ЖЕТІСУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ...

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ И НАУКИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

MINISTRY OF EDUCATION AND SCIENCE OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

І. ЖАНСҮГІРОВ атындағы ЖЕТІСУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ХАБАРШЫ

ҒЫЛЫМИ ЖУРНАЛ 1997 ж. бері жарияланады Жылына 2 рет шығады

ЖЕТЫСУСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ имени И. ЖАНСУГУРОВА

ВЕСТНИК

НАУЧНЫЙ ЖУРНАЛ Издается с января 1997 года

Периодичность – 2 раза в год

ZHETYSU STATE UNIVERSITY named after ІLYAS ZHANSUGUROV

BULLETIN

SCIENTIFIC JOURNAL Founded in 1997

Published 2 times a year

№1(89)

Талдықорған, 2019

2

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

ЖМУ ХАБАРШЫСЫ

Ғылыми журнал

1997ж. бері шығарылады ҚР ақпарат және қоғамдық келісім министрлігінде қайта тіркелген.

Куәлік № 4188-Ж 12 қыркүйек 2003 ж.

ISSN 1813-1123

РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ

Бас редактор Геогарфия ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі

Қ.М. Баймырзаев

Бас редактордың орынбасары – техника ғылымдарының докторы, профессор Е.С. Андасбаев

Жауапты хатшы – биология ғылымдарының кандидаты, доцент А.С. Бахтаулова

Редколлегия мүшелері:

Калдияров Данияр Алтаевич – экономика ғылымдарының докторы, Еуразия халықаралық экономикалық академиясының академигі (Қазақстан)

Байгабатова Назгуль Кажимуратовна – тарих ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор м.а., ESCAS және тарихшылар Ассоциациясының мүшесі (Қазақстан)

Карпова Елена Викторовна – психология ғылымдарының докторы, профессор (Ресей Федерациясы)

Килевая Людмила Тимофеевна – филология ғылымдарының докторы (ЕС жүйесі бойынша гуманитарлық ғылымдарының хабилитат докторы), профессор (Польша)

Майлыбаева Гулмира Сабыровна – Ph.D, қауымдастырылған профессор м.а., (Қазақстан)

Петер Финке (Peter Finke) – профессор (Швейцария)

Томм Розанн Янг (Tomme Rosanne Young) – Ph.D (США)

Утегенов Ерлан Казбекович – педагогика ғылымдарының кандидаты, профессор м.а. (Қазақстан)

Федоров Александр Иванович – педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент (Ресей Федерациясы)

Редакция алқасының мекенжайы: 040009, Талдықорған қ., Жансүгіров көшесі 187 А, І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, Ғылым және стратегиялық даму орталығы. 309 каб.

е-mail: zhgu_ [email protected], сайт: http://vestnik.zhgu.edu.kz/ Жауапты редактор – Мурыгина С.И.

Компьютерлік қалыптаушы және мұкабының дизайні – Пеньков В.В. Басуға 14.05..2019 ж. қол қойылды. Әріп түрі «Korinna.kz, Times New Roman». Қалыбы 60x84/8. SvetoCopy қағазы. Таралымы 100 дана. Ш.т.б. 37.13. І.Жансүгіров атындағы ЖМУ баспа бөлімінде шығарылды Тапсырыс № 00224

© І.Жансүгіров атындағы Жетісу мемлекеттік университеті, 2019 © Баспа бөлімі, 2019

3

ISSN 1813-1123 ЖМУ ХАБАРШЫСЫ №1(89)/2019

ВЕСТНИК ЖГУ

Научный журнал

Издается с 1997 года Перерегистрирован Министерством

информации и общественного согласия Республики Казахстан.

Свидетельство № 4188-Ж

от 12 сентября 2003 г.

ISSN 1813-1123

РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ

Главный редактор доктор геогарафических наук, профессор, академик НАН РК

Қ.М. Баймырзаев

Зам. главного редактора – доктор технических наук, профессор Е.С. Андасбаев

Ответственный секретарь – кандидат биологических наук, доцент А.С. Бахтаулова

Члены редколлегии:

Калдияров Данияр Алтаевич – доктор экономических наук, профессор, Академик Международной экономической академии Евразии (Казахстан)

Байгабатова Назгуль Кажимуратовна – кандидат исторических наук, и.о. ассоциированного профессора, член ЕSCAS, член Ассоциации историков (Казахстан)

Карпова Елена Викторовна – доктор психологических наук, профессор (Российская Федерация)

Килевая Людмила Тимофеевна – доктор филологических наук (хабилитированный доктор гуманитарных наук по системе ЕС), профессор (Польша)

Майлыбаева Гулмира Сабыровна – Ph.D, и.о. ассоциированного профессора (Казахстан)

Петер Финке (Peter Finke) – профессор (Швейцария)

Томм Розанн Янг (Tomme Rosanne Young) – Ph.D (США)

Утегенов Ерлан Казбекович – кандидат педогогических наук, и.о. профессора (Казахстан)

Федоров Александр Иванович – кандидат педагогических наук, доцент (Российская Федерация)

Адрес редакционной коллегии: 040009, г. Талдыкорган, ул. Жансугурова 187 А, Жетысуский государственный университет им. И. Жансугурова, Центр науки и стратегического развития, каб. 309.

е-mail: zhgu_ [email protected], сайт: http://vestnik.zhgu.edu.kz/

Ответственный редактор – Мурыгина С.И.

Компьютерная верстка и дизайн обложки – Пеньков В.В. Подписано в печать 14.05..2019г. Гарнитура «Korinna.kz, Times New Roman». Формат 60x84/8. Бумага SvetoCopy. Тираж 100 экз. Усл.п.л. 37.13. Отпечатано в издательском отделе ЖГУ им. И. Жансугурова. Заказ № 00224

© Жетысуский государственный университет им. И. Жансугурова, 2019 © Издательский отдел, 2019

4

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

BULLETIN of the ZhSU

Scientific journal

Founded in 1997 Re-registered by the Ministry

of information and public consciousness of the Republic of Kazakhstan.

Certificate No. 4188-Ж dated September 12, 2003

ISSN 1813-1123

EDITORIAL BOARD

Main Editor Doctor of Geographical sciences, Рrofessor, Honorary academician of the NAS RK

K. Baimyrzayev

Deputy main Editor – Doctor of Technical sciences, Professor Ye. Andasbayev

Responsible secretary – Candidate of Biological sciences, Associate Professor A.Bakhtaulova

Editorial board members:

Daniyar Kaldiyarov – Doctor of Economic sciences, Professor, Academician of the International economic academy of Eurasia (Kazakhstan)

Nazgul Baigabatova – Candidate of Historical sciences, Acting Associate Professor, member of ESSAS, member of the Association of historians (Kazakhstan)

Yelena Karpova – Doctor of Psychological sciences, Professor (Russian Federation)

Lyudmila Kil'evaya – Doctor of Philological sciences (habilitated doctor of Humanities in the EU system), Professor (Poland)

Gulmira Mailybayeva – Ph.D, Acting Associate Professor (Kazakhstan) Peter Finke – Doctor of Sciences, professor (Switzerland) Tomme Rosanne Young – Ph.D (USA) Yerlan Utegenov – Candidate of Pedagogical sciences, Acting Professor (Kazakhstan)

Alexander Fedorov – Candidate of Pedagogical sciences, Associate Professor (Russian Federation)

Postal address: 040009, Taldykorkan, 187A Zhansugurov str., Zhetysu state university named after I. Zhansugurov, Science and strategic development center, office 309.

е-mail: zhgu_ [email protected]; web-site: http://vestnik.zhgu.edu.kz/

Responsible Editor – Murygina S.I.

Desktop publishing & Cover Design – V.V. Pen’kov Signed in print 14.05..2019 г. Typeface «Korinna.kz, Times New Roman». Format 60x84/8. Paper SvetoCopy. Circulation 100 copies. Volume 37.13. pr. sh. Printed in the ZhSU named after I. Zhansugurov Publishing house. Order No. 00224

© Zhetysu state university named after I. Zhansugurov, 2019 © Publishing house, 2019

5


МАЗМҰНЫ

СОДЕРЖАНИЕ

ҚҰҚЫҚТАНУ – ЮРИСПРУДЕНЦИЯ

Амирова Б.К., Тұрарбаев Е.Б.

ЦИФРЛЫ ҚАЗАҚСТАН ҚОҒАМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЭЛЕКТРОНДЫ

ЕҢБЕК БИРЖАСЫН ҚҰРУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МАҢЫЗЫ.....................................

16

Амирова Б.К., Жантасова А.К.

ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ

ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ МАҢЫЗЫ............................................................................

22

Байжұманова А.М., Дарибаев Ғ.С.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ БІЛІМ ЖҮЙЕСІН ҚҰҚЫҚТЫҚ

ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ТӘЖІРИБЕЛІК

МӘСЕЛЕЛЕРІ......................................................................................................................

29

Болат Ә.А., Ахмет Ғ.Б.

СОТ САРАПТАМАСЫНЫҢ ҚАЗІРГІ ТАҢДАҒЫ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ

ЖӘНЕ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ.........................................................................................

36

Жaнгушукoвa A.З.

ҚЫЛМЫСТЫҚ IС ЖІРГIЗУДЕГI АЗАМАТТЫҚ ТАЛАПТЫҢ ҚАРАЛУ

ТӘРТІБІНІҢ НЕГІЗДЕРІ...................................................................................................

40

Нұрбек Д.Т., Туменбаева А.К.

ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ МӘЖБҮРЛЕУ ЖӘНЕ БҰЛТАРТПАУ

ШАРАЛАРЫ: ТҮСІНІГІ, ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ ҚОЛДАНЫЛУ НЕГІЗДЕРІ................

43

Садуакасова Л.Б., Ким А.В.

РУХАНИ ЖАҢҒЫРУ АЯСЫНДА ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КӘСІПКЕРЛІКТІҢ

ҚҰҚЫҚТЫҚ ДАМУЫНЫҢ МАҢЫЗЫ.........................................................................

49

Серикова Л.С.

ШЕТЕЛ МЕМЛЕКЕТТЕРДЕ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ КҮРЕС

ТӘЖІРИБЕСІ.......................................................................................................................

55

Тлеубаев А.Б., Дарибаев Ғ.С.

ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ КӨНЕ ӘДЕТ-ҒҰРЫП ҚҰҚЫҒЫ............................................

58

Тинистанова С.С.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ҰЛТ БІРЛІГІ МЕН ХАЛЫҚТАР

ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ......

63

ЭКОНОМИКА – ЭКОНОМИКА

Аликенова К.Н., Нургалиева А.Е., Юсупова А.К.

ФИЛОСОФИЯ ЖӘНЕ ЭКОНОМИКА: ӨЗАРА АНЫҚТАУДЫҢ

АСПЕКТІЛЕРІ......................................................................................................................

69

6

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

Байдыбекова С.К., Измаилова А.Н.

КӘСІПОРЫНДАҒЫ ЕҢБЕКАҚЫНЫҢ ТӨЛЕНУІ БОЙЫНША ЕСЕП

АЙЫРЫСУ ЕСЕБІ МЕН ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ЕҢБЕК РЕСУРСТАРЫН

ТАЛДАУДЫ ҰЙЫМДАСТЫРУМЕН ОНЫҢ ӘДІСТЕМЕСІ....................................

74

Байдыбекова С.К., Нургалиева А.Е.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТӨРТІНШІ ӨНЕРКӘСІПТІК ТӨҢКЕРІСІ

ШАРТТАРЫНДА БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ПЕН ЕСЕПТІЛІКТІ

ДАМЫТУ...............................................................................................................................

79

Байдыбекова С.К., Матбаева Ш.А.

САНДЫҚ ЭКОНОМИКА ШАРТТАРЫНДАҒЫ ӨНДІРІСТІК КАПИТАЛДЫҢ

ЕСЕП, АУДИТ ЖӘНЕ ТАЛДАУ ЖҮРГІЗУДІ ЖЕТІЛДІРУ......................................

86

Байдыбекова С.К., Болатаева М.Е.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕП ЖӘНЕ

АУДИТІНІҢ ҰЛТТЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ.................

91

Байтаева Г.Р., Сюбебаева Ж.К., Сырлыбаева М.Т.

ИНДУСТРИАЛДЫ – ИННОВАЦИЯЛЫҚ СТРАТЕГИЯНЫ ЖҮЗЕГЕ

АСЫРУДА ИНСТИТУТТАРДЫҢ РӨЛІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ.............................

97

Беркінбаева Е.Е., Әйтімбет Қ.

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ІСКЕРЛІК ТУРИЗМНІҢ ЖАЙ-КҮЙІ

МЕН ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ....................................................................................

102

Беркінбаева Е.Е., Жумабаева А.А.

ҚОНАҚЖАЙЛЫЛЫҚ ИНДУСТРИЯСЫН АВТОМАТТАНДЫРУДЫҢ

НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ МЕН БОЛАШАҒЫ.................................................................

108

Сейсекенова М.Б., Джаманаев Д.С.

ВАЖНОСТЬ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ МЕХАНИЗМА ФИНАНСОВОЙ

СИСТЕМЫ В КАЗАХСТАНЕ...........................................................................................

114

Сырлыбаева М.Т., Аяжанова М.К.

ШАҒЫН БИЗНЕСТІ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОЛДАУ САЯСАТЫ ЖӘНЕ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ДАМЫТУ ТӘЖІРИБЕСІ.................................................................

118

Сейдахметова А.А.

АГРОӨНЕРКӘСІПТІК КЕШЕНДЕРІН ТҰРАҚТЫ ДАМЫТУДЫ ҚАРАСТЫРУ

МЕН МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫН АЙҚЫНДАУ.......

128

Тулешова Г.Б., Жунусова Г.А.

ИННОВАЦИЯЛЫҚ ЭКОНОМИКА ДАМУЫНДАҒЫ БИЗНЕС ПЕН

ҒЫЛЫМНЫҢ ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ: КӘСІПКЕРЛІК УНИВЕРСИТЕТ………

133

Раупов А.А.,Чулкина Н.Л.

СРАВНИТЕЛЬНО - ЯЗЫКОВОЙ АНАЛИЗ ТУРИСТИЧЕСКИХ ТЕРМИНОВ

РОССИИ И ТАДЖИКИСТАНА.......................................................................................

137

7


Оразбекұлы Б., Баймұсан М.М.

ФИНАНСОВО АНАЛИТИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

ОРГАНИЗАЦИИ В УСЛОВИЯХ ГАРМОНИЗАЦИИ С МЕЖДУНАРОДНЫМИ

СТАНДАРТАМИ ФИНАНСОВОЙ ОТЧЕТНОСТИ: ТЕОРИЯ И

МЕТОДОЛОГИЯ...........................................................................................................................

140

Оразбекұлы Б., Ноғайбекова Ж.Қ.

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫҢ ЖАҺАНДАНУ ШАРТТАРЫНДА

ҚАРЖЫЛЫҚ ЕСЕПТІЛІК СТАНДАРТТАРЫН СӘЙКЕСТЕНДІРУДІҢ ДАМУ

БОЛАШАҒЫ.........................................................................................................................

145

ГУМАНИТАРЛЫҚ ҒЫЛЫМДАР – ГУМАНИТАРНЫЕ НАУКИ

Абдильдинова Л.Б.

КҮНДЕЛІКТІЛІК ТАРИХ ҚАЗАҚ АУЫЛЫ МЫСАЛЫНДА...................................

152

Акхожин С.А.

ЖЕТІСУ САЗГЕРЛЕРІ ШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ

ҚҰНДЫЛЫҚТАРҒА ОТАНШЫЛДЫҚ РУХТА ТӘРБИЕ БЕРУ.............................

156

Аликенова К.Н., Смадилова А.Қ., Әбілмажін М.С.

ҒЫЛЫМ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ АНТПРОПОЛОГИЯ МӘСЕЛЕСІ...............

160

Ашимова Д.И., Байгабатова Н.К.

БАТЫС МОҢҒОЛИЯ ҚАЗАҚТАРЫНЫҢ ЭТНИКАЛЫҚ БІРЕГЕЙЛІК

ҚҰРЫЛЫМЫНДАҒЫ ТІЛ МЕН МӘДЕНИЕТТІҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ................

165

Байқамитов Ж.Б., Байгабатова Н.К.

ТАРИХИ-МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕР: ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ.......................

170

Буланов Е.О., Болатбекқызы Д.

ҚАЗАҚ ЖЕРІНЕ ДЕПОРТАЦИЯЛАУДЫҢ АЛҒАШҚЫ ТОЛҚЫНЫ...................

174

Джакыпбекова М.Т., Күнесбек И.

ЭССЕ ҚҰРЫЛЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ МАЗМҰНЫНДА ҚОЛДАНЫЛАТЫН

ДАЙЫН ТІРКЕСТЕР..........................................................................................................

178

Джақыпбекова М.Т., Айтмұқан А.

