PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII szkoła podstawowa

Oceny ustala się według następującej skali:

celujący - 6

bardzo dobry - 5

dobry - 4

dostateczny - 3

dopuszczający - 2

niedostateczny - 1

1. Ocenianie jest jawne, obiektywne i systematyczne.

2.W celu wszechstronnego zaprezentowania osiągnięć uczniów ocenia się różnorodne przejawy ich umiejętności, dokonań i wiedzy. Na ocenę semestralną i roczną z historii składa się wiedza merytoryczna, posługiwanie się terminologią właściwą przedmiotowi, umiejętność uzasadniania, argumentowania, sposób rozwiązywania problemów, kreatywność, umiejętność komunikowania, jasność, precyzyjność wypowiedzi, a także umiejętność powiązania wiadomości i wykorzystywania posiadanej wiedzy w nowych sytuacjach poznawczych.

3.W ocenianiu obowiązują zasady:

Zasada częstotliwości i rytmiczności – uczeń oceniany jest na bieżąco i rytmicznie. Zasada jawności kryteriów – uczeń i jego rodzice (prawni opiekunowie) znają kryteria oceniania, zakres materiału z każdego przedmiotu oraz formy pracy podlegające ocenie; Zasada różnorodności wynikająca ze specyfiki każdego przedmiotu; Zasada różnicowania wymagań – zadania stawiane uczniom powinny mieć zróżnicowany poziom trudności i dawać możliwość uzyskania wszystkich ocen. Zasada otwartości – wewnątrzszkolne oceniania podlega weryfikacji i modyfikacji w oparciu o okresową ewaluację; Zasada oceny ważonej – ocena klasyfikacyjna semestralna lub roczna jest ilorazem sumy poszczególnych ocen i ich przeliczników i ilości ocen. Jest oceną ważoną zgodnie z wagą w WSO

3. Sposoby zbierania informacji do oceny:

Wprowadza się elementy oceniania kształtującego:

czyli określa się cele lekcji i formułuje je w języku zrozumiałym dla ucznia. Nauczyciel określa co chce, aby uczniowie osiągnęli. Pod koniec lekcji wraz z uczniami nauczyciel sprawdza, czy cel został osiągnięty. Ustala wraz z uczniami kryteria oceniania, czyli to, co będzie brał pod uwagę przy ocenie pracy uczniaUczeń musi wiedzieć, co dokładnie będzie podlegało ocenie. Nauczyciel sam lub wraz z uczniami ustala kryteria oceniania - co będzie brane pod uwagę przy ocenianiu .Czyli, co będzie dowodem na to, że cele zostały osiągnięte.

Stosuje efektywną informację zwrotną

Nauczyciel przekazuje uczniowi komentarz do jego pracy:

- wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy ucznia,

-odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej pracy ze strony ucznia,

-wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien poprawić tę konkretną pracę,

-wskazówki, w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej.

a) prace pisemne:

zadania domowe prace klasowe (testy, sprawdziany- zapowiedziane z tygodniowym wyprzedzeniem) sprawdzające znajomość przerobionego materiału, działów sprawdziany wiedzy bieżącej uczniów (ok.10-15 minutowe kartkówki z 3 ostatnich lekcji),

Kryteria oceny z pracy klasowej i sprawdzianów (odpowiedzi są podawane w punktach, z sumy których ustalana jest ocena)

Progi procentowe ocen przy ocenianiu prac pisemnych:

100% - 90% bardzo dobry

89,99% - 75% dobry

74,99% - 51% dostateczny

50% - 40% dopuszczający

39,99% - 0,00 niedostateczny

b) wypowiedzi ustne:

odpowiedź ustna ( z materiału przerabianego na 3 ostatnich lekcjach, z uwzględnieniem najważniejszych kluczowych historycznych pojęć np. konstytucja, dat np. 966r. poznanych wcześniej ),

udział w dyskusji i grach dydaktycznych, przygotowywanie referatów lub dodatkowych materiałów prezentowanych następnie w czasie lekcji,w tym prezentacji multimedialnych aktywność w czasie lekcji

c) rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, praca na lekcji

4. prowadzenie zeszytu z historii jest obowiązkowe

USTALA SIĘ NASTĘPUJĄCE WAGI DLA ZADAŃ WYKONYWANYCH NA HISTORII i WOS

FORMY PRACY WAGA

Sprawdzian- test 3

Sprawdzian roczny lub semestralny 3

Kartkówka z 3-5 lekcji 2

Odpowiedź ustna 1

Zadanie domowe 1

Aktywność na lekcji 1

Ćwiczenia tematyczne, rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, 2

Udział w konkursach pozaszkolnych 2

Osiągnięcia w konkursach 3

Zadania dodatkowe -przygotowywanie referatów lub dodatkowych materiałów prezentowanych następnie w czasie lekcji,w tym prezentacji multimedialnych

2

Udział w konkursach szkolnych i klasowych 1

Aktywność społeczna - organizacja imprez dla społeczności szkolnej 2

Udział w dodatkowych zajęciach, realizacja projektów edukacyjnych 3

4. Uczeń ma prawo do poprawy oceny niedostatecznej z prac klasowych w ciągu dwóch tygodni na konsultacjach przedmiotowych

5. Uczeń, który nie pisał testu (sprawdzian, kartkówka) z powodu nieobecności usprawiedliwionej ma obowiązek napisać go w terminie do dwóch tygodni po teście. W przypadku niestawienia się na test w wyznaczonym terminie, uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną.

6. Uczeń ma prawo dwa razy w semestrze być nieprzygotowany do lekcji, ale ma obowiązek o tym poinformować nauczyciela na początku lekcji. Nauczyciel nie pyta ucznia, który był chory i przyszedł na lekcje, bezpośrednio po zwolnieniu.Uczeń ten nie pisze także testów czy kartkówki – zalicza je na konsultacjach przedmiotowych.

7. Uczniowie informowani są o ocenach na bieżąco

8. Nauczyciel wystawia ocenę końcową (semestralną i roczną) na podstawie ocen cząstkowych z uwzględnieniem możliwości i starań ucznia.Przy czym,jeśli oceny niedostateczne z prac pisemnych stanowią dominującą większość a nie zostały one poprawione przez ucznia na konsultacjach przedmiotowych - decydują o promocji ucznia do klasy wyższej.

9. Informacje o postępach ucznia przekazywane są rodzicom podczas indywidualnych konsultacji i spotkań., oraz w dzienniku elektronicznym

10. Informacja o przewidywanej ocenie rocznej jest przekazywana uczniom i rodzicom.

11. W przypadku nieklasyfikowania uczeń zdaje egzamin klasyfikacyjny złożony z części pisemnej i ustnej. Wymagania egzaminacyjne i egzamin przygotowuje nauczyciel uczący.(zgodnie z WSO i statutem szkoły) 12. Uczeń, który otrzymuje śródroczną ocenę niedostateczną zobowiązany jest do uzupełnienia braków z przedmiotu w terminie i formie ustalonych przez nauczyciela uczącego.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY – KLASA VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ

TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

POZIOM

KONIECZNY –

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

POZIOM

PODSTAWOWY –

OCENA DOSTATECZNA

POZIOM

ROZSZERZAJĄCY –

OCENA DOBRA

POZIOM

DOPEŁNIAJĄCY –

OCENA BARDZO DOBRA

POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA

1. Jeszcze nie umarła… Uczeń zna:

• datę: 1797,

• postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: emigracja.

Uczeń potrafi:

• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych symboli państwowych.

Uczeń zna:

• datę: 1807,

• postać: Napoleona Bonaparte,

• okoliczności powstania polskiego hymnu państwowego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Deklaracja praw człowieka i obywatela, Legiony Polskie we Włoszech.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, co głosiła Deklaracja praw człowieka i obywatela,

• przedstawić okoliczności powstania Legionów Polskich we Włoszech.

Uczeń zna:

• datę: 1789.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rewolucja francuska, rewolucja.

Uczeń potrafi:

• wymienić przyczyny rewolucji francuskiej,

• omówić losy Legionów Polskich,

• opisać skutki wyprawy Napoleona przeciw Rosji.

Uczeń zna:

• datę: 1803–1815.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: wojny napoleońskie

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak doszło do powstania Księstwa Warszawskiego,

• dokonać charakterystyki Księstwa Warszawskiego.

Uczeń zna:

• daty: 1804, 1812, 1813.

Uczeń potrafi:

• ocenić postawę Napoleona wobec Polaków.

2. Pod berłem cara Uczeń zna:

• postać: Fryderyka Chopina.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: konstytucja.

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania Fryderyka Chopina,

• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina.

Uczeń zna:

• postać: Aleksandra I.

Uczeń potrafi:

• wymienić rozrywki mieszkańców Warszawy.

Uczeń zna:

• datę: 1815,

• postać: wielkiego księcia Konstantego,

• główne postanowienia konstytucji Królestwa Polskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: kongres wiedeński.

Uczeń potrafi:

• wymienić decyzję kongresu wiedeńskiego w sprawie Księstwa Warszawskiego.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd Warszawy w czasach Fryderyka Chopina,

• przedstawić warunki cywilizacyjne panujące w Warszawie w pierwszej połowie XIX w.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować politykę cara Aleksandra I wobec Polaków.

3. Powstanie listopadowe

Uczeń zna:

• daty: 29 XI 1830, 1830–1831.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: sprzysiężenie podchorążych, zesłanie.

Uczeń potrafi:

• umiejscowić w czasie powstanie listopadowe,

• wymienić cele walki powstańców,

• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.

Uczeń zna:

• postać: Mikołaja I.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: ziemie zabrane, tajne związki.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych podczas powstania.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: spiskowiec, noc listopadowa, Arsenał, Syberia.

Uczeń potrafi:

• przedstawić sytuację panującą w Królestwie Polskim po 1815 r.,

• opisać przebieg nocy listopadowej.

Uczeń rozumie:

• dlaczego powstanie listopadowe zakończyło się klęską.

Uczeń potrafi:

• omówić przebieg powstania listopadowego.

4. W kraju i na emigracji

Uczeń zna:

• postać: Adama Mickiewicza,

• najważniejsze dzieła Adama Mickiewicza.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: wieszcz narodowy.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Wielka Emigracja.

Uczeń potrafi:

• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową,

Uczeń zna:

• postać: księcia Adama Czartoryskiego.

Uczeń potrafi:

• omówić sytuację uczestników powstania

Uczeń zna:

• główne założenia romantyzmu.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: romantyzm.

Uczeń rozumie:

• okoliczności narodzin romantyzmu.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie państwa, które przyjęły najwięcej emigrantów z ziem polskich.

• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla kultury polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza.

listopadowego po jego klęsce.

Uczeń potrafi:

• opisać działalność Wielkiej Emigracji.

5. Powstanie styczniowe, rusyfikacja i germanizacja

Uczeń zna:

• daty: 22/23 I 1863, 1863–1864,

• postać: Marii Skłodowskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: represje, rusyfikacja, germanizacja.

Uczeń potrafi:

• umiejscowić w czasie powstanie styczniowe,

• wymienić cele walki powstańców,

• wymienić przykłady represji zastosowanych wobec społeczeństwa po przegranym powstaniu.

Uczeń potrafi:

• omówić, na wybranym przykładzie, walkę o język polski w nauczaniu,

• wymienić przejawy rusyfikacji i germanizacji Polaków, podejmowanej przez zaborców.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie zasięg powstania styczniowego.

Uczeń zna:

• datę: 1871,

• postać: Romualda Traugutta.

Uczeń rozumie:

• na czym polegała specyfika powstania styczniowego.

Uczeń potrafi:

• opisać przebieg powstania styczniowego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: garnizon, Rząd Narodowy, tajne państwo.

Uczeń potrafi:

• przedstawić sytuację w Królestwie Polskim po 1855 r.,

• przedstawić funkcjonowanie tajnego państwa w czasie powstania.

6. „Dla pokrzepienia serc”

Uczeń zna:

• postacie: Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: muzyka narodowa, malarstwo historyczne.

Uczeń potrafi:

• przedstawić najważniejsze dokonania Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka

Uczeń rozumie:

• pojęcie: promieniotwórczość.

Uczeń potrafi:

• zebrać z różnych źródeł informacje o zasługach dla rozwoju kultury polskiej: Jana Matejki, Stanisława Moniuszki, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Heleny Modrzejewskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Galicja,

• znaczenie sformułowania „dla pokrzepienia serc”.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym przejawiała się patriotyczna postawa twórców kultury polskiej w XIX w.

Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.

Jak przywrócić niepodległość? – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu O wolną Polskę,

• najważniejsze dzieła wybitnych twórców kultury polskiej XIX w.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu O wolną Polskę.

Uczeń potrafi:

• lokalizować w czasie powstanie listopadowe i styczniowe,

• wymienić przyczyny i omówić skutki polskich powstań narodowych.

