لوالصـف - انتشارات طلایی پویندگان دانشگاه from...

پدیده جنایی و اسباب آن

فـصلاول

حقوق جزای عمومی 1انتشارات طالیى پویندگان دانشگاه

انـــــــتــــــشارات طالیــــــــــی پـــــــویـــــنـدگان دانـــــــشگاه

مبحث اول: مفاهیم

ماده 2 قانون مجازات اسالمیهر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است،

جرم محسوب می شود.

نکته 1ـ1: پدیده جنایی )جرم( واقعیت انســانی و اجتماعی است که نشــانگر تعارض میان انسان و جامعه است و واکنش اجتماعی خفیف یا شدید جامعه را علیه بزهکار برمی انگیزد.1

نکته 1ـ2: یکی از دالیل تحول واکنش جنایی علیه جرم، تغییر رفتارهای انســان در طول زمان و مکان مختلف است. مثل تخلف از قواعد راهنمایی و رانندگی که در عصر معاصر جرم انگاری شد.

جدول 1-1

اقسام بزهکاری2

بزهکاری ظاهریجرایمی هســتند که در مــدت و مکانی معین به اطــاع و آگاهی ضابطین یا

مراجع قضایی می رسد اما به صدور حکم منتهی نمی شود.

بزهکاری قانونی یا

قضایی

جرایمی هســتند که در مدت و مکانی معین به مراجع قضایی اعام شــده و منتهی به صدور حکم محکومیت می شود.

بزهکاری واقعیجرایمی هستند که با یک آمار واقعی و دقیق در یک بازه زمانی و مکانی معین

رخ داده اند.

نکته 1ـ3: جرم شناسان معتقدند برای آنکه تدابیر پیشگیرانه مؤثر افتد باید بیش از فعل ضداجتماعی، به فاعل جرم توجه کرد.3

جدول 2-1

مفهوم حقوقی پدیده جنایی

فعلرفتارترک فعل

مخالف نظم اجتماعیدر قانون جزا پیش بینی شده

انجام این رفتار توأم با مجازات است.

1. مرجع 2 ص 252. مرجع 6 ص 143 و 142

3. مرجع 2 ص 28

2

3انــتـشارات طالیی پــویــندگان دانـــشگاه بخش اول - فصل اول


تعریف 1ـ4:

کژروی )کجروی(

به معنی رفتن به راه نادرست و ناهموار، کج رفتاری، سرکشی، بی قانونی است.در لغت

در علم جرم شناسی و

جامعه شناسیعملی ناهماهنگ با هنجارها و رفتارهای عامه مردم اســت که بیشتر افراد آن

را نادرست می دانند.1

تعریف 1ـ5:

تعریف جرم از دیدگاه دورکيمدورکیــم جرم را عملی که وجدان جمعی را مورد تعرض قرار می دهد تعریف کرده و آن

را طبیعی جامعه می داند.2

تعریف 6-1:به اعتقاد بسیاری جرم ارتکاب عملی است که نظم موجود در جامعه را بهم زده و از این حیث قابل مجازات است.3

3 جدول 1-

اقسام جرم از نظر گاروفالو4جرمی است که احساسات ابتدایی و ذاتی بشر مثل شرافت را جریحه دار می کند.جرم طبيعی

جرمی است که احساسات ثانوی و تکامل یافته انسان را جریحه می کند.جرم قراردادی

4 جدول 1-

اقسام جرم از نظر حقوق5

جرم طبيعیجرایمی هســتند که فــارغ از هر اجتماع و زمان و مــکان جرم بوده و قابل

مجازات است مثل قتل و سرقت.

