vekurgun.com/wp-content/uploads/2019/03/denizli_ilinde_boy...the names of orun settlements...

TÜRK KÜLTÜRÜve

HACI BEKTAfi VELÎAraflt›rma Dergisi

Research Quarterly

Gazi ÜniversitesiTürk Kültürü ve Hac› Bektafl Velî

Araflt›rma Merkezi

GüzAutumn 2006/39

TTüürrkk KKüüllttüürrüü vvee HHaacc›› BBeekkttaaflfl VVeellii AArraaflfltt››rrmmaa DDeerrggiissiiY›l: 13 • Say›: 39

TTeemmmmuuzz--AA¤¤uussttooss--EEyyllüüll-- 22000066•

GGaazzii ÜÜnniivveerrssiitteessii TTüürrkk KKüüllttüürrüü vvee HHaacc›› BBeekkttaaflfl VVeellii AArraaflfltt››rrmmaa MMeerrkkeezzii AAdd››nnaa

YYaayy››nn SSaahhiibbiinniinn AAdd›› / OwnerPPrrooff.. DDrr.. KKaaddrrii YYAAMMAAÇÇ

(Gazi Üniversitesi Rektörü)•

SSoorruummlluu YYaazz›› ‹‹flfllleerrii MMüüddüürrüü / General ManagerPPrrooff.. DDrr.. FFiilliizz KKIILLIIÇÇ

•YYaayy››nn ‹‹ddaarree MMeerrkkeezzii AAddrreessii // The Address of Publishment Centre

GGaazzii ÜÜnniivveerrssiitteessii TTüürrkk KKüüllttüürrüü vvee HHaacc›› BBeekkttaaflfl VVeellîî AArraaflfltt››rrmmaa MMeerrkkeezziiGGaazzii ÜÜnniivveerrssiitteessii RReekkttöörrllüükk KKaammppüüssüü,, AArraaflfltt››rrmmaa MMeerrkkeezzlleerrii BBiinnaass››,, NNuu:: 1111

0066550022 TTeekknniikkookkuullllaarr // AANNKKAARRAA•

YYaayy››nn ‹‹ddaarree MMeerrkkeezzii TTeelleeffoonnuu // The Telephone of Publishment Centre00331122 222222 7700 1166

•BBeellggee GGeeççeerr / Fax00331122 222222 7700 1166

•EElleekkttrroonniikk PPoossttaa / [email protected]

WWeebb:: www.hbektas.gazi.edu.tr•

YYaayy››nn››nn TTüürrüü // The Type of PublismentYYeerreell SSüürreellii YYaayy››nn ((33 AAyyll››kk))

•BBaass››mmcc››nn››nn AAdd›› // The Name of the Publisher

MMeeddiivviizzyyoonn PPrrooddüükkssiiyyoonn AAjjaannss RReekkllaammBBiilliiflfliimm HHiizzmmeettlleerrii TTuurriizzmm SSaann.. VVee TTiicc.. LLTTDD.. fifiTT‹‹..

•BBaass››mmcc››nn››nn ‹‹flflyyeerrii AAddrreessii // Office Address of Publisher

KKoozzaa SSookkaakk NNoo:: 114444//660066770000 GGaazziioossmmaannppaaflflaa // AANNKKAARRAA

•BBaass››mmcc››nn››nn TTeelleeffoonn NNuummaarraass›› // The Phone Number of The Publisher

00331122 444477 4466 5544 ((ppbbxx))•

BBaass››mm TTaarriihhii vvee BBaass››mm YYeerrii // The Publishment Date and Place3300..1100..22000066

fifiaahhiinneerr MMaattbbaaaass›› TTeell:: 00..331122 338844 6677 7755

EEddiittöörr / EditorYYrrdd.. DDooçç.. DDrr.. FFaattmmaa AAhhsseenn TTUURRAANN

•GGeenneell YYaayy››nn YYöönneettmmeennii / General Editor

TTuunnccaayy BBÜÜLLBBÜÜLL•

DDaann››flflmmaannllaarr / Advisory BoardPPrrooff.. DDrr.. AAbbdduurrrraahhmmaann GGÜÜZZEELL / (Baflkent Üniv.)

PPrrooff.. DDrr.. AAlleemmddaarr YYAALLÇÇIINN / (Gazi Üniv.)PPrrooff.. DDrr.. MMeehhmmeett fifiEEKKEERR / (9 Eylül Üniv.)PPrrooff.. DDrr.. BBeellkk››ss TTEEMMRREENN / (Ankara Üniv.)

PPrrooff.. DDrr.. ‹‹bbrraahhiimm AARRSSLLAANNOO⁄⁄LLUU / (Gazi Üniv.)DDooçç.. DDrr.. AAhhmmeett DDOO⁄⁄AANN / (Karadeniz Teknik Üniv.)

DDrr.. ÉÉvvaa CCSSÁÁKK‹‹ (Macaristan)•

YYaazz›› HHeeyyeettii / RefereesPPrrooff.. DDrr.. fifiüükkrrüü EELLÇÇ‹‹NN

PPrrooff.. DDrr.. MMüürrsseell ÖÖZZTTÜÜRRKKPPrrooff.. DDrr.. ZZaaffeerr ‹‹LLBBAARRSSPPrrooff.. DDrr.. HHaassaann OONNAATT

PPrrooff.. DDrr.. ÇÇaa¤¤aattaayy ÖÖZZDDEEMM‹‹RRYYrrdd.. DDooçç.. DDrr.. GG››yyaasseettttiinn AAYYTTAAfifi

AAhhmmeett AAKKSSAARRAAYYUU¤¤uurr SSÜÜMMEERR

•BBuu SSaayy››nn››nn EEkk YYaazz›› HHeeyyeettii ÜÜyyeelleerrii / Referees

PPrrooff.. DDrr.. EEtthheemm RRuuhhii FFII⁄⁄LLAALLIIPPrrooff.. DDrr.. MMeehhmmeett fifiEEKKEERRPPrrooff.. DDrr.. HHaakkkk›› AACCUUNN

PPrrooff.. DDrr.. MMuussttaaffaa SSAAFFRRAANNPPrrooff.. DDrr.. RReeffiikk TTUURRAANN

