· web viewwilma van driel en maudy dettingmeijer contact knov postbus 2001 3500 ga utrecht t +31...

37
Analyse KNOV- Cliëntenenquêtes Handreiking

Upload: doannhan

Post on 14-May-2019

215 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Analyse KNOV-Cliëntenenquêtes

Handreiking

Colofon

Deze handreiking is een publicatie van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV).

© 2017 Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen, januari 2017

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op enige andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNOV. U kunt deze uitgave ook inzien via www.knov.nl

AuteursWilma van Driel en Maudy Dettingmeijer

Contact KNOVPostbus 20013500 GA UtrechtT +31 (0)30 282 31 00E [email protected]

2

Inhoud

Woord vooraf......................................................................................................................................... 5

1 Cliëntenenquetes voor eerste-lijns verloskundige praktijk..............................................................6

Wat vond u goed aan de praktijk en welke ideeën voor verbetering heeft u?..........................6

Welk rapportcijfer zou u deze praktijk geven?..........................................................................6

2 Analyse van de cliënten-enquêtes..................................................................................................7

3 Tips.............................................................................................................................................. 10

Bijlage 1 Voorbeeld Analyse-rapport cliëntenenquête..........................................................................11

Bijlage 2: Verbeterplan......................................................................................................................... 13

Verbeterplan........................................................................................................................................ 14

Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc)...............................................15

Bijlage 3 Cliëntenenquête..................................................................................................................... 18

Praktijkinrichting..................................................................................................................................20

41. De verloskundige had mij goed voorbereid op de tijd na de bevalling....................................26

42. De verloskundige gaf mij in het kraambed goede informatie over de lichamelijke en geestelijke gevolgen van de bevalling....................................................................................26

43. De verloskundige gaf mij goede informatie over de gezondheid van mijn baby.....................26

44. De verloskundige begeleidde mij goed tijdens het kraambed................................................26

45. Ik kreeg voldoende informatie over de voor- en nadelen van borst- en flesvoeding..............26

46. De verloskundige gaf mij voldoende ondersteuning bij de (borst)voeding.............................26

47. De verloskundige en kraamverzorgende zaten met hun adviezen op één lijn........................26

48. Ik kreeg voldoende gelegenheid om de bevalling met de verloskundige na te bespreken.....26

50. Ik kreeg voldoende informatie over de voor- en nadelen van de verschillende anticonceptie methoden...............................................................................................................................26

3.1.1 0 Via vriendinnen of familie...................................................................................................28

3.1.2 0 De huisarts..........................................................................................................................28

3.1.3 0 Advertentie in de krant.......................................................................................................28

3.1.4 0 Internet...............................................................................................................................28

3.1.5 0 Anders, namelijk:................................................................................................................28

3.1.6 28

3.1.7 28

3.1.8 28

3

3.1.9 0 Vriendinnen of familie waren positief over.........................................................................28

3.1.10 de praktijk...............................................................................................................................28

0 De manier van werken van de verloskundige sprak mij aan............................................................28

3.1.11 0 De website sprak mij aan....................................................................................................28

3.1.12 0 Op advies van de huisarts...................................................................................................28

3.1.13 0 Anders, namelijk:................................................................................................................28

3.1.14 28

4

Woord vooraf

Het inventariseren van ervaringen van zwangeren is belangrijk om inzicht te krijgen in wat uw cliënten van uw praktijk vinden. Met de opmerkingen van uw cliënten kunt u aan de slag. U kunt wat zij waarderen verder uitbouwen en u kunt verbeteren waar dat nodig is. Tevreden cliënten zijn belangrijk, zij verzorgen een groot deel van de reclame voor uw praktijk.

Om de mening van de cliënten systematisch te inventariseren, heeft de KNOV speciaal voor de eerstelijns verloskundigenpraktijk een enquête ontwikkeld. Begin 2016 is de KNOV- cliëntenenquête vernieuwd. De Geboortebeweging heeft geholpen de cliëntenmening over uw praktijk meer centraal te stellen. Verder zijn de vragen aangescherpt. Dit heeft geresulteerd in een enquête die aansluit bij de wensen van de zwangeren en van verloskundigen. De enquête bestaat uit 54 gesloten vragen en een paar open vragen. De KNOV-cliëntenenquete is te vinden op de ledensite.

Met behulp van deze handreiking kunt u zelf op relatief eenvoudige wijze de cliëntenenquête van de KNOV invoeren en analyseren. Naar aanleiding van deze analyse kunt u met behulp van het bijbehorende verbeterplan eventuele verbeteringen in uw praktijk doorvoeren. Mocht u de analyses niet zelf willen doen dan kunt u de cliëntenenquête ook digitaal versturen en analyseren door onder andere het bedrijf Compossible.

