و یتیکی، ژئواکونومیکیمنابع ژئوپل ی بررس ین؛نو...

و یکیمونوکاوئژ ،یکیتیلپوئژ عبانم یسررب ؛نیون مسیرورت و یاهکبش هعماج کی هب یبایتسد یاتسار رد هنایمرواخ هقطنم رد نیون مسیرورت یرچلاکوئژ

تینما یارب ییارجا تیریدم 6ینیدباع دواد

ناریا ،نارهت ،یلم عافد یلاع هاگشناد ،یلخاد تینما بیارگ یلم تینما یارتکد یوجشناد

76/20/396 :هلاقم شریذپ خیرات 69/50/6396 :هلاقم تفایرد خیرات 6

هدیکچ هرگتسگ هتک تتسا راگتشک و ی نمااتن و تشحو زا یدیدج عون روهظ هنایمرواا هقهنم یکیگیلژوئژ و یگینما تالوحت نیرتمهم زا یکی

یا هکبتش هت ماج روتهظ اب نراقم هک هدیدژ نیا .تسا هگااس دوا ریگرد دودحم ای و ریگارف تروی هب ار هقهنم یایفارغج زا ی یسو متسیرورت ی رچ اتکوئژ و یکیموتنوکاوئژ ،یکیگیلژوئژ طیارش هنوگچ و تسیچ یاهکبش ه ماج هک دنکیم حرهم ار لاؤس نیا تسا زا دنوشیم حرهم ه اقم نیا رد زین یرگید یعرف تالاؤس یلیا لاؤس نیا رب هوالع ؟تسا هدروآ مهارف هنایمرواا هقهنم رد ار نیون

،یکیگیلژوتتئژ عباتتنم و تتتسا یاهتتچخیرات هتتچ یاراد هتتنایمرواا هتتقهنم رد نیوتتن متتسیرورت و یتتلک روتتط هتتب متتسیرورت هتتکنیا هتتلمج تخس اب یاهکبش ه ماج هک دهد یم ناشن ه اقم نیا جیاگن ؟دنامادک هنایمرواا هقهنم رد نیون مسیرورت یرچ اکوئژ و یکیمونوکاوئژ داتصگقا رد هتنایمرواا هتقهنم یاهروتشک ندتنار هیتشاح هتب رتگید رتط زا و هتقهنم یاته ت ود یارب اضف یسایس یهدناماس ندرک رد ار روزی اتاک قن ندش یناهج دنور ربارب رد مواقم یاه تیوه داجیا هجیگن رد و یبهذم و یموق یاه تیوه دیدهت زین و یتاعالطا

تالاتقم و یاهناخباگک عبانم زا هدافگسا اب دش دهاوا شالت ه اقم نیا رد همدقم نیا هب هجوت اب .تسا هدرک یزاب نیون مسیرورت روهظ متسیرورت یرچ اکوئژ و یکیمونوکاوئژ ،یکیگیلژوئژ طیارش داجیا رد نآ قن و یاهکبش ه ماج نییبت و لیلحت هب یشهوهژ و یملع .دوش هگاادرژ هنایمرواا هقهنم رد نیون

.رچلاکوئژ ،کیمونوکاوئژ ،کیتیلپوئژ ،یاهکبش هعماج ،هنایمرواخ ،نیون مسیرورت :یدیلک ناگژاو

[email protected] (لوئسم هدنسیون) ینیدباع دواد -6

یشهوژپ-یملع همانلصف یناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن 1396 ناتسمز ،لوا هرامش ،مهد لاس

1396 ناتسمز ،لوا هرامش ،مهد لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 416

همدقم هدقطنم فیدصوت ی اردب «7ناهام ریات درفلآ» مان هب ییاکیرمآ ی طسوت یدالیم 7036 رد راب نیتسخن 6هنایمرواخ هژاو سیلگنا یارب سراف جیلخ یاه یراوشد نوماریپ یا هلاقم ی ار داهنشیپ نیا یو .تفر راک هب یدزن و رود رواخ نیب یمدسر تاداتاکم رد سپس و 5ندنل زمیات همانزور یوس زا هژاو نیا ،دعب یکدنا .درک حرطم «9ویویر لانشن هیرشن» رد ۀژاو .تدفرگ رارق هدافتسا دروم ،مود و لوا یناهج گنج رد اکیرمآ و سیلگنا یاه تلود طسوت هاگنآ ،سیلگنا تلود نردق طدساوا زا هدک دراد دودجو زدین نادکما ندیا یلو تسا هدش ناونع یدالیم 0036 لاس زا عطق رو هب هنایمرواخ ,Shirodi) دشاب هدش هدافتسا حالطصا نیا زا زین ایناتیرب هجراخ ترازو رد ناتسودنه هب طوبرم روما هرادا رد مهدزون

2005: 106). روادخ هدن و ددمآ یم باسح هب یدزن رواخ هن ،دش یم هتسیرگن نآ هب اپورا هراق زا هکنیا تلع هب هنایمرواخ حالطصا و تدیمها یدلو ددشاب یدم تدشاد رظن رد ناهام هک هچنآ زا رت عیسو یا هقطنم هنایمرواخ زا روظنم هزورما هچ رگ .رود هدنایمرواخ حالطصا قیقد یریگراکب رد هک تروص نامه هب .تسا یقاب نانچمه حالطصا نیا یکیژتارتساوئژ تاریثأت یدمرارق هدوددحم ندیا رد هک ییاهروشک و ییایفارغج هزوح نیا ورملق نازیم دراد دوجو ارآ رفت یدزن رواخ ای و هدب ،یدصخ لالده و سرا دف جیدلخ هزوح یاهروشک ریظن اهروشک زا یخرب هکنیا یارب تسین افتا لحم زین دنریگ ،ناتدسناغفا ،ادقیرفآ لامدش یاهرودشک ادما دراد دودجو رظن افتا دنراد رارق هنایمرواخ ورملق رد هیکرت و نمی هفاضا هدودب ردیغتم هراودمه هدنایمرواخ زا دوصقم نیاربانب ؛دنا هدش ظوحلم هنایمرواخ ورملق رد اما هدنکارپ سراق و ناتسکاپ هدنایمرواخ یدعمج و دنا هدرب راک هب اقیرفآ لامش ات دنه هراق هاش زا روانهپ ییایفارغج فیصوت رد ار نآ یا هدع .تسا فدصتم ناددب ار برع هریزج هاش و سراف جیلخ رگید یا هدع و دنرب یم راکب یلیئارسا -یبرع هشقانم فیصوت رد ار .(Ellahi and Poustinchi, 2008: 18) دننک یم یاردب و ددش هفادضا لداق فیرادعت هدعومجم هب دیدج یفیرعت رزب هنایمرواخ حر ندش حرطم اب زین ریخا ههد رد ددیاب ثدحب زادغآ رد . ددش ردییغت شوختسد یللملا نیب و یا هقطنم ،یسایس تایبدا رد هنایمرواخ یاهزرم راب نیمدنچ ندیا تدیمها ثعاب ییاه تیزم هچ و هتشاد تیمها یجراخ یاه تردق یارب زاب رید زا هنایمرواخ ارچ هک مینک نشور .(Amini, 2005: 181) تسا هتخانش زیامتم ار نآ و هدش هقطنم ،ددنوادخ مزعلاولوا نارامایپ .تسا یهلا و یدیحوت رزب نایدا هاگداز و هاگتساخ یخیرات -یگنهرف رظن زا هنایمرواخ نآ زا یدمین زا بیدب ،هدش هتخانش ندمت دنچ و تسیب دودح زا .دنا هدرک مالعا ار دوخ یناهج تلاسر ،هقطنم نیا رد یدسانشزاب هدنایمرواخ یگیادسمه رد زدین ردگید فوردعم یاه ندمت زا یرایسب .دنا هدش ییاسانش هنایمرواخ هقطنم رد و تیحیدسم ،دودهی یدهلا نادیدا ناوردیپ یارب ،سدقملا تیب رهش یاهذم رظن زا .دنه و نیچ یاه ندمت دننام دنا هدش و تادیبدا و هفسلف یاه بناد و یراذگ نوناق هراوهگ هنایمرواخ ،اه نیا رب هوالع .تسا دنمشزرا و سدقم رایسب ،مالسا

1. Middle East 2.Alfred Thayer Mahan 3.National Review (NR) 4. imes Newspapers Ltd

516 ...نیون مسیرورت و یاهکبش هعماج

تدسا هدتفای شرتدسگ نادهج ردسارس هدب ادج ندیا زا و دراد هدقطنم نیا رد هشیر میدق یایند رنه .دیآ یم رامش هب ...(Rajabzadeh, 1996: 173). ؛ تدسا رادروخرب یا هژیو تیمها زا یدام تاناکما و عبانم ،یداژن و یموق عونت ،یعامتجا تفاب هب هجوت اب ،هنایمرواخ یرودتارپما یدشاپورف زا سدپ . تدسا هدوان هقطنم مدرم تیاضر و تساوخ هیاپ رب یعیا تاناکما و عبانم عیزوت اریز عمادطم و حلادصم سادسا رب ،سیسأتلادیدج یاهروشک یارب یلیمحت یاهزرم داجیا ،تسخن یناهج گنج رد ینامثع لکدش مدرم یاهذم و یداژن ،یموق لئاسم هب هجوت نودب دنتشاد روضح هنایمرواخ رد هک اپورا یرامعتسا یاه تردق زا یدکی ادب یا هدنوگ هدب هک تفای ناوت یمن ار یروشک ،اقیرفآ لامش یتح و هنایمرواخ رد هزورما ،نیمه یارب .تفرگ تدباقر هدب یهادگ ددنچ زا رده لکدشم نیمه .دشاب هتشادن فالتخا ... و نیمز ،تفن ،بآ عبانم رس رب ،بناگیاسمه ؛ تدسا هددش هدنایمرواخ رد تددم زارد و تددم هادتوک گنج و یریگرد ثعاب یدراوم رد و دنز یم نماد یتاحیلست یا هژدیو تدیمها زا ردگید یاهرودشک یاردب مده و هدقطنم مدردم یارب مه یتینما -یسایس رظن زا هنایمرواخ ،نیاربانب .(Mortazavi and Ali Karami, 2014: 686) تسا رادروخرب قبادس رودهمج سیدئر رترادک یدلم تدینما روادشم و اکیرمآ یجراخ تسایس هتسجرب نیسیروئت 6یکسنیژرب وینگیبز هدادمآ و هددش هدیدشک ادهتنا ادت هک تسا ینامک هز هیاش هقطنم نیا :دیوگ یم سراف جیلخ و هنایمرواخ نوماریپ اکیرمآ نادمک ندیا هز دیدزن روادخ ادت ناریا زا و ناتسناغفا ات اقیرفآ اش زا .دنک باترپ ناهج یوس هب هدنشک یریت تسا و دودش لعتدشم تدسا نکمم هظحل ره زین نآ ینوماریپ نوناک و تسا اه تردقربا نیگنس تباقر نوناک هز نیا .تسا .(Safavi et al., 2015: 124) دروآرد ناجیه هب ار ناهج هدطقن ،ددیدج نرق زاغآ رد فعاضم یا هنوگ هب و متسیب نرق رسارس رد ناهج یژرنا نوناک ناونع هب هنایمرواخ هقطنم .تدسا هدتفر یدم رتارف یا هقطنم حوطس زا ،لغا اه نآ تاریثأت هک هدوب یددعتم یاه نارحب و تالوحت روهظ و شزیخ ،دردک اددیپ ینادهج داصتقا رد هک یتیمها لیلد هب ،وس نیا هب مود یناهج گنج نایاپ نامز زا هژیو هب هنایمرواخ هقطنم تالودحت رد ذودفن و رودضح یاردب ات تخاس راداو ار اه نآ و تفرگ رارق رزب یاه تردق هجوت دروم بیپ زا بیب .(Mohammadi and Tirgari Seraji, 2013: 207) دننک هدافتسا یفلتخم یاهرازبا زا هقطنم نیا ردگید یودس زا و تدفر یدم رامش هب ناهج یژرنا زا یا هدمع بخب هدننک نیمأت وس ی زا هقطنم نیا ،متسیب نرق رد یاده ترددق زا یدخرب عمادطم و لیئاردسا روضح زا یشان ااتدمع هک تسا هدوب ییاه بنت و اه نارحب زا یخرب نوناک دادصتقا زدین و ینادهج تدینما ادب هدنایمرواخ هقطنم تالوحت ،لیلد نیمه هب .تسا اکیرما هدحتم تالایا هژیو هب رزب هدودب رزدب یاده ترددق هدجوت دروم زاب رید زا هنایمرواخ هک تسا ور نیمه زا .تسا هدروخ هرگ للملا نیب یسایس هدئارا هدنایمرواخ زا ار یدفلتخم فیرادعت دودخ یاهزاین و هدرتسگ عفانم روخارف هب اه تردق نیا هدش ثعاب هک تسا .(Jafari, 2012: 191) دنهد