Uczeń potrafi:

• lokalizować w przestrzeni powstanie listopadowe i styczniowe,

• wymienić przejawy polityki rusyfikacji i germanizacji prowadzonej przez państwa zaborcze,

• przedstawić zasługi dla rozwoju kultury polskiej Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Marii Skłodowskiej-Curie, Stanisława Moniuszki, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich w XIX w.,

• omówić przebieg powstań narodowych,

• omówić metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją.

Uczeń zna:

• okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

Uczeń potrafi:

• opisać działalność Wielkiej Emigracji.

7. Wynalazki XIX wieku

Uczeń zna:

• postać: Jamesa Watta,

• czas trwania rewolucji przemysłowej,

• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rewolucja przemysłowa, fabryka.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o rozwoju uprzemysłowienia w XIX w., używając pojęć: maszyna parowa, kolej żelazna, statek parowy, silnik elektryczny, telegraf, fabryka.

Uczeń zna:

• daty: 1782, 1825,

• postać: George`a Stephensona.

Uczeń rozumie:

• związek przyczynowo-skutkowy między pojawieniem się maszyny parowej, a rozwojem przemysłu.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady zastosowania maszyny parowej,

• przedstawić skutki rewolucji przemysłowej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: przędzalnia, rafineria.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak doszło do powstania kolei żelaznej,

• wymienić zalety i wady zastosowania maszyny parowej jako siły napędowej.

Uczeń zna:

• daty: 1807, 1876, 1879, 1885, 1906,

• postacie: Roberta Fultona, Karla Benza, Thomasa Edisona.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd maszyny parowej oraz pierwszych samochodów,

• wyjaśnić, jaki wpływ miały wynalazki XVIII i XIX w. na życie ludzi.

8. W przemysłowym mieście

Uczeń rozumie:

• pojęcie: strajk.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie najbardziej uprzemysłowione miasta na ziemiach polskich,

• rozróżniać rzemieślnicze i fabryczne (maszynowe) formy produkcji (P).

Uczeń zna:

• żądania robotników organizujących strajki w XIX-wiecznych fabrykach.

Uczeń rozumie:

• związek między warunkami higienicznymi panującymi w XIX-wiecznych miastach przemysłowych a sytuacją zdrowotną ich mieszkańców.

Uczeń potrafi:

• opisać warunki pracy w XIX-wiecznej fabryce.

Uczeń potrafi:

• omówić zmiany, jakie nastąpiły w Łodzi pod wpływem rewolucji przemysłowej,

• scharakteryzować zmiany społeczne, do jakich doszło pod wpływem rewolucji przemysłowej.

Uczeń potrafi:

• opisać warunki życia mieszkańców XIX-wiecznej Łodzi.

Uczeń zna:

• postacie: Ludwika Pasteura, Josepha Listera.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: antyseptyka, skalpel, gangrena, eter.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym przejawiał się postęp, jaki dokonał się w XIX-wiecznej medycynie.

*9. Żyć w XIX wieku Uczeń zna:

• datę: 1896,

• najważniejsze dyscypliny sportowe pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: bieg maratoński.

Uczeń potrafi:

• wskazać najważniejsze różnice między pierwszymi igrzyskami nowożytnymi, a dzisiejszymi igrzyskami.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: obowiązek szkolny.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądała sytuacja dzieci przed wprowadzeniem obowiązku szkolnego,

• przedstawić okoliczności, w których doszło do odrodzenia igrzysk olimpijskich.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których wprowadzono obowiązek szkolny na ziemiach polskich,

• opisać przebieg pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.

Uczeń zna:

• datę: 1895,

• postacie: braci Lumiére, Pierre`a de Coubertin.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o rozwoju fotografii, kina i rowerów.

Od pary do elektryczności – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian,

• czas trwania rewolucji przemysłowej,

• najważniejsze wynalazki rewolucji przemysłowej.

Uczeń zna:

• główne postulaty robotników walczących podczas strajków o poprawę własnego bytu.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze skutki gospodarcze i

Uczeń rozumie:

• wpływ rewolucji przemysłowej na życie mieszkańców miast.

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg rewolucji przemysłowej,

• omówić przebieg

Uczeń rozumie:

• związki przyczynowo-skutkowe między rozwojem przemysłu, a zmianami gospodarczymi i społecznymi w XIX w.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować postęp, jaki dokonał się w XIX-wiecznej medycynie.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Stulecie wielkich przemian.

społeczne rewolucji przemysłowej,

• opisać pracę robotników w XIX-wiecznych fabrykach.

pierwszych nowożytnych igrzysk olimpijskich.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd i warunki życia w miastach przemysłowych w XIX w.

10. Niepodległe państwo

Uczeń zna:

• datę: 11 XI 1918,

• postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: orientacja prorosyjska, orientacja proaustriacka.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, do czego dążyli przywódcy orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej.

Uczeń zna:

• datę: 1914–1918,

• przyczyny i skutki I wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,

• zebrać informacje o zasługach dla państwa polskiego Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: państwa centralne, ententa.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze państwa uczestniczące w I wojnie światowej,

• wymienić czynniki decydujące o odzyskaniu niepodległości przez Polskę.

Uczeń zna:

• daty: VII 1914, IV 1917, XI 1917.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Legiony Polskie, Komitet Narodowy Polski, komuniści.

Uczeń potrafi:

• omówić działalność Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego podczas I wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• omówić przebieg I wojny światowej.

11. Walka o granice Uczeń zna:

• datę: VIII 1920,

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Bitwa Warszawska,

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie granice II Rzeczypospolitej oraz wymienić jej sąsiadów.

Uczeń zna:

• datę: 1918,

• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granic Polski.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: zasada samostanowienia narodów, traktat wersalski, plebiscyt.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich po zakończeniu I wojny światowej.

Uczeń zna:

• daty: XII 1918, 1919, 1919–1921, 1920, 1921, III 1921, V 1921.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Orlęta Lwowskie, bojówki.

Uczeń potrafi:

• opisać przebieg walk we Lwowie,

• omówić proces kształtowania się wschodniej i zachodniej granicy Polski.

Uczeń rozumie:

• charakter walk toczonych we Lwowie przez Polaków i Ukraińców.

Uczeń potrafi:

• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczypospolitej.

*12. Polska między wojnami

Uczeń zna:

• najważniejsze narody zamieszkujące obszar II Rzeczypospolitej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: magistrala węglowa, Centralny Okręg Przemysłowy.

Uczeń potrafi:

• przedstawić najważniejsze osiągnięcia gospodarcze II Rzeczypospolitej.

Uczeń zna:

• daty: 1922, 1937.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: sobór,

• na czym polegały trudności z integracją ziem polskich po okresie zaborów.

Uczeń potrafi:

• wymienić negatywne skutki zaborów.

Uczeń zna:

• postać: Eugeniusza Kwiatkowskiego.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd stolicy Polski i życie jej mieszkańców po 1918 r.

*13. W II Rzeczypospolitej

Uczeń zna:

• najpopularniejsze rozrywki mieszkańców II Rzeczypospolitej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: okres międzywojenny.

Uczeń potrafi:

• opisać sytuację kolei polskich po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.

Uczeń zna:

• postacie: Ernesta Wilimowskiego, Haliny Konopackiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: motowagon.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować rozwój kolei w okresie międzywojennym.

Uczeń potrafi:

• przedstawić osiągnięcia II Rzeczpospolitej w różnych dyscyplinach sportowych,

• przedstawić rozwój kina i radia w czasach II Rzeczypospolitej.

Uczeń potrafi:

• omówić funkcjonowanie systemu edukacji istniejącego w II Rzeczypospolitej.

14. Wybuch II wojny światowej

Uczeń zna:

• daty: 1 IX 1939, 17 IX 1939,

• postacie: Adolfa Hitlera, Józefa Stalina,

• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: nazizm, rasizm, wojna totalna.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie państwa, które dokonały agresji na Polskę,

• wskazać na mapie miejsca najważniejszych starć podczas kampanii wrześniowej.

Uczeń zna:

• daty: VIII 1939, 3 IX 1939.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: pakt o nieagresji,

• dlaczego sytuację na zachodzie Europy po 3 września 1939 r. nazywano „dziwną wojną”.

Uczeń potrafi:

• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina i Hitlera wobec własnych społeczeństw i państw podbitych.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: łagry.

Uczeń potrafi:

• porównać stosunek sił zbrojnych II Rzeczpospolitej oraz sił zbrojnych Niemiec i ZSRR,

• opisać przebieg kampanii wrześniowej.

Uczeń zna:

• daty: 1924–1953, 1938, III 1939.

Uczeń potrafi:

• opisać sytuację w Niemczech po I wojnie światowej.

Uczeń rozumie:

• dlaczego Adolf Hitler zdołał przejąć władzę w Niemczech.

15. Dwie okupacje Uczeń zna:

• datę: 1940.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: okupacja, terror, Armia Krajowa, Polskie Państwo Podziemne,

• cele polityki hitlerowskich Niemiec i ZSRR wobec Polaków na okupowanych ziemiach.

Uczeń potrafi:

• przedstawić organizację ziem polskich po zakończeniu działań wojennych na ziemiach polskich,

• zlokalizować na mapie Oświęcim i Katyń.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: obóz koncentracyjny, ruch oporu, rząd londyński.

Uczeń potrafi:

• opisać działalność hitlerowców na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy oraz na terenach okupowanych,

• opisać działalność władz radzieckich na terenach wcielonych do ZSRR.

Uczeń zna:

• datę: 1942.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: tajne komplety, getto, obóz zagłady, Holocaust, szoah.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować życie ludności na okupowanych terytoriach Polski, z uwzględnieniem losów ludności żydowskiej,

• omówić formy oporu społeczeństwa wobec okupantów.

Uczeń potrafi:

• przedstawić funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego w okresie II wojny światowej.

16. Powstanie warszawskie

Uczeń zna:

• daty: 1 VIII 1944, 2 X 1944, 8 V 1945,

• decyzje „wielkiej trójki” w sprawie Polski.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: godzina „W”, „wielka trójka”.

Uczeń potrafi:

• opisać postawę ludności cywilnej i żołnierzy powstańczej Warszawy,

• wymienić skutki powstania warszawskiego.

Uczeń zna:

• państwa wchodzące w skład „wielkiej trójki”.

Uczeń rozumie:

• przyczyny podjęcia przez rząd londyński decyzji o zorganizowaniu akcji „Burza” i wywołaniu powstania w Warszawie.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym była i jak się zakończyła akcja „Burza”,

• wskazać przyczyny klęski powstania.

Uczeń zna:

• datę: 1944,

• postać: gen. Tadeusza Komorowskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: bezwarunkowa kapitulacja, ofensywa.

Uczeń potrafi:

• przedstawić plany Stalina wobec Polski,

• omówić przebieg powstania warszawskiego.

Uczeń zna:

• daty: VI 1941, I 1944, II 1945.

Uczeń rozumie:

• skutki decyzji podjętych w sprawie Polski na konferencji w Jałcie.

Uczeń potrafi:

• opisać udział żołnierzy polskich w walkach podczas II wojny światowej,

• wskazać na mapie miejsca walk żołnierzy polskich podczas II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• ocenić decyzję o wywołaniu powstania w Warszawie.

Od niepodległości do niewoli – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Dwie wojny światowe,

• żądania Hitlera wysuwane wobec Polski.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Dwie wojny światowe,

• cele polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie granice II Rzeczypospolitej i wymienić jej sąsiadów,

• wskazać na mapie podział ziem polskich dokonany przez III Rzeszę i ZSRR po kampanii wrześniowej.

Uczeń zna:

• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granic Polski.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikały najważniejsze problemy państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości,

• charakter polityki prowadzonej przez okupantów wobec ludności polskiej w czasie II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których doszło do odzyskania niepodległości przez Polskę,

• opisać politykę okupanta niemieckiego wobec ludności polskiej i żydowskiej w czasie II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• przedstawić najważniejsze dokonania Polski w okresie międzywojennym,

• opisać przebieg kampanii wrześniowej.

Uczeń potrafi:

• omówić działania przywódców orientacji prorosyjskiej i proaustriackiej podczas I wojny światowej,

• omówić działalność polskiego ruchu oporu podczas II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

• omówić przebieg I wojny światowej,

• ocenić międzynarodowe położenie II Rzeczpospolitej.

17. Komuniści u władzy

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Ziemie Odzyskane, komunizm, socjalizm.

Uczeń potrafi:

• przedstawić straty poniesione przez Polskę podczas II wojny światowej,

• wskazać na mapie granice Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wymienić jej sąsiadów.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: analfabetyzm, opozycja.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak zakończyła się II wojna światowa,

• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: odbudowa zniszczeń wojennych, awans społeczny i likwidacja analfabetyzmu, zależność od ZSRR.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: żelazna kurtyna,

• dlaczego duża część społeczeństwa poparła rządy komunistów.