5

1 Cliëntenenquêtes voor eerste-lijns verloskundige praktijk

Cliënten zijn een belangrijke bron van informatie als het gaat om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de verloskundige zorgverlening en de praktijkvoering. Behalve dat u werkt volgens de professionele standaarden en richtlijnen, is het ook van belang dat uw cliënten tevreden zijn over uw praktijk. De zorgverlening en de praktijkvoering moeten passen bij uw cliëntenpopulatie.

CliëntenenqueteOm de mening van de cliënten systematisch de inventariseren, heeft de KNOV speciaal voor de eerstelijns verloskundige praktijk een enquête ontwikkeld. Deze enquête bestaat uit 57 gesloten vragen. De vragenlijst heeft de volgende thema’s: Praktijkinrichting Praktijkorganisatie De verloskundige De zwangerschap De bevalling Overdracht gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis Het kraambed Bereikbaarheid en beschikbaarheid van de verloskundige

Per thema wordt een aantal gesloten vragen gesteld. Vervolgens kunnen cliënten per thema aangeven in hoeverre zij een onderwerp belangrijk vinden. Aan het eind van elk blok vragen kunnen cliënten een toelichting geven op de vragen in dat blok.

De cliëntenenquête eindigt met twee open vragen: Wat vond u goed aan de praktijk en welke ideeën voor verbetering heeft u? Welk rapportcijfer zou u deze praktijk geven?

In deze handreiking wordt de analyse van de gesloten vragen gedaan met behulp van een programma in Excel. De open vragen moeten handmatig worden geanalyseerd.

In de volgende hoofdstukken wordt beschreven hoe u met het Excel-document de analyses kunt doen en verbeteringen in uw praktijk kunt doorvoeren.

6 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

2 Analyse van de cliënten-enquêtes

Met behulp van het Excel programma, dat u kunt vinden op de ledensite, kunt u eenvoudig de enquêtes analyseren en vervolgens een rapport opmaken. In deze handreiking is een voorbeeld rapportage opgenomen.

Analyse programmaBij deze handreiking is op de site een ‘leeg’ werkblad van Excel opgenomen. In eerste instantie lijkt het alsof het bestand niet klopt, maar wanneer u gegevens uit de cliëntenenquêtes invoert, gaat het programma zelf rekenen en worden de gegevens in tabellen weergegeven.

InvoerenVoor het invoeren van de gegevens uit de enquête doorloopt u de volgende stappen:

Stap 1 Het werkbestand opslaan onder een andere naamU opent het lege Excel werkblad dat bij deze handreiking hoort. Bovenaan in het werkblad vult u de naam van uw praktijk in en de datum waarop u de gegevens invoert. Zodra u iets hebt ingevoerd dan slaat u het bestand op onder een zelfgekozen naam. U kunt bijvoorbeeld kiezen voor ‘clientenqmaart2017’ waarmee u meteen de periode aangeeft wanneer de gegevens zijn verzameld. Als u later de gegevens nog eens nodig hebt dan kunt u deze makkelijk terugvinden. Wanneer u het bestand onder een andere naam heeft opgeslagen dan blijft het niet-ingevulde bestand bestaan voor een volgende periode waarin u de enquêtes wilt invoeren. Wanneer u de gegevens opslaat onder de naam van de bijlage dan bent u de lege versie kwijt.

Stap 2 Invoeren van de gegevensDe antwoorden op de gesloten vragen variëren van ‘helemaal mee oneens’ tot ‘helemaal mee eens’. Om niet deze antwoordcategorieën in zijn geheel te moeten overtypen en de gegevens makkelijk te kunnen analyseren, is er voor gekozen om elk antwoord te coderen met een cijfer :1 = Helemaal mee eens 2 = Mee eens 3 = Mee oneens4 = Helemaal oneens Nvt = de cliënt heeft het antwoord ‘nvt’ aangekruistj = jan = nee

Als een cliënt geen antwoord heeft ingevuld dan vult u niets in bij die vraag.

In het onderstaand voorbeeld is dit ingevuld. - Cliënt nummer 1 heeft bij de vraag 1: ‘De praktijk is goed toegankelijk (ook voor kinderwagens en

rolstoelen)’ ingevuld dat zij het er helemaal mee eens was -> codering ‘1’. Het ging om de eerste vraag (zie cijfers voor de kantlijn) en het is de eerste cliënt waarvan u een enquête invoert (zie cijfers in de gele balk).

- Op vraag 2 geeft deze cliënt aan dat zij het niet eens is met de stelling ‘De praktijk ziet er netjes en hygiënisch uit’ -> antwoord 4.