1. Zbigniew Brzezinski


Source: (https://wikitravel.org/en/Middle_East) هنایمرواخ هقطنم -1 هرامش هشقن

هددش هدجاوم یرتدشیب تاددیدهت اب هنایمرواخ یسایس تینما یدالیم 6336 لاس رد سراف جیلخ گنج نتفای نایاپ اب هدب رجنم تاعفد هب و هداد رارق یقیمع یتااث یب ضرعم رد ار هقطنم ،اه تلود نایم بنت ینالو یاه تدم یارب .تسا نادیم رد مجادهت هب دیدهت ،هزورما .تسا هدش یناسنا یاه نارحب و یداصتقا و یسایس تینما رد لالخا ،میقتسم گنج و لیئاردسا و باردعا نایم حلص دنیارف نتخاب گنر .دهد یم ناشن ار دوخ یرت کانرطخ و دیدج یاه هویش هب اه تلود ریثکت رگید یوس زا .تسا هدش هقطنم رسارس رد یبرغ دض تاساسحا ندش رو هلعش ثعاب ،تنوشخ زورب نآ یپ رد زا مدسیرورت روددص .ددهد یدم بیازفا ار ،یقر یاهروشک نایم رد یریگرد عوقو ناکما زین یعمج راتشک یاه حالس یاده تفرشیپ و هعسوت .تسا هتشاد یپ رد ار هقطنم یداصتقا و یسایس یاوزنا ،ناهج طاقن یصقا هب هنایمرواخ هقطنم و هدبرجت نتدشاد نوددب یسایس ناراهر زا یدیدج لسن .دنا هدوب لیخد هقطنم یتااث یب رد هتشذگ ههد ی زین یلخاد بیازدفا .ددنا هدتفرگ تدسد هب هنایمرواخ رد ار تردق ،یتیامح یاه هاگیاپ زا یرادروخرب نودب و یراهر یاه تراهم نودیزیولت نوچمه تاعال ا یروانف .تسا هدیشک بلاچ هب ار یعامتجا موسرم ،تارم هلسلس ،نانز تالیصحت نازیم ار یعادمتجا تاعودضوم و یسایس عونتم تارظن هطقن ،دنراد رارق مومع سرتسد رد بیپ زا بیب هک یا هراوهام یاه و یعادمتجا ،یدسایس تاردییغت ددناوت یدم اده تفردشیپ نامزمه عوقو .دنهد یم رارق اه تلم یمومع راکفا ضرعم رد هزودح رد تفردشیپ و نددش هزیتارکودمد ردظنم زا تدم دنلب رد یتارییغت نینچ تارثا .دشاب هتشاد یپ رد ار یداصتقا و یدسایس یگتفدشآ ددناوت یدم یتلادح نیدنچ تدم هاتوک تارثا دنچره .دوش یبایزرا تاثم تسا نکمم ،رشب وقح


ار هدقطنم یاه تلود زا یخرب راتفر و تسایس رد ینیب بیپ لباقریغ یاه بخرچ و گنج هب دیدهت بیازفا ،یداصتقا .(Wilkinson and O'Sullivan, 2006: 170) دشاب هتشاد یپ رد رتدوددحم ندردک هزیتارکودمد دنیارف یتح و تفر دهاوخ بیپ یدنک هب هقطنم ندرک هزیلارایل هک دسر یم رظن هب نینچ ندیا ،ریخا یاه لاس رد .دنتسه تارکومدریغ و رگرادتقا یاه میژر لرتنک تحت ااعون هنایمرواخ یاه تلود .دش دهاوخ لاکدشا ریادس و ینادگمه یاده هنادسر رب تلود لرتنک زا نتساک و یسایس ماظن رد تاحالصا ماجنا یارب اه تموکح بیدپ رد ار ندرک هزیلارایل دنیارف روکذم یاه تلود زا یخرب ،اهراشف نیا هب خساپ رد .دنا هدوب راشف تحت ،نایب یدازآ رد اما ؛دشاب یم تاعمجت و اه تسشن یرازگرب یدازآ و نایب یدازآ نوچمه یندم یاهیدازآ رب یا همدقم هک دنا هتفرگ نددش هزیتارکودمد یاده هناشن زا .دنا هدرک داجیا زین ار ییاه تیدودحم ندش هزیتارکومد دنور رد اه تلود نیا لاح نیع ،لادثم ناودنع هدب .دردک هرادشا یتاباختنا لکش هب یراذگ نوناق سلجم نوچمه یتارکومد یاهداهن هعسوت هب ناوت یم نادنچمه هدک ددنهد یدم ار یندم یاه نامزاس زا هتسد نآ رد تکراشم هزاجا اهنت دوخ نادنورهش هب اه تلود زا یخرب مدغر هدب لادحره هب .دنوش یمن بوسحم یمومع عفانم هدنیامن ییاه نامزاس نینچ هک یلاح رد تسا تلود هب هتسباو یدپ رد ار یدسایس تاحالدصا مادجنا تدهج مدرم تساوخ تسا نکمم ندرک هزیلارایل دنور موادت ،اه تیدودحم نیا .(Esposito, 1993: 130) دوش تدم دنلب رد یرتشیب یتارکومد تارییغت هب رجنم تسا نکمم و دشاب هتشاد .ددش ددهاوخ نادشیاه تدلود زا مدردم یتیادضران ،دجوم دایز لامتحا هب اهمیژر نیا یداصتقا فعض رگید یوس زا یاده هیامردس ،دلج ادی یدیاز لاغتدشا رد ،تدسا هتفرگ تروص هقطنم یاهتموکح رد ااریخا هک یداصتقا تاحالصا یتمودکح دادسف و تدفگنه یاهتایلام عضو ،نیگنس ضورق .دنا هدش هجاوم تسکش اب هنایمرواخ هقطنم هب یجراخ و یندیمادشآ بآ یاردب ادضاقت ،ردقف ،یرادکیب شوختسد هنایمرواخ ااریخا .تسا هدش هقطنم رد یداصتقا دشر زا عنام رد تالکدشم ندیا دیددشت ،دجوم ،تدیعمج عیردس ددشر هدک تسا یلاح رد نیا .تسا هدوب زین ییاذغ داوم نیمأت بدخب رد هدرتدسگ یراذگ هیامرس و ییاذغ داوم رتشیب تادراو زا ریزگان هقطنم یاهروشک .دش دهاوخ هدنیآ یاه لاس نینچمه و دوش یم ناراهر هب تاسن یمدرم دامتعا نتفر نیب زا ثعاب ،یداصتقا دوکر موادت .دش دنهاوخ بآ تفایزاب ار یدعادسم هنیمز ،لغش دقاف هدرک لیصحت ناناوج هدنامیقاب ،نیا رب هوالع .داد دهاوخ بیازفا ار یمارآان زورب لامتحا تیعدضو دوداهب یاردب هدک یتاحالدصا ،لادح نادمه رد .دروآ دنهاوخ مهارف ی ارفا ییارگداینب بیازفا و دشر یارب یتیادضران دادجیا اب -تلود ییوگخساپ بیازفا و یرگ یدصت بهاک نوچمه - تسا یرورض اهمیژر نیا یداصتقا .(Gönderfrank, 2003: 118) ددرگ یتااث یب زاس هنیمز دناوت یم ،تموکح نارادفر رد هدنوگچ و تدسیچ یا هکادش هدعماج هدک تسا نیا دوش یم حرطم هلاقم نیا رد هک یلصا لاؤس همدقم نیا هب هجوت اب ندیا رد تدسا هدروآ مهارف هنایمرواخ هقطنم رد ار 6نیون مسیرورت یرچلاکوئژ و یکیمونوکاوئژ ،یکیتیلپوئژ طیارش و یاهکاش هعماج نییات و لیلحت هب یشهوژپ و یملع تالاقم و یاهناخباتک عبانم زا هدافتسا اب دش دهاوخ شالت هلاقم .دوش هتخادرپ هنایمرواخ هقطنم رد نیون مسیرورت 7یرچلاکوئژ و یکیمونوکاوئژ ،یکیتیلپوئژ طیارش داجیا رد نآ بقن

1.New terrorism 2. Geopolitical, geo-economic and geo-culture


یموهفم و یرظن درکیور

دراد یعس ،تسا دیدج رصع ناسنا تالماعت نوگانوگ داعبا زا رثأتم انامه هک دوخ فلتخم داعبا اب ندش یناهج هدیدپ یودگلا رد ینکدش بوچرادچ ندیا .دراذگب رتارف ار اپ ینماان نآ ،قاعتم و تینما زا یزباه فیرعت گنت بوچراچ زا نتخادس لودحتم لاح رد عقاو رد ،ینکش بوچراچ نیا یپ رد ندش یناهج .تسا هدوب دوهشم رتشیب تلم – تلود هدب یادضف رد 6 گدلک تراوتسا هدیقع هب .تسا ینتام نآ رب اه ماظن زا یرایسب تااث هک تسا یسایس تردق بوچراچ ندمی هدب لادح نیا رد .دوش یم رادروخرب ییازسب تیمها زا تا ااترا ،ندش یناهج ینکش راتخاس رثا رد هدمآ دوجو د دیآ یدم دیدپ اهدحاو تایح رارمتسا یارب مزال ماجنا ،دهد یم لیکشت ار یو تردق تارادم لدم ساسا هک تا ااترا(Lotfi and Nādemi, 2006: 142). هدعماج حرد رد تامازلتدسا نیدمه ادما ددنروخ یدم مدشچ هب یلم تیوه ظفح تامازلتسا زونه گلک یاه ثحب رد ردصع زادغآ و تادعال ا ردصع نادیاپ ادب تدسا ددقتعم یو .تدسا هدش هتشاذگ رانک ا االمع 7زلتساک لئونام یا هکاش یددحاو (هراو ماددنا) مدسیناگرا هدب نآ رد نادهج لدک هک تسا هتشاذگ ییاضف هب مدق موس هرازه رد رشب ،تا ااترا لدلملا نیدب مادظن هدصرع هزادت نارگیزاب رگید و یسایس یاهدحاو ،(یقوقح و یقیقح) دارفا مامت و تسا هدش لیدات هدلوقم اهنت هن للملا نیب ماظن یارب یدیدج یاهوگلا نینچ ضرف اب تسا یهیدب .دنتسه یا هکاش هعماج نیا یاه مادنا لودحت رادچد زدین ینماادن زا فدیرعت نآ عدات هدب هکلب ،دننک یم ،سک یدیدج تیهام و هتفای رییغت نآ داعبا و تینما یلدصا یاهداهن ناینب و ساسا یو هدیقع هب ،دنک یم دای تخس یناکت ناونع اب نآ زا زلتساک هک یلوحت نینچ .دوش یم هادساحم هنوگچ ار نآ نامز هک نیا زا رظن فرص ،هرازه لوحت نیا ... :درب یم لاؤس ریز ار یلم تلود نوچمه هعماج یز دیر یدپ ،تیعورشم و تیوه ندش یلحم و تاعال ا و تورث ندش یناهج راشف ...تسا لوحت نارود ا ااعقاو ،مینک .(Rahbari, 2009: 109) تسا هدرب لاؤس ریز ار یلم تلود و یرالاسردپ نوچمه هعماج یلصا یاهداهن هدک تدسا یا هزادت راتخادس ادب ااطنا هلئسم ،موس هرازه ناسنا یور بیپ لکشم زلتساک و گلک رواب هب هک نآ هجیتن و نیدلوا نادیم نیا رد .تسا هدومن یزیر یپ ار یا هکاش زلتساک ریاعت هب ای و یلمارف یلوصا و هتسکش ار یلم یاهزرم یدشاپورف .ینماادن سادسحا رگم دوب دهاوخن یزیچ - موس ناهج هژیو هب – ناهج مدرم هب هدش ءاقلا سح نیرت یوق مده رد سارده و میدب ،دوب للملا نیب ماظن رد یرگید تردقربا یلصا ،یقر یدامتم یاه ههد ی هک 9یروروش داحتا هدب دودخ ادب ار تدلم - تدلود مودهفم ینعی -دنتشاد هیکت نآ هب نارگیزاب زا یرایسب نآ زا بیپ هک ییاه هیاپ نتسکش ندکمم یدسایس و یدادصتقا داعبا رد هچ رگا ،ندش یناهج نارظن ،حاص زا یخرب رواب هب هک یرو هب ؛تشاد هارمه 5 ینماادن ندردک ینادهج هدب عقاو رد یتینما دعب رد اما ،دهدب ار هتسد ی ندش یناهج یوس هب یور بیپ دیون تسا

.(Soltani Nezhad and Jamshidi, 2016: 98) دش دهاوخ یهتنم ردثکا رد یو .تدسا هتخادس حردطم نازودب یرادب ار ندش یناهج هدیدپ تارثا و تینما هنیمز رد مهم ثحاام زا یکی نیددب ؛تدسا حلدص نادققحم و تینما نارگ لیلحت نایم دنویپ یعون داجیا لااند هب دوخ یتاقیقحت یاهراک و اه هتشون