Uczeń potrafi:

• opisać sytuację panującą w Europie po 1945 r.,

• wskazać na mapie państwa należące do bloku wschodniego i zachodniego.

Uczeń zna:

• daty: 1944, 1945.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Rząd Tymczasowy, Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, reakcja, propaganda.

Uczeń potrafi:

• opisać okoliczności, w których komuniści przejęli władzę w Polsce.

18. Czasy stalinowskie Uczeń zna:

• postać: Władysława Gomułki.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, dyktatura partii komunistycznej, cenzura.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęć: planowanie centralne, dyktatura partii komunistycznej, cenzura.

Uczeń zna:

• daty: 1948, X 1956,

• postać: Stefana Wyszyńskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: dyktator, stalinizm.

Uczeń potrafi:

• podać charakterystyczne cechy polityki Stalina wobec własnego społeczeństwa,

• omówić postępowanie władz komunistycznych wobec Kościoła katolickiego.

Uczeń zna:

• daty: 1952, 1953.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: odwilż, więzień polityczny.

Uczeń potrafi:

• wskazać przejawy odwilży w ZSRR i wyjaśnić, jaki był jej wpływ na sytuację w Polsce.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować stalinowskie metody rządzenia stosowane przez komunistów w Polsce.

19. Jak zbudować socjalizm?

Uczeń zna:

• postacie: Edwarda Gierka, Jana Pawła II.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Trójmiasto.

Uczeń zna:

• daty: XII 1970, 1978.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym charakteryzowała się gospodarka oparta na centralnym planowaniu,

• omówić wydarzenia z XII 1970 r. i wyjaśnić, jakie były ich konsekwencje dla władzy komunistycznej.

Uczeń zna:

• daty: 1956–1970, 1970–1980, 1976.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: racjonowanie, propaganda sukcesu.

Uczeń potrafi:

• opisać sytuację panującą w Polsce w okresie rządów Władysława Gomułki,

• opisać warunki życia w Polsce w czasach rządów Edwarda Gierka.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikała słabość polskiej gospodarki w czasie rządów komunistów,

• cele i konsekwencje polityki ekonomicznej Edwarda Gierka.

Uczeń potrafi:

• ocenić działania władz komunistycznych w Polsce w okresie 1956–1980.

*20. Dzieciństwo w PRL

Uczeń zna:

• nazwy najpopularniejszych programów telewizyjnych dla dzieci.

Uczeń rozumie:

• cele nauczania w polskiej szkole w okresie rządów

Uczeń rozumie:

• pojęcie: referat.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w czasach PRL.

Uczeń zna:

• najważniejsze różnice między szkołą w czasach PRL a szkołą współczesną.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: czarny rynek.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikały utrudnienia stawiane przez władze komunistyczne osobom chcącym wyjechać za granicę.

Uczeń potrafi:

• dostrzec wpływ rządów komunistów na życie codzienne Polaków.

komunistów.

Uczeń potrafi:

• wymienić rozrywki dzieci w okresie PRL.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak rodziny spędzały wakacje w czasach komunistycznych.

Uczeń potrafi:

• porównać życie codzienne Polaków w czasach komunistycznych i współczesnych.

21. Solidarność Uczeń zna:

• datę: 13 XII 1981.

• postacie: Lecha Wałęsy, Wojciecha Jaruzelskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: strajk, związek zawodowy, NSZZ Solidarność, stan wojenny, walka bez przemocy.

Uczeń potrafi:

• opisać powstanie i działania Solidarności, używając określeń: strajk, walka bez przemocy, stan wojenny.

Uczeń zna:

• daty: VIII 1980, 31 VIII 1980,

• żądania robotników strajkujących na Wybrzeżu w VIII 1980 r.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: internowanie, godzina milicyjna,

• przyczyny wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym przejawiało się funkcjonowanie stanu wojennego.

Uczeń zna:

• daty: 1982, 1983.

Uczeń potrafi:

• opisać warunki życia w Polsce w 1981 r.,

• przedstawić okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w Polsce,

• opowiedzieć o Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, używając pojęcia: opozycja demokratyczna.

Uczeń potrafi:

• przedstawić sytuację gospodarczą Polski w 1980 r.

• scharakteryzować politykę władz komunistycznych wobec Solidarności.

22. III Rzeczpospolita Uczeń zna:

• datę: VI 1989,

• postać: Tadeusza Mazowieckiego,

• główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Okrągły Stół.

Uczeń potrafi:

• opisać powstanie i działania Solidarności, używając określenia: „Okrągły Stół”,

• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i jej sąsiadów.

Uczeń zna:

• daty: 1989, 1991.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Jesień Narodów,

• znaczenie rozmów Okrągłego Stołu.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie najważniejsze zmiany zaszły

w Polsce w 1989 r.

Uczeń zna:

• daty: 1990, 1993.

Uczeń potrafi:

• opisać wydarzenia, do jakich doszło w państwach bloku wschodniego w 1989 r.

Uczeń zna:

• datę: 1985,

• postać: Michaiła Gorbaczowa,

• cele i konsekwencje polityki Michaiła Gorbaczowa.

Uczeń potrafi:

• przedstawić

okoliczności i skutki rozpadu Związku Radzieckiego.

Od niewoli do wolności – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska Rzeczpospolita Ludowa,

• główne postanowienia rozmów Okrągłego Stołu.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Polska Rzeczpospolita Ludowa.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie granice Polski po 1945 r. i wymienić jej sąsiadów,

• wskazać na mapie III Rzeczpospolitą i wymienić jej sąsiadów.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce,

• opisać sytuację w Polsce w okresie stanu wojennego,

• opisać okoliczności, w których doszło do upadku komunizmu w Polsce.

Uczeń rozumie:

• dlaczego komunistom udało się przejąć i utrzymać władzę w Polsce.

Uczeń potrafi:

• omówić najważniejsze wystąpienia społeczeństwa przeciw rządom komunistycznym w Polsce.

Uczeń rozumie:

• przyczyny trudności gospodarczych Polski w czasach rządów komunistów.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować rządy komunistów w Polsce,

• opowiedzieć o życiu codziennym mieszkańców PRL-u.

Uczeń potrafi:

• ocenić skutki rządów komunistycznych w Polsce w latach 1945–1989.

23. Rzeczpospolita Polska

Uczeń zna:

• znaczenie słowa: rzeczpospolita.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: republika, obywatel, konstytucja,

• dlaczego współczesną Polskę nazywa się III Rzeczpospolitą.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń zna:

• datę: 1997,

• najważniejsze postanowienia Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: republika demokratyczna,

• czym jest równość wobec prawa.

Uczeń potrafi:

• dostrzec różnicę między demokracja bezpośrednią i pośrednią.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego, używając pojęć: wolne wybory, wolność słowa, wolne media, konstytucja.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: referendum, ustawa, ustrój państwa.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w jakich okolicznościach organizuje się w Polsce referendum.

24. Kto rządzi Polską? Uczeń zna:

• imię i nazwisko aktualnie urzędującego prezydenta i premiera.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: władza

Uczeń zna:

• zasady obowiązujące podczas wyborów do sejmu i senatu.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Zgromadzenie

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować relacje między władzą wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: niezawisłość, bezstronność.

Uczeń potrafi:

• opisać sposób

ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądownicza, trójpodział władzy, parlament.

Uczeń potrafi:

• wymienić organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej: parlament, prezydent, rząd i sądy.

Narodowe, minister,

• dlaczego wprowadzono trójpodział władzy.

Uczeń potrafi:

• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.

działania sejmu i senatu,

• wyjaśnić, na jakich zasadach opiera się praca sądów i trybunałów.

25. To, co nas łączy Uczeń zna:

• lokalizację najważniejszych miejsc pamięci narodowej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: święto państwowe (narodowe), miejsca pamięci narodowej.

Uczeń potrafi:

• wymienić i wytłumaczyć znaczenie najważniejszych świąt narodowych, symboli państwowych i miejsc ważnych dla pamięci narodowej.

Uczeń rozumie:

• dlaczego obchodzimy święta państwowe (narodowe).

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, z jakimi wydarzeniami są związane miejsca pamięci narodowej.

Uczeń rozumie:

• co zadecydowało o nadaniu konkretnym terenom, budowlom i obiektom statusu miejsc pamięci narodowej

Uczeń potrafi:

• opisać najważniejsze miejsca pamięci narodowej,

• zlokalizować i opisać miejsca pamięci narodowej w środowisku lokalnym.

Uczeń potrafi:

• przedstawić historię polskich symboli narodowych.

26. Nie tylko Polacy Uczeń rozumie:

• pojęcia: mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.

Uczeń potrafi:

• wymienić mniejszości narodowe i etniczne żyjące w Polsce.

Uczeń rozumie:

• różnice między mniejszością narodową i mniejszością etniczną.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie prawa przysługują mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, na czym polega podwójna narodowość,

• na wybranych przykładach opisać kulturę i tradycje mniejszości narodowych i mniejszości etnicznych

w Polsce.

Uczeń zna:

• dane liczbowe dotyczące liczebności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.

Uczeń potrafi:

• wymienić pozytywne aspekty

obecności mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce.

27. Polacy na świecie Uczeń rozumie:

• pojęcia: emigracja, Polonia.

Uczeń potrafi:

• wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie.

Uczeń zna:

• przyczyny emigracji w przeszłości i współcześnie.

Uczeń rozumie:

• na czym polega różnica między osobami polskiego pochodzenia a Polakami za granicą.

Uczeń potrafi:

• rozróżniać emigrację polityczną i zarobkową.

Uczeń rozumie:

• problemy, jakie napotykają za granicą osoby udające się na emigrację.

Uczeń potrafi:

• wskazać pozytywne i negatywne aspekty życia na emigracji.

Uczeń potrafi:

• opisać historię emigracji Polaków.

Polska dziś – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• polskie święta narodowe, symbole narodowe i miejsca pamięci narodowej,

• najważniejsze mniejszości narodowe i etniczne zamieszkujące Polskę.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Polska dziś.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady praw i obowiązków obywateli Rzeczypospolitej Polskiej,

• wymienić organy władzy w Rzeczypospolitej Polskiej,

• wymienić i wskazać na mapie miejsca największych skupisk Polaków na świecie.

Uczeń zna:

• typy emigracji oraz jej przyczyny w przeszłości i współcześnie.

Uczeń rozumie:

• dlaczego obchodzimy święta państwowe (narodowe).

Uczeń potrafi:

• omówić najważniejszą funkcję każdego z organów władzy w systemie politycznym.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym wyraża się demokratyczny charakter państwa polskiego,

• opisać na wybranych przykładach kulturę i tradycje mniejszości narodowych i etnicznych.

Uczeń potrafi:

• opisać sposób działania sejmu i senatu,

• przedstawić historię polskich symboli narodowych.

28. „Nikt nie jest samotną wyspą”

Uczeń rozumie:

• pojęcia: potrzeby fizjologiczne, potrzeby psychiczne, grupa społeczna.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: kultura, wartości,

• znaczenie realizacji potrzeb dla funkcjonowania

Uczeń rozumie:

• pojęcia: społeczeństwo, problem społeczny, bezrobocie,

Uczeń zna:

• dane liczbowe dotyczące wysokości bezrobocia w Polsce,

Uczeń potrafi:

• opisać proces kształtowania się pierwszych

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym wyraża się

odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka,

• podać przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania,

• wymienić przykłady grup społecznych, do których należy uczeń.

każdego człowieka.

Uczeń potrafi:

• dokonać charakterystyki własnej osoby i dostrzec te cechy, które odróżniają go od innych,

• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla ucznia.

narkomania.

Uczeń potrafi:

• wymienić przykłady wartości, które są ważne dla społeczeństwa,

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• podać przykłady ważnych problemów współczesnej Polski, korzystając z różnych źródeł informacji (od osób dorosłych, z prasy, radia, telewizji, Internetu).

• sposoby walki z bezrobociem.

Uczeń rozumie:

• wpływ problemów społecznych na funkcjonowanie społeczeństwa.

społeczeństw ludzkich.

29. „Każdy człowiek ma prawo”

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Organizacja Narodów Zjednoczonych, rzecznik praw dziecka.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady praw przysługujących każdemu człowiekowi,

• omówić wybrane prawa dziecka i podać, gdzie można się zwrócić, gdy są one łamane.

Uczeń zna:

• główne prawa zawarte w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz w Konwencji o prawach dziecka.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: konwencja.

Uczeń zna:

• numer dziecięcego telefonu zaufania i adres rzecznika praw dziecka.

