Apr 13, 2023 1

โรคไอกรนPertussis

นพ. ปรชญา ศร�สว่�าง

Apr 13, 2023 2

การระบาดของโรคไอกรน โรคไอกรนเคยเป�นโรคที่��พบได�บ�อย

และเป�นหน!�งในสาเหตุ$หลกของการตุาย ในเด%ก จนเคยได�ช'�อว่�าเป�น "Baby

killer" ในระยะก�อนที่��จะเร(�มม�การรณรงค+ให�

ว่คซี�นที่�ว่โลก ม�ผู้.�ป/ว่ยประมาณ 45 ล�าน คนตุ�อป0 ม�ผู้.�ป/ว่ยเส�ยช�ว่(ตุจากโรคน�1 ประมาณ 400,000 คนตุ�อป0

Apr 13, 2023 3

อตุราป/ว่ยตุาย จากโรคน�1ในประเที่ศก2าลงพฒนาอาจส.งถึ!งประมาณร�อยละ15 ส2าหรบประเที่ศไที่ยม�ผู้.�ป/ว่ยโรคน�1

ลดลงเร'�อยๆ ตุ1งแตุ�ป0 พ.ศ. 2531 ก�อนจะม�การระบาดใหญ�อ�กคร1งใน

ช�ว่งตุ�นป0 พ.ศ. 2549 ที่��ผู้�านมา

การระบาดของโรคไอกรน

Apr 13, 2023 4

การระบาดของโรคไอกรน

ในป0 2549 ม�การระบาด ม�ผู้.�ป/ว่ย72 ราย ไม�ม�ผู้.�เส�ยช�ว่(ตุ โดยพบการ

ระบาดที่��จงหว่ดน�าน ม�ผู้.�ป/ว่ย 60 ราย ในป0 2554 ม�ผู้.�ป/ว่ยไอกรน 12

ราย ไม�ม�ผู้.�เส�ยช�ว่(ตุ

Apr 13, 2023 5

การระบาดของโรคไอกรน ในประเที่ศไที่ย อ$บตุ(การณ+ของโรคไอกรนลด

ลงมาก ซี!�งเป�นผู้ลจากการเพ(�มระดบคว่ามครอบคล$มของการได�รบว่คซี�นป6องกนโรค

คอตุ�บ ไอกรน บาดที่ะยก โรคน�1พบในเด%กอาย$เก(น 5 ป0มากข!1น ซี!�งส�ว่นใหญ�เป�นเด%กที่��ไม�ได�รบว่คซี�น ระยะฟั8กตุว่ของโรคประมาณ 6-20 ว่น ที่��พบ

บ�อย 7-10 ว่น ถึ�าสมผู้สโรคมาเก(น 3 สปดาห+แล�ว่ ไม�ม�อาการ แสดงว่�าไม�ตุ(ดโรค

Apr 13, 2023 6

สาเหตุ$ของโรคไอกรน เก(ดจากเช'1อแบคที่�เร�ย บอร+ด�เที่ล

ลา เปอร+ตุสซี(ส (Bordetella Pertyssis) โดยตุ(ดเช'1อจากการไอ จาม รดใส�

กน หร'อ นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้ปนออกมากบเสมหะ น2าม.กน2าลาย

Apr 13, 2023 7

โรคไอกรนเก(ดได�อย�างไร

เช'1อ Bordettella เม'�อเข�าส.�ที่างเด(นหายใจ แล�ว่

จะไปเกาะกบเซีลล+เย'�อบ$ หร'อเย'�อเม'อก ของเน'1อเย'�อหลงโพรงจม.ก

ส�งผู้ลตุ�อการอกเสบของเย'�อบ$ที่างเด(น หายใจ ที่2าให�เก(ดอาการตุ�างๆ ตุามมา

เช'1อโรคไอกรนเองมกไม�แพร�กระจายเข�า ส.�กระแสเล'อด (โลห(ตุ) จ!งมกไม�ก�ออาการ

กบอว่ยว่ะอ'�น

Apr 13, 2023 8

อาการของโรคไอกรน1.ระยะฟั8กตุว่ของโรคไอกรน ตุ1งแตุ�ตุ(ดเช'1อจนกระที่�งแสดงอาการ ค'อ 7-

10 ว่น อาการจะแบ�งออกเป�น 3 ระยะ ค'อ ระยะ

อาการหว่ดไข�ตุ2�าๆ ไอเล%กน�อย ม�น21าม.ก อ�อนเพล�ย

ซี!�งจะเป�นอย.�ประมาณ 1-2 สปดาห+ หร'อ ระยะ เย'�อเม'อกที่างเด(นหายใจอกเสบ (Catarrhal

phase) ระยะน�1อาการจะเหม'อนโรคหว่ด ธรรมดาที่�ว่ไป

Apr 13, 2023 9

อาการของโรคไอกรน2. ระยะอาการก2าเร(บ (Paroxysmal phase) เป�นระยะที่��อาการไอจะเก(ดข!1นเป�นพกๆ

จะไอตุ(ดตุ�อกนประมาณ 5-10 คร1งตุ�อว่น หร'อเก(ดข!1นหลายส(บคร1งในเว่ลาเพ�ยง 1

ช�ว่โมง

Apr 13, 2023 10

อาการของโรคไอกรน2. ระยะอาการก2าเร(บ (Paroxysmal phase) เม'�อการไอส(1นส$ด จะม�การหายใจเข�า

อย�างรว่ดเร%ว่หน!�งคร1ง ซี!�งลมหายใจน�1จะไป กระที่บกบฝากล�องเส�ยงที่��ป;ดอย.� ที่2าให�ม�

