رمشاک هیئاطع هقطنم رد vtm عون یرسلاپ راسناک...

4
ی کب بسیرشيش بلوب يويزد گلستبىشگببسی ايراى، دا ش( گرگبى) سری نوعیت کانسار پومگنتیتا نمی کانی تستالوشی کریرسی برVTM نطقه عطائیه کاشمر در میرا ر فر1 ، دکترتضی رزم آرا هر2 ساد حبجعليل ، دکتر ب3 1 يبسی ارشد زهيی کبرششج دا تبريسر پيبمشگب اقتصبدی دابسی ش2 ي زهييئت علوی گر عضدسی هش فردشگببسی دا ش3 ي زهييئت علوی گر عض تبريسر پيبمشگببسی دا ش چكیدهسشيبس پس كبVTM ( مبديا يتتهگيتب ت داس) طم ه ػطبئي( ش سي) ، ثبش اص س استفبدبي XRF , XRD ، RS ، SEM XRM ( پشتگبضت X ) ی لشاس گشفتسسد ثشس ه. همبديشTi ، V ، Cr Fe كببي كوپلکس يتتهگيتببس تس كبذوبي سيؼی تغييش هی خيلیش دس ثبص سي. ی تطکيل كب دس ط، V Ti تجوغ پيذاذي اكسي سيليکبتبيي تذسيج دس كب ث استدو . همبديشيطتشي ثيV Ti يک هشتجط ثب تفکگ س دسبيی است ك توشكضجش ث ه يی سخ داد گبثش بي ثبصالتی استب ضذگي سب دس اي آ. بيبليض آSEM XRM يتتهگيتبم دس تييتب تطبى داد ك ي، جبي آی ثطي ثش جبب ػ سي، اهتذاد سخمبئص ثل دسضکستگی ب هل ي دسيوچ ب است ضذی هتوشكضضلبي اكس . توشكضTi ستي ص اي ثطبى لحبثليت ادى لد ث هحذذ دTi لح دس اهگيتب جبهذ ت ىيت تب هی ثبضذ. دی کلمات کلی: VTM هدار،بديا يتتهگيتب ، تRS ، SEM XRM The crystal chemistry of vanadium-bearing titanomagnetite (VTM) ore deposit of Rivash area Abstract The vanadium-bearing titanomagnetite (VTM) ore deposit of Rivash was examined by SEM, XRD, XRF, RS and XRM (X-ray mapping). The ores of the Rivash titanomagnetite deposit are complex, with Ti, V, Cr and Fe proportions varying over a wide range. Throughout ore formation, V and Ti gradually accumulated in silicates and oxides. The highest V and Ti concentrations are related to the segregations in gabbroic and basaltic rocks. The SEM and XRM results showed substitution of Ti in titanomagnetite in Fe positions and its concentration in crystal defects, cleavage, fractures and as exsolution lamella. This concentration of Ti revealed limited replacement of Ti in titanomagnetite solid solution Keywords: VTM, SEM, XRM, vanadium- bearing titianomagnetite, RS. مقدمه دس ضوبل يبى سض استبى خشاس دسسد هطبلؼ هطم ه غشةش سي دس 12 ػطبئيستبيهتشي غشة س كيل لشاس گشفت است( ضکل1 .) يظش صهي اصت ايشاىپليی دس ضوبل ضشق هيکشبس ض شکل1 - ي زهيقش بسی رسن شرد هطق ه شد. هطبلع

Upload: others

Post on 10-Jun-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: رمشاک هیئاطع هقطنم رد VTM عون یرسلاپ راسناک ...profdoc.um.ac.ir/articles/a/1026142.pdf · 2020-05-01 · )ىبگرگ( ىبتسلگ ُبگشًاد