PPrrooff.. DDrr.. HHüüllyyaa KKAASSAAPPOO⁄⁄LLUU ÇÇEENNGGEELLPPrrooff.. DDrr.. MMeehhmmeett fifiAAHH‹‹NNGGÖÖZZ

DDooçç.. DDrr.. ‹‹ssmmaaiill HHaakkkk›› AAKKSSOOYYAAKKDDooçç.. DDrr.. AAyyflflee YYÜÜCCEELL ÇÇEETT‹‹NN

DDooçç.. DDrr.. ÇÇeettiinn PPEEKKAACCAARRDDooçç.. DDrr.. YYaaflflaarr AAYYDDEEMM‹‹RR

YYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. SSüülleeyymmaann SSOOLLMMAAZZYYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. MMuussttaaffaa AARRSSLLAANN

YYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. NNeerrggiiss BB‹‹RRAAYYYYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. TTuurrgguutt TTOOKK

YYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. FF.. AAhhsseenn TTUURRAANNYYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. GG››yyaasseettttiinn AAYYTTAAfifi

YYaarrdd.. DDooçç.. DDrr.. ‹‹ssmmaaiill GGÜÜLLEEÇÇDDrr.. GGüülliinn ÖÖ¤¤üütt EEKKEERR

•TTeekknniikk YYaarrdd››mmcc›› / Technical Assistant

HHaattiiccee ÜÜZZMMEEZZ•

KKaappaakk DDüüzzeennii / Tuncay BÜLBÜLÖÖnn KKaappaakk RReessmmii:: Bal›kesir Alevi-Bektafli köylerinden görüntüler.

•ISSN 1306-8253

•DDiizzggii vvee BBaasskk››/Typed and Printed by

Medivizyon, (0.312) 447 46 54 (pbx), AnkaraGönderilen yaz›lar yay›mlans›n veya yay›mlanmas›n iade edilmez.

Dergimiz her üç ayda bir ç›kmaktad›r. Hakemlidir.Yaz›lar›n bilimsel ve yasal sorumluluklar› yazarlar›na aittir.

‹‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR

Editör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Erdebil Dergâh›’n›n Anadolu Alevîli¤indeki Yeri ve Erdebil Dergâh›’nda Uygulanan Baz› Dinsel Pratikleri ‹çeren Bir Risale / Filiz KILIÇ - Tuncay BÜLBÜL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

Osmanl› Döneminde Adana Sanca¤›nda Kurulan Tekkeler / Zaviyeler ve Türbeler /Mustafa ALKAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

Denizli ‹linde Boy Adlar›ndan Kaynaklanan Orun Adlar› /Levent KURGUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Tarih ‹çinde Gagauz Selçuklu ‹rtibat› /Refik TURAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

fiiir / Süleyman SEVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Diyarbak›r Türkmen Alevilerinde ‹rflat ve Kuflanma Töreni /Ahmet TAfi⁄IN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

fiiir / Nesimi fiAH‹NDOKUYUCU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60

Bal›kesir Çepnilerinde Defin ve Defin Sonras› Baz› ‹nan›fl ve Uygulamalar /Halil ‹brahim fiAH‹N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63

Bektaflîlik ve Alevîli¤in Tarihî Arka Plân› ve XIII. Yüzy›lda Anadolu’nun Genel Bir Görünümü /Birol AZAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

Abdalân-› Rûm’dan Giresunlu Yakup Halife (Zaviyesi ve Derbendi) / Mehmet FATSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

fiiir / Orhan Seyfi fi‹R‹N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114

“fiiili¤in Farkl›laflma Sürecinde Cafer Es-Sad›k’›n Yeri” / Cenksu ÜÇER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

“Bütünleflen Evciler” / Coflkun KÖKEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123

fiiir / Arap Ali GAZ‹O⁄LU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126

Yaz› Teslim Kurallar› . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127

66

CCOONNTTEENNTTSS

Editör . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7The Importance of Erdebil Lodge in Anatolia Alevism and a Piose Including Same Ritual Practicals Applied in Erdebil Lodge / Filiz KILIÇ - Tuncay BÜLBÜL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

The Tekkes / Zaviyes and Turbes Established in AdanaProvince During the Ottoman Period /Mustafa ALKAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

Orun Names Originating from Branch Names in Denizli /Levent KURGUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33

Gagauz and Seljuk Comection in History /Refik TURAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43

Poem / Süleyman SEVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Irflat and Put on Ceremony in Diyarbak›r Turkaman Alevis /Ahmet TAfi⁄IN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51

Poem / Nesimi fiAH‹NDOKUYUCU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62

Some Practice and Beliefs on Burial and Post - Burial in Bal›kesir Çepnis /Halil ‹brahim fiAH‹N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63

The Historical Background of Alevism and Bektashismand the General View of Anatolia in the XIIIth Century /Birol AZAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .79

From Abdalan’› Rum the Zaviye and Derbend of Caliph Yakup who is a Citizen of Giresun / Mehmet FATSA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .95

Poem / Orhan Seyfi fi‹R‹N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .114

“The Importance of Cafer es-Sad›k in the Process of Shi’ism’s Being Different” / Cenksu ÜÇER . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .115

“Intagrate Evciler” / Coflkun KÖKEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123

Poem / Arap Ali GAZ‹O⁄LU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126

Article Submission Guidelines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127

DDEENN‹‹ZZLL‹‹ ‹‹LL‹‹NNDDEE BBOOYY AADDLLAARRIINNDDAANN KKAAYYNNAAKKLLAANNAANN OORRUUNN AADDLLAARRII

(Orun Names Originating from branch names in Denizli)

LLeevveenntt KKUURRGGUUNN*

ÖÖZZEETT

Yer adlar›, bir yerleflim yerinin tarihi kimli¤inin ortaya konulmas› aç›s›ndan oldukça büyük önemesahiptir. Anadolu’nun Türkleflmesi s›ras›nda ak›n ak›n Anadolu’ya gelen O¤uz Türklerinin yerlefltikleribölgeler ya mensubu bulunduklar› boyun ad›yla veya göç s›ras›nda o oban›n/afliretin bafl›nda bulunankomutan›n/beyin ad›yla an›lm›fllard›r. Bu durum Anadolu’daki Türk varl›¤›n› ortaya koyan en önemligöstergelerden birisidir. Bu yaz›da, Türk yerlefliminin yo¤un olarak görüldü¤ü Denizli ilindeki boyadlar›ndan kaynaklanan orun/yerleflim yerleri adlar› ele al›nm›flt›r.