1. Stewart Clegg 2. Manuel Castells 3. Soviet Union 4. Globalizing of insecurity


ردبارب رد ینادگمه یاده یریذدپ ،یدسآ و یدادصتقا لدباقتم یگتسباو هلمج زا یدایز لماوع تسا دقتعم یو هک انعم لدباقتم یگتدسباو و یدسایس یاهددحاو یمادمت یاردب کرتشم تشونرس ندمآ دیدپ ثعاب ،یطیحم تسیز تادیدهت یگتدسباو ردبارب رد یدلم تدینما دراهار دربراک نتفای نایاپ هب یاسن یهاگآ ،تسا دقتعم نازوب .تسا هدش اه نآ یتینما هدک یتیعدضو نامه ینعی ،تسا هدروآ دوجو هب ار ریگارف یشرانآ هصخشم اب یللملا نیب متسیس یعون ،هدش دای لباقتم یوردین زا هدافتدسا ،نازوب ریگارف یشرانآ ای یناهج ینماان تیعضو رد .دنک یم دای یناهج ینماان ناونع هب نآ زا زلتساک .دراددن دربرادک یدلم تدینما یتندس مودهفم رد و هتدشذگ ددننامه رگید یجراخ تسایس رازبا زا یکی ناونع هب یماظن هدک تدسا ادنعم ناددب ددشاب یدم تینما ندش یناهج صخشم االماک هوجو زا هک یلم تینما هنیمز رد لباقتم یگتسباو هاگددید زا .دنتدسه کرد لباق دنریگ یم رارق متسیس لک اب طااترا رد و رانک رد هک ماگنه نآ اهنت درفنم یلم یاه تینما للملا نیب ماظن هصرع نارگیزاب درفنم یلم تینما زا ،ندش یناهج رصع تالوحت وترپ رد یلم تینما لوحت نازوب یراب 7336 لادس رد زین (دحتم للم نامزاس نیشیپ لک ریبد) یلاغ سرتپ .تسا هتفریذپ تروص ،یللملا نیب تینما موهفم هب راد هدنماد و دیددش یردیگرد نداتفا جاور زا یپ رد یلم تینما تسا دقتعم یو .تسا هدومن هراشا مهم نیا هب یدالیم یدصاخ ماهبا لاح نیع رد و یگدیچیپ یاراد زین موهفم نیمه اما ؛تسا هدش لیدات یللملا نیب تینما هب ،اه تلود نایم .(Nasri, 2011: 134) تسا هدیچیپ رایسب یللملا نیب تینما موهفم اما تسا ناسآ یلیخ حلص هژاو یانعم کرد :تسا .دودمن لاداند ناودت یم زین اه تلود تیمکاح رب نآ ریثأت یگنوگچ یسررب قیر زا ار یلم تینما رب ندش یناهج ریثأت یردیگ میمدصت ردب هدک ددناد یم یمتسیس تارییغت زا یا هعومجم هدنهد باتزاب ار یللملا نیب تینما موهفم نازوب یراب تلود ،تسخن :دنرامش یمرب یگژیو جنپ ار ینیمزرس یاه تلود یاه یگژیو نارظن ،حاص .دراذگ یم ریثأت نادرم تلود ،مود ؛تدسا هتشگ ادج اه تلود ریاس زا صخشم ی وطخ طسوت یراکشآ لکش هب هک تسا یورملق یاراد ینیمزرس تدلود ،مودس .تدسین ییاسانش لباق تلود نامه دوخ زا ریغ یرگید تردق چیه نآ رد ینعی ؛تسا قلطم ورملق نیا یدفتنم ار رادصحنا ندیا هدارا یور زا هدکنآ رگم ،دراد راصحنا رد ار رهق لامعا رایتخا مه و نوناق مه دوخ ورملق رد مددقم دودخ یدلم نیناوق رب ار اپورا نوناق دنا هتفریذپ یصاخ فادها یارب هک اپورا هعماج وضع یاه تلود دننام ،دنک زا هن و -ا اامیقتسم یلم تلود ،مراهچ .(دنراد روضح نیمزرس رد هک دوش یم یناسک همه لماش تلود رادتقا) دنرامشب عاودنا ادی یلادودئف عدماوج ددننام دندشاب رادتخم دوخ یا هزادنا ات لاح نیع رد و تسدریز هک یا هطساو عجارم قیر ردب میقتدسم تیمکاح ،ماجنا رس و ؛دنار یم مکح دوخ نادنورهش رب -دوب جیار االاق هک یتنس یاه یروتارپما زا یصاخ .ددشاب یم روشک نینکاس اب نوگمه و ناسکی دروخرب زا نیعم هجرد مزلتسم ،یلم تلود یزکرم عجارم طسوت نینکاس رد هدک ییاده نآ اده تدلود زا یرامدش یاردب دردس گنج نایاپ .تسا تلود تسیود دودح زا لکشتم ینونک ناهج هدب نآ یهدنامزاس و تلود تردق ،یحاون یخرب رد .دوب ندش یشالتم و هعجاف نارود دنتشاد رارق مسینومک هاگودرا ادهنت هدن یطیارش نینچ رد .تفای ناوت یم یا هژیو لیالد یا هقطنم تالضعم نیا یارب .درادن دوجو رگید یصاخ لیالد اده تلود نیرت تااث اب و نیرت یوق یتنس ظاحل زا و نیرت یمیدق زا یخرب یتح هکلب هدیسر لالقتسا هب هزات یاه تلود دادحتا یدشاپورف نآ راکشآ هنومن) دندنام زجاع ،دندناسر یم ماجنا هب تیقفوم اب هتشذگ رد هک ییاه تیلوئسم ماجنا زا هدک لاودما و صاخدشا یاردب یدصوصخ و یمودمع تدینما یراردقرب یدتح طیاردش نیا رد .(تسا یوروش ریهامج و راماتپدس هدزادی هدعقاو) تدسین یا هددش نیمدضت ردما ردگید ،دندیلابیم دوخ هب نآ تباب زا یبرغ هتفرشیپ یاه تلود


لدلملا نیدب مادظن هدعزانمالب ترددق ردبا ار دودخ یورودش زا سدپ هک اکیرمآ یلخاد تینما تاهاام سیدنت یشاپورف و ریثأدت زا یاددج ،اهرودشک لدخاد رد لادعف یدلمارف نارگیزاب روهظ (تساعدا نیا رب یاسانم لاثم دهاش ،تسناد یم ندیا رد .دراددن درذگیم شاینیمزرس ورملق رد هچنآ رب ار قلطم لرتنک رگید تلود هک تسا انعم نیا هب اه نآ تردق مکادح یاده ترددق ردگید ددننامه تسرد ،یلمارف یاه تردق نیا اب هرکاذم هب رواجم اه تلود تسا نکمم تیعضو Tavassoli ) دودب یدالیدم مودس هرازده هناتدسآ رد تدلود فیاظو ندش رت یمومع رگنایامن دوخ عوضوم نیا .دنوش

Nayeni, 2003: 147). هنایمرواخ هقطنم رد نیون مسیرورت

رادب تنوشخ مادقا هنوگره و تسا هدش انعم ىب ااایرقت هک هتفر راک هب ىددعتم و توافتم ىناعم نانچ رد مسیرورت هژاو لدلم نامزاس هن و هدحتم تالایا هن دنچ ره» :دنا هتفگ 7رتراپ ىرگ و 6نمیل لکیام هک هنوگ نامه هتالا .دریگ ىم رب رد ار هدک ددنراد قدفاوت هدتکن نیا رد ىلک رو هب نارظن ،حاص ،لغا اما ،دنا هدرکن هئارا مسیرورت زا ىمسر فیرعت دحتم یدخرب .« دریذدپ ىدم ترودص ىدسایس ىفدده ه دب لین ىارب هک دراد هراشا ىراب تنوشخ و هنامرجم راتفر هب مسیرورت لادمعا رد کرتدشم ردصانع عازدتنا هب مسیرورت زا یملع یزاس موهفم یورارف یاه تیدودحم زا یهاگآ اب ناگدنسیون فیرادعت رد یلدصا و کرتدشم رصانع 9دیمشا سکلآ هنومن یارب .(Tayyeb, 2001: 67) دنا هدش دنم هقالع یتسیرورت :تسا هدرمشرب هنوگ نیا ار مسیرورت زا هدش هئارا جادمآ ،هناتدسد بیدپ یاده بندکاو و ددیدهت ،سردت و تشحو داجیا ،یسایس فادها ،یقعت ،روز و تنوشخ لامعا کرتدشم هصیصخ هس مک تسد دراد دوجو هنیمز نیا رد هک یفیراعت تقیقح رد .تنوشخ یگتفای نامزاس و تنوشخ :دنهد یم رارق رظن دم ار هدک دنک یم یروآدای صوصخ نیا رد 5تلروک ولجنآ .یج :نآ لامعا هب دیدهت مک تسد ای تنوشخ یریگراک هب ،لوا لادمعا یدتاذ رصانع زا دناوت یم زین نآ لامعا هب دیدهت هکلب ،میمانب مسیرورت ار تنوشخ ینیع ققحت هک تسین یزاین ؛دشاب یتسیرورت لدتق ددننام یا هناراکهزب لامعا و تنوشخ لاکشا ریاس زا مسیرورت یکفت روظنم هب :یسایس فادها اب تنوشخ ،مود اده تسیرورت هرمز رد ار ینارگیزاب و اه هورگ اافرص ناگدنسیون یخرب ،یصخش و یداصتقا یاه هزیگنا اب دصق ءوس ای .دنتسه زیمآ تنوشخ لامعا قیر زا نامکاح یسایس راتفر و لامعا نداد رارق ریثأت تحت ددص رد هک دنهد یم رارق هددننک زیادمتم یلدصا ردصنع ناودنع هدب هدک یا هدصیصخ :یتدسیرورت یاه ،یسآ و تادیدهت جامآ ،نایماظنریغ ،موس .(Sheikholeslami Et al., 2015: 183) ریاس زا مسیرورت .دودش یدم داددملق یتدسیرورت لادمعا و مسیرورت یگژیو نیرت مهم نادنورهش هیلع برخم یناور راثآ نتخادنا هار هب هدک یا هدنوگ هدب .تسا نانآ هیلع تنوشخ لامعا هب دیدهت ای نادنورهش هب ندناسر ،یسآ هدش حرطم تنوشخ لاکشا یکیرودئتارف و یخیرادت ارف ،یملع هیعاد مغر هب تسیرورت و مسیرورت صوصخ رد هدش هئارا فیراعت و سرت داجیا

1. Michael Lyman 2 . Gary Parter 3. Schmid 4. Corlett


و ینادعم مدسیرورت ه رادبرد ییاناد فلتخم یاه یدنب تروص و دنراد نامز رد روصحم و یخیرات یتلصخ ااساسا ،دوخ .(Soleimani, 2006: 276) تسا هدروآ دوجو هب ار یعونتم قیداصم ندیا رد یساسا هلئسم .تفرگ مک 6وکوف لشیم زا ناوت یم ،میروآ تسد هب مسیرورت زا یملع فیراعت میهاوخب رگا یددنب ترودص» مودهفم .تسا بناد عوضوم ناونع هب اه تسیرورت و مسیرورت بیادیپ طیارش مهف و کرد صوصخ رد دودجوم فیرادعت یدنب تروص ناوت یم نآ زا هنادازآ تشادرب اب هک تسوکوف ثحب دروم یساسا میهافم زا «ییاناد عدطقم ی رد هک تسا یطباور هعومجم زا ترااع مسیرورت 7همتسیپا رظنم نیا زا .درک یسررب ار مسیرورت صوصخ همتدسیپا ،،دیترت ندیا هدب .ددشخب یدم تدحو یرکف یاهماظن و مولع ،اه بناد دجوم ینامتفگ یاهرادرک هب یخیرات ددعاوق حطدس رد مودلع نادیم یخیرادت رصع ی رد هک تسا یطباور هعومجم هکلب ،تسین بناد زا یعون مسیرورت .(Fierahy and Zahiri, 2008: 166) تسا هدمآ دوجو هب ینامتفگ یاده نامزادس زا هوردگ هدس دهادش ادیند و تدفرگ لکدش هدنایمرواخ رد مسیرورت دیدج جوم یدالیم 2636 لاس رد ،یدال هدیزجت ،یدیارگ ادحلا) یدلم یتدسرپداژن (یتدسار و یدپچ) یژولوئددیا یاده هورگ لماش هک دش یتسیرورت زا یکی هک یاهذم د یسایس یاه هورگ ،مسیرورت جوم هس نیا نیب رد .دوب یاهذم د یسایس یاه هورگ و (یراتخمدوخ .(Torkishid and Jalayan Mehri, 2017: 56) دنیآ یم رامش هب دیدهت نیرت رزب ،دنشاب یم یمالسا یاه هورگ اه نآ رد ادکیرمآ رودضح ،(یدالی دم 3236 هدیروف ادت 3236 رامادسد) قبادس یورودش طدسوت ناتسناغفا لاغشا هب خساپ رد طدسوت اردع لاغ دشا و (یدالیدم 6336 هدیوناژ) سرادف جیدلخ لوا گنج ،(یدالیم 0336 راماسد) برع هریزج هاش هدجیتن رد و دردک اددیپ ددشر ذودفن و تدیمک ،ترددق ردظن زا یدیارگ مالسا ،(یدالیم 9007 سرام) اکیرمآ یاهورین ذودفن یتدسیرورت و یمالدسا ورددنت یاده هورگ و تفرگ رارق شریذپدروم رتشیب ی ارفا و هنازوت هنیک یاه یژولوئدیا ،(2236) « هددعاقلا» هوردگ سیدسأت لاس رد .دنتفای هعسوت تعرس هب ،دیدج یمالسا یاه نامزاس و دندرک ادیپ یرتشیب دودجوم یاده هکادش زا یا هریجنز هورگ نیا ،دنک ینیشن ،قع ناتسناغفا زا یوروش بترا هکنیا زا بیپ لاس ی ینعی ه مادسا هدک تخادس دودخ یاردب یمالسا لاعف ناراهر یریگراک هب هلیسو هب ار یرتچ «هدعاقلا» .درک داجیا یتسیرورت .(Vaezzy, 2009: 728) تفرگ تسد هب ار نآ یراهر جیردت هب ندال نب مادجنا هدب و داد ردییغت ار دوخ یژتارتسا «هدعاقلا» ،یدالیم 0336 لاس ناتسناغفا رد یوروش بترا رب یزوریپ زا سپ یاضعا نآ ،قاعتم و .دز تسد 6336 راماسد رد نادوس مو راخ ات ناتسکاپ رواشیپ زا یرهش ق انم رد ییاه تایلمع ،ددش رازگرب نادوس رد هک ییاه پمک .دندرک نانال بونج و نادوس رد یتسیرورت تایلمع شزومآ هب عورش «هدعاقلا» .(Ibid., 2009: 728) دنتفرگ یم رارق ییامنهار و تیامح تحت یماظن و یتینما یاهداهن طسوت لادعف هوردگ یدنعی نآ نادبزیم و د ناتدسناغفا د دوخ هاگیاپ ،هورگ نیا .دراد رارق لوحت هرود ی رد «9هدعاقلا» زورما مدک تسد رم و یریگتسد ،نآ زا رت مهم .تسا هداد تسد زا ار دوب ناتسناغفا تموکح یراذگ نوناق بخب هک ناالا مدغر هدب .تدسا هتدشاذگ اده نآ یاده تادیلمع یور یوق رایسب تارثا ،نآ یتایلمع ناراهر و نایماح و اضعا زا یمین بنانمدشد یاردب یدگنردالب دیدهت و رطخ زونه «هدعاقلا« ،ناتسناغفا رد نآ یتایلمع و یشزومآ راتخاس ندرک فقوتم