เส�ยงดงที่��ม�ลกษณะจ2าเพาะ ค'อ เส�ย งดงว่. =ป (Whooping cough)

ระยะน�1จะเป�นอย.�นาน 2-4 สปดาห+ หร'ออาจนานกว่�าน�1ได�

Apr 13, 2023 11

อาการของโรคไอกรน3. ระยะฟั>1 นตุว่ หร'อ ระยะพกฟั>1 น(Convalescent phase) ระยะน�1ก(นเว่ลาตุ1งแตุ� 1 ถึ!ง 3

เด'อนเป�นระยะที่��อาการไอจะค�อยๆลดลง

จนหายไปในที่��ส$ด

Apr 13, 2023 12

การตุ(ดตุ�อ การตุ(ดตุ�อที่างตุรง โดยการสมผู้สใกล�ช(ดกบผู้.�ป/ว่ย

ที่2าให�ตุ(ดตุ�อได�โดยตุรงจากน2าม.ก นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้ นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้น2าลายเสมหะของผู้.�ป/ว่ยด�ว่ยการ ไอ จาม หร'อหายใจรดกน

Apr 13, 2023 13

การตุ(ดตุ�อ การตุ(ดตุ�อที่างอ�อม

โดยการใช�ผู้�าเช%ดหน�า ภาชนะในการด'�มและรบประที่านอาหารร�ว่ม

กบผู้.�ป/ว่ย หร'อหายใจเอาฝ$/นละอองที่��ม�เช'1อโรคเข�าไป

Apr 13, 2023 14

การว่(น(จฉัยโรคไอกรนม�ประว่ตุ(การสมผู้สโรค และ ลกษณะการไอ

เป�นส2าคญ ค'อ ไอตุ(ดตุ�อกนนานมากกว่�า 2 สปดาห+ข!1นไป ร�ว่มกบ

อาการไอที่��ตุ(ดกนเป�นช$ดๆ และ/ หร'อ ในช�ว่งส$ดที่�ายของการไอม�เส�ยงดงว่. =ปหร'อว่. � และ/ หร'อ ม�อาเจ�ยนหลงไอ และ/ หร'อ อาการไอเก(ดข!1นในช�ว่งที่��ม�การระบาดของโรคไอกรน

Apr 13, 2023 15

การตุรว่จที่างห�องปฏิ(บตุ(การ การเพาะเช'1อ โดยการน2าสารคดหล�งจาก

โพรงหลงจม.กมาเพาะเช'1อ การตุรว่จหาสารพนธ$กรรม (DNA) ด�ว่ย

เที่คน(คที่��เร�ยกว่�า พ�ซี�อาร+ (PCR) การตุรว่จหาแอนตุ(บอด�

(Immunoglobulin A หร'อImmunoglobulin G)

การตุรว่จด.เม%ดเล'อด (CBC)

Apr 13, 2023 16

โรคแที่รกซี�อน ปอดอกเสบ เป�นสาเหตุ$ของการตุายที่��ส2าคญ การไอมากๆ ที่2าให�ม�เล'อดออกใน

เย'�อบ$ตุา ม� petechiae ที่��หน�า และในสมอง ระบบประสาที่ อาจม�อาการชกพบบ�อยในเด%กเล%ก

Apr 13, 2023 17

การรกษา ให�ยา Erythromycin 50 มก./นน. ตุว่ 1 กก. ให� Hyperimmune gamma globullin 3-6 ซี�ซี�. ฉั�ดเข�ากล�ามเน�1อ ให�อาหารที่��ม�แคลอร��ส.ง พกผู้�อนให�เพ�ยงพอ ให�ยาขบเสมหะ และยากล�อมประสาที่

Apr 13, 2023 18

การปฏิ(บตุ(ตุน คว่รจดแยกผู้.�ป/ว่ยให�อย.�ตุ�างหากที่นที่�เม'�อเห%นว่�าม�อาการของโรค คว่รที่2าลายเช'1อที่��ออกมากบน2า

นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้ นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้นํ้ม.ก น2าลายเสมหะในน2ายาฆ่�าเช'1อ โรค แล�ว่จ!งน2าไปฝ8ง หร'อ เผู้าไฟั

ที่(1ง หร'อก�อนน2าไปซีกล�างแล�ว่ตุ�ม

Apr 13, 2023 19

การป6องกนการแยกผู้.�ป/ว่ย ผู้.�ป/ว่ยที่��ได�รบการรกษาด�ว่ยerythromycin เช'1อจะหมดไปภายใน 5 ว่น ดงน1น จ!งแยกผู้.�ป/ว่ย 5 ว่น นบจากที่��

เร(�มให�ยา หร'อแยกไว่� 3 สปดาห+ หลงจาก ที่��เร(�มม�อาการไอแบบ paroxysmal

Apr 13, 2023 20

การป6องกนผู้.�สมผู้สโรค คว่รได�รบการตุ(ดตุามด.ว่�าจะม�อาการ

ไอเก(ดข!1นหร'อไม�อย�างใกล�ช(ด โดย ตุ(ดตุามไปอย�างน�อย 2 สปดาห+

เด%กที่��สมผู้สโรคอย�างใกล�ช(ดคว่รได� รบ erythromycin (40-50

มก./กก./ว่น) 14 ว่น

Apr 13, 2023 21

การฉั�ดว่คซี�น

Apr 13, 2023 22

ช�องที่างการตุ(ดตุ�อ….Facebook:

prachaya56@hotmail.com

ในกล$�มคล(น(กอาช�ว่ อนามย