ДРАМАЛЫҚ ШЫҒАРМАЛАРДЫҢ ОҚЫТЫЛУ ТАРИХЫ.....................................

182

Нурбосынова Л.С., Берикова А.К. ОСНОВЫ АНТРОПОЦЕНТРИЗМА В ФИЛОСОФИИ КАЗАХСКОГО

ПРОСВЕЩЕНИЯ.................................................................................................................

186

Оспанова A.К.

XIX Ғ.СОҢЫ МЕН ХХ Ғ. БАСЫНДАҒЫ ОРТА АЗИЯ

МҰСЫЛМАНДАРЫНЫҢ ҚАЖЫЛЫҚ САПАРЫ: ТАРИХИ-

САЛЫСТЫРМАЛЫ ТАЛДАУ..........................................................................................

193

8

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

Рахимова А.М., Қуандық М.

МЕДИАМӘТІНДЕРДЕ САЯСИ ТҰЛҒАЛАР ҚОЛДАНАТЫН

МЕТАФОРАЛАРДЫҢ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТІ..........................................

204

Рахипова С.К., Байгабатова Н.К.

ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ПОДХОДЫ К ОПРЕДЕЛЕНИЮ ПОНЯТИЯ

«ДИАСПОРА».......................................................................................................................

210

Сантаева К.Т., Калиев Р.Ж.

ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫНДАҒЫ ЛАТЫН ӘЛІПБИІНІҢ ЕНДІРІЛУ ТАРИХЫ...

215

Толамисов А.Ғ., Қашағанова Ә.Б.

Н. НАЗАРБАЕВНЫҢ ЖОЛДАУЛАРЫН ТАРИХИ ДЕРЕК КӨЗДЕРІ РЕТІНДЕ

ҚАРАСТЫРУ МӘСЕЛЕСІНІҢ ОБЪЕКТИВТІЛІГІ....................................................

221

Тұрғамбекова Ж.Е., Мирзакулова Г.А.

МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАЛАР ТИІМДІЛІГІН АНЫҚТАУДЫҢ

ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ...............................................................................................................

227

ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ

ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ

Баженова М.Д.

ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЛИЦ, ЗАБОЛЕВШИХ ДУШЕВНОЙ БОЛЕЗНЬЮ

ПОСЛЕ СОВЕРШЕНИЯ ПРЕСТУПЛЕНИЯ.................................................................

236

Галиева А.Н., Алимбаланова Б.А., Мақсұт Д.Е., Болатханова Ж.Н.

БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТАРДЫ ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУГЕ КӘСІБИ

ДАЯРЛЫҒЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ......

239

Галиева А.Н., Сыдықова А., Жекебай А.К.

АУТИЗМІ БАР БАЛАЛАРДЫ ОҚЫТУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ ЖОЛДАРЫ.................

243

Галиева А.Н., Муканова А.Б., Бекишева А.Ж., Төлеген Қ.Н.

БОЛАШАҚ БАСТАУЫШ СЫНЫП МҰҒАЛІМІНІҢ КӘСІБИ

ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ПЕДАГОГИКАЛЫҚ

ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫҢ РӨЛІ........................................................................................

246

Капенова А.А., Мамекова У.М.

ПРОФЕССИОНАЛЬНАЯ САМООБРАЗОВАНИЕ РУКОВОДИТЕЛЯ

ДОШКОЛЬНОГО УЧРЕЖДЕНИЯ..................................................................................

249

Майлыбаева Г.С., Байдилданова М.С.,

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫСЫННЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС

МӘДЕНИЕТІ ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ОТБАСЫНЫҢ РӨЛІ.....................................

253

Майлыбаева Г.С., Малаева С.С.

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫН ХАЛЫҚ ФОЛЬКЛОРЫ НЕГІЗІНДЕ

ОТАНСҮЙГІШТІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ..............................................................................

259

9


Майлыбаева Г.С., Оналбекова Б.,

ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУДІҢ МАЗМҰНЫ МЕН ИННОВАЦИЯЛЫҚ

ЖОЛДАРЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ.......................................................................................

264

Махметова Д.Е.

ОСОБЕННОСТИ РАБОТЫ С ДЕТЬМИ, ИМЕЮЩИМИ ЗАДЕРЖКУ

ПСИХИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ, В УСЛОВИЯХ УЧЕБНО-

ВОСПИТАТЕЛЬНОГО ПРОЦЕССА..............................................................................

268

ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ ЖӘНЕ ӨНЕР

ФИЗИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРА И ИСКУССТВО

Утегенов Е.К., Жумабаева Д., Ерболова Г., Таир У.

РАЗРАБОТКА МЕТОДОВ ДИФФЕРЕНЦИРОВАННОГО ПОДХОДА К

ПОСТРОЕНИЮ ТРЕНИРОВОЧНОГО ПРОЦЕССА..................................................

278

10

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

CONTENT

JURICPRUDENCE

Amirova B., Turarbaev E.

THE LEGAL SIGNIFICANCE OF THE CREATION OF AN ELECTRONIC

LABOUR EXCHANGE IN THE FORMATION OF DIGITAL KAZAKHSTANI

SOCIETY................................................................................................................................

16

Amirova B., Zhantasova A.

ESSENCE OF LEGAL REGULATION OF DIGITAL TECHNOLOGIES

IN MODERN KAZAKHSTAN.............................................................................................

22

Baizhumanova A., Daribaev G. THE THEORETICAL AND PRACTICAL PROBLEMS OF THE LEGAL SUPPORT OF

THE EDUCATION SYSTEM IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN................................

29

Bolat A., Akhmet G.

ACTUAL PROBLEMS AND LEGAL BASES OF FORENSIC EXPERTOLOGY

AT THE PRESENT STAGE.................................................................................................

36

Zhangushukova A.

THE BASE OF THE PROCEDURE OF CONSIDERATION OF CIVIL CLAIMS IN

CRIMINAL PROCEEDINGS..............................................................................................

40

Nurbek D., Tumenbaeva А.

MEASURES OF RESTRAINT AND PUNISHMENT IN THE CRIMINAL

PROCESS: CONCEPTS, TYPES AND BASES OF APPLICATION..............................

43

Saduakasova L., Kim A.

WITHIN THE FRAMEWORK OF THE STATE PROGRAM «RUKHANI

ZHAGIRU» ESSENCE OF THE LEGAL DEVELOPMENT OF

ENTREPRENEURSHIP IN KAZAKHSTAN......................................................................

49

Serikova L.

THE FIGHT AGAINST CORRUPTION IN FOREIGN STATES EXPERIENCE..........

55

Tleubayev A., Daribaev G.

ANCIENT LEGAL CUSTOMS OF THE КAZAKH PEOPLE…………………………

58

Tinistanova S.

BASICS OF LEGAL REGULATION OF REALIZATION OF THE UNITY AND

FRIENDSHIP OF PEOPLES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN......................

63

ECONOMICS

Alikenova K., Yussupova A., Nurgalieva A.

PHILOSOPHY AND ECONOMICS: ASPECTS OF MUTUAL DEFINITION.............

69

11


Baydybekova S., Izmailova A.

THE ORGANIZATION AND METHODS OF PAYMENTS OF LABOR IN THE

ENTERPRISE AND ANALYSIS WITH THE USE OF LABOR RESOURCES..................

74

Baydybekova S., Nurgalieva A.

DEVELOPMENT OF ACCOUNTING AND REPORTING IN TERMS OF THE

FOURTH INDUSTRIAL REVOLUTION KAZAKHSTAN.............................................

79

Baydybekova S., Matbayeva S.

IMPROVEMENT OF ACCOUNTING, AUDIT AND ANALYSIS OF PRODUCTION

CAPITAL IN THE CONDITIONS OF THE DIGITAL ECONOMY......................................

86

Baydybekova S., Bolatayeva M.

THE FORMATION AND DEVELOPMENT OF THE NATIONAL SYSTEM OF

ACCOUNTING AND AUDITING OF KAZAKHSTAN...................................................

91

Baitayeva G., Syrlybayeva M., Syubebayeva Z.

FEATURES THE ROLE OF INSTITUTIONS IN THE IMPLEMENTATION

OF INDUSTRIAL-INNOVATIVSTRATEGY....................................................................

97

Berkinbayeva Y., Aitimbet K.

MODERN STATE AND TENDENCIES OF DEVELOPMENT OF BUSINESS

TOURISM IN THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN......................................................

102

Berkinbayeva Y., Zhumabaeva A.

THE MAIN DIRECTIONS AND PROSPECTS OF AUTOMATION OF THE

HOSPITALITY INDUSTRY..................................................................................................

108

Seisekenova M., Djamanaev D.

