ارزیابی عوامل راهبردی زیست محیطی گسترش صنعت طبیعت گردی...

89 پاییز، سه، شماره دوازدهممحیط زیست ، دوره تکنولوژیعلوم و

با روش طبیعت گردی زیست محیطی گسترش صنعت راهبردی ارزیابی عواملSWOT )مطالعه موردی پارک ملی کویر(

* 1عبداله ساالری 2 رضا ارجمندی

19/4/87:تاریخ پذیرش 27/1/87:تاریخ دریافت

چكيده جایگاه ویژه ای مربوطهگذاری و همچنین در نهادهای از نظر مفهومی در مجامع مختلف سیاست طبیعت گردی اخیر دههدر

همچنین ایجاد درآمدهای ریالی در تولید ناخالص ملی از و توسعه پایدار های زیست محیطی و جهت تاثیر گذاری در دیدگاه در وداشته در این میان پارک ملی کویر به دلیل برخورداری از چشم اندازهای طبیعی زیبا وغنای تنوع زیستی .رشد قابل توجهی برخورداربوده است

در منطقه و طبیعت گردی هدف اصلی این تحقیق بررسی وضعیت فعلی صنعت .برخوردار است طبیعت گرد باالیی برای جذب توان ازتا با ایجاد ،و تهدیدهای آتی در منطقه است فرصت هاهمچنین در شرایط حاضر و طبیعت گردی مدیریت قوت شناسایی نقاط ضعف و

گرفته شده در این تحقیق به کارروش .را در منطقه مورد مطالعه بهبود بخشید طبیعت گردی تغییراتی در روند مدیریت بتوان وضعیت و فرصت ها، ضعف نقاط قوت و در ابتدا پس از انجام بازدیدهای میدانی مکرر اکثرباشد، ارزیابی عوامل داخلی وخارجی می ماتریس های

محیط بانان و کارشناسان به این عوامل ،له بعد براساس نظر بازدیدکنندگاندر مرح. در منطقه شناسایی گردید طبیعت گردی تهدیدهایدر پایان جمع .ردیف از عوامل در وزن برآورد گردید ع موجود هرسپس امتیازات وزن دار از طریق ضرب امتیاز وض. دش نمره وضریب داده

همچنین در ماتریس ، IFE71/2 در هر ماتریس محاسبه گردیدو نمره نهایی در ماتریس می باشد5/2امتیازات وزن دار که میانگین آنEFE 86/2 ده شدمناسب تشخیص دا طبیعت گردی محاسبه گردید ودر نتیجه پارک ملی کویر برای گسترش.

ی ایران در راستای طبیعت گرد قطب هایدر پارک ملی کویر وتبدیل این منطقه به یکی از طبیعت گردی مدیریت لذا توسعه و .می رسدعمومی در زمینه محیط زیست در جامعه الزم به نظر آگاهی هایمدیریت بهینه زیست محیطی منطقه وافزایش وارتقای

SWOTتجزیه وتحلیل ،راهبردی ارزیابی پارک ملی کویر، ،گردی طبیعت :واژه های کلیدی

)عهده دار مکاتبات( تهران شمال دانشگاه آزاد اسالمی واحد جوان پژوهشگران عضو باشگاه، وحش مدیریت حیات دانشجوی دکتری -1 یقاتمحیط زیست، دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحق مدیریتتخصصی مدیر گروه -2

ساالری و همکار 89 پاییزعلوم و تکنولوژی محیط زیست، 128

مقدمه

مقیاس جهانی این موضوع پذیرفته شده امروزه درحفاظت از ،باید مرتبط با اکولوژی طبیعت گردی است که

محیط زیست و بهره گیری مناسب و طوالنی مدت از طبیعت با نی همراه حداقل تغییر در توازن محیط طبیعی و آسیب رسا

. باشدکه شامل چهار بخش گردشگریمطابق این تعریف هربرنامه

:به حساب آورد طبیعت گردی ا می توان ،عمده زیر باشد . وابسته به طبیعت باشد -1 . از نظر اکولوژیک پایدار باشد -2فرهنگی / محیطی ارزش هایآموزشی و تفسیر فعالیت -3