Uczeń rozumie:

• dlaczego Powszechna deklaracja praw człowieka jest uważana za wielkie osiągnięcie ludzkości.

Uczeń zna:

• daty: 1948, 1989.

30. Żyć w rodzinie Uczeń zna:

• nazewnictwo stosowane dla określenia stopnia pokrewieństwa w rodzinie,

• cele istnienia rodzin.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rodzina mała, rodzina wielka, tradycja rodzinna.

Uczeń rozumie:

• na czym polega sprawiedliwy podział obowiązków w rodzinie.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady pamiątek i tradycji rodzinnych.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić znaczenie rodziny w życiu.

Uczeń potrafi:

• wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.

Uczeń potrafi:

• wskazać przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny.

31. Moja szkoła Uczeń zna:

• nazwy organów szkoły,

• podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązki.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: społeczność szkolna, statut szkoły.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: społeczność.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze zadania organów szkoły,

• podać przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,

• wyjaśnić, w jaki sposób samorząd uczniowski może skorzystać z posiadanych uprawnień.

Uczeń rozumie:

• co oznacza stwierdzenie, że dokumenty szkolne muszą być zgodne z obowiązującym prawem.

32. Co wiem o mojej małej ojczyźnie?

Uczeń zna:

• nazwy organów władzy w gminie i powiecie.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: powiat, samorząd terytorialny, społeczność lokalna, gmina.

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie swoją „małą ojczyznę”,

• wskazać na planie miejscowości siedzibę władz lokalnych.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: administracja.

Uczeń potrafi:

• opisać swoją „małą ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze.

Uczeń rozumie:

• w jakim celu utworzono samorząd terytorialny.

Uczeń potrafi:

• zebrać informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości „małej ojczyzny”.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,

• na przykładach omówić zakres działań oraz sposoby powoływania władz lokalnych.

33. Bez pracy nie ma kołaczy

Uczeń zna:

• rodzaje pracy.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: praca.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: podział pracy.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady zawodów, które wymagają pracy fizycznej i umysłowej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Bliski Wschód, cieśla, kraje rozwijające się,

• charakter podziału pracy we współczesnych czasach.

Uczeń potrafi:

• dostrzec społeczny

Uczeń zna:

• rozwiązania prawne regulujące pracę dzieci.

Uczeń potrafi:

• wypowiedzieć się na temat możliwości podejmowania pracy przez dzieci.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o historii pracy i wyjaśnić, jak na przestrzeni wieków zmieniał się stosunek do pracy.

podział pracy.

34. Relacje między ludźmi

Uczeń zna:

• zasady obowiązujące przy rozwiązywaniu konfliktów.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: konflikt.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady konfliktów między ludźmi i zaproponować sposoby ich rozwiązywania.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: tolerancja, uprzejmość.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, w czym przejawia się uprzejmość i tolerancja.

Uczeń potrafi:

• wytłumaczyć, odwołując się do przykładów, na czym polega postępowanie sprawiedliwe.

Uczeń zna:

• postać: Mahatmy Gandhiego.

Uczeń rozumie:

• wpływ umiejętności zrozumienia drugiego człowieka na rozwiązywanie konfliktów.

Jednostka i społeczeństwo – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• nazwy organów szkoły,

• podstawowe prawa przysługujące uczniowi oraz jego obowiązki,

• nazwy organów władzy w gminie i powiecie,

• rodzaje pracy.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Ja, ty, my.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady różnorodnych potrzeb człowieka oraz sposoby ich zaspokajania,

• wskazać przykłady praw i obowiązków przysługujących poszczególnym członkom rodziny,

• wyjaśnić znaczenie pracy w życiu człowieka.

Uczeń zna:

• główne prawa zawarte w Powszechnej deklaracji praw człowieka oraz w Konwencji o prawach dziecka

Uczeń rozumie:

• znaczenie Powszechnej deklaracji praw człowieka,

• na czym polega sprawiedliwy podział obowiązków w rodzinie.

Uczeń potrafi:

• opisać swoją „małą ojczyznę”, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową i problemy społeczno-gospodarcze.

Uczeń rozumie:

• charakter podziału pracy we współczesnych czasach.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• wyjaśnić znaczenie rodziny w życiu,

• scharakteryzować społeczność szkolną, z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,

• dostrzec społeczny podział pracy.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować funkcjonowanie samorządu terytorialnego w Polsce,

• omówić zakres władzy samorządu terytorialnego.

35. Zjednoczona Europa

Uczeń zna:

• datę: 1 V 2004.

Uczeń potrafi:

• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości).

Uczeń zna:

• datę: 1993.

Uczeń rozumie:

• przyczyny procesu integracji europejskiej po II wojnie światowej,

• zasady, na których opiera

się istnienie i działalność Unii Europejskiej.

Uczeń potrafi:

• wymienić państwa wchodzące w skład Unii Europejskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: integracja, tożsamość.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej,

używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe,

• wymienić pozytywne i negatywne skutki wstąpienia Polski do Unii Europejskiej.

Uczeń zna:

• daty: 1951 (1952), 1957 (1958), 2002, 2003,

• postać: Roberta Schumana,

• nazwy organizacji

europejskich powstałych w trakcie procesu integracji europejskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: plan Schumana.

Uczeń potrafi:

• omówić etapy integracji europejskiej po 1945 r.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak w przeszłości rozumiano pojęcie jedności europejskiej.

36. Konflikty zbrojne Uczeń zna:

• datę: 11 IX 2001.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: terroryzm.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których prezydent USA ogłosił rozpoczęcie wojny z terroryzmem.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie państwa uczestniczące w wojnie na terenie byłej Jugosławii,

• wymienić cele działań terrorystów arabskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Pentagon, departament, Al-Kaida, talibowie.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie.

Uczeń zna:

• daty: 1991–1999, 2001, 2003.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: czystki etniczne, nacjonalizm, kontyngent,

• charakter konfliktu w byłej Jugosławii.

Uczeń potrafi:

• omówić przebieg wojny z terroryzmem.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację panującą w Jugosławii przed 1991 r.

37. Świat stał się mniejszy

Uczeń zna:

• największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: katastrofa ekologiczna, fauna, flora.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: pomoc humanitarna.

Uczeń potrafi:

• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka,

Uczeń rozumie:

• pojęcia: materiały radioaktywne, Antarktyka.

Uczeń potrafi:

• wskazać przyczyny zjawiska wyrażającego

Uczeń zna:

• datę: 1986.

Uczeń potrafi:

• sformułować własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez

Uczeń potrafi:

• ocenić na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się mniejszy”,

• opowiedzieć o przejawach nędzy na świecie.

• przedstawić skutki wybranych katastrof ekologicznych na środowisko naturalne,

• wyjaśnić przyczyny globalnego ocieplenia.

się w powiedzeniu, że „świat stał się mniejszy”,

• porównać tempo postępu technicznego w przeszłości i współcześnie.

państwa lub organizacje pozarządowe.

38. Wirtualny świat Uczeń zna:

• główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: internet, strona www, cyberprzemoc.

Uczeń potrafi:

• wymienić pożytki i niebezpieczeństwa korzystania z mediów elektronicznych.

Uczeń rozumie:

• znaczenie twierdzenia, że świat stał się globalną wioską.

Uczeń potrafi:

• przedstawić zalety mobilnego internetu.

Uczeń potrafi:

• wymienić sposoby przeciwdziałania zagrożeniom związanym z korzystaniem z internetu.

Uczeń zna:

• daty: 1969, 1989, 1993.

Uczeń potrafi:

• opisać historię internetu.

Problemy współczesnego świata – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty i wydarzenia związane z tematyką działu Dzisiejszy świat,

• największe współczesne zagrożenia dla środowiska naturalnego,

• główne zagrożenia związane z korzystaniem z internetu.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Dzisiejszy świat.

Uczeń potrafi:

• rozpoznać symbole unijne: flagę i hymn Unii Europejskiej (Oda do radości),

• wyjaśnić, co oznacza powiedzenie: „świat stał się

mniejszy”,

• opowiedzieć o przejawach nędzy na świecie.

Uczeń rozumie:

• zasady, na których opiera się istnienie i działalność Unii Europejskiej,

• znaczenie twierdzenia, że świat stał się globalną wioską.

Uczeń potrafi:

• wymienić państwa wchodzące w skład Unii Europejskiej,

• opisać wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o uczestnictwie Polski we wspólnocie europejskiej, używając pojęć: Unia Europejska, europejska solidarność, stosunki międzynarodowe,

• wyjaśnić na przykładach przyczyny i następstwa konfliktów zbrojnych na świecie,

• wskazać przyczyny zjawiska wyrażającego się w powiedzeniu, że „świat stał się mniejszy”.

Uczeń potrafi:

• sformułować własną opinię o działaniach pomocowych podejmowanych przez państwa lub organizacje pozarządowe.

Uczeń potrafi:

• ocenić na przykładach wpływ techniki na środowisko naturalne i życie człowieka.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY –

KLASA V SZKOŁY PODSTAWOWEJ

TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

POZIOM

KONIECZNY –

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

POZIOM

PODSTAWOWY –

OCENA DOSTATECZNA

POZIOM

ROZSZERZAJĄCY –

OCENA DOBRA

POZIOM

DOPEŁNIAJĄCY –

OCENA BARDZO DOBRA

POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA

1. Krzyżacy

Część I. Decyzja Konrada Mazowieckiego

Część II. Krzyżacy na ziemiach polskich

Uczeń zna:

• datę: 1230,

• postać: Konrada Mazowieckiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: zakon krzyżacki (Krzyżacy).

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich,

• zlokalizować na mapie ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: zakon rycerski.

Uczeń potrafi:

• zlokalizować na mapie Prusy,

• wskazać na mapie stolicę państwa zakonnego i terytoria zajęte przez Krzyżaków,

• scharakteryzować zamek średniowieczny na przykładzie zamku w Malborku.

Uczeń zna:

• daty: 1308, 1309.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: fosa, warownia.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym zajmowały się zakony rycerskie.

Uczeń zna:

• datę: 1283,

• czas i miejsce powstania zakonów rycerskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: wielki komtur, wielki mistrz, islam.

Uczeń potrafi:

• omówić osiągnięcia państwa zakonnego.

Uczeń rozumie:

• zagrożenia dla państwa polskiego, wynikające z pojawienia się Krzyżaków.

2. Unia Polski z Litwą Uczeń zna:

• daty: 1385, 1386,

• postacie: Jadwigi, Władysława Jagiełły,

• postanowienia umowy w Krewie.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: unia, unia personalna, dynastia Jagiellonów.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Krewo i Wielkie Księstwo Litewskie oraz obszar państwa polsko-litewskiego po zawarciu unii.

Uczeń zna:

• datę: 1399.

Uczeń rozumie:

• dlaczego Jadwigę nazywa się królem Polski.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować osobę Jadwigi i wymienić jej zasługi dla kultury polskiej,

• wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej.

Uczeń zna:

• daty: 1370, 1384,

• postać: Ludwika Węgierskiego.

Uczeń potrafi:

• przedstawić najważniejsze informacje o państwie litewskim w II połowie XIV w.

Uczeń rozumie:

• konsekwencje unii dla relacji między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim.

Uczeń potrafi:

• podjąć próbę oceny znaczenia unii z punktu widzenia interesów Polski i Litwy.

3. Wielka wojna z Krzyżakami

Część I. Wybuch wielkiej wojny

Część II. Bitwa pod Grunwaldem

Uczeń zna:

• daty: 1409–1411, 15 lipca 1410, 1411,

• postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o przyczynach i skutkach bitwy pod Grunwaldem,

• zlokalizować na mapie Grunwald i Toruń.

Uczeń zna:

• datę: 1466,

• postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.

Uczeń potrafi:

• opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem,

• zlokalizować na mapie ziemię dobrzyńską i Żmudź.

Uczeń zna:

• datę: 1454,

• postać: Ulricha von Jungingena.

Uczeń rozumie:

• konsekwencje przegranej pod Grunwaldem dla zakonu krzyżackiego.

Uczeń potrafi:

• omówić relacje między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim po 1386 r.

Uczeń potrafi:

• podjąć próbę oceny skutków bitwy pod Grunwaldem.

Na nowej drodze – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Polska i Litwa,

• postanowienia umowy w Krewie oraz pierwszego pokoju toruńskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Polska i Litwa.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie miejsca związane z konfliktem między Polską, Litwą a zakonem krzyżackim.

Uczeń zna:

• postanowienia drugiego pokoju toruńskiego.

Uczeń potrafi:

• omówić przyczyny i skutki unii zawartej przez Polskę i Litwę,

• opisać przebieg bitwy pod Grunwaldem.

Uczeń rozumie:

• związki przyczynowo-

-skutkowe zachodzące między omawianymi wydarzeniami.

