရပားေကမကခအမ ၢားသမားကယ မားလယ ားေရျမငမမားေရန ျၢလာႏငေသမ နညားလမားမ မားေတမရါသည။ ထ
မတခမမ အမ ၢားသမားမ မားအတပက “သားျခမားခ နလ ထမားေသမ ကယမားလယေနရမမ မား” နညားလမားက အသား
ျၢ၍ ေဒျၢေရားတပင အမ ၢားသမားမ မား အခ ၢားအမားတရ ါဝငာႏငဖ႔က အမမခေားရနျဖသည။ အျခမားတခမမ
အခ ၢားက ကယမားျၢမႈနက အသားျၢရနျဖၿား ါတမ မားအမား ၎တ႔၏ ကယမားလယေလမငားမရငားတပင
အနညားဆား အမ ၢားသမားကယမားလယအခ ၢားအမားက ထညသပငားသတမတ၍ယၿၢငသပမားေရား ေတမငားဆရနျဖ
သည။ ေယဘယ အမားျဖင အထက ါနညားလမားာႏခက ာႏငငဖပြ႕ညားအေျခခေဒ ာႏင/သ႔မဟတ ေရပား
ေကမက ပြဆငရမ ေဒမ မားတပင ထည႔သပငားကမ ေရပားေကမကပြဆငရမ မခန႔ခပြမႈအဖပြ႕မ အေကမငအထညေဖမ
ေဆမငရပကရနျဖသည။ ထသ႔ေသမ ေရပားေကမကပြ ေဒဆငရမ လအခ ကမ မား ရေနေသမ ျမနမမာႏငငကြသ႔
ာႏငငတာႏငငတပင “ဆာႏၵအေလ မက ခပြတမားေားျခငား” နညားလမားက အသားျၢျခငားသည ေအမငျမငာႏငသည အ
ေကမငားဆားနညလမားတရ ျဖာႏငါသည။ ဆာႏၵအေလ မက ခပြတမားေားသည႔ နညားလမားက အသားျၢျခငားျဖင
ာႏငငေရားါတမ မားက ၎တ႔၏ ကယမားလယေလမငားမရငားမ မား၌ ခပြတမားအရ အမ ၢားသမားကယ မားလယ
ေလမငားအမညမရငားက ျမငေတပ႕ာႏငၿား ါတတခခ ငား၏ အနညားဆားအမ ၢားသမားကယမားလယေလမငား ားေရ
အေၚ ဆားျဖတသတမတခ က ာႏငတသက၍ ါတတပငားလထားလနညားမ မားကါ သရရါလမမည။
၍က ယျန႔ပမ ၾကညါက အမ ၢားသမားမ မားအတပက အခပငအေရားမ မားမေားအေသမ ေရပားေကမက ပြဆငရမ
နတရက တားတကမႈမ မားရေအမင ေဆမငရပကျခငားသည အေကမငားငျဖါလမမည။ လႊတေတမအတပငား၌
အမ ၢားသမားမ မားကယမားျၢမႈက အမမခေားသည ာႏငငေရားတဆာႏၵာႏင လ႔အဖပြ႕အညားအတပငား အမ ၢားသမားမ မား
အမား အခပင႔အမဏမျမငတငေားလေသမ သာႏၷဌမနတ႔ရမသမ ထကြသ႔ေသမ ျၢျငေျမငားလြမႈမ မားက ေဆမငရပက
ာႏငမညျဖသည။
ၾကမရညလသည တ၏ အခ ၢေရားကမလအတပငား အမ ၢားသမားမ မားအေၚ ခပြျခမားဆကဆမႈမ မား ရခြ႔ျခငားေၾကမင႔
ယခက ၥမ မားမမ အၾသရမေတမမဟတါ။ ေဒၚေအမငဆနားၾကညင ာႏငငတကမမဒယမမ မားာႏင ေတပ႕ဆေမား
ျမနားမႈမ မားတပင အားရအတပငား အမ ၢားသမားမ မား ကယမားျၢမႈမမ နညားါားသညဟ ဝနခခြဖားသည။44 ျနမမမ
တက လႊမားမားႀကားားေသမာႏငငတပင အမ ၢားသမားမ မားအေၚ အၿမြတမား ာႏမခ လမမည ဆသညအခ ကျဖသည။
တအရမရမ မားာႏင အမဏမရါတ၏ ာႏငငေရားသမမားမ မားက ေဒၚေအမငဆနားၾကညအမား “ာႏငငျခမားသမား၏
အမ ၢားသမား” သ႔မဟတ သမ “ေခတေၚအဝတအမား၊ နားာႏင ေရေမႊား” တ႔အေၚ ကြရြ႕ေလမငေျမငျခငား အ
ရသည အမ ၢားသမားမ မားေၚ ခပြျခမားဆကဆေသမ မတခ ကမ မားျဖင မၾကမခဏတကခကၾကသည။ အမ ၢားသမား
ာႏငငေရားသမမားမ မားာႏင တကၾကပလႈရမားသမ မားလညား မၾကမခဏေလမငေျမငျခငားခခြရသည။ ထ႔ေၾကမင တ
44 Freedom House၊ ကမမၻေၚ၌ လပတလမႈ ၂၀၁၂၊ ျမနမမ၊ မတ ၂၂ ၂၀၁၂။
ကခန႔အသည တမေတမသမားလႊတေတမကယမားလယ ၁၆၆ ားအနက ၃ ားသမ (၂.၅ ရမခငာႏႈနားခန႔)
အမ ၢားသမားမ မားျဖၾကသညမမ အၾသရမေတမမဟတ ါ။
တခါတရတပငအမ ၢားသမားမ မားသည
ျညသ႔ေရားရမက ၥရမ မားတပင ါ
ဝငလႈရမားရမ၌ အမ ၢားသမားမ မား
အေၚ ခပြျခမားဆကဆေသမ တ႔ျန
မႈမ မား ထက ၍ ဆားဝါားေသမ
အေျခအေနမ မားင ႀကၢေတပ႕ခ မား
ခြရသည။ ကၽပာႏတ႔၏ေတပ႕ဆ
ေမားျမနားမႈမ မားအရ အမ ၢားသမားတကၾကပလႈရမားသမ မားသည သတ႔ာႏင သတ႔၏မသမားမ မားအေၚ ဆားဆားရပမားရပမား
ၿခမား ေျခမကမႈမ မား ႀကၢေတပ႕ခြရသည။ ေျမရြဆရြရေသမအမ ၢားသမားမ မားအမား ၿခမားေျခမကရနႀကၢားမားမႈမ မားက
ေတပ႕ရမ မားလပနားၿား ထကြသ႔ေသမ ၿခမားေျခမကမႈမ မားက ာႏငငေရားတပင အမ ၢားသမားမ မား ါဝငမႈာႏႈနားက နညားါား
ေခြသည။ သဘမဝအမားျဖင က မား၊မ တနားတညမ ေရားက ေမ မလင႔လ ကရေနေသမ အမ ၢားသမားမ မားက ာႏငင၏
ၾသဇမအရဆားေခါငားေဆမင ေဒၚေအမငဆနားၾကညမမ ထကြသ႔ေသမက ၥရမ မားတပင ၎တ႔၏ ခ နယ
ျဖလမမညဟေမ မလငၾကသည။ သ႔ေသမ သမ
သည ရခငျညနယသမမက ကခ င ျညနယာႏင
ာႏငင၏ အျခမားေသမေနရမမ မားတပင အမ ၢားသမားမ မား
အေၚေမကမားမႈမ မားာႏငတသက၍ ပပြမႈမ မား
ကားရမဖပယေကမငားေလမကေအမင ဆတဆတ
ေနခြသည။ ယငားကြသ႔ ဘမေၾကမင ျဖရသလြဆ
ျခငားာႏငတသက၍ ေတပားဆခ ကမ မားရါသည။
ေဒၚေအမငဆနားၾကညက သမထပကေျမခြလ င
ပန႔မားလပနားရမက သညဟ ယၾကညေနရကမ
အမ ၢားသမားေရားရမ က ၥရမ မားသည မက ယ
ျန႔ေသမ သ၏ရညမနားခ ကမ မား ေလမကအေရား
မႀကား ေၾကမငား ခမားရေသမေၾကမင႔ ျဖရသည။
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြၿားကတညားက က မား၊မ တနားတညမ ေရားာႏင အမ ၢားသမားအခပငအေရားမ မားအ
ေၾကမငား လထေဆပားောႏပားပြမ မား ျၢလလမခြျခငားသည တားတကမႈရေသမ လကၡဏမ တရအျဖ ANFREL က
ယၾကညသည။ သ႔ေသမ အမ ၢားသမားအခပငအေရားာႏငတသက၍ မရငားလငားၿား ၍က ယျန႔ေသမ သာႏၷ႒မနမ ၢား
အားရထတပင လအေနါေသားသည။
ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသ၏ အရငခ မ -
“ေဒၚေအမငဆနားၾကည၏ လကထကတပင အမ ၢားသမားဝနႀကား တား မ ခန႔အျခငားမရ။ အမ ၢားသမားမ မားက ခန႔ာႏငေသမ အမ ၢားသမားေရားရမ ေကမမတကြ႔သ႔ေသမ မဟမဗ ဟမက သည႔ ေနရမမ မားရေသမလညား ဆန႔က ငဖက အမ ၢားသမားအဖပြ႕ဝငမ မားသမ ေတပ႕ရသည။”
၂ - ဤဓါတ သည မငားရားမြဆာႏၵနယတပင င အမ ၢားသမားမ မား ါဝငမႈာႏင႔ တသကၿား အေါငားလကၡဏမ ေဆမငေသမ ေျခလမားမ မားရသညကျသည။
UEC သည ေရပားေကမက ပြ
လငနား၌ အမ ၢားသမားမ မား
ါဝငလမမႈအေၚ ေလားမား
ေလမကဖပယ သာႏၷဌမနရမႈက
ျသခြသည။ မြ႐ဝနထမားမ မား
အျဖ လ ကငရန UEC က
အမ ၢားသမားမ မားက မခန႔အခြ
သည။ တကယတနားတပင
ယခာႏ ၾကမားျဖတေရပားေကမက
ပြအတပက UEC ဝနထမား ၅၆
ရမခငာႏႈနားခန႔သည အမ ၢားသမားမ မားျဖသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြာႏင ာႏႈငားယၾကည႔ါက ႀကားမမားပမ
ျမငတကခြသည။ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကား ၈ ခလားတပင ဆာႏၵမြေား ကမလအတပငား အမ ၢားသမားမ မားသည
အမ ၢားသမားမ မားနညားအတ တညေသမ အခနားက႑မ ါဝငခြၿား တခါတရ မြ႐တခလားက ႀကားၾကသည မြ႐မား
မ မားအျဖ တမဝနထမားေဆမငခြသညက ေတပ႕ရသညဟ ကၽပာႏတ႔၏ ေလလမေမင႔ၾကည႔သမ မားက မတတမား
တငခြ႔သည။ အမ မားအမားျဖင မြ႐မားမ မားက ေက မငားဆရမ၊ ဆရမမမ မားမ ေခၚယခြျခငားျဖရမ အမ မားမမ အမ ၢားသမား
မ မားျဖသည။ ကမေကမငားပမင မြ႐အဆင၌ ေလလမခြေသမ က မား၊မ ညမ မႈမ ၢား UEC ထ ငားအဆင၌မရေခ ။
NLD အားရက ၂၀၁၇ မတ ၃၀ တပင ခန႔အခြေသမ ေရပားေကမကပြေကမမရငအဖပြ႕ဝင (၅) ားလားသည အမ ၢားသမား
မ မားျဖၾကသည။
UEC ၏ မဝါဒမ မားာႏင အအမ မားသည ေရပားေကမကပြတပင အမ ၢားသမားမ မားါဝငလမာႏငေရားအေၚ အတငား
အတမတခအထ လႊမားမားာႏငေသမ အလမားအလမမ ၢားရသည။ ထ႔ေၾကမင UEC က ၎တ႔၏ လေဆမငရန
မ မားာႏငတသကၿား သားသျခငား၊ မခ ကေရားဆပြျခငားာႏင႔ အေကမငအထညေဖမျခငားမ မားတပငသမမက အျခမား
ေသမ ေရပားေကမက ပြဆငရမ ါဝင တသကသမ မားအမားလားာႏင အျနအလနဆကဆရမတပင က မား၊မ ေရားရမ
က ၥရက မမဘကမ တင၍ ထည႔သပငားားမား လေဆမငရန အေရားႀကားါသည။
ျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားတပင ANFREL ေမငၾကညေလလမသမ မား ျၢလ ခြေသမ အေါငားလကၡဏမေဆမငသည အျခမားေမင ၾကညေလလမမႈတခမမ မြဆပယညား႐ားေရား လငနားမ မားတပင တကၾကပ ပမားေါငားါဝငၾက သည အမ ၢားသမားအေရအတပကျဖသည။ အမ ၢား မ ၢားေသမ မြဆပယ ညား႐ားေရား လငနားမ မားတပင အမ ၢားသမားအေရအတပက မ မားပမါဝငၾကသည။ သ႔ေသမ အထကေဖမျါ ေမငၾကညေလလမ မႈသညအမ မားျညသျမငကပငားမ မားတပငသမ ေတပ႕ ျမငရေသမ လငနားမ မားအေၚ လားလားလ မားလ မား အေျခခထမားျခငား ျဖသျဖင ANFREL သည
တခလားၿခၢ၍ ါဝငၾကသည အမ ၢားသမားအေရ အတပကအမားလားက မခန႔မနားာႏငါ။ ာႏငငအမ မားအျမားတပင (အထားသျဖင ဖပ႕ၿဖၢားမႈ အနညားဆားအမရာႏငငမ မား) အမ ၢားသမားမ မားသည ေရပားေကမက ပြ လ ငနား၌ ါဝငခပင႔ မရရေသားါ။ ယေက ားမႈဆငရမ အေလ႔အထမ မား၊ မ တျခငားမရေသမ ယ ၿၢငရမႈအေျခအေန (သ႔မဟတ) အမ ၢားသမားႀကားားေသမ ေနရမမ မားတပင ၿၢငဆငရျခငား အရသညတ႔အမားလားမမ အမ ၢားသမားမ မားအတပက အခပင႔ အလမားမသမေသမ အေျခအေနမ မားျဖသည။ ထအေျခအေနာႏင႔ ဆက၍ အမ ၢားသမားမ မားအမား သတ႔၏ မသမားတပင အမ ၢားသမားမ မားကမညသ႔က မြေားရမညဟ ညႊနၾကမားမႈမ ၢား လ႔အဖပြ႕အညားအေတမမ မားမ မားတပင ေတပ႕ရရျခငားမမ အၾသရမေတမမဟတေ။
အနမဂတတပင UEC ာႏင အျခမားေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ါဝင တသကသမ မားက အမ ၢားသမားမ မားအတပက အခပင႔အလမားမရေသမ သ႔မဟတ အမ ၢားသမားမ မား ေရပားေကမကပြျဖ တပင ျညျညဝဝါဝငရန အမားမေား ေသမ ေရပားေကမက ပြဆငရမေဒမ ၢား မျဖေေရား ေသခ မေအမင ေဆမငရပကဖ႔လ ါသည။ အမနတကယေတမ UEC ာႏင အျခမားေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ါဝငတသကသမ မားက ေရပားေကမကပြလငနားတပင ျညျည ဝဝါဝငရန အမ ၢားသမားမ မားက အမားေားေသမ အေါငားလကၡဏမေဆမငသည ေျခလမားမ ၢား လမားသငါသည။ ထသ႔လေဆမငမညဆါက ၎တ႔သည ေရပားေကမက ပြ နအမ ၢားအမား၊ ျဖာႏငသည႔ ခပြတမားန အသားျၢမႈ တ႔က ားမားရနလအၿား UEC က အမ ၢားသမားမ မားါဝငမႈာႏငတသက၍ ေဒမ မားျဖင အေကမငအထညေဖမ မညဆါက ယငားနယယတပင တားတကမႈမ မား မရရေအမင လ ေဆမငာႏငါသည။
ေမငၾကညေလလမသ၏ အအရငခ မ
ရခငျညနယတပင အမ ၢားသမားမ မားာႏင လငယမ မား၏ ါဝငမႈမမ အျခမားါတမ မားထက NLD ါတ၏ မြဆပယ ညား႐ားေရားအဖပြ႕မ မားတပင ၍ျမငေတပ႕ရသည။ အၾကမား ဖ ငားအမားျဖင ခန႔မနားေျခ ၃၀ မ ၅၀ ရမခငာႏႈနားအထ ါဝငသည။ ေခ မငားဆၿမၢ႕နယ (မပနျညနယ) တပင အမ ၢား သမားမ မားသည လႊတလ ပမ ေျမဆခပငရ႐ သမမက ေရပားေကမကပြ ျငဆငေရားတပင ားေဆမငမႈေားသည အငားကလညား ေဆမငရပကၾကသည။
မသန ပမားမြဆာႏၵရငမ မား
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြ၌ အဓကတားတကမႈတခမမ မသနပမားမြဆာႏၵရငမ မားအမား ေရပားေကမကပြဆငရမ
ါဝငမႈ၊ အထားသျဖင ဆာႏၵမြေားခ နအတပငား ေခ မေမပ႕ပမ ါဝငာႏငေအမင UEC ၏ အေကမငအထညေဖမ
ေဆမငရပကသည႔ ေျခလမားမ မားျဖသည။
ထမတခမမ UEC က ျညနယ/တငားေဒသႀကားမ မားတပင မသနပမားမြဆာႏၵရငမ မား အသားျၢာႏငေသမ မြ႐မ မားက
ျၢလေားခြျခငားျဖသည (ေအမကေဖမျါ ဇယမားတပငၾကညါ) ။ သ႔ေသမ UEC က ထေရ႕ ေျားမားသမႈအ
တပက သားသန႔မြ႐မ မားက မညသ႔မတထမားေရပားခ ယ၍ ဆားျဖတသလြဆသညကမ ANFREL က မသေ။ သ႔
ေသမ ရနကနတငားေဒသႀကားရ မက ညားတနားေတမင အေရ႕ရကပကသည အထားလအမႈမ မားရေသမ မြဆာႏၵရင
အေရအတပကအျမငဆားေနရမ (မြဆာႏၵရင ၆၉ ား) ျဖခြသည။ ယငားအအက ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပား
ေကမက ပြမ မား၌ တာႏငငလားအတငားအတမျဖင ခ ြ႕ထပငသပမားလမမညဟ ေမ မလငမါသည။ သ႔ေသမ မသနပမား
မြဆာႏၵရငမ မား ါဝငရမတပင ႀကၢေတပ႕ရေသမ အခကအခြမ မားက ဖယရမားရန အမားထတႀကၢားမားမႈမ မားမမ အမရ
တကရ အားရအမ မားအတပက ားမားေားအရမ မျဖေသားသညက တမေကမငားပမ ေတပ႕ျမငရါသည။
ျညနယ/တငားေဒသ ႀကား
လႊတေတမ ေနရမမ မား
မြဆာႏၵနယ ၿမၢ႕နယ မြ႐ေနရမ ရကပက/
ေက ားရပမအ မြ႐ န ါတ
မသန ပမားသမြဆာႏၵ ရငမ မား
ရနကန ျညသ႔ ေကမမား ေကမမား မလတနားေက မငား ေတမငငားရကပက ၁ ၅
ရနကန ျညသ႔ လႈငသမယမ လႈငသမယမ မလတနားေက မငား
(၃၇)
ရကပကအမတ
(၁၉) ၁၅ ၂၀
ရနကန ျညသ႔ လႈငသမယမ လႈငသမယမ အလယတနား
ေက မငား (၁၀) ရကပက အမတ (၉) ၆ ၂၄
ရနကန ျညသ႔ လႈငသမယမ လႈငသမယမ အထကတနား
ေက မငား (၃၇)
ရကပက အမတ
(၂၀) ၇ ၃၈
ရနကန အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ (၆) ၾကညျမငတင ၾကညျမငတင
မ ကမျမငေက မငား
မက ညားတနားေတမင
အေရ႕ရကပက ၁
ရနကန အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ (၆) ၾကညျမငတင ၾကညျမငတင
မ ကမျမငေက မငား
မက ညားတနားေတမင
အေရ႕ရကပက ၂ ၆၉
ကငား ျညသ႔ မရပမ မရပမ မလတနားေက မငား
(၁၅) ၿမၢ႕သရကပက ၂ ၂၁
ခ ငား အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ (၃) ထနတလန အထကတနား ေက မငား
ရကပကအမတ (၁) ၁ ၂
ခ ငား အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ (၃) ထနတလန အထကတနား ေက မငား
ရကပက အမတ (၁) ၂ ၅
ခ ငား အမ ၢားသမား မြဆာႏၵနယ (၃) ထနတလန ၿမၢ႕ေတမခနားမ ရကပက အမတ (၂) ၁ ၈
ထ႔အျင UEC က ယငားကြသ႔ ျၢလရန ဆာႏၵရခြ႔လ ငင ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြအမ မြ႐မ မားအမားလားက
မသနပမားသမ မားရငားာႏားသည မြ႐မ ၢားျဖေအမင ေျမငားလြဖ႔ မျဖာႏငေၾကမငားေတပ႕ရာႏငသည။ အေၾကမငားမမ UEC
အသားျၢာႏငေသမေငပမမဏထက ၍လအမညျဖေသမေၾကမင႔ျဖသည။ မြဆာႏၵရငမရငားတပင အငဒနားရမား
ာႏငငက လခြသလ ထကြသ႔ေသမ သတငားအခ ကအလကမ မားါဝငရန ျၢျငျဖညပကျခငားမရ ါက မသနပမားမြ
ဆာႏၵရငမ မား၏ အမမ မားတညရရမ ေနရမမ မားက တမတထမားေဆမငရပကေားရန ခကခြာႏငါသည။
ဒတယတခမမ မသနပမားသမ မား
ေရ႕ေဆမငအဖပြ႕ (MILI) က မသန ပမား
သမ မားဆငရမ အသညမေားျမႇငတင
မႈာႏငတသက၍ မြဆာႏၵရငညမေား
အအက ျၢလ ေားခြသည။ MILI
သည IFES ထမ ေထမကမႈမ မားက
လကခရယထမားသည မသန ပမားသ
မ မားအတပက တညေထမငထမားေသမ
အားရမဟတသည အဖပြ႕အညား တခ
ျဖသည။ MILI ၏ ႀကၢားမား အမားထတ
မႈမ မားအနက မြဆာႏၵရငညမေား အ
အသည လႈငသမယမၿမၢ႕နယာႏင ာႏငင၏ အျခမားေသမ ေနရမမ မားရ မသန ပမားမြဆာႏၵရငမ မားအမား ၾကမားျဖတေရပား
ေကမက ပြတပင ဆာႏၵမြထညရန အမားေားမႈတချဖခြ႔သည။ MILI သည မြဆာႏၵရငညမေားအအက
က ားေက မမ မားေနထငသည ေနရမမ မား၊ ေ ားမ မားာႏင အမယမမ မားတပင နနက ၆ နမရမ ညေန ၆ နမရအထ
ျၢလခြသည။
အျခမားေသမ ေျမငေျမမကလသည
ေဆမငရပကခ ကတခမမ ကငားတငား
ေဒသႀကားတပင မ ကမျမငမြဆာႏၵရငမ မား
အတပက ANFREL ေရ႕ေမမကတပင
ျၢလခြေသမ သငတနားျဖသည။ UEC
ကလညား ေရပားေကမက ပြေန႔တပင မ ကမျမင
မ မားအသားျၢေသမ မြျမားမရပကမ မားက
ထမားရေားခြသည။ ရနကနတငားေဒသ
ႀကားေကမမရငအဖပြ႕ခပြာႏင ေတပ႕ဆေမား
ျမနားမႈမ မားအရ မ ကမျမငမ မားအသားျၢ
ေသမ မြျမားမရပကမ မားက ဂ နအားရ၏
ကညေထမကမႈျဖင ႐ကာႏကထတေဝခြျခငားျဖသည။ ကၽပာႏတ႔၏ ေမငၾကညေလလမသက ေရပားေကမကပြေန႔
တပင မ ကမျမငမ မား၏ ဆာႏၵမြျၢျခငားက ေလလမခြရမ ၎တ႔သည ယခငကရရခြေသမ သငတနားေၾကမင ခကခြ
ျခငားမရ ြ မြေားာႏငေၾကမငားေတပ႕ခြရသည။
မသနပမားမြဆာႏၵရငမ မားက အမ ၢားသမားမ မားာႏင လနညားတငားရငားသမားမ မားာႏငအတ ခပြျခမားထမားျခငားခရသမ မား အျဖ
ားမားေလ႔ရၾကသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြမ မားတပင မသနပမားမြဆာႏၵရငမ မားပမသည မြေားခပင႔
မရခြ႔ၾကေ။ ထ႔ေၾကမင ANFREL က ေရပားေကမကပြ နတပင ၎တ႔ ါဝငရန အမားထတႀကၢားမားေားာႏငေသမ
အႀကျၢအခ ၢ႕က တငျခြ ါသည -
၁။ ေရပားေကမကပြလ ငနားတပင ါဝင တသကသမ မားအမားလား ျညဝပမါဝငာႏငမႈအေၚ မညသ ႔
ေသခ မေအမငေဆမငရပကမလြဆသညက ဆားျဖတာႏငရန ေရပားေကမကပြဆငရမ ေဒမ မားာႏင
လထားလနညားမ မားက ျနလညသားသသငါသည။
၂။ UEC ၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားတပင အမ ၢားသမားမ မား၊ လနညားတငားရငားသမားမ မားာႏင မသနပမားသမ မား
ါဝငသငါသည။
၃။ မြဆာႏၵရငညမေားေထမကက ၥညားမ မားတပင အမ ၢားသမားမ မား၊ လနညားတငားရငားသမားမ မားာႏင မသန
ပမားသမ မား ါဝငမႈက အေလားထမားသငါသည။
UEC ာႏင တသကေသမ ေဒမ မားတပင
မသနပမားသမ မားာႏင သကဆငသည
သားျခမားျ႒မနားခ ကမ မား မါရ ါ။
အနမဂတတပင ယငားအမားနညားခ ကက
ေဖမထတ ေဆပားောႏပားသငါသည။
သ႔ေသမ ၂၀၁၇ တပင အသားျၢ ေသမ
မြ႐မား၊ ဒတယမြ႐မားာႏင မြ႐အဖပြ႕ဝင
မ မား၏ လကပြ မအတပင ါဝငေသမ
အခနားမ မားသည မသနပမားသမ မား မြေား
ရမတပင ျဖညဆညားကညေားဖ႔ ရညရပယ
ထမားျခငား ျဖသညမမ တဝင မားရမ
ငျဖသည။ ၂၀၂၀ မြ႐လက ပြ
မအတပင ယငားအေၾကမငားအရမာႏင
တသက၍ သတငားအခ ကအလက
မ မား ေဝေဝဆမဆမါဝငလမမည ဟ
ေမ မလင႔မါသည။
မၾကမေသားမာႏမ မား၌ UEC ၏ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားတပင အမ ၢားသမားဝနထမားားေရ မ မားျမားလမျခငားက ျမငေတပ႕
ရေသမလညား ANFREL ေလလမေမငၾကညသမ မားက ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားတပင တမဝနထမားေဆမငေနေသမ
မညသညမသန ပမားဝနထမားကမ မေတပ႕ခြရါ။
အရဖကလထအေျချၢအဖြပ႔အညားတ႔၏အခနားက႑၊ ေမငၾကညေလလမ သမ မားာႏင
ါတကယ မားလယတ႔၏ သပမားေရမကာႏငမႈာႏင႔ လ ငနားတမဝန
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပမမ အတငားအတမေသားကမ တဝငမားမႈနညားၾကေသမလညား အရဖကအဖြပ႔အညားမ မား၊
အထားသျဖင ေရပားေကမက ြပေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖြပ႔မ မားအေနျဖင ယငားေရပားေကမက ြပမ မားတပင အအအ
မ ၢားမ ၢားျဖငါဝငဆငာႏႊြလတထကသန၍တကၾကပၾကသည။ အအမ မားမမ မြဆာႏၵရငညမေားေရား၊ ေရပားေကမက
ပြပေမငၾကညေလလမေရားာႏင ေရပားေကမကြပာႏငလ ားသညအျခမားလ ငနားတမဝနမ မားငျဖသည။ အမ မား
အေနျဖင အရဖကအဖြပ႔အညားမ မားာႏင ျညသလထ၏ ါဝငမႈာႏင တဝင မားမႈမမ အတငားအတမတခအထ
သသသမသမနညားါားသပမားခ နတပင ျမနမမာႏငငအရဖကအဖြပ႔အညားမ မား၏ ေယဘယ အေရအတပက၊ ပမားေဆမင
ရညာႏင ါဝငလမမႈတ႔သည ANFREL က အမားတကေသည။ ျမနမမာႏငငအတပငားတပင ေရပားေကမကြပေမင႔
ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖြပ႔မ မားသည ႀကားမမားသညအဟနျဖင ဖပ႔ၿဖၢားလမလ ကရၿား၊ တမားမ မား၊ ေရပားေကမကြပေမင႔
ၾကည႔သည႔ အက လေကားရငားမ မားာႏင က မားေကမကယထမားသညနမနမမ မားက အသားျၢထမားသည ေမငၾကည
ေလလမေရားနညားလမားမ မားကလညား အသားျၢာႏငပမားရၾကသည။ အေရအတပကအမားျဖငမ ေရပားေကမကြပတပင
ားေါငားါဝငလေဆမငလမသညအဖြပ႔အညားမ မား နညားေသမလညား အရဖကအဖြပ႔အညားမ မား ရေနၾကၿား
ျညနယ/တငားေဒသႀကား ရခလားတပငေမငၾကညေလလမခြၾကသည။ မြဆာႏၵရငညမေားလငနားတပင အရ
ဖကအဖြပ႔အညားမ မား၏ားေါငားါဝငမႈသညလညား အေရားါသညအခနားက႑တပငရသည။ ျညတပငားမ အရဖက
အဖြပ႔အညားအခ ၢ႕သည ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရင႐ားာႏငညာႏႈငား၍ ေရပားေကမကြပလငနားတ႔က
ေမငၾကညေလလမေရားထက မလ င မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားကသမ ားတညေဆမငရပကါသည။ ျညတပငား
အဖြပ႔ အညားမ မား၏လပတလမႈအေၚ ေမားခပနားထတ ရမရၿား အထားသျဖင ျညေထမင ေရပားေကမကြပ
ေကမမရင႐ားာႏင နားက ပမ ညာႏႈငားေဆမငရပကာႏငေရားက မညသ႔တားတကေမညနညားဆသည႔ ေမားခပနားာႏင
တခ နတညားမမင ေရပားေကမကြပမ မားအေၚ ဘကမလကသည ေမငၾကညေလလမမႈ ေသခ မေေရားတ႔အေၚ
ေမားခပနားျဖသည။
ANFREL သည ေရပားေကမက ြပေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖြပ႔မ မား၏ ေမငၾကညေလလမေရား ကၽပမားက ငမႈမ မား၊
ဗဟသတမ မားာႏင ကပငားဆငားေမငၾကညေရားအေၚ တက႐ကေလ႔က င႔ေားျခငားျဖင႔ တားတကလမေရနအတပက
သငတနားမ ၢားျဖင ကည ားေားခြ႔သည။ ANFREL မ ေမငၾကညေလလမသတ႔သည ဤၾကမားျဖတေရပား
ေကမက ြပအတပက ေဒသခအရဖကအဖပြ႔အညားမ မားျဖငားေါငား၍ ၿမၢ႕နယ/တငားအမ ၢားမ ၢားတပင ေနရမခ ထမား
ေဆမငရပကခြ႔ ၿား ေနရမခ ထမားသည႔ နယေျမအမ မားတပင ေမငၾကညေလလမေရားလႈရမားမႈမ မားက အတတကပ
ေဆမငရပကာႏငခြ႔သည။ ာႏငငတကမမေမငၾကညေလလမသမ မားာႏင ျညတပငားေမငၾကညေလလမသမ မားသည
ယငားသ႔ ားေါငားေဆမငရပကမႈမတဆင အျနအလနေလလမသငယမႈမ မားျ ၢလာႏငၿား မအေရားါသညမမ
ျညတပငားေမငၾကညေလလမေရားအဖပြ႔မ မားအတပက ေရရညတားတကလမမႈကားေားာႏငရနျဖသည။ အေၾကမငား
မမ ထအဖပြ႔မ မားသည ာႏငငရျခမားမေမငၾကညေလလမသမ မားထကမလ င ာႏငင၏ာႏငငေရားာႏင ဒမကေရ
ဖ႔ပၿဖၢားတားတကမႈတပင မထငရမား၍ အေရားါသညအခနားက႑မ ါဝငေနေသမေၾကမငျဖသည။ ANFREL အေန
ျဖင ျမနမမာႏငငမ အဖြပ႔အေတမေတမမ မားမ မားာႏငတြပ၍ သငတနားမ မားျၢလ ေားခြၿားျဖသညအျင ေရပားေကမကြပ
ဆငရမ ေမငၾကညေလလမေရားေဆမငရပကမႈမ မားကလညား ေဆမငရပကခြၾကကမ ၁၉၉၉ ခာႏကတညားက၍
အမရာႏငငမ မားပမတပင ေရပားေကမကြပေမငၾကည ေလလမေရားအေတပ႔အႀကၢမ မားကလညား မ ေဝခြသည။
ေရပားေကမကြပေန႔တပင မြ႐မ မားမ ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမသမ မားက ေယဘယ ဆရလ င ႀကၢဆခြၾက
သည။ တငားျညတဝမား မ မားျမားလေသမ မြရအေရအတပကက ေမင႔ၾကည႔ၾကသည႔ ေရပားေကမကြပဆငရမ
ျညသ႔လႈရမားမႈအဖြပ႔ (People’s Alliance for Credibl Elections – PACE) ာႏင ေရပားေကမကြပ ညမေားေရားာႏင
ေလလမေမငၾကညေရားမတဖကမ မား (Election Education and Observation Partners – EEOPs) ကြသ႔
အျခမားႀကားမမားသည ာႏငငသမားေရပားေကမကပြေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖြပ႔မ မားအတပကလညား ထအေျခအေနမ ၢား
ကင ႀကၢေတပ႔ရသည။ နယခ သ႔မဟတ ေဒသခ အဖြပ႔အညားမ မားပမသည ၎တ႔က အသအမတျၢလကခထမား
သည ျညနယ သ႔မဟတ တငားေဒသႀကားမ မားတပင မြ႐မ မားက ေမင႔ၾကည႔ခြၾကသည။ ANFREL သည
ထာႏငငသမားမ မား၏ ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသည႔ အခနားက႑က မအမားေားလကမ ၎တ႔ အေနျဖင
ေရပားေကမကြပေမငၾကညေလလမေရားမ အရနအဟနက မြဆာႏၵရငညမေားလငနားာႏင ေရပားေကမကြပဆငရမ
ျၢျငေျမငားလြမႈမ မားအမား အၿမြတမားလ ေဆမငရန အေထမကအကျဖေေရားအတပက သယေဆမငသပမားလျခငား
ျဖသည။ ANFREL သည ထေမငၾကညေလလမသအေတမမ မားမ မားအမား သငတနားေားရမ၌ တ တတငား
အျဖ ါဝငခြရသညက ဂဏယလ ကရၿား၊ အထားသျဖင ျမနမမာႏငငအတပငားရ ျညနယမ မားမ ေမငၾကည
ေလလမသမ မားက သငတနားေားခြသည။ ထ႔ျင ယငားေမငၾကညေလလမသမ မားအေနျဖင ၎တ႔၏ ေမငၾကည
ေလလမေရားလငနားမ မားကေဆမငရပကရမတပင ေအမငျမငမႈမ မားရရေနၾကသည က ျမငေတပ႔ရသည အတပကလညား
တေက နမႈျဖရါသည။ ာႏငငသမားမ မားါဝငသည ေမငၾကညေလလမေရားအဖြပ႕မ မား၏ ကပနရကတခ
အေနျဖင ANFREL က ယၾကညသညမမ ာႏငငသမားမ မား၏ ထေရမကေသမ ေမငၾကညေလလမေရားသည ာႏငင
တာႏငင၏ ေရပားေကမက ြပက ႀကားၾကမႈအတပက အေျခခေက မ႐ားျဖာႏငသညအျင၊ ျဖလညားျဖသငသည
ဟ၍ျဖသည။
ေယဘယ ၾကည႔ါက အရဖကအဖြပ႔အညားမ မားသည မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားမ မားာႏင႔ ေရပားေကမကပြအတပက
လထထ အေရမကသပမားေရမကျခငားကြ႔သ႔ေသမ ေရပားေကမကပြအတပကျငဆငရမတပင တကၾကပေသမ အခနား
က႑မ ါဝငခြ႔ၾကသည။ ေမငၾကညေလလမသမ မားသည ျညနယတခ သ႔မဟတ ၿမၢ႕ နယတခ၏ ေဒသခ
ျဖသည အရဖကအဖြပ႔အညားအမ ၢားမ ၢားက ေတပ႔ခြရသည။ အဖြပ႔အညားမ မားပမမမ မြဆာႏၵရငညမေားမႈမ မားက
ေဆမငရပကေနၾကသညအျင၊ ၎တ႔၏ေဒသမ မားတပင ျညတပငားေမငၾကညေလလမေရားအတပက ျငဆငလ က
ရၾကသညက ေတပ႕ခြ႔ရသည။ International Foundation for Electoral Systems (IFES) ာႏင International
IDEA တ႔ကြသ႔ အားရမဟတသည ာႏငငတကမအဖြပ႔အညားမ မားသညလညား ျ ညေထမင ေရပားေကမကြပေကမ
မရငသ႔ ေရပားေကမကြပဆငရမ အကအညမ မားကေားလ ကရရမ အေထမကအကျဖသည႔ အခနားက႑မ ါဝင
ခြသည။
ေမငၾကညေလလမခြသည မြ႐အမ မားတပင ါတကယမားလယမ မားရျခငားေၾကမငလညား ANFREL အေနျဖင
အမားတကခြရသည။ မြ႐အမ မားတပင အဓကါတႀကားာႏခက ကယ မားျၢသည ါတကယမားလယာႏား အနညား
ဆားရၾက၍ အခ ၢ႕ေသားငယသညါတမ မားတပငလညား ကယမားလယအေရအတပက အတငားအတမတခ အထ
ရခြၾကသည။ ထကယမားလယအမ မားမမ မညသည႔ေနရမမမသပမားဘြ မြ႐တခတညားတပငသမ တေန႔လား
ရေနခြၾကျခငားျဖသည။ အနညားကသမ ေရႊ႕ေျမငားသပမားလမေနသည ကယမားလယမ မားျဖသည။ ANFREL
အေနျဖင ါတတ႔၏ ားေါငားါဝငေဆမငရပကမႈသည ခ ားက ားထကသညဟ ထငါသည။ မြ႐မ မားတပင အ
ေထမကအကျၢသည အခနားက႑မ ါဝငလမေရနာႏင မြေားသည႔ လငနားက အမ မားအသအမတျၢရန
အတပက ါတကယ မားလယမ မားက ခန႔ထမားျခငား၊ ေလက ငေားျခငားာႏင ေနရမခ ျခငားတ႔က အထားအမားထည႔၍
ႀကၢားမားေနသညါတတ႔၏ ႀကၢားမားမႈမမလညား အက ၢားရါသည။ အနမဂတတပငလညား ယငားကြသ႔င လ
ေဆမငေနၾကေရန ေမ မလငါသည။
မဒယမ၏ အခနားက႑ာႏင လပတလ ပမေဖမျခပင
မဒယမလပတလခပငသည မညသညဒမကရကတအသငားအဝငားတပငမဆ လားဝလအသည အတအငားတ
ချဖၿား ၎သည ဒမကေရနညားက ေရပားေကမကြပတချဖေၚလမေေရားအတပက မရမျဖအေရားါသည
အတအငားတခလညားျဖသည။ ေရပားေကမက ြပလ ငနားတပင မဒယမ၏ လပတလခပငအေရားါရျခငားမမ ေရပား
ေကမက ြပလ ငနားအေၾကမငား၊ ေရပားေကမက ြပတပငါဝငယ ၿၢငသတ႔ာႏငတသက၍ ျညသလထ၏ အသ
အျမငျမငတကလမေရနသမမက၊ ျညသမ မားအေနျဖင ေရပားေကမကြပတပင ါဝငယၿၢငသမ မားာႏင ါတတ႔၏
အဆတငသပငားထမားသည မဝါဒမ မားအေၚ အေျခအတငေဆပားောႏပားြပမ မားတပင ါဝငခပငရ၍၊ မမတ႔ ႀကၢကာႏသက
သညါတက မြ႐တပင သတငားအခ ကအလက လငလငအေၚအေျချၢ၍ ားမားေရပားခ ယခပငရရနျဖသည။
မဒယမသည ဒမကေရနညားက ေရပားေကမကြပ၏ အမတတဆ ျဖသည ပငလငားျမငသမမႈရေရန၊ မ တေရန၊
တမဝနခမႈရေရနာႏင အျညအဝါဝငာႏငသညသဘမဝတ႔ျဖေၚလမေရနအတပက ေရပားေကမကြပအႀကၢကမ
လာႏင ေရပားေကမကြပလပနကမလအတပငား၌ ေမငၾကညေလလမသ (watchdog) အေနျဖင အေရားါသည အခနား
က႑မ ါဝငလ ကရသည။ ထ႔ေၾကမင မဒယမ၏ လပတလခပငက ထနားခ ၢထမား၍၊ ႀကားားခ ယလယထမားသည
ေရပားေကမကြပတရတပင ေရပားေကမက ြပ၏ မနမႈာႏင႔လ ား၍ အလပနားရမ န ရမ ျဖေသည။
ေယဘယ အမားျဖင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပေဆမငရပကခ ကမ မားအေၚ ေဆမငားါားာႏင သတငားေဖမျရန
အတပက ျမနမမာႏငငအတပငားရ မဒယမတ႔သည လပတလၾကါသည။ သ႔ရမတပင ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက
ပြာႏငာႏႈငားယ ါက ၎တ႔တပင တအမားတကၾကပမႈ နညားေနေၾကမငား ေတပ႔ရရါသည။ မတလ (၁) ရကေန႔
အေမငားမ ဧၿ (၁) ရကမတငခငတတအလအထ အဂၤလသတငားမာႏင ျမနမမသတငားမတ႔တပင
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပာႏငလ ားသည သတငားေဖမျမႈ အနညားငယသမရခြၾကေၾကမငားေတပ႔ရသည။
The Voice သတငားမ၏ ဒတယအယဒတမခ ၢ ားေဇယ သ၏ ေျမၾကမားခ ကအရ မဒယမမ မားသည ၂၀၁၇
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပအတပက တဝငမားမႈမနညားါား၍ သတငားါဝငမႈလညား နညားခြသညဟသရသည။
အေၾကမငားရငားမမ မဒယမမ မားအေနျဖင ဤၾကမားျဖတေရပားေကမကြပမမ လႊတေတမအတပငားရ ာႏငငေရားျမငကပငား
ကေျမငားလြေမညမဟတသညအတပက ေရပားေကမကြပက အေရားါသညဟ မယဆၾကျခငားျဖသည။ လႊတ
ေတမအတပငားတပင ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပတပင ခငမမသည ေနရမအမ မားကရရထမားခြသည အမ ၢား
သမားဒမကေရအဖြပ႔ခ ၢသမလ င ဆကလကအာႏငရရမညမမ ေသခ မလသည။ ျမနမမတငားမ၏ အယဒတမခ ၢ
Kavi Chongkittavorn (ကမဗေခ မငကတဗဗပန) ကလညား တညသညအျမငကသမ ထမမ ေဝေားခြျနသည။
သ႔ရမတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြမတငမ တ တအလခန႔တပင သတငားမမ မားာႏင အျခမားမဒယမမ မားတပင
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပဆငရမ သတငားေဖမျမႈမမ တလမခြသည။ မမအမားျဖင ေက ားသား (ရမားျညနယ)
တပင မြဆပယ ညား႐ားေရားကမလ၌ ေရပားေကမက ြပသတငားေဖမျသည တခတညားေသမ မဒယမမမ ဒဘဗ
(ဒမကရကတျမနမမ႔အသ) ျဖသည။ ေရပားေကမကြပလငနားက မတတမားတငရနအတပကတမဝနယထမား
သည ကပငားဆငား႐သထတလႊငသသတငားေထမကတားက ဒဘဗမ ေလႊတေားခြသည။ MRTV မ တဗ
႐သလႊငသတားာႏင သတငားေထမကတားသည ရမားျညနယ ေညမငေရႊၿမၢ႕၏ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပာႏင
လ ား၍ အရငခတငျေနေၾကမငားက ANFREL ေတပ႔ရေသမလညား ေညမငေရႊတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပ
သတငားေဖမျမည႔ ေဒသခမဒယမတခမ မရေၾကမငားေတပ႔ရါသည။ ခ ငားျညနယတပင ANFREL ာႏငေတပ႔ခြသည
သတငားသမမားမ မားသည ၎တ႔အေနျဖင ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပဆငရမ သတငားမ မားက ျတေတမငား
ျတေတမငားသမ တငျခြၾကေၾကမငားဆၾကၿား အေၾကမငားရငားမမ ၎တ႔၏ သတငားမမ မားတပင အထားက႑
သ႔မဟတ ေဖမျမႈမရေသမေၾကမငျဖသညဟ ဆၾကသည။
သ႔ရမတပင မဒယမ၊ အထားသျဖင႔ ရျမငသၾကမားာႏင ေရဒယတ႔သည ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပ၊ ါတအမ မားာႏင
ကယမားလယေလမငားမ မားာႏငလ ားသည သတငားအခ ကအလကတ႔က ျန႔ာႏ႕ေရမတပင အေရားါသည
အခနားက႑မ ါဝငေနဆြျဖသည။ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားက တက႐ကေမားျမနားျခငား
အျင ANFREL မ ေတပ႔ဆေျမဆခြသည မြေားသအမ မားမမ သတ႔အေနျဖင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပ
ာႏငလ ားသညသတငားအခ ကအလကမ မားက ရျမငသၾကမားာႏင ေရဒယတ႔မသမ ရရေၾကမငားဆၾကသည။
ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမသထသ႔ သတငားသမမားမ မားက ေျမျၾကသညမမ ၿားခြသညေရပားေကမက ြပ
ထကမလ င ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပဆငရမသတငားမ မားက အရငခတငျရသညမမ မလပတလမႈရလမ
ေၾကမငားဆၾကသည။ သ႔ရမတပင တခ နတညားမမင ျမနမမာႏငငတပင ဆကသပယေရားေဒဒမ ၆၆ (ဃ)
ေၾကမင မဒယမမ မားအေနျဖင လပတလမႈလလေလမကေလမကရသညဟ မထငေသားေၾကမငား ဆၾကါသည။
၂၀၁၃ ဆကသပယေရားေဒတပင အခနား (၁၉) ခနားါဝင၍၊ ဒမ (၈၀) ခါဝငါသည။ ဆကသပယေရားေဒ၏
ဒမ ၆၆ (ဃ) တပင ဆကသပယေရားကပနရကတခခကအသားျၢ၍ ဂ ၢလတ ားားအမား ေျခမကလန႔ ေတမငား
ယျခငား၊ အာႏငအထကျၢျခငား၊ မတရမားတမားဆားကန႔ကပကျခငား၊ အသေရဖ ကျခငား၊ ောႏမငယကျခငား၊ မေလ မ
ၾသဇမသားျခငား သ႔မဟတ ၿခမားေျခမကျခငား ျၢလ ါက ေထမငဒဏ (၃) ာႏအထ ခ မတာႏငေၾကမငားါဝင ါ
သည။45 ဤဒမသည “တရမားေဒားမားေရား၊ ျညသလထၿငမားခ မားေရားာႏင တညၿငမေရား သ႔မဟတ ျညသ
လထ၏ ကယက ငတရမား” ငားက ေလ မါားေမႈက မေတပ႔ရါက လပတလ ပမထတေဖမခပငက ကမကပယထမား
သည အေျခခေဒ၏ ဒမ ၃၅၄ ာႏင ဖလမဆန႔က ငျဖေနသညဟလညား ႐ႈျမငၾကါသည။
ျမနမမာႏငငမ ထတနားသတငားမႀကားမ မား၏ အယဒတမမ မားပမက ဆကသပယေရားေဒ ဒမ ၆၆ (ဃ) က
အားရက အသားျၢမႈာႏင အလြပသားမားျ ၢမႈအျင ယငားဒမ၏ မဒယမလပတလခပငအေၚ အာႏတလကၡဏမေဆမင
သည သကေရမကမႈာႏငလ ား၍ သတ႔၏ ားရမ နမႈမ မားအေၾကမငားက မ ေဝခြၾကသည။ ဆကသပယေရား
45 ဆကသပယေရားေဒ (ျညေထမငလႊတေတမ၊ ေဒအမတ ၃၁၊ ၂၀၁၃) ၊ ၂၀၁၃ ေအမကတဘမလ ၈ ရက၊
http://www.mcit.gov.mm/sites/default/files/Telecom%20Law%20English%20 တပငရာႏငသည။
ေဒက ၿားခြသည ားသနားနအားရလကထကက ျဌမနားခြျခငားျဖေသမလညား၊ အမ ၢားသမားဒမကေရအဖြပ႔
ခ ၢားေဆမငသည လကရအားရသည ထေဒက ထနားသမားထမားဆြျဖသည။ မဒယမမ လမ မားပမအေနျဖင
ယငားေဒက မဒယမမ မား ာႏႈတတေနေရနသားသည အရမတခအေနျဖင ရႈျမငေနၾကသည။
ယငားေဒကျဌမနားလကသည ၂၀၁၃ ခာႏမ ၍ ဒမ ၆၆ (ဃ) ေအမကတပင အမႈပြခရသည ျဖရေါငား (၇၀)
ခန႔ရ၍၊ ၿားခြသညအားရလကထကတပင အမႈ (၇) ာႏင ၂၀၁၅ ခာႏ အမ ၢားသမားဒမကေရအားရလကထကတပင
အမႈ (၆၀) ထကမနညားေတပ႔ခြရသည။46 Eleven Media Group ၏ အမႈေဆမငအရမရခ ၢ ားသနားထပဋေအမငာႏင
၎၏ အယဒတမခ ၢ ားေဝၿဖၢားတ႔သည အဂတလကမားမႈတရတပင ရနကနတငားေဒသႀကား ဝနႀကားခ ၢ
ားၿဖၢားမငားသနား ါဝငေနသေယမင ေမငားါားရျခညေျမခြသည ေဆမငားါားတဒက ေရားသမားခြ သညအတပက
ဆကသပယေရားေဒဒမ ၆၆ (ဃ) ေအမကတပင ြပခ ကတငခေနရျခငားျဖသည။ ားသနားထပဋေအမင ကယတင
ေရားသမားထမားသည ေဆမငားါားတပင အေမရကနေဒၚလမ (၁၀၀,၀၀၀) ခန႔တနေၾကားရသည Patek Philippe
နမရကဝတဆငထမားသည ားၿဖၢားမငားသနားာႏင ရနကနၿမၢ႕တားခ ြ႕ေရားမကနားတပင တငဒါအာႏငရရသတ ား၏
ခ တဆကမႈက ေဆပားောႏပားေရားသမားထမားသည။
ျမနမမာႏငငတပင ယငားေဒက အလြပသားမားျၢျခငားသည ထေဒေအမကမေန၍ တရမားပြဆျခငားခရသည သ
မ မားက သကေရမကေသညသမမက၊ ဆကသပယေရား ၥညားမ မားျဖသည အားေမားလ၊ မတ႔သည ဝနေဆမင
မႈာႏင လမႈကပနယကတ႔က အသားျၢေနသည သမ မားအမားလားအေၚတပငလညား ေက မခ မားဖပယ သကေရမကမႈက
ျဖေၚေသည။ တားခ ငားအေနျဖင အားရ သ႔မဟတ တမေတမေခါငားေဆမငမ မားက ေဝဖနလါက၊ ေမ
ကမားမႈ၊ ညညမားသညဘမသမကမားာႏင သတ႔၏ ဂ လကေနထငမႈဘဝက မတကခကဘြ ေဝဖနရမညျဖ
သည။ ထႀကၢတငကမကပယမႈမ မားမျၢလထမားါက လဂ ၢလမ မားအေနျဖင တရမားြပဆျခငားခရာႏငသည
အာႏရမယရသည။ ၎တ႔အေနျဖင သတငားမ မားက မမ ေဝေသားမ သတငားက ေသခ မပမ ျနလညသားသရ
မညျဖသည။ လမႈကပနယကေၚမ ႔မ မားက မတတမားတငထမားာႏငၿား၊ တ တားအမား အမႈဖပငရနအတပက
သကေသအျဖ အသားျၢာႏငါသည။ ထေက မခ မားဖပယ သကေရမကမႈသည မဒယမလပတလခပငကသမမက၊
လပတလပမ ဆာႏၵထတေဖမခပငကလညား မထခကေသည။
လပတလ၍ တရမားမ တသည ေရပားေကမကြပမ မားျဖေေရားတပင သတငားမဒယမမ မားသည အေရားါသည အခနား
က႑တပင ါရေနေသမေၾကမင၊ မဒယမမ မားအေနျဖင ၎တ႔၏အခနားက႑က မျဖညဆညားာႏငါက၊ ထသ႔
ျၢလရန ၎တ႔တပင လပတလမႈမရ ါက၊ ျမနမမာႏငငအေနျဖင ျညသလထ၏ ဒမကေရက လလမားမႈအတပက
ေအမငျမငမႈမမ ေဝားေနားမညျဖသည။
46 ၂၀၁၆ တပင ထဒမျဖင႔ ေထမငခ ခရေသမ ကဗ မဆရမ ေမမငေဆမငားခ၏ PEN Myanmar တပင သတငားေဖမျမႈ၊
https://www.irrawaddy.com/news/burma/three-magwe-based-journalists-charged-article-66d.html
ေရပားေကမက ြပေန႔ ႀကၢတငမြေားျခငား
ႀကၢတငမြေားျခငားဆသညမမ ျညသတ႔၏ ေရပားေကမက ြပတပင မြဆာႏၵရငမ မားအေနျဖင ထမားသည ေရပား
ေကမက ြပေန႔ထကေမ၍ ႀကၢတငမြေားာႏငသညျဖက ေခၚါသည။ ာႏငငတကမာႏႈနားမ မားာႏင႔အည ေဆမင
ရပကရမညဟ မဆလေသမလညား ႀကၢတငမြေားျခငားသည မြေားငခပင႔ ရသတငားမြေားခပင႔၊ မြေားရန ရငခပင႔ာႏင႔
အခပငအလမားတ႔အျင၊ ေရပားေကမကြပေန႔တပင မြေားရနမျဖာႏငသည မြဆာႏၵရငမ မား၏ ါဝငာႏငခပငတ႔က ျမငတင
ေားသည။47
ၿားခြသည ေရပားေကမက ြပမ မားတပင ႀကၢတငမြေားျခငားာႏငလ ား၍ အလြပသားမားျၢမႈမ မား ျဖေၚခြျခငားက ျမနမမ
ာႏငင၏ ေရပားေကမက ြပလငနားတပင ျနမျဖေခြ႔သည႔ လကၡဏမတချဖသည။ ႀကၢတငမြမ မားက
လသလႀကၢားကငျခငား၊ အထားသျဖင တမေတမမႈထမားတ႔၏ မြမ မားက လသလကမားျခငားအမား ၂၀၁၀
ေရပားေကမကြပကမလတပင ျဖပမားခြသည အဓကလမညမသည႔ နညားလမားႀကားတခအျဖ အမ မားကယဆ
ခြၾကသည။48 ၂၀၁၅ ခာႏတပင ႀကၢတငမြေားျခငားျဖ မမ အေတမအတန င မေကမငားမပနလမေသမလညား၊
ထမျၢျငရမမ မားပမ က နရေနဆြျဖ ါသည။49
ျမနမမာႏငင၏ ေရပားေကမကြပနတပင ႀကၢတငမြေားျခငား (၂) မ ၢားရါသည။50
၁။ မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငား၌ မြဆာႏၵရငမ မားသည သတ႔ေနထငရမေဒသမတဆင မြေားရန
မရငားေားထမားေသမလညား မြေားသညေန႔တပင မြ႐သ႔ အေၾကမငားအမ ၢားမ ၢားေၾကမင လမေရမကရန
မျဖာႏငသည မြဆာႏၵရငမ မားါဝင ါသည။ ထကြသ႔ေသမ ႀကၢတငမြဆာႏၵေားျခငားအေၚ အမ မားအမား
ျဖင မခေနသညအမ မားမမ အသကအရပယႀကားရငသမ မား၊ မသနပမားသမ မား၊ အမနတကယ
ေရပားေကမကြပေန႔တပင အလလေနရသည အားရဝနထမားမ မား (ဆရမ/ဆရမမမ မား၊ တမေတမမ
ဂ ၢလမ မား၊ ရြအရမရမ မား၊ မားသတတဖပြ႕ဝငမ မားသညျဖင) ါဝငသည။ မနအမားျဖင ဆရမ/ဆရမမ
မ မားအမား မြ႐အရမရမ မားအေနျဖင ရြတသမားမ မားာႏငအတတမဝနခ ထမားျခငားခရသညနညားတ၊ တမ
ေတမအမားလညား ေရပားေကမကြပေန႔တေလ မကလားတပင လၿခၢေရားထနားသမားရနအတပက တမဝနခ ထမား
ျခငားခရသညအတပက မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားနညားလမားမမ ၎တ႔အတပက အေထမက
အကျဖေါသည။ မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားဆငရမ အေသားတ အခ ကအလကမ မား
သည မြေားသညအအေၚမတည၍ ကပြျမားျခမားနမားါသည။ အားရဝနထမားမ မားအတပက ႀကၢတင
မြေားျခငားက ေရပားေကမကြပေန႔ မတငမ (၁၀) ရက အလတပငလေားေသမလညား သမမနအရသမား
မ မားအတပကမ ေရပားေကမက ြပေန႔မတငမ (၂) ရကအလတပင လေားါသည။ မြဆာႏၵနယအတပငား၌
47 Carter Center ၏ အၿားသအရငခမ ၂၀၁၆၊ Observing Myanmar’s 2015 General Elections 48 ၎ 49 ANFREL ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမေရားအဖပြ႕ ၏ အရငခမ၊ ၂၀၁၆၊ ျမနမမနငင၏ အေထပေထပာႏင႔ ေဒသဆငရမ ေရပားေကမက ပြမ မား၊ ၂၀၁၅။ 50 UEC
ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက မြားအမားလားက ရကပက/ေက ားရပမအအဆငတပငရသည ေကမမရငအဖပြ႕
ခြပ႐ားမ မားတပငထမားရ၍၊ ေရပားေကမကပြေန႔တပင သကဆငရမမြ႐အတပငား၌ ခငားက ငားျသေားမည
ျဖသည။ မြဆာႏၵနယအတပငားရႀကၢတငမြမ မားက ေရပားေကမက ြပေန႔တပင မြရတၿားေနမက ေရတပက
ေားခြၿား ေရပားေကမက ြပေန႔မ မြမ မားက မေရတပကမ ေဆမငရပကျခငားျဖသည။
၂။ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားတပင ေရပားေကမကြပေန႔၌ မြေားရနမရငားသပငားထမားေသမလညား
မြဆာႏၵနယ၏ ျင တပငေရမကေနသည မြဆာႏၵရငမ မားါဝင ါသည။ မြဆာႏၵနယျငတပငရေနသည
ေက မငားသမားမ မား၊ အက ားက ေနသမ မား၊ ေဆား႐လနမမ မား၊ တမေတမသမားမ မားာႏင သတ႔၏မသမား
မ မားအျင၊ ာႏငငျခမားတပင တမဝနထမားေဆမငေနရသညအရမရမ မား၊ ေရႊ႕ေျမငားအလ သမမားမ မား၊
ာႏငငျခမားတပင ညမသငယေနသည ေက မငားသမားမ မားကြသ႔ ာႏငငျငတပငေနထငေနၾကသည
မြဆာႏၵရငမ မားအမားလားမမ ဤအမ ၢားအမားထြတပငါဝငကမ၊ မြဆာႏၵနယျင မေန၍ ႀကၢတငမြေားျခငားမ
ေန၍ အက ၢားအျမတယတတရန လအါသည။ ဤအမ ၢားအမားေအမကတပငရသည မြဆာႏၵရငမ မား
သည ေရပားေကမကြပေန႔ ေၾကညမလကသညာႏငတၿၢငနက - ၁၅ က အသားျၢ၍ ႀကၢတငမြေားျခငား
အတပက မရငားသပငားရန လအသည။ ထ - ၁၅ တပင ႀကၢတငမြေားရနလအသညအေၾကမငားျ
ခ ကက ထညသပငားေဖမျေားရမညျဖၿား၊ ၎တ႔၏ လကရေနရလ မက ထညသပငားေားရနလ
အသည။ အနားဆားၿမၢ႕နယ ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခပြ (မြဆာႏၵနယျငမ သမ မားအတပက)
ာႏင အနားဆားသ႐ား (ာႏငငျငမ သမ မားအတပက) တ႔သည အျညအျဖညထမားသည - ၁၅ က
မြဆာႏၵရင၏ ေနအမရသည ရကပက သ႔မဟတ ေက ားရပမထသ႔ ျနလညေား႔ေားမညျဖ၍ မြဆာႏၵရင
သည ၎တ႔ဆ၌ မရငားသပငထမားေၾကမငားက အတညျၢေားၿား ၎အမား ႀကၢတငမြဆာႏၵရငတ ား
အေနျဖင မရငားသပငားလကမညျဖသည။ ေယဘယ အမားျဖင ဤလ ငနားက ေရပားေကမကြပေန႔
မတငခင တလခန႔၌ ေဆမငရပကရမညျဖသည။ သ႔ေသမ ဤလ ထားလ နညားက တမေတမ
သမားတ႔ာႏင ၎တ႔၏ မသမားဝငမ မားအေနျဖင အသားျၢ၍မရေ။ တမေတမ၏ က ၥရတပင၊ အႀကား
အကြအရမရသည မြေားမညေန႔တပင မြဆာႏၵနယ ျငသ႔ ေရမကရေနမည တမေတမအရမရမ မားာႏင
သတ႔၏မသမားဝငမ မားက မရငားျၢထမားမညျဖၿား ၿမၢ႕နယအဆင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ႐ားသ႔ ထမရငား
အမား တငသပငားေားမညျဖသည။ ဆာႏၵမြအမားလားက သကဆငရမ ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခပြ႐ားသ႔
မတကမ႔ေား၍ ေရပားေကမကြပေန႔၊ ညေန (၄) နမရ မတငခငအထ မြားအတပငားတပင ထမားရမညျဖ
သည။ ၿားေနမက ေနမကထႀကၢတငမြမ မားက လကခေတမ မညမဟတါ။ ထလငနား ၿားသည
ေနမကမ ေရမကရလမသည မညသညမြမ မားကမဆ ခငလမြမဟတဟ ေၾကညမမညျဖသည။
ထမြမ မားက မြရတၿ ားေနမက ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခပြ႐ားတပင ေရတပကမညျဖသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြအတပက ႀကၢတငမြေားျခငားလငနားာႏငလ ား၍ တားတကမႈမ မားပမ ေတ႔ပရ
ေသမေၾကမင ANFREL အေနျဖင ေက နအမားရါသည။ ႀကၢတငမြေားျခငားသည ၂၀၁၀ အေထပေထပေရပား
ေကမက ြပအၿားမ၍ ႀကားမမားေသမ တားတကမႈရလမသည႔နညားတ၊ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပတပင ANFREL
အေနျဖင ႀကၢတငမြေားျခငားာႏင လ ား၍ ျနမမ မားပမကလညား ေတပ႔ေနရဆြျဖသည။ မရငားလငားသည
ႀကၢတငမြေားျခငားဆငရမလငနားအအမ မား၊ သတငားအခ ကအလကမရျခငား၊ ေမငၾကညေလလမသမ မား
သ႔မဟတ ါတကယမားလယမ မားအတပက ဝငေရမကခပငနညားါားျခငားာႏင တသမတတညားမျဖသည လထား
လနညားမ မား (မမအမားျဖင ႀကၢတငမြဆာႏၵရငမ မား၏ အမညက အၿမြတမားမေဆားျခငား၊ မြလကမတမ မားက
သငတငပမ လကမတေရားထားမႈမရျခငား၊ ေဘမငာႏငတဆ ေခါငားကအသားျၢ၍ မြေားျခငား၊ ဆာႏၵမြ၏ လ ၢ႕ဝကမႈက
တမဝနခ မေားာႏငျခငားတ႔ျဖသည) ေၾကမငျဖသည။ ေယဘယ အမားျဖင ANFREL မေတပ႔ရသညမမ မြဆာႏၵနယ
အတပငားမ ႀကၢတငမြေားျခငားသညသမ မနတက ရ၍ ပငလငားျမငသမမႈရသညျဖဟ၍ ျဖသည။
ယခအႀကမတပင မြဆာႏၵနယတပငား ႀကၢတငမြေားျခငား လငနားအအ သ႔မဟတ ေရပားေကမက ပြဆငရမ
ျကၡဒနက ၍ေမားပမ ျဖန႔ေဝေားခြၿား ေမငၾကညေလလမခြသည ေနရမအမ မားတပင အအထြကအတငား
အေကမငအထညေဖမခြသညက ေတပ႕ရသည။
ယခငကေဖမျခြသညအတငား၊ မြဆာႏၵနယအတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားက အ ၂ ငားျခမားထမားါသည။ ထမ
အမမ အားရဝနထမားမ မားျဖၾက၍၊ ျညေထမငေရပားေကမက ြပေကမမရငအေနျဖင ၎တ႔အမား ရကပက/
ေက ားရပမအ ေကမမရငအဖပြ႕ခြပတပင ႀကၢတငမြေားရနအတပက (၁၀) ရကအခ နေားထမားၿား မနက ၈ နမရမ ညေန
၆ နမရ အထအခ နရါသည။ ေယဘယ အမားျဖင ထလငနားက ရညမနားထမားသညအတငား ေဆမငရပကခြၾက
ေသမလညား၊ ေမငၾကညေလလမသမ မားအေနျဖင အမားနညားခ ကအခ ၢ႕က ေတပ႔ေနရဆြျဖသည။ အဓက က ၥမမ
ႀကၢတငမြေားမညသမရငား မရျခငားငျဖသည။ အလရင သ႔မဟတ ၎တ႔၏ အဖပြ႕အညားထမ ေထမကခမ
ေားာႏငသည မညသမဆသည မြ႐သ႔လမ၍ ႀကၢတငမြေားာႏငါသည။ ႀကၢတငမြေားသတ႔က ၍ မနကန
ေၾကမငားအတညျၢမႈသည ေကမမရငအဖပြ႕ခပြ႐ား ဝနထမား၏ ဆားျဖတခ ကအေၚတပင မတညသည။ ဤနညားလမား
ာႏငတသက၍ ေမားျမနားသညအခါတပင ေမငၾကညေလလမသမ မားရရသည အဓကအေျဖတခမမ “ရကပက/
ေက ားရပမတပင လတငားက လတငားကသသည” ဟ၍ျဖသည။ ANFREL အေနျဖင ထသ႔ေသမ လမႈေရားနညားျဖင႔
ခ ကအေၚ တညမေနသညသေဘမက နမားလညေသမလညား ျညေထမင ေရပားေကမကြပ ေကမမရင
အေနျဖင ာႏငငတဝမားရ ႀကၢတငမြေားသမ မားက မနကနေၾကမငား ေားရနအတပက ခငမမသည နညားလမား
တခ ရမေဖပေားရနလအေနဆြျဖသည။
ေမငၾကညေလလမသ၏အရငခ မ -
ရနေလမရပမ (က ၢငားတၿမၢ႕နယ၊ ရမားျ ညနယ) တပင ႀကၢတငမြေားျခငားက ေထပ/အရားတပင
လေဆမငရမ ေထပ/အရားသည မြဆာႏၵရင ၅၀၀၀ ခန႔ါဝငေသမ ေက ားရပမမ မားက အႀကၢားဝင
ေသည။ ႀကၢတငမြေားသမ မား တားလမေနျခငားက ေမားျမနားရမ ေကမမရငအဖပြ႕ခပြအရမရက ျငဆငမႈ
မရသျဖင႔ ေနမကထမြရမေဆမကာႏင၍ ျဖေၾကမငားေျဖၾကမားသည။ တခ နတညားမမင ႀကၢတငမြ
ေားသအခ ၢ႕ကရငားျရမတပင ၎တ႔ ႀကၢတငမြေားရျခငားမမ မဂၤလမေဆမငရ၍၊ ပြရ၍၊ တရတနယ
ရ သတၢတပငားတပင အလလေနရ၍၊ ေရပားေကမကပြေန႔တပင လမရန အခကအခြရ၍ သညျဖင႔
ေျဖၾကမားၾကသည။
ဒတယအခ ကအေနျဖင ရကပက/ေက ားရပမအေကမမရငအဖပြ႕ ခြပတညေဆမက ကယတငက ျနမျဖ
ေၚေသည။ ထရရပမအဆငမ မားတပင ေကမမရငအဖပြ႕ခြပ အဖပြ႔ဝငမ မားသည အမ မားအမားျဖင ရကပက/ ေက ားရပမ
အ ေကမမတဝငမ မား သ႔မဟတ အရမရမ မား ျဖေနတတသည။ အမ မားအမားျဖင အခနားက႑မ မားက ရငားလငား
ပမ ခြပျခမားထမားမႈမ ၢားမရေ။ အမ မားအမားျဖင ေမငၾကညေလလမသမ မားမ ေတပ႔ရသညမမ လတားတညားက ရမထား
ေနရမာႏခ ယထမား၍၊ ရမထားတခမမ ရကပက/ေက ားရပမအ အခ ၢေရား႐ားတပငျဖၿား၊ ေနမကတခမမ
ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပတပငျဖသည။ ယငားျဖရက ထကြသ႔ေသမအဖြပ႔ဝငတ႔၏ ဧကနင
ဘကမလကမႈာႏင လပတလမႈက ေမားခပနားထတဖပယရမမ မားျဖေသည။ ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင
ေက ားရပမ/ရကပက အအဆငတပင လေဆမငာႏငပမားရသည ဝနထမားမ မားက ရမေဖပရမတပင လ႔ပမားအမားအရငား
အျမဆငရမ နေခၚမႈတရာႏင ရငဆငေနရေၾကမငားက ANFREL မနမားလညသျဖင႔ ေက ားရပမအ /ရကပက
အခ ၢေရားအဖပြ႕မ လမ မားက ခန႔ျခငားသည ထရမထားမ မားအတပက အလပယကဆားနညားလမားျဖေၾကမငားကလညား
အသအမတျၢါသည။ အနမဂတေရပားေကမကပြမ မားတပင ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ ခပြမ မားအတပက အလလ
ေားရန ေရပားခ ယ ခန႔ထမားရမ၌ လဂ ၢလအမ ၢားမ ၢားက သငတနားမ မားမျၢလေားျခငားျဖင အေထမကအကျဖာႏင
မညဟ ANFREL မေမ မလငါသည။ ဝနထမားာႏင႔ လရမည႔အလက ရငားလငားပမ ခပြထမားျခငား၊ ေကမမရငအဖပြ႕
ခြပမ အသားျၢသည ေနရမက မရငားလငားပမ ခြပျခမားထမားျခငားတ႔သည အက ၢားျဖထပနားမညျဖသည။ ေက ားရပမ/
ရကပကအ ေကမမရငအဖပြ႕ခြပမ မားပမသည ရကပက/ေက ားရပမအခ ၢေရား႐ားတ႔ာႏင အေဆမကအားတခ
တညားအတပငားတပင တညရေနၾကသညကလညား ေမငၾကညေလလမသမ မားမ ေတ႔ပရခြရသည။ မားရမ ရမ
ေကမငားသညမမ ေရပားေကမကြပာႏငလ ားသည ၥညားမ မား (မမ - ႀကၢတငမြားာႏငမြမရပကမ မား) က ေက ား
ရပမ/ရကပကအ အခ ၢေရားမားတ႔၏ေနအမမ မားတပင ထနားသမားထမားျခငားျဖသည။ အေၾကမငားရငားမမ ၎တ႔
တပင ႐ားမရသညအတပကေၾကမငဟဆသည။ ထကြသ႔ေသမ ေဆမငရပကခ ကမ မားသည ေဒသချညသလ
ထၾကမားတပင ႀကားႀကားမမားမမား အျငငားပမားဖပယရမမရေသမလညား လၿခၢတခ ရ၍၊ ဘကမလကဘြ ထနားသမား
သေလမငထမားမည ေနရမမ မားက မၾကမမသတမတေားာႏငမညဟလညား ေမ မလငါသည။
ေမငၾကညေလလမသမ မားကလညား ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက မြ႐က ျဖကတတဆနားတညေဆမကထမား
သညက ေတပ႔ရမတသမားခြရသည။ ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက မြ႐တညေဆမကမႈအရညအေသပားာႏင တသမတ
တညားျဖမႈသည ေရပားေကမက ြပေန႔တပင ေတပ႔ရရသညမြ႐တညေဆမကမႈထက နမက လ ကရသည။ ေမငၾကည
ေလလမသမ မားက မတသမားထမားသည ခ ၢ႕ယပငားခ ကမ မားတပင မြေားခနားမ မားက မမားယပငားသညဘကသ႔ မ ကာႏမမ
ေမငၾကညေလလမသ၏အရငခ မ
ေယဘယ အမားျဖင နယေျမအေၚမတည၍ ႀကၢတငမြေားျခငား ျဖ မ မားတပင ထငရမားသည ကြပျမားျခမားနမားမႈက ေတပ႔ရရသည။ အေကမငအထညေဖမမႈတ႔ တတညားျဖေရနအတပက သငတနမ မားမျၢလေားါက အေထမကအကျဖာႏငေၾကမငားကလညား အႀကျၢခြသည။ မမအမားျဖင မငားေနမင (ရမားျညနယ) ၏ ရကပကအမတ (၃) တပင ႀကၢတငမြေားျခငားက ျငရမြေား႐မ မားတပငျၢလခြၿား၊ မြေားျခငားျဖ ၏ လ ၢ႕ဝကပမထမားရရမႈအတပက ေသခ မမႈ မရခြေ။ မြားကလညား ရကပကအခ ၢေရားအဖပြ႕၏ အဖြပ႔ဝငတားငသည အမတပင ထနားသမား ခြၾကသည။
ထမားျခငား သ႔မဟတ ဖပငထမားသညျတငားေါကအနားတပင ထမားရျခငားတ႔ါဝငသည။ မြေားသ၏ အခပင
အေရားျဖသည လ ၢ႕ဝကမြေားမႈက မျဖေျခငား၊ မြားမ မားက ၾကမားျငေၚတပင ထမားရျခငား၊ မြေားခနား အတပငားတပင
ေဘမလ ငမ မားာႏင တဆ တားာႏခလားကေားထမားျခငား၊ မြမရပကမ မားက ေသေသခ မခ မ ထနားသမားမထမားျခငား
သညအေၾကမငားတ႔ကလညား ေတပ႔ရခြရသည။ ေမငၾကညေလလမသမ မားအေနျဖင ထမေတ႔ပရရသညမမ
မြမရပကမ မားက အမတအသမားျၢရနအတပက ေဘမလင သ႔မဟတ တဆတားအသားျၢမႈတပင တသမတတညား
မရသညက ၥရငျဖသည။
မမတ႔၏ လကရအေျခအေနာႏင႔ ရရာႏငသည႔ အရငားအျမမ မားအေၚ သရခပြသားသမႈမ မားအရ အထကတပင
ေဖမျထမားသည ေျမငားလြမႈအမားလားက ျၢလရနအတပက မ မားျမားသညရငားာႏားျမၢာႏမႈ ဘတဂ ကက ရမေဖပ
ရနမမ ႀကားမမားေသမ နေခၚမႈႀကားတရျဖေၾကမငားကလညား နမားလည ါသည။ သ႔ရမတပင ေရပားေကမက ြပ
ရလဒမ မား၏ အရညအေသပားကေကမငားမပနေရနအတပက ားမားေားလ ေဆမငရမည က ၥအခ ၢ႕က ခ မတရန
လအါသည။ ေက ားရပမအ/ရကပကအ အခ ၢေရားအဖပြ႕တပငသမမက၊ ေက ားရပမအ/ရကပကအဆင
ေကမမရငအဖပြ႕ခြပ အဖြပ႔ဝငအျဖလညား တမဝနာႏခကတၿၢငနကတညားယျခငားအမား အဆားသတလကျခငား သည
ားမားေားေဆမငရပကရမညက ၥရမ မားပမထြမ တချဖသည။ သားျခမားဖြပ႔ညားထမားသည ေရပားေကမက ြပေကမမ
ရငအဖပြ႕ခြပမ မားအတပက သားျခမားဝနထမားျဖင ဝနေဆမငမႈမ မားေားရန ဘတဂ ကရမႈာႏင လအခ ကတ႔ အေၚမ
တည၍ အၿမြတမား သ႔မဟတ မခ ၢ နတရက ညာႏႈငားေဆမငရပကာႏငသည။ သ႔မသမလ င ထသားျခမား
ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပမ မားအတပက ေထပ/အ သ႔မဟတ ေဒသာႏရအခ ၢေရားအဖပြ႕တ႔အေၚ အလပန
မမခဘြ လပတလပတလလျဖင လ ငနားမ မားေဆမငရပကာႏငမည လ႔ပမားအမားအရငားအျမာႏင ေနရမတခ
ထပကေၚလမမညျဖသည။
ႀကၢတငမြေားမည ထမအ ျဖသည အားရဝနထမားမ မားသည အနညားငယသမျဖသညအတပက ၎တ႔အ
တပက မြေားာႏငသညအခ နက (၁၀) ရကခန႔ေားထမားျခငားမမ အက ၢားထေရမကျခငား သ႔မဟတ ခရားေရမကျခငား
မရေၾကမငားက ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမသမ မားမ အရငခခြ ါသည။ ႀကၢတငမြေားမညသမ မား လမ
ေရမက ျခငားမရသည ရကမ မားပမရေၾကမငား ေမငၾကညေလလမသမ မားက ေတပ႔ရခြရသည။ မြေားမႈမရဘြ
မြေားသညအခ နက ဤမ ရညၾကမ
ပမထမားရျခငားသည မသမမမႈျၢ
လရန မႀကားမမားသည အခပင
အလမားႀကားက ျဖေသည။ ဤမြ
ေားမႈအခ နက ၃ ရကမ ၅ ရကသ႔
ေလ မခ လကျခငားသည အခ နာႏင
ေငပက သကသမေ႐မ မက၊
ျညေထမငေရပားေကမကြပ ေကမမ
ရငအတပက မခန႔ခပြ၍ ထနားခ ၢရန
မလပယကသပမားေမည ျဖေၾကမငား
ကလညား ယၾကညါသည။ ၃ - ႀကၢတငမြေားသည႔ လ ငနားအတပငား ေနမေကမငား
ျဖေနသည႔ သကႀကားမြဆာႏၵရငတ ား မြေားေန
ႀကၢတငမြေားၾကမည ဒတယေျမမကအတပင မြဆာႏၵနယအတပငား၌ရၾကသည အရသမား မြေားမညသမ မား ျဖၿား
၎တ႔မမ မြ႐သ႔လမေရမကရန ႐ငားဆငရမအရ မတတာႏငသည သမ မားါဝငသည။ ၎တ႔မမ အသကအရပယ
ႀကားရငသမ မား၊ မသနပမားသညသမ မား၊ ာႏ႔႔ကေလားငယမ မားရသည မခငမ မားျဖသည။ ထသတ႔အတပက ေရပ႕လ မား
မြေားျခငားလငနားက ေရပားေကမက ြပေန႔မတငခင ာႏရကအလတပင ေားထမားၿား၊ ထေရမက၍ ခရားေရမက
ေၾကမငားက မမတ႔၏ ေမငၾကညေလလမသမ မားမ ေတပ႔ရခြရသည။ ANFREL သည ယငားလ ငနားက တငား
ေဒသႀကား/ျညနယ ၈ ခတပင ေလလမေမငၾကညခြသည။ အမ မားအမားျဖင ါတကယမားလယမ မားာႏင ေဒသခ
ေမငၾကညေလလမသမ မားရၾက၍၊ လ ငနားအတငား လကလေဆမငရပကၾကသညက ေတပ႕ရသည။ ေဒသခ
ေကမမရငအဖပြ႕ခြပ အဖြပ႔ဝငမ မားသည ဤအမ ၢားအမားေအမကတပင ႀကၢတငမြေားရန မရငားေားထမားသည သမ မား၏
ေနအမသ႔ သပမားေရမကၾကည႐ႈခြၾကသည။ သတ႔သည မြမရပကမ မား၊ မြားမ မား၊ ႀကၢတငမြ မအတမ မား၊ မရပက
မတမားမ မားအါအဝင ေရပားေကမက ြပဆငရမ ၥညားမ မားက ယေဆမင၍ ါတကယမားလယမ မားာႏငအတ တအမ
တကဆငား သပမားခြၾကသည။
မြ႐သ႔မလမာႏငသည မြေားမညသမ မားအတပက ႀကၢတငမြေားာႏငရန ေဆမငရပကေားခြသည ျညေထမငေရပား
ေကမက ြပေကမမရင၏ အ႐ားခႀကၢားမားအမားထတမႈက ANFREL အေနျဖင ႀကားပမအသအမတျၢသညအျင၊
လငနား၏ လ ၢ႕ဝကရမည႔ အေနအထမားက တားတကေရနလညား ေဆမငရပကသငါသည။ ဤေနရမတပင
လ ၢ႕ဝကရမည႔အေနအထမားဆသည ါတကယမားလယမ မားအေနျဖင ရကပက/ေက ားရပမအ ေကမမရငအဖပြ႕
ခြပအမား မြမရပကမ မား၊ မြားမ မားသယယေားျခငားာႏင မြမရပကမ မားတပင မြဆာႏၵရငမ မားအေနျဖင အမတအသမား
ျၢျခငားအမား အကညေားျခငားက ဆလသည။ ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင အနမဂတတပင
အမတငရမေရမက ေရပ႕လ မားနျဖင႔ မြေားေျခငားအတပက လထားလနညားမ မားာႏင ဝနထမားမ မားက တရမားဝင
သတမတေားထမားရန အႀကျၢါသည။ ေရပ႕လ မားမြေားျခငားာႏငလ ားါက ေထမကေရား ၥညားမ မား သယယ
႔ေဆမငျခငားက ေကမမရင အဖပြ႕ခြပ အဖြပ႔ဝငတ႔ကသမ ကညလ ေဆမငခပငေားျခငား၊ မြဆာႏၵရငအမား မြေားရမတပင
ကညရနအတပကလညား လအါက ေကမမရငအဖပြ႕ခြပအဖြပ႔ဝင သ႔မဟတ မသမားဝငတ႔ကသမ ကညခပငျၢျခငား
မ ၢားျဖသည။
ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက မအတမ မားအသားျၢ
ရမတပငလညား တသမတတညားမရသည လ ထား
လနညားမ မားက ေမငၾကညေလလမသမ မားက
ေတပ႔ရရါသည။ ျညေထမငေရပားေကမက ပြ
ေကမမရငအေနျဖင ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက
မအတ ာႏမ ၢားက ေားထမားၿား၊ ေကမမရငအဖပြ႕
ခြပဝနထမားတ႔အမား ေမငၾကညေလလမသမ မားက
ေတပ႕ဆေမားျမနားမႈမ မားအရ၊ မအတအသားျၢျခငား
၏ ရညရပယခ ကက နမားလညရနအတပက ႐ႈေထပား
ေနသညသမမက၊ တသမတတညားမရသည
အသားျၢမႈတ႔ကလညား ေတပ႔ရရါသည။ မတကမ ေား႔ရမညျဖ၍ မြဆာႏၵနယျငမ ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက
မအတမ မားက အသားျၢရသည။ ေကမမရငအဖပြ႕ခြပအခ ၢ႕က မအတာႏမ ၢားလားကအသားျၢ၍၊ အခ ၢ႕က တမ ၢား
တညားကသမအသားျၢေသမလညား အခ ၢ႕က မညသညမအတကမ အသားမျၢဘြ၊ အခ ၢ႕ေနရမမ မားတပင မအတ
ေၚ၌ မြဆာႏၵရငမ မား၏ အမညကေရားသမားထမားသည ျဖရမ ၢားလညားေတပ႕ခြ ါသည။ ျညေထမင ေရပားေကမကြပ
ေကမမရငအေနျဖင အနမဂတတပင ယငားကြသ႔ေသမ တသမတတညားမျဖသည အေကမငအထညေဖမမႈမ ၢား
က ေရမငရမားရနအတပက ႀကၢတငမြေားျခငားဆငရမ သငတနားမ မားာႏင မရငားလငား၍ အေသားတျဖသည လထား
လနညားမ မားက လေဆမငေားရန လအါသည။
ေယဘယ အမားျဖင ၿားခြသညေရပားေကမကြပမ မားာႏငာႏႈငားယ ါက မြဆာႏၵနယအတပငားႀကၢတငမြေားျခငားသည မ
လကခာႏငဖပယရမျဖ၍ ပငလငားျမငသမမႈလညားရၿား၊ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားတပငမ တားတကမႈသမ
ရေၾကမငား ျသေနါသည။ ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငမ ထတျနေသမ မရငားလငားသည႔ လ ထား
လနညားမ မားာႏင သတငားအခ ကအလက အကန႔အသတမ မားေၾကမင ာႏငငတကမာႏင ျညတပငားမ ေရပားေကမက
ြပေမငၾကညေလလမသမ မားအျင ါတကယမားလယမ မားအေနျဖငလညား မြဆာႏၵနယျင မ ႀကၢတငမြေား
ျခငားက ေမငၾကညေလလမရန မျဖာႏငါ။ ေနမကထ န ရမတခမမ မြဆာႏၵနယျင မ ႀကၢတငမြေား
ျခငားက လ ေဆမငရမတပင ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငမ လေဆမငျခငားမဟတဘြ မြရလကခထမားရ
သည႔ အားရဌမနက ေဆမငရပကရျခငားငျဖသည။ ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငအေနျဖင မြ႐ မ
ခန႔ခြပမႈက ထကြသ႔လႊြေျမငားေားျခငားမ ၢား ေရမငၾကသငေၾကမငား ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပအၿား၌
ANFREL ာႏင အျခမားေသမေမငၾကညေလလမေရားအဖြပ႔အညားမ မားမ အႀကျၢခြေသမလညား၊ တ ခနားမ မားာႏင
အားရဌမနအခ ၢ႕တပင မြေားျခငားာႏငလ ား၍ ယငားသ႔ျဖရမ မား ျဖေၚေနဆြျဖသည။ ႀကၢတငမြေားရန အ
တပက မရငားေားသည႔ မြဆာႏၵရငအေရအတပက သ႔မဟတ ၎တ႔၏ အမညမ မား၊ တညေနရမအတအက သ႔မ
ဟတ အခ နတ႔ာႏငလ ားသည သတငားအခ ကအလကမ မားကလညား ထတျနေၾကညမျခငားမ ၢားမရေ။ ေယ
ဘယ ေျမရမညဆါက ႀကၢတငမြေားျခငားလ ငနား၏ ဤအငားအေၚ ေမငၾကညေလလမရန ျသျခငား
မရေ။ ေမငၾကညေလလမခပငမရသညအျင၊ ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင ထနားခ ၢမႈာႏင႔
ေဒညားမ ားခ မတထမားမႈ အမားနညားသညအတပက အလပြသားမားျ ၢရန အျဖာႏငဆား အေၾကမငားရငားမ မားထြမ
တချဖသည။ မြဆာႏၵနယျင မ ႀကၢတငမြေားသ အေရအတပကအနညားငယသည မညသညၾကမားျဖတေရပား
ေကမက ြပ ရလဒ ကမဆ လႊမားမားမႈမရေသမလညား ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကြပတပငမ အေရားါလမ
မညျဖ၍ ထသ႔ႀကၢတငမြေားျခငားက မနမြေားျခငားလထားလနညားမ မား၊ သမမနမြ႐မ မားာႏင႔ တသမတ
တညား ျဖေမည နညားလမားတရျဖင ျၢျငေျမငားလြသငါသည။ ထသ႔ ျၢလျခငားျဖင ဤမြေားမႈက
မယၾကညလမ၍၊ မပငလငားျမငသမမႈရလမကမ အလြပသားမားျၢလာႏငေျခ နညားလမမညျဖသည။
ာႏငငရျခမားမႀကၢတငမြေားျခငားအတပက ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ြပက ငားခ နက ထတေားသည သတငား
အခ ကအလကမ မားထကမလ င ၂၀၁၇ ခာႏတပင သတငားအခ ကအလကမ မား မရရခြသည။ ာႏငငရျခမား
မႀကၢတငမြေားျခငားဆငရမ လထားလနညားမအ အဂၤလ ဘမသမျဖင႔ ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင
မထတေဝခြၿား၊ အျခမားာႏငငတပငေနထင၍ ႀကၢတငမြေားရန ာႏငင ၂၉ ာႏငငမ ႀကၢတငမြေားမညသ ေါငား ၃၃၉
ားသည ေကမမရငမခ မတသည သတမတခ ကမ မားျဖငကကညသည။ ငကမတပင ထကြသ႔မြဆာႏၵရငေါငား
၁၁၇ ေယမကရ၍၊ မေလားရမားကြသ႔ မြဆာႏၵရငမ မားပမရာႏငသညာႏငငမ ၢားတပငမ မြေားမည႔သမရေ။ ေရပားေကမက ြပ
ေန႔၊ ညေန (၄) နမရေနမကငားတပင ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခြပ၌ ေမငၾကညေလလမသမ မားာႏင လမေရမကၾကည
႐ႈာႏငသညါတကယမားလယမ မားာႏငအတတကပ ထႀကၢတငမြအမားလားက ေရတပကခြၾကသည။ ထျဖရက
အတတာႏငမတညေတမေၾကမငားကျသသည။ အတတတခ နတနားကဆလ င ႀကၢတငမြမရငားက ေၾကညမ
ထမားတမမ ၢားမရ၊ ႀကၢတငမြေားမညသမ မားအတပက မြားက သားသန႔ထတေားထမားျခငားမ ၢားမရ၊ မြေားၿားေသမ
မြလကမတမ မားကယ၌က ခ တထမားျခငားမ ၢားမရခြေ။
နဂားခ ၢဆရါက ႀကၢတငမြေားျခငားာႏငလ ား၍ ႐ႈေထပားမႈမ မားႀကၢေတပ႔ေနရျခငား၏ အဓကအေၾကမငားရငားမမ
ေဒညားမ ားမ မား၊ သငတနားေားျခငားာႏင လကြပမအမ မား မရျခငားေၾကမငျဖသည။ သငတနားမ မား ေားျခငား၊
မြေားျခငားလငနား၏ သပငျငလကၡဏမအခ ၢ႕အေၚ ေနမကထထနားခ ၢမႈထမားရျခငားတ႔သည ယၾကညမႈက
တားတကလမေမညျဖၿား၊ လကရ ရေနေသမ အခ ၢ႔အခကအခြမ မားက အဆားသတေမညျဖသည။ ယငား
သ႔ျၢလျခငားက လထားလ နညားမ မား မတညလမေ၍ ေဒညားမ ားမ မားက တငားက ပမ လကနမလမေ
မညျဖသည။ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ြပအၿားတပင အႀကျၢထမားသညအတငား ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက ေမငၾက
မညသမ မားသည တတာႏငသမ ေရပားေကမကြပေန႔တပင ေမငၾကသညသမ မားကြသ႔င ျဖေသငသည။ ေရပား
ေကမက ြပေန႔လငနားက မနားက ပမျမငေတပ႔ာႏငရန နကမနျဖေနေအမငလ ထမားျခငားျဖင၊ နအတပငား
ကမလရညျဖေၚေနသည ျနမနယယတခက တ႔ျနေဆမငရပကထမားၿား ျဖသညဟ ျညေထမင
ေရပားေကမကြပေကမမရငာႏင ါဝငတသကသအမားလားမ ဂဏယဝငၾကပမားပမ ထတေဖမေျမဆ ာႏငါမည။
ေရပားေကမက ြပေန႔
ဤေရပားေကမက ြပေန႔ာႏင႔တသကေသမ အခနားတပင ေရပားေကမက ြပေန႔၌ လေဆမငမႈမ မားာႏင႔ အျဖအ ကမ မားက
ၿခၢငမေအမင ေဖမျထမားသည။ မြ႐တပင လေဆမငမႈမ မားာႏင မြ႐မခန႔ခြပမႈ၊ မြလကမတမ မားက လ ၢ႕ဝကထမားရမႈ၊
မြလကမတမ မား လကခရယမႈာႏင မြေားရန ေနမကထနညားလမားမ မားက ထေထမငျခငားကြသ႔ က ၥရမ မား
ါဝငသည။51 မြေားသညေန႔တပင ဆာႏၵမြမ မားက မတတမားတငျခငား သ႔မဟတ ထေရမကသည လ ငနားျဖေရား
သည ဒမကေရနညားက ေရပားေကမကြပ၏ အဓကအတအငားတချဖသည။ မြေားမႈက လေဆမငသည
လငနားက ျၢလာႏင႔ ယငားလ ငနားတ႔၏ ပငလငားျမငသမမႈအတငားအတမတ႔သည ေရပားေကမကြပလ
ငနားာႏင ၎၏ ရလဒတ႔အမား အမ မားျညသ၏ ယၾကညမႈရရေရန အေထမကအကျၢါသည။
ANFREL အေနျဖင ေရပားေကမက ပြေန႔ နနကတပင မြ႐ ၁၅ ႐ဖပင႔သညကလညားေကမငား၊ မြေားေနအတပငား မြ႐
၁၆၆ ႐ကလညားေကမငား၊ တငားေဒသႀကား/ျညနယ ၈ ခရ ၿမၢ႕နယ ၂၂ ခတပင မြ႐ ၁၃ ႐ ၏ တျခငားတ႔က
လညားေကမငား ေမငၾကညေလလမခြသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပလငနားာႏငာႏႈငားယ ါက မြ႐
ဝနထမားမ မားအေနျဖင မဗဟသတျညလမၾက၍ ၎တ႔၏အလာႏငလ ားၿား မယၾကညမႈရလမၾကကမ
လထားလနညားတသမတတညားျဖမႈတပငလညား တားတကလမသညက ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမ
သမ မားမ ေတပ႔ရရါသည။ ANFREL အေနျဖင ထတားတကမႈမ မားအမား ေတပ႔ရရသညက ာႏၿခၢကမါသည။ သ႔ ေသမ
ေသခ မသညမမ ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ြပမတငခငတပင အမ႐ကထမားရနလအသည ရဖနရခါျဖတတ
51 ေရပားေကမက ပြ ကတကဝတမ မားာႏင႔ မ မား၊ Carter Cemter ဆနားခ ကလက ပြ၊ The Carter Center
သည႔ အခ ၢ႕က ၥေလားမ မား က နရေနဆြျဖသည။ ေရပားေကမကြပေန႔ာႏငတသက၍ မတက သည ေလ႔လမေတပ႔
ရခ ကမ မားက ေအမကါအတငား အဆငအမ ၢားမ ၢားခြပ၍ ေဖမျထမားါသည။
ႀကၢတငျငဆငျခငား
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပင ာႏငငေရားါတ ၂၄ ခာႏင ကယမားလယေလမငား ၉၆ ားါဝငခြၿား၊ ၁၇ ားမမ
အမ ၢားသမားမ မားျဖ၍ လလမြဆာႏၵနယ ၁၉ ေနရမအတပက ယၿၢငခြၾကျခငားျဖသည။ ႀကၢတငျငဆငရမတပင
ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငအေနျဖင မြား ၆,၃၇၀ ခ၊ မြလကမတက မညကြသ႔မနကနပမ အ
မတအသမားျၢရမညအေၾကမငားါဝငသည တမ ၅,၇၄၀ ခ၊ မြ႐ဝနထမားေါငား ၂၀,၀၀၀ ၊ မြေားမႈဆငရမ
လကြပမအ ၂၄,၀၀၀ အ၊ တဆတား ၂၁,၆၄၆ ခ၊ ဖ ကမရသညမငဘား ၄,၅၄၄ ဘား၊ မြဆာႏၵရငညမေားတမ
၃,၈၉၀ ရပကတ႔က ေားအခြၿား၊ မြ႐ ၂,၀၀၀ အတပက မြလကမတ ၂,၄၇၂,၆၀၀ ခက ျငဆငေားခြသည။
တရမားဝငျဖ၍ မရငားေားသပငားထမားသည မြဆာႏၵရငအေရအတပကမမ ၂,၀၃၂,၅၃၆ ားထက ါသည။52
၂၀၁၇ ဧျလ ၁ ရကေန႔ ေရပားေကမကပြမတငမာႏတအတပငားတပင ေယဘယ ေကမငားမပနေသမ ျငဆငမႈမ မား
ျၢလထမားျခငားမ မားအတပက ANFREL သည ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမမရငက ေမငၾကညေလ႔လမခြ
သည။ ျညနယ/တငားေဒသႀကား ၈ ခလားတပင ေရပားေကမကပြ၌ အသားျၢရမည႔ ၥညားမ မားသည အခ နမလၿခၢပမ
ေရမကလမခြသညဟ ဆာႏငါသည။ မြရအေရအတပကမ မားနညားါားမႈာႏင ေ၀ားလေခါငသေသမေဒသမ မားတပင
ေရပားေကမကပြမက ငားျခငားေၾကမင ေရပားေကမကပြ ၥညားမ မားကသယယ ႔ေဆမငမႈျၢလ ရမတပင ၂၀၁၅ ာႏင
ာႏႈငားယါက UEC အတပက သသသမသမလပယကမႈရေၾကမငား ေတပ႔ရသည။ သ႔ေသမ ေမငၾကညေလ႔လမ
သမ မား၏ မတခ ကအရ မပနျညနယသ႔႔ ၥညားမ မားအမား ေလျဖင႔ျခငား၊ ရမားျညနယ၏ အခ ၢ႕အတအ
ငားမ မားတပင ေကမငားမပနေသမ လမားနားဆကသပယေရားကပနရကမ မားမရျခငားေသမ နေခၚမႈအခ ၢ႕ရေနေသား
ေၾကမငားေတပ႔ရသည။
၂၀၁၅ တပင ေနမကထအဓကက သည က ၥရမမ မြလကမတ၏ အရညအေသပားျဖသည။ ANFREL သည
မျညေသမ သ႔မဟတ ာႏအရညအေသပားညဖ ငားေသမ မြလကမတမအမ မား (ျဖသငသည မြလကမတ ၅၀
ေအမကသမရသင႔) ာႏငတသကေသမ အရငခမမ မားက ေတပ႔ရခြသည။ သ႔ရမတပင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပား
ေကမက ပြတပင ေရပားေကမက ပြ ၥညားမ မား၏ အရညအေသပား သ႔မဟတ မြလကမတ မအမ မားတပင မြလကမတ
ေလ မ႔ျခငားမ မားာႏငတသကသည အရငခမႈမ မား မရခြ႔သညက ေတပ႔ရသည။ ထကြသ႔ေသမ တားတကလမမႈက
အသအမတျၢသငျား ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမက ပြတပငလညား တညေသမ အရညအေသပားထနားခ ၢမႈက
ျၢလာႏငမညဟ ေမ မလငသည။
UEC သည ေရပားေကမက ပြေန႔တပင ေားၿားျဖသည႔ ၾကၢတငမြမ မားအမား ကငတပယမႈမ မားာႏငလ ား၍ ပငလငား
ျမငသမမႈရမႈအေၚ အသအမတျၢသငသည။ ေရပားေကမကပြေန႔တပင မြရျင၌ ျသထမားေသမ မြဆာႏၵနယအ
တပငားမ ၾကၢတငမြေားသ မရငား - ၁၃ က ျမငေတပ႔ရျခငားအတပက ထမ၍ ေက နအမားရမသည။ လကြပ
မအတပင ညႊနၾကမားထမားသညအတငား ၾကၢတငဆာႏၵမြထည႔ထမားသည႔ ားမ မားက ေသခ မပမ ႀကၢားျဖင႔ညား၍
52 UEC
တထမားကမ မြရအတပငား ျမငသမေသမေနရမတပင ထနားသမားထမားခြသည။53 ထသ႔တသမတတညား ျၢမျခငား
မ မားသည ၾကၢတငမြဆာႏၵရငမရငားအမားေၾကညမျခငားမရေသမ၊ ၾကၢတငမြမရငားမ မားမမျမငသမမႈမရေသမ သ႔မ
ဟတ မြရတပင ဆာႏၵမြားမ မားရေနေသမလညား ညားောႏမငထမားျခငားမရေသမ ၂၀၁၅ အေထပေထပ ေရပားေကမကပြာႏင
ာႏႈငားယါက ထငရမားေသမ ျခမားနမားခ ကတချဖသည။
မြရမ မားတညေဆမကာႏင မြရခပြေ၀မ မား အထားသျဖင မြေားခပငရေသမ လ ားေရမ မားျမားမ မားမမ ယခငေရပား
ေကမက ပြမ မားာႏငတညေသမေၾကမင UEC သည မြရမ မားက ၿခဝငားတခတပင ထမားရကမ မြေားငတမတခ အ
ျဖျၢလထမားခြ႔သည။ မြဆာႏၵရငနညားေသမ ေနရမမ မားတပင မြရငတမမ မားမဟတြ မြရေလားမ မားသမရခြ႔သည။
ANFREL သည ေမငၾကညေလလမသမ မားာႏင ါတကယ မားလယမ မားအတပက အသအမတျၢကတမ မားေား
အမႈကလညား ေမငၾကညေလလမခြသည။ ေမငၾကညေလလမသမ မားသည UEC မ ညႊနၾကမားသည႔
ေလ မကထမားမႈနညားလမားမ မားအတငား ျ ၢလၿားေနမက အခ နမ င အသအမတျၢကတျမားမ မားက ရရသည။
ျညတပငားေမငၾကညေလလမေသမအဖပြ႔မ မားသည UEC အေနျဖင အသအမတျၢကတျမားမ မားထတေားရမတပင
မေျမငားလပယျငလပယရလမမႈက ခ ားမပမားခြၾကသည။ ယခငကဆလ င UEC သ႔ ေမငၾကညေလလမသ
တေယမကခ ငား၏ မရငားလကမတမ မားာႏငအတ သတမတထမားေသမက ျဖညပကေရားသမားတင သပငားရန
လအသည။ သ႔ေသမ တငသပငားရမည အခ နမတငမ တာႏငငလားအတငားအတမအမားျဖင ေမငၾကညေလ
53 ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ၊ မြရမား၊ ဒတယမြရမားာႏင႔ မြရအဖပြ႕ဝငမ မားလက ပြ
လမသအမားလား၏ လကမတမ မားက ေဆမငားရန မလပယကေသမေၾကမင ယခာႏတပင မရငားလကမတမ မားာႏင
အတ က ေနမကမတငသပငားခပငေားျား အသအမတျၢကတမ မားက ထတေားခြ႔သည။ မြရမ မား၏ မရငားက
ထတျနျခငားအမားလညား အေါငားလကၡဏမေဆမငေသမ မတသမားမႈမ မားရခြသည။ ANFREL သည ေရပား
ေကမက ပြေန႔မတငခင မြရမ မားကေလလမခြ႔ျား မြရအမ မားသည ေကမငားပမျငဆငထမားသညက ေက န ပမ
ေတပ႔ခြ႔ရသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြျငဆငမႈမ မားျၢလ ေနအတပငား ားရမရမႈအတပက အေရားါေသမ နယေျမမမ
ရမားျညနယ၏ သားျခမားက ၥရမ မားျဖကမ လၿခၢေရားအရ ားရမရမႈမ မားေၾကမင ေရပားေကမက ပြေန႔မတငခင မြရ
မ မားက ေနရမေျမငားေရပ႕ခြ႔ရျခငားျဖသည။ ၍အေသားတက ေသမ ေဆပားောႏပားမႈမ မားက အထကတပင ေဖမျခြ႔
ေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ ၀နားက ငအေျခအေနမ မားအခနားတပင ဖတရႈာႏငါသည။ ထမြရယဖ ကရသည႔ ကၥ
ရမ မားက သငခနားမရယာႏငလမ႔မညဟ ေမ မလင႔ၿား ၂၀၂၀ အတပက မြရေနရမမ မား ေရပားခ ယရမတပင အထားသ
ျဖင လျခၢေရားျနမရာႏငေသမေနရမမ မားတပင မဂရျၢလေဆမငျခငားာႏင႔ အအေရားဆပြျခငားမ မား လ
ေဆမငာႏငမညျဖသည။ အလမားတျသနမမ ၢားသည ၂၀၂၀ တပငလညား ျဖာႏငေခ ရကမ ယဖ ကမႈအေရအ
တပက ေလ မေအမငာႏင ယဖ ကမႈေၾကမင သကေရမကာႏငမႈမ မား နညားါားေအမင ျၢလ ေားျခငားျဖင မြဆာႏၵရင
မ မားက မြေားခပငမရြျဖမည႔ အေရားမ ကမကပယာႏငမညျဖသည။
မြ႐ဖပငျခငား
ANFREL ၏ ေမငၾကညေလလမသမ မားမ ေလလမခြၾကသည မြ႐ (၁၅) ႐ဖပင႔လျခငားအေၚ အေျခခကမ ေျမ
ဆရါက ေနရမအမ မားတပင မြ႐ဖပင႔လျခငားက ေဒညားမ ားာႏငအည ျ ၢလခြသညဟ ဆရါမည။ ျည
ေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရင၏ လကြပမအအေၚအေျခခၿား၊ ေယဘယ အမားျဖင မြ႐တခခ ငားတပင အ
ဖပြ႔ဝင အနညားဆား ၇ ားရါသည။ ထသတ႔မမ မြ႐အရမရတား၊ ဒတယမြ႐အရမရတ ား၊ မြမရငားက ေဆား
မညသ တား၊ မြလကမတ ထတေားမညသတ ား၊ မြ႐အေမငအျဖေဆမငရပကမညသ ၂ ားာႏင မြဆာႏၵရင
တ႔၏ လကက ဖ ကမရေသမ မငတ႔ေားမညသတား တ႔ျဖသည။ အကယ၍ မြဆာႏၵရငားေရ ၁၀၀၀ ထက
ေက မလပန ါက မြမရငားရနာႏင မြလကမတထတေားရနအတပက ေနမကထလတ ားက ခန႔ထမားာႏငသည။
ထအဖြပ႔ဝငအမားလားက ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခြပမ ခန႔ထမားါသည။ မြ႐က နနက ၆ နမရတတတပင ဖပငမညျဖ
ေသမေၾကမင မြ႐အဖပြ႔ဝငအမားလားသည ေမားပမေရမကရေနရမညျဖသည။ မြ႐က အထငခ မႈောႏားေကပားျခငား
သ႔မဟတ မြ႐ဝနထမားမ မားအေရမကေနမကက ျခငားတ႔ေၾကမင အခ ၢ႕မြ႐မ မားမမ ဖပငခ နေနမကက ေနေၾကမငားက
ANFREL က ေတပ႔ရခြရသည။ ထ႔ျင မြ႐ဝနထမားမ မားအမားလား ညညေရမကရေနၿျဖေသမလညား၊ မြ႐မဖပင
ခငတပင ါတကယ မားလယမ မား သ႔မဟတ ေဒသခေမငၾကညေလလမသမ မားက ေမငဆငားေနရသည ျဖရ
မ မားလညားေတပ႔ရါသည။
မြ႐တပင အမ မားအမားျဖင PACE ာႏင EEOPs တ႔မ ျညတပငား ေမငၾကညေလလမသမ မားာႏင ါတကယ မားလယမ မား၊
အမ မားမမ NLD ာႏင USDP တ႔မျဖ၍ မေသားငယသညါတမ မား သ႔မဟတ တသားဂ လကယမားလယ
ေလမငားမ မားရေနရမ အမားတကဖပယေကမငားသည။ ၂၀၁၅ ခာႏထကမလ င ၂၀၁၇ ခာႏ၌ ါတကယမားလယ
မ မားာႏင ေမငၾကညေလလမသမ မားသည သတ႔၏တရမားဝငအသအမတျၢကဒမ မားက ဝတဆငျခငား/ ျသျခငား
ာႏငလ ား၍ ညားမ ားမ မားာႏငအည လကနမခြၾကသည။ မြရမဖပငမေလား၌ မြ႐ဝနထမားက မြားအမား ေလားဖက
ေလားတနမ ႀကၢားျဖင႔ မညားောႏမငမ မြားလပတအမား ျသခြသည။ ထ႔ေနမက -၁၃ (ႀကၢတငမြေား သ မရငား) က
ဝနထမားက ထတ၍ကခြ႔ၿား ႀကၢတငမြေားမညသမ မားမရသည နယေျမမ မြ႐မ မားမလပြၿား မြ႐တခခ ငား အတပငား၌
ႀကၢတငမြားမ မားက ျမငာႏငါသည။ မြရဖပငအၿား၌ တနားားသမ မားသည ၂၀၁၅ ထက မလ င အေတမ
အတနနညားါားသပမားၿား၊ မြေားသားေရနညားါားသပမားျခငားက ထငဟျခငားျဖ၍ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပက
လအမ မား တဝင မားမႈက ဆငားသပမားျခငားက ေတပ႔ရသည။
မြေားျခငား
ANFREL သည ာႏငငတကမမေမငၾကညေလလမသ ၁၅ ားာႏငအတ ၿမၢ႕နယ ၂၂ ၿမၢ႕နယလားတပင မြ႐ ၁၆၆ ခ၌
မြေားျခငားက ေမငၾကညေလလမရန မခြသည။ အေသားအဖြပမမားယပငားမႈအခ ၢ႕ ရေသမလညား ေယဘယ အမားျဖင
မြေားျခငားက ေခ မေမပ႔ပမ ေဆမငရပကာႏငခြသည။ ANFREL ၏ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ြပက ေမငၾကည
ေလလမခြျခငားအေၚ အေျခခ၍ဆရလ င မြေားျခငားလ ငနားတပင အဓကားရမရေသမ နယ ယႀကား ၃ ခ ရါ
သည။ ၎တ႔မမ (၁) မြ႐အရမရမ မားာႏင မြဆာႏၵရငမ မားအတပငားတပင မြဆာႏၵရငညမေားာႏင သငတနားမ မား မရ
ေသမေၾကမင မြေားျခငားလထားလနညားမ မားက အေကမငအထညေဖမရမတပင တသမတတညားမရျခငား၊ (၂)
တနားေနေသမ လမ မားာႏင အတပငားရ လလေဝားက ေကမငားမပနပမ မမထမားာႏငေသမေၾကမင ျညက ေနၿား
ဖ႐ဖရြျဖေနသည မြ႐မ မား၊ (၃) မြဆာႏၵရငမရငားတပင မါဝငေသမေၾကမင မြေားရန သတမတခ က ျည႔မေသမ
လညား မြေားရန ျငငားယခရျခငား တ႔ျဖသည။
ယငားက ၥရမ မားာႏငလ ား၍ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပတပင တားတကမႈရခြ႔သညက ANFREL က
ေတပ႔ရခြရသည။ မြ႐ဝနထမားအမ မားမမ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ြပတပင ေဆမငရပကခြဖားသည အေတပ႔အႀကၢရခြ
ေသမေၾကမင ၂၀၁၇ ၌ မလေဆမငာႏငပမားရကမ၊ ယၾကညမႈလညား ရလမခြ ါသည။ သ႔ရမတပင မြေားျခငား
လထားလနညားမ မားမမ မြေားမညသမ မားအတပက ႐ႈေထပားေနသညအတပက ၎တ႔က မြဆာႏၵရငညမေား
သငတနားမ မား လလေလမကေလမက မျၢလေားခြေၾကမငား ေတပ႔ရရသည ျဖရအခ ၢ႕လညား ရေနဆြျဖသည။
ထျဖရမ ၢားတပင ါတကယမားလယမ မားသည မြ႐တပငမြဆာႏၵရငမ မားအမား ကညရန ႀကၢားမားခြၾကသည။ ျည
ေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငမ ေားထမားသည မြဆာႏၵရင ညမေား တမမ မားသည မြ႐အနားတပင ကထမား
ေသမလညား၊ ထတခတညားျဖင႔ မြေားမညသမ မားက မညသ႔မြေားရမညက ညမေားရမတပင ထေရမကမႈမရေ။
တမမ မားက မဖတတတသည ျညသမ မားပမရေနျခငား၊ မမတတေျမမကၾကသည အေၾကမငားျခ ကမ မား
ရေနျခငား သ႔မဟတ တမမ မားက ျမနမမဘမသမကမားျဖင ေရားသမားထမား၍ အခ ၢ႕အေနျဖင မမတ႔၏
တငားရငားသမားဘမသမကမားကသမ ဖတ႐ႈတတျခငားတ႔သည ျနမက မဆားေခြသည။ ျမနမမဘမသမျဖင
ေရားသမားထမားသည မြ႐တပငားရ ဆငားဘတ (ဝငေါက၊ ထပကေါက၊ မြား သညအမားျဖင) တ႔ာႏငလ ား၍လညား
နေခၚမႈမမအတတင ျဖသည။
မြဆာႏၵရငအေရအတပကနညားါားသပမားေသမေၾကမင ANFREL အေနျဖင လမ မားျညသက ေနသည မြ႐မ မားက
မေတပ႔ရခြရေ။ သ႔ရမတပင မြ႐အရမရမ မား လေဆမငထမားသည မြရမႈတ႔ကလညား အေထမကအကျဖခြ
သည။ မြေားျခငားလထားလနညားမ မားက အေကမငအထညေဖမရမတပင မတညမႈက မြ႐အနညားငယတပင
ေတပ႔ရခြရၿား၊ ထမြ႐မ မားတပင မြလကမတအခ ၢ႕က ေနမကေက မဘက၌ တဆ တားထျခငား၊ အခ ၢ႕ေသမ မြ႐အရမ
ရမ မားသည မြေားမညသတ႔အမား မြမရငားမအတပင ၎တ႔၏အမည၌ လကမတမထားခငားျခငားတ႔က ေတပ႔ခြရ
သည။ မြ႐အခ ၢ႕တပင မြေားျခငားျဖမမ မောႏားေကပားေနခြၿား၊ ရလဒအေနျဖင ထမြ႐မ မား၏ျငတပင မရညလ မား
သည လတနားရညႀကားက ျဖေၚေခြသည။
မြဆာႏၵရငသကေသခလကမတက အသားျၢျခငားသည မြ႐အရမရမ မားက မြမရငားတပင မြဆာႏၵရင၏ အမညအမား မလ ငျမန ပမရမေဖပရမ၌ အကအညျဖေခြၿား၊ တနားရသည႔ မြဆာႏၵရငမ မား အခ နကနသကသမ သပမားေသမ ေၾကမင တနားရသည႔ လငားက တသပမားေခြသည။ ANFREL သည ယငားမြဆာႏၵရငသကေသခ လကမတက အသားျၢျခငားအမား ေထမကခ ါသည။ ထလကမတသည မြေားရနလအခ ကျဖသညသမမက မြေားျခငားလ ငနားက မေခ မေမပ႔ပမေဆမငရပကာႏငေရား ကညသညနညားတခအျဖလညား ျမငမသည။
၂၀၁၇ ခာႏတပင ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငသည မြမရငားတပင မါဝငသည မြဆာႏၵရငမ မား မြ႐သ႔
ေရမကရလမါက ကငတပယေျဖရငားရန မျငဆငထမားခြါသည။ လကထြရ မြမရငားက ျငဆင၊ ျဖညပကရန
ေရပားေကမကပြမတငမ အေရားါသည အမားထတမႈအျင၊ ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငသည ေရပားေကမက
ပြပေန႔တပင မြမရငားျငဆငျခငားက အဆငေျေခ မေမပ႔ေရနအတပက - ၁၂ က ထတေားခြသည။ မြဆာႏၵရငမ မား
အေနျဖင သကဆငရမလႊတေတမမြဆာႏၵနယအတပငား ေနထငေနသည ာႏငငသမားမ မားျဖေၾကမငား အခ ကအလက
အေထမကအထမားမ မား ျသာႏငါက ၎တ႔အေနျဖင မြေားာႏငမည ျဖသည။ ထအမားထတႀကၢား မားမႈမ မားေၾကမင
ျငငားယခရသည သ႔မဟတ မြမရငားတပငမါဝငသည မြဆာႏၵရငမ မား၏ ျနမသည သသမပမ ေလ မက သပမား
သည႔အတပက UEC ၏ အမားထတမႈက အသအမတျၢရန လအသည။
မြေားသညေန႔တပင ႐ႈေထမငအမားလားအမား ေမငၾကညေလလမသမ မားက ေမငၾကညေလလမရန ဖပငေားထမား
ျခငားာႏင ါတကယ မားလယမ မားက မ ကျမငသကေသအျဖ ၾကည႐ႈခပငေားထမားျခငားက ေတပ႔ရသည။ ထသ႔
ဝငေရမကခပငရရမႈက ေရပားေကမက ြပေန႔၏ ပငလငားျမငသမမႈက အေတမင အေထမကအကျၢခြ ါသည။ ဝင
ေရမကခပငရရရန ျနမရေနသညေနရမမ မားတပင သငတနားမ မားမရျခငား၊ မရငားလငားသည ေဒညားမ ားမ မား၊
ေကမမရငအဖပြ႕ခြပအဆငမ မားအၾကမား လပြမမားသညဆကသပယေရားတ႔ေၾကမင အမ မားအမားျဖင အေသားမား မမမနမႈ
မ မားရခြသည။
ရနကနတပင အေသားမားအျဖအ ကေလားမ မားမတ ါား မြေားေနတပင အဓကျဖရမ မား တငျလမျခငားမ ၢား
မရါ။ ဒဂၿမၢ႕သအေရ႕ငားၿမၢ႕နယာႏင လႈငသမယမၿမၢ႕နယတ႔တပငေနထငသအခ ၢ႕မ အျခမားသမ မားက ကယမား
လမေရမကမြေားသည႔ ျဖရအခ ၢ႕သမရခြသည။ သတငားာႏင အပနလငားမဒယမတ႔အေၚ အေျခခါက ေက မက
တခါားၿမၢ႕နယတပငလညား အလမားတက ၥရမ ၢားျဖပမားခြသည။ ျဖရမမ ြခားတငား၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမ မြဆာႏၵ
နယအမတ ၄ ၏ ေနရမအတပက မြေားရမတပင မြဆာႏၵရငာႏားကယ မား လမေရမက၍ မြေားခြသညအတပက ရြမ
တရမားပြဆခြသည႔ျဖရျဖသည။54 ရမားျညနယေတမင ငားာႏင ရခငျညနယကြသ႔ လၿခၢေရားားရမရသည
နယေျမမ မားာႏငလ ား၍ ေရပားေကမက ြပေန႔တပင မြေားျခငားမမ ေခ မေမပ႔ၿား၊ အောႏမငအယကမရခြေ။
မြရတျခငား၊ မြေရတပကျခငားာႏင ဇယမားတပင ေရားသပငားျခငား
ANFREL သည မြ႐ ၁၃ ႐တပင မြရတျခငားလငနားက ေမငၾကညေလလမခြၿား၊ တခ နတပင မြေားရန
တနားေနသမ မားက မြေားခပင႔ျၢသညမ လပြ၍ မြ႐အမ မားမမ ညေန ၄ နမရတပင တခြသည။55 မြ႐အခ ၢ႕တပင
မြဆာႏၵရငအနညားငယ မြမေားရေသားသညတငေအမင မြေားရမညသအမားလား မြေားၿားါၿဟ ေၾကညမ၍ မြ႐အ
ရမရမ မားက မြ႐မ မားက ေမားပမတခြၾကသညက ေမင႔ၾကည႔ေလ႔လမသမ မားက ေတပ႕ရရသည။ မြဆာႏၵရငအမား
လားမြေားၿားါက ယငားကြသ႔ေမားပမ တသမားျခငားမ ၢားက ခပငျၢထမားသည။ မြ႐အရမရမ မား/အဖြပ႔ဝငမ မားက ရငား
ျသညမမ မြမေားရေသားသည က နရေသမ မြဆာႏၵရငမ မားသည ထအခ နတပင အနားအနမား၌ မရခြၾကသညအ
တပကျဖသညဟ ဆသည။ ထက ၥရာႏင႔တသက၍ တငၾကမားလမမႈမ မားမရေသားေသမလညား ျညေထမင
ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင မြ႐အရမရမ မားက ညားမ ားမ မားာႏငအည လ ေဆမငရန မတငားက ပမ
တကတပနားသငသည။
မြေရတပကျခငားလ ငနားမတငမ မြေားျခငားၿားဆားသပမားသညာႏငတၿၢငနက ျၢလ ရနလအသည အဆင
မ မားပမရသည။ လကြပမအထြတပင ရငားျထမားသညအတငား ေနသည မြလကမတမ မားက မြ႐အရမရတ႔က
ယဖ က ရမညျဖၿား၊ အသားျၢထမားသည မြလကမတမ မားာႏင႔ အသားမျၢရေသားသည မြလကမတမ မားက ေရ
တပက၍ ျနလည ညားထမားရါမည။ ေမငၾကညေလလမသမ မား၏ အေတပ႔အႀကၢတ႔အေၚ အေျခခ၍ ဆရါက
မြ႐တ႐ာႏင တ႐မမ ထအဆငမ မားက နတက အေကမငအထညေဖမထမားျခငား မရါ။ အခ ၢ႕မြ႐မ မား တပင
ဤေဖမျထမားသည အေရားႀကားေသမ အဆငမ မားက မေဆမငရပကရေသားမ မြမ မားကတင ေရတပကၾကသညက
ေတပ႕ရသည။
မြရတျခငားအတပက ေနမကတဆငမမ အမနတကယ မြေရတပကျခငားျဖၿား ထအဆငတပင မြေရတပကျခငား၊ မြ
မ မားက ေါငားျခငားာႏင႔ ဇယမားတပင ေရားသပငားျခငားလငနားမ ေနမကဆားရလဒက ေၾကညမျခငားအထ အမားလားါ
ဝငသည။ မြေရတပကျခငားာႏင ဇယမားတပင ေရားသပငားျခငားလ ငနားမ မားသည ာႏငငတာႏငငာႏင တာႏငငမမ အ
ေသားတအမားျဖင ကြပျမားျခမားနမားေသမလညား၊ တက မႈ၊ ႐ားသမားမႈာႏင ပငလငားျမငသမမႈတ႔မမ လငနားက
လမားညႊနေားသည အမားလားာႏင႔ဆငေသမ မမ မားငျဖသည။56
မြရဖပငလျခငား၊ မြေားျခငားလငနား တ႔ျဖင႔ာႏႈငားယ ါက မြေရတပကျခငားလငနားသည မျနမေား
ာႏငၿား ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငအေနျဖင မအမ႐ထမားရနလအသည။ မြေရတပကျခငားရလဒက လ
၁၂ ား (မြ႐အဖြပ႔ဝင - ၄ ား၊ ါတကယ မားလယ - ၄ ားာႏင မ ကျမငသကေသအျဖ ျညသ - ၄ ား) မ လက
မတမေရားထားမ - ၁၆ (ေါငားထမားေသမ) တပင ျဖည႔သပငားကမ မြ႐ျငတပင ျသထမားသငါသည။
54 http://elevenmyanmar.com/politics/8610
55 Ibid 81 56 Ibid 79
ေမငၾကညေလလမသမ မားအေနျဖင တားတကရနလအသည နယယမ မား သ႔မဟတ သ႑မနမမနမႈ အ
နညားငယက ေတပ႔ခြရသည။ ထအထြတပင ႀကၢတငမြမ မားက ထမဆားႀကၢတငေရတပကရမညအမား ေနမကဆားမ
ေရတပကသညျဖရ၊ ရလဒမ မားက - ၁၆ တပင မျဖည႔သပငားရေသားမ - ၁၆ အမား လကမတေရားထားထမားျခငား၊
မြ႐အခ ၢ႕တပင ရလဒ အမနမ မားက ျသမထမားျခငားာႏင မြမ မားတငမေရတပကရေသားခငတပင အသားမျၢရေသား
သည မြလကမတတ႔က ျနလညမညားထမားျခငားမ မားငျဖသည။ ကေကမငားသညမမ မေကမငားေသမ
ရညရပယခ ကျဖင ျၢလသည လကၡဏမမရျခငား၊ သသမထငရမားသည ျဖရမ မားမရျခငားာႏင တငၾကမား မႈမ မားက
