Ç ndek ler - İkiteknik bilişim · ders n adi bilgisayar destekli ki boyutlu Çizim modÜlÜn...

50
i AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ........................................................................................................................................1 1. ÇZM KÜTÜPHANES ......................................................................................................3 1.1 Kütüphane Oluturmak (Block).......................................................................................3 1.2. Kütüphane Düzenlemek .................................................................................................6 1.2.1.Blou Kaydetme (Wblock) ....................................................................................6 1.3. Bloun Çizime Eklenmesi (nsert) .................................................................................9 1.4. Çoklu blok Çarma (Mnsert) .....................................................................................11 UYGULAMA FAALYET ................................................................................................12 ÖLÇME VE DEERLENDRME ......................................................................................13 PERFORMANS DEERLENDRME................................................................................14 ÖRENME.............................................................................................................................15 2. MAKNA PARÇALARININ MALAT RESM................................................................15 2.1. Antet Oluturma ...........................................................................................................15 2.1.1 Parça Yapm Antedinin Çizilmesi........................................................................15 2.1.2. Yaz (Text) Ekleme ve Yaz Stillerini Ayarlama ...............................................18 2.2. ki Veya Daha Fazla Görünülerin Çizimi ...................................................................21 2.3. Çizim Aamalar ...........................................................................................................22 2.3.1. Çizim Ayarlarnn Yaplmas ve Ana Eksenlerin Çizilmesi ...............................22 2.3.2. Ana Çerçevenin Çizilmesi ..................................................................................22 2.3.3. Kanal Detaynn Çizilmesi ..................................................................................23 2.3.4. Eksen Çizgisinin Krlmas .................................................................................24 2.3.5. Kanal Detaynn Çoaltlmas .............................................................................25 2.3.6. Tama Çizgilerinin Oluturulmas .....................................................................25 2.3.7. Kavis ve Pahlarn oluturulmas .........................................................................28 2.3.8. P ve R köelerine pah krlmas için....................................................................29 2.3.9. Tarama Yaplmas ...............................................................................................29 2.3.10. Çizimin Ölçülendirilmesi ..................................................................................30 2.3.10.1. Yarçap ve Çap ölçülerinin Verilmesi............................................. 30 2.3.10.2. Dorusal Ölçülerin Verilmesi ......................................................... 30 2.3.10.3. Aç Ölçülerinin Verilmesi ............................................................... 31 2.3.11. Kesit Bölgesini Gösteren Oklarn Oluturulmas ve Kesit Yazsnn Yazlmas ......................................................................................................32 2.3.12. Tolerans Ekleme ...............................................................................................33 2.4. Çkt Alma (Plot) ..........................................................................................................34 2.5. Çkt Alma Ayarlar ......................................................................................................35 2.5.1. Yazc veya Plotter Seçimi ..................................................................................35 2.5.2. Kat Boyutlar ve Birimi seçimi .......................................................................36 2.5.3. Kadn Konumu ................................................................................................36 2.5.4. Çizimin Ölçeklendirilmesi ..................................................................................36 2.5.5. Çizim Alan .........................................................................................................37 2.5.6. Çizdirme seçenekleri ..........................................................................................37 2.5.7. Çizimin Ön zlenmesi ........................................................................................38 2.5.8. Çizimin Konumlandrlmas (Plot offset)............................................................38 ÇNDEKLER

Upload: others

Post on 18-Oct-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

i

AÇIKLAMALAR................................................................................................................... iiiG�R�� ........................................................................................................................................11. Ç�Z�M KÜTÜPHANES� ......................................................................................................31.1 Kütüphane Olu�turmak (Block).......................................................................................31.2. Kütüphane Düzenlemek .................................................................................................6

1.2.1.Blo�u Kaydetme (Wblock) ....................................................................................61.3. Blo�un Çizime Eklenmesi (�nsert) .................................................................................91.4. Çoklu blok Ça��rma (M�nsert) .....................................................................................11UYGULAMA FAAL�YET� ................................................................................................12ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME......................................................................................13PERFORMANS DE�ERLEND�RME................................................................................14

Ö�RENME.............................................................................................................................152. MAK�NA PARÇALARININ �MALAT RESM�................................................................152.1. Antet Olu�turma ...........................................................................................................15

2.1.1 Parça Yap�m Antedinin Çizilmesi........................................................................152.1.2. Yaz� (Text) Ekleme ve Yaz� Stillerini Ayarlama...............................................18

2.2. �ki Veya Daha Fazla Görünü�lerin Çizimi ...................................................................212.3. Çizim A�amalar� ...........................................................................................................22

2.3.1. Çizim Ayarlar�n�n Yap�lmas� ve Ana Eksenlerin Çizilmesi ...............................222.3.2. Ana Çerçevenin Çizilmesi ..................................................................................222.3.3. Kanal Detay�n�n Çizilmesi ..................................................................................232.3.4. Eksen Çizgisinin K�r�lmas� .................................................................................242.3.5. Kanal Detay�n�n Ço�alt�lmas� .............................................................................252.3.6. Ta��ma Çizgilerinin Olu�turulmas� .....................................................................252.3.7. Kavis ve Pahlar�n olu�turulmas� .........................................................................282.3.8. P ve R kö�elerine pah k�r�lmas� için....................................................................292.3.9. Tarama Yap�lmas� ...............................................................................................292.3.10. Çizimin Ölçülendirilmesi ..................................................................................302.3.10.1. Yar�çap ve Çap ölçülerinin Verilmesi............................................. 302.3.10.2. Do�rusal Ölçülerin Verilmesi ......................................................... 302.3.10.3. Aç� Ölçülerinin Verilmesi............................................................... 31

2.3.11. Kesit Bölgesini Gösteren Oklar�n Olu�turulmas� ve KesitYaz�s�n�n Yaz�lmas� ......................................................................................................322.3.12. Tolerans Ekleme ...............................................................................................33

2.4. �kt� Alma (Plot) ..........................................................................................................342.5. �kt� Alma Ayarlar� ......................................................................................................35

2.5.1. Yaz�c� veya Plotter Seçimi..................................................................................352.5.2. Ka��t Boyutlar� ve Birimi seçimi .......................................................................362.5.3. Ka��d�n Konumu................................................................................................362.5.4. Çizimin Ölçeklendirilmesi ..................................................................................362.5.5. Çizim Alan� .........................................................................................................372.5.6. Çizdirme seçenekleri..........................................................................................372.5.7. Çizimin Ön �zlenmesi ........................................................................................382.5.8. Çizimin Konumland�r�lmas� (Plot offset)............................................................38

��NDEK�LER

Page 2: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

ii

2.6. Yazd�rma Stilleri (Plot styles) ......................................................................................382.7. Kal�nl�k ve Çizgi Tipi Ayarlar�n�n Yap�lmas� ..............................................................39UYGULAMA FAAL�YET� ................................................................................................41ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME......................................................................................42PERFORMANS DE�ERLEND�RME................................................................................43

CEVAP ANAHTARLARI .....................................................................................................44MODÜL DE�ERLEND�RME...............................................................................................45KAYNAKLAR.......................................................................................................................46

Page 3: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

iii

AÇIKLAMALAR

KOD 520TC0030

ALAN Makine Teknolojisi

DAL/MESLEK

Bilgisayar Destekli Makine Ressaml���Bilgisayar Destekli Endüstriyel ModellemecilikMakine �malatç�l���Endüstriyel Kal�pç�l�k

MODÜLÜN ADI Yeterli Görünü� Çizimi ve KütüphaneDERS�N ADI Bilgisayar Destekli �ki Boyutlu Çizim

MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam�nda kullan�lacak bloklar�n olu�turulmas� veteknik resim kurallar�na uygun olarak yeterli görünü� çizimi, veyazd�rma ayarlar�n� yap�l�p ka��t üzerine aktar�lmas�n� kapsayanö�retim metaryelidir.