1. Michel Foucault 2. Epistome 3. Al-Qaeda


ینادهج هکادش ،تدسا هدتفرگ راردق هدلمح تدحت ادیند رد « هددعاقلا» یلنسرپ و یکیزیف داینب دنچره .دور یم رامش هب یق ادنم رد یکیژولوئددیا و یکیزیف ذوفن اب .دنراد ار یتسیرورت یاه حر یارجا رد یفاک ییاناوت زونه نآ یتیلمدنچ رادک ،دنتدسه نادشدوخ ردکفمه هدک ییاده هوردگ اب «هدعاقلا» زکرمتمریغ هکاش ،دنشاب یم رقتسم اجنآ رد ناناملسم هک ،« هددعاقلا» یزدکرم هتدسه ،ناتسکاپ و ناتسناغفا رد بناتسود و نادحتم رانک رد اکیرمآ موادم یاه تیلاعف اب .دننک یم ،ایدسآ زا ینونادق یدب ق انم فر هب ه وبرم یاه تمسق رگید و یتایلمع و یلام ،شزومآ ،تالمح یهدنامزاس بخب یادهورین تدسد زا رارف هنزور و فعض طاقن ییاسانش زا سپ .دنتسه تکرح لاح رد زاقفق و اقیرفآ اش ،هنایمرواخ « هددعاقلا» رودضح هک یلاح رد .دنتسه نمشد طوطخ هب ذوفن لاح رد رادیاپ رو هب «هدعاقلا» یاهرگوجتسج ،یتینما هدب دودخ هزادت یادهورین ادب و ددنا لاعف راماتپس 66 زا سپ «هدعاقلا» هدنام یقاب یاضعا ،دراد دوجو زونه ناتسناغفا رد ،یزادسزاب یاردب ددناوت یدم هدک تدسا یزاسرس و نما لحم نمشد ق انم «هدعاقلا» یارب .دننک یم ذوفن نمشد ق انم رامدش هدب یمالسا یاه تیلاعف رد رکفنشور دارفا نیتسخن ،نآ یاضعا زونه .دور راک هب ندز هبرض و دارفا یروآ عمج هدب ،ددش یزدیر هدیاپ مدظعا ادداع رتکد ،نآ سسؤم طسوت هک دوخ یتالیکشت رادومن هب هجوت اب هورگ نیا .دنور یم اده هد یاردب تدسا ردادق زونه ،ییاناوت یالاب تیفیک نداد تسد زا مغر هب و دنام یقاب یمالسا زراام هورگ ی ناونع ردخآ ههد رد اه نآ یلام تیامح و شزومآ هب و دیامن میظنت یتایلمع و یژولوئدیا لمعلاروتسد یجراخ یمالسا هورگ هدیلع گدنج هدمادا تدهج ددحتم یاده هورگ هب دامتعا هلیسو هب ار دوخ یناهج طیارش ات تسا رداق «هدعاقلا» .دزادرپب ،ناتدسناغفا رد دودخ یدشزومآ راتخادس نددش یدشالتم زا یریگودلج یارب و دنک ظفح بناتسود و نادحتم ،اکیرمآ یدناوارف هدافتسا یلام طیارش و یماظن ، یژولوئدیا تروص هب ندش عقاو رثؤم تهج یمالسا یاه تیلاعف زا «هدعاقلا» .دنک یم یدبرغ ددض ینادهج دادهج یژولوئد دیا ،نآ یددیلک نارداهر و یزدکرم هتسه ندش هتشک و یریگتسد ناکما دوجو اب یادهاج هدب ناسوساج و نارومأم .دوش یم «هدعاقلا» تیامح ثعاب یلاکیدار و رادمتسایس ناناملسم نایم رد «هدعاقلا» 6 ندچچ و نیدپیلیف ،شدالگنب ،یلاموس ،نمی لثم نما ق انم رد «هدعاقلا» هورگ یگنهامه ات درک دنهاوخ رفس فلتخم یتدسیرورت یاده هکادش هب یهجوت لباق رو هب ،ایند رد شدوخ روضح نداد ناشن یارب «هدعاقلا» .دنریگ تسد رد ار هبردض دودخ نانمدشد هب ات دراد هیکت زاقفق و هنایمرواخ ،اقیرفآ اش ،ایسآ بونج ،ایسآ یقرش بونج رد دوخ یناهج .(Forati and bakhshi Sheikh Ahmad, 2012: 34) دزاس دراو نیون مسیرورت و یاهکبش هعماج هک درک راکنا ار هتکن نیا ناوت یمن تسا هدوب ی ااترا و یتاعال ا لیاسو شرتسگ زا رثأتم یدایز دودح ات ندش یناهج تینما زا اهریاعت و اهریسفت رییغت هب یدایز دح ات اذل و تسا هدرک مک اهرازبا نیا شرتسگ هب زین ندش یناهج هدیدپ ردظن رد تدینما مودهفم لوحت فطع هطقن ناونع هب ار ندش یناهج ناوت یم ینمض تروص هب نیاربانب ؛تسا هدش رجنم ترددق رصنع ی ناونع هب هک یوحن هب تسا هدوب دشر لاح رد تاعال ا تردق ندش یناهج دنیارف عورش اب .تفرگ ار نددش ینادهج تعردس تاد ااترا و تاعال ا یروانف .دوش یم حرطم تاعال ا بالقنا و ندش یناهج رصع رد یلم

1. Yemen, Somalia, Bangladesh, Philippines and Chechnya


نارگیزادب ترددق ردگید ترااع هب ؛دراذگ یم ریثأت یللملا نیب نارگیزاب نایم تردق عیزوت یور رب و تسا هداد بیازفا ،دتارم هدب ریثأدت ردییغت ندیا و تدسا بیازدفا لاح رد یلم عماوج رد تا ااترا و تاعال ا بالقنا هجیتنرد یتلودریغ و تاعال ا یروانف هک تفگ ناوت یم یرگید ریاعت هب .تسا هتشاد تلم تلود تینما و تردق موهفم یور رب یا هدرتسگ هدب زدین تدینما مودهفم زا فدیرعت نآ عات هب هک تسا هدرک ههجاوم ییاه تصرف و دیدهت اب ار اه تلود تینما تا ااترا یدتینما تادیعقاو ادب تدینما مودهفم قبادطت تدهج رد نیاربادنب ؛ تدفای رییغت یطیحم تالوحت زا هتسباو یریغتم ناونع تدفای ردییغت یمتدسیس تدینما و یعادمتجا تدینما ،ینادسنا داردفا تینما هب تینما موهفم و تفرگ تروص ییاه شالت(Soltani Nezhad and others, 2016: 42). و رترثؤدم تاعال ا رصع رد نآ یرازفا مرن موهفم اما دراد تیمها نانچمه دوخ یرازفا تخس موهفم رد تینما هچرگا تینما نیمأت نیاربانب تسا هتفای شرتسگ تاعال ا و لوپ ،تامدخ ،الاک هدرتسگ نایرج ،اضف نیا رد .تسا هدش رت جیار مودهفم فیرعتزادب ددنمزاین لوا هدلهو رد هدک دبای یم تیمها ،تینما دیدج تالکشم ناونع هب زین دراوم نیا زا ی ره هددیدپ دودخ یدتح نایم نیا رد .تسا هدش فیرعت موهفم ریز رد یتینما دیدج تالکشم بشوپ سپس و تینما دیدج ینادهج نارگیزاب نیا دید زا .تسا هدش حرطم یتینما دیدهت ناونع هب یللملا نیب نارگیزاب زا یرایسب یارب ندش یناهج چیده و دنک یگداتسیا نآ لباقم رد دناوت یمن یرگیزاب چیه هک تسا هدش لیدات تینما فیرعت زا دعب ی هب دوخ ندش نیدمه ردب ددنا هداد رییغت تینما زا ار دوخ فیراعت اه تلود هجیتن رد .دبای هعسوت نآ نودب دناوت یمن زین یا هتسب هعماج ،نددش یناهج نیاربانب ؛دننک یم ییوگخساپ و تیفافش هب رواجم ار دوخ و دننک یم هزیلارایل ار دوخ بیپ زا بیب ساسا ندیا هدک ددهد یدم وس یللملا نیب یاه نامزاس و یتلودریغ نارگیزاب تینما تمس هب یروحم تلود تلاح زا ار تینما و ینادسنا تدینما ندیا ردب هوالع .تسا هدرک جراخ ندوب قلطم تلاح زا ار تیمکاح و هتساک ار اه تلود تردق دنیارف ،یدسایس یاه هزوح ندش یناهج هک تفگ ناوت یم ساسا نیمه رب .دنوش یم حرطم ینوناک میهافم ناونع هب رادیاپ تینما زدین ار یتینما دیدج یاه نارحب نآ عات هب و تسا هداد رارق ریثأت تحت ار یطیحم تسیز و یگنهرف یعامتجا ،یداصتقا هدش دیدج طیارش ساسا رب تینما موهفم فیرعتزاب هجیتن رد و اه تلود ینارگن ،جوم هک هدرک داجیا اه هخاش نیا رد .(Scholt, 2003: 916) تسا یاهزرم لیلقت رد مهم لماع ار یاهذم یاه هقرف ییارگ تنوشخ درس گنج زا سپ یاه لاس نیرخآ رد دسر یم رظن هب تدسسگ و هتدشگ مدهم رایسب تارییغت راچد اهزرم هنایمرواخ یاضف رد زورما دروآ باسح هب هنایمرواخ و للملا نیب هددید هدقطنم ردیخا تالودحت رد هدچنآ .میتدسه هجاوم ارع و هیروس لثم اهروشک نیا ،لغا رد ینیمزرس و یزرم نیدلوا یدیادز زردم نیاربادنب ؛ تدسا روشک نیا رد تردق راتخاس و تیمکاح رد تارییغت نیا دامن ییادز زرم دوش یم هکادش ،دلاق رد یداللیدم 02 هدهد رد یتدسیرورت یاده نادیرج تدسه یتسیرورت یاه هورگ یریگ لکش یارب هنیمز یدلعف طیاردش رد بعاد لاثم ناونع هب یلعف طیارش رد ،دوب صخشم نانآ روضح نادیم و دنا هتشاد تیلاعف ینیمزرس .(Ebrahimi, 2002: 124) درادن یلم تیوه هدردک تدیلاعف یسایس و یعامتجا فلتخم یاه هورگ هک میراد راک و رس یا هکاش هعماج وس ی زا دوجوم طیارش رد یگراپ دنچ و هتشگ تارییغت راچد ینیمزرس تلود رادتقا هنماد اضف نیا رد دننک یم داجیا تارییغت هکاش راتخاس رد و لدیلحت مدسیشرانآ درکیور اب هتشذگ رد هچرگ للملا نیب طباور رد نآ تاریثأت و دمآ دهاوخ بیپ یعامتجا و یسایس


بودشآ یادضف نیاربادنب . تدسا هددش بوشآ یاضف هب لیدات یعامتجا یاه هکاش شرتسگ اب یلعف یاضف رد ،دش یم ندیا هدب هجوت اب میتسه هجاوم ایلافتسو اسپ یاضف اب هنایمرواخ رد زورما تشاد دهاوخ لااند هب ار مسیرورت دیلوتزاب هنماد هک تسا نآ هنایمرواخ یاه تلود هنوگ نیا یگژیو دوب میهاوخ ور هب ور هتسکشرو و فیعض یاه تلود اب هاگن راتخادس زا اده تلود هچ رگا تشاد دهاوخ لااند هب ار نآ تیعورشم نارحب و هدوب رتشیب یزکرم تلود هیلع تمواقم لیددات یداتارم هلدسلس راتخاس و هداد یم بشوپ ار اه نآ ورملق بوشآ یاضف یتقو اما دندرک یم تیعات یاتارم هسلس زا ار بیودخ درکرادک یدسایس ی اده متدسیس هنوگ نیا یزکرم تلود نیاربانب ؛دوب دهاوخ هدنوش نوگرگد راتخاس هب صخشم ینیمزرس تیهام زا مسیرورت و هدوب 6ایلافتسو اسپ یاضف هنایمرواخ یاضف طیارش نیا اب و داد دهاوخ تسد بقن یافیا تلودارف 7هرصنلا و بعاد دننام ی ااترا یاهوگلا ،یترت نیمه هب و دش دهاوخ یا هقطنم تیهام هب لیدات بدقن یعادمتجا ی اده هکاش و هدش رت فیعض هتشذگ ههد ی هب تاسن هنایمرواخ یاه تلود هدنراگن رظن زا .دننک یم ادب زورما و دنا هتشذگ ریثأت هیروس رد هتشذگ رد دسا ظفاح لثم هتشذگ یارگرادتقا یاه تلود یگتسکشرو رد ینشور لدیلحت یاردب یردگید لادجم یجرادخ یاه تردق بقن اما ،هدش یگتسکشرو راچد اه تلود زا هنوگ نیا رادتقا لوفا .(Rahbari, 2009: 109) دال یم زا ار بیادهورین بذدج هددمع تمدسق بدعاد .دوب دهاوخ امش تردق زمر روحم تاعال ا یداصتقا و یماظن ناوت نیاربادنب ؛ دنادسرب مادمتا هدب ار یزاس تیوه هژورپ ااعیرس تسه ددصرد و هتسب راکب یعامتجا یاه هکاش نیمه قیر تادیح زا هک هچنآ و دنا هدومن لامعا یا هناسر دنیارف رد بعاد تیاثت هنیمز نیا رد ار شالت نیرتشیب یبرغ یاهروشک لدمع هتخیدسگ رادسفا ق انم نیا رد یتسیرورت یاه هورگ هک تسه نآ رگناشن میراد غارس هنایمرواخ رد اه هورگ نیا دنتدسه لدفاغ نآ زا اده ی دبرغ زورما و دناشک دنهاوخ اکیرما و اپورا هب تیاثت زا دعب ار ناشاه تیلاعف هنماد و دننک یم(Horry, 2003: 432). هنایمرواخ هقطنم رد نیون مسیرورت یرچلاکوئژ و یکیمونوکاوئژ ،یکیتیلپوئژ عبانم نارود زا هتدسجرب نارواگنج و نارامایپ هاگداز و رزب هراق هس و ایرد ود ع اقت لحم هنایمرواخ هک تسا نآ تیعقاو ندیا یتندس یاده هدبذاج ردب هوالع رصاعم نارود رد اما ؛تسا هتخیگنارب ار نایاشگناهج عم هراومه هک تسا ناتساب مادگ .تدسا هدوزدفا ادیند کادخ زا هدعطق نیا رس رب اه تباقر نازیم رب زین (تفن) نآ یا هناسفا تورث ،یهانتیال یاضف یدالیدم 6236 لاس رد 5زئوس لاناک رفح اب یوسنارف «9سپسلود نانیدرف» ار (هنایمرواخ تیمها ندش حرطم) تسخن یرودتارپما هرمعتدسم نیردت رزدب ) ناتدسودنه هدب (یبایتدسد) لوصو هارگرزب زا هعطق ی هک ،یترت نیدب ،تشادرب رادب نیتدسخن یاردب یدالیم 2036 لاس رد هک تشادرب «0یسراد سکان مایلیو» ار مود ماگ و دوشگ ار (ریاک یایناتیرب رزدب یاده تدلود هزراام و تباقر نادیم هب نونکات نامز نآ زا ار هقطنم نیا و دیشک نوریب ناریا کاخ لد زا ار تفن عدفن هب رتشیب ،داد نایاپ هنایمرواخ رب (یزورما هیکرت) 6ینامثع یروتارپما هطلس هب هک لوا یناهج گنج اما ؛درک لیدات