တငျလမမႈမ ၢားမရျခငားတ႔ျဖသည။ သ႔တငေအမင ာႏငငတဝမားလားရ မြ႐အမားလားတပင မြေရတပကျခငား အတပက
ညားမ ားမ မားက တသမတတညား လကနမရနမမလညား အေရားႀကားေနဆြျဖသည။ အနမဂတတပင မြ႐အရမရ
မ မားအတပက သငတနားမ မားျၢလသညအခါတပင လငနား၏ ဤအဆငသည ျညေထမငေရပား ေကမကြပ
ေကမမရငမ ားမားေားလေဆမငရမည အရမတချဖသည။
၂၀၁၅ ေရပားေကမက ြပာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပၾကမားတပင အေရားါသည ေျမငားလြမႈတခမမ ခငလမြ
ာႏင ယမြတ႔အတပက သတမတခ ကမ မားငျဖသည။ ၂၀၁၅ ခာႏတပင မြဆာႏၵရငက မြလကမတေၚတပင တ
ႀကမထကမက တဆာႏမ ါက ယငားမြမမ ယမြျဖသည။ ယမြအတပက ထသ႔ေသမ တငားၾကသည႔ သတ
မတခ ကမ မားေၾကမင႔ ယမြမ မားပမ ထပကေၚလမာႏငသညက မညသမဆ ခန႔မနားၾကည႔ာႏငသည။ ၂၀၁၅ ခာႏ
က ထငျမငခ ကေားျခငားမ မားအေၚ အေျခခ၍ ဆရါက ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငသည ညားမ ားက
ေျမငားလြခြၿား ယခအခ နတပင တဆ တားတႀကမမက ထထမားသည မြလကမတမ မားကလညား ခငလမြအျဖ
ထညသပငားေရတပကခြသည။ ယငားသ႔ ႀကမဖနမ မားပမတဆ ထျခငားသည မြဆာႏၵရငက သ၏ ရညရပယခ ကက
ရငားရငားလငားလငားျလ၍ဟ မတယ၍ျဖသည။57 ထညားမ ားက ေလ မခ ေားလကျခငားေၾကမင ၂၀၁၅
ေရပားေကမကြပာႏငာႏႈငားယါက ယမြအေရအတပက ရမခငာႏႈနားမမ မနညားါားသပမားသည။ IFES ၏ ဏမမအ
ခ ကအလကေကမကယမႈအရ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပတပင မြ ၅.၃၈ ရမခငာႏႈနားမမ ယမြမ မားျဖသပမား
ခြၿား ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပတပင ယမြအေရအတပကမမ ထကဝကမ ေလ မသပမားခြသည။58 က နရေန
သည ယမြအမ မားမမ တဆတားက မနကနပမ မထသညအတပကေၾကမငျဖသည။ ယငားမမ မြဆာႏၵရငညမ
ေားျခငားမ မားမရခြေသမေၾကမငျဖသည။ ရမားျညနယအတပငားရ ေက ားသားၿမၢ႕ ာႏင မငားရားၿမၢ႕မ မားတပင ယမြအ
မ မားဆားအဆငျဖၿား ၁၀% ေက မသည။ အၾသရမမဟတသညမမ ထေဒသမ မားတပင ၂၀၁၅ ခာႏ၌ လၿခၢေရား
အရ ားရမရမႈမ မားေၾကမင အေထပေထပေရပားေကမကြပမျၢလခြရ၍ျဖသည။ ယငားေဒသမ မားတပင ေါငား ယမြ
အေရအတပကမ မားေနရျခငားမမ မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားမ မား မလအေနျခငားာႏင မြေားျခငားလငနားတပင
၎တ႔အေနျဖင အေတပ႔အႀကၢမရျခငားတ႔က ထငဟေသည။
မြေရတပက၍ ေါငားၿားေနမက မြ႐အရမရမ မားသည မြလကမတမ မား၊ ႀကၢတငမြလကမတမ မား၊ ယမြမ မား၊ အသား
မျၢရေသားသညမြမ မား၊ လကချဖတ ငားမ မားာႏင - ၁၆၊ မြဆာႏၵရငမရငားာႏင - ၁၇ တ႔ထညထမားသည
မတမၿြာႏငသည႔အတမ မားအမား ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခြပသ႔ ေား႔ရသည။ မြ႐တခခ ငားမ ရလဒအမားလားက
ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခြပရားသ႔ ေား႔ၿားေနမက၊ ထေါငားမြမ မားက မြဆာႏၵနယျင မ ႀကၢတငမြရလဒမ မားာႏင
57 Ibid 81 58 Preliminary Data Analysis of Results from Myanmar’s April 2017 By-Elections, IFES, April 2017
ေါငားညားမညျဖသည။ မြဆာႏၵနယတခတပငားမ ထပကေၚလမသည မြ႐ရလဒမ မားအမားလားက ေါငားလကၿား
ေနမက ၿမၢ႕နယေကမမရငအဖပြ႕ခြပသည - ၁၉ က ျဖညၿားသညအခါ ရလဒက ေၾကညမရသည။59 မြ႐အဆငအ
လကရရလမသည ထရလဒမ မားက ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရင႐ားသ႔ ေား႔ရၿား http://uecmyanmar
.org/results တပင ဝငေရမကၾကည႐ႈာႏငါသည။
ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ါတကယမားလယမ မားအေနျဖင ၿမၢ႕နယအမားလားတပင မြေားျခငားလငနားက
အကန႔အသတမရြ ေမငၾကညေလလမခြရေသမေၾကမင ၂၀၁၅ ခာႏာႏငာႏႈငားယ ါက ဇယမားတပင ထည႔သပငား
ျခငားလ ငနားသည မလ ငျမန၍၊ ပငလငားျမငသမမႈရသညက ေတပ႕ရသည။ ျညေထမငေရပားေကမက ြပ
ေကမမရငသည ရလဒမ မားက ေရပားေကမကြပၿား ေနမကတေန႔ျဖသည ၂၀၁၇ ခာႏ ဧၿလ ၂ ရကေန႔တပင တ
ရမားဝငေၾကညမခြသည။ ၂၀၁၅ ခာႏတပင အခ ၢ႕ေဒသမ မား၌ ေမငၾကညေလလမသမ မားပမအေနျဖင ဇယမားတပင
ျဖည႔သပငားျခငားျဖက မၾကည႐ႈာႏငခြၾကါ။ ၂၀၁၇ တပငမ ၾကည႐ႈခပငရလမသညအျင၊ ပငလငားျမငသမလမါ
သည။ မြေါငားျခငားာႏင ဇယမားတပင ျဖည႔သပငားျခငားလ ငနားတပင ေမငၾကညေလလမသမ မားာႏင ါတကယမား
လယမ မားက ၾကည႔ရႈခပငေားျခငားက ေရပားေကမက ြပ၏ ပငလငားျမငသမမႈာႏင ႐ားသမားမႈက ေသခ မေသည မရမျဖ
အတအငားတချဖသည။60
ျမနမမာႏငင၏ လကရ ေဒမေဘမငသည မြေရတပကျခငားာႏင ဇယမားတပင ထည႔သပငားျခငားအတပက လငနား
တပင ရငားလငားသည လကြပမအ သ႔မဟတ အေသားတ ေဒညားမ ားမ မားမရေ။ ျညေထမငေရပား
ေကမက ြပေကမမရငအေနျဖင မြ႐ဖပငျခငားာႏင မြေားျခငားျဖအတပပက ညားမ ားအေသားတခ မတသည အ
တငားင မြ႐တျခငားအတပကလညား လမားညႊနခ က မအေသားတက ခ မတေားသငသည။ ထ႔ျင အနမဂတ
တပင မခငမမသည ေဒမေဘမငတချဖင ထလငနားတ႔က ထနားေက မငားေားရမညျဖသည။
မြလမေားသ အေရအတပက
ေရပားေကမကပြအႀကၢေမငၾကညေရားအရငခမတပင ခပြျခမားတျဖမေလလမခ ကမ မားအရ ၾကမားျဖတေရပားေကမက
ပြတပင မြလမေားသအနညားငယသမရမညဟ ခန႔မနားထမားခြ႔သည။ ထသ႔ခန႔မနားျခငားတပင အေၾကမငားျခ ကာႏခ
ရသည။ ထမတခ ကမမ ေရပားေကမကပြေန႔သည ၂၀၁၇ ဧျလ ၁ရကေန႔ ေနေန႔ျဖျား ထေန႔သည လအမ မား
၏ အလ လရကတရကျဖသညအျင တရကအျဖ ေၾကညမထမားျခငားမရါ။ ရနကနကြသ႔ေနရမမ ၢားတပင
မြေားငခပငရသမ မားသည အခေၾကားေငပနညားါားေသမ ေန႔မား၀နထမားမ မားျဖျား ထေန႔တပင အလ လရမညျဖ
ေၾကမငား ားရမရသည႔အခ ကအျဖ ျညတပငားေလ႔လမသမ မားာႏင မဒယမမ မားမ ေျမၾကမားခြ႔သည။ ထ ားရမရမႈက
တန႔ျနလ ေဆမငေားသည႔ အေနျဖင႔ UEC သည ကရမ မားာႏင ကမၸဏမ မားအမား ၀နထမားမ မားက ေရပားေကမက ပြ
ေန႔တပင မြထညခပငျၢရန ေရပားေကမက ပြမတငခငေန႔ကထြက ေၾကညမထမားသည။ ရညရပယခ ကေကမငားျဖင႔ ထတ
ျနေၾကညမျခငားျဖေသမလညား ထေၾကညမခ ကသည ထသ႔ေသမ နယေျမမ မားတပင မြလမေားသအေရအတပက
မ မားလမေရားအတပက ၾသဇမလႊမားမားမႈ မရသညက ေတပ႔ရရသည။
59 Preliminary Data Analysis of Results from Myanmar’s April 2017 By-Elections, IFES, 2017 60 UDHR, Article 21
ဒတယအခ ကအေနျဖင႔ မြလမေားသအေရအတပကနညားရျခငားမမ အလပန႐ားရငားါသည။ ျညသမ မားအေနျဖင
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပတပင တဝင မားမႈမနညားါားသပမားခြသည က ၥငျဖသည။ မြဆာႏၵရငတ႔၏ တဝငမား
မႈမ မားနညားါားသပမားရျခငားအတပက ရငားလငားဖပငဆျာႏငသည အခ ကအလကမ မားပမရသညအနက အေျခခအ
က ဆားမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပသည လႊတေတမာႏရလားတပင ေနရမအမ မားအာႏငရထမားသည႔ အမဏမ
ရါတအေၚ သကေရမကမႈရလမမညမဟတသညအတပက မြဆာႏၵရငမ မားအေနျဖင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ
အေၚ တဝငမားမႈမနညားါားရျခငားျဖသည။ ေက ားလကေရမ ၿမၢ႕ျမ မြဆာႏၵရငမ မားာႏင႔ ာႏႈကာႏႈကခၽပတခၽပတ
ေမားျမနားမႈမ မားအရ ၎တ႔ထမ တသမတတညားအေျဖမမ တဝင မားမႈနညားသည ဟသမေျဖၾကသည။ ၎တ႔က
ရငားျရမတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြသည အမဏမရါတက လႊတေတမတပင သကေရမကမႈေားမည မဟတ
သျဖင ၎တ႔ကြ႔သ႔ေသမ မြဆာႏၵရငမ မားသည ေရပားေကမကပြက တဝင မားမႈနညားရေၾကမငား ရငားျၾကသည။
အျခမားသမ မားကလညား ၎တ႔၏ အျမငက ထတေဖမေျမၾကမားရမတပင အမ ၢားသမားဒမကေရအဖြပ႔ခ ၢါတ
အမဏမရလမကတညားက သသမသည တားတကမႈမ မားမရသညအတပက တအောႏမငအယကျဖရသည
(တ ကျခငားမဟတ) ျညသမ မားရေၾကမငားက ေဖမျသည သေဘမထမားမ မားရါသည။ တအောႏမငအ
ယကျဖရသျဖင႔ ေရပားေကမက ြပက တမဝငမားေတမ႔ျခငားျဖသည။ ေယဘယ အမားျဖင ျညသတ႔သည ရခင
ျညနယမ ဋ ကၡ၊ တငားေဒသႀကား/ျ ညနယအခ ၢ႕ တပငရသည ေဒသခလကနကကငအဖြပ႔မ မားာႏင အအ
ခတရြေရား၊ ောႏားေကပားေနသည ားပမားေရားဖပ႔ၿဖၢားတားတကမႈကြသ႔ေသမ မထငရမားသည႔ အျခမားက ၥရမ မား
အေၚသမ မအမ႐ားကမႈရါသည။ အမ႐ားကမႈ မအမားနညားလမသည အျခမားအေၾကမငားျခ ကတရမမ
မဒယမမ မားတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပာႏငလ ားသည သတငားအခ ကအလကမ မားေဖမျမႈ အေတမနညားါား
ခြေသမေၾကမငျဖသည။ အငတမဗ ားျ ၢလခြသည လမ မားပမမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပာႏငတသကသည
အေသားတအခ ကအလကမ မားပမက မသရခြၾကေ။ ေရပားေကမကြပဆငရမ လႈရမားေဆမငရပကမႈမ မားာႏင မဒ
ယမတပင လသရငၾကမားေဖမျမႈတ႔ (အထားသျဖင ေဒသခမဒယမတ႔တပင) နညားါားလမါက မြဆာႏၵရငတ႔၏ တ
ဝငမားမႈသည သဘမဝအမားျဖင မ နညားါားသည။
မြဆာႏၵရငတ႔၏ တအမားထကသနမႈမ မားေလ မနညားလမရျခငားသည မြဆာႏၵရငတ႔၏ သရနမားလညမႈနညားါားျခငား
တပင ထငဟေနၿား ၎တ႔၏ အမညမ မားအမား မြမရငားတပင ေဆားသည သမ မားမနညားါားလမသည။ အ
ေထပေထပေရပားေကမက ြပမ မားာႏငာႏႈငားယ ါက ကမမၻတဝမားရ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပမ မားတပငလညား မြဆာႏၵရင
အေရအတပကမနညားါား၍ သရနမားလညမႈမမလညား မနညားါားါသည။61 ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပ၌ မြ
ေားခပင႔ရသ မြဆာႏၵရင ေါငား ၂,၀၃၂,၅၃၆ ားတပင မြလမေားသ ၇၄၇,၄၅၀ ားသမရခြသညအတပက ၃၆.၇၇%
သမ မြေားခြသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပတပင မြေားာႏငသ ားေရ ၂၃.၉ သနားမ မြလမေားသ အေရအ
တပက ၆၉.၈၂% (၃၄,၂၉၅,၃၃၄ ား) ရသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတပင မြလမေားသအေရအတပက နညား
မညဟ ေမ မလငထမားေသမလညား မြလမေားသားေရသည ၅၀% ေအမကတပငရသျဖင႔ အၾသရမေကမငား
ေအမငင နညားါားလသညက ေတပ႕ရသည။
61 ျမနမမာႏငင၏ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒအခ ကအလကမ မားအေၚ ဏမမသရခပြသားသျခငား၊ IFES, 2017
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပအၾကမား မြလမေားသအေရအတပက ာႏႈငားယသည႔ ဇယမား
ျညနယ/ တငား
မြဆာႏၵနယမ မား မြေားသ အေရအတပက
% (၂၀၁၇) မြေားသ အေရအတပက
% (၂၀၁၅) ကပမဟခ က
ရခင အမား ၆၁.၅၅ ၆၇.၉၇ ၆.၄၂
ြခား ြခားအမ ၢားသမား (၄) ၄၀.၃၃ ၆၅.၁၂ ၂၄.၇၉
မပန ေခ မငားဆ ၃၈.၄၅ ၄၄.၄၆ ၆.၀၁
ခ ငား ခ ငားအမ ၢားသမား ၃ ၇၅.၃၇ ၈၄.၇၉ ၉.၄၂
ရနကန ဒဂၿမၢ႕သအေရ႕ငား ၄၁.၆၅ ၇၁.၆၃ ၂၉.၉၈
ရနကန ဒဂၿမၢ႕သဆကမား ၂၉ .၂၃ ၄၇.၆၃ ၁၈.၄
ရနကန လႈငသမယမ ၁၂.၂၅ ၃၆.၇၁ ၂၄.၄၆
ကယမား ဖ႐ဆ ၆၈.၇၃ ၈၃.၃၅ ၁၄.၆၄
ရနကန ေကမမား ၅၉ .၂၈ ၈၀.၄၆ ၂၁.၁၈
ရမား က ၢငားတ ၄၀.၅၄ ၅၀.၂၂ ၉ .၆၈
ရမား ေက ားသား* ၅၀.၆၇ - -
ရမား ေက ားသား ၁* ၅၅.၆ - -
ရမား ေက ားသား ၂* ၄၇.၇၄ - -
ရမား မငား႐ႈား* ၄၇.၉၈ - -
ရမား မငား႐ႈား ၁* ၄၄.၇၆ - -
ရမား မငား႐ႈား ၂* ၅၁.၆၅ - -
ကငား မရပမ ၄၇.၇၁ ၇၇.၂၆ ၂၉ .၅၅
ရမား ေညမငေရႊ ၅၅.၉၄ ၈၀.၂၆ ၂၄.၃၂
ရနကန ရနကနအမ ၢားသမား ၆ ၂၇.၁၅ ၆၁.၈၉ ၃၄.၇၄
* ၂၀၁၅ ခာႏက ေရပားေကမက ပြက ယဖ ကခြ႔သျဖင႔ မြလမေားသအေရအတပကက ာႏႈငားယျခငား မျၢာႏငါ။ ဇျမ - IFES Preliminary Data 2017
မြဆာႏၵနယ ၁၉ ခတပင ခ ငားျညနယရ အမ ၢားသမားလႊတေတမေနရမတပင မြေားသအေရအတပက အမ မားဆားျဖ၍
၇၅.၃၇% ရၿား၊ ရနကနၿမၢ႕ လႈငသမယမရ ျညသ႔လႊတေတမေနရမတပင မြေားသအေရအတပက အနညားဆား
ျဖကမ မြလမေားသရမခငာႏႈနားမမ ၁၂.၂၅% သမရခြသည။ ၿခၢငသားသါက မြဆာႏၵနယ ၁၉ ခတပင ၈ ေနရမ
သမလ င မြလမေားသအေရအတပက ၅၀% ထကေက မလပနါသည။ ရနကနတပင အမ ၢားသမားလႊတေတမေနရမ
အတပက ေရပားေကမကြပ၌ မြေားရမတပင အမ မားဆားေလ မနညားခြၿား၊ ၂၀၁၅ ခာႏက မြဆာႏၵရင ေါငား ၆၁.၈၉% ရ
၍ ၂၀၁၇ ခာႏတပင ၂၁.၁၅% သမရသည။ မြလမေားသ ေလ မနညားမႈ အနညားဆားေဒသမမ မပနျညနယရ
ေခ မငားဆမြဆာႏၵနယတပငျဖၿား ၂၀၁၅ ခာႏာႏငာႏႈငားမါက မြဆာႏၵရငအေရအတပကမမ ၆.၀၁% မ သမ ေလ မ႔
သပမားခြသည။
လၿခၢေရားအတပက ားရမရသညေဒသမ မားတပင မြလမေားသအေရအတပကမ မားျမားပမ ရခြသည။ ၂၀၁၅ ခာႏတပင
ေရပားေကမကြပဖ ကသမားခြရသည ရမားျညနယရ မြဆာႏၵနယ ၆ ခတပင အျခမားေသမ ျညနယ/တငားမ မားာႏင ာႏႈငား
ယ ါက မြလမေားသအေရအတပကမ မားလါသည။ အထားသျဖင ေရပားေကမကြပတေလ မကဆကလက ျဖပမား
ေနသည လၿခၢေရားျနမက ထညသပငားားမားခြၾကသည။ လၿခၢေရားားရမရသည အျခမားေဒသတချဖသည
ရခငျညနယရ အမားၿမၢ႕နယတပင မားမ မြလမေားသ မြဆာႏၵရငအေရအတပက မမ မားေနေၾကမငားက ေတပ႔ရ
ခြရသည။ ၆၁.၅၅ % ျဖသည။
ဆန႔က ငဘကျဖရတခမမ ရနကနရ မြဆာႏၵနယ ၅ ခတပင ေကမမားေဒသတခတညားတပငသမ မြလမေားသ
အေရအတပက ၅၀% ေက မရခြသည။ ေါငားမြဆာႏၵနယ ၁၉ ခတပင မြေားသအေရအတပက အနညားဆား ေဒသ ၃
ခလားမမ ရနကနၿမၢ႕တပငျဖ ါသည။ လႈငသမယမ ၁၂.၂၅% ၊ အမ ၢားသမားလႊတေတမေနရမအတပက ၂၇.၁၅% ာႏင
ဒဂၿမၢ႕သဆကမား ၂၉.၂၃% တ႔ျဖသည။ ရနကနၿမၢ႕တပင မြေားသညသ အေရအတပက အလပနနညားါားမႈသည
သတထမားရမည အလမားအလမတခက မားေမမငားထားျါသည။ လႈငသမယမာႏင ဒဂဆကမားၿမၢ႕တ႔သည
မြဆာႏၵရငအေရအတပက မ မားျမားပမရေနသည ကမႈဇနေနရမမ မားျဖသည။ သ႔ရမတပင ထမြဆာႏၵရငမ မားမမ
မြေားရနအတပက ခပငယလကျခငားထက မလ င မြမေားရနကသမ ေရပားခ ယခြၾကသမ မားျဖသည။ မြေားသအေရ
အတပကမ မ မားျမားလမေရနအတပက ၂၀၂၀ ခာႏတပင အလ သမမားမ မားာႏင အလရငမ မားထသ႔ မအေရမက
သပမားရနလအါသည။
မ ေယဘယ က က ေဝဖနရါက မြေားသအေရအတပက အလပနနညားလမရျခငားမမ နအေၚ မြဆာႏၵရငတ႔၏
တမေက နမႈ ာႏင/သ႔မဟတ မယၾကညမႈက ျသသညျယဒငျဖသည။ မြဆာႏၵရငမ မားက အားရတပင မည
သညါတတကတက အေရားါလမမည မဟတေၾကမငားာႏင ေယဘယ အမားျဖင အားရသည သတ႔၏ ဘဝအ
တပက မနသညေျမငားလြမႈက ျၢလ မေားဟ မြဆာႏၵရငမ မားမမ ယၾကညေနခ နမ ၢားတပင ျဖသည။
မြလမေားသည႔ အေရအတပကနညားရျခငား၏ အျခမားအေၾကမငားရငားတခမမ လ႔အသငားအဝငားတပငရ ခပြျခမားထမား
ျခငားခရသည အဝငမ မား (ဆငားရြသမားမ မား၊ ညမေရားနမါားသညသမ မား၊ လနညားမ မားာႏင ေဝားလသေခါငသည
ေဒသမ မားတပင ေနထငေနၾကသညသမ မား) အၾကမား မြေားာႏႈနားနညားါားျခငားျဖာႏငါသည။ သ႔ေသမ မြမေားခြသည
တရမားဝငမြဆာႏၵရငတ႔အတပက လမႈားပမားေနမကခဆငရမ အခ ကအလကမ မားလညားမရ ါ။ သ႔ေသမ ခပြျခမားထမား
ျခငားခရသည အမ မားအၾကမားတပင မြလမမေားသည႔အအလမက အၿမြတမားေတပ႕လမရၿဆ ါက ျညေထမင
ေရပားေကမက ြပေကမမရငအေနျဖင ထအမ မားအတပက မတထမားရန လအၿား ာႏငငသမားအသညမေား
ျခငားမ မားလရန လအါသည။
ထအခ ကက ေျမျသညမမ ANFREL အေနျဖင႔ ရာႏငေသမ အခ ကအလကမ မားသည အကန႔အသတရေန
ေသမေၾကမင႔ လကခာႏငသည႔ က ေဖမထတေားာႏငျခငားမရဟဆရမည။ ေယဘယ ဆရါက သတမတခ က
ေဘမငဝငေသမ မြဆာႏၵရငမ မားသည လပတလပမ မြေားငခပငရၿား၊ မြ႐မ မားက လအမားလားမ အသားျၢာႏငရါမည။
ဝငေငပအဆငာႏင ညမေရားအဆငတ႔မမ ေက ားရပမေဒသမ မားတပင မနညားါားသညတင ၿမၢ႕ျမ မြေားသအေရ
အတပကမမ ေက ားရပမေဒသမ မားတပင မြေားသအေရအတပကထက မနညားါားေသမေၾကမင ညမေရားနမါားျခငားာႏင
တငားရငားသမားလနညားအတခတပင တငားရငားသမားျဖေနျခငားတ႔သည မြေားသအေရအတပကအေၚ အဓက
လႊမားမားမႈႀကားတခမဟတ ါ။
ယငားအေၾကမငားျခ ကက ဖယၾကည႔ါက မြေားသအေရအတပကနညားါားျခငားသည ဒမကေရအတပက သမမက
အခ ၢေရားအတပကလညား အလပနဆားရပမားေါသည။ မြလမေားသအေရအတပကသည ာႏငငတငားရ ေရပားေကမကြပ
တငားတပင အေရားါသည အတအငားငျဖေသမလညား ျမနမမာႏငငကြသ႔ အမဏမရင အခ ၢေရားနမ
တဆင ဒမကေရသ႔ ောႏားေကပားပမ ျၢျငေျမငားလြေနဆြျဖသည ာႏငငမ ၢားတပင မြလမေားသအေရအတပကမမ
အေရားႀကားလ ါသည။ မြလမေားသအေရအတပက မနညားါားလမသညအခါ၊ အာႏငရါတမမ အအခ ၢချညသ
အမ မား၏ အက ၢားားပမားက အမနတကယကယ မားျၢျခငားမမ မေသခ မေတမါ။ ထ႔ေၾကမင အမနတကယ
ေရပားခ ယထမားသည မဝါဒမ မားက အမ မားက အမနတကယေထမကခမႈ ရ၊ မရ မမ ရငားလငားမႈမရာႏငေတမ႔ေ။
မြဆာႏၵရငမ မား မြ႐သ႔လမ၍မြေားရန မညသညအခ ကမ မားက ားာႏငမညက ျနလညားမားရန လအသည။
ယခအခ နသည ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရင၊ အရဖကအဖြပ႔အညားမ မား၊ မဒယမ၊ ာႏငငေရားါတမ မား ာႏင
ကယမားလယေလမငားမ မားအတပက လမမည ၂၀၂၀ ေရပားေကမက ြပတပင မြလမေားသအေရအတပက တားတကလမ
ေရန ျငဆငရမညအခ နငျဖသည။ ၎တ႔အေနျဖင ႐ားရငားသည က ၥေလားမ မားျဖသည ေရပားေကမကြပေန႔
က အမားလရကတပငသမ က ငားေားျခငားသမမက၊ မြေားမည လားေရအငား တ ငားခ ငားအလက သငေလ မ
မည နညားလမားတခခ ငားျဖင မြဆာႏၵရငညမေားလ ငနားမ မားက ျငဆငထမားသငါသည။
သတမတခ ကျည႔မသည႔ မြဆာႏၵရငမ မား မြေားခပင႔မရျခငား
လၿခၢေရားအရ ားရမရမႈမ မားေၾကမင ၂၀၁၅ ခာႏတပင ေရပားေကမက ြပမလာႏငသည ေက ားသားာႏင မငားရား ေဒသတ႔
တပင ေနမကဆား၌ ေရပားေကမကပြျၢလ ာႏငခြသညအတပက ANFREL အေနျဖင အမားတကခြရသည။ ထေဒသ
မ မားတပင ေရပားေကမကြပျၢလေားျခငားသည ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင႔ ၿငမားခ မားေသမ
အေျခအေနေရမက ါက က ငားေားရန ရားရားသမားသမားရညရပယခ ကရသညက ျသေနသည။ ေရပားေကမကြပ
မက ငားရေသားသည အျခမားေသမ ေဒသမ မားတပငလညား ျဖာႏငသမ ေမားပမ ေရပားေကမကြပ က ငားေားာႏင
ေရားကလညား ANFREL မ ေမ မလငါသည။
ထေနရမေဒသ (၂) ခတပင ေရပားေကမကြပမ မား က ငားေားာႏငသညက ခ ားမပမားေထမနမျၢေသမလညား၊ ANFREL
ာႏင႔ ေဆပားောႏပားခြသအခ ၢ႕က ေမားလမ
ေသမ ေမားခပနားမ မားရေနဆြျဖသည။
ထေနရမမ မားတပင ေရပားေကမကြပက
အဘယေၾကမင က ငားာႏငခြၿား
အျခမားေသမေနရမမ မားတပင အဘယ
ေၾကမငမျၢလ ာႏငရသနညား။ ၂၀၁၅
ခာႏတပင အခ ၢ႕ ေဒသမ မား၌
ေရပားေကမကြပက အဘယေၾကမင
ဖ ကသမားခြၾက၍၊ အျခမားေသမ
ေဒသမ မားတပင မဖ ကသမားသနညား
ဟသည ေမားခပနားမ မားငျဖသည
(၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြပ ဖ ကသမား
သည နယေျမမ မားျေသမ ေျမက
ၾကညါ)။62 ယငားကြသ႔ေသမ
ပြပခ ကမ မားက ကမားရနအတပက
ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမ
မရငအေနျဖင တကြပျဖပမားေန
သညနယေျမအခ ၢ႕၌ ေရပားေကမကြပ ဖ ကသမားေရားာႏငလ ား၍ ေကမမရင၏ သတမတခ ကမ မားက ျဖာႏငသမ
ပငလငားျမငသမရန လအသညဟ ယၾကညါသည။ သ႔ရမတပင တကြပျငားထနပမ ျဖပမားေနသည အျခမား
ေဒသမ မားတပင ေရပားေကမကပြ ဆကလကက ငားေသည႔ သတမတခ ကကလညား ပင႔လငားျမငသမမႈ
ရေလသည။ လမမည႔ အေထပေထပေရပားေကမက ြပက ငားခ နတပင မညသညေနရမတပငမ တက ြပမ မား ဆကလက
ျဖပမားေတမမညမဟတဟ ေမ မလငေသမလညား ေရပားေကမကြပ ဖ ကသမားာႏငေျခရသည မညသညအေျခအေန
အတပကမဆ အသားျၢမည သတမတခ ကမ မားာႏငလ ား၍ ပငလငားျမငသမပမ ႀကၢတငျငဆငထမားါက
မေကမငားမပန ါသည။ ၎၏ ဆားျဖတခ ကခ မတျခငားလ ငနားက ဖပငေားထမားၿား ထေဒသမ မားတပင
လၿခၢေရားအေျခအေနတခ ရသညာႏငတၿၢငနက ေနမကထၾကမားျဖတ ေရပားေကမက ြပက က ငားေားရန
ျခငားသည ါတပြာႏင႔ ဘကလကသည ယဖ က႐သမားမႈျဖသည ဟေသမ သသယက ေလ မ႔ါားေရန
အေထမကအကျဖါလမမည။
ေရပားေကမကြပလညားမရ၊ ကယမားလယမ မားလညားမရေသားသည ေဒသမ မားတပငေနထငေနၾကသည မြေားင
ခပငမရသမ မားအျင၊ ၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြမတငခငမ၍ ၂၀၁၇ ခာႏတငေအမငထ ာႏငငတဝမားတပင အျခမား
ေသမ တားခ ငားဂ ၢလမ မားပမမမ ၎တ႔၏အသက ထတေဖမေျမၾကမားခပငမရေသားြ ေနထငေနရသမ မားရ
သည။ ျမနမမာႏငငအတပငားရ ႐ဟငဂ မလားေရအမ မားက ခ နလခထမားရျခငားက ၥအါအဝင က ၥရမ မားပမါ
62 ဇျမ - EMReF, MyPILAR REPORT: “ေရပားေကမက ပြဖ ကသမားခြ႔ေသမ ၿမၢ႕နယမ မား”၊ ၂၀၁၆ ကတငဘမလ ၆ ရက ထတေဝ၊ အရငခမက
၂၀၁၇ ေမလ ၃၁ ရကတပင http://www.mypilar.org/en/publication/townships-where-elections-were-cancelled မ ရရ
ဝငသည ျၢျငေျမငားလြမႈက ားမားာႏငလမ႔မညဟလညား ေမ မလငါသည။ ၎တ႔က ေရပားေကမကြပတပင
ခ နလ ထမားခြ႔သည႔ မၾကမေသားခငက ေနမကခအေၾကမငားမ မားသည ၎တ႔၏ တငားျညတပငားတပင ႀကၢေတပ႕
ေနရေသမ ဆားရပမားသညအေျခအေနမ မားာႏင႔ တထတညားျဖေနသညဟ ေယဘယ ဆရမညျဖသည။ ဤက ၥ
ရမမ ယခငေရပားေကမကပြမ မားာႏင႔ယလ င ၂၀၁၅ ေရပားေကမကြပာႏင ၂၀၁၇ ေရပားေကမကြပ တ႔၏ ဆတယတလမ
သည နယယအနညားငယမ မားမ တချဖသညဟ ယၾကညသည။
႐ဟငဂ မအမ မား၊ အျခမားတငားရငားသမားလမ ၢားမ မားာႏင ဘမသမေရားအရ လနညားအမ မားသည ာႏငငသမားအျဖ
အျညအဝ အသအမတျၢမႈ မရေသမလညား ၎တ႔သည ၂၀၁၀ ာႏင ၂၀၁၂ ခာႏတပင ဝႈကကတမ မား (ယမယ
သကေသခကတ ) က အသားျၢ၍ မြေားာႏငခြၾကသည။ ကမေကမငားအေၾကမငားမလသညမမ ၂၀၁၅
ေရပားေကမကြပျငဆငေနခ နတပင ဝႈကကတမ မားက ရညရပယခ ကရရျဖင သကတမားကနေလကသညအတပက
ယခငက မြေားငခပငရခြသည မြဆာႏၵရငရမေထမငေါငားမ မားပမသည ခ နလထမားျခငားခခြရသည။ ယငားျဖရ
က တကားေါကရမ သတမတခ ကမ မားက အေကမငအထညေဖမမႈကအသားျၢ၍ ႐ဟငဂ မမ မားက မြေားာႏင
သည မရငားထြမ ဖယခ နထမားခြသညသမမက အျခမားေသမ ယေက ားမႈာႏင႔ ဘမသမေရားလနညား ကယမား
လယေလမငားမ မားကလညား ဖယခ နထမားခြသည။
အထကတပငေဖမျခြသည မြေားငခပငမရသည႔ မဝါဒက အေျခခက က သမမက လထားလနညားအရါ ျန
လညေလလမသားသသငါသည။ ယငားသည ေရပားေကမက ြပာႏင႔ဆငေသမ က ၥရထကမလ င ာႏငငေရားာႏင
လ႔အခပငအေရားတ႔ျဖင႔ က ယက ယျန႔ျန႔ မသကဆငၿား ျမနမမာႏငငရ အခ ၢ႕ေသမ လနညားအ ေလားမ မား
အေၚ မြေားငခပင႔မေားသည႔ မဝါဒက က ယက ယျန႔ျန႔ အေကမငအထညေဖမျခငားသည ေရပားေကမကြပ
လငနားက အာႏတလကၡဏမေဆမငသည သကေရမကမႈရရမ အမားလားါဝငာႏငမႈ၊ ျမနမမျညသမ မား၏ ဆာႏၵ
မ မားက မနကနပမကယ မားျၢရန ေရပားေကမက ပြ၏ အရညအေသပားတ႔အေၚလညား သကေရမကမႈရသညဟ
ANFREL က ခငခငမမမမယၾကညါသည။
အတတကမလတပငျဖ ကခြသည အေလားအနကထမားရမည႔ လ႔အခပငအေရားဆငရမ ားရမနရမမ မားက
နညားညမငားဆငရမ႐ႈေထမငမသမ သားသန႔ခဏျနၾကည႔ရန ႀကၢားမားၾကည႔လ င အကယ၍ အားရသည မြ
ေားခပင႔ရရန သတမတခ ကမ မားအတပက တငားၾကေသမ ာႏငငသမားာႏႈနားမ မားက က င႔သားလါက အနညားဆား
အမားျဖင႔ သင႔ေလ မေသမ လငနားတခာႏင႔ ဤျငားထနေသမ ေဒက ညညမ မ သကေရမကေရနေတမ႔
လမညျဖသည။ ၎သည ေနမကလမမည အေထပေထပေရပားေကမကပြအတပက မအေရားါလမမည ျဖသည။
အေၾကမငားမမ ၂၀၁၅ ခာႏက ထသ႔ေသမ လငနားမ ၢားက ေဆမငရပကခြျခငားမရသညအတပက ျဖသည။ ာႏင
ငသမားမ မားာႏင ကယမားလယေလမငားတ႔၏ ေနမကခသမငားေၾကမငားမ မား၊ တခါတခါ တငားရငားသမားာႏင
ဘမသမေရားကပြျမားမႈမ မားအလကရေနသည႔ အေနအထမားကမတည၍ သတမတခ ကျည႔မျခငားရ၊ မရ ားမား
ရမတပင ၎တ႔အမား မတညသည႔ ေဒသကေရမကမႈမ မား၊ မားေဆားမႈအတငားအတမမ မား ရေၾကမငား
သတငားမ မားရရသည။ ကယ မားလယေလမငားအမ မား၊ လနညားမ မား၊ အထားသျဖင မပတလငကယမားလယ
ေလမငားမ မား၏ အမညမရငားတငသပငားမႈက အမားေလ မ႔သပမားေရန ၎တ႔၏ ာႏငငသမားျဖမႈက ေမားခပနားထတ
ျခငားမ မားရေၾကမငား အခ ၢ႕အမ မားက ေမဒကတကၾကသည။ လမမည႔လႊတေတမတပင တငားျညတပင မည သက
ာႏငငသမားျဖသည ဟေသမ အဓ ၺါယ/ရငားလငားခ ကက ခ မတ၍ ထအတငား ာႏငငသမားအမားလားအေၚ မ တပမ
က ငသားရန ားမားသငါသည။ ျမနမမာႏငငအေနျဖင႔ ထာႏႈနားက ညညမ မ သကေရမကေေရားအျင၊
ာႏငငသမားျဖေရား ာႏႈနားသည အျခမားေသမာႏငငမ မားမ ာႏႈနားမ မားာႏင မနားနား က င႔သားသင႔သည။ အျခမားေသမ
ာႏငငမ မားတပင မဘမ မားသည ေမပားကတညားက ာႏငငသမားျဖရနမလ ြ ကေလားေမပား ဖပမားခ န၌ မဘတ ားသည
ာႏငငသမားျဖေနါက ထကေလားက ထာႏငငသမားအျဖသ႔ ေားအရနလေလမကါသည။
၂၀၁၅ ခာႏတပင ေရပားေကမကြပ၌ါဝငရန နေခၚမႈမ မားာႏင ရငဆငေနရသည ျညတပငားအားမြ႔အမမြ႔မ မား (IDPs)
ာႏင႔ ေရႊ႕ေျမငားလသမားအေရအတပက အေတမမ မားမ မားရေနသညဆသည႔ အခ ကျဖၿား အကယ၍သမ ၎တ႔
အေၚ ထေရမကမည႔ မဝါဒမ မားာႏင႔ အရငားအျမမ မားက မေဖမထတာႏငါက ၂၀၂၀ တပငလညား ထနညားလညား
ေကမငားေတပ႕ရားမညျဖသည။ ားပမားေရားအရ ေရႊ႕ေျမငားလသမားမ မားာႏင IDP မ မားသည မြလမေားသအနညား
ဆားျဖမည႔ အမ မားတပင ါဝငေလမ႔မည။ ျၢလပယျငလပယရသည မြဆာႏၵရငမတ တငျခငားာႏင မတ တင
ကတက ၾကည႔သည႔ ေဒညားမ ားမ မားသည လေလမကမႈမရေ။ တာႏငငလားအတငားအတမျဖင မတ
တငကြ႔သ႔ေသမ အေထမကအထမားမ မား က ယက ယျန႔ျန႔ မရၾကျခငား၊ ေနရမသတပင ၎တ႔၏ လကၡဏမက
တက ပမ ေားာႏငမည႔သအမားရမေဖပရန ခကခြသည႔ အေျခအေနမ ၢားရေနသညျဖေသမေၾကမင႔ျဖသည။
ေရပားေကမကပြမ မားဟသည အမားလားါဝငသင႔ၿား ဒမကေရလငနားမ မားတပင က မား၊မ ၊ ဘမသမေရား၊ လမ ၢားေရား
ာႏင တငားရငားသမားသညတ႔အေၚ ခပြျခမားဆကဆမႈမ မားမရသင႔ေ။ ထသ႔ေသမ ဒမကေရနညားက အမားလား
ါဝငေရား အာႏသမရျဖင႔ ျမနမမျညသမ မား မက ယက ယျန႔ျန႔ ါဝငလမာႏငမညအဆငမ မားက ျမင႔တင
သင႔သည။
ေရပားေကမက ပြလပနကမလ ေရပားေကမက ပြေန႔ ရလဒမ မား
ယခ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင မြေားခပငရသ ၂,၀၃၂,၅၃၆ ားတပင မြအေရအတပက ေါငား ၇၄၇,၄၅၀
မြလမေားခြၾကသည။ ထ႔ေၾကမင မြလမေားၾကသ အေရအတပကမမ ၅၀% ေအမကျဖၿား ကမမၻတဝမားမ
ာႏငငအမ မားတပငလညား အေထပေထပေရပားေကမက ပြထက ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမမ မြလမထညသအေရအတပက
နညားါားေလရေသမလညား ၅၀% ေအမကမမ အလပနနညားါသညဟ ဆာႏငါသည။
ာႏငငေရားါတ ၂၄ ါတမ ကယမားလယေလမငား ၉၄ ားာႏင တသားဂ လ ၇ ားတ႔က လလမြဆာႏၵနယ ၁၉
ေနရမက ယၿၢငၾကရျခငားျဖသည။ ျညသ႔လႊတေတမ ၉ ေနရမအတပက မြေားခပငရသ ၁,၂၁၂,၄၀၀ ား ရ
ေသမလညား ၄၃၀,၄၁၉ ား (၃၄.၈၀ %) သမ ဧၿ ၁ ရကေန႔ ေရပားေကမက ပြတပင မြလမေားခြၾကသည။ ယငား ၉
ေနရမတပင NLD က ၅ ေနရမ အာႏငရၿား SNLD ၂ ေနရမ၊ USDP ာႏင ANP က တေနရမ အာႏငရခြါသည။
အမ ၢားသမားလႊတေတမတပင လလေနရမ ၃ ေနရမရၿား မြေားခပင ရသ ၆၉၉,၉၆၅ ား ရၿား ၂၄၃,၅၉၀ ား