SÜRE 40/32

ÖN KO�UL Bilgisayar destekli iki boyutlu çizim dersinin iki nolu özellik vetan�mlama modülünü alm�� olmak.

YETERL�K Bilgisayarda yeterli görünü� çizmek ve kütüphane olu�turmak.GENEL AMAÇGerekli kütüphaneyi olu�turulabilecek, ortam sa�land���nda bumodül ile; teknik resim kurallar�na uygun imalat resimleriniçizebileceksiniz ve ka��t üzerine ç�kt� alabileceksiniz.

MODÜLÜN AMACIAMAÇLAR

1.Teknik resim kurallar�na göre çizim kütüphanesiolu�turabilecek ve kullanabileceksiniz.

2.Makine parçalar�n�n yeterli görünü�lerini kullanarak teknikresim kurallar�na göre imalat resimlerini çizebileceksiniz veka��t üzerine ç�kt� alabileceksiniz

E��T�M�RET�MORTAMLARI VEDONANIMLARI

Bilgisayar destekli çizim ortam�, örnek model parçalar veresimleri, yaz�c�

ÖLÇME VEDE�ERLEND�RME

Modül içerisinde yer alan her faaliyetten sonra size verilenölçme sorular�yla kazand���n�z bilgiyi de�erlendirebilir veörnek parça resimlerini uygulayarak becerilerinizigeli�tirebilirsiniz.

AÇIKLAMALAR

Page 4: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

iv

Page 5: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

1

G�R��

Sevgili Ö�renci,

Teknolojik geli�melere paralel olarak teknik ve meslek resim konular� bilgisayar

ortam�nda ö�renilip uygulanabilir hale gelmi�tir. Böylece çok daha h�zl�, düzenli, en az hata

ile parça imalat resimleri çizilebilmektedir. Endüstrinin ihtiyaç duydu�u h�z ve performansta

çizimler çok daha sa�l�kl� bir �ekilde yap�lmaktad�r. Ayr�ca CAD (Bilgisayar Destekli

Tasar�m) ortam�nda çizilen resimler CAM (Bilgisayar destekli imalat) programlar�

taraf�ndan kullan�labilir oldu�u için CNC tezgahlar�n programlanabilmesi çok daha kolay

hale gelmi�tir. Bu modülü ald�ktan sonra blok olu�turabilecek makine parçalar�n�n imalat

resmini CAD ortam�nda çizebilecek ve yapt���n�z çizimlerin ç�kt�s�n� yaz�c�dan

alabileceksiniz.

G�R��

Page 6: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

2

Page 7: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

3

Ö�RENME FAAL�YET�-1

Teknik resim kurallar�na göre çizim kütüphanesi olu�turabilecek ve kullanabileceksiniz.

Makine sektöründeki kullan�lan vidalar, rulmanlar, perçinler, pimlerin standartlar�n�içeren bro�ürleri ara�t�rarak birer örnek getiriniz. Çizim ortam�ndaki kütüphanede en çokkullan�lan standart elemanlar�n isimlerini ara�t�r�n�z.

Resimlerde s�kça kullan�lan standart elemanlar veya tekrarlanan çizimler vard�r.Bunlar�n blok haline getirilip kullan�lmas� çizim h�z�m�z� artt�racakt�r.

1. Ç�Z�MKÜTÜPHANES�1.1 Kütüphane Olu�turmak (Block)

C�vata, pabuç gibi baz� makine parçalar� imalat resimlerinde s�kl�kla kullan�l�r. Buresimler, bir kere çizilip blok olarak kaydedilirse istendi�i kadar ça��r�larak çizimeeklenebilir.

Bu komut çal��t�r�ld���nda a�a��daki Block Definition ileti�im penceresi ekranagelecektir.

Ö�RENME FAAL�YET�-1

AMAÇ

ARA�TIRMA

Page 8: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

4

�ekil 1.1: Blok Definition �leti�im Penceresi

Bu komuta “Draw” araç çubu�undan, draw menüsünden veya Command sat�r�na“block” yaz�larak ula��labilir.

Bu ileti�im penceresinde a�a��da aç�klanan bölümler vard�r.

Name: Olu�turulacak blo�a isim girilir.

Base Point (Temel Nokta ): Bu bölümde Pick Points (hedef nokta) seçene�i ileçizimin tutulma noktas� belirlenir.

Select Objects: Bu bölümden Select objects butonu ile blok haline getirileceknesnelerin seçilmesi sa�lan�r. Quick Select ise nesneleri baz� kriterlere göre süzme i�lemiyapar.

Preview Icon: Buradaki seçenekler, olu�turulan bir blo�un ön izlemesinin kaydedilipkaydedilmeyece�ini belirler.

Drag-and-drop units: Blok haline getirilecek çizimde hangi birim sistemininkullan�laca�� belirlenir (mm, inç).

Description: Yap�lan blokla ilgili ipucu verecek aç�klamalar yaz�labilir.

ÖRNEK : Saplama Resminin Çizilerek Blok Haline Getirilmesi :

Page 9: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

5

�ekil 1.2: Saplama TS 1025/1-M16X50-8.8

Yukar�da �ekil 1.2’de verilen saplamay� çizerek, çiziminizi blok olarak kaydediniz.Bunun için,

Command: block �� veya b�

Blok definition ileti�im penceresi ekrana geldi�inde “Name” kutusuna “saplama”yaz�n�z.

“Select objects” butonuna bas�n�z ileti�im penceresi kaybolacak ve seçim için gerekliimleç i�areti ekranda belirecektir. Sol üst kö�eden ölçülendirme çizgileri d��ar�da kalacak�ekilde seçiminizi yap�n�z.

�ekil 1.3: Saplama Resminin Seçilmesi

Seçme i�lemi onayland�ktan sonra ileti�im kutusu tekrar ekrana gelecektir.

“Pick point” butonuna t�klay�n�z. Pencere tekrar kaybolacak temel (yakalama)noktan�n seçimi için imleç belirecektir (�ekil 1. 4’de belirlenmi� noktay� seçiniz).

Page 10: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

6

�ekil 1.4: Temel Noktan�n Seçimi

Pencere tekrar ekrana gelecektir. Aç�klama k�sm�na istedi�iniz taktirde “standartsaplama” yaz�n�z ve “OK” butonuna bas�n�z. Böylece çizim içinde bir blok olu�turdunuz.

1.2. Kütüphane Düzenlemek1.2.1.Blo�u Kaydetme (Wblock)

Block komutu ile olu�turulmu� bloklar sadece içine kaydedildi�i dosyadakullan�labilir. Bir blo�un farkl� çizimlerde de kullan�labilmesi için blo�un kendibelirleyebilece�imiz bir yere kaydedilmesi gerekir.

Command: wblock �� veya w�

Wblock komutu çal��t�r�ld���nda kar��m�za Write Block ileti�im penceresi gelecektir.

Page 11: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

7

�ekil 1.5: Write Block �leti�im Penceresi

Bu ileti�im penceresinde bölümlerin i�levleri �unlard�r:Blok: Daha önceden çizimde olu�turulmu� bir blo�u kaydetmek istiyorsak aç�lan

listeden seçilmesini sa�lar.

Entire drawing : Tüm çizimin blok olarak kaydedilmesini sa�lar.