Uczeń potrafi:

• przedstawić relacje między Polską a zakonem krzyżackim w XIII–XV w.

4. Jakie życie jest najdoskonalsze?

Uczeń zna:

• postać: św. Franciszka,

• nazwy stanów średniowiecznej Europy.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: stan, duchowieństwo, zakon.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: reguła, zakon żebraczy.

Uczeń potrafi:

• opisać klasztor średniowieczny i tryb życia mnichów, używając pojęć: zakon, reguła, ubóstwo,

• scharakteryzować postać św. Franciszka z Asyżu.

Uczeń zna:

• postać: św. Benedykta.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: opat, opactwo,

• na czym polegały różnice między poszczególnymi stanami.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• przedstawić działalność św. Franciszka.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądała edukacja w średniowiecznej szkole klasztornej,

• przedstawić działalność św. Benedykta.

Uczeń rozumie:

• w jaki sposób działalność benedyktynów przyczyniła się do rozwoju Europy.

5. O rycerzach i zamkach

Uczeń zna:

• postać: Zawiszy Czarnego z Garbowa.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy.

Uczeń potrafi:

• opisać charakterystyczne cechy wzoru osobowego średniowiecznego rycerza.

Uczeń zna:

• najważniejsze elementy zabudowy średniowiecznego zamku.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: paź, giermek.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem,

• scharakteryzować zamek średniowieczny i jego mieszkańców.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: pasowanie na rycerza.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• przedstawić wychowanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie.

Uczeń rozumie:

• rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza.

Uczeń potrafi:

• omówić dokonania Zawiszy Czarnego.

6. W średniowiecz nym mieście

Uczeń zna:

• najważniejsze budowle średniowiecznego miasta.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: rynek, ratusz.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, czym zajmowali się mieszkańcy średniowiecznych miast.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: samorząd, rada miejska, burmistrz, cech.

Uczeń potrafi:

• opisać miasto średniowieczne, używając pojęć: kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek, mury miejskie.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pręgierz, czeladnik, majstersztyk.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• omówić warunki życia panujące w średniowiecznym mieście.

Uczeń potrafi:

• porównać warunki życia w mieście średniowiecznym i współczesnym.

7. Najliczniejszy stan Uczeń zna:

• rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznego chłopa.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: pan, dzierżawa, czynsz, pańszczyzna, dziesięcina.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: sołtys.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu,

• opisać warunki życia na wsi średniowiecznej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: targ, jarmark.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców średniowiecznej wsi.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikała duża liczebność stanu chłopskiego w średniowieczu.

Uczeń potrafi:

• porównać życie chłopa z życiem rycerza i mieszczanina.

Uczeń potrafi:

• dostrzec zależności między średniowieczną wsią a średniowiecznym miastem.

8. „Mądrość całego świata”

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Akademia Krakowska, Uniwersytet Jagielloński, żak.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej.

Uczeń zna:

• datę: 1400,

• przedmioty wykładane na średniowiecznych uniwersytetach.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: teologia, otrzęsiny.

Uczeń potrafi:

• opisać życie krakowskiego żaka.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: bean, absolwent, stypendium.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o działalności krakowskiej uczelni w XV w.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: szkoła parafialna, szkoła katedralna.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować szkolnictwo w średniowiecznej Polsce.

*9. Średniowieczne rozrywki

Uczeń rozumie:

• pojęcia: turniej rycerski, misteria.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze rozrywki ludzi żyjących w średniowieczu.

Uczeń zna:

• zasady obowiązujące podczas turnieju rycerskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: szranki, trubadur.

Uczeń potrafi:

• przedstawić przebieg średniowiecznego turnieju rycerskiego.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak organizowano polowania.

Uczeń potrafi:

• omówić tematykę średniowiecznej literatury i misteriów,

• scharakteryzować twórczość trubadurów.

Średniowieczny porządek świata – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza,

• nazwy stanów średniowiecznej Europy.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Blaski i cienie średniowiecza.

Uczeń rozumie:

• czym poszczególne stany różniły się od siebie.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądało życie codzienne w epoce średniowiecza,

• scharakteryzować klasztor, zamek, miasto i wieś średniowiecza.

Uczeń potrafi:

• opisać różne grupy społeczne, wskazując ich role w społeczeństwie,

• scharakteryzować szkolnictwo średniowiecznej Polski,

• przedstawić działalność Akademii Krakowskiej w XV w.

Uczeń potrafi:

• porównać warunki życia przedstawicieli poszczególnych stanów średniowiecznej Europy,

• opowiedzieć, jak ludzie średniowiecznej Europy spędzali czas wolny.

Uczeń potrafi:

• dostrzec pozytywne i negatywne cechy związane ze strukturą i funkcjonowaniem społeczeństwa w średniowiecznej Europie.

*10. „Jestem człowiekiem”...

Uczeń zna:

• ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: odrodzenie (renesans).

Uczeń potrafi:

• wymienić cechy charakterystyczne okresu odrodzenia.

Uczeń zna:

• datę: ok. 1450,

• postacie wybitnych przedstawicieli odrodzenia (Filippa Brunelleschiego, Michała Anioła, Leonarda da Vinci).

Uczeń rozumie:

• pojęcie: humaniści.

Uczeń potrafi:

• omówić porządek panujący w średniowiecznej Europie.

Uczeń potrafi:

• opisać zmiany, jakie nastąpiły na kontynencie europejskim w XV w.,

• dostrzec rolę druku jako wynalazku, który odmienił życie Europejczyków.

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia.

Uczeń rozumie:

• znaczenie sformułowania: „Jestem człowiekiem i sądzę, że nic, co ludzkie, nie jest mi obce”.

*11. Dzieci odrodzenia Uczeń potrafi:

• opisać sposób wychowania dzieci żyjących w średniowieczu.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikała surowość, z jaką średniowieczni rodzice wychowywali swoje dzieci.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć, jak wyglądały szkoły okresu odrodzenia na przykładzie Domu Radości.

Uczeń zna:

• postać: Vittorino da Feltre.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak w odrodzeniu wychowywano dziewczynki.

Uczeń potrafi:

• wskazać różnice między Domem Radości a średniowieczną szkołą,

• wymienić mocne i słabe strony systemu edukacji w odrodzeniu.

Uczeń potrafi:

• określić wpływ zmian zapoczątkowanych w szkołach odrodzenia na funkcjonowanie współczesnego szkolnictwa.

12. „Ziemia! Ziemia!” Uczeń zna:

• datę: 1492,

• postać: Krzysztofa Kolumba.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: karawela, Indianie, wielkie odkrycia geograficzne, Nowy Świat.

Uczeń potrafi:

• podać przyczyny wypraw odkrywczych,

• umieścić Krzysztofa Kolumba i jego pierwszą odkrywczą wyprawę w czasie i w przestrzeni.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: karaka,

• znaczenie daty odkrycia Ameryki jako końca epoki średniowiecza i początku epoki nowożytnej.

Uczeń potrafi:

• opisać odkrycie Krzysztofa Kolumba, używając pojęć: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna.

Uczeń zna:

• postacie: Ameriga Vespucciego, Vasco da Gamy.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: kolonia, plantacja.

Uczeń potrafi:

• wymienić następstwa wypraw odkrywczych dla Europy i dla Ameryki.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd karaweli i karaki z uwzględnieniem wprowadzonych w nich ulepszeń,

• wskazać na mapie tereny odkryte przez Europejczyków na przełomie XV i XVI w.

Uczeń potrafi:

• dostrzec znaczenie handlu z Indiami dla mieszkańców Europy.

13. „Wstrzymał Słońce”...

Uczeń zna:

• postać: Mikołaja Kopernika.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: uczony, astronom.

Uczeń potrafi:

• opisać i umieścić w czasie odkrycie Mikołaja Kopernika, wyjaśniając, co znaczy powiedzenie: „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: człowiek renesansu, odkrycie naukowe.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o życiu Mikołaja Kopernika, używając pojęć: uczony, astronom, odkrycie naukowe.

Uczeń zna:

• datę: 1517,

• postać: Marcina Lutra.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Kościół luterański (protestancki), reformacja, teoria,

• dlaczego odkrycie Kopernika zostało poddane krytyce.

Uczeń potrafi:

• omówić wydarzenia w Europie będące następstwami wystąpienia Marcina Lutra,

• przedstawić poglądy uczonych średniowiecznych na temat budowy wszechświata.

Nowe widzenie człowieka i świata – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia,

• ramy chronologiczne epoki nowożytnej i odrodzenia.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Czasy odrodzenia.

Uczeń potrafi:

• wymienić cechy charakterystyczne odrodzenia,

• przedstawić przyczyny wyprawy Krzysztofa Kolumba,

• wyjaśnić, na czym polegało odkrycie dokonane przez Mikołaja Kopernika.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować porządek panujący w Europie pod koniec średniowiecza,

• przedstawić przebieg wyprawy Krzysztofa Kolumba.

Uczeń rozumie:

• znaczenie odkryć dokonanych przez Krzysztofa Kolumba i Mikołaja Kopernika.

Uczeń potrafi:

• opisać najważniejsze zmiany, jakie nastąpiły w Europie pod wpływem odrodzenia,

• przedstawić skutki wyprawy Krzysztofa Kolumba.

Uczeń potrafi:

• omówić dokonania największych przedstawicieli odrodzenia,

• scharakteryzować szkolnictwo odrodzenia.

Uczeń potrafi:

• dostrzec pozytywne i negatywne skutki zmian, jakie zaszły w Europie w okresie odrodzenia.

14. Polska złotego wieku

Uczeń zna:

• postacie: Zygmunta Starego, Zygmunta Augusta, królowej Bony,

• ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku).

Uczeń rozumie:

• pojęcia: czasy zygmuntowskie (złoty wiek), szlachta, tolerancja religijna.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, dlaczego w Polsce XVI w. panowała tolerancja religijna.

Uczeń zna:

• postacie: Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego.

Uczeń rozumie:

• dlaczego lata panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywamy złotym wiekiem.

Uczeń potrafi:

• określić, czym różniła się szlachta od rycerstwa,

• przedstawić wkład królowej Bony w rozwój odrodzenia na terenie Polski,

• wymienić osiągnięcia twórców literatury polskiej okresu odrodzenia.

Uczeń zna:

• datę: 1525,

• postać: Piotra Skargi.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: hołd pruski, jezuici (Towarzystwo Jezusowe), kolegium.

Uczeń potrafi:

• opisać przebieg edukacji w szkołach jezuickich.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować międzynarodową pozycję Polski w XVI w.

Uczeń potrafi:

• omówić cele działalności jezuitów,

• ocenić wpływ tolerancji religijnej na funkcjonowanie państwa polskiego w XVI w.

15. Na dworze Jagiellonów

Uczeń rozumie:

• pojęcia: paź, arras.

Uczeń potrafi:

• opisać życie dworskie na Wawelu w okresie panowania Zygmuntów, używając pojęć: dwór, paziowie, komnata, arras.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: włoszczyzna.

Uczeń potrafi:

• opisać wygląd zamku królewskiego na Wawelu,

• przedstawić wkład Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta w rozwój odrodzenia na terenie Polski.

Uczeń zna:

• postać: Stańczyka.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: błazen.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jaką rolę odgrywał błazen na dworze królewskim.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować kuchnię polską XVI w.

Uczeń rozumie:

• znaczenie zachowania ciągłości władzy dla sprawnego funkcjonowania państwa.

Uczeń potrafi:

• opisać okoliczności narodzin Zygmunta Augusta.

16. „Szlachcic na zagrodzie”...

Uczeń zna:

• skład i zadania sejmu walnego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: przywilej, pospolite ruszenie, sejmik, poseł, sejm walny, senator.

Uczeń potrafi:

• wymienić prawa szlachcica.

Uczeń potrafi:

• opisać sposób działania sejmików,

• scharakteryzować obowiązki szlachcica wobec państwa, używając pojęć: sejm, sejmik, pospolite ruszenie.

Uczeń zna:

• treść przywilejów nadanych szlachcie w 1374 i 1454 r.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować system rządów w Polsce w XIV–XVI w.,

• przedstawić organizację sejmu walnego.

Uczeń rozumie:

• konsekwencje nadania przez władców przywilejów szlacheckich.

Uczeń potrafi:

• dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego wynikające z dominującej pozycji szlachty,

• ocenić system rządów w Polsce w XV–XVI w.

17. Spichlerz Europy Uczeń rozumie:

• pojęcia: folwark, kmiecie (poddani), pańszczyzna, spichlerz.

Uczeń potrafi:

• opisać działalność gospodarczą polskiej szlachty, używając pojęć: folwark, pańszczyzna, kmiecie, spichlerz, spław rzeczny – Wisłą do Gdańska.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: szkuta, flisak.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, z czego wynikała potęga gospodarcza Gdańska w XVI i XVII w.