(گرگبى)شبسی ايراى، داشگب گلستبى زدويي وبيش بلرشبسی کبی

در منطقه عطائیه کاشمرVTMبررسی کریستالوشیمی کانی تیتا نومگنتیت کانسار پالسری نوع

3، دکتر بساد حبجعليل2هرتضی رزم آرا دکتر،1فرر رای

شبسی اقتصبدی داشگب پيبم ر تبريس داشجی کبرشبسی ارشد زهيي1 شبسی داشگب فردسی هشد عض يئت علوی گر زهيي 2 شبسی داشگب پيبم ر تبريس عض يئت علوی گر زهيي3

چكیده

، XRF , XRD ،RS بي استفبد اص سش ، ثب(سيش)ػطبئي هطم (داس تيتبهگتيت ابديم )VTMكبسبس پالسشي

SEM XRM ( گبضت پشتX) همبديش . هسد ثشسسی لشاس گشفتTi، V، Cr Fe كبسبس تيتبهگتيتبي كوپلکس كب

ث تذسيج دس كبيبي سيليکبت اكسيذي تجوغ پيذا V Ti ،دس طی تطکيل كب. سيش دس ثبص خيلی سيؼی تغييش هی وبيذ

بي ثبصالتی گبثشيی سخ داد هجش ث توشكض بيی است ك دس سگ هشتجط ثب تفکيکV Tiثيطتشيي همبديش . ود است

ب ػال ثش جبطيی ث جبي آي، طبى داد ك تيتبيم دس تيتبهگتيتSEM XRMآبليضبي . آب دس ايي سگب ضذ است

ث ايي صست Tiتوشكض . بي اكسلضی هتوشكض ضذ است ب وچيي دس الهل ب ضکستگی دس مبئص ثلسي، اهتذاد سخ

. ثبضذ ب هی تيتىجبهذ تيتبهگ دس احاللTiدذ هحذد ثدى لبثليت احالل طبى

RS ،SEM XRM، تيتبهگتيت ابديهدار، VTM :کلمات کلیدی

The crystal chemistry of vanadium-bearing titanomagnetite (VTM) ore deposit

of Rivash area

Abstract

The vanadium-bearing titanomagnetite (VTM) ore deposit of Rivash was examined by SEM,

XRD, XRF, RS and XRM (X-ray mapping). The ores of the Rivash titanomagnetite deposit are

complex, with Ti, V, Cr and Fe proportions varying over a wide range. Throughout ore

formation, V and Ti gradually accumulated in silicates and oxides. The highest V and Ti

concentrations are related to the segregations in gabbroic and basaltic rocks. The SEM and XRM

results showed substitution of Ti in titanomagnetite in Fe positions and its concentration in

crystal defects, cleavage, fractures and as exsolution lamella. This concentration of Ti revealed

limited replacement of Ti in titanomagnetite solid solution

Keywords: VTM, SEM, XRM, vanadium-

bearing titianomagnetite, RS.

مقدمه

غشةهطم هسد هطبلؼ دس استبى خشاسبى سضي دس ضوبل

است لشاس گشفت كيلهتشي غشة سستبي ػطبئي12 دس سيش

ضبسی دس ضوبل ضشق هيکشپليت ايشاى اص ظش صهيي(. 1ضکل )

هطبلع. شد هطق هرد شبسی رسن قش زهيي- 1شکل

Page 2: رمشاک هیئاطع هقطنم رد VTM عون یرسلاپ راسناک ...profdoc.um.ac.ir/articles/a/1026142.pdf · 2020-05-01 · )ىبگرگ( ىبتسلگ ُبگشًاد

(گرگبى)شبسی ايراى، داشگب گلستبى زدويي وبيش بلرشبسی کبی

بديماكبسبس پالسشي تيتبهگتيت . ثبضذ گشفت ك هتطکل اص احذبي سسثی هشثط ث ثؼذ اص دس كشتبس هیهشكضي لشاس

،آسا سصم) ديذ هی ضد V Tiك دس آب آهبلی ثباليی اص هؼشفی ضذ است VTM، يک كبسبس اص ع ػطبئيداس هطم

بي داساي جبطيی هحذد هگتيت،بي هختلفی اص جول تيتبهگتيت ب ث صست هگتيت،دس ايي ع كبسبس .1(1389