Objects seçene�i: Çizim içersindeki herhangi bir nesnenin çizim dosyas� olarakkaydedilmesini sa�lar.

Destination: Bu bölge kaydedilecek blo�un hangi isimle ve nereye kaydedilece�inisa�lar. �stenildi�i taktirde özel blok klasörü aç�larak tüm kaydedilen bloklar�n bir yerdetoplanmas� sa�lan�r.

Insert units: Kutucu�unda aç�lan menü, olu�turulan blo�un yeni bir çizime eklenirkenkullan�lacak birimin tespit edilmesini sa�lar.

Page 12: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

8

Örnek 2: Pim resminin çizilerek write block komutuyla kaydedilmesi

�ekil 1.6:TS 2337-1 EN ISO 2338-10m6x40

�ekil 1.6’daki standart bir pimi çiziniz.

Pim çizimini “wblock” komutu ile blok olu�turarak kaydediniz.

Command:wblock �� veya w�

Pick point butonuna seçilidikten sonra parçan�n temel referans noktas�n� sol orta noktaolarak belirleyebilirsiniz.

�ekil 1.7: Pimin Temel Referans Noktas�n�n Seçilmesi

Bu i�lemden sonra tekrar ileti�im penceresi ekrana gelecektir. Select object butonu ileparçan�n ana boyutlar�n� belirleyen çizgileri seçiniz.

�ekil 1.8: Pimin Seçilmesi

Seçim i�leminden sonra “File name and path” kutusuna pim yaz�p okey butonunabasarak i�lemi tamamlay�n�z.

Page 13: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

9

1.3. Blo�un Çizime Eklenmesi (Insert)Daha önce yap�lm�� bloklar� yap�lan çizim ortam�na eklemek için kullan�lan

komuttur.

Bu komut çal��t�r�ld���nda a�a��daki ileti�im penceresi ekrana gelecektir.

�ekil 1.9:Insert �leti�im Penceresi

Insert ileti�im penceresinde üç temel bölge vard�r. Bunlar; insertion point, scale,rotation d�r. Bu bölgelerdeki ilgili onay kutular� i�aretlenirse: blok çizime yerle�tirilirkenayarlamalar aktif hale gelmeyecektir, parametreler sönük kalacakt�r. E�er onay kutular� bo�b�rak�l�rsa parametreler tekrar aktif hale gelir.

Insertion point: Bu bölgedeki ayarlar blo�un çizime yerle�tirilecek noktan�nkoordinatlar�n�n girilmesini sa�lar.

Scale: X,Y,Z eksenlerindeki ölçek katsay�s�n� ayarlar.

Rotation: Eklenecek blo�un hangi aç�da yerle�tirilece�ini belirler.

Explode: Bu seçenek aktif hale getirildi�inde getirilen blok veya çizim bile�enlerineayr�lm�� (patlat�lm��) olarak gelir.

Page 14: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

10

Örnek 3: Önceden çizilmi� bloklar�n insert komutuyla çizime eklenmesi

�ekil 1.10: Plaka Parçalar�

�ekil 1.10’daki i� parçalar�n�n çizimini yap�n�z.

Blok olarak önceden kaydetti�imiz pim çizimini A noktas�n� referans alarak çizimeekleyelim.

Command: insert �� veya i�

Aç�lan ileti�im penceresinde “Browse” butonu t�klanarak kaydetti�imiz klasörden pimdosyas�n� ça��ral�m, çizime uygun olarak pimin döndürülmesi gerekece�inden “angle” -90de�eri girilir. Okay butonu seçildi�inde pim ekranda belirecektir. Pim’in temel noktas�noktas� A noktas�na gelecek �ekilde birle�tirilir.

�ekil 1.11: Pimin Çizime Eklenmesi

Page 15: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

11

1.4. Çoklu blok Ça��rma (M�nsert)

Bir blo�u çizim içerisine çok say�da yerle�tirmek amac�yla kullan�lan komuttur.

Command: MINSERT ��

Bu komut çal��t�r�ld���nda komut sat�r�nda s�ras�yla a�a��daki mesajlar gelecektir.Enter blok name or[?]:Bu mesaj sizden çizime yerle�tirmek istedi�iniz blo�un

ismini istemektedir. �ayet hat�rlayamazs�n�z (?) soru i�aretine basarak mevcut blok isimlerilistelenir.

Specify insertion point:Blo�un hangi noktaya yerle�tirilice�i sorulmaktad�r.

Enter X scale factör,specify opposite corner, or[Corner/xyz]<1>: Burada kar��m�zaüç farkl� seçenek ç�kmaktad�r.

X scale factor; seçene�i x ekseni yönünde blo�un ölçek katsay�s�n� belirler

Enter Y scale factor < use X scale factor >: Y ölçek katsay�s�n�n girilmesiniistemektedir. E�er buras� enter tu�u ile geçilirse X ile Y eksenlerinin ölçek katsay�lar� e�itolur.

Specify rotation angle <0>: Blo�un döndürme aç�s� girilmelidir.

Enter number of rows (---) <1>: Yerle�tirilecek blo�un sat�r say�s�n� belirler.

Enter number of columns (I I I ) <1>: Yerle�tirilecek blo�un sutün say�s�n� belirler.

Enter distance between rows or specify unit cell (---): Sat�rlar aras�ndaki mesafeyibelirler.

Specify distance between columns ( I I I ):Sutünlar aras�ndaki mesafeyi belirler.

Page 16: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

12

UYGULAMA FAAL�YET�

Standart Alt� kö�e ba�l� c�vatan�n çizim kütüphanesine kaydedilmesi ve yeni birçizime eklenmesi

Alt� Kö�e Ba�l� C�vata TS EN240 16 M8 X 30 – 4.8

�ekil 1.12:Uygulama Faaliyeti 1

��lem Basamaklar� Öneriler

Uygulama faaliyeti olarak verilen resmiteknik resim kurallar�na göre çiziniz.

Çizim esnas�nda kullan�lan çizgi tiplerinive ölçülendirme ayarlarlar�n� yap�n�z.

Block komutuyla blok haline getiriniz. Temel noktay� montaja uygun seçiniz.Write block komutuyla blo�unuzu kendibelirledi�iniz bir klasöre kaydediniz.

Blok dosya ismini c�vata, olarakkaydedin.

Insert komutuyla blo�u ekleyiniz. Ba�ka bir çizim dosyas� açarak “c�vata”isimli blo�u yeni çizimimize ekleyiniz.

UYGULAMA FAAL�YET�

Page 17: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

13

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RMEÖLÇME SORULARI

1. Block olu�turmak için a�a��daki komutlardan hangisi kullan�l�r?

A) Line B) Block C) Fillet D) Open

2. Olu�turulan bir blo�un tüm çizimlerde kullan�lmas�n� sa�layabilmek için, a�a��dakikomutlardan hangisi kullan�lmal�d�r?

A) Wblock B) Bblock C) Insert D) Minsert

3. Mevcut bir çizime blok eklemek için kullan�lmas� gereken komut a�a��dakilerdenhangisidir?

A) Wblock B) Bblock C) Insert D) Save

4. Minsert komutunun görevi nedir?

A) Yeni bir blok olu�turmak için kullan�l�r.B) Olu�turulan bir blo�u kaydetmek için kullan�l�r.C) Olu�turulan bir blokta de�i�iklik yapmak için kullan�l�r.D) Bir blo�u çizim içerisine çok say�da eklemek için kullan�l�r.