. باشد گردشگریبخش مهم ترین .)1( میزبان در آن مشارکت داشته باشندو جوامع محلی -4

را نوعی از طبیعت گردی ،(CBD) 1کنوانسیون تنوع زیستیمتکی بر حفاظت و مراقبت از تنوع زیستی گردشگری

اکوسیستم های موجود در عرصه ها و با لحاظ نیازهای توسعه ای عرصه ها تلقی نموده که مشارکت جوامع محلی و ایجاد

.)2(ء برای جوامع محلی از نتایج آن می باشددرآمد قابل اتکادر هر منطقه گردشگریالزمه مدیریت صنعت

ویژگی هایتهیه یک برنامه مدیریتی متناسب با ،حفاظت شده .می باشداقتصادی و اجتماعی آن منطقه زیست محیطی،

تسهیالت و امکانات گردشگریمدیریت بهتدوین این برنامه ).3( ایدمی نممرتبط با آن کمک SWOT برای تشخیص عوامل یک ابزار برنامه ریزی ،. می باشدقابت پذیری و ادامه حیات تجاری اصلی و موثربر ر

این . انجام می شود راهبرد قبل از تدوین SWOTتحلیل و اثرات توسعه ) نقاط قوت و ضعف(ل اثرات کنونی تحلیل شامنوع تجارت در هر بخش یا هر) فرصت ها و تهدید ها(در آینده

.)4( است

معرفی منطقه مورد مطالعه

1-Convention Of Biodiversity

مجاورتکویر در پارک ملی منطقه مورد مطالعه بنامدارد و در حال قرار اصفهان و تهران، قم ،سمنان استان های

حاضرمدیریت پارک بر عهده اداره کل حفاظت محیط زیست دقیقه 25 درجه و 51این منطقه بین .استان سمنان می باشد

دقیقه 17درجه و 34دقیقه طول شرقی و 3درجه و 53 تا ).5( دقیقه عرض شمالی واقع شده است 11درجه و 35تا

پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر مشتمل 1343در سال ارتفاعات و مراتع بیابانی منطقه توسط کانون شکار ،دشت هابر

و هکتار حفاظت شده اعالم گردید 609438ایران با مساحت ظارت مجدداُ توسط سازمان شکار بانی و ن 1346سپس در سال

ام تقریباُ در سراسر آن و چرای دبر صید با همان مساحت آگهی و رستنی هاو احیای بیشترحفاظت برای Ĥمتعاقب .ممنوع شدمنطقه با همان مساحت 1355در سال ،پرندگان و پستانداران

).6( گردیدآگهی پارک ملی عنوان قبلی به

پارک ملی کویر مانند 1361تا سال 1357از سال ها کشملی عرصه تاخت و تاز شکار پارک هایسایر

)poachers( ،امکان عمالً و و دامداران قرار گرفت متخلفان –شرایط اجتماعی از جمله حفاظت منطقه به دالیل متعددی

.دمدیریت مقدور نبو و حفاظتی توانایی های، اقتصادی، امکاناتپارک ملی کویر بدو 1361به همین جهت در سال

،بدین ترتیب که دشت های مکرش، مبارکیه،تقسیم شد بخشپره زرد و ارتفاعات دوازده امام و نره خرکوه از پارک سیاه پرده ،

منطقه حفاظت شده هکتار به عنوان 250000جدا و با مساحت سفید آب و کلیه ،نخجیر، و بقیه شامل سیاه کوهکویر اعالم شد

ها با مساحت ، تپه ماهورها و دشت های مجاور آنارتفاعاتهمچنین .پارک ملی باقی ماند به صورتهکتار 442212

منطقه مذکور جزء ذخیره گاه های زیست کره در برنامه انسان و کره مسکون قرار دارد و از زیستگاه های ویژه گونه های نادر

).6(دمی شوگیاهی و جانوری محسوب بیشتر تیپ اراضی منطقه دشتی و تپه ماهوری می باشد و مناطق کوهستانی و ارتفاعات بخش جزئی از منطقه را تشکیل

منطقه از نظر تنوع گونه های گیاهی و جانوری بسیار .می دهد

129 ... زیست محیطی راهبردیعوامل ارزیابی

20گونه پرنده، 131گونه پستاندار، 31غنی می باشد و تاکنون

نه گیاهی درآن گو 205گونه خزنده ویک گونه دوزیست و ).6(شناسایی شده است

مهم ترینهیچ رودخانه دائمی در منطقه وجود ندارد وها تشکیل می و سنگابچاه ها منابع آبی را چشمه ها،