THE IMPORTANCE OF IMPROVING THE MECHANISM

OF FINANCIAL SYSTEM IN KAZAKHSTAN................................................................

114

Syrlybayeva M., Ayazhanova M.

THE POLICY OF STATE SUPPORT OF SMALL BUSINESS AND

INTERNATIONAL DEVELOPMENT EXPERIENCE....................................................

118

Seidakhmetova А.

SETTLEMENT OF AGREEMENT ON SUSTAINABLE DEVELOPMENT OF

AGRICULTURAL COMPONENTS AND GOVERNMENT REGULATION...............

128

Tuleshova G.,Zhunussova G.

INTERACTION OF BUSINESS AND SCIENCE IN THE DEVELOPMENT OF

INNOVATIVE ECONOMY: ENTREPRENEURIAL UNIVERSITY..............................

133

Raupov A., Chulkina N

RELATIVELY - LANGUAGE ANALYSIS OF TOURIST TERMS IN RUSSIA AND

TAJIKISTAN.........................................................................................................................

137

Orazbekylu B., Baimusan M.

FINANCIAL ANALYTICAL CONTROL OF THE ORGANIZATION'S

ACTIVITIES IN TERMS OF HARMONIZATION WITH INTERNATIONAL

12

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

STANDARDS OF FINANCIAL REPORTING: THEORY AND

METHODOLOGY.................................................................................................................

140

Orazbekuly B., Nogaibekova Z.K.

PROSPECTS OF HARMONIZATION OF FINANCIAL REPORTING

STANDARDS IN THE CONTEXT OF GLOBALIZATION OF ECONOMIC

RELATIONS..........................................................................................................................

145

HUMANITIES

Abdildinova L.

EVERYDAY LIFE ON THE EXAMPLE OF THE KAZAKH VILLAGE.....................

152

Akhozhin S.

PATRIOTIC EDUCATION OF NATIONAL VALUES IN COMPOSITIONS OF

ZHETYSU COMPOSERS....................................................................................................

156

Alikenova K., Smadilova A., Abilmazhin M.

PROBLEMS OF THE ANTOPROPOLOGY IN SCIENCE PHILOSOPHY.................

160

Ashimova D., Baigabatova N.

THE VALUE OF LANGUAGE AND CULTURE IN THE STRUCTURE OF

ETHNIC IDENTITY OF KAZAKHS OF WESTERN MONGOLIA..............................

165

Baikamitov Z., Baigabatova N.

HISTORICAL AND CULTURAL MONUMENTS: CONCEPT AND TYPES..............

170

Bulanov E., Bolatbekkyzy D.

THE FIRST WAVE OF DEPORTATION TO THE KAZAKH LAND...........................

174

Dzhakypbekova M., Kunesbek I.

STRUCTURE OF THE ESSAY AND READY-MADE PHRASES USED IN THE

CONTENT..............................................................................................................................

178

Dzhakypbekova M., Aitmukan A.

HISTORY OF THE STUDY OF DRAMATIC WORKS...................................................

182

Nurbosynova L., Berikova A.

FUNDAMENTALS OF ANTHROPOCENTRISM IN THE PHILOSOPHY OF THE

KAZAKH ENLIGHTENMENT...........................................................................................

186

Ospanova A.

PILGRIMAGE OF CENTRAL ASIA MOSLEMS AT THE END OF XIXth AND

BEGİNNİNG OF XXth CENTURIES: A HISTORICAL- COMPARATIVE

ANALYSIS..............................................................................................................................

193

Rakhimova А., Kuandyk M.

FUNCTIONAL FUNCTIONS OF METAPHORS USED BY POLITICAL PARTIES

IN THE MEDIA.....................................................................................................................

204

13


Rakhipova S., Baigabatova N.K.

THEORETICAL APPROACHES TO THE DEFINITION OF «DIASPORA» .............

210

Santaeva K., Kaliev R.

THE HISTORY OF THE INTRODUCTION THE LATIN ALPHABET IN THE

EARLY ХХ TH CENTURY..................................................................................................

215

Tolamisov A., Kashaganova A.

OBJECTIVITY OF CONSIDERATION OF THE MESSAGE OF N.NAZARBAYEV

AS A HISTORICAL SOURCE..............................................................................................

221

Turgambekova Z., Mirzakulova G.

FEATURES OF DETERMINING THE EFFICIENCY OF STATE PROGRAMS.......

227

PEDAGOGY AND PSYCHOLOGY

Bazhenova M.

THE RESPONSIBILITY OF THE INDIVIDUAL CASES OF MENTAL ILLNESS

AFTER COMMITTING A CRIME.....................................................................................

236

Galieva A., Alimbalanova B., D.E. Maksut., Bolatkhanova Zh.

METHODOLOGICAL FEATURES OF PROFESSIONAL TRAINING OF

FUTURE TEACHERS FOR INCLUSIVE EDUCATION................................................

239

Galieva A., Sydykova A., Jekebai A.

TRAINING AND DEVELOPMENT OF AUTISTIC CHILDREN......................................

243

Galieva A., Mukanova A, Bekisheva A., Tolegen K.

THE ROLE OF PEDAGOGICAL TECHNOLOGIES IN FORMATION OF

PROFESSIONAL COMPETENCE OF FUTURE PRIMARY SCHOOL TEACHERS......

246

Kapenova A., Mamekova U.

PROFESSIONAL SELF-EDUCATION OF THE HEAD OF PRESCHOOL

ESTABLISHMENT.................................................................................................................

249

Mailybaeva G., Baidildanova М.

THE ROLE OF FAMILY IN THE FORMATION OF CULTURE

A CULTURE OF RELATIONSHIPS IN PRIMARY SCHOOL STUDENTS..............

253

Mailybaeva G., Malayeva S.

PATRIOTIC EDUCATION OF PUPILS OF INITIAL CLASSES ON THE BASIS

OF FOLKLORE....................................................................................................................

259

Mailybaeva G., Onalbekova B.

IMPLEMENTATION OF INNOVATIVE APPROACHES AND CONTENT OF

INCLUSIVE EDUCATION.......................................... .......................................................

264

Makhmеtova D.

FEATURES OF WORK WITH CHILDREN WITH MENTAL RETARDATION, IN

THE EDUCATIONAL PROCESS.......................................... ..............................................

268

14

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

PHYSICAL EDUCATION AND ART

Utegenov Y., Zhumabaeva D., Yerbolova G., Tair U.

DEVELOPMENT OF DIFFERENTIATION METHOD TO CREATE A TRANING

PROCESS.......................................... .....................................................................................

278

15


ҚҰҚЫҚТАНУ

ЮРИСПРУДЕНЦИЯ

JURISPRUDENCE

16

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

ӘОЖ 349.23/24

ЦИФРЛЫ ҚАЗАҚСТАН ҚОҒАМЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДА ЭЛЕКТРОНДЫ

ЕҢБЕК БИРЖАСЫН ҚҰРУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МАҢЫЗЫ

Амирова Б.К., Тұрарбаев Е.Б.

Мақалада цифрлы Қазақстан қоғамында еңбек биржасын құру және оның қызметін

дамытудағы кейбір өзекті проблемалар қарастырылған. Қазақстанда цифрлы қоғам

қалыптастырудың құқықтық және әлеуметтік маңызы туралы талданған. Мақаланың негізі

нысаны цифрлы қоғамдағы еңбек биржасының халықты жұмыспен қамтудағы алған орны

зор және болашақта әкелер пайдасы жазылған.

Кілт сөздер: Қазақстан, цифрлы технология, ақпарат, құқық, заңнама, жолдау.

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы

дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауының аясында «Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік

бағдарламасы жүзеге асырылуда [1].

Сандық технологиялар көптеген мүмкіндіктерге жол ашты. Үкімет ұсынған

қызметтерге бизнес пен халық еркін қол жеткізеді, ақпарат алмасу жылдамдығы артты, жаңа

бизнес бағыттарын қалыптастырып, жаңа сандық өнімді құрастыруға мүмкіндік туды.

Еліміздегі ауқымды бағдарламалардың бірі – «Цифрлық Қазақстан» жобасы. Оның басты

мақсаты – халықтың тұрмысындағы сандық экожүйенің даму үрдісін жеделдету арқылы

Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін арттыру.

«Цифрлық Қазақстан» бағдарламасын жандандыру төрт негізгі бағыт бойынша жүзеге

асады:

«Сандық Жібек жолын» жасақтау қолжетімді, жылдам әрі қорғанысы мықты сандық

инфрақұрылымды жетілдіруге бағытталады.