هگتيت تيتبهگتيت : بي ايي كبسبس ػجبستذ اص كبی.ضذ بي داساي ابديم تيتبيم ديذ هی تيتبيم يض هگتيت

هطب ايي پالسشب هبس .. يکی ديگش اص هطخصبت ايي كبسبس، ايي است ك هجوع آي هيضين آى ثبال هی ثبضذ. وبتيت

ثبضذك دس بي تالی بي افيليتی هی اليگسي است ك ثسيبسي اص رسات ايي احذب طبت گشفت اص سکبس سگبي ئطى

كبی ذف اص اجبم ايي تحميك ثشسسی ضيوی.1 (1389آسا اسذي، سصم)ضد هجبست ايي تد ب تالی كبهل افيليتی ديذ هی

. ثد استSEM XRM ثب استفبد هطبلؼبت هيکشسکپی آبليشبي Fe Tiتيتبهگتيت جبثجبيی ػبصش

روش-

تفکيک احذبي ليتلطيک تب حذ اهکبى ث RSضبسی طئضيوی هطم اثتذا ث كوک سش ثشاي اجبم هطبلؼبت صهيي

بي پالسشي جت هطخص ودى تغييشات تيتبيم ابديم ث اص تدSEM ،XRM ،XRD ،XRFآبليضبي . ػول آهذ

تشاط دس لسوت 25 ( هتش5/0-3ثب ػوك حفبسي ثيي ) چبک 40ػال ثش ايي جت اسصيبثی رخيش، حفش حذد . ػول آهذ

ضبسی ضيوی جت هطبلؼبت كبی. ودى تغييشات تيتبهگتيت تغييش ػيبس ػبصش اجبم گشفت پالسشي جت هطخص

. ث ػول آهذ SEM XRM بي و يض آبليض6ب اص كبی

بحث و بررسي XRF آبليضضيويبيی 6 ثشاي پالسشب XRD آبليض 6 همطغ صيملی هطبلؼ 20ضبسی طئضيوی ثشاي اجبم هطبلؼبت كبی

- 2احذبي هطب تد بي پالسشي -1هی ضذ طس كلی احذبي سگی هطم ث س گش ػوذ تمسين ث .اجبم ضذ

احذبي هطب تد پالسشي، ضبهل كوپلکس . احذبي ثالفصل تدبي پالسشي- 3احذبي تغزي كذ تد پالسشي،

گبثش،ديبثبص ) هبفيکی (بب پيشكسييتب، ديتػوذتب ضبهل پشيذتيت)افيليتی سيش ضبهل تد بي التشاهبفيکی

احذبي ثالفصل . سگی كگلهشايی است احذ بي هبسدس هطم پالسشي ضبهلكذ احذبي تغزي. ثبضذ هی (ثبصالت

ضبسی طبى داد ك تشكيت كبیXRD آبليضبي (3.).بي پالسشي ضبهل احذبي هبسى آک، سيلتستى ضيل هی ثبضذ تد

سا Ti، V Crب همذاس لبثل تجی جبطيی دس هگيتيت. كذ بي سگيي اص هگتيت، تيتبهگتيت تب وبتيت تغييش هی كبی

(. 1جذل ) جد ػبصش فلضي دس همبديش هتفبتی سا طبى هی دذ XRFآبليضبي .هی تاى ضبذ ثد

داس هطم هسد هطبلؼ بي ابديم تيتبيم اص تيتبهگتيت هگتيتي پالسشي آبليضبي ضيويبيی اص تد.(1جذلT2 T1 A3 A2 A1 PA