مرکز هیچ گونهالزم به ذکر است در محدوده پارک ملی .دهد ).6(جمعیتی وجود ندارد

، جمعیت 1375سال براساس نتایج سرشماریو پارک ملی کویر حاشیه منطقه حفاظت شده یشهرستان ها

نفر 1441174 که از این تعداد بودهنفر 1866454 مجموعاً) %8/22( نفر 425182و مناطق شهری در) 2/77%(

.)4( اند داشتهدرمناطق روستائی استقرار

مورد مطالعه، بر شهرستان هایی یکلی اقتصاد روستا به طوردر به ویژه(تولید صنایع دستی پایه کشاورزی، دامداری و

استوار است ) کاشان، آران و بیدگل و اردستان شهرستان های)7(.

1375در محدوده حاشیه منطقه کویر مرکزی در سال آبادی 1175، دهستان 45بخش، 20شهرستان، 5 مجموعاً

شهر وجود 24آبادی خالی از سکنه و 2120دارای سکنه، .)1جدول( داشته است

های انسانی در حاشیه محدوده مورد مطالعه سکونتگاه -1جدول تعداد تعداد بخش شهرستان ردیف

دهستانآبادی دارای

سکنهآبادی خالی از

سکنهتعداد شهر

3 256 155 5 3 گرمسار 1 6 98 205 12 5 ورامین 2 5 547 363 9 4 قم 3 7 861 216 12 6 کاشان 4 3 458 218 7 2 اردستان 5

24 2220 1157 45 20 جمع مورد مطالعه شهرستان هاینتایج تفصیلی .1375نفوس و مسکن سرشماری عمومی.مرکزآمارایران: ماخذ

نفوس و مسکن بر اساس نتایج سرشماری عمومی 167453ی یناطق روستــانفری م 425182، از جمعیت 1375

نفر 233903سال 14در گروه سنی کمتر از ) %4/39(نفر به طور کلی .سال قرار داشته اند 15 – 64در گروه سنی ) 55%(

از %57منطقه جمعیت جوانی است و حدود ی یجمعیت روستاساله قرار 24ر از ی منطقه در گروه سنی کمتیجمعیت روستا

ساله و بیشتر 65از جمعیت فوق در گروه سنی % 5داشته اند و )7.(اند قرار داشته

و روستائی، بیانگر وضع سواد در مناطق شهری ،می باشدخوب، در مقایسه با سایر مناطق کشور وضعیت نسبتاً

با سواد، در %76/82از نظر میزان با سوادی شهرستان کاشان با

در رتبه آخر قرار %02/75رتبه اول و شهرستان اردستان با .)7(دارد

در پارک ملی کویر عالوه بر جاذبه های طبیعی ،جاذبه ،کاروانسرای بهرام گور فرهنگی فراوانی از جمله های تاریخی،

،کاروانسرای سفید آب و مرغاب ،کاروانسرای عین الرشیدنهرسنگی مخصوص انتقال آب از چشمه معروف به چشمه شاه

راه ،حرمخانه در پای سیاهکوه به مجموعه کاروانسرها؛سنگفرش کاروانسرای لکاب؛قلعه نایب حسین کاشی؛زیارتگاه

برج سنگی چاه میل؛ و بقایای آب انبارهای قدیمی در ؛باباهمترا آب انبار قیلوقه –بیرون کاروانسراها مانند آب انبار هفت لول

.)6( نام برد می توان

و همکار ساالری 89 پاییززیست، علوم و تکنولوژی محیط 130

پارک ملی کویر به دلیل نزدیکی به استان تهران به عنوان یکی توانبرای ساکنان آن مطرح است ولی با وجود تفرجگاه هااز

تاریخی و فرهنگی ،گونه های نادر گیاهی و طبیعی، هایامکانات تاکنون از توان بالقوه و جانوری و اقلیم منحصر به فرد،

صورت ن منطقه استفاده درست و کارامدی موجود در اینپذیرفته است و این نگرانی در بین دوستداران طبیعت همواره