1. Post-Westphalia 2.ISIL and Nusra. 3. Ferdinand Marie de Lesseps 4. Suez Canal 5. William Knox Darcy 6. The Ottoman Empire


تادجن یاردب شا هدجیتن زدین داد یور (هنایمرواخ) هقطنم نیا رد مود یناهج گنج رد هک یدران و دش مامت ناتسلگنا تدسخن) 6یلتا تموکح .دوب زاس تشونرس (سیلگنا هب رلتیه هلمح) ایناتیرب دران هزادنا هب نیقفتم یزوریپ و ناتسلگنا هرمعتدسم نیردت رزدب) ناتسودنه نداد تسد زا لااند هب درک یم نامگ (یناهج مود گنج زا دعب سیلگنا تقو ریزو تدیمکاح هدب نادنچمه هدک دروآ دودجو هدب ه دنایمرواخ رد یردگید یروتارپما نآ یاج هب ناوت یم (ایناتیرب یروتارپما .(Khani, 2005: 244) دهد همادا ناهج رد ندنل 7گنیلرتسا هریل عزانمالب نیردت رزدب هدب نآ زا ازدترا و هطلدس و ناتدسودنه فشک اب هک رو نامه ناتسلگنا درک ناعذا ناوت یم تقیقح رد ندیا هدب ار ینادهج هدجوت نآ یژتارتدساوئژ تیمها و هنایمرواخ رد تفن فشک اب ،دش لدب ناهج یرامعتسا تردق رد رودشک ندیا نیردید هقبادس و سیلگنا مان اب هراومه هنایمرواخ مان ،اس نیدب .تخاس فوطعم زین یدراهار هقطنم فدارتم هنایمرواخ رسارس رد یمالسا یاهروشک هیلع هناراکزواجت یاه گنج و اهروشک هیزجت و عبانم تراغ و هطلس .(Hamed, 2006: 81) تسا میدکحت رد سرادف جیدلخ و هدنایمرواخ ردب (یدالیم 0226 -0236) سیلگنا نرق ی زا بیب طلست رگید ترااع هب زادردپ هدیرظن یرما .سا .لآ .تسا هدوب اراد یژتارتسا و یساسا رایسب بقن یناهج مسیلایرپما ماظن یللملا نیب هطلس ترددق اهنت سراف جیلخ یاه بآ رد ریاک یایناتیرب نرق ی زا بیب یتدم رد :دسیون یم یدالیم 06 ههد رد یسیلگنا هدمه ،تدسا هددش هتدشاد هدگن زادب (یناهج مسیلایرپما) ناهج ناناگرزاب یارب ییایرد هار نیا رگا و تسا هدوب هقطنم رادک ندیا هدب اده تدلم عودمجم یاردب هدکلب ،دودخ یاردب اهنت هن ام ،تسا ایناتیرب تلود یاه بشوک و شالت نویدم ددنروآ یدم یادج هدب تدسرد ار دودخ فیلاکت هک دنک یم باسح یمدرم یور هتسویپ ایناتیرب یروتارپما .میا هدز تسد(Ghaffarian, 1994: 65). دودخ ییادیفارغج تیعقوم نویدم یناهج تسایس رد هراومه ار دوخ تیمها زا یشخب هنایمرواخ هک تسا نآ تیعقاو جیدلخ» و « ردس یادیرد» ،« زئودس لادناک» نوچ یمهم ق انم .تسا دنه سونایقا و هنارتیدم یایرد نیب یلپ ناونع هب ندیا زا طدقف هدنارتیدم یادیرد و دنه سونایقا هب هیسور میقتسم هار هوالع هب .دنا هتفرگ رارق هقطنم نیا رد زین 9«سراف لیکدشت ار رود یایدسآ و یقرش بونج یایسآ ،ناتسودنه هب اپورا هار زا یتمسق هنایمرواخ هرخالاب و درذگ یم هقطنم .دهد یم تروادجم رد نتفردگ راردق نیدنچمه و تدفن بیاددیپ سپدس و نآ یژتارتدسا بدقن ،ادس هب هنایمرواخ عقاو رد ود ،داد یدم لکدش ار ایناتیرب یروتارپما یارب تورث دیلوت میظع عبانم هک ناتسودنه ینعی سیلگنا هرمعتسم نیرت رزب روم ی یدالیم 0226 لاس رد .دروآ دوجو هب مود یناهج گنج زا لاق ات ار سیلگنا یناهج رادتقا رد یروحم هیاپ :ددسیون یم ناتسودنه ظفح یارب نآ یژتارتسا تیعقوم و هنایمرواخ تیمها هب هراشا اب «5یل.یس .رآ» مان هب یسیلگنا ناردیا رد ی قادفتا ره و رصم رد یدیدج لوحت عون ره ،هیکرت رد یشانج ره هک دنک یم مکح ام هب هفیظو» :دسیون یم یاراد ادم تدلع نیدمه هب .میتسه ناتسودنه روشک ،حاص ام اریز ،میرگنب هداعلا وف یرایشوه اب ار ناتسناغفا رد ای

1. Clement Attlee 2. Pound sterling 3. Suez Canal, Red Sea and Persian Gulf 4. Richard Charles Lee


ادپورا زا ام هار ریسم رد هک ییاهروشک لاوحا و عاضوا هب تاسن و هدوب ییایسآ یاه تردق متسیس رد یمهم تیعقوم .(Shakouie, 1349: 397) میتسه یوق رایسب و صوصخم تیساسح یاراد ،دنا هتفرگ رارق ناتسودنه هب ناتدسناغفا و ناتدسکرت ...:ددسیون یم ایناتیرب قاسا هجراخ ریزو و یسیلگنا روهشم رادمتسایس «6نزرک درل» دعب یدنچ هددنیآ تدهج نیدمه هدب ...دوش یم ماجنا ناهج رب تدایس و نتفای تسد یزاب نآ یور رب هک دنتسه یجنرطش هحفص زا ادم نارجادهم مدظعا تمسق هک (هنایمرواخ -ایسآ) دوش یم ماجنا یا هراق رد هکلب ،دوش یمن نییعت اپورا رد ناتسلگنا رد و ددهد هدمادا دودخ یگددنز هدب ددناوت یمن ناتسلگنا یناهج یروتارپما ،ناتسودنه نودب تقیقح رد ،دنا هدمآ اجنآ .تسا ناهج یقرش هرک مین رد یرترب و تردق ساسا و هیاپ (سیلگنا هرمعتسم نیرت رزب) ناتسودنه نتشاد فرصت و ناردیا رب طلست ،اه سور تادیدهت دنزگ زا (ناتسلگنا تورث نوناک) ناتسودنه ظفح یارب سیلگنا رگید یرظنم زا ندکر نیردت یلدصا ار ددنتفرگ یدم راردق ناتسودنه و هیسور نیب هک هنایمرواخ نینچمه و (دنه ناگیاسمه) ناتسناغفا ریخدست و هدلمح ردب یدنام دودخ ددیدهت هیاس اب زین اه سور هک دوب یلاح رد نیا .درک دادملق دوخ یجراخ تسایس ددیکأت 7 ویدسنسا مادن هدب یسور لارنژ ی .دندرک یم یریگ جاب ناریا و اپورا رد سیلگنا زا هراومه ناتسودنه یلامتحا رد ناتدسلگنا تادسن نادمه هدب ،ددشاب ردت یودق (ناتدسودنه تروادجم) یزکرم یایسآ رد هیسور هچ ره هک دنک یم ردیاک ردتپ هدک دودب یلادح رد نیا .دش دهاوخ اپورا رد یرتشیب تازایتما نداد هدامآ ااتجیتن و هدش رت فیعض ناتسودنه هدب ندیدسر ردب ردیاد رودشک ندیا نارادمتدسایس هب دوخ یخیرات هیصوت رب هوالع زین (یرازت هیسور روهشم روتارپما) یجرادخ تدسایس ییادغ فدده زدین ار ناتدسودنه ریخست شزیمآ رارسا همان تیصو رد (سراف جیلخ) مرگ یاه بآ .(Qamat, 2009: 100) تسا هدرک دادملق هیسور ندروآرد لردتنک تدحت ادب ناتدسلگنا لوا گدنج نادیاپ رد ینامثع یاه یروتارپما ندش یشالتم زا دعب رگید فر زا یا هدادعلا ودف یدشیجلا وس تیعقوم ،دوب عقاو سراف جیلخ و هنارتیدم یایرد نیب هک ینامثع یروتارپما تارمعتسم و ناتدسلگنا هردیزج هادش نیدب ی اداترا ی اده هار زا تدظافح و یلامتحا نازواجتم لباقم رد ناتسودنه زا عافد تهج رد یددیلک ق ادنم هب لیدات سراف جیلخ و هنارتیدم یایرد نیب یاه نیمزرس ،یترت نیدب و هدروآ تسد هب ناتسودنه .دندوب هدش ناتسلگنا یعفادت یاه همانرب

1. George Curzon, 1st Marquess Curzon of Kedleston 2. A.E.Sneseev


عفادنم بوچرادچ رد هدقطنم ندیا هادگیاج و بدقن (...و ارع ،ناتسبرع ،ناریا) هنایمرواخ رد تفن فشک لااند هب اما . تدخادرپ هنایمرواخ یاهروشک رد ذوفن تسایس هب یرتشیب توق و تردق اب ندنل و دش فعاضم سیلگنا یرامعتسا

ی اده هار هچ و هقطنم نیا رد عقاو یاهروشک یارب هچ هنایمرواخ یارب یا هداعلا راخ تیمها هراومه ناتسلگنا ناراهر اراد ردیظن یرگید للع هب ،یشیجلا وس تیمها زا ریغ هب ق انم نیا زا یضعب دنچره .دندش یم لئاق نآ رد عقاو یبآ ناتدسودنه هدب هدک ییادیرد و ینیمز یاه هار لرتنک و طلست نیاربانب و دنتشاد تیمها هانپ و مدنگ سپس و تفن ندوب یاردب ار یدمیظع عفادنم زدین یداصتقا رظن زا هکلب ،دوان ناتسودنه یاهزرم تینما ظفح یانعم هب طقف ،دش یم یهتنم یمیظع دمآرد عانم اهنت هن تفن دننام یداوم دوجو هوالع هب .دروآ یم ناغمرا هب دوخ اب ناتسلگنا یرامعتسا یروتارپما تلوهدس زدین ار یدشیجلا وس یاه هار زا تظافح ،هقطنم نیا تفن هب یسرتسد هکلب ،داد یم لیکشت ناتسلگنا یارب ار و نازرا تدفن تدسناوت یدم یر ادخ هدغدغد نیردت چوک نودب ناتسلگنا ییایرد یورین هک ارچ ،دیشخب یم یرتشیب .(Charles William Meins, 1999: 200) دهد رارق هدافتسا دروم ار سراف جیلخ ناوارف

هنایمرواخ کیتیلپوئژ تیمها -2 هرامش هشقنSource: (https://www.pinterest.com)

صادخ یرظنم زا ی ره زین یللملا نیب هتسجرب نارادمتسایس دش ثعاب زین مود گنج زا سپ یناهج ساسح طیارش زا دی چیده تسا دقتعم یسیلگنا سانشرس رادمتسایس «نسلیو دلونرآ رس» .دنزادرپب رظن حر هب هقطنم نیا نوماریپ ،نادخروم ،نادسانش ناتدساب و نادسانش نیدمز رظن زا (ناهج) ام یکاخ هرک رد دوجوم یاهایرد و یبآ یاه یگتفرشیپ