Uczeń zna:

• produkty sprowadzane do Polski z Europy Zachodniej i wysyłane z Polski na zachód Europy.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: szyper.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację gospodarczą w Europie Zachodniej w XVI w.

Uczeń potrafi:

• dostrzec negatywne konsekwencje posiadania przez Polskę tylko jednego liczącego się portu nad Bałtykiem.

Uczeń rozumie:

• zależności między zmianami gospodarczymi w Europie Zachodniej a sytuacją gospodarczą w Polsce.

18. Wspólna Rzeczpospolita

Część I. Na drodze do nowej unii

Część II. Jaka unia?

Uczeń zna:

• datę: 1569,

• nazwy, którymi określano państwo polsko-litewskie po zawarciu unii lubelskiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Korona, unia realna,

• różnice między unią personalną a unią realną.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, na czym polegała unia lubelska,

• wskazać na mapie Lublin i Rzeczpospolitą Obojga Narodów.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: magnaci.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić przyczyny dążenia Polaków do zawarcia nowej unii,

• wskazać na mapie ziemie litewskie przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta.

Uczeń potrafi:

• omówić postawę Litwinów wobec propozycji zawarcia nowej unii.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować relacje między Polską a Litwą od czasu zawarcia unii w 1386 r.,

• opisać przebieg sejmu w Lublinie.

19. Król z wyboru Uczeń zna:

• daty: 1572, 1573,

• postanowienia artykułów henrykowskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: bezkrólewie, wolna elekcja, artykuły henrykowskie,

• zasady, na jakich odbywała się wolna elekcja.

Uczeń zna:

• postać: Henryka Walezego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: prymas, konfederacja, konfederacja warszawska.

Uczeń potrafi:

• opisać, w jaki sposób dokonywano wyboru króla, używając pojęć: elekcja, pole elekcyjne, koronacja.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: interrex.

Uczeń potrafi:

• przedstawić zasady następstwa tronu obowiązujące w czasach rządów dynastii Piastów i Jagiellonów,

• scharakteryzować sytuację Rzeczypospolitej po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, czym zakończyły się rządy Henryka Walezego,

• dostrzec negatywny wpływ wolnej elekcji na funkcjonowanie państwa polskiego.

Na chwałę Rzeczypospolitej – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Lata świetności Polski,

• ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich (złotego wieku),

• postanowienia unii lubelskiej i artykułów henrykowskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Lata świetności Polski.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie obszar Rzeczypospolitej po unii lubelskiej.

Uczeń rozumie:

• dlaczego czasy panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta nazywa się złotym wiekiem.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie tereny Litwy przyłączone do Polski przez Zygmunta Augusta.

Uczeń potrafi:

• wymienić najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować najważniejsze przemiany polityczne, gospodarcze, kulturalne i społeczne w czasach zygmuntowskich.

Uczeń potrafi:

• dostrzec pozytywne i negatywne skutki przemian politycznych, gospodarczych, kulturalnych i społecznych w czasach zygmuntowskich.

20. Potop Uczeń zna:

• daty: 1655, 1660,

• postać: Stefana Czarnieckiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: potop, wojna szarpana.

Uczeń potrafi:

• sytuować w czasie wydarzenia potopu szwedzkiego,

• wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z potopem szwedzkim.

Uczeń rozumie:

• dlaczego wydarzenia lat 1655–1660 nazywa się potopem.

Uczeń potrafi:

• omówić wydarzenia potopu szwedzkiego, z uwzględnieniem obrony Częstochowy i postaci Stefana Czarnieckiego.

Uczeń zna:

• daty: 1648, 1654, 1667,

• postacie: Bohdana Chmielnickiego, Karola X Gustawa, Jana Kazimierza.

Uczeń potrafi:

• wymienić przyczyny wybuchu powstania Chmielnickiego,

• wskazać na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku wojny z Rosją,

• przedstawić skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w połowie XVII w.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić okoliczności wybuchu wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą.

Uczeń potrafi:

• opisać przebieg wojny między Moskwą a Rzecząpospolitą.

21. Złota wolność Uczeń rozumie:

• pojęcie: liberum veto.

Uczeń potrafi:

• przedstawić konsekwencje stosowania zasady liberum veto.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: sarmatyzm.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować polską magnaterię w XVII w.,

• wymienić główne elementy ideologii sarmackiej.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: złota wolność.

Uczeń potrafi:

• omówić funkcjonowanie sejmu polskiego w XVII w.

Uczeń zna:

• okoliczności, w których po raz pierwszy doszło do zerwania obrad sejmu.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: „przedmurze chrześcijaństwa”.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek szlachty do liberum veto.

Uczeń rozumie:

• z czego wynikała postawa magnaterii polskiej w XVII w.

22. Zwycięzca spod Wiednia

Uczeń zna:

• datę: 1683,

• postać: Jana III Sobieskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: sułtan, husaria.

Uczeń potrafi:

• sytuować w czasie wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego.

Uczeń zna:

• datę: 1674.

Uczeń potrafi:

• opisać wyprawę wiedeńską Jana III Sobieskiego, używając pojęć: oblężenie, odsiecz, sułtan, husaria,

• wskazać na mapie Wiedeń,

• scharakteryzować postać Jana III Sobieskiego.

Uczeń zna:

• daty: 1672, 1673,

• postać: Kara Mustafy.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: wielki wezyr,

• znaczenie zwycięstwa pod Wiedniem.

Uczeń potrafi:

• wskazać na mapie Chocim.

Uczeń potrafi:

• przedstawić relacje między Polską a Turcją w XVII w.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: „lew Lechistanu”.

Uczeń potrafi:

• opisać organizację państwa tureckiego.

*23. Czasy saskie Uczeń zna:

• postacie: Augusta II Mocnego, Augusta III Sasa,

• ramy chronologiczne czasów saskich.

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o warunkach życia na polskiej wsi w XVIII w.

Uczeń potrafi:

• omówić zmiany położenia chłopów i szlachty w XVII i XVIII w.,

• opisać kuchnię szlachecką i magnacką w XVII i XVIII w.

Uczeń zna:

• daty: 1700–1721.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, skąd pochodzą i kiedy pojawiły się na ziemiach polskich ziemniaki, kawa i herbata.

Uczeń rozumie:

• w czym przejawiała się słabość Rzeczypospolitej w czasach saskich.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczypospolitej w czasach saskich.

*24. Rodzina i szkoła Uczeń zna:

• ramy chronologiczne okresu oświecenia,

• główne założenia ideologii oświecenia.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: oświecenie.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: Collegium Nobilium.

Uczeń potrafi:

• opisać sposób wychowania dzieci w XVIII w.

Uczeń zna:

• postać: Stanisława Konarskiego.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować szkoły jezuickie w XVIII-wiecznej Polsce,

• przedstawić zmiany w sposobie nauczania, jakie zostały wprowadzone w Collegium Nobilium.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: makaronizm,

• zmianę w sposobie myślenia, jaka nastąpiła w okresie oświecenia.

Uczeń potrafi:

• porównać XVIII-wieczny model wychowania dzieci ze współczesnym.

25. Ostatni król Polski

Część I. Stanisław August Poniatowski – ostatni król Polski

Część II. Konstytucja 3 maja

Uczeń zna:

• daty: 1764–1795, 1772, 3 maja 1791,

• postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: czasy stanisławowskie.

Uczeń potrafi:

• podać przykłady naprawy państwa polskiego za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, z uwzględnieniem Konstytucji 3 maja,

• wymienić państwa, które uczestniczyły w I rozbiorze Polski,

• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I rozbioru Polski.

Uczeń zna:

• daty: 1788–1792,

• najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: obiady czwartkowe, Sejm Czteroletni (Sejm Wielki),

• dlaczego okres panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego nazywa się czasami stanisławowskimi.

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Uczeń zna:

• daty: 1765, 1773,

• postać: carycy Katarzyny II.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: Szkoła Rycerska, Komisja Edukacji Narodowej.

Uczeń potrafi:

• przedstawić dokonania ostatniego króla Polski w dziedzinie kultury, gospodarki i edukacji.

Uczeń rozumie:

• znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania państwa polskiego.

Uczeń potrafi:

• opisać okoliczności, w których doszło do uchwalenia Konstytucji 3 maja,

• ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.

26. Upadek Rzeczypospolitej

Uczeń zna:

• daty: 1793, 1794, 1795,

• postać: Tadeusza Kościuszki.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: powstanie kościuszkowskie, Naczelnik powstania, patriota.

Uczeń potrafi:

• sytuować w czasie wydarzenia powstania kościuszkowskiego,

• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku II i III rozbioru.

Uczeń rozumie:

• pojęcie: kosynierzy.

Uczeń potrafi:

• omówić wydarzenia powstania kościuszkowskiego, używając pojęć: Naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy,

• wyjaśnić, w jakich okolicznościach doszło do upadku państwa polskiego, i podać datę III rozbioru,

• scharakteryzować postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Uczeń zna:

• datę: 1792.

Uczeń rozumie:

• pojęcia: konfederacja targowicka, abdykacja.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, dlaczego zawiązano konfederację targowicką.

Uczeń rozumie:

• dlaczego doszło do upadku państwa polskiego.

Uczeń potrafi:

• przedstawić okoliczności, w których doszło do wojny w obronie Konstytucji 3 maja i II rozbioru,

• ocenić postać Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Uczeń potrafi:

• podjąć próbę oceny postaw różnych grup społeczeństwa polskiego wobec zagrożenia upadkiem państwa.

Na drodze do upadku – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

• daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo,

• ramy chronologiczne czasów saskich i czasów stanisławowskich.

Uczeń rozumie:

• pojęcia związane z tematyką działu Nieszczęsne Królestwo.

Uczeń potrafi:

• przedstawić działania podejmowane w celu ratowania państwa polskiego przed upadkiem,

• wskazać na mapie ziemie odebrane Polsce w wyniku I, II i III rozbioru.

Uczeń zna:

• najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.

Uczeń potrafi:

• omówić najważniejsze konflikty militarne, w jakich uczestniczyła Rzeczpospolita w XVII i XVIII w.

Uczeń rozumie:

• na czym polegała zmiana sposobu myślenia ludzi żyjących w oświeceniu.

Uczeń potrafi:

• wyjaśnić, dlaczego doszło do upadku państwa polskiego.

Uczeń potrafi:

• wymienić przejawy ingerencji państw ościennych w wewnętrzne sprawy państwa polskiego,

• scharakteryzować postawę różnych grup społecznych wobec państwa polskiego w XVII i XVIII w.

Uczeń potrafi:

• dostrzec charakter zmian w międzynarodowym położeniu Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w.

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

KLASA IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ

TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

POZIOM KONIECZNY –

OCENA DOPUSZCZAJĄCA

POZIOM PODSTAWOWY –

OCENA DOSTATECZNA

POZIOM ROZSZERZAJĄCY – OCENA DOBRA

POZIOM DOPEŁNIAJĄCY –

OCENA BARDZO DOBRA

POZIOM WYKRACZAJĄCY – OCENA CELUJĄCA

1. Co to jest historia? Uczeń rozumie:

pojęcia: historia (dzieje), historyk.

Uczeń potrafi:

odróżnić historię rozumianą jako dzieje, przeszłość od historii rozumianej jako opis dziejów przeszłości,

wyjaśnić, w jakim celu poznaje się historię.

Uczeń rozumie:

pojęcia: historia prywatna, historia rodzinna, historia państw.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, czym zajmują się historycy,

podać przykłady wydarzeń należących do historii prywatnej.

Uczeń zna:

postać: Juliana Ursyna Niemcewicza.

Uczeń potrafi:

podać przykłady wydarzeń należących do historii rodzinnej.

Uczeń potrafi:

podać przykłady wydarzeń należących do historii państw.

Uczeń potrafi:

opisać Kraków w różnych okresach historycznych.

2. Jak poznajemy przeszłość?

Uczeń zna:

podział źródeł historycznych.

Uczeń rozumie:

pojęcie: źródło historyczne.

Uczeń potrafi:

podać przykłady różnych źródeł historycznych.

Uczeń rozumie:

pojęcia: archeolog, archeologia, muzeum.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, dlaczego należy chronić źródła historyczne,

wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa,

przedstawić zadania muzeów.

Uczeń zna:

postać: Walentego Szwajcera.

Uczeń rozumie:

pojęcia: kronika, wykopaliska archeologiczne.

Uczeń potrafi:

podać przykłady źródeł historycznych uzyskanych w wyniku pracy archeologów.

Uczeń rozumie:

pojęcie: ceramika,

rolę, jaką w poznawaniu historii odgrywają źródła historyczne.