(၃၄.၀၃%) မြလမေားကမ NLD က ၃ ေနရမလား အာႏငရခြသည။
ျညနယလႊတေတမ ၇ ေနရမတပင မြေားခပငရသ ေါငား ၂၂၆,၁၅၃ ားရၿား မြလမေားသ ၁၁၀,၉၀၀ (၄၉.၀၃%)
ရကမ SNLD ၄ ေနရမ၊ NLD ၊ USDP ာႏင ANDP တ႔က ၁ ေနရမ အာႏငရခြ ါသည။
ေယဘယ မြလမေားသအေရအတပက နညားါားေနၿား ေနရမတခ တပငလညား ႀကားမမားေသမ ကပမျခမားခ က ရေန
ါသည။ မမ ခ ငားျညနယ၌ အမ ၢားသမားလႊတေတမအတပက ၇၅.၃၇ % မြလမေားၾကခ နတပင လႈငသမယမ ၿမၢ႕
နယ၌ ၁၂.၂၅% သမ မြလမေားၾကသညက ေတပ႕ရသည။ လႈငသမယမၿမၢ႕ နယမမ ၂၀၁၅ ခာႏ ေရပားေကမက
ပြတနားက ၁၅၃,၀၉၂ ား မြလမေားခြၿ ား ၂၀၁၇ တပငမ ၄၆,၄၁၈ ားသမ မြလမေားၾကသျဖင မြလမေားသ
အေရအတပကကပမျခမားမႈတပင အေလ မက ဆား (၂၄%) ၿမၢ႕နယ ျဖခြါသည။
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ ရလဒမ မားာႏင မြလမေားသအေရအတပက မရငားဇယမားမ မားက ေရပားေကမကပြေကမမရင
၏ အပနလငားဝကဘဆက (http://uecmyanmar.org/results/index-en/index.html) တပင ေလလမာႏငါ
သည။ တဖကတပင ေဖမျထမားေသမဇယမားမမ မြလမေားသ အေရအတပကက ျခၢငေဖမျထမားျခငား ျဖ ါသည။63
63 UEC မ အခ ကအလက
မြဆာႏၵနယမ မား မြလမေားသ အေရအတပက
မြေားခပငရသ အေရအတပက
မြလမေားသ ရမခငာႏႈနား
အမား 46,669 75,828 61.55%
ြခား အမ ၢားသမားလႊတေတမ ၄ 129,187 320,338 40.33%
ေခ မငားဆ 48,535 126,225 38.45%
ခ ငား အမ ၢားသမား လႊတေတမ ၃ 21,124 28,027 75.37%
ဒဂၿမၢ႕သ (အေရ႕) 41,490 99,617 41.65%
ဒဂၿမၢ႕သ (ဆကမား) 26,250 89,807 29.23%
လႈငသမယမ 46,353 378,451 12.25%
ဖရဆ မြဆာႏၵနယ ၁ 6,286 9,146 68.73%
ေကမမား 56,141 94,698 59.28%
က ၢငားတ မြဆာႏၵနယ ၂ 22,758 56,132 40.54%
ေက ားသား 27,077 53,438 50.67%
ေက ားသား မြဆာႏၵနယ ၁ 14,328 25,772 55.6%
ေက ားသား မြဆာႏၵနယ ၂ 13,208 27,666 47.74%
မငားရား 21,076 43,931 47.98%
မငားရား မြဆာႏၵနယ ၁ 10,731 23,974 44.76%
မငားရား မြဆာႏၵနယ ၂ 10,268 19,880 51.65%
မရပမ 119,290 250,033 47.71%
ေညမငေရႊ မြဆာႏၵနယ ၁ 35,075 62,703 55.94%
ရနကနအမ ၢားသမားလႊတေတမ ၆ 93,279 343,600 27.15%
ဧၿ ၁ ရကေန႔ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြအၿား ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငက ရလဒမ မားက ေၾကညမ
ရမတပင အမ ၢားသမားအဆင လႊတေတမမ မားာႏင ျညနယ/တငားေဒသႀကား လႊတေတမမ မား၏ လလေနရမ ၁၉
ေနရမတပင အမဏမရါတ NLD က ၉ ေနရမာႏငသျဖင လလေနရမမ မား၏ ထကဝကခန႔ အာႏငရခြသညဟ
ထတေဖမေၾကညမခြါသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမတငမတာႏခန႔က NLD ါတမမ ၂၀၁၅ ာႏဝငဘမ ေရပားေကမကပြ၌ အာႏငရရၿား
ေနမကဆားအားရဖပြ႕ခြါသည။ ဤသညမမ ၎တ႔ သကတမားတပင ေမလပနားေနဆြ ျဖၿား အားရ၏ တာႏ
သကတမားအခ ၢမႈအတပက မြေားသမ မားက မညမ ေလမကထ ၎တ႔က တမဝနခာႏငမညဆသညက သရန
ခကခြါသည။ သသမသညမမေတမ မပနျညနယ၊ ေခ မငားဆကြသ႔ နယၿမၢ႕အခ ၢ႕ ာႏင ေက ားသားမြဆာႏၵနယ ၁ ာႏင
၂၊ မငားရားမြဆာႏၵနယ ၁ ာႏင ၂၊ က ၢငားတမြဆာႏၵနယ ၂ ကြသ႔ တငားရငားသမားလနညားေဒသမ မား၏ ဋကၡနယ
ေျမအခ ၢ႕တပင NLD အေနျဖင အရႈားာႏင ရငဆငခြရါသည။ ေဒၚေအမငဆနားၾကညက ၿငမားခ မားေရားက အရယ
ေားမညဟ ကတျၢထမားေသမလညား အဆါတငားရငားသမားလနညားေဒသမ မားတပင တငားရငားသမားလကနက
ကင ဋကၡမ မား ဆကလကရေနဆြ ျဖသည။
NLD အေနျဖင ၂၀၁၅ ရလဒာႏငယ လ င ရမခငာႏႈနားအမားျဖင မနညားါားေသမ အာႏငရေနရမကသမ ရရခြ
ေသမလညား ဤၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ ရလဒမမ NLD အမ မား ေနရမယထမားၿ ားျဖေသမ ျညေထမင အဆင႔
လႊတေတမမ မားတပင သသမထငရမားေသမ အက ၢားသကေရမကမႈ မရသလ ျညနယာႏင တငားေဒသႀကား အ
သားသားတပင ဖပြ႕ညားထမားေသမ လကရ (NLD) အခ ၢသအမ မားေနရမကလညား သကေရမကမႈမရေ။
ေအမကတပင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ ရလဒမ မားက ေဖမျထမားါသည။
ျညသ႔လႊတေတမ
မြဆာႏၵနယ
ယခငလႊတေတမ ကယမားလယ လကရ အာႏငရ ကယမားလယ
အမည ါတ လလရျခငား အေၾကမငားရငား
အမည ါတ
အမား၊ ရခငျညနယ
ားသနားေဆပ USDP လကရ
အားရအဖပြ႕ဝင ေဒါကတမေအားေမမင ANP
ေခ မငားဆ၊ မပနျညနယ
ေဒၚခငေဌားၾကပယ NLD လကရ
အေျခခေဒ ခရား အဖပြ႕ဝင
ားေအမငၾကညသနား USDP
ဒဂအေရ႕၊ ရနကန
ားမ ၢားေအမင NLD
လကရ ေနျညေတမ
ေကမင နယေျမ က႒
ားေနေက မ NLD
ဂဒ ၊းမကပဆနကနရ
းငဝာကေးဥ NLD ရးစအ ရကလ
းကႀနဝ နစမျးဥ NLD
၊ာယာသငႈလနကနရ
ငမျးနသးဥ NLD ရးစအ ရကလ
းကႀနဝ းငမးငဝးဥ NLD
၊းမာကေနကနရ
ညကၾစးနဆငာအေၚဒေ NLD ရကလ ၏ာတေငငႏ
ခငပငတအ လၢဂပ းငဝြဆောကေးဥးလာအးဥ )ၚခေ(
NLD
၊းသးကေယနညပျးမရ
ရမ ြပကာကေးြရေ ေရြးေကာက ပြ ရမ
းရေချလကခပျးငာကၾေအ
ာကေငာအေးငစးဥ SNLD
၊းရးငမယနညပျးမရ
ရမ ြပကာကေးြရေ ကာကေးြရေ
ပြ ရမ းရေချလ
ကခပျးငာကၾေအ )ၚခေ( းအေးငဝးငစ
းအေးနြထးငစ SNLD
၊ာြရမးငကစစ
ငာမေငစ႔နသးဥ NLD ရကလးကႀနဝရးစအ
ငာအေ႔နြညးဥ NLD
အမ းသားလႊတေတာ
မဆႏၵနယ
ယခငလႊတေတာ ကယစားလယ လကရ အႏငရ ကယစားလယ
အမည ပါတ လစလပရျခငး အေၾကာငးရငး
အမည ပါတ
းခပးာသးမအ ာတေတႊလ
၄
းအေတမျးငဝးဥ NLD းမထနဝာတရကလ
ာသေနေငာဆေစငာထေညပျ းကႀနဝ
ငမျးနစးနစၚဒေ NLD
းငခးာသးမအ ာတေတႊလ
၃
ယးထနဗရနငဟ NLD ရကလ တၼမသဒ းငခးြဘေပ NLD
နကနရးာသးမအ ာတေတႊလ
၆
သငာအေးဥ NLD ရကလငဝ႕ြဖအရးစအ
ာတကါဒေငာမေငာမေ
NLD
တငားေဒသႀကားာႏင ျညနယ လႊတေတမမ မား
မြေားသမ မား၏ အျမငမ မား - ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ါတေထမကခမႈ
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမမ ေဒၚေအမငဆနားၾကည ားေဆမငသည တာႏသမားအားရအေၚ ၎တ႔အမား
မြေားခြသမ မား၏ အလပနအၾကားေမ မလငခ ကထမားမႈမ မားေၾကမင NLD အတပက ႀကားမမားေသမ နေခၚမႈအခ ၢ႕က
သယေဆမငလမခြါသည။ ANFREL မ ေတပ႕ဆေမားျမနားခြေသမ မြေားသအမ မားမမ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြအၿား
မြဆာႏၵနယ
ယခငလႊတေတမ ကယမားလယ လကရ အာႏငရ ကယမားလယ
အမည ါတ လလရျခငား အေၾကမငားရငား
အမည ါတ
ေက ားသား မြဆာႏၵနယ
၁ ေရပားေကမကပြမရ
ေရပားေကမကပြ မရ
လျခၢေရား အေၾကမငားျခ က
ငားမငား SNLD
ေက ားသား မြဆာႏၵနယ
၂ ေရပားေကမကပြမရ
ေရပားေကမကပြ မရ
လျခၢေရား အေၾကမငားျခ က
ားခငေမမငညပန႔ SNLD
မငားရား မြဆာႏၵနယ
၂ ေရပားေကမကပြမရ
ေရပားေကမကပြ မရ
လျခၢေရား အေၾကမငားျခ က
ေဒၚနနားေကမငားခမ SNLD
ဖရဆ မြဆာႏၵနယ
၁ Thoe Ral NLD
တမဝနထမားေဆမင ဆြတပင ကပယလပန
ားသြရယ ANDP
ေညမငေရႊ မြဆာႏၵနယ
၁ တငရင NLD
တမဝနထမားေဆမင ဆြတပင ကပယလပန
ားခငေမမငဝငား NLD
မငားရား မြဆာႏၵနယ
၁ ေရပားေကမကပြမရ
ေရပားေကမကပြ မရ
လျခၢေရား အေၾကမငားျခ က
ားငားလငားျမတ SNLD
မြဆာႏၵနယ ၂
တမေသမငားန USDP တမဝနထမားေဆမင ဆြတပင ကပယလပန
ားရမားေမပလရန USDP
တပင NLD အားရအမဏမရလမၿားေနမက ၎တ႔ ေန႔ဘဝေျမငားလြမႈအတပက မ မားပမေမ မလငခ ကထမားခြ
ေၾကမငားေျမျၾကသည။ ဆယာႏမ မားပမအတပငား ထမဆားအရသမား၊ လႀကၢကအမ မားဆားေရပားေကမကခအားရ
တကလမေသမေၾကမင ာႏငငသမားျညသမ မား တလႈရမားေ မရႊငၾကျခငားမမမနေသမလညား ယငားတလႈရမား
ေ မရႊငမႈမ ထပကေၚလမသည ေမ မလငခ ကမ မားက ေက နောႏငရနမမမ ခကခြါသည။ တ ားတေယမက
က မြေားသမ မားအေနျဖင မနကန ပမတ ကၾကသညဟ ယၾကညသညျဖေ၊ က ၢားေၾကမငားမဆေလ မပမ ျမင
မမားေနေသမ ေမ မလငခ ကမ မား ရေနသညဟ ယၾကညသညျဖေ၊ NLD ၏ ၂၀၁၅ ေသမငျၢကမားျၢအာႏငရမႈရ
လဒာႏင တနားည၍ေတမ႔ မျဖာႏငေ။
အမနအကနရလဒမ မားက ၾကညါက ဧၿ ၁ ရကေန႔ ေရပားေကမက ပြတပင NLD ယၿၢငေသမ ၁၈ ေနရမ၌ ၉ ေနရမ
သ႔မဟတ ၅၀% အာႏငရခြသည။ NLD ၇၉% အာႏငရခြေသမ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင ယ လ င
ယခၾကမားျဖတမမ သသမထငရမားေသမ ေလ မက မႈတချဖါသည။64 ေရ႕ငားတပင ေဖမျခြသလ င ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြရလဒမမ NLD ါတ၏ ျညသ႔လႊတေတမာႏင အမ ၢားသမားလႊတေတမတပင ရယထမားေသမ အမ မား
အေနအထမားအေၚ သကေရမကမႈရမညမဟတါ။ သ႔ေသမလညား လကရအားရအခ ၢမႈအေၚ တ က
လက ကျဖမႈ၊ အထားသျဖင တငားရငားသမားလနညား မြေားသမ မား၌ ေၚေါကလမာႏငါသည။ မြေားသ အမ မား
က ေတပ႕ဆေမားျမနားရမတပင ယခထလအနညားငယတ႔တပင တငားရငားသမားဋကၡ အဆားသတရန ႀကၢားမားမႈာႏင
ားပမားေရားတားတကမႈက တပနားအမားေားရမတပင ါတ၏ေအမငျမငမႈမရေသမ အေျခအေနာႏငတသက၍ တ က
မႈအေနအထမားအခ ၢ႕က ေဖမျခြၾကါသည။
ျညသ႔လႊတေတမေနရမအတပက ဒဂအေရ႕ ၊ ဒဂဆကမား၊ လႈငသမယမ၊ ေကမမားာႏင မရပမ (ကငားတငား) တ႔
တပင NLD အာႏငရခြ ါသည။ အမ ၢားသမားလႊတေတမေနရမအတပက ြခားအမ ၢားသမားလႊတေတမမြဆာႏၵနယ ၄၊ ခ ငား
အမ ၢားသမားလႊတေတမ မြဆာႏၵနယ ၃ ာႏင ရနကနအမ ၢားသမားလႊတေတမမြဆာႏၵနယ ၆ ေနရမ ၃ ေနရမလား အာႏင
ရေအမင ပမားေဆမငာႏငခြသည။ ျညနယ/တငားေဒသႀကား လႊတေတမေနရမမ မားတပငမ ေညမငေရႊ မြဆာႏၵနယ
တခတပငသမ NLD အာႏငရခြသည။
NLD လပြေခ မသပမားေသမ ေနရမမ မားတပင ေခ မငားဆမြဆာႏၵနယ၌ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြတနားက ၎တ႔၏
အဓကျၢငဘက USDP က ႐ႈားနမသပမားျခငားျဖသည။ ျညနယ/ တငားေဒသႀကားလႊတေတမတပင ကယမားျညနယ
ဖရဆ၌ NLD က ANDP က ႐ႈားနမခြသည။ အဘယေၾကမငဆေသမ ၎တ႔ကယ မားလယအမား မတ တငရန
ကကပကခြေသမေၾကမငျဖသည။65 ရမားျညနယမ ေက ားသားာႏင မငရားေနရမမ မားတပငမ ယငားေဒသမ မား၌ ၂၀၁၅
တနားက ေရပားေကမက ပြမက ငားခြျခငားေၾကမင တက႐က ာႏႈငားယ မႈ မျၢလ ာႏငေ။
ာႏငငေရား ေလလမေမငၾကညသမ မားာႏင မဒယမမ မားက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ ရလဒမ မားမမ NLD ား
ေဆမငေသမ အားရအတပက သတေားအခ ကျမႈတခအျဖ ေဖမေျမဆၾကသည။66 ၎တ႔က ယခ
64 https://www.irrawaddy.com/opinion/nld-take-election-results-wake-call.html 65 https://www.irrawaddy.com/news/burma/nld-to-discipline-karenni-state-party-heads-for-late-candidate-registration.html 66 https://www.irrawaddy.com/opinion/nld-take-election-results-wake-call.html
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြမမ NLD ါတက လထက ၂၀၁၅ တနားကလ အမ မားႀကၢကေထမကခမႈရရေနဆြလမား
ဆသညက ေထမကျေနျခငား ျဖသညဟဆသည။
ဧရမဝတ သတငားဌမနက NLD ၏ ေျမေရားဆခပငရသ ားဝငားထနသည ေရပားေကမကပြရလဒေၾကညမသည ဧၿ ၂
ရကေန႔တပင လထက မြေားမႈနညားါားသညအတပက ျတငေျမဆလကေၾကမငား ေဖမျခြ႔သည။ လထက ၂၀၁၅
တနားကလ NLD က မြထပကမေားရျခငားမမ ၂ ာႏအတပငား ၎တ႔ NLD အေၚ ထမားရသည ယၾကညမႈ ေလ မက ေန
ျခငားက ျဆျခငားျဖာႏငသည။
ာႏငငေရားေလလမေမငၾကညသအမ မားကလညား မြေားသမ မားမမ ၂၀၁၅ ေရပားေကမက ပြတနားက ေရပားေကမကခ
ကယမားလယကမၾကညဘြ ါတကသမၾကည၍ မြေားခြၾကျခငားျဖေၾကမငားသေဘမတၾကသည။ တငားရငား
သမားျညသအမားလားက NLD က အမ မားဆားေထမကခခြၾကၿား လကမၾကညဘြ မြေားခြေသမလညား ေရပားေကမက
ခကယမားလယမ မားမမ ၎တ႔အမား ျနလညအက ၢားျၢမညဟ ယၾကညခြၾကသည။
NLD အမဏမရၿား တာႏအၾကမတပင ါတက လထအသ၊ သ႔မဟတ ၎တ႔က မြေားခြေသမ ျညသမ မား၏
အသက နမားေထမငရန ကကပကခြသည အခ နတငား မြေားသမ မားမမ သ ၥမေဖမကခရသကြသ႔ ခမားၾကၿား
လမမည ေရပားေကမက ပြတပင ၎တ႔ ေထမကခမႈက ရသမားခြၾကျခငား ျဖသည။ ယငားအေၾကမငားကင ၂၀၁၇
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ၌ တငားရငားသမားေနရမအမ မားတပင NLD ျဖ ကခြသညမ မားက ရငားျသလျဖခြ႔
သည။67
၂၀၁၅ ေရပားေကမကပြတပင ေဒသခတငားရငားသမားါတမ မားာႏင အဓကျၢငဘက USDP က ေက မျဖတ အာႏငရရခြ
ေသမ မပနျညနယေခ မငားဆတပင ယခအခါ ျညသ႔အသ ျညသ႔ဆာႏၵက နမားမေထမငခြျခငားေၾကမင ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြရႈားခြရသညမမ အရငားဆားမမင ျဖသည။
ေရပားေကမကပြမတငမကင ေဒသချညသမ မား မြေားသအမ မားမမ NLD အားရ၏ လတတေလမ ဆားျဖတ
ခ ကျဖေသမ မပနျညနယေခ မငားဆတတမားက ဗလခ ၢေအမငဆနားတတမားဟ အမညေားခြမႈအေၚ မေက မ
နျဖခြရသည။ ယငားတတမားအမညေားမႈက ေဒသခမ မားက မပနတငားရငားသမားက မကယ မားျၢေသမ အမည
ျဖေခ ငေသမေၾကမင ကန႔ကပကေနၾကသညၾကမားမ ဗလခ ၢေအမငဆနားတတမားဟ အတညျၢခြျခငားျဖသည။
ေရပားေကမကပြ မရငားဇယမားမ မားအရ ယငားေဒသ၌ ၃၈% ေသမ မြေားခပငရသမ မားသမ ေရပားေကမကပြတပင မြေား
ခြၾကသည။ သ႔ေသမ မြလမမေားသမ မားကလညား တတမားက ၥမေက လညမႈေၾကမငငျဖါသည။ ေရပားေကမက
ပြေကမမရငက ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒက ေၾကညမေသမအခါ NLD အရကရခြၿား USDP က ေအမငပြ
ခခြသည။
67 https://www.irrawaddy.com/opinion/nld-take-election-results-wake-call.html
ဧၿ ၁ ရကေန႔ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒမမ ေဒၚေအမငဆနားၾကညအါအဝင ဗမမလမ မား၏ အခ ၢမႈ
ေအမကတပင ရနားကနေနခြရေသမ ျမနမမာႏငင၏ တတယလားေရ အမ မားဆားအငအမားျဖသည တငားရငားသမား
လနညားမ မားအၾကမား NLD ေထမကခမႈ ေလ မလမျခငားအမား လဟျသေနသည။
ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒမမ တငားရငားသမားာႏငငေရားမမ အဆားအျဖတေားမည အခ ကတခ အေသအခ မ
ျဖလမဟနတသည။ ေဒသခ မဒယမက ေဖမျရမတပင SNLD မမ ၂၀၁၅ ရလဒထက တားတကလမသညမမ
မြေားသမ မားက NLD အားရ၏ ၿငမားခ မားေရားက ေဖမေဆမငမေားာႏငျခငားအေၚ မေက မနျဖလမရမမ တငား
ရငားသမားလမ မားေနရမမ မား၌ က ဆားရန အေၾကမငားဖနလမျခငားေၾကမငဟ ေဖမျၾကသည။
တငားရငားသမားအေရား၊ ဘမသမေရားဋကၡမ မားာႏင ရႈေထပားေနေသမ အေနမကဘကျ ညနယ ရခငတပငလညား
NLD အာႏငမရခြ႔ေ။ ျညသ႔လႊတေတမေနရမတပင ေဒသခ ANP ါတ၏ က႒ ေဒါကတမေအားေမမင အာႏငရခြ
သည။ ေဒါကတမေအားေမမငမမ မဆလငရဟငဂ မမ မားက ဆန႔က ငရမတပင သေဘမထမားတငားမမေသမ ာႏငင
ေရားသမမားအျဖ လသမ မားသည။
မရငားဇယမားမ မား၏ အဆအရ ရခငျညနယတပင ရဟငဂ မတသနားခန႔ ေနထငၾကသည။ ေဒသခ တငားရငား
သမားမ မားၾကမား ဘမသမေရားအရမတညမႈာႏင႔ မတကပြျမားမႈက လကမခာႏငၾကျခငားေၾကမင႔ အၾကမားဖကမႈမ မားာႏင
ဖာႏမႈမ မား ၂၀၁၂ တပင ျဖလများ လပနခြသည ၅ ာႏအတပငား မၾကမခဏဆသလ ေသပားပနားေသမ လမ ၢားေရားာႏင႔
တငားရငားသမားဆငရမ အၾကမားဖကမႈမ မားျဖေၚတတရမ ကလသမဂ မားေဆားေရားအရမရမ မားက လသမား
ခ ငားမနမမႈာႏင႔ဆငေသမ ရမဇဝတမႈေျမမကသညဟ တဆ ကၾကသည။
ယငားဋကၡမမ ေဒၚေအမငဆနားၾကညအတပက အဓကက ေသမ က ငဝတ ငားဆငရမ နေခၚမႈျဖသည။ သ
သည ရဟငဂ မဖကမ အကမအကပယေားေသမ ာႏငငတကမဖအမားာႏင ျညတပငားမ လထအမ မားအျမား၏ ရဟင
ဂ မမ မားအေၚ တကခကမႈတ႔အၾကမား ရနားကနရမညျဖသည။ တရမားဝငဖာႏညႇငားနားေနမႈက ာႏႈတဆတေနသ
ျဖင သသည ာႏငငတကမအသငားအဝငား၏ ေဝဖနျခငားကခရၿား ျ ညတပငားအတကအခမ မားက ရဟငဂ မမ မားက
ဂရဏမထမားသညဟေသမ ပပြမႈမ မားာႏင ရငဆငေနရသည။
အေၚတပင ေဖမျခြသညအတငားင ရမားေဒသခါတ SNLD ၂၀၁၅ တနားက မျငမားခ မားသျဖင ေရပားေကမက ပြ
မလ လကရေသမ ရမားျညနယမ ေနရမ ၆ ခတပင အာႏငရခြသည။ တမဝနထမားေဆမငဆြ လႊတေတမအမတ
ကပယလပနသပမားသည ရမားျညနယ ေနရမာႏခတပင NLD ာႏင USDP က တခ အာႏငရခြသည။
ရမားျညနယ ၿမၢ႕နယာႏချဖသည ေက ားသားာႏင မငားရားတပင ၂၀၁၅ တနားက အၾကမားဖကမႈမ မားေၾကမင ေရပား
ေကမက ပြ ယဖ ကလကရေသမ ေနရမမ မားက ေနမကဆားတပင ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြက ငားၿား ျဖညတငားာႏင
ခြသည။ ထ႔ေၾကမင အဆ ါေနရမ ၆ ေနရမလားတပင SNLD က NLD ရႈားနမျခငားအတပက မတသမားသငခနားမယ
ါက အက ၢားရာႏငသည။
NLD ၏ တငားရငားသမားေခါငားေဆမငမ မားအမား ျညေထမငၿငမားခ မားေရားလငနားတပငါဝငာႏငရန မႀကၢားမား
ာႏငမႈက ရမားျညနယမ ေဒသခမ မားအၾကမား တ ကလက က ျဖေခြသည။ ၇ ာႏအတပငား ၎တ႔ မြမ မား
ေားခပငရေသမ ထမဆားအႀကမတပင NLD ထက ရမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢါတက ေအမလကျခငားမမ အၾသ
ရမေတမ႔မဟတေ။ ထ႔ျင အရမရမ မားအေနျဖင႔ ေဒသခမ မားာႏင ဆကသပယရမတပင မခကခြၿား အျနအလန
ဆကဆရမတပင ဘမသမျနေၚတပငလညား မခရသည။68
NLD ေျမေရားဆခပငရသ ားဝငားထနက ဘမသမကမား အတမားအဆားရေၾကမငားာႏင ၎တ႔ ယ ၿၢငရသည ရမား
ျညနယခရငမ မားအတပငားမ လကနကကငအဖပြ႕မ မားာႏင ျနမမ မားရေၾကမငား ဝနခခြသည။ ေဒသခာႏငငေရား
သမမားမ မားာႏင ခ တဆကမညအမား ားဝငားထနက “ကၽပနေတမတ႔ ရမားျညနယမမ တားတကေအမင ဆကလက
လေဆမငေနါတယ။ ေဒသခေတပက ဗမမလ နမားမလညတြအတပက ကၽပနေတမတ႔ မဝါဒေတပက ရမားဘမသမ
ကမားနြ႔ ဘမသမျနရမမ ျဖါတယ” ဟ ေျမခြသည။69
NLD ေရပားေကမက ပြ ပမားေဆမငမႈက ရျခငားအတပက အျခမားထျဖညရမည အေၾကမငားျခ ကမမ ေဒၚေအမငဆနား
ၾကညက ာႏငငျခမားေရားဝနႀကားာႏင ာႏငငေတမအတငငခဂ ၢလ တမဝနမ မားယထမားၿား ါတတပင မရေတမ႔ျခငားင
ျဖသည။
၂၀၀၈ အေျခခေဒ ဒမ ၂၃၂ ( ) တပင အားရဝနႀကားမ မားသည ါတတမဝနမ မားတပင မါဝငရဟ ါရသည။
ထ႔ေၾကမင NLD ေရပားေကမက ပြ မြဆပယမႈမ မားက ေဒၚေအမငဆနားၾကညေလမက လႀကၢကမမ မားေသမ အျခမား
ါတေခါငားေဆမငမ မား ားေဆမငခြရသည။ ထ႔ေၾကမငင ရနကနာႏင အနားတဝကတပင လထညားေဝားရမ၌
လနညားၿား ါတအေၚ လႀကၢကမ မားမႈာႏင မြေားသမ မားအေၚ သကေရမကမႈမ မား ရခြသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြရလဒမ မားအရ NLD ါတအေနျဖင လႊတေတမတပင လကရထနားခ ၢမႈက ထနား
သမားထမားလါက NLD အားရသည တငားရငားသမားလနညားမ မားအၾကမား ယၾကညမႈက ရာႏငသေလမက ျဖေၚ
လမေအမင ပမားေဆမငရန လအ ါလမမည။ ေအမငျမငေသမ ၿငမားခ မားေရားလ ငနားာႏင ၿငမားခ မားေရားေဆပား
ောႏပားညႇာႏႈငားမႈမ မားကလညား ၎အတပက အေရားါေသမ လကၡဏမတခ ငျဖသည။ ထ႔ျင NLD အေနျဖင ဋ
ကၡျဖပမားရမေနရမမ မားရ လထ၏ ေန႔ဘဝာႏင မ၍ မနထေတပ႕ မႈရျခငားာႏင ၎တ႔၏ ျနမမ မားက
မနမားလညလမေအမင ႀကၢားမားေဆမငရပကျခငားမလညား အက ၢားအျမတ ရရာႏငါလမမည။
NLD တပင ယခထ ာႏငငေရားကမားကပကတပင အမားေကမငားေမမငားသနအေျခအေနတပင ရေနါေသားသည။ အ
ဘယေၾကမငဆေသမ ယခလအခကအခြမ မား၊ ေဝဖနမႈမ မား ရေနလ ကာႏငင ေဒၚေအမငဆနားၾကညမမ တငား
ျညအတပက ၾသဇမအရဆား ာႏငငေရားေခါငားေဆမငအျဖ ဆကလကရေနဆြျဖကမ NLD ါတမမ အေကမငား
ဆားအသအမတျၢခထမားရသည ါတျဖၿား ေနမကာႏမ မားပမထ လႊတေတမတပင အမ မားအေနအထမား ဆကရ
ေနမည ျဖေသမေၾကမငငျဖသည။
သ႔ေသမ NLD ါတေရမ ေဒၚေအမငဆနားၾကညါ သတထမားရမညမမ ယၾကညမႈမလပနကြဖ႔ျဖၿား ျမနမမလထ
အမ မားမမ တာႏသမားအရသမားအားရက ားပမားေရားအ တငားရငားသမားဋကၡအလယ မားယေဆားဝါားာႏင
68 http://frontiermyanmar.net/en/ethnic-politics-looms-large-in-by-election 69 http://www.reuters.com/article/us-myanmar-politics-idUSKBN17336D
အခ ၢမႈျနမအဆား ျနမမ မားက ၍မေျဖရငားမကတညားက အခ န ေားရန အဆငသငျဖေနေသား
သည။ ထ႔ေၾကမင လ ငျမနၿား လကေတပ႕က ေသမ လငနားေဆမငရပကမႈမ မားျဖင႔ တငားရငားသမားအရ ကပြျမားေနမႈ
မ မားာႏင႔ ယၾကညမႈမရမႈမ မားက အေရားေၚ ကငတပယရန လအ ါသည။
ေရပားေကမကပြဆငရမ အျငငားပမားမႈ ေျဖရငားျခငား
ေရပားေကမကပြအျငငားပမားမႈမ မားမမ ေရပားေကမကပြဒမကေရနတပင ထပကေၚလမေလ႔ရသညအတပက သမမသ
မတက ျား လပတလေသမ ေရပားေကမကပြဆငရမ အျငငားပမားမႈေျဖရငားေရားနတခ ဒမကရကတေရပား
ေကမက ပြမ မားအတပက မျဖမေန လအါသည။ အဆ ါ နမ မားက ေရပားေကမကပြ ျဖ တပင တရမားေဒ
ားမားမႈအေကမငအထညေဖမရန အေျခခအတျမတခ၊ အရအတမားတခအျဖ ားေားါသည။ ၎တ႔က
လထ၏ အသက ၾကမားရနာႏင ေရပားေကမကပြ ရလဒမမ လထ အမနတကယ လခ ငေသမ ကယ မားျၢသ ျဖရန
အေထမကအကျၢသည။ မ တ၍ ထေရမကေသမ အျငငားပမားမႈ ေျဖရငားေရားနက မ တေသမ တရမားခပင သ႔မ
ဟတ ၾကမားနမမႈမ မားက ထေရမကသည ကမားမႈမ မားေားာႏငေသမ အမအခကငားသည တရမားသႀကားမ မားျဖင
ေဆမငရပကရမညျဖသည။ ယငားဘမသမရ၌ ကၽပမားက ငသမ မားအဆအရ ေရပားေကမကပြအျငငားပမားမႈက ၥမ မား က
တငၾကမားျခငားမ မားအတပက တရမားရငျခငားသည ေရပားေကမက ပြ နက အမားနညားေသညဟ မားမားသင႔ဘြ
ယငား၏ ပငလငားျမငသမမႈာႏင အမားေကမငားမႈ လကၡဏမတရငျဖသည။70
ျမနမမာႏငငတပင ေရပားေကမက ပြဆငရမ တငၾကမားမႈမ မားက အဆငအမ ၢားမ ၢားတပင ကငတပယေျဖရငားရသည။ အမ မား
ျဖေသမ ေဒသာႏရအဆင႔ ေရပားေကမက ပြအျငငားပမားမႈေျဖရငားျခငားအမ မားက ာႏငငေရားါတမ မား၏ ကယ မားလယ
မ မား၊ ကယ မားလယေလမငားမ မားျဖင ဖပြ႕ညားထမားသည ၿမၢ႕နယအဆင ေ ႔ညာႏႈငားေရားေကမမတမ မားျဖင ကင
တပယါသည။ ၂၀၁၇ တပင ေကမမတမ မား၏ တားတကေသမ ပမားေဆမငရညက မပမားရညျညေသမ အခက
အခြေျဖရငားေရားတပင ေတပ႕ရၿား ေရပားေကမကပြေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မား၏ မေကမငားမပနေသမ အက ၢားေဆမငေားမႈ
တ႔က အသအမတျၢရါမည။ သကဆငရမ ါဝငတသကသမ မားက ျနမာႏင အျငငားပမားမႈမ မားက အငား
ကတညားက ကငတပယေျဖရငားာႏငေသမ ေကမမတ၏ပမားေဆမငရညက အသအမတျၢၾကါသည။ ၎တ႔က
ထသ႔ျၢလျခငားျဖင ေအားခ မားေသမ ေရပားေကမကပြ တဝနားက ငက ထနားသမားရန အကအညေားရမေရမကၿား
ေရပားေကမကပြေကမမရင၏ ေ ႔ညာႏႈငားေရားေကမမတနမ မျမငမမားေသမအဆငမ မား မေရမကခင အခ ၢ႕
ေသမ တငၾကမားမႈမ မားက ေျဖရငားလကျခငားအမားျဖင ေရပားေကမကပြလငနားက ေခ မေမပ႕ေသမလငနား
ျဖသပမားေရန အကအညေားသညဟ ယၾကညါသည။
ကမားေျမခြ႔ၾကသမ မားက ယခေရပားေကမကပြတပင ဤန၏ထေရမကမႈက ခ ားမပမားေနခ နတပင ၎တ႔ကင
လမမညအေထပေထပေရပားေကမကပြတပငလညား ထသ႔ေသမ ထေရမကမႈမ ၢား ဆကလကရမလမားဆသညက ေမားခပနား
ထတၾကါသည။ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြကမလအတပငား က ၥရတခာႏင အဆါနမ မားက ေကမငားပမ
အမရကေနတပင ေကမမတမ မားအေနျဖင ယျၢငေနရမ မမ မားျမားသည အေထပေထပေရပားေကမကပြမ မား၌
70 Denis Petit, Resolving Election Disputes in the OSCE Area: Towards a Standard Election: Dispute Monitoring System
(Organization for Security and Cooperation in EuropeWarsaw 2000)
ယခလ ေကမငားပမေဆမငရပကာႏငါားမလမားဆသညက သသယရျခငားမမလညား ေဘမငဝင ါသည။ ယငားားရမ
နမႈက မေကမငားမပနေသမ နမ မား တညေဆမကရန လ ေဆမငျခငားာႏင ေကမမတ နမ မား ေရ႕ဆကရမတပင
အမားေကမငားေမည မရငားလငားေသမ လထားလနညားမ မား ထမားရျခငားအမားျဖင တန႔ျနေဆမငရပကေားရမည
ျဖါသည။
အမ ၢားသမားအဆင အျငငားပမားမႈမ မားအတပက ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငက ကယ မားလယေလမငား
မ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားက ၎တ႔တငၾကမားမႈမ မားက တငျရနာႏင အျငငားပမားမႈမ မားက မရငားသပငားရန ေနမက
ဆားသတမတေန႔ရကက ေၾကညမခြသည။ ကယမားလယေလမငားမ မားာႏင ာႏငငေရားါတမ မားအတပက တငၾကမား
မႈမ မားက တငျရန ေနမကဆားသတမတရကမမ ေမလ ၁၅ ရက၊ ၂၀၁၇ ခာႏျဖျား တငားေဒသႀကား/ျညနယ
အဆင အျငငားပမားမႈမ မားကမ ေမ ၁၆၊ ၂၀၁၇ ထ သတမတထမားသည။ ဆားျဖတခ ကေားျခငားအတပက အခပင႔အမ
ဏမရသမမ ပပြမႈအမ ၢားအမားေၚ မတညါသည။ ရလဒမ မားာႏငတသကေသမ ေရပားေကမက ပြလပနကမလအ
တပက တငၾကမားမႈမ မားက ၂၀၁၄ ေရပားေကမကပြ ေဒေအမကတပင ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငက ဖပြ႕
ညားထမားသည ေရပားေကမကပြတရမားရားတခမ ရငဆားျဖတ ါသည။
၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမ ေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ ဒမ ၇၀ အရ ေရပားေကမက ပြတရမားရားမမ မနတရမားရားလင
ျဖၿား ေဆားမႈမ မားက တဝငမားသမ မားအမား ၾကည႔ရႈာႏငရန တခါားဖပငေားထမားသည။71 ေရပားေကမကပြ
တရမားရားက တငၾကမားမႈတခ အတပက အမ မားျညသၾကမားနမမႈာႏင မားေဆားမႈတ႔က ေဆမငရပကသည။
တရမားရားအေနျဖင ေရပားေကမကပြ ေဒမ မားတပင ေဖမျထမားေသမ ေနမကဆားသတမတရကမ မားအတပငား ေဆမင
ရပကရါမည။72 ေရပားေကမကပြတရမားရားတပင အမဏမက ယျန႔ပမရၿား ဒမ ၇၂ (က) ာႏငအည သကေသခငလ
ါက အမႈက လရန သ႔မဟတ ေရပားေကမက ပြ ရလဒက ေျမငားရနာႏင တငၾကမားသက အာႏငရသအျဖ
ေၾကညမရန အမဏမေားထမားသည။73 ျမႈထငရမားေသမ ကယမားလယေလမငားက အမ မားဆားအျေားသည
မမ ေနမငေရပားေကမက ပြမ မား၌ ဝငေရမကယၿၢငခပငမျၢေတမျခငားျဖသည။ ဒမ ၈၈ (က) တပင ေရပားေကမကပြ
ဆငရမ ေဒခ ၢားေဖမကေသမ ကယမားလယေလမငားအမား မညသ႔အျေားရမညက ေဖမျထမားသည။ မမ -
၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင ေနမငမညသညေရပားေကမက ပြတပငမမ ဝငေရမကယ ျၢငျခငား မျၢေတမ
ျခငားမ ၢားျဖသည။74 တရမားရားသည ေရ႕ေနခ ၢရား၏ ကယ မားလယမ မားထမ နညားညမငားဆငရမ အကအည
ရရါသည။75
၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ ဒမ ၇၄ (က) အရ တရမားရား ဆားျဖတခ ကမ မားက သငေတမသည
ေဒသဆငရမရားမ မားတပငျဖေ၊ ျညေထမင ေရပားေကမကပြေကမမရင ဝကဘဆကတပငျဖေ ပငလငားျမငသမ
71 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြေဒ 72 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ ဒမ ၇၀ 73 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ ဒမ ၇၂ - က