Wanneer een cliënte een toelichting heeft gegeven dan voert u deze in onder het kopje ‘toegevoegde opmerkingen’. Zie het voorbeeld.

Praktijkinrichting Cliëntnr -> 1 2 3 Totaal Noemer Gemidd. Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt

kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 7

1 Goede toegankelijkheid 1 0 0 #DEEL/0!2 Praktijk is netjes en hygiënisch 4 0 0 #DEEL/0!3 Stoelen wachtkamer zitten prettig 0 0 #DEEL/0!4 Voldoende en veilig speelgoed in de wachtkamer 0 0 #DEEL/0!5 Regelmatig nieuwe tijdschriften in de wachtkamer 0 0 #DEEL/0!

Toegevoegde opmerkingen: Er lagen stofvlokken op de grond en er stonden veel vieze koffiekopjes op de tafel in de wachtkamer.

Zo loop u per cliënte de hele enquête door. In het Excel bestand ziet u dat de berekeningen meteen worden uitgevoerd.

Stap 3 AnalyseExcel tabelTijdens het invoeren ziet u in het Excel bestand in de kolom ‘Gemiddeld’ de ‘Gemiddelde’ cijfers verschijnen. De cijfers kunnen maximaal 4 en minimaal 1 zijn. Een gemiddeld cijfer geeft aan hoe er is geantwoord. Antwoorden de meeste cliënten met ‘Helemaal mee eens’(1) of neigen de antwoorden juist meer naar ‘Helemaal mee oneens’ (4). Wanneer alle enquêtes voor dat moment zijn ingevoerd kunt u die cijfers bekijken. Hoe dichter het cijfer onder het kopje ‘Gemiddelde’ naar de 1 gaat, hoe beter u op dit onderwerp volgens de cliënten scoort. Hoe dichter dit cijfer naar de 4 gaat, hoe minder goed u naar de mening van de cliënten hierop scoort. De kolom ‘Totaal’ geeft het totaal aantal punten aan en onder de kolom ‘Noemer’ staan het aantal respondenten dat een antwoord op deze vraag heeft gegeven.

Praktijkinrichting Cliëntnr -> 1 2 3 Totaal Noemer Gemidd. nvtGoede toegankelijkheid 4 4 4 12 3 4,00 0Goede bewegwijzering 3 1 2 6 3 2,00 0Praktijk is netjes en hygiënisch 4 2 2 8 3 2,67 0Stoelen wachtkamer zitten prettig 4 1 3 8 3 2,67 0Voldoende en veilig speelgoed in de wachtkamer 4 nvt 4 8 2 4,00 1Regelmatig nieuwe tijdschriften in de wachtkamer 3 1 1 5 3 1,67 0

Dit is te zien in bovenstaande Excel tabel. Het blijkt dat deze drie cliënten vinden dat de toegankelijkheid van de praktijk en het speelgoed in de wachtkamer slecht zijn. Het gemiddelde cijfer is een 4.00. Echter, deze cliënten vinden dat er voldoende nieuwe tijdschriften liggen in de wachtkamer. Het gemiddelde cijfer ligt relatief dicht tegen de 1 aan (1,67).

De onderwerpen waarvan de score het dichtst bij de één liggen, kunt gebruiken om uw praktijk mee te profileren, bijvoorbeeld op uw website. Voor de onderwerpen waarvan de score het dichtst bij de vier liggen zijn voor verbetering vatbaar. Deze kunt u opnemen in een verbeterplan.

In bovenstaand schema is ook te zien dat het antwoord ‘nvt’ één keer is gegeven. Wanneer op een onderwerp vaak een antwoord nvt wordt gegeven dan kunt u eens kritisch kijken naar dat onderwerp. Misschien is dat onderwerp werkelijk niet van toepassing op een aantal cliënten, bijvoorbeeld een doorverwijzing naar de gynaecoloog. Maar het kan ook zijn dat er juist wat meer aandacht aan dat onderwerp zou moeten worden besteed.Er zijn voor alle thema’s grafieken gemaakt (Zie hieronder). Onder aan het Excel werkblad staan de grafieken opgenomen. De grafieken worden vanzelf gemaakt wanneer u de gegevens in het werkblad invoert. Deze grafieken kunt u ook invoegen in het analyserapport door de grafiek te kopiëren vanuit het Excel werkblad naar het Word bestand.