AAnnaahhttaarr KKeelliimmeelleerr:: Yer ad›, boy ad›, orun ad›, O¤uz boylar›.

AABBSSTTRRAACCTT

Settlement names have a great importance in expressing the settlement’s historical identity. Theregions of Oguz Turks settling to Anatolia in the process of Anatolia’s Turkicized are called with thename of the branch or with the name of the commander of the tribe during migration. This is one ofthe most important facts that expresses the existence of Turks in Anatolia. In this writing the matter isthe names of Orun settlements originating from the branches of Denizli.

KKeeyy WWoorrddss:: Settlement name, branch name, orun name, Oguz branches.

Denizli ‹li, O¤uzlar›n Anadolu’ya gelmelerinden sonra yo¤un Türkyerleflmelerine sahne olan bir bölgededir. Kaynaklarda Denizli yöresine 200.000çad›r Türkmen’in geldi¤i belirtilmektedir (Turan, 1996; Baykara, 1969). Bunüfusun izleri, yer adlar› vas›tas› ile günümüze kadar ulaflm›flt›r.

Denizli ‹li’nde bugün, birçok co¤rafî nesne, boy, afliret, oymak ve cemaat ad›tafl›maktad›r. Bu türden adlar, boy ad› kökenli yer adlar› bafll›¤› alt›nda ele al›nm›fl,büyük oranda 1/25000 ölçekli haritalara dayan›larak, il s›n›rlar› içinde 681 boy ad›kökenli yer ad› tespit edilmifltir.

Boy ad› kökenli yer adlar›n›n büyük bir bölümü, 316 ad, orun** adlar›ndan–yerleflim yeri adlar›ndan- oluflturmaktad›r. Bu yaz›da, boy ad› kökenli orunadlar›n›n içinde O¤uz Boylar›n›n adlar›n› tafl›yanlar gösterilmeye çal›fl›lacakt›r.

O¤uzlar üzerine yap›lan çal›flmalarda, daha çok, bu konuda en genifl kay-naklardan biri olarak bilinen Faruk Sümer’in O¤uzlar (Sümer, 1980) adl› eserinde,

33Türk Kültürü ve Hac› Bektafl Velî / 2006-39

* Yard.Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü,[email protected]

** orun = yerleflim yeri

Denizli ‹li civar›nda 11 O¤uz Boyunun ad›n› tafl›yan 15 orundan bahsedilir. Buorunlar›n bir bölümü bugün mevcut de¤ildir. Buna karfl›l›k belirtilen eserde yeralmayan orunlar da bulunmaktad›r. Faruk Sümer’in eserinde Denizli ‹li’ndekiO¤uz Boylar›n›n adlar›n› tafl›yan orunlar› flu flekilde vermifltir1:

VVeerrggii BBooyyuunn aadd›› AAdd›› VVaassff›› SSaannccaa¤¤›› KKaazzaass›› nnüüffuussuu

KKaayy›› (Sümer, 1980: 305) 1-Kay›yayla Köy Hamid Gölhisar Karaa¤ac›(Ac›payam) 132

2-Kay› Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 29

3-Kay›cuk Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 10

BBaayyaatt (Sümer, 1980: 307) 4-Bayad Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 44

YYaazz››rr (Sümer, 1980: 308) 5-Yaz›r Köy Hamid Gölhisar Karaa¤ac›(Ac›payam) 110

DDööggeerr ((ÖÖggeerr)) (Sümer, 1980: 309) 6-Dö¤er ili Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 25

DDoodduurrggaa (Sümer, 1980: 309) 7-Todurga Köy Hamid Gölhisar Karaa¤ac›(Ac›payam) 69

AAvvflflaarr((AAffflflaarr)) (Sümer, 1980: 310) 8-Kutluca Afflar Köy Hamid Gölhisar Karaa¤ac›(Ac›payam) 109

KKaarrkk››nn (Sümer, 1980: 313) 9-Kark›n Köy Hamid Gölhisar Karaa¤ac›(Ac›payam) 99

SSaalluurr (Sümer, 1980: 318) 10-Salur Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 24

EEyymmüürr((EEyymmiirr)) (Sümer, 1980: 319) 11-Eymür Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 31

12-Eymür Köy Kütahya Homa (Gümüflsu) 74

13-Eymür Köy Mentefle Tavas -

YYüürreeggiirr((ÜÜrreeggiirr))(Sümer, 1980: 322) 14-Yüre¤ir Köy Kütahya Homa (Gümüflsu) 50

‹‹¤¤ddiirr(Sümer, 1980: 323) 15-‹¤dir Köy Kütahya fieyhlü (Ifl›kl›) 58

Yazar›n verdi¤i listelerde yer almayan, ancak bugün mevcut olan yerleflim yer-lerini de flöylece s›ralayabiliriz:

1. Beydilli “Be¤dili” (Çivril ilçesine ba¤l› bir köy),

2. Çand›r “Çavundur” (Çivril ilçesine ba¤l› bir köy),

3. Evkara “Karaevli” (Ac›payam ilçesine ba¤l› bir köy) 2,

Levent KURGUN

34 Türk Kültürü ve Hac› Bektafl Velî / 2006-39

1 XVI. yüzy›lda Denizli’de bir sancak teflkilat› bulunmamaktad›r. Burada verilen liste, o devirlerdeDenizli topraklar›n› paylaflan dört sanca¤a, Kütahya, Hamid (Isparta), Karahisar-› Sahib (Afyon) veMentefle (Mu¤la) sancaklar›na, ba¤l› oldu¤u belirtilen adlara göredir.