5. A�a��dakilerden hangisi olu�turulmu� bir blo�u sabit diskte istedi�imiz bir yerekaydetmemize imkan tan�r?

A) WblockB) File / NewC) File / OpenD) Block

6. A�a��daki seçeneklerden hangisi Insert ileti�im penceresinde yer almaz?

A) Insertion point B) Scale C) Rotation D) Hatch

7. Block defination ileti�im kutusunda bulunan Pick Points butonunun görevi nedir?

A) Blo�u özelliklerine göre filtreler.B) Blo�un tutulma noktas�n� belirler.C) Blo�un ölçülerini ayarlar.D) Blo�u siler.

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME

Page 18: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

14

PERFORMANS DE�ERLEND�RME

A�a��da resmi verilmi� olan mil resmini çizip blok olarak kaydediniz.

�ekil 1.13:Kademeli Mil

KONTROL L�STES�

��LEM BASAMAKLARI EVET HAYIR1. Yukar�da ölçüleri verilen resmi çizebildiniz mi?2-Block Definition ileti�im penceresi ekrana getirilerek gereklii�lemleri yapt�n�z m�?3-Parçan�n seçimini ve temel noktay� uygun bir �ekildebelirlediniz mi?4-Çizimi ba�ka çizimlerde de kullan�lmak üzere blok halindekaydettiniz mi?5-Blok çizimi, mevcut veya herhangi bir çizime ekleyebildinizmi?

DE�ERLEND�RME

��lem basamaklar� ile ilgili cevaplar olumsuz ise ilgili bilgi konular�na geri dönünüz.

PERFORMANS DE�ERLEND�RME

Page 19: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

15

Ö�RENMEMakine parçalar�n�n yeterli görünü�lerini kullanarak teknik resim kurallar�na göre

imalat resimlerini çizebileceksiniz ve ka��t üzerine ç�kt� alabileceksiniz.

Daha önce bir resim atölyesinde çizilmi� imalat resimlerini inceleyerek resimdekiçizgi, sembol ve görünü� çe�itlerini rapor ediniz. S�n�fa bir tane imalat resmi örne�igetirerek arkada�lar�n�zla tart���n�z. Resimler üzerindeki standart parçalar� ve standartlar�n�dikkatle inceleyiniz.

2. MAK�NA PARÇALARININ �MALATRESM�

2.1. Antet Olu�turmaMeslek resim kurallar�na göre yap�lan çizimlerde üç de�i�ik antet ile kar��la��r�z.

Bunlar müstakil parçalar için parça yap�m antedi, detay parçalar için detay antedi, kompleresimler için montaj resmi antedi olarak s�ralanabilir.

2.1.1 Parça Yap�m Antedinin Çizilmesi

Bir A4 ka��d�nda (210,297) standart parça yap�m antedine ait d�� ölçüler a�a��dakigibidir.

�ekil 2.1: Standart A4 Parça Antedinin D�� Ölçüleri

Ö�RENME FAAL�YET�-2

AMAÇ

ARA�TIRMA

Page 20: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

16

Bu antedin d�� ana çerçevesini olu�turmak için

Command: line �� veya l �Specify first point: Çizim alan� içerisinde ba�lang�ç noktas� belirlenir. (0,0

belirlenebilir)Specify next point or [Undo]: @210,0�Specify next point or [Undo]:@0,297�Specify next point or [Undo]:@-210,0�Specify next point or [Undo]: c (kapat)�

210 ila 297 ölçülerinde d�� çerçeve çizimi tamamlanm�� olur.

�ç çerçeve, d�� ana çerçevenin çizgilerinden faydalan�larak �ekil 2.2’de verilenölçülere göre offset komutuyla paralel ço�alt�l�r.

Command: offset � veya o�Specify offset distance or [Through] <Through>: 20 � ( A çizgisi 20 mm paralel

ço�alt�laca�� için)Select object to offset or <exit>: (A çizgisi seçilir )Specify point on side to offset: A çizgisi hangi yönde paralel ço�alt�lacaksa imleç

yard�m�yla o yönde i�aretleme yap�l�r.Di�er çizgilerde ayn� komut yard�m�yla verilen ölçülere göre paralel ço�alt�l�r.

Böylece iç çerçeve olu�turulmu� olur.

�ekil 2.2: Standart A4 Ka��d�n�n Çizim Alan�n�n Olu�turulmas�

Page 21: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

17

Olu�turulan �ekil 2.2 deki çizimin fazlal�klar� Trim komutuyla budayal�m.

Command: trim �� veya tr�Select objects: Sonradan olu�turulmu� iç çizgilerin tamam� seçilir. (�).Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: Budama i�lemi

yap�lacak k�s�mlar seçilir�

Budama i�lemi tamamlanarak �ekil 2.1 deki çizim elde edilir.

Antet detay�n�n olu�turulmas� için a�a��daki �ekil 2.3 deki ölçülerden faydalan�l�r.

�ekil 2.3: Parça Yap�m Antedinin Standart Ölçüleri ,

Bu ölçüler offset komutunu kullan�rken paralel olu�turma mesafesi olarak al�nacakt�r.

�ekil 2.4:Antet Tasla��n�n Olu�turulmas�

Bundan sonra antet tasla��nda gerekli budamalar trim komutuyla yap�l�r.

Command:trim � veya tr�Select objects: A, B, C çizgileri s�rayla i�aretlenir ve onaylan�r (�).Select object to trim or shift-select to extend or [Project/Edge/Undo]: (1,2,3,4,5,6,7

çizgileri seçilerek budama gerçekle�tirilir.)

Page 22: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

18

�ekil 2.5: Antet Tasla��ndaki Fazla Çizgilerin Budanmas�

Budama i�leminden sonra antet �ekil 2.6 da ki gibi olacakt�r.

�ekil 2.6: Parça Yap�m Antedinin Son Hali

2.1.2. Yaz� (Text) Ekleme ve Yaz� Stillerini Ayarlama

Antedimize bundan sonra gerekli yaz�lar� ekleyiniz. Bunun için ilk olarak FormatMenü çubu�undan Text style seçene�ini kullanarak yaz�yla ilgili ayarlamalar�m�z� yapal�m..

Command:style ��Kar��n�za “Text Style” ileti�im penceresi gelecektir. Bu pencerede s�ras�yla �u ayarlar�

yap�n�zFont Name kutusunda yaz� stili olarak “ISOCPEUR” seçiniz. (Seçilen yaz� stili TS-

10841 EN ISO 3098-2 ‘de belirlenen standarda uygun olmal�d�r.)

Font Style kutusunda yaz�y� isterseniz e�ik “italic” seçebilirsiniz.Height (yükseklik) kutusuna “3” yaz�n�z.Apply butonuna basarak yeni ayarlar�n�z� olu�turunuz.

Page 23: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

19

�ekil 2.7:Text Style �leti�im Penceresi

Antedin doldurulmas�

Command: mtext � veya t�Specify first corner:Specify apposite corner or……Beliren imleç i�areti ile yaz� yazd�r�lacak alan�n birinci kö�esi belirlenir. Kolay

olmas� bak�m�ndan nesne kenetleme modlar�ndan “intersection” kullan�larak çizgilerinkesi�im noktalar�n� seçilir. Daha sonra di�er alt kö�e nokta seçilerek yazd�r�lacak alanbelirlenir. Bu i�lemlerden sonra kar��n�za “Text Formatting” editörü kar��m�za ç�kar.Yaz�n�n seçim bölgesinde yatay ve dikey olarak ortalanaca�� için yaz� alan�na farenin sa�tu�u t�klanarak aç�lan menüden “justification” “middle center” seçene�i i�aretlenir. Dahasonra bu alana yaz�n�z� yaz�n�z.