8 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Toeg

anke

lijkh

eid

Netje

s

Stoe

len

Spee

lgoe

d

Tijd

schr

iften

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

3.5

4.0

3.60

2.00

1.20

2.402.00

PraktijkinrichtingGe

mid

deld

e sc

ore

In de grafiek is te lezen wat het ‘gemiddelde’ cijfer per onderwerp is. Hoe lager het cijfer hoe beter u volgens uw cliënten scoort. Een volgende stap is om te kijken naar het belang dat cliënten hechten aan een bepaald onderwerp. Dit kan richting geven aan uw verbeterplannen.Wanneer moet u wel en wanneer moet u niet aan de slag met een verbetering? Nadat de analyse klaar is, kunt u een lijstje van onderwerpen opstellen:

1. waar u volgens de cliënten het minst goed op scoort, met andere woorden waarvan de antwoorden het dichtst bij een 4 liggen. Het zal dan vaak gaan om vragen met een gemiddeld antwoord van rond de 2,5 of hoger.

2. waarvan uw cliënten aangeven dat zij het een belangrijk onderwerp vinden. Dit is per thema terug te vinden in het Excel bestand

Toelichting en open vragenDe toelichtingen en de tips voor verbeteringen leveren u heel veel informatie op. Wanneer u opmerkingen of tips met dezelfde strekking clustert krijgt u een goed overzicht. Het is niet per definitie zo dat hier de wet van de aantallen geldt. U bekijkt de feedback en overweegt wat de waarde van de feedback is. Het kan bijvoorbeeld zijn dat één cliënt met een hele goede suggestie komt. Als een bepaalde opmerking vaker terugkomt dan is dat wel een belangrijke aanwijzing om iets met die opmerkingen te gaan doen.Aan het eind van de analyse heeft u een overzicht van de (clusters) open vragen en een lijstje van de laagst gescoorde items. Hieruit maakt u een keuze om een verbeterplan voor de maken. In de bijlage is een voorbeeld van een verbeterplan te vinden. In de bijlage is ook een voorbeeld voor een verslag van de cliëntenenquête te vinden.

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 9

3 Tips In het voorbeeld is ruimte voor 30 enquêtes. Wanneer u meer enquêtes wilt analyseren dan kunt u

kolommen tussen voegen zodat er voor meer cliënten ruimte komt. Dit doet u door helemaal bovenaan de pagina in de balk te gaan staan met A, B,C etc. totdat er een dik pijltje verschijnt. Als u de rechtermuisknop ingeklikt houdt dan kunt u een aantal kolommen selecteren. Nadat u de kolommen heeft geselecteerd dan klikt u op de rechtermuisknop. U selecteert vervolgens de optie ‘invoegen’. Er komen dan net zoveel kolommen bij als u heeft geselecteerd. U moet alleen nog even de cliëntnummers in de tabel aanpassen. Wanneer u na de aanpassing in de eerste tabel de nieuwe cliëntnummers selecteert dan kunt u deze in de tweede nieuwe tabel kopiëren.

Rijen voegt u op dezelfde wijze in maar dan gaat u aan de linkerkant van het werkblad staan waar helemaal tegen de rand van het scherm regelnummers staan gegeven. U selecteert het aantal rijen dat u wilt tussenvoegen via het dikke pijltje en vervolgens voegt u deze in via de rechtermuisknop.

U kunt zelf de enquetes invoeren maar u kunt ook vragen of uw assistente dit wilt doen.

10 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Bijlage 1 Voorbeeld Analyse-rapport cliëntenenquêteHieronder volgt per thema een zeer beknopte verslag van de enquête. Dit geldt als voorbeeld. Er wordt met gefingeerde cijfers gewerkt. Uw eigen verslag zal waarschijnlijk wat uitgebreider zijn.

PraktijkinrichtingWat betreft de praktijkinrichting werden op alle items goed gescoord behalve bij de eerste vraag; “Is de praktijk goed toegankelijk (ook voor kinderwagens en rolstoelen)?”. De cliënten vonden de toegang niet goed in onze praktijk en dit item scoorde een 3.60. In de toelichting werd ook acht keer genoemd dat de praktijk lastig bereikbaar is voor moeders met kinderwagens.

PraktijkorganisatieDe cliënten waren tevreden over de praktijkorganisatie alleen vonden zij dat de praktijk tijdens het telefonisch spreekuur moeilijk te bereiken was (3,86). Dit werd ook bij de toelichting door zeven cliënten bevestigd.

Relatie met de verloskundigeDe cliënten waren erg tevreden over de bejegening, de informatie verstrekking en het ondersteunen van ons. Er is onder dit thema niets negatiefs te melden.