نیدنچ ندیا یاراد ،دوش یم هدیمان سراف جیلخ هک دودحم ییایرد دننام هب یگنج ناسانشراک و ناناگرزاب ،نانادیفارغج .(Mirahmadi, 1983: 46) تسا هدوان یراشرس و ینغ ریاخذ موتادب بونج رد عقاو هقطنم» :دیوگ یم زین قباس یوروش ریهامج داحتا روهشم هجراخ ریزو 6فتولوم .ما .والسچایو فدیرعت نیردت عمادج دیادش ادما « .تدسا یورودش ریهادمج داحتا سفنت هار و یتایح هچیرد سراف جیلخ ات هبوکداب و «7 نودسکین دراچیر» ار ناهجرب مکاح یاطقود ماظن و درس گنج نارود ی سراف جیلخ و هنایمرواخ هاگیاج نوماریپ رده یدادصتقا و یمادظن تردق رضاح نارود رد :دوب هدرک ینیب بیپ یو .تسا هدرک هئارا اکیرما قاسا روهمج سیئر و عدانم (متدسیب) ر دضاح نردق نادیاپ هدهد رد سراف جیلخ هقطنم هجیتن رد .دراد تفن اب لماک طااترا و یگتسب روشک هدنایمرواخ تدفن یاهریش نتسب تردق (یلعف هیسور) یوروش داحتا هاگره .دوب دهاوخ از نافوت ثداوح مامت ءاشنم ،دودصقم نیا هب لین یارب .تشاد دهاوخ زین ار برغ یتعنص لامم ندروآرد وناز هب تردق ااملسم ،دروآ تسد هب ار ادب اده یوروش هکلب ،درادن یترورض ناتسناغفا کاخ لاغشا هباشم روکذم هقطنم لامم رب الیتسا و هطلس هجو چیه هب ددنهاوخ رداق تلوهس هب یلخاد یاه نایغ و شروش داجیا ای یجراخ یسایس یاهراشف لیاق زا رگید ر هب لسوت .دننک مورحم عبانم نیا زا ار برغ دوب ،دنشاب یرشب یاهزاین زا یشخب یوگخساپ اهنت تسا نکمم نیزگیاج یاه یژرنا هنوگ همه هکنیا هب هراشا اب نوسکین زا نادنچمه سرادف جیدلخ هدقطنم هددنیآ لاس اه هد ات مینک یم یگدنز «تفن رصع» رد ام هک رضاح لاح رد :دیازفا یم مارآان و تااث یب و بوشآرپ ق انم زا یکی هک ترااع نیا هب ،دوب دهاوخ رادروخرب یفرگش رایسب یکیژتارتسا تیمها زدکارم نیردت یتادیح ترودص هدب لادح نیع رد و تسا هرصاحم اب مأوت یاهدیدهت نیرتدیدش ضرعم رد هژیو هب هک یتعندص ییافوکدش نارود رد تدقیقح رد . دودب دهاوخ سراف جیلخ هقطنم انامه ،تسا هتفرگ رارق هجوت دروم یناهج دودخ هدبون هدب یدادصتقا ترددق و هدوب یداصتقا متسیس هدننک هیذغت و نوخ هباثم هب تخوس و یژرنا لماع ،ناهج .(Shafie Arabi, 2008: 114) تسا یماظن تردق هیاپ و انبریز ترددق نیدلوا هدجیتن رد و ددش یدم بودسحم ناهج یتعنص تردق نیرت رزب مهدزون نرق رد ریاک یایناتیرب روشک گندس لاغز میظع عبانم یور رقتسم یا هریزج تقیقح رد ناوت یم ار روبزم روشک .دش یم هتخانش زین یماظن و یسایس رودشک ندیا اذل ،تفر یم رامش هب یتعنص بالقنا هکرحم یورین اهنت گنس لاغز مهدزون نرق رد هک اجنآ زا و تسناد زا لدصاح هدکرحم یوردین و گنس لاغز هکنیا تازاوم هب .دوب هداتفا ولج دوخ نامز یایند زا یهجوت لباق تروص هب رودشک هدب ار دودخ یادج گنس لاغز یناهج رزب تردق نیلوا ینعی ریاک یایناتیرب ،داد یم تفن هب ار دوخ یاج نآ 3026 لادس رد نادهج تدفن هادچ نیتدسخن .دردک راذگاو تفن یناهج رزب تردق نیلوا ینعی اکیرما هدحتم تالایا هدننکدیلوت نیرت رزب روشک نیا ،اکیرما یتفن میظع عبانم هب هجوت اب و دش رفح اکیرما 9یایناولیسنپ تلایا رد یدالیم ،یتدشک ،ادمیپاوه ددیلوت ثدعاب هک نآ زا لصاح تاقتشم و تفن یدنچ زا سپ .دش هتخانش ناهج تفن هدننکرداص و لوا لدلملا نیدب گدنج نادیرج رد .دش ناهج رد یماظن تامازلا و تایرورض زا ،دش نیزنب تخوس اب نویماک و نات

1. Vyacheslav Molotov 2. Richard Nixon 3. Pennsylvania


لادشرام سپدس و تدسا یروردض گنج رد یزوریپ یارب نوخ دننام تفن :تفگ هسنارف ریزو تسخن 6وسناملک ژرژ تدسکش گدنج رد اادعطق میدشاب هتدشادن رادیتخا رد تفن هاگره :درک دیکأت هسنارف بترا یماظن ناهدنامرف زا 7شوف ردب راودس ادهنت مود و لوا ینادهج گنج رد ناقفتم :تفگ زین ایناتیرب قاسا هجراخ ریزو نزرک درل اهدعب و میروخ یم .(Malalai, 1996: 64) دنا هتفر بیپ یزوریپ تمس هب تفن زا یجوم رد هنایمرواخ و خیرات داتسا 9«نووا جرج» روسفورپ ار هنایمرواخ نوماریپ فیراعت نیرت یملع و نیرت عماج زا یکی اما نیدل وا یاردب هدک تسا یژتارتساوئژ یموهفم لصا رد هنایمرواخ حالطصا :تسا دقتعم وا .درک هئارا دراوراه هاگشناد مود یناهج گنج نارود ی (هنایمرواخ) حالطصا نیا .تفر راک هب ناتسکاپ و سراف جیلخ نیب یا هقطنم دروم رد راب تدظافح نیمأدت زکرم لرتنک تحت هک تفرگ یم رب رد ار نادوس ات ارع و هیروس زا و ناریا ات رصم زا یعیسو هقطنم .(Yazdani et al., 2012: 62) دوب هراق رد هنایمرواخ عفانم هدب یددج یدتینما یاده ،یسآ ندروآ دراو و ملاع طاقن رگید و اکیرمآ و اپورا هب یفلس مسیرورت شرتسگ اب نینچمه یاده هدشیر ندناکشخ رد یللملا نیب یهارمه یاضف ،الاب یتینما ،یرض اب هتفای هعسوت یعدم یاهروشک یتینما تیثیح یاده سیوردس و سرادف جیلخ هزوح برع عجترم یاهروشک یدام و یونعم تیامح تحت مسیرورت عون نیا یلصا ،ددنله رد لدلملا نیب طباور خیرات نامتراپد داتسا ،5نیتسویاد لبازیا .تسا مهارف رضاح لاح رد یتسینویهص و یبرغ ینودنک لوحت رد ار مسیرورت نیون داعبا هدرک یعس « تسا دیدج نیون مسیرورت رد یزیچ هچ» ناونع اب یا هلاقم رد ردب ینتام اایناث ؛دراد یلمارف یتعیا ،یهد نامزاس و نااکترم ظاحل هب االوا دیدج مسیرورت ،یو رظن هب .دهد حیضوت نآ و ددنراد یدسرتسد یدعمج راتدشک یاده حالدس هب دیدج یاه تسیرورت ااثلاث ؛تسا یاهذم ییارگ طارفا و ماهلا یعون هدکلب ،دننک یمن نیچتسد و باختنا تقد هب ار دوخ ناینابرق اه نآ ااعبار و تسا نکمم مدرم نیرتشیب هب هلمح ناشفده .((Duyvesteyn, 2007: 439-440 دننیزگ یمرب زیمآ ضیعات ریغ «یا هلف» تروص هب ار اه نآ مدسیرورت» و دیدج مسیرورت نایم اهزیامت نییات هب نیون مسیرورت رد دیدج رصانع نوماریپ یلیلحت رد زین نملز یما ددیدج مدسیرورت هدب میددق مدسیرورت زا لودحت یارب یخیرات ینامز عطقم ار راماتپس هدزای دادیور و هتخادرپ «میدق دناد یم دروم راهچ رد ار مسیرورت هنوگود نیا توافت یو .تسا هتسناد ادب ار نآ تدسیاب یدم ور ندیا زا و تدسا هدتفهن نآ دودخ رد یدناریو و ،دیرخت زا دیدج مسیرورت فادها هکنآ لوا هدب یدسایس فده یارب یرازبا نانوچ ار یرگناریو و تنوشخ ،میدق مسیرورت هک یلاح رد ،دومن نییات ینامزاس لدم .درب یم راک ردگناریو لاکدشا قدیر زا ار نآ هدک تدسا نکمم یناریو نیرتشیب نتشاذگ یاج رب نیون مسیرورت فده ،هکنآ مود بنیردفآ یدپ رد میددق مدسیرورت هدک ی ترودصرد ، ددنک یدم یلمع 0یراحتنا مسیرورت نوچمه اه ینکت ای تاحیلست .دوب تاراسخ نیرتمک قیر زا یتامارد یشیامن

1. Georges Clemansu 2. Ferdinand Foch 3. George Owen 4. Isabel Duyvestyn 5. Suicide Terrorism


و یاهذدم یا هدنیمز رد ددیدج مسیرورت .دوش یم طوبرم مسیرورت هدننک هیجوت یانام هب زین زیامت نیرخآ و نیمراهچ رد زدین 6 رئودکال رتلاو .تشاد یسایس یژولوئدیا یعون رد هشیر میدق مسیرورت هک یلاحرد ،دوش یم هیجوت ینامزلارخآ ،یو ردظن هدب .ددیمان نرددم تدسپ مدسیرورت ،ار ددیدج مسیرورت «نردم تسپ مسیرورت ناونع اب دوخ روهشم هلاقم و ددجنگ یمن ییارگ تلم ای ییوج تعفنم ،یال تردق نوچمه نردم یاه ،لاق و فادها بوچراچ رد نیون مسیرورت 35-24 :1996) تدسا مزال نآ حیدضوت یاردب نددش ینادهج و تیوه ،،هذم نوچمه نردم اسپ یاه ،لاق ای فادها

Laqueur,). یاتارم هلسلس ریغ دیدج مسیرورت .دوش یم زیامتم میدق مسیرورت زا زین ینامزاس ظاحل هب دیدج مسیرورت ،هکنآ موس .دودب یدومع و 5 یاتارم هلسلس میدق مسیرورت هک یلاحرد ،(نامزاس رد رادتقا عضاوم عیزوت ظاحل هب) تسا یقفا و 9 .دراد زکرمتمان ینامزاس دیدج مسیرورت هک یلاحرد ،دندوب زکرمتم یمیدق یاه نامزاس هزیگنا -6 هدلباقم ای لیلحت هب و درک کرد هیاپ تیوه و ینامزاس لدم بوچراچ رد تسیاب یم ار نیون مسیرورت ،هزیگنا ظاحل هب یادنعم هدب اادالاغ گدنهرف هدردخ .دبای یم زورب گنهرف هدرخ یعون ،لاق رد نیون مسیرورت ،رگید نایب هب .تخادرپ نآ اب رامدش هدب نآ ربارب رد تمواقم یعون ظاحل نیا زا و تسا هالغ لاح رد ای طلسم گنهرفاب یگنهرف ضراعت ای توافت (Giddens, 1997: 238) دور یم ندیا یلصا یاه هانج زا یکی .ندش یناهج دنور رد طلسم بیارگ ربارب رد تسا یشنکاو رظنم نیا زا ،نیون مسیرورت یدگنهرف رد اده نآ مادغدا و فلتخم یاه گنهرف یزاس نوگمه ددصرد هک تسا یبرغ گنهرف ندش یناهج ،بیارگ و یدهد ادنعم هزودح نیردت یلصا ناونع هب ار یاهذم گنهرف ،یشیارگ نینچ .تسا یراد هیامرس گنهرف مان هب یلمارف .دنک یم هجاوم دیدهت اب ،هنایمرواخ رد هژیو هب و عماوج زا یرایسب رد یشخب تینما هتدشذگ زا بیب ،ندش یناهج رصع رد رالوکس یسانش تفرعم شرتسگ رثارب یاهذم تیوه هک تسور نآ زا رما نیا و ید ارفا یاده بیاردگ اب قیفلت رد ریقحت ساسحا و یگدش هدنار هیشاح هب نیا .تسا هدش هدنار هیشاح هب و دیدهت .تسا هدش هدعاقلا نوچمه یتسیرورت نامزاس و اه بانج یریگ لکش یانام ،،هذم زا زیمآ تنوشخ یاه تشادرب یاه تیعمج تأیه رد مواقم یاه تیوه روهظ زا «تیوه تردق» ناونع اب ،دوخ هناگ هس مود دلج رد 7زلتساک لئونام و در ساسحا یعون زا یشان تمواقم تیوه .دیوگ یم نخس تاعال ا رصع رد یلحم و یموق ،یلم ،یگنهرف ،ینید .دوش یم رجنم صاخ یاه بیارگ اب یاه تعامج و اه تیعمج داجیا هب و تسا یگدش هتشاذگ رانک ایناپدسا رد اه نالاتاک ،ییاکیرمآ یاهایشیلیم ، یزکم یاهتسیتاپاز ریظن ضرتعم یاه بانج یدروم یسررب اب زلتساک ردبارب رد ، اده تدضهن ندیا همه دهد یم ناشن ،ینید هنایارگداینب یاه بانج هب هراشا اب زین و نپاژ رد ویکیرنیش موئآ و ، ددنروآ یدم رامش هب ریغتیال و ینادواج اانایحا ار نآ هک یثاریم رب هیکت اب دنا شالت رد ،ملاع ندش یا هکاش نک ناینب لیس :Castells, 2001) د دنزرو تدمواقم ،تدسا عودقو لاح رد ملاع رد هک یتارییغت ربارب رد و دننک داجیا ینیصح نصح

30).