�ekil 2.8:Yaz� Alan�n�n Seçilmesi

Page 24: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

20

Resim 2.9: Text Formatting Editörü

�ekil 2.10: Yaz� Yerle�imi

Ayn� yöntemle antedimizin di�er yaz�lar�n� da olu�turun.

�ekil 2.11: Standart Parça Yap�m Antedinin Doldurulmas�

Not: Her çizim için yeni bir antet olu�turmak pratik de�ildir. Sonraki çizimlerinizdekullanaca��n�z bu antedi blok haline getirebilirsiniz. Yeni çizimlerinize bu blo�uekleyebilirsiniz. Ayr�ca mevcut çiziminizi “Farkl� kaydet” (Save As) seçene�i ile kaydetipantet ismini vererek bundan sonraki çizimlerinizde �ablon olarak kullanabilirsiniz.

Page 25: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

21

2.2. �ki Veya Daha Fazla Görünü�lerin Çizimi

Bilgisayar destekli çizim ortam�nda iki veya daha fazla görünü�ün çizim a�amalar�klasik yöntemlerle yapm�� oldu�unuz a�amalarla benze�ir. �lk olarak görünü�leri verilmi�bir çizimi bilgisayar ortam�nda a�ama a�ama çizimi gösterilecektir.

�ekil 2.12: �ki Görünü�le �fade Edilen Flan� Yap�m Resmi

Page 26: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

22

2.3. Çizim A�amalar�

2.3.1. Çizim Ayarlar�n�n Yap�lmas� ve Ana Eksenlerin Çizilmesi

Çizime ba�lamadan önce kullanaca��n�z çizgi tiplerini properties menü çubu�unayükleyiniz. Yükleme i�lemini çubuk üzerinden yapabilece�iniz gibi, komut sat�r�ndan dayapabilirsiniz. Komut sat�r�na “LINETYPE” girildikten sonra “Linetype Manager”ileti�im penceresi ekrana gelir. Bu pencerede “Load” butonuna bas�ld���nda “Load orReload Linetypes” ileti�im penceresinden gerekli çizgiler (center vs) yüklenir.

Çizgi tipini eksen çizgisi olarak belirleyiniz ve ana eksenleri olu�turarak kendinizereferans noktalar� olu�turunuz. Önce yatay do�rultuda geli�igüzel bir çizgi daha sonra onadik geçecek �ekilde eksen çizgilerini olu�turunuz. �150 lik daire “circle” komutuyla yatayve dü�ey eksenlerin kesi�im noktas� merkez kabul edilerek çizilir.

�ekil 2.13:Ana Eksenlerin Belirlenmesi

2.3.2. Ana Çerçevenin Çizilmesi

Çizgi tipini sürekli çizgi olarak belirleyiniz Parçam�zdaki daireleri “circle”komutuyla (�200, �80, �50, �20) merkezleri eksen çizgisinin kesi�imi olacak (nesnekenetleme modlar�ndan “intersection” kullan�larak) �ekilde çiziniz.

Page 27: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

23

�ekil 2.14: Dairelerin Çizilmesi

2.3.3. Kanal Detay�n�n ÇizilmesiKanal detay� çizilirken “line” komutu çal��t�r�larak �20’lik dairenin A noktas�

“quadrant” kenetlenme modu ile yakalan�r yukar� yönde �200 lük daireyi kesecek �ekildeçizgi çizilir. Ayn� i�lem kar��s�ndaki di�er çizgi içinde tekrarlan�r.

�ekil 2.15: Kanal Detay�n�n Çizilmesi

Daha sonra trim (budama ) komutuyla kanal detay� budanarak kanal detay� �ekil 2.16de görüldü�ü gibi elde edilir.

Page 28: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

24

�ekil 2.16: Kanal Detay�n�n Tamamlanmas�

2.3.4. Eksen Çizgisinin K�r�lmas�Dikey do�rultuda önceden olu�turulmu� eksen çizgisi break komutuyla k�ral�m

Command: break �� veya br�Select objects: (Dikey do�rultudaki eksen çizgisi seçilir)�Specify second break point or [First point]: (A noktas� seçilir.)�

�ekil 2.17: Eksen Çizgisinin K�r�lmas�

Page 29: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

25

2.3.5. Kanal Detay�n�n Ço�alt�lmas�

�ekil 2.12 de kanal detay�n�n çevrede e�it aç�da ve sekiz adet oldu�u görülmektedir.Tüm kanal detaylar�n� olu�turmak için Array komutu çal��t�r�l�r.

Command: array �� veya ar �Kar��m�za ç�kan ileti�im penceresinden polar array seçimi yap�l�r.Select objects: Dizilimi yap�lacak kanal detay� k�r�lan eksen çizgisi ile birlikte seçilir.Center point (Merkez noktas�) : Daire merkezi seçilir.Total number of items : Ço�alt�lacak nesne say�s� 8 girilir.Angle to fill : Aç� de�eri 360 olarak girilir.

Ço�alt�lan kanal detay� Trim komutuyla budanarak �ekil 2.18’ deki görünü� eldeedilir.

�ekil 2.18:Kanal Detay�n�n Ço�alt�lmas�

2.3.6. Ta��ma Çizgilerinin Olu�turulmas�

�eklimiz üzerinden ta��ma çizgileri sol yan görünü�e haz�rl�k yapal�m. Daha sonrauygun mesafeden Line komutuyla K çizgisini olu�tural�m.

Page 30: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

26

�ekil 2.19: Sol Yan Görünü� �çin Ta��ma Çizgilerinin Olu�turulmas�

�ekilde görmü� oldu�unuz K çizgisini offset komutu ile 25mm ve 75mm paraleliniolu�tural�m.

�ekil 2.20: Offset Komutuyla Sol Yan Görünü� �çin Paralel Çizgilerin Olu�turulmas�

Sol Yan görünü�ün ana çerçevesini elde etmek için ilgili budamalar� “Trim” komutuile gerçekle�tiriniz.

Page 31: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

27

�ekil 2.21: Trim Komutuyla Sol Yan Görünü�te �lgili Budamalar�n Yap�lmas�

Sonraki a�amada L ve M çizgilerini break komutuyla k�rarak eksen çizgisine haz�rl�kyap�l�r. K�r�lan L ve M çizgilerinin mevcut eksen çizgilerine dönü�türmek için “matchproperties” nesne özelliklerini aktarma komutu kullan�l�r(çizgi rengi ve çizgi tipi de�i�ikli�iayn� anda yap�lacakt�r).

Command: Matchprop �� veya ma�

Select source object: Kaynak olarak mevcut herhangi bir eksen çizgisi seçilir.Select destination object(s) or [Settings]: Özellikleri aktar�lacak önceden k�r�lm�� olan

L ve M çizgileri seçilir. (k�rm�z� parça çizgiler eksen çizgisine dönü�mü� olacakt�r)

Bu komut yard�m�yla sol yan görünü�teki k�rm�z� renkte kalan di�er çizgileri de siyahve continous (sürekli çizgi ) haline dönü�türebilirsiniz.

Page 32: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

28

�ekil 2.22:Budamalar� Yap�lm�� Sol Yan Görünü�

2.3.7. Kavis ve Pahlar�n olu�turulmas�N ve O Kö�elerinin R10’luk kavislerin olu�turulmas� için a�a��daki komut sat�r�

çal��t�r�l�r.

Command: fillet �� veya f� (N kö�esi için)Select first object or [Polyline/Radius/Trim/mUltiple]: r (kavis yapmadan önce

yap�lacak yar�çap de�eri ayarlanaca�� için)Specify fillet radius <0.0000>: 10 (yar�çap de�eri girilir)Select first object or [Polyline/Radius/Trim/mUltiple]: Kavis olu�turulucak birinci

kö�e seçilir.Select second object: Kavis olu�turulacak ikinci kö�e seçilir.