De zwangerschapWij gaven de cliënten voldoende informatie over de zwangerschap. Zij kregen ook voldoende informatie over prenatale screening (1.67)

De bevallingDe cliënten waren tevreden over vrijwel alle informatie die de verloskundige aan de cliënten gaf. Zij misten echter informatie over pijnbestrijding (3.14). Cliënten vonden ook dat niet helemaal duidelijk was wanneer de verloskundige tijdens de bevalling zou komen (3,43). Volgens de toelichting hadden zij daar meer duidelijkheid over gehad.

Overdracht gynaecoloogHet valt op dat er weinig cliënten worden doorverwezen naar de gynaecoloog. Er waren heel veel nvt ingevuld. Het bleek echter dat de gynaecoloog niet altijd op de hoogte was van mijn gegevens (3.87). In de toelichting is gezegd dat dit ws aan de gynaecoloog lag en niet zozeer aan de verloskundigen.

Het kraambed Wat betreft de borstvoeding kan er in onze praktijk nog veel veranderd worden. De cliënten vonden dat zij te weinig informatie over de borstvoeding kregen (3.45) en dat wij de kraamvrouwen ook niet goed hebben begeleid (3,33). De cliënten vonden het wel prettig dat zij met de verloskundige de bevalling konden nabespreken (1,23). Bereikbaarheid en beschikbaarheidDe cliënten vonden het onduidelijk wanneer zij de verloskundige of de assistente konden bellen (2,66). Dit werd door vier cliënten in de toelichting ondersteund. De praktijk was wel goed telefonisch bereikbaar (1,21)

Goed en minder goedGoed- Ontzettend leuke praktijk waarin er veel aandacht voor mij was (22 x)- Er werd echt naar mij geluisterd, ik voelde mij geen nummer (15x)- De avondspreekuren waren erg prettig (12x)

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 11

Minder goed- Het borstvoedingsbeleid moet worden aangescherpt (6x)- Veel wisselingen in verloskundigen (5x)- In het donker is de deur van de praktijk bijna niet te vinden (4x)

De Praktijk aanbevelen aan anderenAlle cliënten (28 x) die enquête hebben ingevuld zouden de praktijk aan anderen aanbevelen.

RapportcijferHet gemiddelde rapportcijfer is een 7.86 met een spreiding tussen de 6 en de 9.

ConclusieOp basis van deze analyse kunnen de volgende onderwerpen worden aangepakt voor een verbeterplan:

o Een borst- en flesvoedingbeleid opstellen

o De buitenverlichting laten maken

o Wisselingen van verloskundigen beter communiceren

o Duidelijker protocol wanneer de verloskundige in het kraambed langskomt en dit ook aan de cliënt laten weten. Tijdens de kraambezoeken ook de verloskundigen die de bevalling begeleidde, lang genoeg inplannen voor een kraambezoek.

12 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Bijlage 2: Verbeterplan

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 13

VerbeterplanToelichtingDe KNOV heeft voor eerstelijns verloskundigen een kwaliteitssysteem ontwikkeld. In dit kwaliteitssysteem worden normen gesteld waaraan een goede verloskundige praktijk moet voldoen. Met behulp van het zogenoemde praktijkanalyse instrument en met behulp van schriftelijke cliëntenquêtes kunt u nagaan in welke mate uw praktijk aan deze normen voldoet. Uit deze praktijkanalyse komen een aantal sterke en een aantal zwakke punten van uw praktijkvoering naar voren. Bovendien komen de punten naar voren die u belangrijk vindt om goed te hebben geregeld in uw praktijk. Deze samen vormen een prioritering van de criteria die u wilt verbeteren.

Om deze verbetering zo systematisch mogelijk aan te pakken, heeft de KNOV een format voor een verbeterplan opgesteld. Het resultaat is een verbeterplan waar u op maximaal 2 A-4tjes hebt beschreven hoe u, per criterium, de verbetering wilt aanpakken.

Het verbeterplan bestaat uit de onderstaande vijf stappen:

Stap 1 OnderwerpAllereerst geeft u aan wat u wilt gaan verbeteren. Naar aanleiding van de analyse met het praktijkanalyse instrument en de cliëntenenquête komt er een aantal onderwerpen naar voren die u kunt gaan verbeteren. Afhankelijk van de situatie waarin de praktijk zich bevindt zult u kiezen voor een criterium waarvan het verbeteren veel tijd kost of een criterium die niet zo arbeidsintensief is. Het is in het algemeen wel handig om de keuze voor grote en kleine onderwerpen over de jaren heen te spreiden anders zit u na een aantal jaar met alleen nog ‘grote’ onderwerpen die aangepakt moeten worden. De keuze betreft dus een criterium uit de prioriteitenlijst van de praktijkanalyse of een onderwerp die de cliënten hebben aangedragen.