Uczeń potrafi:

opisać okoliczności odkrycia osady w Biskupinie,

dostrzec związki między historią a archeologią.

3. Jak mierzymy czas? Uczeń zna:

rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.

Uczeń rozumie:

pojęcia: wiek (stulecie), tysiąclecie,

zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego.

Uczeń zna:

różne sposoby mierzenia czasu,

wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji.

Uczeń rozumie:

pojęcie: kalendarz.

Uczeń potrafi:

obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej,

operować pojęciami: wydarzenie wcześniejsze, wydarzenie późniejsze.

Uczeń zna:

przyczyny i skutki wydarzenia, które zapoczątkowało historię człowieka.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, w jakim celu mierzy się czas,

wyjaśnić znaczenie wynalazku pisma dla wspólnoty ludzkiej.

Uczeń rozumie:

pojęcie: klepsydra.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć historię zegarów,

wymienić poznane typy zegarów.

4. Po co nam mapy historyczne?

Uczeń zna:

oznaczenia kierunków geograficznych (N – północ, S – południe, E – wschód, W – zachód).

Uczeń rozumie:

pojęcia: mapa, legenda mapy, mapa historyczna.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie, gdzie znajdują się kierunki: północ, południe, wschód i zachód.

Uczeń zna:

podstawowe znaki używane w legendzie mapy.

Uczeń potrafi:

wymienić poznane rodzaje map.

Uczeń rozumie:

pojęcia: mapa geograficzna, róża wiatrów.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić różnice między mapą geograficzną a mapą historyczną.

Uczeń rozumie:

rolę, jaką w poznawaniu historii odgrywają mapy historyczne.

Warsztat pracy historyka – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

zasady pracy ze źródłami historycznymi, ustalania wieku i połowy wieku oraz pracy z mapą historyczną.

Uczeń rozumie:

pojęcia związane z tematyką działu Na tropie przeszłości.

Uczeń potrafi:

wskazać przykłady źródeł pisanych i materialnych,

prawidłowo określić wiek i połowę wieku.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, na czym polega praca historyka i archeologa,

obliczać upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszczać je na linii chronologicznej,

zinterpretować znaki w legendzie mapy historycznej,

odpowiedzieć na proste pytania postawione do mapy historycznej.

Uczeń zna:

postacie związane z tematyką działu Na tropie przeszłości.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, jaki wpływ na historię człowieka miało wynalezienie pisma.

Uczeń rozumie:

rolę źródeł historycznych i map historycznych w procesie poznawania historii.

Uczeń potrafi:

wytłumaczyć, co oznacza sformułowanie, że historia jest nauczycielką życia.

5. Moja rodzina Uczeń zna:

nazewnictwo stosowane do określenia relacji między poszczególnymi członkami rodziny.

Uczeń rozumie:

pojęcia: rodzina, krewny, przodek.

Uczeń potrafi:

określić związki pokrewieństwa między poszczególnymi członkami rodziny.

Uczeń rozumie:

pojęcia: rodzina mała, rodzina wielka.

Uczeń potrafi:

na przykładzie własnej rodziny wymienić osoby wchodzące w skład rodziny małej i rodziny wielkiej,

opowiedzieć o wydarzeniu z historii własnej rodziny.

Uczeń rozumie:

pojęcia: genealogia, drzewo genealogiczne.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, w jaki sposób można poznać historię swojej rodziny.

Uczeń potrafi:

wyrazić opinię na temat kultywowania tradycji i gromadzenia pamiątek rodzinnych.

Uczeń potrafi:

sporządzić drzewo genealogiczne własnej rodziny.

6. Moje miejsce na ziemi Uczeń zna:

najważniejsze zabytki własnej miejscowości.

Uczeń rozumie:

pojęcia: ojczyzna, mała ojczyzna.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie miejscowość, w której mieszka.

Uczeń zna:

najważniejsze wydarzenia związane z historią własnej miejscowości.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić różnicę między małą ojczyzną a ojczyzną,

posługiwać się planem miejscowości.

Uczeń zna:

najważniejsze znane postacie związane z historią własnej miejscowości,

herb własnej miejscowości.

Uczeń rozumie:

pojęcie: portfolio.

Uczeń potrafi:

opisać swoją małą ojczyznę, uwzględniając tradycję historyczno-kulturową.

Uczeń zna:

najważniejsze legendy związane z historią własnej miejscowości.

Uczeń rozumie:

pojęcie: księga parafialna.

Uczeń potrafi:

zebrać informacje o własnej miejscowości, w tym o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń z przeszłości małej ojczyzny.

Uczeń rozumie:

rolę, jaką w życiu człowieka odgrywa mała ojczyzna.

7. Ojczyzna małych ojczyzn

Uczeń zna:

nazwy regionów wchodzących w skład Polski.

Uczeń rozumie:

pojęcia: region, naród.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Polskę i jej regiony.

Uczeń potrafi:

opisać główne regiony Polski,

wymienić najważniejsze polskie święta i obyczaje.

Uczeń rozumie:

pojęcia: dialekt, gwara.

Uczeń potrafi:

określić czynniki łączące przedstawicieli narodu,

opowiedzieć o przebiegu wybranego święta we własnej rodzinie.

Uczeń zna:

przykłady dzieł należących do kultury narodowej.

Uczeń rozumie:

czym jest kultura narodowa.

Uczeń potrafi:

podać podstawowe informacje na temat ukształtowania powierzchni kraju.

Uczeń potrafi:

przedstawić zalety i wady ukształtowania powierzchni Polski.

8. Polska w Europie Uczeń zna:

postać: Jana Henryka Dąbrowskiego,

oficjalną nazwę Polski,

polskie symbole narodowe.

Uczeń rozumie:

pojęcia: rzeczpospolita (republika), flaga, godło, hymn państwowy (narodowy).

Uczeń potrafi:

wskazać Polskę na mapie politycznej Europy,

odśpiewać dwie pierwsze zwrotki i refren Mazurka Dąbrowskiego,

zachować odpowiednią postawę wobec polskich symboli narodowych.

Uczeń zna:

postać: Józefa Wybickiego.

Uczeń rozumie:

pojęcia: obywatel, euro.

Uczeń potrafi:

wymienić sąsiadów Polski,

wyjaśnić, czym jest Unia Europejska,

rozpoznać symbol unijny – flagę Unii Europejskiej.

Uczeń zna:

daty: 1993, 2004.

Uczeń potrafi:

podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski,

wskazać na mapie sąsiadów Polski.

Uczeń rozumie:

pojęcie: waluta.

Uczeń potrafi:

opisać okoliczności powstania Unii Europejskiej.

Uczeń potrafi:

przedstawić korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

Kim jestem? Skąd pochodzę? – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

postacie związane z tematyką działu Świat wokół mnie,

nazewnictwo stosowane dla określenia więzów pokrewieństwa w rodzinie,

polskie symbole narodowe.

Uczeń rozumie:

pojęcia związane z tematyką działu Świat wokół mnie.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Polski własną miejscowość,

wskazać Polskę na mapie politycznej Europy,

wskazać na mapie główne regiony Polski.

Uczeń rozumie:

dlaczego należy okazywać szacunek dla symboli narodowych.

Uczeń potrafi:

wymienić członków rodziny małej i dużej,

podać najważniejsze informacje na temat głównych regionów Polski,

opisać najważniejsze polskie święta i obyczaje,

rozpoznać symbol Unii Europejskiej – flagę.

Uczeń zna:

daty związane z tematyką działu Świat wokół mnie.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć o własnej małej ojczyźnie,

podać podstawowe informacje na temat położenia geograficznego, powierzchni i liczby ludności Polski,

wskazać na mapie politycznej Europy sąsiadów Polski.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, czym jest Unia Europejska.

Uczeń rozumie:

korzyści wynikające z członkostwa Polski w Unii Europejskiej.

9. „Piękny i dobry” Uczeń zna:

postać: Peryklesa.

Uczeń rozumie:

pojęcia: starożytność, nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), miasto-państwo, demokracja.

Uczeń potrafi:

zlokalizować Grecję i Ateny na mapie,

opisać życie w Atenach peryklejskich.

Uczeń rozumie:

cele wychowania ateńskich chłopców.

Uczeń potrafi:

omówić system rządów w starożytnych Atenach,

opowiedzieć, jak wyglądał zamożny dom ateński.

Uczeń rozumie:

pojęcia: pedagog, gimnazjon, niewolnik.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować pozycję społeczną mężczyzn, kobiet i niewolników w starożytnych Atenach.

Uczeń zna:

datę: ok. 3500 p.n.e.

Uczeń potrafi:

wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Ateńczyków,

dostrzec, na przykładzie ustroju Aten, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń potrafi:

omówić wychowanie i edukację ateńskich dzieci.

10. W co wierzyli Grecy? Uczeń zna:

imiona najważniejszych bogów greckich,

bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa, Odyseusza.

Uczeń rozumie:

pojęcia: bogowie olimpijscy, mit, heros.

Uczeń potrafi:

zlokalizować na mapie Olimp.

Uczeń rozumie:

pojęcie: mitologia.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów,

wymienić główne cechy religii starożytnych Greków.

Uczeń zna:

bohatera mitu greckiego: Syzyfa,

dziedziny życia i zajęcia, którym patronowali najważniejsi greccy bogowie.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Chaos, Hades, Tartar.

Uczeń potrafi:

przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci.

Uczeń rozumie:

pojęcia: wyrocznia, Pytia,

rolę, jaką w greckiej religii odgrywała mitologia.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć wybrany przez siebie mit,

zlokalizować na mapie Delfy,

wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni.

11. W cieniu Akropolu Uczeń rozumie:

pojęcia: agora, Akropol, Partenon.

Uczeń potrafi:

opisać życie w Atenach peryklejskich.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć, jak wyglądały Ateny w V w. p.n.e.

Uczeń zna:

postacie: Fidiasza, Sokratesa.

Uczeń rozumie:

pojęcia: kolumnada, filozofia, filozof.

Uczeń potrafi:

przedstawić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby,

wyjaśnić, czym się zajmowali pierwsi filozofowie.

Uczeń potrafi:

omówić działalność Sokratesa.

Uczeń rozumie:

znaczenie słów Sokratesa: „wiem, że nic nie wiem”.

12. Dzień w teatrze Uczeń rozumie:

pojęcia: chór, orchestra, tragedia, komedia.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd starożytnego teatru greckiego.

Uczeń zna:

postać: Sofoklesa.

Uczeń rozumie:

pojęcie: mityczny.

Uczeń potrafi:

wskazać różnice między grecką tragedią a komedią,

wskazać podobieństwa i różnice między starożytnym teatrem greckim a teatrem współczesnym.

Uczeń zna:

boga Dionizosa.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, jak powstał teatr,

wymienić zasady, na jakich opierała się organizacja przedstawień w starożytnym teatrze greckim.

Uczeń rozumie:

pojęcie: akustyka,

rolę teatru w starożytnej Grecji.

Uczeń potrafi:

dostrzec, na przykładzie teatru greckiego, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć mit o Edypie.

13. Igrzyska ku chwale Zeusa

Uczeń zna:

dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich.

Uczeń rozumie:

pojęcia: igrzyska olimpijskie, olimpiada.

Uczeń rozumie:

pojęcia: atleta, wieniec oliwny.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Olimpię,

omówić przebieg igrzysk olimpijskich,

przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie.

Uczeń zna:

zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich.

Uczeń rozumie:

pojęcie: „pokój boży”.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd Olimpii,

omówić organizację igrzysk olimpijskich.

Uczeń potrafi:

dostrzec, na przykładzie igrzysk olimpijskich, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń rozumie:

rolę i charakter igrzysk organizowanych w starożytnej Grecji.

Dziedzictwo starożytnej Grecji – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

postacie związane z tematyką działu Starożytna Grecja,

imiona najważniejszych bogów olimpijskich i bohaterów mitów greckich.

Uczeń rozumie:

pojęcia związane z tematyką działu Starożytna Grecja.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Grecję i najważniejsze miejsca z nią związane: Ateny i Olimp,

omówić życie codzienne mieszkańców Aten w V w. p.n.e.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd Aten,

opisać wygląd teatru greckiego,

wskazać na mapie Olimpię,

wskazać podobieństwa i różnice między teatrem i sportem starożytnym i współczesnym.

Uczeń zna:

położenie geograficzne Grecji.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować strukturę społeczną starożytnych Aten,

omówić dokonania starożytnych Greków w dziedzinie architektury i rzeźby,

przedstawić dokonania filozofów greckich,

opisać organizację teatru greckiego.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Delfy,

dostrzec, na przykładzie dokonań Greków, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń rozumie:

charakter starożytnych igrzysk olimpijskich.

14. Dom, szkoła i nauczyciel z rózgą

Uczeń zna:

rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.