لذا مدیریت .ست آن وجود دارددر خصوص تخریب محیط زیبرنامه ریزی و حفظ محیط زیست این منطقه از اهمیت ،صحیح

.ویژه برخوردار است

روش تحقیقشناخت و تحلیل موضوع این تحقیق از طریق

ای، میدانی و گرداوری تجربیات جوامع مطالعات کتابخانه .بانان و کارشناسان پارک ملی کویرصورت گرفت محلی، محیط

موضوع جمع در تحقیق حاضر ابتدا ادبیات ومفاهیممورد بررسی قرار گرفت و سپس با استفاده از بازدیدهای آوری و

های جاذبه موردآوری اطالعات در میدانی و مصاحبه به جمعتاریخی و فرهنگی موجود در منطقه، همچنین ،طبیعی

موجود طبیعت گردی ی و گردشگری ساخت هاتسهیالت و زیرگان، امکانات امدادی و ، مراکز بازدید کننداقامت گاه هااعم از

حفاظتی پرداخته شد و در ادامه نیز نقاط قوت ،ضعف، و و تهدیدهای ناشی از گسترش و توسعه صنعت فرصت ها

.در منطقه بررسی گردید طبیعت گردی یج حاصل از تحلیل اطالعات نیز با استفاده ازنتا

2و ماتریس ارزیابی عوامل بیرونی 1درونیماتریس ارزیابی عوامل .انجام گردیده است SWOT ماتریس و

تعیین نقاط قوت و ضعف و SWOTهدف روش تحلیلی )4.(فرصت ها و تهدید ها در محیط زیست است

1 -IFEM 2 -EFEM

های ارزیابی عوامل درونی و بیرونی مراحل تهیه ماتریسعوامل فهرست مهم ترین، درونیپس از بررسی عوامل

این . باشد 20تا 10مجموع این عوامل باید بین . می شوندعوامل باید دربرگیرنده نقاط قوت و ضعف موجود در پارک ملی

: تهیه این ماتریس شامل مراحل زیر است. کویر باشند .نقاط قوت و سپس نقاط ضعف نوشته می شوند .1اهمیت (از صفر . به این عوامل ضریب داده می شود .2

ضریب داده شده به هر ) بسیار مهم است(1تا ) ندارد. انگر اهمیت نسبی آن در موفقیت استعامل بی

آیا عامل مورد نظر به عنوان یک این کهصرف نظر از نقطه قوت و ضعف داخلی به حساب آید، باید به عاملی که دارای بیشترین اثر در عملکرد است،

مجموع این ضریب ها باید . باالترین ضریب را داد .شود 1برابر

داده می 4تا 1به هریک از این عامل ها نمره سپس .3ضعف کم، 2بیانگر ضعف اساسی ، نمره 1نمره . شود

نشان دهنده قوت 4بیانگر نقطه قوت و نمره 3نمره نمره ها بر . بسیار باالی عامل مورد بحث می باشد

که در مرحله دوم (اساس وضعیت منطقه و ضریب ها .بر اساس نوع فعالیت قرار دارند) داده شدند

نهایی هر عامل، ضریب هر عامل در برای تعیین نمره .4 .نمره آن ضرب می شود

مجموع نمره های نهایی هر عامل محاسبه و نمره .5 .نهایی مشخص می شود

عوامل بیرونی نیز صادق است، فقط در کلیه مراحل در ماتریس ، عوامل )عوامل درونی(این ماتریس به جای نقاط ضعف و قوت

ی ناشی از گسترش و توسعه فرصت هابیرونی یعنی تهدیدها و در ماتریس . شود در منطقه لیست می طبیعت گردی صنعت

) 4و1میانگین ( 5/2ارزیابی عوامل داخلی اگر نمره نهایی از بیشتر باشد، به ترتیب نقاط قوت از نقاط ضعف بیشتر است و

اط قوت از نقاط کمتر باشد، نق 5/2گر جمع نمره های نهایی از این مراحل برای ماتریس ارزیابی عوامل . ت، کمتر اسضعف

)4.(خاجی نیز تکرار می شود


نتایج

فرصت ، ضعف، نقاط قوت(ارزیابی عوامل داخلی و خارجی در پارک ملی کویر طبیعت گردی صنعت )وتهدیدها ها