Bijvoorbeeld: Uit de praktijkanalyse en de cliëntenenquête kwam naar voren dat er geen speelhoekje is voor de kinderen (criterium 43 De praktijkinrichting is functioneel en passend bij de zwangere cliënten)

Stap 2 Doelstelling van de verbeteringBij de tweede stap geeft u aan wat u wilt bereiken met de verbetering. Omdat u later wilt nagaan of u daadwerkelijk uw doel heeft bereikt moet het ook een meetbaar doel zijn. Een handig hulpmiddel bij het formuleren van een meetbare doelstelling is door de volgende zin in te vullen:

Wie moet wat in welke mate binnen welke tijd hebben bereikt.

Op deze manier voldoet de doelstelling ook aan de, bekendere manier om een goede doelstelling te omschrijven,“SMART” (Specifiek, Meetbaar, Aktiegericht, Realistisch en tijdsgebonden) eisen

Bijvoorbeeld: Praktijk O gaat voor 1 juni 2006 bereiken dat er een speelhoekje voor de kinderen is met kindveilig speelgoed.

Stap 3 Hoe wordt gemeten of de doelstelling is gehaaldAls u een doel stelt dan moet u ook weten of dit doel is bereikt. U moet van te voren hebben bedacht hoe u wilt nagaan of het doel is bereikt.

Bijvoorbeeld: U wilt weten of er daadwerkelijk een speelhoekje is gekomen voor 1 juni 2006. In dit geval is het makkelijk na te gaan. Er is een speelhoekje of niet. Daarnaast blijkt ook uit cliëntenenquêtes de omslag tussen wel en geen speelhoekje

Stap 4 PlanningBij de planning vraagt u zich af welke taken er uitgevoerd moeten worden. Vervolgens moet worden afgesproken wie de kartrekker is voor deze taken. Is dat één verloskundige of worden de taken verdeeld tussen de verloskundigen, assistentes en misschien stagiaires?

14 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Verder moet u weten wat u nodig hebt om het plan uit te kunnen voeren. Dit kan zijn tijd, geld en/of andere middelen..

Tot slot moet u aangeven op welk moment welke taak moet worden uitgevoerd. Er wordt in de laatste kolom een tijdplanning gemaakt.

Bijvoorbeeld Taken Wie is verantwoordelijk Benodigdheden

(geld, tijd, middelen)Tijdpad

Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Joke Jansen Tijd om het plan te schrijven

Wk 10

In teamoverleg het plan bespreken en wijzigingen doorvoeren

Joke Jansen Tijd tijdens het teamoverleg

Wk 11

Aanschaf spullen voor het speelhoekje bij Ikea en speelgoedzaken.

Anita van Dorp en Lies Out Geld voor de aanschaf van meubilair en speelgoed.Tijd om te winkelen

Wk 12- 14

Inrichten van het hoekje Anita van Dorp en Lies Out Tijd om in te richten en gereedschap

Wk 15

Stap 5 EvaluatieDan de laatste stap: de evaluatie. Eigenlijk hoort deze stap niet bij het verbeterplan maar voor de fase er na. Toch is het goed om al bij het schrijven van het verbeterplan rekening te houden met de evaluatie. Evalueren is niets meer en niets minder dan nagaan of het vooraf gestelde doel is bereikt. De onderstaande vragen kunnen hierbij helpen:

1. In welke mate is het doel bereikt?2. Wat ging goed en wat kon beter?3. Is alles volgens planning verlopen?4. Wat is goed gegaan en moet worden vastgehouden voor de volgende keer?5. Wat zou de volgende keer anders/ niet gedaan moeten worden?6. Welke stappen moeten nog worden genomen?

Bijvoorbeeld: Het doel is geheel bereikt. Voor 1 juni is het speelhoekje er. Uit de enquêtes blijkt dat de cliënten het hoekje hebben opgemerkt. Er komen enthousiaste reakties van de cliënten en de kinderen spelen er graag. Het budget had beter geraamd kunnen worden, het hoekje is € 500 duurder geworden dan gepland. De samenwerking en de taakverdeling liep goed. Het was fijn om met een plan te werken.