2 Bu köy, yüzy›l›m›z›n bafl›nda Ac›payam merkez ilçe ile birleflmifltir.

4. Eymir (Denizli merkez ilçeye ba¤l› bir köy),

5. Karahüyükafflar›( Ac›payam ilçesine ba¤l› bir köy),

6. Kay(›)han (Denizli merkez ilçeye ba¤l› bir belde),

7. K›n›kl› (Denizli merkez ilçeye ba¤l› bir belde),

8. K›n›kyeri (Çameli ilçesine ba¤l› bir köy),

9. Kumafflar› (Ac›payam ilçesine ba¤l› bir köy),

10. Yaz›r (Çal ilçesine ba¤l› bir köy),

11. Yuva “Y›va” (Çivril ilçesine ba¤l› bir köy),

12. Yüre¤il (Serinhisar ilçesine ba¤l› bir köy),

Buna göre, Denizli yöresinde tarihte ve günümüzde mevcudiyeti tespit edilmiflon yedi O¤uz boyunun adlar›n› tafl›yan yirmi yedi yerleflim yeri vard›r. Bunlar›alfabetik s›ra ile tan›tmaya çal›flaca¤›z:

AAFFfifiAARR3 ((KKAARRAAHHÜÜYYÜÜKKAAFFfifiAARRII--KKUUMMAAFFfifiAARRII))****:: Afflar, çevik ve av› sevendemektir. Kay›tlara göre bu boyun mensuplar›, tarih içinde önemli roller oynam›flve hükümdar ç›karm›flt›r. Bugün Denizli ‹li s›n›rlar› içinde, Anadolu’da en çok yerad› b›rakan boylar›n içinde ikinci s›rada bulunan Afflarlara ait iki orun bulunmak-tad›r: Karahüyükafflar› ve Kumafflar›. Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde,afla¤› yukar› flimdiki Ac›payam ‹lçesi s›n›rlar› içerisinde gösterilen Avflar ve Avflar-› di¤er kay›tlar› bu iki Afflar yerleflimini iflaret ediyor olmal›d›r. ‹letiflimde kar›fl›kl›¤›önlemek maksad›yla, Afflar köylerinden birine yörenin eski merkezi durumundaolan Karahüyük’e (Aykota, 1951: 113) yak›nl›¤› sebebiyle Karahüyükafflar›,di¤erine ise, Burdur’a ba¤l› Gölhisar ilçesi ile Ac›payam aras›nda do¤al bir s›n›rolan “Kumk›s›k” s›rtlar›nda yer almas› sebebiyle Kumafflar› ad› verilmifltir. Sonnüfus say›m›na göre, Karahüyükafflar› Köyü’nde 252 hanede 902, Kumafflar›Beldesi’nde ise, 480 hanede 1774 kifli yaflamaktad›r.

Sümer’in listesinde ad› geçen 109 vergi nüfuslu Kutluca Afflar ise, yine buyörede yerleflti¤i belirtilen Kutludo¤mufl Cemaati ile iliflkilendirilebilir. Bugün buad› tafl›yan bir orun bulunmamaktad›r. Ancak tarihî kay›tlardaki hane ve nüfusoranlar›na göre Kutluca Afflar adl› orunun Kumafflar› olmas› ihtimali vard›r.


Denizli ‹linde Boy Adlar›ndan Kaynaklanan Orun Adlar›

3 Boylar› gösteren kelimelerin anlamlar› Faruk Sümer’in eserinden al›nm›flt›r.** Bugün resmî kay›tlarda boy ad›n›n hem Afflar hem de Avflar flekilleri kullan›lmaktad›r. Do¤rusu,

Dîvânü Lugâti’t-Türk’teki kayda göre Afflar olmal›d›r

BBAAYYAATT:: O¤uzlar’›n Bozoklar koluna ba¤l› olan Bayat boyunun O¤uz Han’›nalt› o¤lundan biri olan Gün Han’›n o¤lunun soyundan geldi¤i tarihi kay›tlardageçmektedir. Bayat, beg~bey kelimesi ile ilgili olarak mutlu, yiyece¤i bol anlam›nagelmektedir. Anadolu’da, tarihimizde Dede Korkut, Fuzulî gibi flahsiyetleryetifltirmifl olan Bayat boyunun ad›n› tafl›yan birçok orun bulunmaktad›r. BugünÇivril ‹lçesi’ne ba¤l› olan Bayat Köyü de bunlardan biridir. Faruk Sümer’in lis-tesinde de yer alan bu köy, ilçe merkezine 22 km. mesafededir. Son nüfussay›m›na göre 75 hanesinde 206 nüfus yaflayan köyün 1530 y›l›na ait Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde kay›tl› bulunan Bayat köylerinden birisi oldu¤udüflünülmektedir.

BBEEYYDD‹‹LLLL‹‹:: Beydili~Begdili kelimesi, ulular›n sözleri gibi de¤erli anlam›nagelmektedir. Reflidüddin’in O¤uznamesi’ne göre hükümdar ç›karan befl boydanbiri olarak zikredilen Begdili boyu, O¤uzlar’›n Bozok kolunu oluflturan dallardanY›ld›z Han’a ba¤l›d›r. Selçuklu Devleti’nin kurulufluna ve Anadolu’nun fethinekat›lm›fl olan Beydili boyunun, Çivril yöresinde de yerlefltikleri anlafl›lmaktad›r.Bugün, Çivril ilçesinin Ifl›kl› buca¤›na ba¤l› olan Beydilli Köyü’nü kuranlarO¤uzlar’›n Beydili boyuna mensuptur. Faruk Sümer’in listesinderastlayamad›¤›m›z köylerden biri olan Beydilli Köyünün ad›, 1530 y›l›na aitMuhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde geçmektedir. ‹lçe merkezine 20 km.mesafede olan köyde son nüfus say›m›na göre 140 hanede 527 nüfus yaflamak-tad›r.