Bu i�lemler “O” kö�esi içinde tekrarlan�r.

�ekil 2.23: Fillet ve Chamfer Komutlar�n�n Uygulanmas�

Page 33: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

29

2.3.8. P ve R kö�elerine pah k�r�lmas� için

Command: chamfer �� cha� ( P kö�esi için)

Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method/mUltiple]: d ( pah k�rmai�lemi yapmadan pah mesafeleri ayarlanaca�� için)

Specify first chamfer distance <10.0000>: 3 (Birinci pah mesafesi girilir)Specify second chamfer distance <3.0000>: 3 (�kinci pah mesafesi girilir)Select first line or [Polyline/Distance/Angle/Trim/Method/mUltiple]: Pah k�r�lacak

birinci kö�e seçilir.Select second line: Pah k�r�lacak ikinci kö�e seçilir.

Bu i�lemler “R” kö�esi için de tekrarlan�r.

2.3.9. Tarama Yap�lmas�Bundan sonra gerekli bölgeleri tarayal�m. Tarama i�lemi için;

Command: bhatch � veya h�

Komut çal��t�r�ld�ktan sonra “Boundary Hatch and Fill” ileti�im penceresi ekranagelecektir. Bu pencerenin “hatch” sekmesinde a�a��daki ayarlar yap�l�r.

Pattern: Bu k�sma ANSI31 (kullanaca��m�z tarama tipi seçilir)Angle: 0 (Tarama için ayr�ca bir aç� verilmeyece�i için ).Scale: 2 ( Tarama deseninin biraz seyrek yap�lmas� uygun oldu�u için )Pick point dü�mesine t�klanarak (Bu arada ileti�im penceresi kaybolacakt�r).

Taranacak alan seçilir. Enter tu�uyula onayland�ktan sonra tekrar ileti�im penceresinedönülür. “OK” dü�mesi seçilerek tarama i�lemi tamamlan�r.

�ekil 2.24:Pick Point �le Seçim ��lemi

Page 34: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

30

2.3.10. Çizimin ÖlçülendirilmesiÖlçülendirmeye ba�lamadan önce DIMSTYLE (Ölçülendirme sitili) komutu

kullan�larak gerekli ayarlar (ölçü oku ve ba�lama çizgisi mavi, ölçü yaz�s� k�rm�z� vs)yap�lmal�d�r

2.3.10.1. Yar�çap ve Çap ölçülerinin Verilmesi

Command: dimdiameter �� veya ddi � (Çap 200’ün ölçülendirmesi)Select arc or circle: Çap ölçüsü verilecek yay veya daire seçilir.Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Ölçünün yerini belirleyiniz.Dimension text = 200 (seçilen dairenin çap� ekranda belirecektir)

�ekil 2.25: Çap Ölçülerinin Verilmesi

Di�er çaplar�n ölçülendirilmesi de ayn� yöntemle tamamlan�r.

Command: dimradius� veya dra� (R10 ‘un ölçülendirilmesi)Select arc or circle: Radüs verilecek yay veya daire seçilir.Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle]: Ölçünün yerini belirleyiniz.Dimension text = 10 (seçilen yay�n yar�çap� ekranda belirecektir)

�ekil 2.26:Kö�e Kavislerinin Ölçülendirilmesi

2.3.10.2. Do�rusal Ölçülerin Verilmesi

Command: dimlinear � veya dli� (25 ölçüsü için)Specify first extension line origin or <select object>: Birinci kö�e seçilirSpecify second extension line origin: �kinci kö�e seçilir

Page 35: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

31

Specify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]:Ölçülendirmenin yerini belirleyiniz.

�ekil 2.27:Do�rusal Ölçülendirme

Command: dimlinear �� veya � (Pah�n ölçülendirilmesi için)Specify first extension line origin or <select object>: Birinci kö�e seçilirSpecify second extension line origin: �kinci kö�e seçilirSpecify dimension line location or [Mtext/Text/Angle/Horizontal/Vertical/Rotated]: t

(yaz�lacak ölçü bizim taraf�m�zdan belirlenece�i için)Enter dimension text <3>: 3x45%%d ( 3x45� yaz�s�n� belirlemek için)

�ekil 2.28:Pahlar�n Ölçülendirilmesi

Di�er boylar�n ölçülendirilmesi de bu yöntemlerle yap�larak ölçülendirme tamamlan�r.

2.3.10.3. Aç� Ölçülerinin Verilmesi

Command: dimangular� veya dan�Select arc, circle, line, or <specify vertex>: aç� verilecek birinci eksen seçilirSelect second line: Aç� verilecek ikinci eksen seçilir.

Page 36: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

32

Specify dimension arc line location or [Mtext/Text/Angle]: Aç� çizgisin yerinibelirleyin.

Dimension text = 45 (45� ekranda belirecektir)

�ekil 2.29: Aç�sal Ölçülendirme

2.3.11. Kesit Bölgesini Gösteren Oklar�n Olu�turulmas� ve Kesit Yaz�s�n�n Yaz�lmas�

Command: leader�� veya le�Specify leader start point: Okun ba�lang�ç noktas� için eksen çizgisinin ucuna yak�n bir

mesafeyi (nearest kenetleme moduyla) belirleyin.Specify next point: Okun bitti�i noktay� (Ortho aktif iken) belirleyin.Specify next point or [Annotation/Format/Undo] <Annotation>:�Enter first line of annotation text or <options>: A �Enter next line of annotation text:�Ayn� i�lem eksen çizgisinin di�er taraf�na da uygulan�r.Sol yan görünü�ün alt�na ald���n�z aç�klama yaz�s�n� text komutuyla yaz�n�z.

�ekil 2.30:Kesite Ait Yaz� ve Sembollerin Eklenmesi

Page 37: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

33

2.3.12. Tolerans Ekleme

Çizimimizde genel bir tolerans kullan�ld��� için resim üzerinde bunun ifade edilmesiyeterli olacakt�r.Ancak resim üzerindeki boyut toleranslar�n�n bütün ölçüler için ayarlanmas�da söz konusudur.Bunun için “Dimension Style” penceresinde modify butonunat�klan�r.Kar��m�za “ Modify Dimension Style” penceresi ç�kacakt�r.Buradan Tolerancessekmesi t�klan�r gerekli ayarlar yap�ld�ktan sonra çizime tolerans eklenir.

� �ekil ve Konum Toleranslar�n�n EklenmesiCommand: tolerance�� veya tol�Komut çal��t�r�ld���nda a�a��daki “geometric tolerance” ileti�im penceresi gelecektir.

�ekil 2.31:”Geometric Tolerance” �leti�im Penceresi

Burada gerekli alan doldurulup sembol seçimi yap�larak “OK” butonuna bas�l�r.Sonuç olarak a�a��daki tolerans çerçevesi elde edilir.

�ekil 2.32:Tolerans Çerçevesi

Page 38: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

34

�ekil 2.33:Tolerans ve Yüzey ��aretlerinin Eklenmesi

�eklinizde tolerans çerçevesini kanal çap ölçüsüne biti�ik bir konumda tespit ediniz.Referans eleman� sembolünü ve yüzey i�leme i�aretlerini ayr�ca çizip çizim üzerinekonumland�r�n�z.Bu çizimleri ayr�ca blok olarak da kaydedebilirsiniz.Bu i�lemden sonraresminiz tamamlanm�� oldu.