جرایم ساختگی

)مصنوعی( یا قراردادی

جرایمی که بنابر مصلحت و ضروریات جامعه پیش بینی شده و در نوسان است و در برخی کشورها جرم است مثل تخلف از مقررات راهنمایی و رانندگی.6

5 ججدول 1-

عناصر پدیده مجرمانه7

پدیده ای منتسب به انسان و اجتماعپدیده ای صرفاً حقوقی

1. مرجع 2 ص 292. مرجع 3 ص 953. مرجع 5 ص 514. مرجع 6 ص 535. مرجع 2 ص 31

6. مرجع 1 ص 304 و 37 ذیل لغات7. مرجع 2 ص 28

حقوق جزای عمومی 41


سؤاالت پرتکرار و احتمالی پایان ترم

)تابستان 1394( 1ـ جرم در معنای عام کلمه ................. . الف( ترک فعل انسان است که جامعه آن را به دلیل اخالل در نظم اجتماعی منع کرده است.

ب( فعل و ترک فعل انسان است که جامعه آن را به دلیل اخالل در نظم حقوقی منع کرده است. ج( فعل انسان است که جامعه آن را به دلیل اخالل در نظم حقوقی منع کرده است.

د( فعل و ترک فعل انسان است که جامعه آن را به دلیل اخالل در نظم اجتماعی منع کرده است.2ـ جامعه شناسان و جرم شناســان رفتارهای خارج از قلمرو حقوق کیفری را که با الگوی رفتار عمومی مردم منطبق )نیمسال دوم 94-93(، )نیمسال اول 94-93(، )تابستان 94( نیست به عنوان ..................... تعبیر می کنند.

د( پدیده جنایی ج( کژروی ب( بزه الف( جرم )نیمسال دوم 93-94( 3ـ از دیدگاه قانون چه زمانی پدیده جنایی وجود دارد؟

الف( در حقوق کیفری به آن اشاره شده باشد. ب( جرم شناسی آن را ذکر کرده باشد. ج( در قانون جزا به آن تصریح شده باشد. د( آیین دادرسی مدنی آن را تعریف کرده باشد.

4ـ آگاهی از تعداد محکومیت هایی که در زمان و مکان مفروض از دادگاه ها صادر شده است مبین کدام نوع آمار است؟ )نیمسال اول 93-94(

د( بزهکاری سیاه ج( بزهکاری قانونی ب( بزهکاری آشکار الف( بزهکاری ظاهری )نیمسال اول 93-94( 5ـ جرایمی که مستقل از هر جامعه و در هر زمانی نکوهش شده است چه نام دارد؟

د( جرایم اجتماعی ج( جرایم قراردادی ب( جرایم ساختگی الف( جرایم طبیعی

5. الف4. الف3. ج2. ج1. د



مبحث دوم: اسباب بروز پدیده جنایی

نکته 1ـ7: تعریف قانونی پدیده مجرمانه سبب تضمین آزادی افراد در برابر خودسری قضات می شود.1

نکته 1ـ8: تســاوی مطلق افراد در مقابل قانون سبب می شود که در اجرای مجازات شخصیت بزهکار و امور ذهنی نهانی او نادیده گرفته شود.2

نکته 1ـ9: قانون جزا به جرم بیشتر از مجرم تأکید دارد، در حالی که جرم ناشی از رفتار و فعل مجرم است.3

نکته 1ـ10: قانون جزا انگیزه را در ارتکاب فعل مجرمانه بی تأثیر و فقط سبب تخفیف یا تشدید مجازات براساس ماده 38 می داند.4

تعریف 1ـ11:

بهنجار

نرمال، عادی، طبیعیدر لغت

)از دیدگاه جامعه شناس فرانسوی دورکيم(5

بهنجــار بودن جرم به این معنی اســت که جرم پدیده ای اســت طبیعی و جامعه بدون جرم، محال اســت؛ همان گونه که مجازات

نیز همین ویژگی را دارد.