در این روش از ارزیابی عوامل موثر داخلی و ارزیابی خلی شامل نقاط عوامل دا. عوامل موثر خارجی استفاده می شود

د هاـــتهدیقوت و ضعف و عوامل خارجی شامل فرصت ها و این نوع ارزیابی در قالب ماتریسی به نقاط قوت، نقاط . می باشدماتریس 1جدول . گیرد و تهدیدها انجام می فرصت هاضعف،

SWOT نمایش را در پارک ملی کویر طبیعت گردی برای

مطابق SWOTر ماتریس ها و حروف د شماره ..داده شده است .باشد می EFEMو IFEMبا جداول

در تجزیه و تحلیل عوامل داخلی و خارجی اثر گذار بر در پارک ملی کویر بر اساس شواهد عینی به هر طبیعت گردی

یک از عوامل داخلی و هر یک از عوامل خارجی وزن داده می جموع و م 1شود به گونه ای که مجموع وزن عوامل داخلی برابر

.گردد 1وزن عوامل خارجی نیز برابر نشان EFEماتریس 3و در جدول IFEماتریس 2در جدول

.داده شده است


ویری ک

ک ملپار

در سم

وریکوت

ی ادها

هدیو ت

ها ت

رصف، ف

ضعت،

قواطس نق

تریما


در پارک ملی کویری گرد عتیطب صنعت (IFEM )ماتریس ارزیابی عوامل داخلی -2جدول

وزن داخلیی راهبرد عوامل)0 -1(

امتیاز وضع )1- 4(موجود

امتیاز وزن دار

نقاط قوتوجود جاذبه های اکولوژیکی و گونه های نادر گیاهی و جانوری در الف

منطقه1/0 4 40/0

40/0 4 1/0 وجود جاذبه های تاریخی در منطقه ب 32/0 4 08/0 وسعت و تنوع زیست گاهی در منطقه پ 18/0 3 06/0 )زیست کرهپارک ملی و ذخیره گاه ( پشتوانه قانونی مناسب منطقه ت

15/0 3 05/0 وجود شرایط مناسب برای تکثیر حیات وحش و گونه های گیاهی ث

09/0 3 03/0 دانش بومی و محلی خ 09/0 3 03/0 وجود آژانس های طبیعت گردی چنزدیکی تقریبی به پایتخت و موقعیت جغرافیایی بینابینی منطقه ح

میان چند استان05/0 4 20/0

20/0 4 05/0 جلوه خاص ستارگان در شب خ نقاط ضعف

14/0 2 07/0 سیستم های دفع و جمع آوری زائدات فقدان د 04/0 1 04/0 راه های دسترسی مناسب، پیاده رو ها و تریل ها فقدان ذمانند اقامتگاه، سالن . زیر ساخت های الزم برای گردشگران فقدان ر

و اکولوژهاغذاخوری، برج مشاهده پرندگان 05/0 1 05/0

04/0 2 02/0 طبیعت گردی امکانات کافی آموزشی در خصوص فرصت های فقدان ز

10/0 2 05/0 ضعف پرسنلی و تجهیزاتی ژ 08/0 2 04/0 در منطقه طبیعت گردی عدم تبلیغات کافی برای گسترش س 06/0 2 03/0 راهنماهای مجرب، تابلوهای راهنما و دفترچه راهنما فقدان ش 04/0 1 04/0 خدمات بهداشتی، درمانی فقدان ص 04/0 2 02/0 گردشگرانعدم اخذ جریمه در صورت تخلف ض طبیعت گردی عدم برنامه ریزی مناسب جهت بهره برداری از صنعت ط

گردشگراندر منطقه و نبود امنیت کافی برای 09/0 1 09/0

71/2 1 مجموع


در پارک ملی کویر یگرد عتیطب صنعت) EFEM(بی عوامل خارجی ماتریس ارزیا -3جدول

وزن خارجیی راهبرد عوامل)0 -1(

امتیاز وضع موجود

)1-4(

امتیاز وزن دار

فرصت ها

28/0 4 07/0 اشتغال زایی و کسب درآمد برای جوامع محلی 1

16/0 2 08/0 حفاظت از اکوسیستم های طبیعی و تالش در جهت کاهش اثرات منفی 2شکارکش ها به عنوان راهنمایان محلی و کاهش تهدیدات زیست به کارگیری 3