«Жасампаз қоғамды» қалыптастыру арқылы цифрлы экономиканың дағдыларын

дамытып, халықтың сандық сауаттылығын ашуға мүмкіндік туады.

«Цифрлық жаңғыру» бағыты экономиканың әр саласында бәсекеге қабілеттілікті

арттыру мақсатында сандық технологиялардың қолдану бойынша жұмыс істейді.

«Белсенді сандық үкімет» электронды және мобильді жүйенің жетілуін қамтамасыз ете

отырып, мемлекеттік қызметті жолын жеңілдетуді қарастырады [2].

«Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында мемлекеттің стратегиялық міндеттері мен

қызметтері айқын. Ең алдымен, еліміз үшін өзекті әрі маңызды істердің шешімін табу – негізгі

міндеттердің бірі. Соның ішінде, мемлекеттің басқару тиімділігін өсіру, денсаулық сақтау,

халықты жұмыспен қамтамасыз ету, білім деңгейін жетілдіру және еңбек өнімділігін арттыру

сынды мәселелердің шешімін қарастыру жүктелді.

Ақпараттық технологиялар экономикаға көп жаңашылдық әкеледі. Біріншіден, бизнесті

жүргізу жеңілдей түседі. Олар халықаралық келіссөздердегі шығын көлемін

азайтады.Екіншіден, олардың көмегімен жаһандық көлемде тұтас нарық қалыптасып,

тұтынушылар қоғамы құрылады.

«Цифрлы Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы негізгі бес бағыттан, 17 бастамадан

және 120 іс-шарадан тұрады. 2018 жылы 20 іс-шара жүзеге асыру жоспарлан. Сол жоспарға сай

жұмыстар толық орындалды.

«Экономика салаларын цифрландыру» бірінші бағыты бойынша келесі маңызды

нәтижелерге қол жеткізілді: отын-энергетика және тау-кен металлургия кешендерінде

Индустрия 4.0 элементтерін қолдану арқылы еңбек өнімділігі орташа есеппен 10%-ға артты;

жекелеген өндірістерде электр қуаты 33%-ға дейін үнемделді; жабдықтарды пайдалану

коэффициенті 50%-ға ұлғайды.

Бағдарламаның тағы бір негізгі бағыты – онлайн сауда жүйесін дамыту. Электронды

17


сауда субъектілеріне қатысты заңнамалық деңгейде салық жеңілдіктері қарастырылған. Бұл

жеңілдіктерді е-коммерцияның 331 жаңа субъектісі пайдаланып үлгерді. Қазақстанда ақшасыз,

ұялы телефон арқылы қолма-қол есептесу секілді әлемдік трендтер қалыптасып, дамуда.

Мәселен 2018 жылдың қараша айының соңында еліміздегі алты ірі банк қанатқақты режімде

осы сервиске қосылды.

«Цифрлы мемлекетке көшу» бағыты аясында бүгінгі таңда білім беру саласының

барлық деңгейі цифрландырумен қамтылған. Мектепке дейінгі білім беретін ұйымдардың

64%-ы электронды өтініштер қабылдайды. Ал мектептердің 94%-ында оқушылар электронды

күнделіктер мен журналдарды пайдаланады. Жалпы, бұл бағыттағы цифрландыру ауылдық

және қалалық мектептер арасындағы алшақтықты 30%-ға төмендетуге мүмкіндік берді.

Денсаулық сақтауды цифрландыру шеңберінде электронды құжат беруге медициналық

ұйымдардың 99,2%-ы ауысты. Қазақстанның 16,3 млн тұрғынында өңірлік электронды

денсаулық паспорты бар.

Әлеуметтік-еңбек саласын цифрландыру аясында электронды еңбек биржасы өз

тиімділігін дәлелдеді. 2018 жылы 533 мыңнан аса жұмыс іздеуші жұмысқа орналасты, оның

ішінде 409 мың азамат тұрақты жұмыс орнын тапты.

Көрсетілетін мемлекеттік қызметтерді электронды форматқа ауыстыру жұмыстары да

жалғасып жатыр. Қазіргі уақытта 752 мемлекеттік қызметтің 506 түрі автоматтандырылды.

Яғни, қызмет көрсету уақытын 40%-ға қысқартуға мүмкіндік берді. Бұл орта есеппен

алғанда 12 күннен 7 күнге дейінгі мерзім. Сонымен қатар қағаз айналымы 60 млн анықтамаға

дейін қысқарған. 2018 жылы ел тұрғындарына 30 млн қызмет электронды форматта көрсетілді.

Астана мен Алматы қалаларында 3 көші-қон, 8 мамандандырылған, 16 цифрлық халыққа қыз-

мет көрсету орталықтары ашылып, биометрикалық деректер жинау жүйесі іске қосылды. Биыл

мемлекеттік қызметтердің 80%-ын электронды форматқа көшіру, сондай-ақ 1 цифрлық және 5

көші-қон ХҚКО ашу жоспарланған [3,1].

«Жалпы, 2018 жылы іске асырылған цифрлық шаралар қазірдің өзінде елімізге 218 млрд

теңгеден астам экономикалық пайда әкелді. Цифрландыру есебінен құрылған жаңа жұмыс

орындарының саны 43 мыңнан асады. Биыл жұмыс тәртібі толық орнықты, мемлекеттік

органдардың жауапкершілік аумағы іріктелді, ұлттық және жеке компаниялар алдағы

мақсаттарын айқындап алды. Сондықтан да жаңа технологияларды енгізуден түсетін

экономикалық әсер алдағы уақытта қазіргі нәтижелерден де жоғары болады деп нық сеніммен

айтуға болады.

Қазақстан тәуелсіздік жылдары әлеуметтік-экономикалық дамуда айтарлықтай

прогреске қол жеткізіп, табысы ортадан жоғары деңгейдегі елге айналды.

Мұндай тұрақты өсу кедейлік деңгейін едәуір төмендетуге, тұрғындардың біршама

бөлігін анағұрлым нәтижелі жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге, адамдардың әл-ауқатын

жақсартуға, еңбек өнімділігінің артуына және жұмыссыздардың және нәтижесіз еңбекпен

айналысатын адамдардың, әсіресе, ауылды жерлердегі санын азайтуға мүмкіндік берді.

Осы проблемаларды шешу үшін «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы»

бағдарламасының шеңберінде 2011 жылдан бастап жұмыссыз, өзін-өзі жұмыспен қамтыған

және күнкөрісі төмен тұрғындарды жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларына

тарту жөніндегі шаралар белсенді түрде іске асырылды. «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы»

бағдарламасы Мемлекет басшысының 2009 жылғы 6 наурыздағы Қазақстан халқына

Жолдауын іске асыру жөніндегі Үкіметтің іс-қимыл жоспарының («2009 және 2010

жылдардағы жол карталары») логикалық жалғасы болып табылды әрі дағдарысқа қарсы ден

қою тетіктерін қамтыды.

Электрондық еңбек биржасы арқылы жұмыс берушілер мен жұмыссыздардың

Халықты жұмыспен қамту орталықтарымен байланысы және жұмыспен қамтудың жеке

агенттіктері арасындағы қарым-қатынас бекітілген. Бұл өз кезегінде, халыққа бос орындар мен

резюме жөніндегі ақпараттың қолжетімділігін арттырады. Сондай-ақ, жұмыс іздеу мен кадр

іріктеу рәсімін жеңілдетеді.

18

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

Жарты жыл бұрын енгізілген жаңа жүйе жұмысқа орналасуды әлдеқайда жеңілдетті.

Электронды еңбек биржасы пилоттық негізде ең алдымен 4 қалада іске қосылған. Астана,

Алматы, Павлодар және Шымкент тұрғындары заман талабына сай бағдарламаны пайдалануға

мүмкіндік алды. Өткен 3 айда 22 мың азамат тіркеліп, өздері туралы ақпарат берген. Олардың

16 мыңы жұмыс орнын тауып үлгерді.