74 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ ဒမ ၈၈ - က
75 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊
ပမ ျညသအမ မားသရေရနအလ႔ငမ တငထမားေားရမညျဖသည။ ပပြမႈမ မားမမ ရမဇဝတမႈအကေဒေျမမက ါ
က ေဒသဆငရမ တရမားရားတပင အမႈေဆားရမည ျဖသည။76
၂၀၁၇ ေမလ ၁၈ ရကတပင ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ၌ ၎တ႔
ရရထမားေသမ တငၾကမားမႈမ မားာႏငတသက၍ ေၾကညမခ ကတေမငထတျ နခြသည။ ၎တ႔အေနျဖင ာႏငင
ေရားါတ ၁၃ ခာႏင တားခ ငား ၁၄ ားတ႔ထမ ေရပားေကမကပြ ေဒခ ၢားေဖမကေၾကမငား ပပြထမားသည တငၾကမား
မမ မား ရရခြသညဟဆသည။
သတငားထတျနခ ကအရ UEC အေနျဖင တငၾကမားမႈအမားလားက ခပြျခမားတျဖမ၊ ေဆပားောႏပား၊ သားသမညဟ ဆ
သည။ UEC ရငားျခြသလင တငၾကမားမႈ အမ မားမမ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြက ၂၀၁၇ ဧၿ ၁ ရကတပင က ငား
ရန ဆားျဖတမႈအေၚ ားတညခြၾကသည။ တငၾကမားမႈက တတက က ဆရါက ယငားေန႔ရကမမ NLD အားရဖပြ႕
သည ၂၀၁၆ မ ေရတပကလ င တာႏျညအခ နျဖေသမေၾကမင ဆားျဖတခ ကမမ အားရ၏ ေတမငားဆမႈက
အေျခခထမားသညဟ၍ျဖသည။
သ႔ေသမ UEC က ၎တ႔ ေရပားခ ယေသမ ေန႔ရကမမ မညသညာႏငငေရားါတေခါငားေဆမငမ မားကေားေသမ ဖ
အမားေၾကမငမမဟတေၾကမငား ျငငားဆကမ ေရပားေကမက ပြေန႔ရကက ေဒမ မားအမားလားာႏငအည ေဆမငရပက
ထမားျခငားျဖသညဟဆသည။ မတေသမ တငားရငားသမားမ ၢားတ႔က ေရပားေကမကပြက တနဂၤောႏပေန႔တပင မက ငား
ေလေၾကမငား အၾကျၢၾကသျဖင ၎တ႔က ဧၿလ ၁ ရက၊ ေနေန႔က ေရပားခ ယခြျခငားျဖေၾကမငား UEC က
ရငားျသည။ ထ႔ျင ဧၿလ ၁ ရကေန႔မမ ၂၀၁၂ တနားက ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြ က ငားခြေသမေန႔င ျဖ
ေၾကမငား ေထမကျခြသည။77
၂၀၁၇ ဇပနလ ၁၂ ရကတပင NLD ကယ မားလယေလမငားမ မားအေၚ တငၾကမားမႈ အမ မားဆားါဝငေသမ တငၾကမားမႈ
၆ ခက တရမားရားက ေဆားခြသည။ တငၾကမားမႈ ၁ ခကသမ USDP ကယ မားလယေလမငားက တငၾကမားျခငား
ျဖသည။78
ဇပနလ ၁၃ ရက၊ ၂၀၁၇ တပင ေရပားေကမကပြအသားရတာႏငတသကသည တငၾကမားမႈ ၂ ခက ထမဆားၾကမားနမ
ေဆားခြသည။ ယငား ထမၾကမားနမမႈက တရမားရားအဖပြ႕ဝင ားေအမငျမင (က႒) ၊ ားားရယ (အဖပြ႕ဝင) ာႏင
ားထပနားခင (အဖပြ႕ဝင) တ႔က ေဆားခြၾကျခငား ျဖသည။ တငၾကမားသမမ ရနကနေတမငငားခရငမ ျဖသည။
တငၾကမားခရသမမ ေကမမား မြဆာႏၵနယမ တသားဂ လ ကယ မားလယ ားေဇမထပနားျဖသည။
ၾကမားနမေဆားမႈအတပငား တငၾကမားခရသက တရမားရားသ႔ ၎အေနျဖင - ၂၀ က မတငျာႏငခြျခငားအ
ေၾကမငားမမ မရငားေငပလကချဖတ ငား သားာႏခန႔ ရားခနားေျမငားရမတပင ေ မကဆားသပမားေသမေၾကမင ျဖ
သညဟေလ မကလြသည။ ထ႔ျင ၎က ေငပလကချဖတငား အတမ မား မလ ခြျခငားမမ မလမခ ငေသမေၾကမင
76 ၂၀၁၄ ျညသ႔လႊတေတမေရပားေကမက ပြ ေဒ၊ 77 https://www.facebook.com/uecmyanmar/posts/1194937103965319
78 အေထမကအထမားက ANFREL သ႔ International IDEA က ေားခြ႔ျခငားျဖသည။
ျဖသျဖင - ၂၀ က မတငျခြျခငား ျဖသညဟဆသည။ တရမားရားမ ဆားျဖတခ ကက ေနမကမ ခ မတမညျဖ
သည။79
ေရပားေကမကပြ ကနက ရတာႏင တသကသည ဒတယအမႈက တရမရားအဖပြ႕ဝင ားေအမငျမင (က႒) ၊ ားား
ရယ (အဖပြ႕ဝင) ာႏင ားထပနားခင (အဖပြ႕ဝင) တ႔က ေဆားခြၾကသည။ တငၾကမားသမမ ကငတငား၊ မရပမမြဆာႏၵ
နယမျဖသည။ တငၾကမားခရသမမ မရပမမြဆာႏၵနယမ NLD ကယမားလယေလမငားားညပန႔လႈငျဖသည။ ၾကမားနမ
ေဆားမႈအတပငား တငၾကမားခရသက တရမားရားသ႔ ၎အေနျဖင - ၂၀ က မတငျာႏငခြျခငားအေၾကမငားမမ
က နားမမေရားအေျခအေနေၾကမငျဖသညဟ ေလ မကလြသည။ တရမားရားက ၎သကေသအျဖ တငျေသမ
မတလ ၃၀ ရက၊ ၂၀၁၇ ရကပြျဖင ေဆားမတတမားကေဆားၿား မတလ ၃၀ ရက မတငမက ဘမလ ေနခြ
သညက ေမားျမနားါသည။ တငၾကမားခရသက ၎အေနျဖင မတလတလလား လယယမလ ကငျခငားာႏင လား
မားေနခြၿား မတလ ၂၈ ရကမ ၍ ေနမေကမငားျဖခြေၾကမငား ေျဖၾကမားခြါသည။ တရမားရားက ဆားျဖတခ ကက
ေနမကမ ခ မတမညဟ ထမ ေျမဆ ါသည။
ဤအရငခ မေရားသမားေနခ နတပင ေရပားေကမကပြဆငရမ အျငငားပမားမႈေျဖရငားျခငား လငနားမ မားမမ ဆက
လကလ ေဆမငေနဆြျဖၿား မညသညအမႈတခမ ၿားျတျခငား မရေသားေ။80
၂၀၁၅ ကတညားက ေရပားေကမကပြဆငရမ အျငငားပမားမႈေျဖရငားျခငားေဒမ မားမမ ေျမငားလြျခငားမရေ။ ANFREL
က ၂၀၁၅ ေလလမေမငၾကညေရားအရငခမတပင အၾကျၢထမားသညမမ အေျခခအခပငအေရားမ မားက သက
ေရမကမႈရေသမ ျညေထမငေရပားေကမကပြ ေကမမရင ဆားျဖတခ ကမ မားမမ ေဒဆငရမ တရမားရားသ႔ အယခ
ဝငရန အခပင႔ေားသင႔ေၾကမငားေဖမျခြ႔သည။ UEC ၏ ဆားျဖတခ ကမ မားတပင လငနားတပင ါဝငေဆမင
ရပကျခငားာႏင႔ဆငေသမ အခပငအေရားဆငရမမ မားာႏင ေရပားေကမကပြရလဒာႏငတသကသည နေခၚမႈမ မားက ရင
ဆားျဖတျခငားတ႔ါဝငသည။ မညသည ANFREL ၏ ေရပားေကမက ပြ အျငငားပမားမႈေျဖရငားေရားအေၚ အၾကျၢ
ခ ကမ မားကမ သကဆငရမ အမဏမငမ မားအေနျဖင ေရပားေကမကပြ ေဒတပင ထည႔သပငားျခငားအမား လေဆမင
ျခငားမရေသားေ။ လႊတေတမမ မားာႏင ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငမ မဝါဒခ မတသမ မားအေနျဖင ၂၀၁၅
အေထပ ေထပေရပားေကမက ပြာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတ႔မ သငခနားမမ မားက ရယၿား ၂၀၂၀ အေထပေထပ
ေရပားေကမကပြအမ အသားခ ာႏငၾကရန ေမ မလငမါသည။
79 အေထမကအထမားက ANFREL သ႔ International IDEA က ေားခြ႔ျခငားျဖသည။ 80 http://uecmyanmar.org/index.php/2014-02-11-08-31-43/1170-12-6-2017tribunalnews
အႀကျၢခ ကမ မား
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကြပာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတ႔က ေမငၾကညေလလမမႈတ႔အေၚ
အေျခခ၍၊ ANFREL က အဓကအႀကျ ၢခ ကအေတမမ မားမ မားက ထတေဖမတငျခြၿားျဖသည။ ယငားအႀကျၢ
ခ ကမ မားက က႑အလက အေၾကမငားအရမမ မားခြပ၍ ေအမကါအတငား အခြပ တငျထမားါသည။ ေနမကဆား
အငားတပင ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြက ႀကၢတငျငဆငရနအတပက တကရကအဆျၢမႈတခအေနျဖင႔
နညားနဆငရမ အႀကျၢခ ကမရငားက ေဖမျထမားါသည။
ဖြပ႔ညားအခ ၢ အေျခခ ေဒက ျ ၢျငေျမငားလြေရား
လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကြပနတရျဖေၚလမေရားအတပက ဖပြ႔ညားအခ ၢ အေျခခ ေဒ
မေဘမငက ေျမငားလြေရားမမ ခ ကခ ငားျၢလရမည က ၥတရျဖေၾကမငားက ANFREL က မေျမငားလြေသမ
ရတညခ ကအျဖထမားရါသည။ ထ႔ျင ယငားသ႔ျၢလရမတပငလညား ျညေထမင လႊတေတမာႏင တမေတမ
အါအဝင ါဝင တသကသမ မားပမ၏ သာႏၷ႒မနလအ၍၊ ႀကားမမားလသည အဆငႀကားတရျဖေၾကမငားက
လညား ANFREL အေနျဖင သေဘမေါကါသည။ သ႔ရမတပင ယငားနေခၚမႈမ မားေၾကမင ကၽပနတ႔အေနျဖင ဒမ
ကေရနညားက အေျခခေဒရရေရားဆသည ရညမနားခ ကမ ေသပဖယျခငား သ႔မဟတ အမားေလ မ႔ျခငားမ မား မျဖ
သငေ။ သ႔ေသမ ခရားရညႀကားတရသည ေျခလမားတလမားမ အျၢသညျဖ၍၊ အေျခခ ေဒမေဘမငက
ျၢျငမည တရမားဝငေၾကညမခ ကတရသည အလပနေကမငားမပန၍၊ ေမားပမ ေဆမငရပကရမည အဆငတခ
ျဖသည။ ထေဒဆငရမ ျၢျငေျမငားလြေရားတ႔သည ေအမက ါတ႔ာႏင သကဆငါသည -
လႊတေတမကယမားလယအမားလားက ေရပားေကမကြပမတဆငသမ တက႐ကေရပားခ ယသငၿား သ႔မ ဟတ တမေတမအတပက သားသန႔ဖယထမားသည႔ ေနရမအမားလားက ဖယရမားရနဆလါသည၊
ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြသည႔ အဖပြ႕ ၊ အဖြပ႔ဝငခန႔အေရားနသည သမၼတက ေရပားခ ယခပင႔ထက မလ င ပငလငားျမငသမၿား လပတလသည လ ထားလနညားတရသမ ျဖသငသည၊
ာႏငငသမားတငားမြေားငခပငက ေလားမားသင႔ၿား ဘမသမေရားာႏင မ ၢားာႏပယေနမကခေၾကမင သတမတ ခ ကျည႔မသည႔ မြဆာႏၵရငမ မားာႏင ကယမားလယေလမငားတ႔က ခြပျခမားဆကဆေရားာႏငလ ား၍ ာႏငင သမားတငားမြေားငခပင သ႔မဟတ ကယမားလယေလမငားျဖ ငခပငဟသည အေျခခအခပငအေရားက အေျခခ၍ ေျမငားလြျငဆငသငသည။ ျမနမမာႏငငတပင ေနထငလမၾကသညသမ မား၊ အထားသျဖင ေရားမဆပက ျမနမမာႏငငတပင ေနထငၾကေသမ အထားသျဖင႔ ယခငယမယမတ တငကဒကငေဆမင ထမားသည သမ မား၏ ေဒအရအေနအထမားက ေျဖရငားေားသငသည။ ဤအႀကျၢခ ကတပင ဘမသမ ေရားေခါငားေဆမငမ မားာႏင အက ားက ခေနရသမ မားကလညား မြေားခပငေားရန ါဝငသည။
လႊတေတမတပင အမ ၢားသမားမ မား၏ ကယမားျၢမႈျမငတကေရနအတပက “မမဆာႏၵအေလ မက ခြပတမား” က က င႔သားျခငားျဖင႔ အမ ၢားသမားမ မား၏ ခြပတမားမ မားခ ေားျခငား - ာႏငငေရားါတတခခ ငား၏ ႐ားတပငား ညားမ ားမ မားတပင အမ ၢားသမားကယ မားလယေလမငားခြပတမားအေရအတပကက ဆားျဖတါသည။
ျညေထမငေရပားေကမကပြေကမမရငတပင အမ ၢားသမားာႏင လနညားလမ ၢားတ႔ မမ မားျမားပမ ါဝင လမါက အလပနအမငား တေက န ရမေကမငားမညျဖေသမလညား ထသ႔လေဆမငရန ျည ေထမငေရပားေကမက ြပေကမမရငတပင ါဝငသည လကရေကမမရငအဖပြ႕ဝင အေရအတပကက ၅ ားမ ယခင အားရလကထကတပင ရခြသညအတငား ၁၅ ားအထ တားျမငခန႔အရန လအါသည။
ေရပားေကမကြပေမငၾကညေလလမသတ႔၏ အခနားက႑ကလညား ဖြပ႔ညားအေျခခ ေဒထြတပင ထညသပငားထမားသငၿား၊ မညသမဆာႏင မညသညေနရမတပငမဆ တနားတညမ ပမျဖင ေမငၾကညေလ လမခပငလညား ါဝငသည။
ာႏငငသမားတငားတပင ေဒေအမက၌ တညေသမအခပငအေရားာႏင တမဝနဝတရမားတ႔ ရသငေသမ ေၾကမင၊ ေရပားေကမက ြပလငနားတပင တမေတမအတပက အထားေဆမငရပကေားထမားသည မည သည ဒမ မဆက ယဖ ကသင႔ါသည၊
မဝါဒမ မားက က ယက ယျန႔ျန႔ နမားလညရနာႏင႔ တည ပမ အေကမငအထညေဖမာႏငမႈက ေသခ မ ေရန အဓကတငားရငားသမားဘမသမကမားတ႔ျဖင ေဒညားမ ားမ မားက ာႏထတေဝါ။
မဒယမ၏အျမငက ေဖမျရမရန တမားဆားထမားသည၊ အားရက မဒယမတ႔အေၚ ခ မတထမားသည ဆက သပယေရားေဒဒမ ၆၆ (ဃ) က ဖ ကသမားါ။
ႀကၢတငမြေားျခငား
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏငာႏႈငားယ ါက ႀကၢတငမြေားျခငားတပင တားတကမႈမ မားေတပ႔လမရေသမလညား
လေဆမငရမမ မားလညား အမ မားအျမားင က နရေနါေသားသည။ အေျခခအမားျဖင ႀကၢတငမြေားျခငားတပင
လညား မနမြေားျခငားကြသ႔င လပတလ၍၊ တရမားမ တသည မမ မားာႏငင ေဆမငရပကသငသည။ ထအႀက
ျၢခ ကတ႔သည ႀကၢတငမြေားျခငားက မြဆာႏၵနယအတပငားသမမက၊ မြဆာႏၵနယျင အတပကလညား အႀကၢားဝင
သည။ ၍ တတက က ဆရါက -
ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငသည ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက အဓကေဆမငရပကသ/ သတားသမ ျဖသငသည။ အျခမားါဝငတသတသမ မားက ကညာႏငေသမလညား၊ လငနားက အ က ၢားားပမားအမနသမ ၏ တကရကာႏင႔ မလလမားအေသမ လႊမားမားမႈမ မားမ ကငားလပတေရားက ေသခ မ ေအမငလေဆမငရါမည။ တ ခနားအတပငားမ မြရမ မားကြ႔သ႔ ထနားခ ၢထမားေသမ နယေျမ မ မားတပင မြရမ မားထမားရျခငား၊ အားရတမဝနရသမ မားက ေရပားေကမကပြ မခန႔ခပြမႈ ဆားျဖတခ ကမ မား ေားေနျခငားကြ႔သ႔ လ ငနားအေၚ အမ မားလကခမႈက သကေရမကမႈမ မားရာႏငသည႔ အေရားါသည႔ ဆားျဖတခ ကမ မားာႏင႔တသက၍ ျနလညားမား၍ ကန႔သတမႈမ မားျၢလရန ANFREL က အႀကျၢ ါသည။
ယခငအလမားသ႑မနတသညအႀကျၢခ ကကြသ႔င၊ ေရပားေကမက ြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပက လပတလ၍ ေက ားရပမအ/ရကပကအခ ၢေရားအဖပြ႕ာႏင ရငားလငားပမ ခြပျခမားထမားသငသည။ ရကပက/ေက ားရပမ အအခ ၢေရားအဆငတပင ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပက ေဆမငရပကခြသည မြဆာႏၵနယ အတပငား ႀကၢတငမြေားျခငားက ၥရတပင ေကမမရငအဖပြ႕ခပြမလသည ရကပက/ေက ားရပမအအခ ၢ
ေရားအဖပြ႕မ လာႏငထေနသညအျဖ သ႔မဟတ တညေနသညအျဖ တ႔ကလညား ANFREL က မ မားပမေတပ႔ခြ႔ရသည။ အဖြပ႔ဝငတ႔က ကယမားျၢျခငားအျင၊ အေျခခအေဆမကအား႐ႈေထမငမလညား လပတလမႈရရမည။ (ဆလသညမမ ေကမမရငအဖပြ႕ခြပရားေနရမာႏင ႀကၢတငမြေားသညေနရမ)
မြဆာႏၵနယအတပငားာႏင႔ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားတ႔အတပက သားျခမားႀကၢတငမြေားသမရငားက မေမားပမ ာႏျဖန႔ေဝထမားရနျဖသည။
မြဆာႏၵနယအတပငားာႏင႔ မြဆာႏၵနယျ င ႀကၢတငမြေားျခငားမ မားအတပက ၾကမားေနျဖမည႔ ေနရမအါအ ဝင ႀကၢတငမြေားရမည႔ အခ နဇယမားက ႀကၢတငေၾကညမထမားါ။
မြဆာႏၵနယအတပငားာႏင႔ မြဆာႏၵနယျင ႀကၢတငမြေားျခငားမ မားအတပက လပယက ပမရာႏငမည႔ ႀကၢတငမြ ေားျခငားဆငရမ လကြပမအက ထတေဝါ။
ႀကၢတငမြေားျခငားလငနားက ါတကယမားလယ၊ မဒယမာႏင ေရပားေကမကြပေမငၾကညေလလမ သတ႔ထမ မ ကျမငသကေသ အနညားဆားအေရအတပကအမားျဖင႔ လမေရမကၾကည႐ႈရန။
ာႏငငရျခမားမ (မြဆာႏၵနယျင ) ႀကၢတငမြေားျခငားအတပက မတကမေား႔မြေားျခငားကြသ႔ မတမ သပမားသည႔ “မြေားသည လထားလနညားေနမကတမ ၢား” က လေဆမငေားါ။ ာႏငငရျခမားမ ာႏငင သမားမ မားအေနျဖင သ႐ားမ မားရရမ ေနရမသ႔ သပမားေရမကမြသပမားေားရနမမ အလပနငကနက ရတႀကား လသည။ ခရားသပမားရတႀကားလျခငားာႏင႔ အလမ ခပင႔ရကရရရနတ႔မမလညား မြဆာႏၵရငတ႔အမား တ ကေသည အေၾကမငားရငား တခငျဖသည။
မြဆာႏၵရငအေရအတပကနညားါားေသမေၾကမင ျညသ႔ဝနထမား/တမဝနက အရမရ (မြဆာႏၵနယအတပငား) တ႔အတပက ႀကၢတငမြေားရန သတမတကမလက ေလ မခ ါ။ ANFREL မ အႀကျၢသညမမ ၁၀ ရက ထကမလ င အမ မားဆား ၃ ရကသမျၢလရနျဖသည။ သတမတထမားသည ရကတ႔သည အလပန ရညၾကမေသမေၾကမင မ႐ားသမားမႈတ႔ျဖေၚလမေရန လမားဖပငေားထမားသကြသ႔ ျဖေနသည။
ေဘမလ ငက တငားက ပမ အသားျၢေျခငား (မနမြေားျခငားတပင တဆ တား႐ကာႏအသားျၢေသမ ေၾကမင) ကြ႔သ႔ေသမ ႀကၢတငမြေားသည႔ မြလကမတမ မားက မနမြေားသည မြလကမတ မ ကပြထပကသပမားေမည မတသမားသည႔ နညားလမားတမ ၢားက အသားျၢရနဆားျဖတ၍ တာႏငငလား အေနအထမားျဖင တရမားဝငညႊနၾကမားခ ကျဖေၚလမေရန ေဆမငရပက ါ။
ာႏငငရျခမားမ ႀကၢတငမြေားျခငား (မြဆာႏၵနယျင) အတပကသမ မအတက အသားျၢရန ဆားျဖတသင႔ ကမ အမတငရမေရမကသပမား၍ မြေားေျခငား (မြဆာႏၵနယအတပငား) တပင ႀကၢတငမြဆာႏၵရငအမညာႏင တ ကပ မအတေၚတပင မေရားသမားသငါ။
မြေရတပကေနသညအခါတပင မနမြလကမတမ မားာႏင ကြပျမားျခမားနမားမႈရေရနအတပက ႀကၢတငမြလက မတမ မားက အေရမငကပြတမ ၢား သ႔မဟတ ကတတမ ၢားကခပြ၍ သတမတါ။
ႀကၢတငမြဆာႏၵရငအေရအတပက နညားါားသညအတပက ႀကၢတငမြလကမတအေရအတပက အနညား ငယကသမာႏါ။ အေၾကမငားမမ မထေရမကသည ဘတဂ ကသားြပေရားအျင၊ အသားမျၢရေသား သည ႀကၢတငမြလကမတမ မားပမက အလပြသားမားျၢမည အေရားမေရမငၾကရနျဖသည။
တမဝနရသအမားလား၊ အထားသျဖင႔ ျညေထမငအဆင႔ာႏင႔ ေဒသဆငရမအဆင႔မ မားအမားလားမ ေရပား ေကမက ပြက မခန႔ခပြမည႔ အရမရမ မားသည ႀကၢတငမြာႏင႔တသကသည႔ လထားလနညား အသမ မားာႏင႔ ညႊနၾကမားခ က ညားမ ားမ မားက ေကမငားပမ သနမားလညထမားေရားက ေသခ မေရ ါမည။
မြဆာႏၵရင မရငား
တက ၍ ေနမကဆားရအခ ကအလကမ မားါဝငေသမ မြမရငားတခသည တရမားမ တေသမေ႐ပားေကမကပြတခ
အတပက အဓကညႊနကနားတချဖသည။ ၎သည ေ႐ပားေကမကပြလငနားေဆမငတမမ မားတပင အဓကအ
က ယျန႔ဆားအတအငားျဖၿား၊ အထားသျဖင ၎က မခန႔ခပြရမတပင ယခမ ၎အမားတငလေဆမငရ
မညာႏငငတခအတပက ၍အေရားါသည။ အေတပ႔အႀကၢမ မားအရ ႀကားမမားေသမ အမားထတႀကၢားမားမႈ (ရငား
ဆငရမေရမ ေငပေၾကားငားဆငရမါ) မ မားလအမညျဖေသမလညား ထသ႔ေသမ ရငားာႏားျမၢာႏမႈမမ ထည႔သင႔
သညဟ ဆခ ငါသည။ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေ႐ပားေကမက ပြတပင မြမရငားမ မားတားတကလမခြေသမလညား အႀကျၢ
ခ ကမ မားက ထညသပငားားမားရန လ ါသည -
မြ႐တခတပင မြဆာႏၵရငတ ားအမား ေဖမထတရနအတပက မလပယက၍၊ အဆငေျေေရားမမ မြမ
ရငားက “အမေထမင မရငား” မအမၾကည၍ ျငဆငသည လကရအေလအထက ဆကမလ
ရနျဖသည။ မြဆာႏၵရင၏ မတ တငန ါတက အေျခခထမားေသမ အကၡရမ သ႔မဟတ ဂဏနား
နက ေရရည မခ က၏ တတတေဒသအေနျဖင ေထမကခအႀကျၢလါသည။
အမတငရမေရမက မြမရငားေဆားျခငားက ေ႐ပားေကမက ပြေန႔မတငခငတပင နတက ျဖင အခ နလ
ေလမက ပမယ၍ သငၿား မရငားအခ ကအလကမ မားက လဝငမႈႀကားၾကေရားဝနႀကားဌမန
သ႔မဟတ ျညထြေရားဝနႀကားဌမနာႏင ားေါငားလ ေဆမငသငၿား NGO မ မားာႏင႔ တကသလ
ေက မငားသမားမ မား ကြ႔သ႔ေသမ အလမားအလမရသည႔ လ အမားေားအဖပြ႕မ မားက ါဝငရန အမားေားသင႔
သည။
UEC သည အႀကၢားဝငၿားသည႔ အမေထမင အေရအတပကက ထတျနေားျခငားျဖင႔ မြဆာႏၵရငမတ
တငလငနားမ မားက ပင႔လငားျမငသမမႈအမား တားတကေအမငလေဆမငမႈအမား ဆကထနားသင႔
သည။ ခပြျခမားထမားျခငားခရေသမ တငားရငားသမားမ မား/ဘမသမေရားအမ မားာႏင IDPs မ မားသည မြမရငား
တပင ါဝငသငၿား ေနမကဆားမြမရငားခငားက ငားျသရမေနရမမ မားသည ေ ား၊ ေက မငားာႏင နားျခမ မားကြ႔
သ႔ေသမ လအမ မားလပယလပယကကျမငေတပ႔ာႏငသည႔ ေနရမမ မားျဖရန လအသည။
သတမတခ ကျည႔မေသမ မြဆာႏၵရငမ မားမ တငျထမားေသမ မြမရငားအမမားျငဆငခ ကလ ငနား
အါအဝင မြမရငားမႈမ မားက လေဆမငရမတပင ပငလငားျမငသမမႈရေသမ လငနားျဖသင႔
သည။ လ ငနားအခ နာႏင႔အမ လေဆမငေနမႈာႏင႔ အမမားျငဆငရနေတမငားဆလမမႈမ မားက လက
ခသည၊ လကမခသညတ႔ာႏင႔တသကေသမ သတငားအခ ကအလကမ မားက အသေားရမည။
မြဆာႏၵရငမရငားက ျသရမာႏင႔ လကလမားမၾကည႔ရႈာႏငေအမင လေဆမငရမတပင အမ မားျညသာႏင႔
ရငားာႏားေနေသမ ေနရမမ မားျဖေရားက ေသခ မေအမငလ၍ အပနလငားတငျခငားကြ႔သ႔ အျခမားနညားလမား
မ မားလညားရမသင႔သည။
မြဆပယ ညား႐ားျခငား
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ြပတပင မြဆပယညား႐ားေရားကမလသည ျနမျဖာႏငေျခ အနညားဆားျဖခြ႔သညက
ANFREL က ေလ႔လမေတပ႔ရခြရသည။ မားေမမငားထားျလသည႔ အႀကျၢခ ကအခ ၢ႕ကလညား အဆျၢထမားါသည -
မြဆပယညား႐ားေရားဆငရမ ဘ႑မေရားအငားသည အေရားါလသည႔ တားတကမႈရရနလအသည႔ လငနားမ မားတပင ါဝငၿား ေဒညားမ ားမ မားက အေလားေား၍ မလကနမၾကေ။ ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင ထ ေဒညားမ ားကအသားခ ရမတပင ၎တ႔၏ ကတကဝတက ျသသငသည။ ပငလငားျမငသမမႈရသည မြဆပယညား႐ားေရားဆငရမ ဘ႑မေရားအေၾကမငားအရမ တ႔က ျညသတ႔မ အလပယတကသရသငၿား၊ မလကနမသညသတ႔ကလညား ျဒဏခ မတသင သည။
မြဆပယညားရားရမတပင တရမားမ တေရန ယၿၢငမည႔ ေနရမတခခ ငားအလက အမ မားဆားသားပြရ မည႔ ေငပ မမဏက ေဒညားမ ားမ မားေရား၍ ရငားလငားေအမင လ ေဆမင ါ။
အခ နာႏငေနရမအါအဝင ါတတခခ ငားမ သ႔မဟတ ကယမားလယေလမငားတားခ ငား၏ မြဆပယညား႐ားေရားဆငရမလႈ ရမားမႈမ မားက ပင႔လငားျမငသမမႈရရနအတပက အမ မားျညသသ႔ ထတျနထမားါ။
ါတတငားာႏင ကယ မားလယတငားအတပက ေနရမအမားလားတပင မြဆပယညား႐ားေရားေဆမငရပကရမ၌ တ ညသည အခပငအလမားရရေရားက ေသခ မါေ။ အခ ၢ႕သတငားမ မားအရ တ ခနားမ မားာႏင႔ တငားရငား သမား လကနကကငအဖပြ႕မ မားသည ၎တ႔ ထနားခ ၢေသမ နယေျမမ မားတပင မညသည႔ါတကသမ မြဆပယခပင႔ရမညဟ လ ေဆမငမႈမ မားရေၾကမငား ၾကမားသရါသည။
မြဝယျခငားအေလ႔အထမ မားက ကန႔သတာႏငရန ထေရမကေသမ မြဆပယညားရားမႈဆငရမ မရငား သည႔ နတခက က င႔သား၍ တငားၾကေသမ ျဒဏမ မားခ မတရနျဖါသည။
ေရပားေကမက ြပေန႔ လ ငနား
ေရပားေကမကြပေန႔လငနားသည ေရပားေကမက ြပေအမငျမငမႈက ဆားျဖတရမတပင အဓကက သည လငနား
ငျဖသည။ ေရပားေကမကြပေန႔လငနားတပင အခ နအနညားငယအတပငား၌ လႈရမားေဆမငရပကမႈမ မားပမ (အ
ခ နတရကတညားတပင မြ႐ဖပငျခငား၊ မြေားျခငား၊ မြ႐တျခငား၊ မြေရတပကျခငား၊ မြမရငားဇယမားျၢျခငားတ႔ျၢလ
သည - တရကထက၍ၾကမာႏငသည ဇယမားျၢျခငားမလြပ၍) ါဝငသည။ ဤအေရားႀကားသည လငနားက
တားတကေရနအတပက အႀကျၢခ က မရငားမမ ေအမကါအတငားျဖသည -
မြ႐အမားလားက တ ခနားအတပငားကြသ႔ ထနားခ ၢထမားသည႔ တဝနားက ငထကမလ င ၾကမားေနျဖ မည႔ ေနရမတေနရမတပင ထမားရေရားက ေသခ မါေ။ ထနားခ ၢထမားသည႔ တဝနားက ငတပင မြေားရ ျခငားသည မြေားသတ႔၏ လပတလပမေရပားခ ယခပငအတပက အေကမငားဆားအေနအထမားမဟတေ။ ထ႔ ေၾကမင တ ခနားအတပငား မြ႐က ထမားရျခငားအမား ေရမငရမားသငသည။ ပငလငားျမငသမမႈရျခငားာႏင လပတလပမေရပားခ ယခပငရျခငားတ႔က အဆငေျေရားထက ားမားေားေဆမငရပကသငသည။ ေနမက ဆားတပင တ ခနား၏ ဂတေါကဝအျငဘကတပင မြ႐က ထမားရာႏငသည။
မဆနားသတထပငသညနညားလမားတ႔ျဖင မျငားထနသည မြဆာႏၵရင ညမေားလႈရမားမႈတ႔က အေရားေၚ လအလ ကရသည။ မြဆာႏၵရငတ႔သမမက ကယမားလယေလမငားမ မားကါ ေရပားေကမကြပ ဆငရမ လထားလနညားတ႔က မသရၾကေၾကမငားမမ အလပနအမငားထငရမားေနသည။ နညားလမားတ႔၏ ထေရမကမႈာႏင ေရပားေကမကြပဆငရမဗဟသတမ မားျန႔ာႏ႔မႈတ႔က ဆနားာႏငရန အားရသည မြဆာႏၵ ရငညမေားလႈရမားမႈတခ မခငာႏင႔အၿားတပင ေရပားေကမကြပဆငရမလထားလနညားတ႔က နမားလညမႈ အဆငအမား တမားေကမကယရန ANFREL က အႀကျၢါသည။ ANFREL ၏ ေမင ၾကညေလလမမႈအေၚ အေျချၢ၍ဆရလ င ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငသည အမ မားအမား ျဖင ယငားလႈရမားေဆမငရပကမႈတ႔က ေဆမငရပကာႏငပမားရသည အရဖကအဖြပ႔အညားမ မားအမား လႊြေျမငားေားခြသညကေတပ႕ရရမ ၎မမျဖာႏငါသည။ သ႔ရမတပင မတသမားထမားသင႔သညမမ ျညေထမင ေရပားေကမက ပြေကမမရငအေနျဖင မြဆာႏၵရငညမေားျခငားအတပက အဓကတမဝနရသ ျဖသညဆေသမ အခ ကျဖသည။
ားရမဖပယရမ အခ ကေားေနသည႔ မြလမေားသအေရအတပကနညားါားျခငားသည ျညသတ႔၏ တဝင မားမႈအနညားဆားအေျခအေနေရမကရေနျခငား သ႔မဟတ ါဝငရနအခပငအလမားနညားါားမႈတ႔က ထင ဟသည။ ျညသမ မား၏ ါဝငလတက ျမငတငေားရန ဆနားသတထပငသည႔ ႀကၢားမားအမား ထတမႈမ မား လအသည။ ထ႔ျငေရပားေကမကြပက အမားလရကတပင က ငားေားရမညျဖၿား သ႔မ ဟတါက ထရကအမား အမားလရကအျဖ ေၾကညမသငါသည။
အထားသျဖင ရကပက/ေက ားရပမအ အဆင႔ ေရပားေကမက ြပေကမမရငအဖပြ႕ခပြမ မားအတပက သငတနား မ မားက အႀကမေရာႏင အရညအေသပားတ႔မ မားတပင ဂရျၢ၍ လ ေဆမငရနျဖသည။
မြ႐ဝနထမားတ႔က ေလက ငသငတနားအတပငားတပင “ေရပားေကမက ြပနမနမ” တခက ေလ႔က င႔ခနားအျဖ ျၢလသငေၾကမငားအႀကျၢါသည။ ေရပားေကမကြပနမနမဆသညမမ တကယ႔ေရပားေကမက ြပေန႔ အတငားလ ေဆမငျခငားျဖသည။ ထ႔ေၾကမင မြ႐ဝနထမားသတ႔အေနျဖင မြေားသညေန႔တပင ေဆမင ရပကရမညအရမတ႔ာႏငတသက၍ လကေတပ႔အေတပ႔အႀကၢရရသပမားလမမညျဖသည။ မြေရ တပက သည ကြပျမားျခမားနမားမႈတ႔ကလညား ထသ႔အဆျၢမႈ လအေၾကမငား ျသေနသည။
ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပမ မားအၾကမားတပင မမားယပငားဆကသပယမႈာႏင သတငားအခ ကအလက မရရမႈတ႔သည ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ြပတပငသမမက ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပတပင လညား ျဖေၚခြသည။ ျညေထမင ေရပားေကမက ြပေကမမရငအေနျဖင ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပား ေကမက ြပတပင ယငားသ႔မျဖေၚေရနအတပက ကငတပယေျဖရငားသငသည။ ႐ားရငားသည ေျဖရငားမႈ တခမမ ေရပားေကမကြပေကမမရငအဖပြ႕ခြပမ မားအၾကမား အဓကကားကမားရမ ဇျမတခအျဖ အေသား တာႏင႔ အလားါဝငသည ေရပားေကမကြပဆငရမ ညားမ ားမ မား/လ ထားလ နညား လက ပြ မအ
ထမားရရနလအါသည။ ေရပားေကမက ြပအတပငား ထမထတျနသည႔၊ ျငဆငသည႔ ညႊနၾကမားခ က၊ ညား မ ားမ မားက တတာႏငသမ ျမနဆန ပမျဖင ာႏငငတဝမားသ႔ ထတျနသင႔သည။
ာႏငငတလႊမားတပင မသနပမားသတ႔အတပက ဝငေရမကရလပယကသည မြ႐တ႔ထမားရေားျခငားအျင၊ သငတနားေားျခငား၊ မြဆာႏၵရငညမေားျခငားာႏင အေထမကအက ၥညားမ မား (မမ မ ကမျမငဖတာႏင သည႔ မ) ကေထမကေားျခငားတ႔အမား ဆကလကေဆမငရပကရန အမားေားျခငားတ႔ျဖသည။
ေရပားေကမကြပေန႔လငနား၏က နရသညအငားတ႔တပင မြေရတပကျခငားသည ျနမအျဖာႏငဆား ျဖသည။ ျညေထမငေရပားေကမက ြပေကမမရငအေနျဖင ဤအငားတပင သငတနားေားေရားအေၚ အမ႐ကသငသည။ မြ႐တ႐ာႏငတ႐တပင ကြပျမားျခမားနမားသည လထားလ နညားတ႔က အသားျၢ ျခငားအမား ထငထငရမားရမားျမငေတပ႔ေနရေသားသညအတပက ေရမငၾကရမညျဖသည။ အဆင တဆငခ ငား၌ ရငားလငား၍၊ တက သည လထားလ နညားတ႔က ေဖမထတေားရမညျဖၿ ား၊ တရမား ဝငလအမ မား သေအမင ေဆမငရပကေားရမညျဖသည။
မြဆာႏၵရငမရငားျၢျခငား သ႔မဟတ ျခငားမသည ေရပားေကမကြပဆငရမအျငငားပမားမႈေျဖရငားျခငား အထ ေရပားေကမကြပဆငရမ လႈရမားမႈျကၡဒနက ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငက မေမား ပမ ထတျနထမားရမညျဖသည။
ျညေထမငေရပားေကမကြပေကမမရငအေနျဖင ရလဒက ဇယမားတပင ေရားသပငားျခငားလ ငနားက ဆ ရယမဒယမာႏင ျညသ င၊ ဂ လကငရျမငသၾကမား၊ ေရဒယတ႔ကြသ႔ မဒယမတ႔မတဆင ထတ ျနါ။
လအသည ျညနယတခခ ငားတပင လနညားလမ ၢား/တငားရငားသမားအမ မားက ားတညသည အ ထားဌမနခပြ သ႔မဟတ ရမထား သ႔မဟတ တမဝနရ ဂ ၢလတားက ျညေထမင ေရပားေကမကြပေကမမ ရငက ေားထမားသင႔သည။ ရညရပယခ ကမမ ေရပားေကမကပြာႏငလ ား၍ အထားသျဖင မြဆာႏၵရငမ ရငားသပငားျခငားာႏင မြဆာႏၵရငညမေားေရားတ႔အတပက လနညားလမ ၢား၊ တငားရငားသမားအ မ မားာႏင ဆကဆမည ဌမနခပြတခ/ဂ ၢလတားထမားရရနျဖသည။ ယငားမမ ေရပားေကမကြပလငနားတပင တငားရငားသမားလနညားအမ မားါဝငလမေေရားက အမမခေားမည ႀကၢားမားအမားထတမႈ တတ တငားငျဖသည။ ဤအထားဌမနခပြ/ရမထားသည ျမနမမာႏငငရ တငားရငားသမား အတ႔၏ လကရရငဆငေနရသည နေခၚမႈတ႔က ျညေထမငေရပားေကမက ပြေကမမရငမ တ႔ျနေဆမင ရပကခ ကတခလညားျဖေလမ႔ မည။
ေရပားေကမကြပဆငရမ အျငငားပမားမႈေျဖရငားေရားလငနားတပင ျညသမ မားမါဝငလမေရားမမ လအခ ကတရျဖသည။ ေရပားေကမကြပဆငရမ အျငငားပမားမႈေျဖရငားေရားလငနားတပင အနညား ဆားအမား ျဖင မဒယမာႏင ျညတပငားေမငၾကညေလလမေရားအ တ႔မ ေမငၾကညရနက မလမေနရ ျၢလာႏငါသည။
ဋ ကၡနယေျမမ မားမ ေရပားေကမက ြပမ မား
ျမနမမာႏငင၏ာႏငငေရားအေျခအေနကၾကည႐ႈါက၊ ဋကၡနယေျမမ မားာႏင ေနမကလမမညာႏမ မားတပင ဋကၡ
ျဖာႏငေျခမ မားက ေတပ႕ရသည။ ယငားနယေျမမ မားသည ေရပားေကမက ြပက ငားရမတပင နေခၚမႈမ မားျမငမမားလမ
ေၿား ေရပားေကမကြပဖ ကသမားရျခငားျဖင႔ အဆားသတာႏငါသည။ ထ႔ေၾကမင ANFREL အေနျဖင ယငားနေခၚ