نکته 1ـ12: با ارتکاب جرم، عالوه بر منافع افراد، منافع جامعه نیز به خطر می افتد. از این رو ماده 8 قانون آیین دادرســی

کیفری مصوب 92 مقرر می دارد: »محکومیت به کیفر فقط ناشــی از ارتکاب جرم اســت و جرم که دارای جنبه الهی است ، می تواند

دوحیثیت داشته باشد:

الف- حیثیت عمومی از جهت تجاوز به حدود و مقررات الهی یا تعدی به حقوق جامعه و اخالل در نظم عمومی.

ب- حیثیت خصوصی از جهت تعدی به حقوق شخص یا اشخاص معین«.

جتعریف 1ـ13:

حالت کسانی است که براساس اوضاع و احوالشان در آینده آمادگی ارتکاب جرم را دارند.6حالت خطرناک

1. مرجع 3 ص 972. مرجع 2 ص 343. مرجع 2 ص 344. مرجع9 ص 1165. مرجع 2 ص 34

6. مرجع 9 ص 157



مبحث سوم: واقعیت پدیده جنایی

نکته 1ـ14: برای حفظ و حراســت جامعه باید قضاوت درباره رفتار مجرمانه به عنوان پدیده ای صرفاً حقوقی جای خود را به قضاوت درباره فاعل آن به عنوان پدیده ای انسانی بدهد.1

نکته 1ـ15: پدیده جنایی از این نظر واقعیتی اجتماعی است که رفتاری برخالف جامعه و نظم عمومی است و برای جامعه خطر محسوب می شود و از این نظر واقعیتی انسانی است که توسط انسان ارتکاب یافته و منتسب به اوست.2

نکته 1ـ16: علت بروز پدیده مجرمانه را باید در وجود متهم )اعم از جسمانی و روانی( نیز بررسی کرد، این همان کاری بود که سردمداران مکتب تحققی برآن تأکید داشتند.3

6 جدول 1-

عوامل جرم زا4

عوامل فردی

)درونی(

عوامل وراثتیعوامل خونی مثل خلق و خوی خاصی که هر فرد از والدین خود به ارث

برده است.منظور استعدادها و ویژگی های خاص هر فرد است.عوامل ذاتی

مثل نواقص فیزیکی در دوران کودکیعوامل اکتسابی

عوامل محيطی

)برونی(

مثل آب و هوا، فصل ها و ...محیط جغرافیاییچگونگی فعالیت احزاب، شرایط شرکت در انتخابات، آزادی های سیاسی و ...محیط سیاسی

محیط مذهبیاعتقادات و باورهایی که از طرف جمع به فرد تلقین می شود و تاثیری که

از این حیث بر روان فرد می گذارند.تعارض باورهای گروه های فرهنگی و ...محیط فرهنگیعواملی مثل طاق، اعتیاد والدین و ...محیط خانوادگینوع ارتباطات و گفتاری که بین افراد هم سن و سال رد و بدل می شود.محیط همساالنمثل فقر، بیکاری، تورم یا رکود اقتصادی در جامعه و ...محیط اقتصادی

نکته 1ـ17: با تلفیق نظریه صرفاً قانونی و نظریه واقع گرایانه می توان ضمن تضمین حقوق و آزادی افراد با پیش بینی قانونی جرایم و مجازات ها دفاع از جامعه را هم تأمین کرد.5

نکته 1ـ18: طبق نظریه مجرد قانونی رفتار ضداجتماعی باید در قانون تصریح شــده و توأم با مجازات باشــد و طبق نظریه واقع گرایانه باید به رفتار انسان در مقابل جامعه به عنوان فاعل جرم توجه شود.

نکته 1ـ19: همانطور که قباًل اشاره شد قانون مجازات اسالمی تنها به اعمال مخل نظم اجتماعی توجه دارد لذا به دیدگاه مفهوم مجرد حقوقی متمایل است.

1. مرجع 2 ص 372. مرجع 2 ص 38

3. مرجع 13 ص 1164. مرجع 3 ص 145. مرجع 2 ص 44



آزمون فصل اول )سؤاالت پرتکرار و احتمالی پایان ترم(

)تابستان 1394( 1ـ حالت خطرناک شامل: الف( آمادگی ارتکاب به جرم است.