Мемлекет басшысының «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың

жаңа мүмкіндіктері» Жолдауында алға қойған тапсырмаларын орындау мақсатында,

азаматтардың жұмыс табуы мен жұмыс берушілердің білікті қызметкерлер іздеу үдерісін

жеңілдету үшін электрондық еңбек биржасын құруға кірістік. Бұл дегеніңіз, жұмыспен қамту

орталықтары, ізденушілер, кәсіпорындар, түрлі меншік сипатындағы ұйымдар, персонал

таңдаумен айналысатын рекрутинг компаниялары сынды еңбек нарығындағы барлық мүдделі

тараптардан жиналатын тегін әрі біртұтас ақпараттар базасы жасалады. Осы арқылы, аталған

онлайн-платформаны дүниеге әкелудің арқасында, дәстүрлі еңбек қатынасы бос жұмыс

орындары мен персоналды дербес таңдау бағытына ауысады.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі келтірген дәлелдерге сүйенсек,

қазіргі таңда ЭЕБ порталында 35 мыңға жуық бос жұмыс орны, сондай-ақ. жұмыс

берушілерден, жұмыспен қамту орталығынан, жеке агенттіктерден және жұмыс іздеушілерден

70 мыңға жуық түйіндеме орналастырылған. Электронды еңбек биржасының қызметіне 41

мың жұмыс беруші, 133 мың жұмыс іздеуші жүгінген. ЭЕБ арқылы 112 мың жұмыс іздеуші

жұмысқа тартылыпты.

2018 жылдың қаңтар-мамыр айлары аралығында Электронды еңбек биржасына жеке

жұмыспен қамту агенттігі 5 398 бос жұмыс орындары орналастырылған.

ЭЕБ порталындағы «кері байланыс тәртібі» бөлімінде әрбір азамат техникалық

мәселелер бойынша тиісті мамандармен байланысып, өздеріне қажетті ақпараттарды ала

алады.

Өткен жылдың бір айында порталға кірушілер саны 141,4 мыңнан асып жығылса, бір

айда қарау саны 2,5 миллионға жетті.

Алдағы уақытта ЭЕБ даму жоспарында келесі міндеттердің іске асырылуы

қарастырылуда:

• Жұмыс берушінің жеке кабинетінде болжамды бос жұмыс орындары және

жұмысшыларды жұмыстан жоспарлы босату және Жұмыспен қамту орталығының онлайн

режимде қабылдауы туралы ақпараттардың орналастырылуы;

• Заманауи үрдіс пен мобильді желіні пайдалануды саралай отырып, IOS пен Android

операциялық жүйесіне арналған мобильді қосымшаны жетілдіру;

• Жұмысқа орналастыру бойынша аутсорсинг қызметі бөлігінде жеке жұмыспен қамту

агенттіктерімен өзара әрекеттесу;

• Кітапшаларды, электронды еңбек шарттарын бірыңғай тіркеу жүйесін біріктіру [4,2].

Электронды еңбек биржасы жұмысқа орналастыру мүмкіндіктер және қызметшілер

құрамын іріктеуді қамтамасыз етуге арналған бірыңғай сандық алаңы. Бүкіл Республика

бойынша бос жұмыс орындар және ізденушілер туралы ақпарат күн сайын әр түрлі

деректерден жаңартылады:

- өздігінен жұмыс берушілерге және ізденушілерге;

- мемлекеттік еңбек дерек қорынан бос жұмыс орындарды және іздеушілерді (халықты

жұмыспен қамту орталықтарының ұйымдастыруымен Мемлекеттік деректер ықпалданған).

- жұмыспен қамту жеке агенттіктермен;

- бұқаралық ақпарат құралдарымен;

- жұмысқа орналастыру онлайн-алаңдармен;

Бүгінгі таңда ЭЕБ порталында 35 мыңға жуық бос жұмыс орындары, сондай-ақ. жұмыс

берушілерден, жұмыспен қамту орталығынан, жеке агенттіктерден және жұмыс іздеушілерден

70 мыңға жуық түйіндеме орналастырылды. Электронды еңбек биржасының қызметіне 41 мың

жұмыс берушілер, 133 мың жұмыс іздеушілер жүгінген. ЭЕБ арқылы 112 мың жұмыс

19


іздеушілер жұмысқа тартылды.

2018 жылдың қаңтар-мамыр айлары аралығында Электронды еңбек биржасына жеке

жұмыспен қамту агенттігімен 5 398 бос жұмыс орындары орналастырылды.

ЭЕБ порталындағы «кері байланыс тәртібі» бөлімінде әрбір азамат техникалық

мәселелер бойынша тиісті мамандармен байланысып, өздеріне қажетті ақпараттарды ала

алады.

Өткен жылдың бір айында порталға кірушілер саны 141,4 мыңнан асып жығылса, бір

айда қарау саны -2,5 млнға жетті.

ЭЕБ даму жоспарында келесі міндеттердің іске асырылуы қарастырылуда:

Жұмыс берушінің жеке кабинетінде болжамды бос жұмыс орындары және

жұмысшыларды жұмыстан жоспарлы босату және Жұмыспен қамту орталығының онлайн

режимде қабылдауы туралы ақпараттардың орналастырылуы;

Заманауи үрдіс пен мобильді желіні пайдалануды саралай отырып, IOS

пен Android операциялық жүйесіне арналған мобильді қосымшаны жетілдіру [5,4].

Еңбек нарығын дамыту және халықтың өмір сүру деңгейін арттыру бойынша қосымша

шаралар қабылдау мақсатында Мемлекет басшысы 2016 жылғы 9 қыркүйекте Үкімет алдына

жаппай кәсіпкерлікке ынталандыру және жұмыспен қамтамасыз ету жөнінде міндет қойды.

Жұмыспен қамту және еңбекақы төлеу, адами капитал сапасын арттыру саясатын

жаңғырту, кәсіпкерлікті жан-жақты қолдау, әлеуметтік қолдаудың атаулылығын қамтамасыз

ету «Қазақстан – 2050» Стратегиясына және Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30

мемлекетінің қатарына кіруі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес даму басымдықтары ретінде

айқындалған.

Осыған байланысты «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті

дамытудың 2017 – 2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы еңбек нарығында

сұранысқа ие кәсіптік дағдылар мен біліктілікті меңгерудің тиімді жүйесін, халықтың

әлеуметтік тұрғыдан осал топтарын қолдауды қоса алғанда, еңбек делдалдығының тиімді

моделін құруға бағдарланған.

Қазақстанның еңбек нарығында соңғы 10 жылда оң серпін байқалады. 2007 жылмен

салыстырғанда жұмыс күші санының 9,7 %-ға өсуімен бірге жалдамалы жұмыскерлердің де

саны 1,7 млн. адамға артты, жұмыссыздардың саны 155 мың адамға және өзін-өзі жұмыспен

қамтыған адамдардың саны 558 мың адамға төмендеді.

«Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы жұмыс істеген уақытта 770 мың

азаматқа мемлекеттік қолдау шаралары көрсетілді. Нәтижесінде 580 мың адам тұрақты жұмыс

орындарына жұмысқа орналастырылды.

Соңғы жылдары жұмыссыздық деңгейі 2015 жылғы 5,1 %-дан 2016 жылы 5 %-ға және

2017 жылы 4,9 %-ға дейін төмендеді. Жастар арасындағы жұмыссыздық деңгейі 2015 жылғы

4,2%-дан 2016 және 2017 жылдары 3,8 %-ға дейін төмендеді.

Сонымен қатар, еңбек нарығына да, одан әрі экономикалық өсуге де әсер ететін

мынадай жүйелі проблемалар сақталуда.

1) Еңбек ресурстарының сапасы еңбек нарығындағы қажеттілікке толық шамада сәйкес

келмейді.

Соңғы 3 жыл ішінде кәсіптік білімі бар еңбек ресурстарының үлесі өсті. Егер 2015 –

2017 жылдары жоғары және аяқталмаған жоғары білімі бар жұмыс күшінің үлесі 38 %-ды

құраса, онда техникалық және кәсіптік білімі бар жұмыс күшінің үлесі 2015 жылғы 38 %-дан

2016 жылы 41 %-ға дейін, 2017 жылы 42 %-ға дейін өскен.

Бұл ретте 2015 жылғы 24%-дан 2016 жылы 22,6 %-ға дейін төмендеуіне қарамастан

негізгі, орта, жалпы және бастауыш білімі бар еңбек ресурстарының үлесі жоғары болып отыр.

Соңғы 3 жылда жалпы білім беретін мектептердің 9 және 11-сыныптары түлектерінің

қозғалыс серпіні жылына орта есеппен 21 мың адам жұмысқа біліктіліксіз орналасатынын

көрсетеді.

Бұл ретте еңбек ресурстары біліктілігінің еңбек нарығы қажеттіліктеріне сәйкес

20

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

келмеуінен, жыл сайын жұмыс берушілер тапсырыс берген 20 мыңға жуық бос орынға ешкім

орналаспайды.

Ел кәсіпорындарына ұлттық сарапшылар жүргізген сауалнамалар кадрларға

қажеттіліктің 73 %-ға жуығы техникалық және кәсіптік білімі бар мамандарға және жұмысшы

біліктіліктерге келетінін көрсетті.