ها محیطی آن04/0 2 08/0

08/0 2 04/0 ایش آگاهی های زیست محیطی جوامع بومی و محلیزاف 4

18/0 3 06/0 تاثیر بر سالمت روحی و روانی جامعه 5

24/0 3 08/0 ظتی منطقهاستفاده از درآمدهای آتی جهت بهبود سطح حفا 6

30/0 3 10/0 طبیعت گردی تدوین ضوابط و استانداردها برای بهره برداری هر چه بهتر از صنعت 7

تهدیدها

ی بدون تعیین ظرفیت برد، ارزیابی طبیعت گردی ی و گردشگرانجام فعالیت های 8 ک و سایر ارزیابی های زیست محیطیاکولوژیتوان

10/0 4 40/0

27/0 3 09/0 م هماهنگی بین دستگاه های ذیربطعد 9

باال رفتن میزان تخریب و آلودگی های زیست محیطی در صورت عدم توجه به 10 پایدار طبیعت گردی اصل

08/0 3 24/0

12/0 2 06/0 تغییر در فرهنگ جوامع و سنت های بومی 11

10/0 2 05/0 رفتاری حیات وحش اکولوژیتغییر در 12

15/0 3 05/0 امکان معرفی گونه های غیر بومی 13

08/0 2 04/0 انبوه گردشگریوندالیسم و تخریب آثار باستانی در صورت 14

18/0 3 06/0 به وجود آمدن ساختارهای ناموزون و ناهماهنگ 15

86/2 1 جمع


بحث ونتیجه گیری

غنی طبیعی، های توانپارک ملی کویر با توجه به فرهنگی از توان مناسبی جهت جذب انواع مختلف تاریخی و گردشگر تاریخی، گردشگر ،گرد طبیعتاعم از گردشگر

یکی از عوامل .می باشدماجراجو برخوردار گردشگرتحقیقاتی و طبیعت د باعث گسترش وتوسعه صنعت می توان بسیار مهم که

موقعیت بینابینی این منطقه در میان ،در منطقه گردد گردی که البته می باشداصفهان قم و تهران، سمنان، استان های

ه از استان تهران که ــری این ناحیـــکیلومت 50فاصله نیاز روزافزون این و استکشور پرجمعیت ترین استان در

ووالن را طلب ـــر مســتفرجگاه توجه هرچه بیشت جمعیت به .می کند

ی فرصت هادر منطقه طبیعت گردی توسعه چنان که بومی، بسیاری را از جمله ایجاد اشتغال برای جوامع محلی و

فرهنگی جامعه میزبان و سطح اجتماعی و یارتقا درآمد پایدار،هی آگاسطح ی همچنین حفاظت از محیط زیست از طریق ارتقا

استفاده افزایش درآمدهای آتی و ،عمومی زیست محیطی هایاگر از آن در جهت بهبود سطح حفاظتی منطقه را در بر دارد،

سایت هایاین توسعه بدون برنامه ریزی و توجه به ظرفیت برد بروز انبوه گردیده و گردشگریسبب ،مختلف انجام گیردآلودگی ها، واع تهدیدهای فراوان اعم از ان مشکالت عدیده و

صدمات وندالیسم و تخریب آثار باستانی و ،آسیب به فون و فلور .را در بر دارد اکوسیستم هاجبران ناپذیربه

با توجه به نمره حاصل از جمع نهایی ماتریس )IFE( بیشتر است پس 5/2این عدد از و می باشد71/2که

در پارک ملی کویر با وضعیت موجود،می شودنتیجه گیری بیشتر از نقاط ضعف آن طبیعت گردی قاط قوت گسترش ن

.استهمچنین با توجه به جمع نهایی نمرات ماتریس

)EFE( فرصت که می شودنیز نتیجه گیری می باشد 86/2که .در منطقه بیشتر از تهدیدهاست طبیعت گردی در گسترش ها

بر اساس محاسبات انجام شود میدر پایان مالحظه در طبیعت گردی گسترش SWOTتریس شده و تحلیل ما