ب( خطرناک بودن جرم است.ج( جنبه روانی و ضداجتماعی ندارد.

د( یک قرارداد اجتماعی میان جرم شناسان و حقوقدانان است.)تابستان 1394( 2ـ نظام کیفری کشور ما بر کدام دیدگاه مبتنی بر پدیده جنایی استوار است؟

ب( دیدگاه مجرد قانونی الف( دیدگاه واقع گرایانه د( دیدگا مجرد اسالمی ج( دیدگاه قرارداد اجتماعی

3ـ کدام دانشــمند جرم را فعلی تعریف می کند که حاالت قوی و مشــخص جدان جمعــی را جریحه دار می کند؟ )تابستان 1394(

ج( فری د( آنسل ب( گاروفالو الف( دورکیم )نیمسال اول 94-93(، )نیمسال دوم 92-93( 4ـ کدام یک از موارد زیر جزء عوامل درونی بزهکاری محسوب می شود؟

د( عوامل ارثی ج( محیط فرهنگی ب( محیط خانوادگی الف( محیط اقتصادی 5ـ ضمانت اجرای تخلفات از نظم اجتماعی که قانون آن را مشخص کرده است در وهله اول کدام است؟

)تابستان 1391(

د( تذکر و تنبیه ج( جبران خسارت ب( اقدامات تأمینی الف( مجازات )نیمسال اول 90-91( 6ـ کنش های مخالف نظم اجتماعی چه نام دارد؟

ب( رفتارهای ضداجتماعی الف( انحراف د( جرم ج( رفتارهای ضداخالقی

)تابستان 1390( 7ـ به مجموعه قواعد و مقرراتی که نظم اجتماعی را برقرار می کند، چه گفته می شود؟ د( مجازات ج( جرم ب( حقوق الف( قانون

8ـ کدام گزینه نادرست است؟الف( جرم عبارت است از هر رفتاری اعم از فعل یا ترک فعل که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است.

ب( بزهکاری قانونی را می توان تعداد محکومیت هایی دانست که در زمان و مکان مفروض از دادگاه صادر می شود.ج( بزهکاری ظاهری را می توان تعداد مرافعات کیفری اعم از شکایت ها و اعالم جرم ها به حوزه های نیروی انتظامی و ضابطان

دادگستری در زمان و مکان معین دانست.د( همه گزینه ها صحیح هستند.




9ـ پدیده جنایی .................. .الف( رفتاری مخالف نظم اجتماعی می باشد.

ب( رفتاری است که در قانون جزا برای آن مجازات پیش بینی شده است.ج( انجام )فعل یا ترک فعلی که( با مجازات پیش بینی شده مواجه می شود.

د( هر سه گزینه10ـ تعداد محکومیت هایی که در زمان و مکان مفروض از دادگاه صادر می شود، مفهوم .......... است.

ب( بزهکاری ظاهری الف( بزهکاری قانونی د( گزینه الف و ج ج( بزهکاری قضایی

11ـ رفتاری که موجب اخالل در نظم اجتماعی شده است و این رفتار در قانون جزا پیش بینی شده و توأم با مجازات است، مفهوم ................ می باشد.

ب( پدیده جنایی الف( بزهکاری قانونی د( واقعیت اجتماعی ج( مفهوم مجرد حقوقی

12ـ عناصر پدیده جنایی عبارتند از ................ .الف( مفهوم مجرد حقوقی و واقعیت انسانی و اجتماعی

ب( عوامل درونی و عوامل بیرونیج( عوامل ارثی و عوامل اکتسابی

د( گزینه ب و ج صحیح است.13ـ انگیزه مجرمانه در حقوق کیفری چه اثری در جرم دارد؟

الف( جرم محقق ولی قابل مجازات نیست. ب( از عوامل سلب مسئولیت نیست. ج( بی اثر است و تنها سبب تخفیف مجازات می شود. د( اثربخش و مؤثر است.