ÇÇAANNDDIIRR:: Kay›tlarda Çavuldur, Çavundur, Çavdur, Çavd›r, Çand›r flekilleriylekay›tl› olan bu O¤uz boyu, Üçoklar’›n Da¤ Han koluna ba¤l›d›r. Kelime, flerefli,ünü yayg›n anlam›na gelmektedir. Anadolu’da büyük nüfuslar halinde gelmedik-leri belirtilen Çavuldur~Çavundur boyunun izlerine bugün Çivril yöresinde rast-lanmaktad›r. Türkçede s›kça görülen ses olaylar› sonucunda ad› Çand›r’a dönüflenbu boyun mensuplar›, bugün Çivril ‹lçesi, Gümüflsu Buca¤›’na ba¤l› olan Çand›rKöyü’nü de kurmufllard›r. Faruk Sümer’in listesinde yer almayan köy, 1530 y›l›naait Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterlerinde de Çand›r ad›yla kay›tl›d›r. Çivril‹lçe merkezine 42 km. mesafede olan köyde son say›ma göre 59 hanede 187 nüfusyaflamaktad›r (Gülensoy, 1995: 168).

DDÖÖ⁄⁄EERR--‹‹LL‹‹:: Döger’in, kaynaklarda bir araya gelenler, topluluk, birlik olanlaranlam›na gelen bir kelime oldu¤u belirtilmektedir. O¤uz Bozoklar’›n Ay-hanO¤ullar›ndan olan Döger boyu, ‹slamiyet’ten önceki O¤uzlar›n tarihinde önemli

Levent KURGUN


bir yere sahip olduklar› gibi, Selçuklular zaman›nda da sözü geçen bir mevkideidiler. Faruk Sümer’in listesinde ad› geçen ve fieyhlü (bugünkü Çivril’in Ifl›kl›buca¤›) kazas›na ba¤l› oldu¤u belirtilen Dö¤er-ili köyünün,1530 y›l›na aitMuhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde de fieyhlü Kazas›na ba¤l› olarak ad›geçmektedir. Daha çok Orta ve Bat› Anadolu’da yerlefltikleri görülen Dö¤erBoyu’nun, bugün Denizli ‹li s›n›rlar› içinde herhangi bir kayd›na rastlanmamak-tad›r. Çivril yöresinde olmas› laz›m gelen köy ise, eski tarihlerde terk edilerekkay›tlardan silinmifl olmal›d›r. Bununla birlikte, bugünkü Beya¤aç, Tavas veAc›payam ‹lçeleri aras›ndaki engebeli arazide bulunan bir mevkiin Döver-önüad›n› tafl›d›¤› görülmektedir ki, bu ad›n Dö¤er Boyu ile olan ilgisi gayet aç›kt›r.Nitekim yine 1530 y›l›na ait Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde de buyörede kay›tl› Dö¤er-ili köyleri bulunmaktad›r.

EEVVKKAARRAA4:: “Evi kara” fleklinden Evkara haline dönüfltü¤ü görülen bu orunad›n›n “Karaevli” boyunun ad› ile olan iliflkisi aç›kt›r. Karaevli Boyu, O¤uzBozoklar’›n Ay-han O¤ullar›na ba¤l›d›r. Faruk Sümer’in listesinde rastlaya-mad›¤›m›z bu ad, evi –çad›r›- kara olan anlam›nda bir kelimedir. 1530 y›l›na aitMuhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde de herhangi bir kayd›na rastlan-mayan Evkara, bugün Ac›payam ilçe merkezinde Çaml›k ad›n› tafl›yan bir mahallekonumundad›r. Evkara’n›n 20.yüzy›l›n bafllar›nda müstakil bir köy oldu¤u kay›tlar-da geçmektedir (Aykota, 1951: 9).

EEYYMM‹‹RR ((EEYYMMÜÜRR)):: O¤uzlar’›n Üçok koluna ba¤l› Da¤-Han O¤ullar›ndan olanEymir (Eymür), Anadolu’da en çok yer ad› b›rakan boylardan biridir. FarukSümer’in kay›tlar›na göre 71 orun, bu ad› tafl›maktad›r. Eymür, son derece iyi vezengin demektir. Bugün Denizli ‹li s›n›rlar› içinde bu boyla ilgili oldu¤u düflünülendört orun vard›r.

Bunlardan ilki, merkez ilçeye 40 km. mesafede olan Eymir Köyü’dür. Ancak buköyün, Faruk Sümer’in eserinde, ba¤l› olduklar› yerlere göre listelenen üç Eymirköyünden birisi olmad›¤› düflünülmektedir. Çünkü idarî s›n›rlar ve co¤rafî konumbunu imkâns›z k›lmaktad›r. Bu köyün, yöredeki di¤er yerleflmelerde de oldu¤ugibi, Çal-Çivril yöresinden gelenler taraf›ndan sonradan iskân edildi¤i akla dahayatk›n gelmektedir. Bugün yörede Eymir ad›n›, bu flekli ile yaflatan tek orun olanDenizli merkez ilçeye ba¤l› bu Eymir Köyü’nde son say›ma göre 77 hanede 265nüfus yaflamaktad›r.



4 Ali Vehbi de AAcc››ppaayyaamm (1951: 9) adl› eserinde Evkara ismini yöreye gelen O¤uz boylar›n›naras›nda sayar.

‹kinci Eymir’in, bugünkü Çivril ilçesi s›n›rlar› içinde olmas› gerekirdi. Ancak buad› tafl›yan herhangi bir köy kayd›na rastlanmam›flt›r. Buna karfl›l›k, Çivril merkezilçeye ba¤l› Emirhisar Beldesi’nin ad›n› burada dikkate almak gerekir. Yak›n tarih-lerde Emircik ve Balç›khisar köylerinin birleflmesi neticesinde belde statüsünükazanan bu orunu oluflturan unsurlardan biri, Emircik, Faruk Sümer’in listesindeyer alan Eymir’lerden olsa gerektir. Emircik, 1530 y›l›na ait Muhasebe-i Vilayet-iAnadolu Defterleri’nde Eymürcük flekli ile kay›tl›d›r.

Üçüncü Eymir’in de bugünkü Çivril ilçesi Gümüflsu buca¤› s›n›rlar› içindeolmas› gerekirdi. Köy, eski tarihlerde terk edilerek kay›tlardan silinmifl olmal›d›r.

Sümer’in listesinde ad› geçen bir di¤er “Eymir” ise, bugünkü Tavas ilçesis›n›rlar› içinde gösterilmektedir (Kütüko¤lu, 2002). 1530 y›l›na ait Muhasebe-iVilayet-i Anadolu Defterleri’nde de Tavas Kazas›’na ba¤l› olarak kay›t alt›na al›nanbu köy, bugün Ayd›n ‹lçesi Karacasu ‹lçesi’ne ba¤l› E¤mir Köyü’dür.