Осыған байланысты жастардың алғашқы жұмысшы кәсібін тегін игеруге

қолжетімділігін қамтамасыз ету, сондай-ақ еңбек нарығында сұранысқа ие жұмысшы кәсіптері

бойынша ересек тұрғындарды қайта даярлау және олардың дағдыларын арттыру қажет.

2) Нәтижесіз жұмыспен қамтылудың жоғары деңгейі сақталуда.

Өзін-өзі жұмыспен қамтыған тұрғындардың саны 2015 жылғы 2,3 млн. адамнан

(жұмыспен қамтылған халықтың 28,2 %) 2017 жылы 2,1 млн. адамға (24,5 %) дейін қысқарды.

Өз қызметін тіркемей жүзеге асыратын немесе табысы ең төмен күнкөріс деңгейінен төмен

өзін-өзі нәтижесіз жұмыспен қамтыған тұрғындардың саны соңғы үш жылда 66 %-ға – 2015

жылғы 330,9 мың адамнан 2016 жылы 301,2 мың адамға дейін және 2017 жылы 317,7 адамға

дейін қысқарды.

2017 жылы өзін-өзі нәтижесіз жұмыспен қамтығандардың жоғары үлесі негізінен ауыл

шаруашылығында шоғырланған (58 %), мұнда еңбек өнімділігінің ең төмен деңгейі байқалады

(адам басына 1402 мың теңге). Халықтың табыс деңгейі экономика салаларындағы еңбек

өнімділігінің деңгейімен тікелей байланысты.

Білім мен кәсіптік дағдылардың жеткіліксіздігі барынша өнімді әрі табысты жұмыс

орындарына қол жетімділікті шектейді. Нәтижесіз жұмыспен қамтылғандардың 49,1%-нда тек

негізгі, орта, жалпы және бастауыш білімі ғана бар.

Нәтижесін жұмыспен қамтылған халықты өндіруші экономикалық қызметке тарту

экономикалық белсенділіктің өсуіне және олардың табыстарының артуына ықпал ететін

болады.

3) Еңбек ресурстарының өңірлік теңгерімсіздігі орын алған.

2015 жылы солтүстік өңірлер тұрғындарының саны 2 946 мың адамды құраса, 2017

жылы – 2 934 мың адамды құраған, яғни 12 мың адамға қысқарған. Сол кезде оңтүстік

өңірлерде халықтың саны 186 мың адамға - 2015 жылғы 6 564 мың адамнан 2017 жылы 6 750

мың адамға дейін өскен. Бұл ретте 2017 жылы солтүстік өңірлердің барлық тұрғындарымен

салыстырғанда 15 жастан кіші тұрғындардың үлесі орташа есеппен 19 %-ды, ал оңтүстік

өңірлерде орташа есеппен 34 %-дын құрайды.

Ұлттық сарапшылар жүргізген болжамды бағалауларға сәйкес еліміздегі тұрғындардың

саны 2050 жылға қарай 24,5 млн. адамды құрайды. Бұл ретте ағымдағы үрдістер сақталғанда

солтүстік өңір тұрғындары 0,9 млн. адамға азайып, ал оңтүстік өңірдегі адам саны 5,3 млн.

адамға өседі. Оңтүстік өңірде халықтың орналасу тығыздығы солтүстіктен 4 есеге артық

болады.

Сондықтан жұмыс күші артық өңірлерден жұмыс күші тапшы өңірлерге азаматтарды

ерікті түрде қоныс аударуға жәрдемдесу арқылы еңбек ресурстарының аумақтық ұтқырлығын

ынталандыру бойынша шаралар қабылдаған жөн.

4) Жеке сектор жаңа, тұрақты, өндіруші жұмыс орындарын жеткілікті түрде құрмайды.

Жұмыспен қамтуда мемлекеттік сектордың (мемлекеттік меншік үлесі 50 %-дан

артық мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың) үлесі 2015 – 2017 жылдары жұмыспен

қамтылған халықтың орташа есеппен 25,4 %-ды құрады. Аталған көрсеткіш ЭЫДҰ елдерімен

салыстырғанда жоғары көрсеткіштердің бірі болып табылады, мұнда халықты жұмыспен

қамту құрылымындағы мемлекеттік сектор үлесінің орташа мәні 18 %-ды құрайды.

ЭЫДҰ елдерімен салыстырғанда жұмыспен қамтамасыз етуде ШОБ-тың үлесі

жеткіліксіз. ЭЫДҰ-да шағын және орта бизнес кәсіпорындарында жұмыспен

айналысатындардың орташа үлесі 64 %-ды құрайды, бұл Қазақстандағы деңгейден 1,4 есеге

артық (45 %).

21


Осылайша, жеке секторда жұмыс орындарын құру үшін жаппай кәсіпкерлікті

дамытуды ынталандыру қажет. Дамыған елдердің озық тәжірибелері микрокредит беруді

дамыту жұмыспен қамту мәселелерін шешуге және жаңа жұмыс орындарын құруға ықпал ете

отырып кәсіпкерліктің тиімділігін және ауқымын арттырады [6,55].

Әлемдік тәжірибеде еңбек нарығындағы проблемаларды шешу үшін жұмыспен қамтуға

жәрдемдесудің белсенді шаралары пайдаланылады, олар еңбек ресурстарын дамыту (кәсіптік

даярлау және қайта даярлау), жұмыс күшіне сұранысты арттыру (жалақыны/жұмыспен

қамтуды субсидиялау, қоғамдық жұмыстар), ақпараттық сүйемелдеуді қоса алғанда, еңбек

нарығы институттарының қызметтерін жетілдіру, сондай-ақ кәсіпкерлікті дамыту арқылы

жүзеге асырылады.

Бұл экономикалық тұрғыдан нәтижелі жұмыспен қамту ықтималдығын арттыруды,

еңбек өнімділігі мен жалақының өсуін көздесе, әлеуметтік тұрғыдан жұмыссыздықты

қысқартуды, еңбек белсенділігінің өсуін және адами әлеуетті дамытуды көздейді.

Технологиялық жаңғыру бірқатар дәстүрлі салаларда еңбек ресурстарына сұраныстың

төмендеуімен және жаңа салаларда сұрастың өсуімен байланысты еңбек нарығындағы едәуір

өзгерістерге алып келеді.

Цифрлы экономиканың талаптарын ескере отырып, жұмыс күшінің дағдылары мен

біліктіліктеріне жаңа талаптар қойылатын болады. Экономиканы заманауи және сапалы

ұсыныспен қамтамасыз ету үшін сұранысқа ие кадрлар мен барлық азаматтарды қызмет түрін

ауыстыруға арналған барлық мүмкіндіктермен қамтамасыз ету үшін олардың қайта даярлау,

біліктілік арттыру бағдарламаларына қолжетімділіктерін қамтамасыз ету. Сонымен қатар,

еңбек ресурстарын экономиканың жаңа қажеттіліктеріне бейімдеу қажет.

Жаңа экономиканы өнімділіктің артуына, технологиялық жаңаруға және кәсіпорындар

мен салалардың цифрлануына ықпал ететін кадрлармен қамтамасыз ету еңбек нарығына білім

беру жүйесінен жаңа білікті кадрлардың келуі есебінен, сондай-ақ жұмыс істейтін

жұмыскерлерді оқыту арқылы жүзеге асады.

Қысқа мерзімді кәсіптік оқуды өткізу үшін білім беру ұйымдарының тізбесін,

біліктіліктер, дағдылар тізбесін және білім беру ұйымдары және біліктіліктер, дағдылар

бойынша орындарды бөлуді облыстық деңгейдегі білім беру және халықты жұмыспен қамту

саласындағы жергілікті атқарушы органдардың және өңірлік кәсіпкерлер палаталарының

ұсыныcы бойынша өңірлік комиссия айқындайды.

Сұранысқа ие біліктіліктер мен дағдылардың тізбесі жұмыс берушілердің өтінімдерінің,

сондай-ақ халықты жұмыспен қамту мәселелері жөніндегі жергілікті атқарушы органдар

халықты жұмыспен қамту орталықтарымен, «Еңбек ресурстарын дамыту орталығы» АҚ-мен

және ӨКП-мен бірлесіп жүргізетін өңірдің еңбек нарығының қажеттілігіне талдау мен болжам

жасаудың негізінде айқындалады.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың 10 қаңтар 2018 жылғы «Төртінші

өнеркәсіптік революция жағдайындағы дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Жолдауы

http://stan.kz/kazakstan-prezidentinin-khalykka-zhol/

2. Мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласы

12.04.2018. // http://www.akorda.kz

3. Асанкелдіұлы А. Цифрландыру – серпінді дамудың өзегі // Егемен Қазақстан. - 04

маусым. - 2018. – Б. 1-2

4. Асылов М. Электронды еңбек биржасы азаматтарды еңбекпен қамтуға

жәрдемдесетін нақты құрал болмақ // Егемен Қазақстан. – 10 наурыз - 2018. – Б. 2-3

5. Амангелдіқызы Е. Электронды еңбек биржасы тиімді ме // Жетісу газеті. - 21 ақпан.