14ـ کسی که آمادگی ارتکاب جرم در آینده را دارد چه عنوان حقوقی در وی وجود دارد؟د( حالت خطرناک ج( متهم ب( مظنون الف( مجرم بالفعل

15ـ جرایم طبیعی .................... .الف( جرایمی هستند که تعدادشان محدود است.ب( جرایمی هستند که تعدادشان نامحدود است.

ج( جرایمی که فارغ از هر جامعه و زمان و مکان نکوهش شده و ناپسند و قابل مجازات هستند.د( گزینه الف و ج




16ـ جرایم ساختگی یا قراردادی ....................... .الف( جرایمی که به وسیله قانون گذار با توجه به مصلحت و ضروریات جامعه پیش بینی می شوند.ب( جرایمی که خارج از اراده قانون گذار با توجه به مصلحت و ضروریات جامعه به وجود می آیند.

ج( جرایمی که به وسیله قانون گذار و بدون توجه به مصلحت و ضروریات جامعه پیش بینی می شوند و تعداد آنها محدود است.د( جرایمی که تعدادشان محدود است و فارغ از هر اجتماع و زمان و مکان نکوهش شده و قابل مجازات هستند.

17ـ قانون جزا ...................... .الف( به مجرم بیشتر از جرم توجه می کند. ب( برای جرم و مجرم ارزش یکسانی قائل است.

ج( به جرم بیشتر از مجرم توجه می کند. د( برای جرم و مجازات ارزش قائل نیست.18ـ عوامل جرم زا به .................... .

الف( عوامل درونی و عوامل برونی تقسیم می شوند.ب( عوامل درونی و عوامل حسی تقسیم می شوند.ج( عوامل حسی و عوامل معنوی تقسیم می شوند.د( عوامل معنوی و عوامل مادی تقسیم می شوند.

19ـ کدام گزینه صحیح است؟الف( دیدگاه واقع گرایانه به رفتار انسان در مقابل جامعه توجه دارد.

ب( دیدگاه واقع گرایانه به رفتار مجرمانه توجه دارد.ج( دیدگاه مجرد قانونی به رفتار انسان در مقابل جامعه توجه دارد.

د( دیدگاه واقع گرایانه از اخالق و فلسفه یاری می گیرد.20ـ کدام جمله در خصوص دیدگاه واقع گرایانه نادرست است؟

الف( به رفتار انسان در مقابل جامعه توجه دارد.ب( در این دیدگاه پدیده جنایی مبتنی بر جامعه ستیزی و کژروی انسان است.

ج( رفتار مجرمانه کمتر مورد توجه این دیدگاه است.د( به رفتار مجرمانه بیشتر از رفتار انسان در مقابل جامعه توجه دارد.



اول فصل آزمون پاسخ نامه

ارجاعپاسخسؤالارجاعپاسخسؤال

جدول 1-2ب11تعریف 1-13الف1جدول 1-5الف12نکته 1-19ب2نکته 1-10ج13تعریف 1-5الف3تعریف 1-13د14جدول 1-6د4جدول 1-4د15تعریف 1-6الف5جدول 1-4الف16تعریف 1-6د6نکته 1-9ج17جدول 1-2الف7جدول 1-6الف18ماده 2 ق.م.ا و جدول 1-1د8نکته 1-18الف19جدول 1-2د9

نکته 1-18د20جدول 1-1د10

goldenbookpnu

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید :

www.bookgolden.ir

Bookgolden

231فروردین , خیابان نظری , پالک 21آدرس : تهران , میدان انقالب ، خیابان

9، طبقه پنج غربی ، واحد

3111013191سامانه پیامکی : 112-99901031 - 112-99901963تلفن :

[email protected]: ایمیل

پویندگان دانشگاه انتشارات طالیی راه های تماس با

لوالصـف - انتشارات طلایی پویندگان دانشگاه from...

Documents