1. Walter Lacoire 2. Manuel Castells


رادطق 9 رد هدناگادج هدلمح هدس یدالیدم 0336 سرادم هام رد .دنک یم هراشا 6ویکیرنیش موئآ هقرف هب ،لاثم یارب یو جندپ نددش یمخز و 76 رم ثعاب ،تفرگ ماجنا نیراس زاگ یواح ییایمیش یاه ،مب راجفنا اب هک ویکوت ینیمزریز ر 7 ودتوم ودستام رد یدالیدم 5336 نئوژ رد هک یهباشم هثداح هب طوبرم تاعال ا زا هدافتسا اب سیلپ .دش رفن رازه یاده هدتفگ سادسا رب .تسا هتفرگ تروص ویکیرنیش موئآ یاضعا طسوت تالمح نیا هک دیسر هجیتن نیا هب ،دوب هداد نیدنچمه و ددسر یم ارف یدوز هب هک تسا نامزلارخآ هرود رد ندنام هدنز ،ویکیرنیش موئآ ییاغ فده ،هقرف نیا دوخ یاردب ادکیرمآ مدسیلایرپما و ینپاژ یاه تکرش تباقر ریذپان بانتجا هجیتن هک یرگناریو گنج زا ناهج و نپاژ تاجن .(Ibid: 139)تسا یناهج دحاو تلود و یناهج نیون مظن داجیا یدشیامن- نیدادمن یمادیق هدباثم هب راماتپس هدزای قلاخ هک دور یم رامش هب اه بانج نیمه زا یکی زین هدعاقلا نامزاس .تسا برغ یراد هیامرس گنهرف ندش یناهج هیلع هتدشاد یدمهم بدقن ،هذدم االودمعم زین یلاق جوم رد دش عورش یدالیم 0236 ههد رخاوا رد نیون یفلس مسیرورت ی اده تیلاعف .دهد یم ناشن ،ناینیطسلف و نایلیئارسا ،نایسراق ،نایدنلریا ،ناینودقم ،ناینمرا تازراام هک رو نامه تسا و توادفتم رایدسب بقن ،هذم هک تسا جوم نیا رد اهنت اما ؛تسا هتشاد دوجو اه نآ تازراام رد زین یموق و یاهذم زا هدافتدسا ،تدسا هدیدشخب ندودب نیون تفص ،یلعف مسیرورت اب هک تایصوصخ زا یکی ،عقاو رد .دنک یم افیا یمهم طدقف یاده هوردگ نیدنچ و تدسا تنودشخ هدب ندیدشخب تیعوردش م یاردب یا هلیسو طقف ،هذم هتالا .تسا ،هذم یدسایس فاددها هدب هتدشذگ نوچمه اه نآ ،ساسا نیمه رب دننکن نیبدب دوخ هب ار مدرم ،یاهذم هیجوت اب دنهاوخ یم ات تسا هدش ،اس یسایس فادها و یاهذم هزیگنا یگدینت مه رد ،لاح نیااب .دننک یم لااند ار اه نآ و هدوب دنایاپ دوخ لد زا نیودن مدسیرورت ،نادس نددب .دودش لکدشم یاهذم یتسیرورت یاه هورگ یسایس و یاهذم یاه هانج نایم زیامت .(bahari and bakhshi Sheikh Ahmad, 2011: 156) تسا هدمآ نوریب یفلس مسیرورت یهد نامزاس -7 هدب نآ یاده تیلباق و تاناکما زا یلو ،هتفرگ لکش ندش یناهج ربارب رد هچرگ ،دش هتفگ هک هنوگ نامه ،نیون مسیرورت مدسیرورت یدهد نامزادس ،نیاربادنب .دیوج یم دوس زین مادختسا درکیور زا ،لباقت رانک رد ،عقاو رد و درب یم هرهب یمامت . ددنیوگ یدم زدین 9یا هکاش مسیرورت نآ هب ور نیازا و تسا یا هکاش یهد نامزاس ،یا هکاش هعماج روهظ اب ماگ مه ،نیون ادی ادضعا نیبادم حطدس مده و زاردت مده بیبامک یا هطبار ،نآ رد هک تسا یاتارم هلسلس ریغ یهد نامزاس یعون ،هکاش ،اده هتدسه هدک دردک هیادشت یریگیهام روت هب ناوت یم ار یا هکاش یدنب تروص .دراد دوجو نآ هدنهد لیکشت یاه هتسه ار لالقتدسا رثکاددح و ددنرگیدکی ادب لماعت رد ااتدمع اه هورگ نیا .دنهد یم لیکشت ار نآ یاه هرگ ،اه نایرج و اه هورگ . تدسا هتسویپ مه هب یاه هرگ ای لاصتا طاقن زا یا هعومجم ،هکاش ،انعم نیا هب .دنراد دوخ تیوه و تیقالخ زاربا یارب

ااصخشم ،تسا یزیچ هچ لاصتا هطقن هکنیا .دنک یم عطق ار دوخ ینحنم ی نآ رد هک تسا یا هطقن ،هرگ ای لاصتا هطقن .دراد یگتسب رظن دروم یاههکاش عون هب

1 . Aum Shinrikio 2.Matsu Motto 3. Network Terrorism

86 1396 ناتسمز ،لوا هرامش ،مهد لاس – يناسنا یایفارغج رد ون یاه شرگن يشهوژپ - يملع همانلصف 2

زا اده نآ .دنا طاترم مه هب تاعال ا یروانف قیر زا نآ یاه هورگ هک تسا یتسیرورت هدرتسگ هکاش یعون زین هدعاقلا ،نیاربادنب .دننک یم لمع زکرمتمریغ تروص هب و دنوش یم تیوقت یکیژولوئدیا و یلام هدننک یناایتشپ یاه هکاش قیر لدک نآ ندردب نیدب زا ادب ناودتب ادت ددنرادن یددحاو هادگیاپ چیه یتسیرورت یاه هکاش نیا ،یتنس یاه هورگ فالخرب اردیز ، دنادسر یم لقادح هب ار نآ یریذپ هبرض ناکما هک تسا یا هنوگ هب ندال نب هکاش راتخاس .درب نیب زا ار تالیکشت ریدسم راب ره و تسین دوجوم نآ صخشم و یتنس لکش هب یلصا رقم و ،تارم هلسلس ،یزکرم تردق ،هکاش نیا رد .(Pour Seyed, 2009: 160)دریگ یم دوخ هب یا هزات لکش و رازبا .9 ءادقترا . ددیوج یدم دودس ندش یناهج یاه تیلباق زا ینامز ره زا بیب زین رازبا زا یریگ هرهب ماقم رد دیدج مسیرورت یا هناسر بالقنا زا یرادرب هرهب یانام رب هکلب ،تنوشخ لامعا رازبا رد بالقنا یانام رب هن ،نآ نیون هنوگ هب مسیرورت هتفرگ نآ یسالک موهفم هب ار رااخا یاج ،ریواصت ،نآ ساسا رب هک یبالقنا .تسا هتفرگ تروص یتاعال ا بالقنا ای .تسا ردظن ریز هک ییارجا هناگ تشه یاه تئیه نیب رد هک تسا یدح هب بعاد یارب اه هناسر و تاغیلات زا هدافتسا تیمها تاعال ا یروآدرگ هب یلوا هک دراد دوجو «یا هناسر تئیه» و «یناسر عال ا تئیه» ود دننک یم تیلاعف بعاد یاروش ی ارفا و ارگداینب یاه هورگ نایم رد .دراد هدهع رب ار یعامتجا یاه هکاش و یا هناسر تیلاعف هفیظو یمود و دزادرپ یم دی بدعاد ،تادغیلات و اه هناسر و تا ااترا هب هاگن رظنزا دنراد هتینردم و نردم یایند اب یراگزاسان رس االومعم هک تدشحو و ،دعر زا یجوم یتاغیلات و یا هناسر ناکما نیا زا هدافتسا اب اه نآ .دوش یم بوسحم انثتسا و صاخ هدیدپ ندودمن مهاردف و یماظن فادها دراشیپ یارب اضف نیا زا دوخ عفن هب یناور یاضف ی داجیا اب و دننک یم یزادنا هار ار .(Milani, 2015)دننک یم هدافتسا دوخ هطلس تحت ق انم ندومن هدرتسگ و یورشیپ رد لیهست یارب هنیمز سادکعنا تهج هناسر و تازیهجت زا هنوگ نیدب مه روشک رش هدودحم رد یاهذم یتسیرورت یاه هورگ ور نیمه زا نادبزرم 2 تداهدش دودخ ی اده تا دیلمع زا یکی رد هک دنیامن یم یرادرب هرهب مدرم رب یناور ریثأت و دوخ یاه تایلمع لدماوع یرایشوه و دنوادخ لضف هب نکیل دنتخاس رشتنم تنرتنیا یاضف رد و هدیشک ریوصت هب ار 53 زورون رد ا.ا.ج .دیسر تکاله هب تایلمع نیا زا سپ زور دنچ ،ناتسکاپ رد ناطیش دنج هورگ یا هناسر لوئسم روشک یتینما روشک هدننکدیدهت یفلس مسیرورت • ،ددیدج هرازده زادغآ و متدسیب نردق نادیاپ هب هک درک ینیب بیپ ،تشون 6336 لاس هب هک یا هلاقم رد «6رووکال رتلاو» هدب یو یدنیب بیدپ ددسر یدم ردظن هب دش دهاوخ متسیب و مهدزون نرق لو رد رزب یاه گنج نیزگیاج مسیرورت یژولوئددیا یدالیدم 0236 و 0636 هدهد رد دودخ ناینیدشیپ زا رتمک دیدج یاه تسیرورت .تسا هدش لدب تیعقاو ،نیودن مدسیرورت رد ،عدقاو رد .دنودش یم لسوتم یموق و یاهذم تاضارتعا هب اه نآ زا رتشیب ،لاح نیع رد و دنتسه سدپ .دودش یدم هدتفرگ رادک ه دب یدسایس و یعامتجا ،یداصتقا فادها و اه هزیگنا هدنهد طااترا ناونع هب رتشیب ،هذم

1. Walter Lacquer


ییاده هدنومن ناودت یدم ،هاذدم هدمه رد و تدسا یدسایس یدیارگ طارفا تلع هن و مسیرورت میقتسم تلع هن ،،هذم .درک ییاسانش ار تسد نیازا رادرودخرب ییالادب کردحت زا اده نآ نامزادس تسا هدش ،اس یفلس یتسیرورت یاه هورگ رد توافتم نامزاس راتخاس فلتخم یاه طیحم رد یتحار هب دیدج یتسیرورت یاه هورگ ات دهد یم ار ناکما نیا ،یا هکاش راتخاس زا هدافتسا .دوش دی نتدفر نیب زا ،هجیتن رد .دنرادن رگیدگی اب یا هطبار چیه اه لولس هکنیا هب هجوت اب و دننک داجیا دیدج یاه لولس .دهد همادا دوخ تایح هب دناوت یم یتحار هب هکاش و درادن طبر رگید یاه لولس هب لولس و هدودب یدللملا نیب ،مسیرورت زا عون نیا .دبات یمن رب جراخ رد هچو لخاد رد هچ ار یتیدودحم چیه یفلس مسیرورت هدشیمه ؛ددهد یم رارق فده نایماظن زا رتشیب ار یداع نادنورهش ؛دوش یم بوسحم یناهج یعقاو رو هب ،یترااع هب ،ینادهج هرتدسگ رد اه تسیرورت تیلاعف .دنک یم لمع ودنک رد لسع روانز لثم ،رظن نیا زا و تسا ییاجباج لاح رد هرتدسگ رد اه تسیرورت تیلاعف هکنیا هب هجوت اب مسیرورت رت یمیدق عون رد .تسا هتخادنا رطخ هب زین ار یناهج حلص ینادهج ردصع رد اما ؛دوب ییاسانش لباق یتحار هب اه نآ فادها و اه هورگ ،دوب یا هقطنم هرتسگ رد ،تیاهن رد ای و یلم ادهنت هدن ،سادسا نیدمه ردب .ددنا هداد شرتدسگ ار دودخ تیلاعف هرتسگ زین اه تسیرورت ،اهزرم ندش گنرمک و ندش هردهب .تدسا هدش لاق زا تخس زین ناشتیلاعف هقطنم و فادها تخانش ،تسا هتشاد یپ رد ار یتالکشم اه نآ ییاسانش ندودب سرتدسد رد .تدسا هدردک کادنرطخ بیدپ زا رتدشیب ار ددیدج یا ده تدسیرورت ،یتعنص ندش یناهج زا ندرب ردت کانرطخ رصاعم اه تسیرورت ات تسا هدش ،جوم ،نآ ییایمیش و یکیژولویب عون هژیو هب ،یعمجراتشک یاه حالس .تسا هدرک رت ناسآ ار رگیدکی اب اه تسیرورت طااترا ،تا ااترا یژولونکت ،نیا رب هوالع .دنوش لاق زا و تسا هدش نآ رت یمیدق عون زا رت کانرطخ و رت هدیچیپ رایسب نیون مسیرورت دهد یم ناشن بهوژپ نیا ،یلک رو هب ادپرید نیدنچمه و نیودن یتسیرورت یاه هورگ عونت .تسا هدرک ور هبور یددعتم تالکشم اب ار نآ اب هلباقم ،رما نیمه تادناکما و اه تیفرظ زا هدافتسا اب ات دهد یم نیون یاه تسیرورت هب ار ناکما نیا نامروشک رد یتسیرورت تنس ندوب قدقحت ترودص رد ،ردگید نادیب هب .دنهد رارق دیدهت ضرعم رد یا هقطنم و یلخاد داعبا رد ار ا.ا.ج یلم عفانم ،دیدج یدهتنم یدلم هدیحور فیعدضت هب ،یلخاد عفانم دعب زا هک دراد دوجو لامتحا نیا ،ا.ا.ج دض رب نیون مسیرورت دیدهت .دوش لیدات یجراخ و یلخاد تادیدهت ربارب رد یلم نایک زا تسارح رد دیدرت هب دناوت یم ساسح عقاوم رد هک دوش تدلزنم ددناوت یم و دنک وربور دیدهت اب ار ناریا یمالسا یروهمج عفانم دناوت یم یفلس مسیرورت زین یا هقطنم دعب رد ردب تددش هب هقطنم رد ار ینس و هعیش زیمآ تملاسم یتسیزمه ااودب یفلس مسیرورت هک ینعم نیدب .دیمان یژولوئدیا ،ترودص ندیا رد .ددهد راردق ریثأت تحت یناریا هعماج رد اه نآ طباور تسا نکمم داح طیارش رد یتح و دنز یم مه نادیم ار یکرتدشم عفادنم ،عوقو تروص رد اایناث و ؛دوش یم تیوقت برغ و مالسا فاکش ربارب رد هعیش -ینس فاکش تدسا ندکمم هک دنک یم داجیا هقطنم رد (رضاح لاح رد یفلس مسیرورت یلصا فده ناونع هب) هدحتم تالایا و ا.ا.ج مدردم نادهذا رد هددش میسرت زرم ،تروص نیا رد .دیامن کرتشم تعفنم نیا نوماریپ یراکمه هب ،یغرت ار فر ود فعدضت هدلزنم هدب زدیچ رده زا بیب نیا و دش دهاوخ ردک اکیرمآ و یمالسا یروهمج نایم ناهج ناناملسم و هقطنم .(Poursaeid, 2006: 841 -842) تسا یا هقطنم دعب رد هژیو هب ا.ا.ج یژولوئدیا ناش