Denizli’de Eymir ad›yla ilgili olan iki orun daha bulunmaktad›r: Çivril ‹lçesi’neba¤l› ‹mrall› Köyü ve Honaz ‹lçesi’ne ba¤l› Emirazizli Köyü. ‹mrall› Köyü 1530y›l›na ait Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde Eymür cAlilü flekli ile kay›talt›na al›nm›flt›r. fieyhlü (Ifl›kl›)’ye ba¤l› olarak gösterilen köy bugün Çivril’eba¤l›d›r. Köyde son say›ma göre 100 hanede 190 kifli yaflamaktad›r. EmirazizliKöyü ise, yine 1530 y›l›na ait Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde EymürcAzizlü ad› ile Honaz Kazas›’na ba¤l› olarak gösterilmektedir ki, köy bugün deHonaz ‹lçesi’ne ba¤l› olarak varl›¤›n› devam ettirmektedir.

‹‹⁄⁄DD‹‹RR:: Kaynaklarda iyilik, büyüklük ve yi¤itlik anlamlar›na geldi¤i belirtilen bukelime, O¤uz boy adlar›ndan biri olarak kullan›lmaktad›r. Bu boyun ad› bir kay›ttada Yigdir fleklinde geçmektedir. O¤uzlar’›n Üçoklar koluna ba¤l› Da¤-hanO¤ullar›ndan olan ‹¤dir boyuna, tarihî ve co¤rafî kaynaklarda çok az rastlanmak-tad›r. Daha çok Anadolu’nun güney ve bat› bölgelerine yerlefltikleri ifade edilsede, mevcut orun adlar›ndan daha genifl bir alana yay›ld›klar› anlafl›lan bu boyunmensuplar›, Çivril yöresinde de bir köy kurmufllard›r. Çivril-Uflak karayoluüzerinde ayn› ad› tafl›yan yokuflun bafl›nda bulunan ‹¤dir Köyü, Çivril ilçemerkezine 3 km. uzakl›ktad›r. Bu köyün kay›tlar›na 1530 y›l›na ait Muhasebe-iVilayet-i Anadolu Defterleri’nde de rastlanmaktad›r.

KKAARRKKIINN:: Kelime anlam›, kay›tlara göre çok ve doyuran aflt›r. Kelime Gark›n,Karkun ve Kargun flekilleriyle de yaz›lm›flt›r. O¤uz tarihinde önemli rol oynam›flboylardan biri olan Kark›nlar, O¤uzlar’›n Bozoklar koluna ba¤l› Y›ld›z Han

Levent KURGUN


O¤ullar›ndand›r. Kark›nlar’a ait 16.yüzy›lda Anadolu’da 62 yer ad› bulunmaktad›r.Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’nde bugünkü Ac›payam ‹lçesi’ne ba¤l› birköy olarak gösterilen Kark›n, bugün Ac›payam ilçesi, Yeflildere beldesine Gark›nad›yla ba¤l› bir mahalle durumundad›r. Gark›n’da son nüfus say›m›na göre 37hanede 113 kifli yaflamaktad›r.

KKAAYYII:: O¤uzlar’›n Bozoklar koluna ba¤l› Günhan O¤ullar›ndan olan Kay› Boyu,Türk tarihinde hükümdar ç›karan O¤uz boylar›n›n en bafl›nda zikredilir. Osmanl›‹mparatorlu¤u’nu kuranlar bu boyun mensuplar›d›r. Anlam› sa¤lam olan bukelimeyi boylar›na ad olarak kullanan Kay›lara ait Anadolu’da çok say›da yer ad›bulunmaktad›r. Sümer’in tespitlerine göre Denizli yöresinde üç Kay› köyü bulun-maktad›r. Bunlardan ikisi, Çivril ‹lçesi (veya Çal, Bekilli ya da Baklan) s›n›rlar›içinde olmas› gereken, 29 vergi nüfusu olan Kay› Köyü ile 10 vergi nüfusluKay›cuk Köyü’dür. Günümüzde, yörede bu adlarla iliflkili herhangi bir orununbulunmamas›na ra¤men, en az›ndan birinin, Çal-Bekilli Yolu üzerinde bulunan vebugün Kay› Pazar› ad›yla bilinen yerde olmas› kuvvetli bir ihtimaldir. TuncerBaykara’n›n, bu yörede yo¤un bir Kay› nüfusunun bulundu¤unu belirtmesi debununla ilgili olmal›d›r.

Di¤er Kay› köyü ise, kay›tlara göre 132 vergi nüfuslu Kay›yayla’d›r ki,Ac›payam ‹lçesi s›n›rlar› içinde gösterilen bu orun bugün mevcut de¤ildir.

fiunu da belirtmek gerekir ki, Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defterleri’ndekikay›tlara göre bugünkü merkez ilçe s›n›rlar› içinde bulunmas› gereken Kay›Yörükleri Cemaati ile Kay(›)han Beldesi aras›nda da bir ilgi kurulabilir.

KKIINNIIKK:: Her yerde de¤erli olan anlam› verilen bu kelimeyi ad olarak alan buboy, O¤uzlar’›n Üçok kolundan Denizhan O¤ullar›na ba¤l›d›r. ‹çinden SelçukluHanedan›n› ç›karan K›n›klar’a ait birçok orun ad› vard›r. Denizli ‹li merkez ilçeyeba¤l› olan K›n›kl› Beldesi’nin ilk sakinleri de bu boya mensuptur. XVII. yüzy›lkay›tlar›ndan itibaren takip edilebildi¤i belirtilen K›n›kl› beldesinde son nüfussay›m›na göre 2958 hanede 15271 kifli yaflamaktad›r.

Tarihi kay›tlarda ad›na rastlanmayan bir di¤er K›n›k köyü ise, Çameli ‹lçesi’neba¤l› K›n›kyeri Köyü’dür. Çameli ilçe merkezine 20 km uzakl›kta olan köyde, sonsay›ma göre 110 hanede 351 nüfus vard›r.