2.4. �kt� Alma (Plot)

Bilgisayar destekli çizim program�nda yap�lan tasar�mlar�n plotter’da veya yaz�c�daçizdirmek için kullan�lan komuttur.

Bu komut çal��t�r�ld�ktan sonra a�a��daki ileti�im penceresi gelecektir.

Page 39: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

35

�ekil 2.34:Plot �leti�im Penceresi

2.5. �kt� Alma Ayarlar�

2.5.1. Yaz�c� veya Plotter SeçimiPlot Device sekmesi seçilir. Buradaki Plotter configuration bölümünden bilgisayar

veya i�letim sistemine daha önce tan�t�lm�� yaz�c� seçilir.

�ekil 2.35:Plot Device Sekmesi

Page 40: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

36

2.5.2. Ka��t Boyutlar� ve Birimi seçimiPlot ileti�im penceresindeki plot settings sekmesinden paper size and paper units

(ka��t ölçüsü ve birimi) bölgesinde;

�ekil 2.36:Plot Settings Sekmesi

Atanm�� yaz�c� ismi, kullan�lacak ka��d�n ölçüleri ve birim ayarlar� yap�labilmektedir.

2.5.3. Ka��d�n KonumuDrawing orientation (çizimin konumu) bölgesinden , çizimin ka��t üzerine nas�l

yerle�ece�i belirlenir. (Yatay, dikey veya 180 derece döndürülmü�)

�ekil 2.37:Drawing Orientation Bölümü

2.5.4. Çizimin ÖlçeklendirilmesiPlot scale (çizdirme ölçe�i) bölgesinde çizdirme ölçe�i ayarlan�r. Yap�lan çizim 1:1

ç�kart�lacaksa Plot scale’den 1:1 seçimi yap�l�r. Çizilen resmin seçti�imiz ka��t boyutunagöre büyük veya çok küçük olmas� durumunda ise scale to fit ( ölçe�i uydur) seçimi yap�l�r.

�ekil 2.38:Drawing Orientation Bölümü �ekil 2.39:Ölçek �çin Scaled to Fit Seçilmi�

Page 41: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

37

2.5.5. Çizim Alan�Plot area (çizim alan�) bölümünden çizdirilecek alan�n s�n�rlar� belirlenir.

�ekil 2.40:Drawing Orientation Bölümü

*Limits (s�n�rlar) seçilirse; daha önce limits komutuyla belirlenmi� çizim alan�içinde kalan alan ka��da çizdirilir.*Extends (kapsam) seçilirse ; çizimin tamam�n� ka��da çizdirilir.*Display (Görüntü) seçilirse; ekranda görünen çizimi ka��da çizdirilir.*Window: Bunlar�n içinde kullan�c�lar taraf�ndan en çok tercih edilen seçenektir. Bu

seçenekle yazd�r�lacak alan�n s�n�rlar� belirlenir . Belirlenen bu s�n�rlar içerisindeki çizimka��da çizdirilir.

2.5.6. Çizdirme seçenekleri

Plot options ( çizdirme seçenekleri ) bölgesinden;*Plot object lineweights (objelerin çizgi geni�liklerine göre çizilmesi) seçene�i

i�aretlenirse ,Çizime daha önceden atanm�� çizgi kal�nl�klar�na göre resim çizdirilir.*Plot with plot styles (çizdirme stiline göre çiz) seçene�i i�aretlenirse; yazd�rma

esnas�nda ayarlanm�� veya ayarlanacak yani plot device sekmesinin, plot style tablebölgesinden atanm�� çizgi geni�li�i stiline göre çizdirme gerçekle�tirilir.

�ekil 2.41:Plot Options Bölümü

Page 42: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

38

2.5.7. Çizimin Ön �zlenmesi

Preview (önizleme) bölgesi; resmin ka��t ortam�nda nas�l görüntülenece�ini tespitetmek için kullan�l�r.

�ekil 2. 42:Window ve Ön �zleme Butonlar�

Çizimin ka��ta nas�l yerle�ti�ini tüm ayr�nt�lar�yla önceden görmek için Full Preview(Tam önizleme) butonu t�klan�r.

Çizimin ka��t üzerindeki yerle�imini görmek için Partial Preview (K�smi önizleme)butonu t�klan�r. Çizim bölgesi mavi taranm�� çizgilerle , çizim alan� ise kesikli çizgilerlegösterilir.

2.5.8. Çizimin Konumland�r�lmas� (Plot offset)

Çizimin ka��t üzerindeki konumunun ayarlanmas� için kullan�lan bölgedir.

�ekil 2.43:Plot offset Bölümü

Çizim e�er ka��t üzerinde ortalanmas� isteniyorsa Center the plot kutusui�aretlenmelidir. E�er X ve Y kutular�na de�er girilirse yap�lan çizim ka��t ortam�nda yatayve dü�ey olarak konumu ayarlan�r.

2.6. Yazd�rma Stilleri (Plot styles)

Teknik resim dersinden hat�rlayaca��n�z üzere ana resim , ölçülendirme, tarama vs.çizgilerine göre daha belirgin ve anla��l�r (kal�n) olmal�, resmin ana çizgileriyle ölçü vedi�er çizgiler birbirine kar��mamal�d�r.

Çizim esnas�nda önceden yapm�� oldu�unuz ayarlamalar (çizgi kal�nl�klar�, çizgitipleri ve çizgi renkleri) kullan�lacak ise Plot device sekmesinin plot syle tablebölgesinden none seçene�i i�aretlenir.

Page 43: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

39

�ekil 2.44:Plot Style Table Bölümü

E�er çizim esnas�nda herhangi bir stil ayar� yapmam��san�z ç�kt� esnas�nda ayaryapman�z gerekecektir.

�ekil 2.45:Plot Style Table Açma Listesi

2.7. Kal�nl�k ve Çizgi Tipi Ayarlar�n�n Yap�lmas�

Yeni ç�kt� ayarlar�n� olu�turmak için önceden çizim program�nda kay�tl� yazd�rmastillerini düzenleyerek kullanabilir veya kendinize özgü yeni bir stil olu�turabilirsiniz.Örne�in �eklimizde çizgi renkleri farkl� bir çizim görüyorsunuz. Bu çizimde her farkl�renkteki çizgiye rengine ba�l� olarak de�i�ik çizgi tipi , kal�nl��� vs atanabilir.

�ekil 2.46:Kademeli Mil (Renkli)

Page 44: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

40

�ekil 2.47:Plot Style Table Editör

Acad.ctb seçildikten sonra edit (düzenleme) butuna bas�larak yukar�daki ileti�impenceresi ekrana getirilir. Buradan, kar��m�za ç�kan “form view” sekmesinin plot stylesbölgesinden özellik atamak istedi�imiz çizginin rengi seçilir. Properties bölgesinde de çizimesnas�nda kulland���m�z o renge ait atamak istedi�imiz nitelikler seçilir.

Page 45: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

41

UYGULAMA FAAL�YET�

Perspektifi verilen parçan�n yeterli görünü�lerini ç�kartarak yap�m resmini 1:1ölçe�inde çiziniz. (Yüzey kalitesi N7, genel tolerans ± 0.05)

�ekil2.48 :Uygulama Resmi

��lem Basamaklar� ÖnerilerÇizim program�nda yeni bir dosya açarakgerekli ayarlar� yap�n�z.

�htiyaç duyabilece�iniz çizgi tipi, çizgigeni�li�i ve katman ayarlar�n� yap�n�z.

Perspektifi inceleyerek yeterli görünü�say�s�n� ve yerlerini tesbit ediniz

En fazla detay ve bilgi içerecek görünü�,ön görünü� olarak tesbit ediniz.