- 2018. – Б. 4

6. Төленов Ж.С. Электорнды еңбек биржасы қызметінің ерекшеліктері // Заңгер. - 2019.

- № 5.– Б. 54-57

22

ISSN 1813-1123 ВЕСТНИК ЖГУ №1(89)/2019

ISS ISSN 1813-1123

ПРАВОВОЕ ЗНАЧЕНИЕ СОЗДАНИЯ ЭЛЕКТРОННОЙ БИРЖИ ТРУДА В

ФОРМИРОВАНИИ ЦИФРОВОГО КАЗАХСТАНСКОГО ОБЩЕСТВА

Амирова Б.К., Турарбаев Е.Б.

В статье рассматриваются некоторые актуальные вопросы создания и развития

биржи труда в цифровом обществе Казахстана. Анализируется правовая и социальная

значимость формирования цифрового общества в Казахстане. Основным объектом статьи

является то, что в цифровом обществе биржа труда занимает огромное место в занятости

населения и приностит колоссальную выгоду в будущем.

Ключевые слова: Казахстан, цифровая технология, информация, право,

законодательство, послание.

THE LEGAL SIGNIFICANCE OF THE CREATION OF AN ELECTRONIC LABOUR

EXCHANGE IN THE FORMATION OF DIGITAL KAZAKHSTANI SOCIETY

Amirova B., Turarbaev E.

The article deals with some topical issues of creation and development of the labor exchange

in the digital society of Kazakhstan. The legal and social significance of the formation of digital society

in Kazakhstan is analyzed. The main object of the article is that in a digital society, the labor exchange

occupies a huge place in employment and brings huge benefits in the future.

Key words: Kazakhstan, digital technology, information, law, legislation, message.

Мақаланың редакцияға келіп түскен күні: 26.02.2019.

ӘОЖ 347.83.1

ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ

ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕУДІҢ МАҢЫЗЫ

Амирова Б.К., Жантасова А.К.

Мақалада Қазақстандағы цифрлы ақпараттық технологиялардың дамуы мен

құқықтық реттелуі кеңінен қарастырылған. Сондай-ақ, мемлекетіміздегі ақпарат

нарығының даму келешегіне қатысты саясаты талданған. Ақпараттық

технологиялардың мемлекетіміздің сыртқы және ішкі саясатына және шет

мемлекеттермен байланыстағы әсері де қарастырылған.

Кілт сөздер: Қазақстан, цифрлы технология, ақпарат, құқық, заңнама, жолдау

Бүгінгі күні экономикалық және әлеуметтік даму деңгейіне тәуелсіз экономиканың

ақпараттық саласының дамуына байланысты қоғамдағы әлеуметтік, саяси және мәдени

өзгерістерден көптеген мемлекеттердің құрылымы қайта құрылуда. Оның дәлелі

ақпараттық қызметтегі қызметкерлер санының өсуі, яғни ақпаратты өндіру, өңдеу, сақтау

мен тарату қызметтері . Өз кезегінде ақпараттық қызметтер мен тауарлар нарығы бүгін ең

қарқынды дамушы нарық болып табылады. Ақпараттық бизнес нарыққа жаңа көптеген

кәсіпкерлерді тартуда. Әр түрлі деңгейлердің ақпараттық қажеттіліктері шапшаң

қарқынмен өсуде. Ол өз кезегінде ақпараттық айналым мүмкіндіктерін кеңейтеді, жаңа

ақпараттық өнімдердің пайда болуына алып келеді, ақпарат қызметтерінің барлық

түрлерінің дамуын ынталандырады.

23


Қазақстан Республикасының экономикасына келсек, біздің еліміздегі ақпараттық

нарық әлі де болса қалыптасуда. Мемлекетіміздің ақпараттық нарығының даму келешегі

осы саладағы мемлекеттің ойластырылып, өлшенген саясатына байланысты.

Ақпараттық сала тауарлар мен қызметтердің кең ауқымын алады. Ақпарат нарығы

келесідей секторларды қарастырады: коммуникация, білім, ғылыми-техникалық

зерттеулер, басылым, кино, жарнама, басқару қызметтері және тағы басқалары. Әлі күнге

дейін ақпараттық тауарлар мен қызметтер нарығының жалпы қабылданған нақты

классификациясы жоқ. Ф.Махлуп ақпарат саласын бес топқа бөліп қарастырған: білім,

ғылыми зерттеу мен әзірлеулер, бұқаралық ақпарат құралдары мен байланыс, ақпараттық

машиналар мен құрал-жабдықтар, ақпараттық қызметтер. Ал В.Томбовцев ақпараттық

нарықтың мынадай бес топқа бөлген: ғылыми-техникалық өнімдер, көркем әдебиет

объектілер, басқарушылық мәліметтер мен хабарламалар, тұрмыстық ақпараттар,

қызметтер мен білім.

Экономиканың ақпараттық инфрақұрылымын ақпаратты талдау мен өңдеудің

орталық ұйымдары, ақпараттық айналым каналдары, коммуникациялар мен байланыс

желілері, сондай-ақ ақпарат құралдары қалыптастырады.

Қолданып жүрген технологиялардың ішіндегі маңыздысы қазіргі жаңа ақпараттық

технологиялар. Формальді түрде ақпараттық технологияларды негізгі екі ірі өзара байланысты

класқа бөлуге болады: қазіргі жаңа ақпараттық технологияларды жобалауға бағытталған

ақпараттандырудың бағдарлама-математикалық аспаптық құралдары мен шешімдерді

қабылдау мен қолдауды қамтамасыз ететін қолданбалы ақпараттық технологиялар. Аспаптық

ақпараттық технологияны құрушы топтағы көптеген технологиялар ЭВМ құрылуымен бір

уақытта арнайы және жалпы бағдарламалық қамсыздандыру түрінде, әр түрлі кластар мен

белгілеулердің операциялық жүйелер мен қолданбалы бағдарламалар жиыны ретінде пайда

болды. Ал жаңа ақпараттық технологиялар қатарына есептеуіш техника құралдарының жаңа

техникалық мүмкіндіктеріне байланысты гипертекстік технологиялар, машиналық графика,

қол жетерлік телекоммуникациялық әдістер, CASE-технологиялары, жасанды интеллект

жүйелері, мультимедиа жатады.

Әлемдік ақпарат нарығы өзінің мәні жағынан тауарлар мен қызметтердің дәстүрлі

нарығы болып табылмайды. Оның сыры - оған стратегиялық сипаттағы саяси, идеологиялық,

мәдени-дүниетанымдық себептер бойынша мазмұны әлемдік ақпараттық қатынастар

субъектілері арасында еңбекке мамандану және сонымен ілесе жүретін біріктіру болып

табылатын классикалық халықаралық еңбек бөлінісі тән емес. Осыған байланысты ақпарат

нарығында экономикалық бәсекенің классикалық формуласы барлық уақытта бірдей әрекет

ете бермейді, әдеттегідей, біріншіден нарық талап ететін өнімдерді - тауар немесе қызметтерді;

екіншіден, сапасы өте жоғары және үшіншіден, өткізу құны ең төмен өнімді кім шығарса, сол

ұтады.

Бұл ақпарат саласындағы бәсекеге қабілеттілік ұлттық бәсекеге қабілеттілікпен

ұштасып жататынын білдіреді және тұтастай алғанда сол арқылы айқындалады.

Тұтас алғанда мемлекеттердің ақпарат кеңістігіндегі және атап айтқанда, ақпарат

нарығына кәсіби қатысушылардың жеделдете ғаламдану мен ақпараттық қоғам құрудың

қазіргі заманғы жағдайында бәсекеге қабілеттілігіне тікелей әсер ететін шешуші жаңа

факторлар мыналар болып табылады:

- адам ойының бүкіл сана шегінен және биологиялық мүмкіндіктерінен де тысқары қолжетімді ақпараттың ұлғаюы. Ол ақпарат шоғырының үзіндісі, бір жағынан қалың

жұртшылықты қамту, екінші жағынан адамдар үшін ақпараттар ақысын �

ЖЕТІСУ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ...

Documents