SSAALLUURR:: Kelime, her yerde k›l›c›yla ifl görebilen anlam›n› tafl›maktad›r. SalurBoyu, O¤uzlar›n içinde önemli bir yere sahiptir. Hatta Dede Korkut Hikâyeleri’nde



en flerefli boyun Salurlar oldu¤u belirtilmektedir. Bu boyun mensuplar›n›n kur-duklar› orunlar aras›nda, Sümer’in listesine göre, fieyhlü (Ifl›kl›) kazas›na ba¤l›oldu¤u kaydedilen bir köy bulunmaktad›r. Bugün Çivril ‹lçesi s›n›rlar› içinde Salurad›n› tafl›yan bir köy yoktur. Köy eski tarihlerde terk edilerek kay›tlardan silinmiflolmal›d›r.

TTOODDUURRGGAA:: O¤uzlar’›n Bozoklar koluna ba¤l› Ayhan O¤ullar›ndan olanTodurgalar, Anadolu’nun çeflitli yerlerini mesken tutmufllard›r. Kelime anlam› yurtalmak ve yönetmek (yurt alan ve yöneten)’tir. Bu kelime Dodur¤a, Dotur¤a,Totur¤a imlalar›yla da yaz›lm›flt›r. Denizli ‹li s›n›rlar› içinde de Todurga bulun-maktad›r. Sümer’in listesinde 69 vergi nüfusuna sahip olarak gösterilen TodurgaKöyü, bugün Ac›payam ‹lçesi’ne ba¤l› Dodurgalar’d›r. Yak›n zaman›m›za kadarAfla¤›dodurga ve Yukar› Dodurga adlar› ile iki yak›n muhtarl›k iken 1972 y›l›ndaDodurgalar ad› ile belediyelik olmufltur. Son nüfus say›m›na göre Dodurgalar’da(Muza Mahallesi ile birlikte) 542 hanede 2173 kifli yaflamaktad›r.

YYAAZZIIRR:: Yaz›r kelimesi çok ülkeye sahip demektir. Anadolu’nun O¤uzlartaraf›ndan al›nmas›nda ve yurt hale getirilmesinde önemli rol oynad›¤› belirtilenbu O¤uz boyu, Bozoklar’›n Ay-han O¤ullar›ndand›r. Daha çok Anadolu’nunortas›nda ve bat›s›nda yerlefltikleri görülen bu boyun mensuplar› Denizli civar›ndada iki orun kurmufllar›d›r. Birincisi, Sümer’in listesinde de yer alan 110 vergi nüfus-lu Yaz›r köyüdür ki, bugün Ac›payam ilçesi’ne ba¤l› bir belde konumundad›r.Beldede son nüfus say›m›na göre 408 hanede 2097 kifli yaflamaktad›r.

‹kinci Yaz›r köyü ise, Sümer’in listesinde yer almamaktad›r. Ancak KütahyaSanca¤› fieyhlü Kazas›’na ba¤l› olan Yaz›r (Yaz›rlu) köyünün Bugün Çal ilçesis›n›rlar› içinde olan Yaz›r köyü oldu¤u düflünülebilir. Son nüfus say›m›na göreköyde 60 hanede 140 kifli yaflamaktad›r.

YYIIVVAA ((YYUUVVAA)):: Derecesi hepsinden üstün anlam›yla kullan›lan kelime, ayn›zamanda, O¤uzlar’›n Üçoklar koluna ba¤l› Denizhano¤ullar›na ba¤l› bir boyunad›d›r. Sümer, bu boyun ad›n›n kay›tlarda Iva, ‹va, Yava, imlalar›yla da geçti¤inibelirterek ad›n bugünkü Yuva köyleriyle de ilgili oldu¤unu söylemektedir (Sümer,1980: 266). Dolay›s›yla, Çivril ilçesi Ifl›kl› buca¤›na ba¤l› bir köy olan YuvaKöyü’nün de Y›valar’la ilgisi oldu¤u düflünülmektedir. Muhasebe-i Vilayet-iAnadolu Defterleri’nde de Yuva ad›yla kay›tl› olan köyde son nüfus say›m›na göre(‹banlar Mahallesi ile birlikte) 135 hanede 465 kifli yaflamaktad›r.

Levent KURGUN


Ayn› defterlerde Honaz’a ba¤l› bir Yuvalu köyünden daha bahsedilmektedir ki,bugün böyle bir köyün kayd›na rastlanmamaktad›r.

YYÜÜRREE⁄⁄‹‹RR ((YYÜÜRREE⁄⁄‹‹LL)):: Kelime, daima iyi ve düzen kurucu anlam›na gelmekte-dir. Kay›tlarda Üre¤ir fleklinde de geçmektedir. Kelime bugün Yüre¤il ya da Üre¤ilflekillerinde kullan›lmaktad›r. Yüre¤irler (ya da di¤er imlas› ile Üre¤irler), ba¤l›bulunduklar› Üçoklar’›n hâkim boyu idiler. Muhasebe-i Vilayet-i AnadoluDefterleri’ndeki kay›tlarda da geçen Yüre¤ir Köyü, bugün Serinhisar ‹lçesi’ne ba¤l›Yüre¤il Köyü’dür. Yata¤an Beldesi ile iç içe geçmifl olan Köyde son say›ma göre195 hanede 729 nüfus bulunmaktad›r.

Sümer’in listesinde Kütahya Sanca¤› Homa (Gümüflsu) kazas›na ba¤l› oldu¤ubelirtilen 50 vergi nüfuslu Yüre¤ir köyünün ise, bugünkü Çivril ilçesi s›n›rlar›içinde olmas› gerekirdi. Ancak kayd›na rastlanmamaktad›r. Bu orunun,Afyonkarahisar’›n Dazk›r› ilçesi’ne ba¤l› Yüre¤il Beldesi olmas› muhtemeldir.

Denizli iline, yukar›da belirtildi¤i gibi, on yedi O¤uz boyu gelmifl veyerleflmifltir. Ancak gelen bütün boylar›n, yaflad›klar› yerlere kendi adlar›n› verdik-leri söylenemez***. Bu sebeple, yöreye gelen O¤uz boylar›n›n say›s›n›n daha dafazla oldu¤u ihtimali de uzak de¤ildir.