و سبب می باشدپارک ملی کویر به نفع محیط زیست منطقه اــهدادــاستع دار ازـبهره برداری پای ارتقای سطح حفاظت و

این است که تبدیل می رسدالبته آنچه واضح به نظر .می گرددی در سطح طبیعت گردی قطب هایاین منطقه به یکی از

برنامه ریزی به کارگیریالمللی مستلزم حتی بین کشور وو یکپارچه بر اساس عناصر زیست ومدیریت همه جانبه نگر

.می باشدفرهنگی اقتصادی و اجتماعی، محیطی،

هاپیشنهاد

به منظور تقویت نقاط ییها در این بخش پیشنهادتهدیدهای همچنین رفع نقاط ضعف و و فرصت هاقوت و

در پارک ملی طبیعت گردی عت گسترش صن موردموجود در .شودمی ارایهر ـکوی

طبیعت به منظور حصول نتیجه مطلوب از توسعه های پراکنده توسعه و برنامه طرح هادر این منطقه باید از گردی

های کالن و منسجم گردشگری پرهیز شود و به جای آن برنامههای مختلفی طرحو بر اساس آن شودبرای کل منطقه تهیه

که این ،دـتلف به اجرا درآیمخ بخش هایدر یف گردد وتعر :تواند شامل موارد زیر باشدمی طرح ها

جلب حمایت جوامع محلی پیرامون جهت گسترش و طریق بیان مزایای این از طبیعت گردی توسعه زیست و همچنین حفاظت محیط مورد طرح در

.درآمدزایی و ایجاد اشتغال

ی تحقیقاتی موجود در هافهرستی از زمینه ارایه های بین و انجمن سازمان هامنطقه و جلب مشارکت

ی دولتی و خصوصی در سازمان هاالمللی و همچنین تحقیقاتی در طرح هایداخل کشور جهت اجرای

.)8(منطقهنیروی و به مدیریت یگرد عتیطبآموزش مفاهیم توجیه و .منطقه انسانی

محیطی برای تدوین راهنماها و قواعد رفتار زیست .ذینفع گروه هایکلیه


و تحقیقات مناسب در زمینه امکان بررسی هاانجام و گردشگریی بالقوه در بازار اکوفرصت هاسنجی

.)9(شناسایی منابع کسب درآمد پایدار

برقراری سیستم مدیریت زیست بومی با محوریت . جامعه محلی

های مدیریت زیست در زمینهتعیین چهارچوب ارزیابی و پایش روش هایجامع، طرح های محیطی،

پیوسته و مدیریت بازدیدکنندگان، طراحی زیر رای ـوزش و تفسیر بـــو تسهیالت آم ساخت ها .)10(مختلف ذینفع گروه های

منابع

1. Swarbrook, J, 1999. Sustainable Tourism Management

2. www.ecotourism. Org 3. www.unesco.org/archive/repocom98a4

.html در استراتژیک مدیریت ،1386همکاران، ع و کرباسی، .4

انتشارات کاوش قلم محیط زیست،ــات، .5 ــاران. ح بی ــی . 1370.و همک ــارک مل ــه پ کتابچ

کویرانتشارات سازمان حفاظت محیط زیست ایران

، )تـام (احیای منابع شرکت مهندسین مشاور توسعه و .6طرح جـامع مـدیریت پـارک ملـی و منطقـه . 1382

سازمان حفاظـت محـیط زیسـت شده کویر، حفاظت .ایران

نفـوس و مسـکن سرشماری عمومی ،مرکز آمار ایران .7های گرمسار های شهرستان ، شناسنامه آبادی1375

ورامین، قم، کاشان و اردستان –8. Neto,F.2002.Sustainable Tourism,

Environmental Protection And Natural Resource Management

9. Paul F. J. Eagles, Stephen F. McCool & Christopher D. Haynes. Sustainable Tourism In Protected Areas: Guidelines For Planning And Management

10. Drumm، A. & Moore، A. 2002.

Ecotourism Development: A Manual for Conservation Planner & Managers. An Introduction to Ecotourism planning . volume1, 2.

11. www.uneptie.org/tourism/horne.html

ارزیابی عوامل راهبردی زیست محیطی گسترش صنعت طبیعت گردی...

Documents