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 15

Verbeterplan1. Onderwerp:

2. Doelstelling van de verbetering:

3. Hoe wordt gemeten of de doelstelling is gehaald:

16 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

4. Planning:

Taken Wie is verantwoordelijk Benodigdheden(geld, tijd, middelen)

Tijdpad

5. Evaluatie:

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 17

Bijlage 3 Cliëntenenquête(ook te vinden op de ledensite van de KNOV)

Toelichting op cliëntenenquête06092016

Het inventariseren van de ervaringen van cliënten over uw praktijk is nodig om te weten of de zorg en de praktijkvoering aansluit bij de wensen van uw cliënten. Deze enquête is een goed middel om de ervaringen van uw cliënten te onderzoeken. U leert van de positieve feedback wat cliënten waarderen in uw praktijk. Die aspecten kunt u verder uitbouwen. De informatie uit de negatieve feedback kunt u gebruiken voor verbeteringen. Eventuele opmerkingen en tips zijn ook belangrijke aandachtspunten om mee te nemen in de analyse. U kunt op uw website aangeven welke feedback cliënten hadden en wat u met deze informatie hebt gedaan. Allereerst vindt u een begeleidende brief die voor de cliënten bestemd is. Hierachter is de cliëntenenquête opgenomen. De begeleidende brief bij de cliëntenenquête is een Worddocument. U kunt de brief aan uw eigen situatie aanpassen. U kunt bijvoorbeeld uw eigen telefoonnummer en praktijknaam invoegen. Eventueel kunt u de brief (en de enquête) printen op uw eigen briefpapier.

Leest u de brief voor de cliënten goed door voor u hem gaat gebruiken en pas hem waar nodig aan!

Er zijn verschillende manieren om de enquêtes uit te delen: U kunt bijvoorbeeld de maanden januari, februari, maart en april hiervoor te reserveren. In deze periode krijgen dan alle cliënten die uit zorg gaan een enquête mee. U kunt ook twee maanden in het voorjaar en twee maanden in het najaar reserveren voor de cliëntenenquête. In die periode geeft u aan alle cliënten die uit zorg gaan een enquête.Een alternatief is om gedurende het hele jaar elke derde cliënt die uit zorg gaat een enquête mee te geven. Aan cliënten die na de bevalling uit de zorg gaan, kunt u de enquête in het kraambed uitdelen. Aan het eind van het kraambed kunt u de ingevulde enquête weer terugvragen. De cliënten kunnen deze ook per post opsturen of tijdens de nacontrole meenemen. Voor het terugsturen kunt u een voorgeadresseerde envelop bijvoegen, zodat de cliënten de enquête zonder veel moeite terug kunnen sturen. Bovendien kunnen de cliënten dan volledig anoniem hun feedback geven.

U kunt er ook voor kiezen om de cliëntenenquêtes digitaal te meten. Veel software systemen kunnen eenvoudig een lijst van cliënt e-mailadressen genereren om een enquête verzoek te sturen. Digitaal meten geeft u realtime inzicht in de ervaringen van uw cliënten. Bovendien hoeft u niet zelf de informatie te verwerken. Er zijn bedrijven die dit tegen geringe kosten aanbieden.

18 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Evaluatieformulier voor cliënten in de praktijk …

Wij, verloskundigen uit praktijk ….. hebben u begeleid tijdens uw zwangerschap, bevalling en/of kraambed. Wij willen onze zorg zoveel mogelijk afstemmen op de wensen en behoeften van onze cliënten. De mening van u als cliënt over onze praktijk is hiervoor heel bepalend. Door middel van dit evaluatieformulier willen wij u vragen wat u van de zorgverlening in onze praktijk vond en wat er volgens u verbeterd kan worden.

Wij zouden het erg op prijs stellen als u deze enquête in wilt vullen. Het invullen van dit formulier kost ongeveer een kwartier.Wilt u deze vragenlijst in zijn geheel invullen en aan het eind van het kraambed aan de verloskundige meegeven, naar de praktijk sturen of bij de nacontrole inleveren. U kunt zelf kiezen of u de vragen anoniem in wilt vullen of niet.

Deze vragenlijst kunt u invullen door aan te kruisen in welke mate u het eens bent met de uitspraken in de vragenlijst. Bijvoorbeeld:

Er lagen regelmatig nieuwe tijdschriften in de wachtkamer

Helemaal oneens

0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Als u het met deze uitspraak ‘Helemaal eens’ bent dan zet u het kruisje op bovenstaande plaats. Naarmate u het meer eens bent met deze uitspraak zet u het kruisje meer naar rechts. Mocht de uitspraak helemaal niet op u of uw situatie van toepassing zijn geweest dan kunt u ‘nvt’ (niet van toepassing) aankruisen. Als u wilt dan kunt u een toelichting geven bij uw antwoorden, deze kunt u in uw eigen woorden weergeven aan het eind van elk blok vragen.

Wilt u alle vragen te beantwoorden?

Waar in de vragenlijst wordt gesproken van ‘zij/haar’ kunt u ook ‘hij/zijn’ lezen.