ခ ကတ႔က ေက မျဖတာႏငေရားအတပက သားသန႔ညားမ ားမ မား ျၢလေားရန အဆျၢါသည။ ထသ႔သားသန႔ညား
မ ားမ မားသည ေရပားေကမက ြပ ေဒဆငရမ သေဘမတရမားျဖင႔ၾကညါက အသမ မားျဖသည။ ထ႔ေၾကမင
ျဖာႏငသမ ထည႔သပငားေားရမည႔ အခ ကအလကမ မားလအသည။ ေယဘယ အမားျဖင ဋကၡဒဏေဒသမ မား
တပင ေရပားေကမကြပဆငရမ နေခၚမႈအမား ေက မလပနာႏငေေရားအတပက သားသန႔ညားမ ားမ မားက မရငားျၢာႏငရန
အလ႐ေဆပားောႏပားြပတရျၢလ ေရားက ANFREL မ အဆျၢါသည။
ဏမမ သရ ခပြဆနားခ ကအျဖ အႀကျၢခ ကအခ ၢ႕ ရါသည -
UEC သည ေရပားေကမက ပြမ မား မနမနက ငားာႏငေရားေသခ မေရန အားရက တကခကေနသညဟ ားမားရသမ မားအါအဝင ါဝငတသကေနသမ မား၊ အဖပြ႕မ မားာႏင႔ ေဆပားောႏပားညာႏႈငားရမညျဖသည။ UEC သည ေရပားေကမက ပြလ ငနားအတပငား ညာႏႈငားေဆပားောႏပားရနာႏင႔ ဋကၡနယေျမမ မားတပင မြေားခပင႔ရေရားာႏင႔ဆငေသမက ၥမ မား လေဆမငရနအတပက ၾကမားေနဌမနခပြတခ ဖပြ႕ညားရန သ႔မဟတ လကရဖပြ႕ညားထမားသည ေ႔ညာႏႈငားေရားေကမမတက အမားေကမငားေအမငလ ေားရန လအသည။
UEC သည မြ႐ေနရမက လတငားလကခာႏငသည ေနရမျဖရန ေသခ မေသင႔သည။ ၿားခြ႔သည႔ ေရပား ေကမက ပြမ မားတပင ထက ၥရမမ အျငငားပမားဖပယ ႀကၢေတပ႕ခြ႔ရသည။ ယငားသ႔ေဆမငရပကရန အခ န ယသညအတပက၊ ေရပားေကမက ြပကမလမတငခငတပင သငေလ မသည အခ န၌ ေဆပားောႏပားညာႏႈငား/ဆား ျဖတရမညျဖသည။
၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကြပတပင မြ႐အတပက ေနရမအသမ မားသ႔ UEC က အႀကၢအ႔ အခမြျၢလ ေားျခငားသည အလပနအေထမကအကျဖေၾကမငားေတပ႔ရခြရသည။ UEC ၏ သယယ႔ေဆမငေရားလ ငနားတပင ဘကမလကမႈက ေသခ မါက ANFREL က ယငားလငနားက ေထမကခါသည။ ဋကၡေဒသမ မားတပင ထသ႔ဝနေဆမငမႈမ ၢားေားရန UEC မ အဆငသငျဖေနရါမည။
မြ႐အတပငားာႏင ျငတပင လၿခၢေရားထမားရမႈသည ဋကၡနယေျမတ႔တပင ထလပယရလပယသည က ၥရ တချဖသည။ မြ႐မ မားအနမားတပင ဘကမလကသည လၿခၢေရားအငအမားတ႔ လအသညက ANFREL က သေဘမတ ါသည။ အမဆယာႏငငမ မားရ ေရပားေကမက ြပအေတပ႔အႀကၢတ႔အေၚ အေျခခ၍ ဆရါက လၿခၢေရားအငအမားတ႔တပင ရြတဖပြ႕မ မားသတအထ အမ ၢားအမားကြပျမားာႏငသည။ ေရပားေကမကပြတပင လၿခၢေရားက ၥကမ အားရကသမ လားဝတမဝနယထမားသငါသည။ ဋကၡၡအေျခ အေနအေၚမတည၍ အဖပြ႕အညားမ မားသည ျၢလပယေျမငားလပယျဖာႏငါသည။
ေရပားေကမကြပကဖ ကသမားရါကလညား ဖ ကသမားလကရသည ဆားျဖတခ ကာႏင အေၾကမငားရငားတ႔က တတာႏငသမ ျမနဆနပမျဖင ျညသတ႔အမား အသေားါ။ UEC သည ယငားအတပက တမဝနယထမားရ ေသမေၾကမင မညသညေရပားေကမကြပဖ ကသမားမႈ ဆားျဖတခ ကအတပကမဆ ျညသလထမ ေမင ၾကညာႏငမည နက သည႔ အဆင႔မ မား ရသငါသည။
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြ - ာႏႈႈငားယ ခ က
ယခအခနား၏ ရညမနားခ ကမ မားမမ ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမကပြာႏင ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမက ပြတ႔အမား
တခ ကခ ငား ျမနျမနဆနဆန အက ားခ ၢာႏႈငားယ ေဖမျျခငားျဖသည။ ာႏႈငားယ ေဖမျခ ကမမ ၂၀၁၅ အ
ေထပေထပေရပားေကမက ပြတပင ေတပ႕ရရေသမ က ၥရမ မား၊ ယငားရမေဖပေတပ႕ရခ ကမ မားက တန႔ျနေျဖရငားသပမားရန
ANFREL က အဆျတငျခြေသမ ယခငအႀကျၢခ ကမ မား၊ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတေရပားေကမကပြတပင ေတပ႕ရရေသမ
ဆကျနမမ မားာႏင ေနမကဆား သားျခမားေကမလတပင တားတကမႈမနသမ က သားသထမားသည။
ဇယမားတခလားကၾကညလ င ေယဘယ အမားျဖင တားတကမႈနညားါားသညက ေဖမျေနါသည။ ျမနမမာႏငငတပင
က ငားျၢလေသမ ေရပားေကမကပြက ာႏငငတကမ၏ လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမကပြ ခ န ညႊနား
မ မားာႏငအည ေဆမငရပကာႏငဖ႔မမ မ မားပမလအေနါေသားသည။ ၂၀၁၅ အေထပေထပ ေရပားေကမကပြတပင ANFREL
၏ မသေဘမ အႀကျၢခ ကအခ ၢ႕က လကါေဆမငရပကာႏငခြျခငားမရ ါ။ မမအမားျဖင - ၂၀၀၈ ဖပြ႕ညား
အေျခခေဒက တမေတမအမား ျမနမမာႏငင၏ ဒမကေရအေဆမကအအက ထခကနနမမႈရေသည လႊတ
ေတမအမတေနရမ ၂၅ ရမခငာႏႈနားာႏင အေရားႀကားေသမ ဝနႀကားဌမနေနရမမ မားက ခန႔အခပငေားထမားသည။ ေဒမ
ေဘမငက UEC ၏ လပတလမႈက အမမခေားထမားျခငား မရေသားါ။ မ မားပမေသမ လနညား တငားရငားသမားမ မားာႏင
ကယမားလယေလမငားမ မား၏မြေားခပငမ မားဆား႐ႈားေနမႈမမ လမမည ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပားေကမကပြတပင ဆက
လကျဖေၚေနလမားမညဟ ခန႔မနားရသည။ အမ ၢားသမားမ မား၊ မသနပမားသမ မား၊ ဘမသမေရားေခါငားေဆမငမ မား၊
အက ားသမားမ မားာႏင တငားရငားသမားအဖပြ႕မ မားါဝငေသမ အခအ မ မားသမမက မဒယမ၏ လပတလ ပမေရား
သမားေဖမထတခပငကလညား ေဒျဖင ကမကပယေားထမားာႏငျခငားမရ ါ။ ႀကၢတငမြေားမႈဆငရမ လထားလနညား
ျနမမ မားသညလညား ဆကလကျဖေၚ ေနါေသားသည။ ဘကမြဆာႏၵရငမ မား မြထညသညအခါ အရ
သမားမ မား အသားျၢေသမ လထားလနညားမ မားအတငားမဟတဘြ ပငလငားျမငသမမႈမရေ။ ဋကၡတငားမမမႈျမင
မမားေနေသမေနရမမ မားတပင ေရပားေကမက ပြက ငားမႈက UEC က ားမားေားသငျခငားကြသ႔ေသမ ၂၀၁၇ ၾကမားျဖတ
ေရပားေကမကပြမရရသည အေတပ႕အႀကၢမ မားအေၚ အေျခခ၍လညား ေနမကထ နေခၚမႈမ မားက ေတပ႕ရခြသည။
သ႔ေသမ အဆါ အေကမငားဆားအႀကျခ ကမ မားက ယခငေရပားေကမက ပြာႏခလားသည ေအမငျမငမႈမရေသမ
ေရပားေကမကပြမ မားျဖသညဟ ဆလျခငားမဟတ ါ။ ANFREL က ၂၀၁၅ အေထပေထပေရပားေကမက ပြာႏင ၂၀၁၇
ၾကမားျဖတ ေရပားေကမကပြတ႔ာႏငတသက၍ ယခလသားသ ါသည - “တားတကမႈမ မားရေအမင လေဆမငရ ားမည႔ ေနရမမ မားပမ က နေနေသားေသမလညား ေရပားေကမကပြလငနားသည ေမ မလငထမားသညမ မားထက ၍ လျာႏငခြ႔ၿား ေရပားေကမက ပြမတဆင႔ ျညသ႔အသမ မားၾကမားရေအမင လေဆမငေသမနညားက တငားျညအ တပက ေားခြ႔သည။”
ေဒၚေအမငဆနားၾကညအားရသည ျမနမမာႏငငတပင ဒမကေရက မနမန အမနတကယ အေကမငအ
ထညေဖမေဆမငရပကေနေၾကမငား သကေသျရန လအေနါေသားေသမလညား ယခအခ နတပင ၎အတပက
တကပြဝငေနရသည။ မ မားမၾကမမက ျမနမမာႏငငေရားအေျခအေနသည ဒမကေရန မေကမငားမပနလမေရား
အတပက အေျခခအတျမမ မားက တညေဆမကရန ေရႊအခပငအလမားမ မားေားေနၿျဖရမ ၎က အေကမငားဘကမ
ရႈျမငရမညျဖါသည။ ANFREL သည လပတလ၍ တရမားမ တေသမ ေရပားေကမက ပြ မ မားဆငရမ ဘနေကမက
ေၾကညမမတမားမ မားေၚ အေျခခကမ ျမနမမာႏငငတပင လပတလၿား တရမားမ တေသမ ေရပားေကမက ပြမ မား ျဖေၚ
လမေရားက အေထမကအေားအသပမားမညျဖၿား ယငားက ေအမငျမငေရန အလ႔ငမ ျမနမမျညသမ မားာႏငအတ
အၿမြတမား ရတညသပမားရန သာႏၷ႒မနရေနဆြျဖသည။
၂၀၁၅ အေထပေထပေရပြးေကာက ပြမ ာြးမ
ကစၥရ မ ာြး ယခင အႀကျ ခ က မ ာြး
၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြးေကာက ပြမ
ကစၥရ မ ာြး သရ ခပြသြးသ မႈမ ာြး
ဖပြ႕စည ြးအေျခခဥေဒဆင ရာာႏင ဥေဒမေဘာင
ေရပြးေကာက ပြဆင ရာာႏင ာႏင ငေရြး ျဖစ စဥ တ႔၏ ဒမကရက တစ လကၡ ဏာမ ာြးအေၚ သက ေရာက မႈရ ေသာ တ မေတာ ကေရြးဆပြထာြး သည အေျခခဥေဒမ ေရပြးေကာက ပြ ဆင ရာ ဥေဒမ ာြး တပင ါဝင ေသာ အာြးနည ြး ခ က မ ာြး -
● လႊတ ေတာ သြးရ လြးတပင တ မ ေတာ ကခန ႔အ ထာြးေသာ အမတ ေနရာ ၂၅ ရာခင ာႏႈန ြး
● တ က ကာကပယ ေရြး၊ ျည ထြ ေရြးာႏင နယ စ ေရြးရာဝန ႀကြးမ ာြး ခန ႔အ ထာြးမႈ
● UEC ၏ လပတ လ မႈာႏင မ တမႈက အာမခမႈမရျခင ြး
● ဥေဒမ ာြးသည လနည ြးစတင ြးရင ြး သာြးမြဆာႏၵရင မ ာြးာႏင ကယ စာြး လယ ေလာင ြးမ ာြး၏မြေြးာႏင သည ႔ အခပင အေရြးမ ာြးက ဆြး႐ႈြးေစခြ သည ။
● ဥေဒျ႒ာန ြးခ က မ ာြးသည တင ြး ရင ြးသာြးဘာသာစကာြးမ ာြးျဖင ေရြးသာြးထာြးျခင ြးမရါ။
● ေရပြးေကာက ပြ ေစာင ၾကည ေလ လာသ၏ အခန ြးက႑က လႊတ ေတာ ဆင ရာေရပြးေကာက ပြဥေဒ မ ာြးတပင ရည ညႊန ြးထာြးျခင ြးမရါ။
● ျမန မာာႏင င၌ မဒမကေရစနည ြးက ေသာ ဥေဒျမႈရရေစရန အေျခခ ဥေဒ ၌ တ က လႊတ ေတာ အမတ ေနရာ ၂၅ ရာခင ာႏႈန ြးခန ႔အ ခပင ေြးထာြးျခင ြးက ဖယ ရာြးသင သည ။
● လပတ လ မႈာႏင ဘက မလက မႈရေစရန UEC အဖပြ႕ဝင ခန ႔အ မႈဆင ရာစနစ က ျန လည သြးသ သင သည ။
● လနည ြးစတင ြးရင ြးသာြးမ ာြး၏ မြေြးခပင မ ာြးဆြးရႈြးမႈက ျဖစ ေၚေစသည ဥေဒ မ ာြးအာြး ာႏင ငတကာ စခ န စ ညႊန ြးမ ာြးာႏင အညျဖစ ေစရန ျင ဆင သင သည ။ ေနာက လႊတ ေတာ က မည သမ ာြးသည ာႏင ငသာြးမ ာြးျဖစ သည က ရင ြးရင ြး လင ြးလင ြးအဓ ၸါယ ဖပင ဆရန ာႏင အာြးလြး အတပက မ တေသာ စာႏႈန ြးတစ ခက က င သြးရန ဥေဒျ႒ာန ြးျခင ြးက လ ေဆာင သင သည ။
● ဒ မ ၃၉၂ အါအဝင မြေြးခပင အေၚ ယတ ကင ြးမြစပာ တာြးျမစ ထာြးမႈမ ာြးအာြး ဖယ ရာြးသင သည ။
● မဘ၊ အမ ေထာင စ (သ႔) သာြးသမြး မ ာြးက ာႏင ငျခာြးသာြးမ ာြး ျဖစ ေနသ တစ စ တစ ဥြးအာြးသမၼတရာထြး လက ခခပင တ င ထာြးမႈက ျန လည သြးသ သင သည ။
● ဥေဒျ႒ာန ြးခ က မ ာြးက တင ြးရင ြးသာြး ဘာသာစကာြးမ ာြးသ႔ ဘာသာျန ဆ သင သည ။
● ေရပြးေကာက ပြေလလာေစာင ၾကည သမ ာြး၏အခန ြးက႑ကလႊတ ေတာ ဆင ရာေရပြး ေကာက ပြဥေဒမ ာြးတပင ျ႒ာန ြးေြးသင သည ။
● ျမန မာာႏင ငသည ဒမကရက တစ ေရပြး ေကာက ပြစာႏႈန ြးမ ာြး၊ ာႏင ငေရြးတပင ါဝင ေရြးာႏင အျခာြးေသာ အခပင အေရြးမ ာြးာႏင လပတ လ မႈမ ာြးက သတ မတ သည ျည သာႏင ာႏင ငေရြးရင ခပင မ ာြးာႏင အျခာြးေသာနင ငတကာ လ႔အခပင အေရြး ဆင ရာ စာခ မ ာြးတပင လက မတ ေရြးထြး သင သည ။
အေလြးေြးေဖာ ျထာြးသည ကစၥရ တစ ခခ င ြးစာႏင သက ဆင ေသာဥေဒမ ာြးမာ ေျာင ြး လြျခင ြးမရေသြးါ။
၂၀၁၅ ေရပြးေကာက ပြမ ာြး ၿြး
ေနာက သသာထင ရာြးသည အာဏာလႊြ
ေျာင ြးမႈက လ ေဆာင ခြေသာ လည ြး
အာဏာရအစြးရမာ အေျခခဥေဒက မ
ျင ဆင ာႏင သလ ာႏင င၏ ေရပြးေကာက ပြ
ဆင ရာ မေဘာင တပင အဓကအေျာင ြး
အလြမ ာြးလည ြး လ ေဆာင ာႏင ျခင ြး မရ
ေသြးါ။ ၂၀၁၀ ာႏင ၂၀၁၅ ေရပြးေကာက ပြ
မ ာြးေနာက င ြးျမန မာ ာႏင င၏ ေရပြးေကာက
ပြဆင ရာ ဥေဒမ ာြးက ျင ဆင ျဖည စပက
မႈအခ ႕ ျ လ ခြေသာ လည ြး ေရပြးေကာက
ပြေကာ မရင ဥေဒ၊ ာႏင ငေရြးါတမ ာြး
မတ တင ျခင ြးဥေဒ၊ ျည သ႔လႊတ ေတာ
ေရပြးေကာက ပြဆင ရာ ဥေဒ၊ အမ ြးသာြး
လႊတ ေတာ ေရပြးေကာက ပြဆင ရာဥေဒ၊
သမၼတာႏင ဒတယ သမၼတေရပြးေကာက
တင ေျမာက ျခင ြး ဆင ရာဥေဒာႏင တင ြးေဒ
သႀကြးာႏင ျည နယ ဆင ရာေရပြးေကာက ပြ
ဥေဒမ ာြး သည SPDC က ၂၀၁၀ တပင
ထတ ျန ခြသည ဥေဒမ ာြးာႏင မ ာြးစပာ
တညလ က ရေနါေသြးသည ။
ေရပြးေကာက ပြဆင ရာ စမခန ႔ခပြမႈအဖပြ႕ (EMB)
● ေရပြးေကာက ပြဆင ရာ စမခန ႔ခပြမႈ သည ဥေဒာႏင ဖပြ႕စည ြးမႈဆင ရာ တပင လပတ လ မႈမရဘြ ေဒသဆင ရာ အေထပေထပအ ခ ေရြးဥြးစြး ဌာန – (ရ ကပက /ေက ြးရပာအ စ အ ခ ေရြးအဖပြ႕ာႏင တညေသာ) အေၚတပင မခေနသည ။
● ျည တပင ြးေရပြးေကာက ပြဆင ရာါ ဝင တ သက သမ ာြးအၾကာြး UEC အေၚလက ခမႈမရျခင ြးမာ ခန ႔အ သည စနစ ေၾကာင ျဖစ သည ။
● စပမ ြးေဆာင ာႏင ျခင ြး မရမႈာႏင လ ထြးလ နည ြးမ ာြးတပင မ ာြးစပာ မတ ညမႈမ ာြး ရေနျခင ြးသည UEC ၏ ေရာ ဖက ရင နယ ဆန မႈာႏင ႔ေရပြး ေကာက ပြကယ ၌၏ တရာြးမ တမႈ က အထင အျမင ေသြးာႏင ျခင ြးမ ြး ာႏင ငအဝန ြးျဖစ ေၚေစခြသည ။
● UEC ာႏင ၎၏ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြ မ ာြးအၾကာြး အျန အလန ဆက သပယ မႈ မရျခင ြး။
● ေကာ မရင အဖပြ႕ဝင မ ာြးက ေရပြးခ ယ ေရြး လ ငန ြးစဥ တပင ါဝင တ သက သမ ာြး စပာ ါဝင သင ၿြး ါတ သ႔မဟတ အဖပြ႕ အစည ြးတ႔မ ခ ကင ထာြးရန စမ ာြးမ ကာကပယ သင သည ။
● GAD ထမ အမအခကင ြးမႈက မရရ ေအာင ဖန တြးေစျခင ြးျဖင ေကာ မရင အဖပြ႕ ခပြ၏ လပတ လ မႈက ျမႇင တင ာႏင သည ။
● အဆင အာြးလြးတပင ညမ ၍ ဘက မလက ေသာ ေရပြးေကာက ပြစမခန ႔ခပြမႈျဖစ ေစရန ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြ အဖပြ႕ဝင မ ာြးခန ႔အ ျခင ြးဆင ရာ လ ထြး လ နည ြးအသစ မ ာြး က ေရြးဆပြျ ႒ာန ြးသင သည ။ အဖပြ႕ဝင မ ာြး အျဖစ ါဝင ဖ႔ ေရပြးခ ယ သတ မတ ရာတပင လည ြး အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြး (သ႔) ဖပြ႕စည ြးထာြးေသာ အတတ ညာ ဆင ရာ ကၽပမ ြးက င မႈေကာ မရင မ ာြးမ ကယ စာြး လယ မ ာြး ါဝင ေစသင သည ။
● အထြးသျဖင ေဒသအဆင ေကာ မရင ခပြ မ ာြးအတပက စပမ ြးေဆာင ာႏင မႈ ျမႇင တင ေရြး အစအစဥ မ ာြးက မေဆာင ရပက ေြး သင သည ။
● အထက ာႏင ေအာက အျန အ လန ဆက သပယ ေနေသာ အမန ႔ေြးကပင ြးဆက ႀကြး တစ ခလြးက ၍အာြးေကာင ြးခင မာသည စနစ တစ ရ ျဖစ လာေရြးအတပက သင တန ြးမ ာြးေြးအ ရမည ။
● ၂၀၁၇ၾကာြးျဖတ ေရပြးေကာက ပြက စမခန ႔ခြပသည UEC ၏ အမ ြးသာြးမ ာြးသာါဝင ေသာ ေကာ မရင အဖပြ႕အာြး ျမန မာ အစြးရ၏ေခါင ြးေဆာင ာႏင င ေတာ အတင င ခ ဂ လ ေဒၚ ေအာင ဆန ြးစၾကည ာႏင ႔ တင င ၍ တာဝန ထမ ြးေဆာင ေန ေသာ သမၼတဥြးထင ေက ာ က ခန ႔အ ထာြးျခင ြးျဖစ သည
● UEC သည ေရပြးေကာက ပြ ဆင ရာါဝင တ သက သမ ာြး ၏ ယၾကည မႈက ရရခြၿြး တြးတက မႈ ႀကြးႀကြးမာြးမာြး ရခြသည ။
● ေရပြးေကာက ပြမ ာြးက င ြးရာ တပင မြ႐အရာရမ ာြး၏ စည ြး ကမ ြးာႏင ဗဟသတျမင မာြးတြး တက လာမႈမ ာြးရ။
● ျည သမ ာြးအာြး သတင ြးအ ခ က အလက မ ာြးမရရ ေအာင ေဆာင ရပက ေြးျခင ြး ျဖင ပင လင ြးျမင သာမႈကတြး တက ေစကာ တ စခန ြးမ ာြး တပင မြေြးျခင ြးက ေစာင ႔ ၾကည ႔ခပင ႔ေြးျခင ြးျဖင ႔ ေကာ မ ရင အေၚ ျည သမ ာြး၏ ယ ၾကည မႈျန လည ျမင မာြးလာ ေစသည ။
● UEC ၏ ျည တပင ြးာႏင ာႏင င တကာေရပြးေကာက ပြဆင ရာ ါဝင တ သက သမ ာြးာႏင ြး ေါင ြးေဆာင ရပက ျခင ြးသည အာြးတက ဖပယ ဆက ဆေရြး ျဖစ ေစသည ။
● ၿြးခြသည ေရပြးေကာက ပြ ာႏစ ခစလြးတပင UEC ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြမ ာြးအၾကာြး ညာႏႈင ြး ေဆာင ရပက မႈာႏင အျန အလန ဆက သပယ ေရြးမ ာြး လပြမာြးေနမႈေၾကာင ႔ ါဝင ေန သအမ ြးမ ြးၾကာြး၌ ရႈ ေထပြး မႈကျဖစ ေစသည ။ UEC ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြအဖပြ႕ဝင မ ာြးသည ယခင ၂၀၁၅ အေထပ ေထပေရပြးေကာက ပြတပင ရရ ေသာအေတပ႕အႀကမ ာြးေၾကာင ၾကာြး ျဖတ ေရပြး ေကာက ပြျလ ရာတပင ယ ၾကည မႈမ ာြးရေနၾကသည ။ ၂၀၂၀ အေထပေထပေရပြး ေကာက ပြအတပက ျင ဆင ရန UEC အဖပြ႕ဝင မ ာြးအာြး သင တန ြးမ ာြးေြးအ ဖ႔အထြး လအ ါ သည ။
● အမ ြးသမြးမ ာြးာႏင လနည ြးစ တင ြးရင ြး သာြးမ ာြးသည UEC တပင ကယ စာြးျ မႈမရေ။
● UEC အဖပြ႕ဝင မ ာြးအာြး သမၼတက သ႔သေဘာျဖင ႔ ခန ႔အ ျခင ြးသည အျခာြး တက ရက ၾသဇာလႊမ ြးမႈမ ာြးမ ကင ြးလပတ မႈက ေမြးခပန ြး ထပက ေၚေစ သည ။ NLD သည ယခင က ယင ြးအေျခ အေနမ ြးက ေဝဖန မႈမ ာြး ရခြၿြး (ယခင UEC အဖပြ႕ဝင မ ာြးသည USDP ဥြးေဆာင သည အစြးရာႏင နြးစ လပန ြး သည ဟ NLD က စပ စပြခြသည ) ။ ယခအခါ အစြးရအဖပြ႕ဝင အမ ာြးစမာ NLD မ ျဖစ လာေသာအခါ ထကစၥ အေၚ လအ ေသာ ကင တပယ မႈမ ာြး လ သင ႔သည ။
● UEC သည GAD အဆင ႔ အမ ြးမ ြး၏ ထန ြးခ မႈမ ကင ြးလပတ ရန လအင အာြး ေရာ ဘ႑ာေရြးစေသာ အရင ြး အျမစ မ ာြး ႀကြးစပာလသည ။
မြဆာႏၵရင အျဖစ သတ မတ ခ က ျည ႔မေရြးာႏင စာရင ြးေြးသပင ြးျခင ြး
● ဘာသာေရြးအဖပြ႕ဝင မ ာြး၊ ေထာင က ေနသမ ာြး၊ တရာြး႐ြးက “အျစ ရေၾကာင ြး” ေၾကညာထာြးသမ ာြး၊ စတ အေျခအေနမေကာင ြးဟ တ ရာြးရြးမ ေၾကညာခထာြးရသမ ာြး၊ ေဒဝါလခထာြးရသ ာႏင ငသာြးမ ာြး စသည ႔ အခ ႕အ စမ ာြးအာြး မြေြး ခပင မျါ။
● မြဆာႏၵရင အမည စာရင ြးတပင မတ က မႈမ ာြးစပာါရၿြး ေကာ မရင အ ဖပြ႕ခပြမ ာြးသည ၎တ႔က ကမက ထျ ေဖာ ထတ ေြးာႏင ျခင ြးမရါ။
● အခ ႕ေသာ ရ ရပာလထမ ာြးသည (အထြးသျဖင ေရပ႕ေျာင ြးေနထင သမ ာြးာႏင ႔ အြးမြ႔အမ မြ႔ျဖစ ရ သမ ာြး) ေရပြးေကာက ပြတပင မြေြး
● လနည ြးစတင ြးရင ြးသာြးမ ာြး၏ မြေြး ခပင ႔ဆြးရႈြးမႈက ျဖစ ေၚေစသည ဥေဒ မ ာြးအာြး ျန သြးသ ၍ ာႏင ငတကာ စမ ာြးာႏင အညျဖစ ေစရန ျင ဆင သင သည ။ ေနာက လႊတ ေတာ သည မည သ မ ာြးသည ာႏင ငသာြးမ ာြးျဖစ သည က ရင ြးရင ြးလင ြးလင ြး အဓ ၸါယ ဖပင ဆရန ာႏင အာြးလြးအတပက မ တေသာ စာႏႈန ြးတစ ခ ကက င သြးရန ဥေဒျ႒ာန ြးျခင ြးက လ ေဆာင သင သည ။
● ဒ ၃၉၂ အါအဝင မြေြးခပင အေၚ ယတ မရေသာ တ င တာြးဆြးမႈမ ာြးက ဖယ ရာြးသင ါသည ။
● ာႏင ငသာြးအာြးလြးတပင မြေြး ခပင ရေၾကာင ြး ေသခ ာေစ သည ဥေဒအေျာင ြးအလြ မ ာြး မရါ။
● UEC က အမ တင ရာေရာက စာရင ြးေကာက ယျခင ြးအါအဝင တက ေသခ ာၿြး ျည ႔ စသည မြဆာႏၵရင စာရင ြး ရရ ရန ႀကြးစာြးအာြးထတ မႈမ ာြး တပင အေကာင အထည ေဖာ မႈ ည႔ေသာ လည ြး ႀကြးစာြးမႈ ေတာ႔ရခြ႔သည ။
● အမ တင ရာေရာက စာရင ြးေကာက ယ စစစ မႈျလ သည မဟာဗ ဟာက လအမ ာြးစ အေလြးထာြးခ ြးမပမ ြးၾက သည ။ အထြးသျဖင သပာေရြးလာ ေရြးခက ခြေသာ ေက ြးလက ေဒသာႏင သြးျခာြးေနရာမ ာြးတပင ေနထင ေသာ ျည သမ ာြးကျဖစ သည ။ အမ တင ရာ ေရာက စာရင ြးေကာက ယျခင ြးသည UEC ၏ ရည ရပယ ခ က ေကာင ြးမပန မႈက ေဖာ ျေနျခင ြးျဖစ ေသာ လည ြး ယင ြး မဟာဗ ဟာသည လာႏင ေထာက ႔ေဆာင ေရြးအရင ြးအျမစ မ ာြး ႀကြးႀကြး မာြးမာြးလအ သည ။
● ေရပြးေကာက ပြ ဥေဒတပင မည သည မ သေဘာတရာြးင ြးဆင ရာ ေျာင ြးလြ မႈမ ာြး မရျခင ြးေၾကာင ႔ ေရပ႕ေျာင ြး
ခပင ႔မရေသြးါ။ ကန ႔သတ တ င ၿြး ခပြျခာြးဆက ဆထာြးေသာ ာႏင ငသာြး ဆင ရာ ျ႒ာန ြးခ က မ ာြး သည မြေြးျခင ြးာႏင ကယ စာြး လယ ေလာင ြး အခပင အေရြးမ ာြး အေၚ ဆြးရပာေသာ သက ေရာက မႈ မ ာြး ရသည ။
ေနထင သမ ာြး၊ အြးမြ႔အမ မြ႔ ျဖစ ရသမ ာြး မာ မြေြးခပင ႔ မရေသြးေ။ ထနည ြးတ ဘာသာေရြး ဂ လ ၊ ျစ ဒဏ သင ေနေသာ အက ဥ ြးသာြးမ ာြးမာလည ြး မြေြးခပင ႔မရေ။
ကယ စာြးလယ ေလာင ြးအတပက သတ မတ ခ က ာႏင အမည စာရင ြးေြးသပင ြးမႈမ ာြး
● ကယ စာြးလယ ေလာင ြးျဖစ ခပင ာႏင တ သက ၍ ကန ႔သတ ထာြးေသာ လအ ခ က မ ာြး၊ ေရပြးခ ယ ၍ သက ေရာက ေစျခင ြး၊ လ ထြးလ နည ြး ဆင ရာ အကာအကပယ ေြးထာြးမႈ မရျခင ြး၊ ကယ စာြးလယ ေလာင ြး သတ မတ ခ က တပင ပင လင ြး ျမင သာမႈ မ ာြးအင ြး၌ ေမြးခပန ြးမ ာြး ထပက ေၚ လာခြသည ။
● လနည ြးစတင ြးရင ြးသာြးမ ာြး၏ မြေြးခပင မ ာြးဆြးရႈြးမႈက ျဖစ ေၚေစသည ဥေဒ မ ာြးအာြး ာႏင ငတကာစမ ာြးာႏင အည ျဖစ ေစရန ျင ဆင သင သည ။ ေနာက လႊတ ေတာ က မည သမ ာြးသည ာႏင င သာြးမ ာြးျဖစ သည က ရင ြးရင ြးလင ြးလင ြး အဓ ၸါယ ဖပင ဆရန ာႏင အာြးလြးအတပက မ တေသာ စာႏႈန ြးတစ ခက က င သြးရန ဥေဒျ႒ာန ြးျခင ြးက လ ေဆာင သင သည ။
● ဒ ၃၉၂ အါအဝင မြေြးခပင အေၚ ယတ မရေသာ တ င တာြးဆြးမႈမ ာြးက ဖယ ရာြးသင သည ။
● မြေြးခပင ရသမ ာြး၏ အခပင အေရြး မဆြးရႈြး ရန ျည သမ ာြးအာြး ေရပြးေကာက ပြေန႔ မတင ခင ႀကတင ၍ ေရပြးေကာက ပြေန႔ မြဆာႏၵရင စစစ မႈအတပက လအ ခ က မ ာြး က ရင ြးရင ြးလင ြးလင ြး အသေြး အေၾကာင ြးၾကာြးသင သည ။
ယင ြးကစၥာႏင တ သက ၍ ဘာမ ေျာင ြးလြမႈမ ာြးမရါ။
● ေရပြးေကာက ပြဥေဒတပင မည သည အဓက ေျာင ြးလြမႈမ ာြးမရ ြ ေရပ႕ေျာင ြး ေနထင သမ ာြး၊ အြးမြ႔အမ မြ႔ျဖစ ရသ မ ာြးမာ ကယ စာြးလယ ေလာင ြးျဖစ ခပင ႔မရေသြးေ။ ထနည ြးတ ဘာသာ ေရြး ဂ လ ၊ ျစ ဒဏ သင ေနေသာ အက ဥ ြးသာြးမ ာြး ကယ စာြးလယ ေလာင ြးျဖစ ခပင ႔မရေသာ ဂ လ မ ာြး တပင ါဝင သည ။
ာႏင ငေရြးအရ လ ခပင ႔သာမႈာႏင ႔ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးကာလ
● ျမန မာာႏင ငမ ဥေဒမေဘာင သည လပတ လ စပာ ဆာႏၵထတ ေဖာ ခပင ာႏင အသင ြးအင ြးဖပြ႕စည ြးခပင မ ာြး က လေလာက စပာ အကာအကပယ ေြးထာြးျခင ြးမရါ။ ထရလပယ ေသာ အေၾကာင ြးအရာ မ ာြးက သတင ြးေရြးသာြးျခင ြး အါ အဝင ကန ႔သတ ခ က မ ာြးာႏင ရင ြးလင ြးတက မႈမရေသာ မဒယာ ဥေဒရေနျခင ြးကက လက တန ႔ ျန မႈကသာ ျဖစ ေစာႏင ၿြး သတင ြး ေထာက မ ာြးသည အကာအကပယ အနည ြး အက ဥ ြးသာရရသည ။
● ႐ ျမင သၾကာြးမ ာြးတဆင ါတ မ ာြး၏ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးာႏင တ သက ၍ ါဝင သည အေၾကာင ြး အရာက UEC ထ ႀကတင ၍ အ တည ျခ က ရယရသည ။
● လက ေဆာင ေြးျခင ြး၊ အလေငပ ထည ဝင ျခင ြး စမ ြးျဖင လည ြး ေကာင ြး၊ (သ႔) မြဆာႏၵရင မ ာြးအာြး ေငပေၾကြးတက ႐က ေြးအ ျခင ြး ျဖင လည ြးေကာင ြး အစရသည မြ ဝယ ယျခင ြးာႏင တ သက ေသာ လ ရ မ ာြးအာြး တစ ာႏင ငလြး အာႏ႔မ ANFREL ေလလာေစာင ၾကည သမ ာြးထသ႔ သတင ြးေြးမႈ မ ာြးရသည ။
● ေရပြးေကာက ပြမ ာြးာႏင မြဆပယ စည ြး႐ြးမႈ အတပက အခ န ဇယာြးအါအဝင ေရပြးေကာက ပြလ ငန ြးစဥ တပင ါဝင သည အစတ အင ြးမ ာြးက စည ြးမ ဥ ြး စည ြးကမ ြးသတ မတ ရန ေရပြးေကာက ပြ ဥေဒမ ာြးက ျင ဆင သင သည ။
● ဒမကရက တစ ေရပြးေကာက ပြမ ာြးက က င ြး ာႏင သည တ ဝန ြးက င မ ြး ျဖစ ေစရန အေျခခဥေဒ၌ လပတ လ စပာ အသင ြး အင ြးဖပြ႕စည ြးခပင ၊ စည ြး႐ြးလႈ ရာြးခပင ာႏင ဆာႏၵထတ ေဖာ ခပင တ႔အာြး လက ေတပ က င သြးေရြးက အာမခေြးထာြးသင သည ။
● ႀကတင အတည ျခ က ရယေရြး အတပက မရသင ႔ေသာ အကန ႔အသတ မ ာြး (သ႔) လအ ခ က မ ာြးရမေနဘြ ကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြးာႏင ာႏင ငေရြးါတမ ာြးအာြး မြဆပယ စည ြး႐ြး ခပင ေြးသင သည ။
● ဝင ေရာက ယဥ ၿင ေသာ ကယ စာြး လယ ေလာင ြးမ ာြး မဒယာက လပတ လ စပာ အသြးျာႏင ရန မန ႔ခပန ြးါ အေၾကာင ြး အရာက ႀကတင အတည ျခ က ေတာင ြးယျခင ြးမ ြးမရရန လအ သည ။
● အရ ဖက အစည ြးအဖပြ႕ာႏင သတင ြး ေထာက မ ာြးအာြး ေစာ ကာြးမႈက ေၾကာက ရပ႕ရမႈ၊ တာြးဆြးတ င ခရမႈ (သ႔) လက တန ႔ျန ျခင ြးခရမႈတ႔မ ကင ြးေဝြးၿြး လပတ လ စပာ အလ လ ာႏင ခပင က အကာ အကပယ ေြးသည ဥေဒျ႒ာန ြးခ က မ ြး ထပက ေၚေအာင ေဆာင ရပက သင သည ။
● လက ရ ဥေဒမေဘာင သည လပတ လ စပာ ထတ ေဖာ ခပင ာႏင အသင ြးအင ြး ဖပြ႕စည ြး ခပင ကကာကပယ ေြးထာြးျခင ြး မရေသြးါ။
● အဓက ဂ လ မ ာြးာႏင ေတပ႔ဆ ေမြးျမန ြးမႈမ ာြးအရ ယခ ၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြး ေကာက ပြ၌ ာႏင ငေရြးါတ မ ာြးသည ၎တ႔၏ ေရပြးေကာက ပြဆင ရာ စာရပက စာတမ ြးမ ာြးက UEC သ႔ တင သပင ြး၍ အတည ျ ခ က ရယျခင ြးမ ြး မလေတာ ဟသရသည ။ သ႔ေသာ ေလ လာသမ ာြးက အခ ႕ေသာ ေနရာမ ာြး၌ ယင ြးလ နည ြး လ ဟန မ ြး ဆက လက ရ ေနေသြးေၾကာင ြး ေတပ႕ရခြ သည ။
● ေစစ ညႇာႏႈင ြးေရြးေကာ မတ သည အခ န ဇယာြးက ေဆပြး ောႏပြးရန ာႏင ငေရြးါတမ ာြး အာြးလြးက ဖတ ေခၚခြသည ။
● UEC သည ေရပြးေကာက ပြ လ ငန ြးမ ာြးဆင ရာ အခ န ဇ ယာြးက ေဒသသတင ြးစာမ ာြး ၌သာ ထတ ျန ေၾကညာခြ႔ရာ ယင ြးသည ျည ႔ျည ႔စစလႊမ ြး ၿခါဝင ျခင ြးမရေ။
● ၂၀၁၇ၾကာြးျဖတ ေရပြးေကာက ပြ၏ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးတ ဝန ြးက င တစ ခလြးက တြး တက မႈရသည ဟ အဆင သတ မတ ၍ရေသာ လည ြး ယင ြးက ၂၀၁၅ အေထပေထပ ေရပြးေကာက ပြာႏင ာႏႈင ြးယဥ ၾကည ါက “အေရာင အ ေသပြး” စလင လျခင ြးမရခြါ။
● မြဆပယ စည ြး႐ရာတပင လက နာရမည အစတ အင ြး အ မ ာြးစက ၂၀၁၅ ၌ ာႏင င ါတမ ာြးာႏင UEC တ႔က သေဘာတညခြေသာ “ာႏင င ေရြးါတမ ာြးာႏင ကယ စာြး လယ ေလာင ြးမ ာြးအတပက လက နာရမည က င ဝတ ” တပင ေရြးသာြးထာြးသည ။
● မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြး တ ဝန ြး က င သည ရမ ြးျည နယ တပင ြး ဋကၡျဖစ ရာေဒသမ ာြး အါ အဝင ေနရာအမ ာြးစတပင ေယဘယ အာြးျဖင တည ၿငမ ေအြးခ မ ြးမႈရသည ။
● မြဝယ ျခင ြးကစၥရ မ ြး ေတပ႔ရ ခြျခင ြးမရါ။
● လက ရ ဥေဒမေဘာင မာ လပတ လ စပာ ထတ ေဖာ ခပင ာႏင အသင ြးအင ြး ဖပြ႕စည ြးမႈက ကာကပယ ေြးထာြးာႏင ျခင ြး မရေသြးါ။ (မဒယာ၏ အခန ြးက႑ာႏင တ သက ၍ ေရပြးေကာက ပြဥေဒမ ာြး တပင ရည ညႊန ြးထာြးျခင ြးမရါ။) ေတပ႕ဆ ေမြးျမန ြးမႈမ ာြးအရ မဒယာမ ာြးက လက ရ မဒယာလပတ လ ခပင မာ ယခင အာဏာရင အစြးရ လက ထက ာႏင ာႏႈင ြးယဥ လ င (အစြးရာႏင အစြးရေခါင ြး ေဆာင မ ာြးက ပင ႔လင ြးစပာ ေဝဖန ျခင ြး မရေသြးသ၍) မလပတ လ သည ဟ ထင ျမင ယဆၾကၿြး ဆက သပယ ေရြး ဥေဒ၊ ဒ မ ၆၆ မာ မဒယာမ ာြးအာြး အက ဥ ြးက ခရသည အထ ၿခမ ြးေျခာက ာႏင ေသာ၊ ဖအာြးေြးရန အသြးျသည ဒ မျဖစ သည ဟဆသည ။
● ျည နယ ာႏင တင ြးေဒသႀကြး အမ ာြးစ တပင ကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြးာႏင ာႏင ငေရြးါတမ ာြး၏ ၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြးေကာက ပြအတပက မြဆပယ စည ြး႐ြး ေရြးလ ငန ြးစဥ မ ာြးသည ၂၀၁၅ အေထပ ေထပေရပြးေကာက ပြာႏင ာႏႈင ြးယဥ ါက စတ အာြးထက သန မႈနည ြးါြး သည က ANFREL က သတျမခြၿြး မြလာေြး ေသာဥြးေရ နည ြးျခင ြးက သက ေသ ျဖစ သည ။
● ကယ စာြးလယ ေလာင ြး အမ ာြးစက ယခေရပြးေကာက ပြ ကာလအတပင ြး မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးမာ ယခင ၂၀၁၅ အ ေထပေထပေရပြးေကာက ပြာႏင ာႏႈင ြးယဥ ါ က၍ သက ေတာင သက သာ ရသည ဟ ခစာြးရေၾကာင ြးဆသည ။
အမ ြးသမြးမ ာြးာႏင တင ြးရင ြးသာြးအ စမ ာြး၏ ါဝင မႈ
● အမ ြးသမြးာႏင တင ြးရင ြးသာြး အ စမ ာြး တန ြးတညမ စပာ ါဝင မႈမရ။
● အမ ြးသာြးမ ာြးသာ လႊမ ြးမြးသည အစဥ အလာ စနစ မ ာြးက စြးမြး ထာြးျခင ြးာႏင တ ကခန ႔အ သည လႊတ ေတာ ကယ စာြးလယ အခ ြး အစာြးတပင က ာြး၊ မ တန ြးတည မ မႈမရျခင ြး အါအဝင အမ ြးသမြး လႊတ ေတာ ကယ စာြးလယ ေလာင ြး မ ာြးနည ြးါြးျခင ြး။