روشک رد یفلس مسیرورت اب هلباقم تیعضو • و نندست لدها تددحو ظدفح نمدض ات تسا یزرم یاه ناتسا رد ا.ا.ج یتینما درکیور ،یباجیا تینما شور :اهتوق نالدک هاگددید ندیا لدیذ رد یفلدس مدسیرورت ادب هلباقم رد اما ؛ددرگ مادقا یلم ماجسنا و یگچراپکی ظفح رب ،عیشت یاده سیوردس طدسوت روشک زا جراخ زا دارفا نیا االومعم هک دشاب یم ی ارفا و وردنت دارفا و لماوع اب یالس دروخرب لردتنک و نآ ردب فاردشا و هلئدسم حیحدص تخاندش ( فدلا .دنریگیم رارق تیاده و تیامح دروم و یناایتشپ هناگیب رودشک رد یماظن ،یماظتنا ،یتینما یاهورین نیب ،سانم راک میسقت دوجو (ب روشک رد هدیدپ نیا یتینما دض یاهدنور رد هدک اده هددیدپ هدنوگ نیا راهم و هلباقم رد ،سانم هبرجت دوجو (ج مسیرورت هدیدپ لباقم رد ،سانم ااتاسن لماعت و هددیدپ ندیا زا هدید ،یسآ یاهروشک اب یراکمه و ینوماریپ هلباقم رد ای هدمآ تسد هب بالقنا زا سپ یاه لاس لو .تسا هدیدرگ ،سک یاراد ی اده ناتدسا هزودح رد تیریددم یگنودگچ یارب ،سانم یاهدراهار و نالک یاه تسایس مدع (فلا :اه فعض یاده تدیامح یاتدسار رد ،هاذدم و ماودقا زا اده حانج و بازحا یرازبا هدافتسا (ب .زرم رد عقاو یتینما یاه بلاچ یتادعال ا فاردشا رد فعض (د یزرم یاه ناتسا یگتفاین هعسوت (ج یلم تینما حلاصم نتفرگ رظن رد نودب یتاباختنا نیا رد ردتقم تلود رارقتسا مدع تلعب ناتسناغفا و ناتسکاپ دننام راوج مه یاهروشک رد وردنت یاه هورگ تاکرحت رب یردیگ لکدش و یناایتدشپ زا یریگودلج رد راودج مده یاهروشک اب یتینما تادوارم و یساملپید رد فعض (ه اهروشک .تسا اهروشک نآ کاخ رد ا.ا.ج اب دناعم یتسیرورت یاه هورگ یشهوژپ یملع درواتسد و یریگ هجیتن ،ددهد ی دم نالودج رضاح لاح رد اهروشک یارب یدج دیدهت ناونع هب یللملا نیب و یا هقطنم یتینما طیحم رد هک هچنآ تدی امح درودم و کرادت ار نآ تمواقم ههاج هب هبرض تهج رد فیرح یاه سیورس دنچ ره .تسا یفلس مسیرورت ردیگرد ی لدصا فدده نکی دل ددنا هتشادرب ماگ ناریا لرتنک و راهم رد رازبا نیا زا یدح ات و دنداد رارق دوخ هاناج همه ی مودق دوجوم یاهرتسب دوجو اب اذل .دوب ناریا روشک رد ینماان داجیا و هصرع نیا رد یمالسا تمواقم ءارقلا ما ندرک بودنج و (ناتدسچولب و ناتدسیس ) ردش بودنج رد یاهذم یتسیرورت یاه هورگ هتشذگ یاه تیلاعف و یاهذم و ی ادهزرم زا جرادخ رد اده تدسیرورت تادکرحت لردتنک ردب ناریا یمالسا یروهمج ،روشک برغ و (ناتسزوخ) برغ و هدردک ردیگ نی دمز هدقطنم ی اهرودشک رد االدمع ار اده نآ نالماع یتاملپید و یماظن یاه تیلاعف و روشک یایفارغج ا دی یلخاد دودحم یتسیرورت تاکرحت اهنت و تسا هداد رارق هبرض دروم و راهم روشک لخاد رد ار اه نآ ناوت رصتخم .ددرگ یم متخ روشک زرم هب یهتنم نیودت هب تاسن نما رتسب داجیا یاتسار رد ،سانم یاضف رد ،روشک یتینما و یسایس نیلوئسم دراد ترورض نیاربانب ،لاق رد هدش رکذ یاه فعض طاقن و ،یاعم ندرک فر رب و الاب توق طاقن ءاقترا رد یدج مادقا و یلک یاه تسایس رد رتدشی ب فاردشا اب و هتشادرب یساسا ماگ اهزرم رادج رد هژیو هب روشک رد یاهذم و یموق ماجسنا تیوقت هب تاسن و ی دادصتقا شالدت ادب ی اهذدم ی دفالتخا یاده هدشی ر ندردب نی دب زا یارب هیاسمه یاهروشک هب مک و اهزرم جراخ .ددرگ مادقا ینوماریپ طیحم تینما نیمضت هب تاسن یعامتجا


References Alexander Spencer, Questioning the Concept of New Terrorism, Peace Conflict & Development,

Issue8, January2006, p3, Amini, Armin (2005), The Psycho-Security Objectives of the Great Middle East Project, Quarterly

Journal of Psychological Operations, No. 11 Amini, Armin (2005), The Psycho-Security Objectives of the Great Middle East Project, Quarterly

Journal of Psychological Operations, No. 11 Ebrahimi, Shahrooz (2002), Globalization and National Security of the Islamic Republic of Iran,

Quarterly Journal of Defense Studies and Security, No. 33 Bahari, Behnam (2011), Shaikh Ahmad, Mehdi, The Transformation of the Concept of Terrorism from

Motivation to Activity, Journal of Islamic Revolution Studies, Vol. 8, No. 27 Castells, Manuel (2001), Information Age, Secondary, Identity, Hassan Chavoushian translation,

Tehran: New Design. Elahi, Homayoun and Zohreh Potein-chi (2008), Historical Transformation in the Middle East, Journal

of Encyclopaedia, No. 3 Esposito, John A. (1993), The Persian Gulf War, Islamic Movements and the New World Order, Mia

Ziaei, Political Science Quarterly, Pres. No. 3 Farychi, Davood and Samad Zahiri (2008), Terrorism; Definition, History and Approaches available

in the Analysis of Terrorism, Political Quarterly, No. 7 Foratī, Abdul Wahhab and Mehdi Bakhshi Sheikh Ahmad (2012), Political Islam and Al-Qaeda, The

Political World Political Studies Quarterly, No. 2 Ganderfrank, Andre (2003), World War III, Political Economy of the Persian Gulf War and the New

World Order, Translation by Mohammad Reza Amin, Quarterly of Knowledge No. 66 Ghaffarian, Cyrus (1994), The Middle East Crisis (Post-World War II Crisis), Growth Teacher's

Quarterly, No. 108 Giddens, Anthony (1997), Sociology, Translated by Manouchehr Sabouri, Tehran: Nayer Nay, Third

C. Hamed, Ayman (2006), from Neil to Turabura, 100 years of political history in the Middle East /

Dialogue, interviewed by Haykoflotv, Ali Ali Mohammadi translation, Quarterly Journal of the Social Sciences Month, no. 106, 107, and 108

Hori, Abolfazl (2003), Witnesses: Globalization and National Security, Strategic Quarterly, No. 28 Jafari, Ali Akbar (2012), Explaining the Factors and Objectives of Strategic Alliance between the

United States and Israel in Khayyat, Geopolitical Quarterly, No. 26 Jalali, Gholam Reza (2015), Rtk ttp: //www.farsnews.com/newstext.php? Nn = 13940207000272 John Baylis & Steve Smith, The Globalization of World Politics, An Introduction to International

Relation, (oxford: Oxford Up, the Second edition, 2005), p.481. Isabelle Duyvesteyn, How New Is The New Terrorism? Studies in Conflict & Terrorism, Vol. 27,

March 2007, pp.439.440. Khani, Mohammad Hassan (2005), Modern History of the Middle East, Political Science Quarterly,

No. 1 Lotfi, Naghi and Davood Nademi (2006), Globalization and Iran (Assessment of Iran's position in the

process of globalization), Social Sciences Journal (Ferdowsi University of Mashhad), No. 7 Martha Crenshaw, ed. Terrorism in Context, (Penn St. University Press,1995)pp77 Milani, Jamil (2015), 1734 http://www.tisri.org/Default.aspx?tabID= Mirahmadi, Maryam (1983), A corner of Iranian contemporary history Arnold Wilson's mission in

Khuzestan 1914-1907, Quarterly of the Faculty of Literature and Humanities of Tehran University, No. 101, 102, 103, and 104

Mohammadi, Hossein, Mohammad Tirgari Seraji (2013), The Relationship between Economic Growth, Trade Liberalization and Environmental Pollution: A Study of Selected Countries in the Middle East, Journal of Iranian Energy Economics Journal, No. 6

Mortazavi, Khodayar and Fariba Ali Karami (2014), Middle East Geo-Economics and Economics Globalization, Quarterly Journal of Policy, Issue 31


Mullahi, Ali Reza (1996), Iran's position on military programs Axis and the Allies in the First World War, Journal of fifteen June 23

Nasri, qadir (2011), A Contemplative View of Barry Bowen's Findings and Difficulties in Security Review, Journal of Strategic Studies, No. 54.

Pour Seyed, Farzad (2006), New Terrorism and National Interest of the Islamic Republic of Iran, Quarterly Journal of Strategic Studies, Year ninth, No. 4.

Rahbari, Mehdi (2009), Impact of Globalization on National Security, Quarterly of Political-Economic Information, Nos. 267 and 268

Rajabzadeh, Hashem (1996), Iran and the Middle East from the Japanese point of view, Journal of the Academy of Sciences, No. 8

Safavi, Seyyedihi and Hamidreza Hatami and Mohsen Moradian and Hasan Yazdani (), Components and military indicators affecting the security interests of the Islamic Republic of Iran with Turkey, Defense Policy Quarterly, No. 92

Sheikholeslami, Mohammad Hussein and Sarem Shavavand and Majid Turkman Najaflouy and Milad Adbi Sareshki (2015), Discourse Analysis of the Look of American and Iranian Actors in the Concept of Terrorism, Quarterly Journal of Islamic Political Studies, No. 15

Soleimani, Reza (2006), Semantic Disturbances of Terrorism in Scientific and Political Discourse, Strategic Quarterly, No. 41

Soltani Nejad, Ahmad and Mohammad Hossein Jamshidi and Sajad Mohseni (2016), The Transformation of the Concept of Security in the Light of Globalization and Modern Information and Communication Technology, World Health Policy Quarterly, Vol. 5 - No. 2

Scholt, Jan Art (2003), Globalization and Security (Insecurity), Translated by Khalilullah Sardar Abadi, Strategic Studies Quarterly, No. 22

Shafiee Arabi, Mir Ali (2008), The Importance of the Middle East Region and Overview of the Great Middle East Plan, Geographic Space Quarterly, No. 23

Qamat, Jafar (2009), Middle East Position in Geopolitics, Journal of Encyclopaedia, No. 5 Takhshid, Mohammad Reza and Fatemeh Jalayian Mehri (2017), Middle Eastern Policy and Terrorism

in the Middle East after September 11 (Case Study: Iraq), Quarterly Journal of Policy, Number 1 Tavasoli Nayini, Manouchehr (2003), The Impact of Globalization on the National Security of the

Islamic Republic of Iran, Political and Economic Information Quarterly, No. 197, 198 Tayyeb, Ali Reza (2001), Ghefna: Terrorism in Upper and Downfall of History, Strategic Quarterly,

No. 21 Vaezi, Mahmoud (2009), American Political-Security Approaches to the Middle East, Foreign Policy

Quarterly, No. 3 Walter Laqueur, Postmodern Terrorism, Foreign Affairs, Vo1.75. No.5. (1996).pp24-36 Wilkinson, James and Christopher Slawien (2006), The Security Council and the Persian Gulf War in

1991-1990, translated by Badri Dehghani, Middle East Studies Quarterly, Nos. 46 and 47. William Means, Charles (1999), Middle East in the 21st Century, Translated by Zia Tajeddin, No. 17 https://wikitravel.org/en/Middle_East https://www.pinterest.com

و یتیکی، ژئواکونومیکیمنابع ژئوپل ی بررس ین؛نو...

Documents