Ac›payam yöresinde, O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan on orun vard›r. Bu onorundan bugün, yedisinin muhafaza edildi¤i görülmektedir. Bunlardan Yüre¤il,Serinhisar ilçesi s›n›rlar› içinde, K›n›kyeri Çameli ilçesi s›n›rlar› içinde, di¤er beflorun da Ac›payam ilçesi s›n›rlar› içindedir. Kay›tlarda var olan ancak bugün mev-cut olmayan Kay›yayla, Kutlucaafflar ve Evkara’dan ise sadece sonuncusunun, birmahalle olarak kald›¤› görülmektedir.

Çal-Çivril yöresinde ise O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan, kay›tlara geçmifl onüç orun mevcuttur. Ancak bu yörede, afl›nma daha fazla olmufl, bugün on üçaddan sadece alt›s› kalm›flt›r. Bu orunlardan Yaz›r, Çal ilçesi s›n›rlar› içinde,di¤erleri, Çivril ve Çivril’e ba¤l› bucak merkezleri s›n›rlar› içindedir. Dö¤erili, ikiadet Eymür, Kay›, Kay›cuk, Salur ve Yüre¤ir köylerinin bugünkü idarî s›n›rlariçinde kay›tlar›na rastlanamam›flt›r.

Denizli yöresinde ise O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan üç orun mevcuttur.Bunlardan Kayhan ve K›n›kl›, Denizli merkez ilçe ile birleflmifl durumdad›r. Eymir



*** Meselâ, yap›lan derlemelerde, Çivril’e ba¤l› Koçak köyünde oturanlar kendilerini “‹¤diro¤ullar›”ad›n› tafl›yan bir sülaleye ba¤lamaktad›r. Bunun gibi, Denizli (Dengizli) ad›n› tafl›yan ve Denizli ad›ile yak›ndan ilgisi oldu¤u düflünülebilecek olan cemaatin, Be¤dili boyuna ba¤l› oldu¤ukaydedilmektedir (Türkay, 1979)

ise, merkez ilçenin 40 km. uza¤›nda, da¤l›k bir arazide bulunmaktad›r. Bu orun-lar›n, XIII. yüzy›lda Denizli yöresinde müstakil bir beylik kurmufl olan‹nanço¤ullar› zaman›nda Denizli yöresine yerleflmifl olan boylar taraf›ndan kurul-du¤u düflünülebilir.

O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan orunlar›n, bugünkü idarî s›n›r düflünülecekolursa, Ac›payam ve Çal-Çivril bölgelerinde yo¤unlaflt›¤›n› söylemek mümkündür.Bu durum, Denizli’nin O¤uzlar taraf›ndan yurt edilmesi zaman›nda hangi yollar›nkullan›ld›¤›n› da göstermektedir.

Denizli’nin di¤er ilçelerinde O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan orunlara rastlan-mamas›, yörenin O¤uzlar taraf›ndan iskân edilmemifl oldu¤unu düflündürmeme-lidir. Aksine, Ac›payam, Çal ve Çivril yörelerindeki adlar›n çoklu¤u, di¤er ilçelerdede O¤uz boylar›n›n adlar›n› tafl›yan orunlar›n olabilece¤ine bir iflarettir. Yapt›¤›m›z(Kurgun, 1997-2002) ve yap›lacak olan araflt›rmalar sonucunda bununla ilgili dahaayr›nt›l› bilgiler ortaya ç›kaca¤› düflüncesindeyiz.

KKAAYYNNAAKKLLAARR

AArrflfliivv BBeellggeelleerrii166 Numaral› Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri. (1995). (Dizin ve T›pk›bas›m). Ankara:

Baflbakanl›k Devlet Arflivleri Genel Müdürlü¤ü.438 Numaral› Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri. (1993). (Dizin ve T›pk›bas›m). Ankara:

Baflbakanl›k Devlet Arflivleri Genel Müdürlü¤ü.

‹‹llkk EEll KKaayynnaakkllaarrDîvânü Lugâti’t-Türk. (1990). T›pk›bas›m. Ankara: Kültür Bakanl›¤› Yay›nlar›.Türkiye’de Meskûn Yerler K›lavuzu. (1946). Ankara: Baflbakanl›k Devlet Matbaas›.

AArraaflfltt››rrmmaallaarrAYKOTA, Ali Vehbi. (1951). Ac›payam. Ankara: Çankaya Matbaas›.BAYKARA, Tuncer. (1969). Denizli Tarihi II. K›s›m. ‹stanbul: Fakülteler Matbaas›.GÜLENSOY, Tuncer. (1995). “Orta Asya’daki Türk Yer Adlar›n›n Anadolu’daki ‹zleri”. Milliyetçilik ve

Milliyetçilik Tarihi Araflt›rmalar› V. ‹lmî Kongresi, Tarih Boyunca Anadolu’da Türk Nüfus ve KültürYap›s› (Tebli¤ler), Ankara: Türk Yurdu Yay›nlar›.

KURGUN, Levent. (1997). Denizli ‹li Yerleflim Yerleri Adlar›. Yay›nlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi.Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

KURGUN, Levent. (2002). Denizli ‹li Yer Adlar›. Yay›nlanmam›fl Doktora Tezi. Denizli: PamukkaleÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

KÜTÜKO⁄LU, Mübahat. (2002). XVI. As›rda Tavas Kazas›n›n Sosyal ve ‹ktisadî Yap›s›. ‹stanbul: SeçilOfset Matbaac›l›k.

SÜMER, Faruk. (1980). O¤uzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teflkilat›-Destanlar›. ‹stanbul: AnaYay›nlar›.

TURAN, Osman. (1996) Selçuklular Zaman›nda Türkiye. ‹stanbul: Bo¤aziçi Yay›nlar›.TÜRKAY, Cevdet. (1979). Osmanl› ‹mparatorlu¤unda Oymak, Afliret ve Cemaatler. ‹stanbul

Levent KURGUN


vekurgun.com/wp-content/uploads/2019/03/denizli_ilinde_boy...the names of orun settlements...

Documents