2.08 2.47 - - 0.89 2.08 SiO2

6.58 8.32 7.48 7.61 7.59 6.58 TiO2

1.38 1.47 1.17 1.31 1.27 1.33 Al2O3

83.03 78.11 83.22 82.76 81.89 83.03 Fe2O3

1.24 1.51 3.49 3.56 3.56 1.24 MgO

0.77 0.98 0.86 0.85 0.84 0.77 MnO

0.33 0.38 0.39 0.43 0.46 0.33 CaO

0.02 0.04 0.30 0.34 0.40 0.02 Na2O

0.08 0.09 0.10 0.11 0.13 0.08 K2O

0.768 1.22 0.11 0.10 0.10 0.07 NiO

2.65 2.03 1.64 1.65 1.64 2.98 Cr

1.00 0.65 0.63 0.64 0.64 1.00 V

0.31 0.56 0.25 0.89 0.56 0.16 LOI

Page 3: رمشاک هیئاطع هقطنم رد VTM عون یرسلاپ راسناک ...profdoc.um.ac.ir/articles/a/1026142.pdf · 2020-05-01 · )ىبگرگ( ىبتسلگ ُبگشًاد

(گرگبى)شبسی ايراى، داشگب گلستبى زدويي وبيش بلرشبسی کبی

A1 ₌ 1چبک ،A2₌2چبک ،A3 ₌ 3چبک ، PA₌پالسش آثشا اي ،T2،₌1تشاط ، T1₌ 2تشاط

بي سگيي دس ايي كبسبس ػوذتشيي كبی (%25) تيتبهگتيت (%65) هطبلؼبت همبطغ صيملی طبى داد ك د كبی هگتيت .

ب اص طشيك مبط ضؼف هگتيت كلي و ب حبلت غبلت داسد دذ ك هگتيت دس هطبلؼ همبطغ صيملی هی(. 3ضکل)ثبضذ هی

ك دچبس دگشسبی ييثبضذ دس اغلت و ب آب دس حبل اجبم هی ضذى دس هؼوال دس حبل دگشسبی ثد پذيذ هبستيتی

ػال ثش ثبفت هبستيتی سبيش ثبفت ب هبذ (.4ضکل) اكسيذبي آي تجذيل ضذ است ب ث وبتيت حبضي اذ هگتيت اص ضذ

كبی. جبطيی، پجش اي، ث همذاس كوتش سجت ث ثبفت هبستيتی هطبذ هی ضد هطجک، داسثستی، جؼج اي، حفش داس، داسثستی

ب اكسلضی ثبفت جؼج ب الهل دس تيتبهگتيت. ثبضذ بي هطبذ ضذ دس ايي همبطغ هگتيت، وبتيت تيتبهگتيت هی

سا دس ايي حفشات طبى Ti جدXRMايي هضع سا تبئيذ كشد اهب هطبلؼبت يض SEMاي ديذ ضذ ك هطبلؼبت اي حفش

(. .داد

XRM وSEMهای بررسی آنالیز

جد Fe Ti ثب تج ث ايک دس پالسشبي هطم آهبلی ثباليی اص

. ب هسد تبكيذ لشاس گشفت است دس هگتيتTi داسد دس ايي ثشسسی جبيگب

ك اص ثلس هگتيت آبليض ضذ است، فشاای ػصش آي ثبالست 4دس ضکل

توشكض ثبالي اكسيظى هشثط ث . لی هيضاى تيتبيم دس ايي مط پبييي است

اذ هگتيت ك طبى دذ ايي است ايي ثلسب اص اكسيذ آي تطکيل ضذ

ب حفشات ثلسي آبليض ضذ است هطبذ هی ك اص ضکستگی5دس تصيش

توشكض آي يض دس ايي مط ثبال است پس . ثبالست Ti ضد ك همذاس

. ثبضذ دس مبئص ثلسي جبيگيشي كشد Ti احتوبل داسد

ضد بي اكسلضی ديذ هی بيی ك ث صست الهل اص لک6 دس ضکل

تاذ اص ايلويت يب اص الاسپيل ثبضذ ثب تج ث ب هی جس ايي الهل. ثبال است Ti ب توشكض دس ايي الهل.است تي ضذ

ثبضذ، جس هی[111]ب بي ايلويت دس هگتيت ث صست جفتی هظن ثد وچيي جت سضذ ايي الهل ايک الهل