● တန ြးတညမ စပာ ါဝင မႈတပင ာႏင ငတကာ စာႏႈန ြးမ ာြးာႏင အည သသာထင ရာြးေသာ တြးတက မႈမ ာြးရရရန ျမန မာာႏင င၏ လႊတ ေတာ ၊ ာႏင ငေရြးါတမ ာြးာႏင အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြးမ ာြးအာြး တက တပန ြးအာြးေြးသင သည ။ အထြးသျဖင အမ ြးသမြး ကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြး မရလာေစေရြးာႏင ေရပြးေကာက ခ အမ ြးသမြးဥြးေရ မမ ာြးျာြးလာေရြးတ႔ ျဖစ သည ။ ယင ြးတပင အမ ြးသမြး ကယ စာြး လယ ေလာင ြး မ ာြးအတပက မြဆပယ စည ြး ႐ြးေရြးဆင ရာ ဘ႑ာေငပ မက လြးမ ာြးာႏင ာႏင ငေရြးါတမ ာြးအတပက အမ ြးသမြး ကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြး၏သင တန ြး
● ျမန မာာႏင င၌ာႏင ငေရြးတပင အ မ ြးသမြးမ ာြးါဝင မႈမာအကန ႔ အသတ ရေနသည ။ ေယဘ ယ အာြးျဖင ၂၀၁၇ တပင အ မ ြးသမြးမ ာြး၏ါဝင မႈက (၁၇.၇%) ၂၀၁၅ တပင (၁၃.၂%) ၂၀၁၀ တပင (၄.၁၃%) တ႔ာႏင ာႏႈင ြးယဥ ါ က တြးတက မႈရေနသည ။ အ မ ြးသမြးအမ ာြးစမ ာြးမာမြေြး ခပင ရသမ ာြး ျဖစ ေသာ လည ြး အမ ြးသမြးကယ စာြးလယ ဥြး ေရမာ နည ြးါြးလ က ရ ေနါ ေသြးသည ။
● ျမန မာအစြးရက ေရပြးေကာက ပြတပင အမ ြးသမြးမ ာြး မါဝင လာေရြးအ တပက တက တပန ြးအာြးေြးသင သည ။ ေရပြးေကာက ပြတပင အျခာြးေသာ တင ြးရင ြးသာြးအ စမ ာြး ါဝင မႈာႏင တ သက ၍ တြးတက မႈ မ ာြးစပာမရါ။
● လႊတ ေတာ အတပင ြး အမ ြးသမြးမ ာြး၏ ကယ စာြးျမႈက ျမႇင ႔တင ရန “ဆာႏၵ အေလ ာက ခပြတမ ြး” ျဖင ႔ အမ ြးသမြး ကယ စာြးလယ ဥြးေရ ခပြတမ ြးအေရ အတပက က သတ မတ သင သည - တစ ါတခ င ြးစ၏ ါတတပင ြး စည ြးမ ဥ ြး စည ြးကမ ြးမ ာြးက အမ ြးသမြး ကယ စာြး လယ ဥြးေရခပြတမ ြးက ဆြးျဖတ သတ
က ေထာက ရန မက လြးမ ာြးကြသ႔ေသာ အရာမ ာြးါဝင သည ။
● အဆင အာြးလြး၌ ေရပြးေကာက ပြေကာ မ ရင အဖပြ႕ဝင မ ာြးက ခန ႔အ ရာတပင က ာြး၊ မ တန ြးတညမ စပာ ခန ႔အ ေရြးဆင ရာ လအ ခ က မ ာြးက မတ ဆက သင သည ။
● အမ ြးသမြး ၅၆.၅% သည UEC ာႏင အလ လ ၾက သည ။
● NLD အစြးရလက ထက တပင မတ ၃၀ ၂၀၁၇ ၌ ခန ႔အ ထာြးေသာ ဥက႒အါအဝင ေကာ မရင အဖပြ႕ဝင ငါဥြးလြး မာ အမ ြးသာြးမ ာြးခ ည ြးျဖစ သည ။
မတ သည ။
မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြး ဘ႑ာေငပ
● မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဘ႑ာေငပဆင ရာ စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြးတပင ေစာင ၾကည ေလလာမႈာႏင ပင လင ြးျမင သာမႈမ ာြးတြးတက ရန လအ ေန သည ။ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဝင ေငပာႏင အသြး စရတ မ ာြးက ေလလာေစာင ၾကည ရန အတပက မည သည စနစ မမရ ါ။
● မြဆပယ စည ြး႐ြးရာတပင ဘာသာေရြးအာြး လပြမာြးစပာ အသြးခ မႈမ ာြးက ခ က ျခင ြး ကင တပယ သင သည ။ ေစာင ၾက ေရြး စနစ မလည ြးေကာင ြး၊ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြး အႀက ကာလတပင ာႏင ငေရြးါတမ ာြးာႏင ကယ စာြး လယ ေလာင ြးမ ာြး၏ သြးစပြမႈက စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး သတ မတ ၍လည ြး ေကာင ြး၊ တစ ဥြးခ င ြးလဒါန ြးမႈ မာဏက ကန ႔သတ ၍လည ြးေကာင ြး၊ သတ မတ ထာြးေသာမာဏအထ လဒါန ြးသ အလရင က အမ ာြးသေစျခင ြးျဖင ႔လည ြး ေကာင ြး မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဘ႑ာေငပ အစရင ခစာက ာႏ ထတ ေဝျခင ြး ျဖင လည ြးေကာင ြး၊ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြး ဆင ရာ ဘ႑ာေငပစည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး မ ာြးက ခ ြးေဖာက ျခင ြးအတပက အေရြးယ အျစ ေြးမႈမ ာြးက မတ ဆက ျခင ြးျဖင လည ြးေကာင ြး၊ အစရသည တ႔မတဆင ေရပြးေကာက ပြ ဘ႑ာေငပ စည ြးမ ဥ ြး စည ြးကမ ြးမ ာြး၏ ထေရာက မႈက ျမႇင တင ာႏင သည ။
● မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဆင ရာ အသြးစ ရတ မ ာြးက ႀကြးၾက ျခင ြးာႏင စာရင ြး စစ ျခင ြး။
● မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဘ႑ာေငပ ဆင ရာ စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး ာႏင အေကာင အထည ေဖာ မႈတပင တြးတက မႈမ ာြးမရါ။
● ျမန မာာႏင ငတပင မြဆပယ စည ြး ႐ြးေရြး ဘ႑ာေငပာႏင တ သက ၍ ပင လင ြး ျမင သာမႈမာ ာႏင ငတကာ စာႏႈန ြးမ ာြး ာႏင အလမ ြးေဝြးေနါေသြးသည ။ သ႔ေသာ UEC က ကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြး ာႏင ာႏင ငေရြးါတမ ာြးအ တပက မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြး ဘ႑ာေငပာႏင တ သက ၍ မၾကာခဏေမြးေလရေသာ ေမြးခပန ြးမ ာြး စာအ (အထြး သျဖင ၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြး ေကာက ပြအတပက ) ကထတ ေဝ ခြသည ။
● မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးရန ေငပ ဆင ရာ စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး ကအေရြးတယ က င သြးျခင ြးမရါ။ လဒါန ြးမႈမ ာြးာႏင သြးစပြမႈမ ာြးအေၚ စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး သတ မတ ျခင ြး အါအဝင ၍ျည ႔စ ေသာ မြဆပယ စည ြး႐ြးေရြးဆင ရာ ဘ႑ာေငပဥေဒက အေထာက အ ကျါလမ မည ။
မြဆာႏၵရင ညာေြးျခင ြး
● UEC က မြဆာႏၵရင ညာေြးျခင ြး က ၎တ႔၏ လ င ခပင အစတ အင ြးအျဖစ မမကစ၍ လ ရမည ဟစဥ ြးစာြးမထာြးါ။ ၎တ႔သည အရ ဘက အဖပြ႕အစည ြးမ ာြးကသာ ႀကြးစပာမခသည ။
● အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြးာႏင အတ အေါင ြး လကၡဏာေဆာင သည ြးေါင ြး ေဆာင ရပက မႈအေၚ အေျခခကာ ေနာင လာမည ေရပြးေကာက ပြ မ ာြးတပင မြ ဆာႏၵရင ညာေြးျခင ြးဆင ရာ လ ငန ြး မ ာြးတြးျမႇင သင သည ။
● အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြးမ ာြးသည စည ြးမ ဥ ြးမ ာြး၊ လ ထြးလ နည ြးမ ာြးာႏင တ သက ၍ ေနာက ဆြးရ သတင ြး အခ က အလက မ ာြး အခ န မ ရရရန UEC က ေသခ ာေအာင ေဆာင ရပက သင သည ။
● UEC က မြဆာႏၵရင မ ာြးာႏင တက ႐က ထေတပ႕မႈမ ြးက မတက တက ၾကပၾကပ ေဆာင ရပက သင သည ။
● UEC သည မြဆာႏၵရင ညာ ေြးလ ငန ြးမ ာြးက လ ေဆာင ရန မဒယာာႏင အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြးမ ာြးက မခ ေနရသည ။ (မြဆာႏၵရင ညာ ေြးအစအစဥ အတပက အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြး ၁၅ ဖပြ႕ သည UEC ာႏင MoU ထြး ထာြးၾကသည ။)
● UEC က မြဆာႏၵရင ညာေြး အစအစဥ က စတာအနည ြး ငယ ျဖင သာျသခြသည ။ (မြဆာႏၵရင စာရင ြး လက ကမ ြး စာေစာင ၂၂၈,၀၀၀၊ မြဆာႏၵ ရင စာရင ြး စတာ ၂၃,၀၀၀၊ ဘယ လမြေြးရမလြ လက ကမ ြးစာေစာင ၂၁၇,၀၀၀၊ လႈ႔ေဆာ သည ႔စတာ ၂၃,၅၀၀ာႏင ယင ြးစတာ မ ြး က ရမ ြး၊ မပန ၊ ရခင ၊ လင ၊ ကရင န အစရေသာတင ြးရင ြး သာြးဘာသာ စကာြးငါြးမ ြး ျဖင ေရြးသာြးထာြးသည စ တာ ၅၇၅၀ ခ)
● ျမန မာာႏင င၌ က င ြးျလ ေသာ ေရပြးေကာက ပြက လပတ လ ၍ တရာြးမ တၿြး ာႏင ငတကာစာႏႈန ြးမ ာြးာႏင အ ညျဖစ ေစရန UEC က မြဆာႏၵရင ညာ ေြး အစအစဥ မ ာြးတပင ၍အေရြးါ ေသာ အခန ြးက႑မ ါဝင ရမည ျဖစ သည ။ ယခ ၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြး ေကာက ပြအတပက UEC သည ယင ြးတာဝန က အရ ဖက အဖပြ႕အစည ြး မ ာြးကသာ မခေနရဆြျဖစ သည ။
ႀကတင မြေြးျခင ြး
● ၂၀၁၀ ာႏင ာႏႈင ြးယဥ ါက ၂၀၁၅ ၌ ႀကတင မြေြးမႈမာ မ ာြးစပာတြး တက မႈမ ာြးရလာခြေသာ လည ြး ေန ရာအခ ႕တပင ျနာရသည ႔ အ င ြးမ ာြးလည ြးေတပ႕ရသည ။
● ႀကတင မြေြးေြးျခင ြးျဖစ စဥ မာ (အထြးသျဖင တ မေတာ သာြး မ ာြးအတပက ) မြဆာႏၵနယ အတပင ြး ေရာ၊ ျင ါ ာႏစ ခစလြးတပင ပင လင ြးျမင သာမႈမရါ။
● အေကာင အထည ေဖာ ရာတပင ကပြ ျာြးမႈမ ာြးႀကြးႀကြးမာြးမာြးရေန သည ။
● တ မေတာ သာြးမ ာြးအါအဝင ႀကတင မြ ေြးရန ေတာင ြးဆေသာ မြဆာႏၵရင စာရင ြး က ထတ ျန ျခင ြး။
● ေြး႔ေသာ မြျာြးမ ာြးာႏင လက ခရရမႈက ေရတပက ျခင ြး။
● ႀကတင မြေြးရန ေတာင ြးဆမႈက စစ ေဆြး ရန ခပင ျျခင ြး၊ ေတာင ြးဆသည အေရ အတပက ာႏင ႀကတင မြေြး၍ ရသည ေနရာမ ာြးက ထတ ျန ေၾကညာျခင ြး။
● မြဆာႏၵနယ တပင ြး ႀကတင မြေြးမည မြဆာႏၵရင မ ာြးအာြး မင တ႔ျခင ြး၊ ေရပြး ေကာက ပြေန႔တပင အသြးျမည မြဆာႏၵ ရင စာရင ြး၌ ႀကတင မြေြးသမ ာြးအာြး စာရင ြးမ ဖယ ရာြးျခင ြး။
● မြေြးျခင ြးအါအဝင ႀကတင မြေြးမႈ အာြးလြးက အသအမတ ျ ခထာြး ရေသာ ေလလာေစာင ၾကည သမ ာြး ာႏင ါတ/ လႊတ ေတာ အမတ ေလာင ြး၏ ကယ စာြး လယ မ ာြးအာြး ျည ျည ဝဝ ေစာင ၾကည ေလလာခပင ေြးသင သည ။
● တ က မြေြးျခင ြးအါအဝင ႀက တင မြေြးျခင ြးအေၚ ေလလာေစာင ၾကည မႈမ ာြးအတပက ဥေဒျ႒ာန ြးေြး ျခင ြး။
● ႀကတင မြေြးျခင ြးဆင ရာ စည ြးမ ဥ ြးမ ာြးမလြပ၍ ဥေဒ မေဘာင အတပင ြး မည သည ေျာင ြးလြတြးတက မႈမမရ ေသြးါ။
● ႀကတင မြေြးျခင ြးဆင ရာ လ ထြးလ နည ြးမ ာြးာႏင အခ န ဇယာြးသည ရင ြးလင ြးမႈ မရါ။
● ၿြးျည စေသာ ႀကတင မြေြး မည ဆာႏၵရင စာရင ြး မရရါ။
● အေကာင အထည ေဖာ မႈတပင ကပြျာြးမႈမ ာြးေတပ႕ရေနေသြး သည ။
● မြဆာႏၵနယ အတပင ြး ႀကတင မြ ထည သမ ာြးစာရင ြးက ေရပြး ေကာက ပြေန႔တပင မြ႐မ ာြး၌ ထတ ျန ေၾကညာခြသည ။
● ေစာင ၾကည ေလလာသမ ာြး အာြး ေနရာာႏင အခ န ရင ြးလင ြးတက မႈမရျခင ြး ေၾကာင မြဆာႏၵနယ ျင ႀက တင မြေြးျခင ြးမလပြ၍ ႀကတင မြေြးျခင ြးကေစာင ၾကည ေလ လာခပင ေြးသည ။
● ႀကတင မြေြးျခင ြးသည ျနာအရ ဆြး ကစၥရ ျဖစ ေနေသြးသည ဟ သတ မတ ခြသည ။ ဥေဒမေဘာင ထြတပင အေျာင ြးအလြမ ာြး မရါ။ အေရြးအႀကြး ဆြးမာ အေကာင အထည ေဖာ မႈ သည တစ ာႏင ငလြးအာႏ႔ တညမႈမရျခင ြး ျဖစ သည ။
● လ ငန ြးစဥ တပင မသာမာမႈ မ ာြး နည ြးါြး ေစရန ာႏင လထ၏ ယၾကည မႈျမင မာြး လာေစရန ႀကတင မြေြးျခင ြးဆင ရာ လ ထြးလ နည ြးမ ာြးက ျန လည သြး သ သင သည ။
● တ ၏ ႀကတင မြေြးမႈတပင ပင လင ြးျမင သာမႈမရေသြးါ
ေရပြးေကာက ပြေန႔
● မြေြးရာတပင ယခင ယာယမတ တင ကဒ ကင ေဆာင ထာြးသ ေထာင ရာာႏင ခ သည မြေြးခပင ဆြး ႐ႈြးခြရသည ။
● ေရပြးေကာက ပြေန႔၌ လထထ လပန ျခင ြး (သ႔မဟတ ) အစအစဥ မက ျခင ြးတ႔သည မြေြးရာတပင ောႏာင ောႏြးၾကန ႔ၾကာေစၿြး အခ ႔ ေနရာမ ာြးတပင လ ဝက မြမ ာြး ေါက ၾကာြးေစာႏင ါသည ။
● မြ႐အရာရမ ာြးအာြး သင တန ြးေြး မႈည႔ဖ င ြးေၾကာင မြေြးသည ႔
● ေရပြးေကာက ပြ စည ြးမ ဥ ြးစည ြးကမ ြး မ ာြးက ေရပြးေကာက ပြေစာင ၾကည ေလလာေရြး အတပက ေရပြးေကာက ပြ ျဖစ စဥ ႀကြး တစ ခလြးက ေလလာာႏင ရန အာမခေြး သင သည ။
● မသန စပမ ြးသမ ာြးအာြး မြ႐မ ာြးတပင မြေြးာႏင ေအာင တြးျမႇင ေဆာင ရပက ေနျခင ြးက ဆက လက လ ေဆာင သင သည ။ အကန ႔အသတ မ ာြးရေနေသာ ေနရာမ ာြး (သ႔မဟတ ) လာလ႔ မရျခင ြးတ႔ရ၍ ေနရာျန လည သတ မတ သင သည (သ႔မဟတ ) သင ႔ေလ ာ
● ၂၀၁၅ ကြသ႔င UEC သည ၂၀၁၇ ျမန မာာႏင င ၾကာြးျဖတ ေရပြးေကာက ပြ - ေရပြးေကာက ပြ လ ထြးလ နည ြးမ ာြးတပင အေျာင ြးအလြမ ာြး ါဝင သည မြ႐မြး၊ မြ႐တာဝန ခာႏင မြ႐ဝန ထမ ြးမ ာြး ဆင ရာ လက စပြစာအ က ထတ ေဝ ခြသည ။
● မြဆာႏၵရင မ ာြးမည သ႔ကမြေြး ခြသလြဆသည က ရင ြးရင ြး လင ြးလင ြး ရေနေသြးသ၍
● ခင မာေသာ စည ြးမ ဥ ြး စည ြးကမ ြးမ ာြး က ျျင ေျာင ြးလြမႈ မျလ ျခင ြးက လပြ၍ UEC ကထတ ျန ေသာ နည ြးစနစ င ြးဆင ရာလ ထြးလ နည ြး မ ာြးက မေကာင ြးမပန ေသာေရပြး ေကာက ပြေန႔ျဖစ စဥ ျဖစ ေၚေစေ ၾကာင ြးကသက ေသျခြသည ။
● ေရပြးေကာက ပြေန႔ျဖစ စဥ သည လ ထြး လ နည ြး တသမတ တည ြးရမႈာႏင တ သက ၍ တြးတက မႈက ျသခြသည ။ မြ႐အရာရမ ာြးသည ၎တ႔၏ အလ တာဝန ာႏင တ သက ၍ ဗဟသတမ ာြး
လ ထြးလ နည ြးမ ာြး မာြးယပင ြး။ ● မြ႐မ ာြးသည ရဖန ရခါတပင မသန စပမ ြးသ မြဆာႏၵရင မ ာြးအတပက လပယ လင တကအသြးျာႏင ျခင ြး မရါ။
● မြေရတပက ျခင ြးအတပက ဥေဒမ ာြး က ရင ြးလင ြးမႈမရျခင ြးက မြက ခပြျခာြးရာ၌ အမာြးမ ာြးဆသ႔ ဥြး တည သပာြးသည ။
● မြေရတပက မႈ ထက ဝက ေက ာ သည ယ မြမ ာြး ျဖစ ေနရျခင ြးမာ တဆ ရာာႏစ ချဖစ ေနေသာ မြမ ာြး အာြး ယ မြျဖစ သည ဟ တင ြးက စပာ ညႊန ြးၾကာြးထာြးျခင ြးေၾကာင ျဖစ သည ။
● ေလလာေစာင ၾကည သမ ာြးာႏင ါတကယ စာြးလယ ေလာင ြးမ ာြး သည ရလဒ မတ မ ာြးက ကြးယခပင မရါ။ မြဆာႏၵနယ ျင ႀကတင မြ ေြးမႈက ေလလာေစာင ၾကည ၍ မရာႏင ျခင ြး။
● ေရပြးေကာက ပြ စမခန ႔ခပြမႈမ ာြးသည အခ ႕ေနရာမ ာြးတပင ေရပြးေကာက ပြ ယ ဖ က ျခင ြးာႏင တ သက ေသာ ဆြးျဖတ ခ က က ရင ြးလင ြးမႈ အါအဝင ပင လင ြးျမင သာမႈ လလေလာက ေလာက မရခြါ။
ေသာေနရာမ ာြးေြးသင သည ● မြ႐ဝန ထမ ြးမ ာြး၏ အရည အခ င ြးက ျမႇင တင ရန ာႏင လ ငန ြးစဥ ၍ထ ေရာက မႈရေစရန အာဏာင မ ာြး သည လ ထြးလ နည ြးမ ာြးက ရင ြးရင ြးလင ြး လင ြးသရရန မြ႐ဝန ထမ ြးမ ာြးအတပက အခပင အလမ ြးမ ာြးက ေြးအ သည အေနျဖင အရည အေသပြး ျမႇင တင ေရြး သင တန ြးမ ာြးက ေဆာင ရပက ေြးသင သည ။
● ခင လမြ၊ ယ မြမ ာြးက ရင ြးလင ြးစပာ လမ ြးညႊန ျခင ြး
● မြဆာႏၵရင သက ေသခကတ ျာြးကအသြး ျမႈအာြး စတက ျဖစ ေစရန ာႏင ႔ တစ စ တည ြးအသြးျရန ေဆာင ရပက ေြး သင သည ။
မြျာြးေၚတပင တဆ ာႏစ ခါ ႐က ျခင ြးက လက သင ချခင ြး အစရသည နည ြးစနစ င ြး/ ေရပြးေကာက ပြ လ ထြး လ နည ြးမ ာြးတပင တြးတက မႈရ ျခင ြးမလပြ၍ ဥေဒမေဘာင တပင ဘာမေျာင ြးလြျခင ြးမရ ေသြးါ။
● UEC က မြ႐မ ာြးတပင မြဆာႏၵ ရင မ ာြးျာြးလပန ျခင ြးက ကင တပယ ေျဖရင ြးရန ႀကြးစာြးခြ သည ။ သ႔ေသာ မြလာေြးသ နည ြးါြးသျဖင ႔ ရလဒ က သြး သ ျခင ြးမျာႏင ါ။
● မသန ြးစပမ ြးသမ ာြး မြေြးရန လပယ ကေသာ မြ႐မ ာြး ဖပင ႔ခြ႔သည ။
● မြဆာႏၵရင စာရင ြးက ျဖည စပက ျင ဆင ျခင ြး အာြးထတ ႀကြး မ ြးမႈမ ာြးအျင မြဆာႏၵရင စာ ရင ြးအမာြးျင ဆင မႈက အ ေထာက အကျဖစ ေစရန စ ၁၂ က UEC က ေဆာင ရပက ေြးထာြးသည ။ မြဆာႏၵ ရင မ ာြးသည ၎တ႔၏ လႊတ ေတာ မြဆာႏၵနယ အသြးသြး တပင ေနထင သည အမ က အေထာက အထာြးျာႏင သ၍ မြေြးာႏင သည ။
● မြေရတပက ျခင ြးသည ေရ႕ ေနာက ညညႊတ ျခင ြးမရမႈ အ မ ာြးဆြးျဖစ သည ဟ ေတပ႕ရခြ သည ။
ရၿြး တာဝန မ ာြးက ေဆာင ရပက ရာတပင ယၾကည မႈရေၚသည ။ သ႔ေသာ အ ထြးသျဖင ေက ြးရပာအ စ/ ရ ကပက အဆင ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြမ ာြး အတပက သင တန ြးမ ာြး ျင ြးျင ြး ထန ထန ေြးအ ဖ႔ လအ သည ။
● စတာမ ာြးာႏင ႔မြဆာႏၵရင ညာေြး ေထာက ကစၥည ြးမ ာြးသည ညာ မတတ သမ ာြးာႏင ႔ ျမန မာဘာသာ စကာြးမေျာ သမ ာြးအတပက မထ ေရာက ါ။
ရလဒ မ ာြးက ဇယာြးတပင ေရြးသပင ြးျခင ြးာႏင ေၾကညာျခင ြး
● လ ထြးလ မ ာြးတပင ရႈ ေထပြးမႈ မ ာြးေၾကာင ရလဒ မ ာြးက ဇယာြး တပင ေရြးသပင ြးရာတပင ေရ႕ေနာက မညမႈအခ ႕ရခြသည ။
● ဇယာြးတပင ေရြးသပင ြးျခင ြးလ ငန ြးစဥ ၏ ပင လင ြးျမင သာမႈက ျမႇင တင ရန ၿမ႕နယ ေကာ မရင အဖပြ႕ခပြအတပက လ ထြး လ နည ြးမ ာြးက အေသြးစတ ရင ြးလင ြး ရမည ။
● ေလလာေစာင ၾကည သမ ာြးာႏင ါတ ကယ စာြးလယ မ ာြးက လ ငန ြးစဥ ႀကြး တစ ခလြးက အျည အဝေလလာာႏင ခပင ရရန လအ သည ။
● ရလဒ မ ာြးက မြ႐ာႏင ၿမ႕နယ အဆင မ ာြးတပင ခ က ျခင ြးေၾကညာသင သည
● ထပက ေၚလာေသာ ရလဒ မ ာြးကမြရ အလက အပန လင ြး ၾကည ႐ႈာႏင ရန ေဆာင ရပက ေြးသင သည ။
● ဇယာြးတပင ေရြးသပင ြးျခင ြးမာ ၍ ပင လင ြးျမင သာမႈရၿြး ျမန ဆန သည ဟ သတ မတ သည ။
● ေလလာေစာင ၾကည သမ ာြးအာြး မြေရ တပက ျခင ြးမသည ဇယာြးအတပင ြးေရြး သပင ြးျခင ြးထတင အဆင တင ြးတပင ျဖစ စဥ ႀကြး တစ ခလြးက ေစာင ၾကည ႔ေလလာခပင ေြး သင သည ။ ေရပြးေကာက ပြ ဆင ရာမေဘာင တပင ရင ြး လင ြးတက စပာ ေဖာ ျထာြးျခင ြးမရေ။
ေရပြးေကာက ပြဆင ရာ အျငင ြးပာြးမႈ ေျဖရင ြးျခင ြး
● UEC က အခပင အေရြးခ ြးေဖာက ခ ရမႈမ ာြးအတပက ေရာက ရလာ ေသာ တင ၾကာြးမႈမ ာြးက ထထ ေရာက ေရာက ာႏင အခ န မေျဖရင ြး ေြးမည ဟ အာမမခေ။ အဘယ ေၾကာင ဆေသာ လပတ လ ေသာ တရာြးေရြးအာဏာင သ႔ အယခ ဝင ာႏင ေရြးအတပက ဥေဒ ျ႒ာန ြး မထာြးျခင ြး၊ အမႈတပြမ ာြးအတပက ေနာက ဆြးၿြးရမည ကာလမာ ရည လ ာြးျခင ြး၊ အမႈတပြမ ာြးက ေျဖရင ြးရာတပင ရည လ ာြးေသာ ေနာက ဆြးရက သတ မတ ထာြး ျခင ြး၊ ေရပြးေကာက ပြတာဝန ရ သမ ာြး မမန မကန ျမမႈမ ာြး၏ ရ လဒ က စန ေခၚနင စပမ ြးမရျခင ြးာႏင တရာြးစပြဆမႈ စရတ ႀကြးျမင လပန ြး ျခင ြးတ႔ေၾကာင ျဖစ သည ။
● လ ငန ြးစဥ တပင ါဝင ာႏင ခပင အေၚ ခ မတ ေသာ ဆြးျဖတ ခ က မ ာြးာႏင ေရပြးေကာက ပြ ရလဒ မ ာြးအေၚ စန ေခၚမႈအေၚ ဆြးျဖတ ခ က မ ာြးအါ အဝင UEC ၏ ဆြးျဖတ ခ က မ ာြးသည အေျခခ အခပင အေရြးမ ာြးအေၚ သက ေရာက မႈရါက တရာြး႐ြးသ႔ အယခဝင ခပင ႔ရသင ႔သည ။
● ေရပြးေကာက ပြအလပန အျငင ြး ပာြးမႈ ေျဖရင ြးျခင ြးစနစ က ျန လည သြး သ သင သည ။ ါဝင တ သက သမ ာြး သက ေတာင သက သာျဖစ ေစေသာ၊ အမႈစပြဆသည အခေၾကြးေငပေြးရန က ယ ဖ က ေသာ၊ ါဝင တ သက သမ ာြး၏ သပာြးလာေရြး ခ ရြးအနည ြးဆြးျဖစ ေစေသာ အျငင ြး ပာြးမႈေျဖရင ြးျခင ြးအတပက တရာြး ရြး စ ျလ ေြးျခင ြးျဖင ႔ တြးတက လာာႏင ါသည ။
● ၂၀၁၇ ဇပန ၁၂ ၌ NLD လႊတ ေတာ ကယ စာြးလယ ေလာင ြး မ ာြးအာြး တင ၾကာြးသည အမႈ ၆ မႈက တရာြး႐ြးက ၾကာြးနာခြသည ။ USDP သ႔ တင ၾကာြးသည အမႈတစ ခ သာရသည ။
● ၂၀၁၅ ေရပြးေကာက ပြ အေထပ ေထပညလာခ၌ ႀကေတပ႕ခြ ရေသာ ျနာအခ ႕က ၂၀၁၇ ၾကာြးျဖတ ေရပြး ေကာက ပြတပင လည ြး ေတပ႕ ျမင ခြရသည ။
● လထါဝင မႈာႏင စတ ဝင စာြးမႈ အနည ြးဆြး ျဖစ သည ။
● ေရပြးေကာက ပြ အျငင ြး ပာြးမႈဆင ရာ ေျဖရင ြးျခင ြးာႏင တ သက ေသာ ေရပြး ေကာက ပြ ဥေဒမ ာြးတပင ဘာမေျာင ြး လြျခင ြးမရါ။
● ေရပြးေကာက ပြတရာြး႐ြးသည လပတ လ ရမည ျဖစ ၿြး ဥေဒဆင ရာ ဗဟသ တာႏင ကၽပမ ြးက င မႈမ ာြးရေသာ အဖပြ႕ ဝင မ ာြး ါဝင ရမည ျဖစ သည ။
● လ ငန ြးစဥ တပင လထါဝင မႈႀကြးစပာ ရရမည ျဖစ ကာ မေကာင ြးမပန ေသာ သတင ြးအခ က အလက ျဖန ႔ေဝျခင ြး လည ြး ရသင သည ။
ေနမကဆကတပြ ၁ - ေနရမခ ထမားမႈေျမ
ေနမကဆကတပြ ၂ - မတတင မရငားေားသပငားေသမ ကယမားလယ ေလမငားမ မားာႏင႔ ါတမ မား
ါတ/တသားဂ လကယမားလယေလမငားမ မား
ါတ/တသားဂ လ ျညသ႔ အမ ၢားသမား ျညနယ/တငား ေါငား
၁။ တငားရငားသမားညားလားညညပတေရားါတ ၂ ၁ - ၃
၂။ လမားဟအမ ၢားသမားဖပ႕ ၿဖၢားတားတကေရားါတ - - ၂ ၂
၃။ ဒမကရကတါတ (ျမနမမျည) ၃ ၁ - ၄
၄။ မပနေဒသလားဆငရမဒမကေရါတ ၁ - - ၁
၅။ ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရါတ ၂ - ၅ ၇
၆။ ခ ငားအမ ၢားသမားဒမကေရါတ - ၁ - ၁
၇။ အငားအမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ - - ၁ ၁
၈။ ဖလ-ေဝၚ ဒမကရကတါတ ၁ - - ၁
၉ ။ ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ ၉ ၃ ၇ ၁၉
၁၀။ အမ ၢားသမားဒမကရကအငအမား ၃ ၂ - ၅
၁၁။ ျညသ႔ဒမကေရါတ ၁ - - ၁
၁၂။ အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၉ ၃ ၆ ၁၈
၁၃။ ျမနမမအမ ၢားသမားကပနဂရကါတ ၁ - - ၁
၁၄။ ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၂ - ၅ ၇
၁၅။ မပနအမ ၢားသမားါတ ၁ - - ၁
၁၆။ ျမနမမာႏငငေတမငသလယသမမားဖပ႕ၿဖၢား တားတကေရားါတ
၁ - - ၁
၁၇။ တငားရငားသမားမ မားဒမကေရါတ (ကယမားျညနယ)
- - ၁ ၁
၁၈။ ရခငအမ ၢားသမားါတ ၂ - - ၂
၁၉။ ျညသ႔အက ၢားျၢေက မငားသမားဒမကေရါတ ၁ - - ၁
၂၀။ လ႔ေဘမငသါတ ၁ - - ၁
၂၁။ အခါအမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ - - ၁ ၁
၂၂။ အမ ၢားသမဖပ႕ၿဖၢားားတားတကေရားါတ ၃ ၂ ၁ ၆
၂၃။ ျညေထမငေတမငသလယသမမားာႏင႔ အလသမမားအငအမားါတ
- ၁ - ၁
၂၄။ ‘ဝ’ လဘရယဒမကရကတဖပ႕ ၿဖၢားတားတကေရားါတ
- - ၂ ၂
၂၅။ တသားဂ လ ၆ ၁ - ၇
၄၉ ၁၅ ၃၁ ၉၅
ျညသ႔လႊတေတမကယ မားလယေလမငားမ မား
မြဆာႏၵနယ ကယ မားလယေလမငားအမည ါတ/တသားဂ လ တငသပငားသည႔ ရက
ကငားတငားေဒသႀကား
၁။ မရပမမြဆာႏၵနယ
၁။ ားနေမမင တငားရငားသမား ညားလားညညပတေရားါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ားညပန႔လႈင အမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ ၇.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ားညပန႔ေအမင အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၁.၁၂.၂၀၁၆
၄။ ေဒါကတမ ဝငားျမင႔ေအမင
ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၅။ ေဒါကတမ သနားထကား ျညသ႔ဒမကေရါတ ၂.၁၂.၂၀၁၆
ယနညပျနြမ
၂။
ဆးငာခေ မဆႏၵနယ
၁။ ဝေ႔ငတးဥ းာသးငရးငတ တြညညးလးညစ ေရးပါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ငာမေမျနစငႏ (ေခၚ) ငာမေမျငႏ
တါပးာသးမအနြမ ၆.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ဋြထးငဝးဥ (ေခၚ) းငဝမျးဥ
ာရငဆးလသဒေနြမ တါပစရေကမဒ
၇.၁၂.၂၀၁၆
၄။ းငဝးအေးဥ ပခ႕ြဖအစရေကမဒးာသးမအ ၇.၁၂.၂၀၁၆
၅။ းနသညကၾငာအေးဥ ႔ငႏးရေငခ႕ကႀစငာထေညပျ
တါပးရေးဖၿ႕ြဖ ၅.၁၂.၂၀၁၆
ယနညပျငခရ
၃။ ယနၵႏဆမးမအ
၁။ းငလာဇေးဥ ေအာင လၢဂပးသတ ၄.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ႔ငမျးငဝာဇေးဥ ပခ႕ြဖအစရေကမဒးာသးမအ ၄.၁၂.၂၀၁၆
၃။ းမငၿးငာသေးဥ ႔ငႏးရေငခ႕ကႀစငာထေညပျ
တါပးရေးဖၿ႕ြဖ ၁.၁၂.၂၀၁၆
၄။ းအောတကါဒေ ေမာင တါပးာသးမအငခရ ၄.၁၂.၂၀၁၆
းကႀသဒေးငတနကနရ
၄။
ာယာသငႈလ မဆႏၵနယ
၁။ းကႀးာကးဥ တါပစတကရကမဒ (ျ ညပျာမနမ ) ၁.၁၂.၂၀၁၆
၂။ းနသာကေးဥ လၢဂပးသတ ၂၉ .၁၂.၂၀၁၆
၃။ ယငတးဥ ႔ငႏးရေငခ႕ကႀစငာထေညပျ
တါပးရေးဖၿ႕ြဖ ၆.၁၂.၂၀၁၆
၄။ းဥးငလနေးဥ မဒ
းာသးငာကေပျးကအ႔သညပျတါပစရေက
၅.၁၂.၂၀၁၆
၅။ းငမငာမေးဥ လၢဂပးသတ ၇ .၁၂.၂၀၁၆
၆။ းငမးငဝးဥ ပခ႕ြဖအစရေကမဒးာသးမအ ၇.၁၂.၂၀၁၆
၇။ းနြထကသးဥ ေမာင စးာအငအစကရကမဒးာသးမအ ၃၀.၁၂.၂၀၁၆
၈။ ာကေးအေးဥ တါပးာသးမအငခရ ၆.၁၂.၂၀၁၆
၅။ ဒဂၿမၢ႕ သအေရ႕
မြဆာႏၵနယ
၁။ ေဒၚခငမမလမ အမ ၢားသမားဒမကရကအငအမား ၆.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ားေဇမေအမင (ေခၚ) ားညၢထပနား
လ႔ေဘမငသါတ ၆.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ားေနေက မ အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၅.၁၂.၂၀၁၆
၄။ ားေနလငား ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၅။ ေဒၚမၼမတင ဒမကရကတါတ (ျမနမမျည) ၆.၁၂.၂၀၁၆
၆။ ဒဂၿမၢ႕ သ ဆကမား မြဆာႏၵနယ
၁။ ားခငဝငား ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၄.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ားျမန အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၂.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ားသြေမမင ေမမငထက အမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ ၃၀.၁၂.၂၀၁၆
၄။ ားေအမငဇင အမ ၢားသမားဒမကရကအငအမား ၆.၁၂.၂၀၁၆
၅။ ေဒါကတမ ေအမငမ ၢား တသားဂ လ ၄.၁၂.၂၀၁၆
၇။ ေကမ႔မား မြဆာႏၵနယ
၁။ ားေက မားဝငား (ေခၚ) ားအမလား
အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၅.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ားေက မဇငဟနား ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၆.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ေဒၚခငခငလငား ျမနမမာႏငငေတမငသလယသမမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၄။ ားေမဝငား ဖလ-ေဝၚ ဒမကရကတါတ ၃၀.၁၂.၂၀၁၆
၅။ ေဒၚနေက မ႔ာႏ ဒမကရကတါတ (ျမနမမျည) ၅.၁၂.၂၀၁၆
၆။ ားေဇမထပနား တသားဂ လ ၇.၁၂.၂၀၁၆
၇။ ေဒၚနလမားတင႔ ျမနမမအမ ၢားသမားကပနဂရကါတ ၆.၁၂.၂၀၁၆
၈။ ားမ ၢားေမမင ေမမငား အမ ၢားသမားဖပ႕ၿဖၢားတားတကေရားါတ ၃.၁၂.၂၀၁၆
၉။ ားမ ၢားသဟထပနား တသားဂ လ ၇.၁၂.၂၀၁၆
ရမားျညနယ
၈။ ေက ားသား မြဆာႏၵနယ
၁။ ငားေက မာႏင ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၅.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ငားေအမငေက မ ရမားအမ ၢားသမားမ မား ဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ
၄.၁၂.၂၀၁၆
၃။ ငားအပမခမား အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၂.၁၂.၂၀၁၆
၄။ နနားတငား ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရါတ ၁.၁၂.၂၀၁၆
၉ ။ မငားရား မြဆာႏၵနယ
၁။ ားေက မတငေရႊ ျညေထမငႀက႕ခငေရားာႏင႔ ဖပ႕ၿဖၢားေရားါတ
၄.၁၂.၂၀၁၆
၂။ ငားဝငားေအား (ေခၚ) ငားထပနားေအား
ရမားအမ ၢားသမားမ မား ဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ
၄.၁၂.၂၀၁၆
၃။ နနားခမားရင ေအမင ရမားအမ ၢားသမားမ မားဒမကေရါတ ၃၀.၁၂.၂၀၁၆
၄။ ားဝငားေအမင အမ ၢားသမားဒမကေရအဖပြ႕ခ ၢ ၄.၁၂.၂၀၁၆