Uczeń rozumie:

pojęcia: łacina, Imperium Rzymskie, cesarz.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Italię i Rzym,

opisać warunki życia mieszkańców Rzymu w II w. n.e.

Uczeń rozumie:

pojęcia: „ojciec rodziny”, „matka rodziny”, rzymska cnota,

cele wychowania rzymskich chłopców.

Uczeń potrafi:

omówić zasady panujące w rzymskiej rodzinie,

wyjaśnić, jak wyglądało wychowanie rzymskich dzieci.

Uczeń rozumie:

pojęcie: papirus.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.,

wyjaśnić, jak wyglądała edukacja rzymskich dzieci.

Uczeń rozumie:

rolę łaciny jako jednej z podstaw współczesnego języka polskiego.

Uczeń potrafi:

wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu starożytnych Rzymian,

dostrzec, na przykładzie łaciny, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń potrafi:

wskazać podobieństwa i różnice w warunkach życia oraz w wychowaniu i edukacji dzieci w starożytnej Grecji i starożytnym Rzymie.

15. W Wiecznym Mieście Uczeń zna:

najważniejsze budowle w starożytnym Rzymie.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Forum Romanum, bazylika, łuk triumfalny, Panteon.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd starożytnego Rzymu.

Uczeń rozumie:

pojęcie: triumf,

znaczenie dróg w starożytnym Rzymie.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi.

Uczeń rozumie:

pojęcia: łuk architektoniczny, kopuła.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu.

Uczeń potrafi:

wytłumaczyć, dlaczego Rzymianie nazywali swoje miasto wiecznym,

zinterpretować sformułowanie: „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu”.

16. Prawo, woda i rzymskie lody

Uczeń zna:

przykładową zasadę prawa rzymskiego.

Uczeń rozumie:

pojęcia: termy, akwedukt (wodociąg).

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, do czego służyły akwedukty (wodociągi).

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, do czego służyły termy,

opisać wygląd term.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu,

opowiedzieć, jak wyglądała rzymska uczta.

Uczeń rozumie:

rolę prawa rzymskiego jako podstawy dzisiejszego prawa.

Uczeń potrafi:

dostrzec, na przykładzie prawa rzymskiego, wpływ starożytności na współczesność.

17. „Chleba i igrzysk!” Uczeń zna:

najważniejsze rozrywki starożytnych Rzymian.

Uczeń rozumie:

pojęcia: cyrk, rydwan, amfiteatr, gladiator.

Uczeń potrafi:

wymienić rodzaje zawodów wchodzących w skład igrzysk rzymskich.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Circus Maximus, kwadryga, arena, Koloseum (amfiteatr Flawiuszów).

Uczeń potrafi:

opisać wygląd cyrku i amfiteatru.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu,

opowiedzieć o organizacji i przebiegu igrzysk rzymskich.

Uczeń rozumie:

znaczenie igrzysk w życiu starożytnych Rzymian.

Uczeń potrafi:

porównać igrzyska greckie z rzymskimi.

Uczeń potrafi:

ocenić igrzyska w starożytnym Rzymie.

18. Jak powstało chrześcijaństwo?

Uczeń zna:

daty: ok. 6 p.n.e. – 30 n.e.,

postać: Jezusa Chrystusa.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Biblia, Mesjasz, chrześcijaństwo.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa.

Uczeń zna:

imiona najważniejszych bogów rzymskich.

Uczeń rozumie:

pojęcia: tolerancja religijna, Żydzi (Izraelici).

Uczeń potrafi:

wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian,

opisać narodziny chrześcijaństwa,

wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Jahwe, Ewangelia, apostoł,

przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań.

Uczeń potrafi:

wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Izraelitów,

omówić metody prześladowań pierwszych chrześcijan.

Uczeń zna:

datę: 313,

postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Palestynę,

opisać rozpowszechnianie chrześcijaństwa w czasach starożytnych.

Dziedzictwo starożytnego Rzymu – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

daty związane z tematyką działu Starożytny Rzym,

postać: Jezusa Chrystusa,

położenie geograficzne Italii i Rzymu,

rzymski sposób zapisu cyfr i liczb.

Uczeń rozumie:

pojęcia związane z tematyką działu Starożytny Rzym.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Rzym i Italię,

opowiedzieć o życiu codziennym w Rzymie w II w. n.e.,

wymienić najważniejsze rozrywki mieszkańców Rzymu,

opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa.

Uczeń rozumie:

przyczyny prześladowań pierwszych chrześcijan.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd najważniejszych budowli rzymskich,

omówić okoliczności powstania chrześcijaństwa.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.,

scharakteryzować osiągnięcia starożytnych Rzymian.

Uczeń zna:

postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego.

Uczeń potrafi:

omówić rozwój chrześcijaństwa,

dostrzec, na przykładzie osiągnięć Rzymian, wpływ starożytności na współczesność.

Uczeń potrafi:

porównać i ocenić osiągnięcia starożytnych Greków i Rzymian.

19. Zanim powstała Polska

Uczeń zna:

daty: 476, 1492,

głównych bohaterów legend polskich,

ramy czasowe panowania dynastii Piastów.

Uczeń rozumie:

pojęcia: średniowiecze, gród, legenda, Piastowie.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie Wielkopolskę i Gniezno.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Słowianie, dynastia.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć legendy o Piaście i Popielu oraz Lechu, Czechu i Rusie,

wymienić różnice między legendą a historią.

Uczeń potrafi:

rozpoznać cechy charakterystyczne legendy,

odróżniać fikcję od prawdy historycznej.

Uczeń rozumie:

znaczenie legend dla poznania początków państwa polskiego.

20. W państwie Mieszka I Uczeń zna:

datę: ok. 960,

postać: Mieszka I.

Uczeń rozumie:

pojęcia: plemię, książę, woj, drużyna.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie państwo Mieszka I w początkach jego panowania,

umiejscowić w czasie panowanie Mieszka I.

Uczeń rozumie:

pojęcia: Polanie, kmiecie,

dlaczego państwo polskie jest nazywane państwem Mieszka I.

Uczeń potrafi:

opisać panowanie Mieszka I,

wymienić główne plemiona zamieszkujące ziemie polskie.

Uczeń rozumie:

pojęcie: władca historyczny.

Uczeń potrafi:

opisać organizację państwa Polan,

omówić warunki życia na ziemiach polskich w X w.

Uczeń rozumie:

pojęcia: wielożeństwo, postrzyżyny.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować obyczaje Polan.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, w jaki sposób powstało państwo Polan.

21. Chrzest Polski Uczeń zna:

datę: 966,

przyczyny, które skłoniły Mieszka I do przyjęcia chrztu.

Uczeń rozumie:

pojęcia: poganie, poddany,

znaczenie chrztu jako wydarzenia, które zapoczątkowało historię Polski.

Uczeń rozumie:

dlaczego Mieszko I przyjął chrzest.

Uczeń potrafi:

opisać zmiany, jakie zaszły w państwie polskim po 966 r.,

wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I.

Uczeń zna:

datę: 972,

postać: Dobrawy.

Uczeń rozumie:

pojęcie: kultura zachodnia.

Uczeń potrafi:

wymienić elementy kultury zachodniej, którą Polska przyjęła po 966 r.

Uczeń potrafi:

omówić wierzenia Polan,

przedstawić okoliczności, w których doszło do chrztu Mieszka I.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, jak zmieniło się położenie polityczne Polski w Europie po chrzcie Mieszka I.

22. Pierwszy król Polski Uczeń zna:

daty: 992, 1000, 1025,

postacie: biskupa Wojciecha, Bolesława Chrobrego, Ottona III.

Uczeń rozumie:

pojęcia: zjazd gnieźnieński, arcybiskupstwo, biskupstwo.

Uczeń potrafi:

wymienić decyzje ogłoszone podczas zjazdu gnieźnieńskiego.

Uczeń zna:

datę: 997.

Uczeń rozumie:

pojęcie: wyprawa misyjna.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć historię zjazdu gnieźnieńskiego,

zlokalizować na mapie grody, które ogłoszono w 1000 r. biskupstwami,

wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego.

Uczeń rozumie:

pojęcie: diadem,

znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego.

Uczeń potrafi:

scharakteryzować postać biskupa Wojciecha,

wyjaśnić, w jakich okolicznościach nastąpiły zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Bolesława Chrobrego.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić przyczyny zorganizowania przez Bolesława Chrobrego wyprawy misyjnej do Prus,

omówić przebieg i skutki wyprawy misyjnej do Prus.

Uczeń rozumie:

znaczenie symbolicznej (dokonanej przez Ottona III) i właściwej koronacji Bolesława Chrobrego.

*23. Polska pierwszych Piastów

Uczeń rozumie:

pojęcie: danina.

Uczeń potrafi:

przedstawić obowiązki kmieci wobec władcy.

Uczeń potrafi:

opisać warunki życia i zajęcia mieszkańców Polski pierwszych Piastów.

Uczeń zna:

środki płatnicze używane przez mieszkańców Polski w X–XI w.,

wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski pierwszych Piastów.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić, w jaki sposób uczono się czytać na przełomie X i XI wieku.

*24. Śląsk Henryka Brodatego

Uczeń zna:

postacie: Henryka Brodatego, świętej Jadwigi śląskiej.

Uczeń rozumie:

pojęcie: rycerz.

Uczeń potrafi:

zlokalizować Śląsk na mapie.

Uczeń rozumie:

pojęcie: ratusz.

Uczeń potrafi:

wyjaśnić przyczyny i okoliczności, w których doszło do rozpadu państwa polskiego,

wymienić różnice między miastem a grodem.

Uczeń zna:

datę: 1138,

postać: Bolesława Krzywoustego.

Uczeń potrafi:

omówić zmiany, jakie zaszły na ziemiach polskich od XI do XIII w.

Uczeń zna:

postać: Henryka Pobożnego.

Uczeń rozumie:

pojęcie: radło,

przyczyny wysokiej śmiertelności ludzi w epoce średniowiecza.

Uczeń potrafi:

opisać metody leczenia chorych w średniowieczu.

Uczeń potrafi:

wytłumaczyć, na przykładzie życia i działalności świętej Jadwigi śląskiej, jak rozumiano w tamtych czasach bycie wzorowym chrześcijaninem.

25. Król Kazimierz Wielki Uczeń zna:

daty: 1333–1370,

postać: Kazimierza Wielkiego.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie i umiejscowić w czasie państwo Kazimierza Wielkiego,

wskazać na mapie Kraków.

Uczeń zna:

datę: 1364.

Uczeń rozumie:

pojęcia: żak, Akademia Krakowska.

Uczeń potrafi:

wymienić najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego,

wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Kazimierza Wielkiego.

Uczeń zna:

datę: 1320,

postacie: Władysława Łokietka, Mikołaja Wierzynka.

Uczeń rozumie:

przyczyny utworzenia Akademii Krakowskiej.

Uczeń potrafi:

opowiedzieć o panowaniu Kazimierza Wielkiego z uwzględnieniem powstania Akademii Krakowskiej i uczty u Wierzynka.

Uczeń rozumie:

pojęcia: rektor, rajca.

co oznacza sformułowanie: „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.

Uczeń potrafi:

opisać sytuację państwa polskiego w okresie panowania Władysława Łokietka,

ocenić panowanie i dokonania Kazimierza Wielkiego.

*26. W Polsce Kazimierza Wielkiego

Uczeń zna:

najważniejsze budowle XIV-wiecznego Krakowa.

Uczeń potrafi:

opisać wygląd średniowiecznego Krakowa,

opowiedzieć, jak wyglądało wnętrze zamożnego domu z XIV w.

Uczeń potrafi:

wymienić produkty wchodzące w skład jadłospisu bogatych i ubogich mieszkańców Krakowa.

Uczeń rozumie:

dlaczego w średniowiecznych rodzinach było dużo dzieci.

Uczeń potrafi:

omówić zasady obowiązujące w średniowiecznej rodzinie.

Polska w X−XIV w. – lekcja powtórzeniowa

Uczeń zna:

najważniejsze postacie i daty związane z tematyką działu Polska Piastów,

legendy dotyczące początków państwa polskiego.

Uczeń rozumie:

najważniejsze pojęcia związane z tematyką działu Polska Piastów,

przyczyny przyjęcia chrztu przez Mieszka I.

Uczeń potrafi:

zlokalizować na mapie i umiejscowić w czasie państwo Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego,

wskazać na mapie Gniezno i Kraków.

Uczeń zna:

skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I.

Uczeń potrafi:

wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w czasie panowania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego.

Uczeń potrafi:

omówić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego,

opisać życie codzienne mieszkańców Polski w X–XIV w.

Uczeń potrafi:

ocenić dokonania Mieszka I, Bolesława Chrobrego i Kazimierza Wielkiego.