.(ب ثب الاسپل هطبثمت داسد سگ خبكستشي تيش، جت سضذ ضکل ايي الهل)ثبيستی اص ع الاسپيل ثبضذ ب، هی ايي الهل

وچيي دس سشتبسش ثلس پبييي است Ti دس سشتبسش كبی ثبال لی توشكض Feدس گبضت ػصشي هطخص ضذ ك توشكض

تاى اي هی اص آبليض اص تصبيش آبليض مط (7ضکل)اص ايي تصبيش . ب توشكض ثبالتشي داسد دس جت سخ Ti كضذهطخص

بي اكسلضي دس الهل (2 دس حفشات ثلسي، )1: است دس س لسوت اص ثلسبي هگتيت جبيگيشي كشدTiتيج گشفت ك

.ب دس جت سخ (3

كبی تيتبهگتيت، ثبفت هبستيتی، الهل اكسلضی - 3ضکل

مبئص ثلسي

آنالیس نقطهای از بلور مگنتیت در مقطع صیقلی، در شکل

باالستFeاین نقطه تمرکس

ک رابطTiO2-FeO-1/2Fe2O3تبيی سيستن س- 2شکل

را شبى وايلويت هحلل بی جبهد تيتبهگيتيت تيتبوبتيت

Dunlop & Ozdemir, 1997تعديل شد از )دد هی

Page 4: رمشاک هیئاطع هقطنم رد VTM عون یرسلاپ راسناک ...profdoc.um.ac.ir/articles/a/1026142.pdf · 2020-05-01 · )ىبگرگ( ىبتسلگ ُبگشًاد

(گرگبى)شبسی ايراى، داشگب گلستبى زدويي وبيش بلرشبسی کبی

در Tiدر این تصویر تمرکس . نگاشت عنصری از بلور مگنتیت- 7شکل

.ها باال است جهت رخ

گیری نتیجه

بي سگيي دس كبسبس پالسشي اص ع هگتيت طبى دادك ػوذ تشيي كبیXRD هطبلؼ همبطغ هيکشسکپی

ب اهگتيتتدس تی. ايي هطبلؼبت طبى داد ك ثبفت غبلت دس هگتيت تيتبهگتيت ثبفت هبستيتی است. تيتبهگتيت ستذ

ب طبى داد ك دس تيتبهگتيتSEM XRMهطبلؼبت همبطغ صيملی، . ضد اي ديذ هی اي، جبطيی حفش ثبفت جؼج

ب ػال ثش دس تيتبهگتيتTi طبى داد ك SEM XRM آبليضبي .بي اكسلضی اص جس الاسپيل جد داسد الهل

بي اكسلضی هتوشكض ضذ است ب وچيي دس الهل ب ضکستگی ، دس مبئص ثلسي، اهتذاد سخFeجبطيی ث جبي

. ب هحذد هی ثبضذ جبهذ تيتبهگتيت طبى داد ك لبثليت احالل تيتبيم دس احاللSEM XRMآبليضبي

منابع ضوبل غشة VTMبي پتشطتيک طئضيويبيی كبسبس تيتبهگتيت پالسشي ثشسسی (1389) . م اسذي،. ، مآسا سصم 1

.ثيست طتويي وبيص ػلم صهيي، داطگب اسهي .سيش

Razmara, M. and Asadi, M. (2010) Petrology, geochemistry and Ti-Fe-vanadium oxide

mineralization in the NW of Rivash area. The first international applied geological congress.

Mashhad, Iran. Proceeding. Pp 1209-1214.

Dunlop, D.J. and Ozdemir, O., (1997). Rock Magnetism, Fundamentals and Frontiers,

Cambridge Univ. Press., 573 pp.

هگتيت تيتب آبليض مطبي اص حفشات ثلسي -شکل

.دس همطغ صيملی

داساي ابديم هگتيتبيآبليض مطبي اص الهلبي اكسلضی ثلسي - 6ضکل

. دس همطغ صيملی تيتبيم