�ekillerin ka��t üzerine yerle�im plan�n�yap�p ant et ekleyiniz

Burada blok haline getirdi�iniz bir antetkullan�n�z.

Yeterli görünü�leri çiziniz. Çizim üzerinde eksen ve kesik çizgilerinaralar�ndaki bo�luklar istedi�iniz gibigözükmüyorsa “ltscale” komutunukullan�n�z.

Ölçülendirme yap�n�z. Standartlara uygun ölçülendirme stilibelirlemelisiniz.

Yüzey i�aretleri ve tolerans ekleyiniz. Çizdi�iniz yüzey i�aretlerini blok olarakkaydedip di�er çizimlerinizde dekullan�n�z

Aç�klama ve yaz� ekleyiniz. Yaz� sitilinizi standartlara uygun olarakayarlay�n�z.

Ç�kt� al�n�z Çiziminize uygun yazd�rma stilleriniseçiniz.

UYGULAMA FAAL�YET�

Page 46: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

42

ÖLÇME VE DE�ERLEND�RME

1. Çizime ba�lamadan önce a�a��dakilerden hangisinin yap�lmas� uygundur?A)Her çizim için bir antet olu�turulur. B)Antet bilgileri doldurulur.C)Çizgi tipi ve geni�li�i belirlenebilir. D)Kesinlikle katman olu�turulur.

2. Antedi olu�turulmu� bir çizim ka��d� farkl� kaydet(save as) seçene�i ile kaydedilerek nas�lbir fayda sa�lan�r?

A)Antede daha do�ru bilgiler yaz�l�r. B)Görünü�ler daha rahat ç�kart�l�r.C)Her çizim için antet olu�turma gerekmez. D)Ölçülendirme rahat yap�l�r.

3. Text editörünün yaz� alan� aç�kken yaz�n�n yerle�imine ili�kin i�lemleri hangi seçeneklegerçekle�tirilir?

A) paste B) indents and tabs…. C)select all D)justification

4. A�a��daki durumlar�n hangisinde “array” komutunun kullan�lmas� uygun olur?a) Bir çizimin simetrisinin olu�turulmas�. b) Bir objeyi belirli say�da ço�altma.c) Bir çizgiyi budama. d) Bir blo�u çizime çoklu olarak ekleme.

5. Bir objenin özelliklerini ba�ka bir objeye aktarmak için hangi komut kullan�l�r?A) Copy B) offset C) trim D) matchprop

6. Tarama i�lemi a�a��daki komutlardan hangisi ile yap�l�r?A) Chamfer B) offset C)bhatch D)trim

7.Çizdirme esnas�nda ka��d�n konumu hangi bölgeden ayarlan�r?A) Plot/Plotter configurationB) Plot/ Paper size and paper unitsC) Plot/ Drawing orientationD) Plot/Plot scale

8.Plotter ayarlar�nda ka��t boyutlar� ve birimi seçimi hangi bölgeden yap�l�r?A) Plot options B) Plot scale C) Paper size and paper units D) Plot offset

9.Çizimin bir bölgesini seçerek belirleyerek ç�kt� alma i�lemi a�a��dakilerden hangisi ilegerçekle�tirilir?

A) Plot area/ limitsB) Plot area/windowC) Plot area/extentsD) Plot area/ display

10. A�a��da verilen plot ileti�im penceresine ait bölgelerden hangisi çizgi renklerindenfaydalanarak çizgilere de�i�ik niteliklerin atanmas�nda kullan�l�r?

A) Plot style table B) Plot options C) Plot scale D) Plotter configuration

Page 47: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

43

PERFORMANS DE�ERLEND�RME

Yukar�daki �eklin yap�m resmini 1:1 ölçe�inde çiziniz (Tüm yüzeyler N7 kalitesindeve genel tolerans ± 0.05)

�ekil2.49 :Performans Uygulamas�

DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR1. Çizim program�nda yeni bir dosya açarak gerekli ayarlar�yapt�n�z m�?2-Yeterli görünü� say�s�n� tesbit ettiniz mi?3-Ka��t düzeni içersinde yerle�im plan�n� yapt�nz m�?4-Yeterli görünü�leri çizebildiniz mi?5-Ölçülendirme yap�p yüzey i�aretleri ve tolerans eklediniz mi?6-Aç�klama ve yaz� eklediniz mi?7-Ç�kt� alabildiniz mi?

DE�ERLEND�RME

Gerekli davran��larla ilgili sorulara verdi�iniz cevaplar olumsuz ise bilgi konular�nageri dönünüz. Cevaplar�n�z olumlu ise bundan sonraki teste devam ediniz.

PERFORMANS DE�ERLEND�RME

Page 48: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

44

CEVAP ANAHTARLARIÖ�RENME FAAL�YET� 1 CEVAP ANAHTARI

1 B2 A3 C4 D5 A6 D7 B

Ö�RENME FAAL�YET� 2 CEVAP ANAHTARI

1 C2 C3 D4 B5 D6 C7 C8 C9 B10 A

DE�ERLEND�RMECevaplar�n�z� cevap anahtar�yla kar��la�t�r�n�z ve do�ru cevap say�n�z� belirleyerek

kendinizi de�erlendiriniz. Yanl�� cevaplad���n�z konularla ilgili ö�renme faaliyetlerinitekrarlay�n�z.

CEVAP ANAHTARLARI

Page 49: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

45

MODÜL DE�ERLEND�RME�ekli verilen parçan�n yeterli görünü�lerini ç�kartarak yap�m resmini 1:1 ölçe�inde

olu�turunuz. (Yüzey kalitesi N7, genel toletans-,+0.05)

�ekil2.50:Modül De�erlendirme Uygulamas�

DE�ERLEND�RME KR�TERLER� EVET HAYIR1. Çizim program�nda yeni bir dosya açarak gerekli ayarlar� yapt�n�zm�?2-Yeterli görünü� say�s�n� tesbit ettiniz mi?3-Ka��t düzeni içerisinde yerle�im plan�n� yapt�n�z m�?4-Yeterli görünü�leri çizebildiniz mi?5-Ölçülendirme yap�p yüzey i�aretleri ve tolerans eklediniz mi?6-Aç�klama ve yaz� eklediniz mi?7-Çiziminizi blok olarak kaydettiniz mi?8-Ç�kt� alabildiniz mi?

DE�ERLEND�RMEYukar�daki sorulara cevaplar�n�z olumsuz ise ilgili bilgi konular�n� ve uygulamalar�

tekrarlay�n�z. Cevaplar�n�z olumlu ise bir sonraki modüle geçebilirsiniz.

MODÜL DE�ERLEND�RME

Page 50: Ç NDEK LER - İkiteknik Bilişim · DERS N ADI Bilgisayar Destekli ki Boyutlu Çizim MODÜLÜN TANIMI Bilgisayar ortam nda kullan lacak bloklar nolu turulmas ve teknik resim kurallar

46

KAYNAKLAR

�� KOCABIÇAK, Ümit, AutoCAD 2000 ile Bilgisayar Destekli Teknik Resim,

De�i�im Yay�nlar�, 2001

� �EN, �brahim Zeki - BORA Halil, Bilgisayar Destekli Çizim, Ege Reklam Bas�m

Sanatlar�, �stanbul 2004

� GÜLES�N, Mahmut, GÜLLÜ Abdülkadir, AVCI Özkan, AKDO�AN Gökalp,

AutoCAD ile Çizim ve Modelleme, Asil Yay�n Da��t�m, Ankara 2004

KAYNAKLAR