Op basis van, onder andere, uw informatie zullen wij regelmatig onderdelen van de zorgverlening aanpassen. U kunt deze aanpassingen lezen op onze website: www.xxxx.nl

Mocht u naar aanleiding van deze vragenlijst nog vragen en/of opmerkingen hebben, dan kunt u contact opnemen met de praktijk, telefoonnummer 000 - 1111111.

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 19

Evaluatieformulier voor cliënten in de praktijk ……….

Praktijkinrichting

1. De praktijk is goed toegankelijk (ook voor kinderwagens en rolstoelen).

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

2. De praktijk ziet er netjes en hygiënisch uit.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

3. De stoelen in de wachtkamer zitten prettig.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

4. In de wachtkamer is er voor kinderen van verschillende leeftijden voldoende, veilig en schoon speelgoed.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

5. Er liggen regelmatig nieuwe tijdschriften in de wachtkamer.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

6. In de wachtkamer was nuttige informatie te vinden (folders, TV-scherm, etc).

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

7. In de wachtkamer kon ik koffie of thee pakken als ik dat wilde

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

Toelichting:

20 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Praktijkorganisatie

8. Meestal kon ik een afspraak maken op een voor mij geschikt tijdstip.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

9. De assistente hielp mij goed. Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

10. Ik hoefde niet te lang te wachten in de wachtkamer.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

11. Ik ben goed geïnformeerd over de praktijkorganisatie (telefoonnummers, openingstijden, etc)

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

12. De praktijkinformatie (folder, website) klopt met mijn ervaringen in de praktijk.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

13. Ik weet hoe ik gebruik kan maken van de klachtenregeling van de praktijk.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 8, 9, 10, 11, 12, 13

Toelichting:

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 21

De verloskundige

14. Ik kon met mijn vragen en zorgen bij de verloskundige terecht.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

15. De verloskundige nam voldoende tijd voor mij.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

16. De verloskundige was geïnteresseerd in mij.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

17. De verloskundige kwam gemaakte afspraken na.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

18. De verloskundige begeleidde mij goed tijdens de zwangerschap.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

19. Er werd naar mijn idee vertrouwelijk omgegaan met mijn gegevens.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

20. 21. De verloskundige gaf begrijpelijke informatie

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

22. De verloskundige gaf mij informatie over wat ik van haar kon verwachten aan zorg en begeleiding.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

23. De verloskundige gaf mij voldoende ruimte om mijn zwangerschap, bevalling en kraambed op mijn eigen manier in te vullen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

24. De verloskundige betrok mijn partner, en eventueel mijn kinderen, goed bij de zwangerschap, bevalling en kraambed.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23

Toelichting:

22 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

De zwangerschap

25. De verloskundige gaf mij voldoende informatie over de zwangerschap zodat ik wist wat ik kon verwachten.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

26. De verloskundige stimuleerde mij om een geboorteplan te maken.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

27. De verloskundige besprak voldoende mijn verwachtingen en wensen ten aanzien van de zwangerschap.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

28. Ik kreeg voldoende informatie over prenatale screening.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

29. Ik vond dat er voldoende privacy was tijdens het lichamelijk onderzoek.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

30. Tijdens het spreekuur, werd de verloskundige vrijwel niet gestoord (doordat er iemand binnen kwam lopen, door de telefoon, etc).

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 24, 25, 26, 27, 28, 29

Toelichting:

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 23

De bevalling

31. De verloskundige gaf mij voldoende informatie over de bevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

32. De verloskundige besprak voldoende mijn wensen en verwachtingen over de bevalling (geboorteplan)

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

33. De verloskundige heeft mij voldoende geïnformeerd over de voor- en nadelen van pijnbestrijding.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

34. Ik kreeg voldoende informatie over de voor- en nadelen van een thuis- en ziekenhuisbevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

35. Ik had er vertrouwen in dat de verloskundige mij goed zou bijstaan tijdens de bevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

36. De verloskundige maakte, toen ik ging bevallen, duidelijke afspraken met mij wanneer zij langs zou komen en wanneer zij zou blijven.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

37. De verloskundige was zoveel als ik wenste bij de bevallig aanwezig.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

38. De verloskundige begeleidde mij goed tijdens de bevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37

Toelichting:

24 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Overdracht gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis

39. Bent u doorverwezen naar de gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis?

0 Ja0 Nee

Deze vragen gelden alleen als u bent doorverwezen naar de gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis!

40. De verloskundige heeft met mij besproken waarom ik werd doorverwezen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

41. De gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis was goed op de hoogte van mijn gegevens en situatie.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

Toelichting:

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 25

Het kraambed

42. De verloskundige had mij goed voorbereid op de tijd na de bevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

43. De verloskundige gaf mij in het kraambed goede informatie over de lichamelijke en geestelijke gevolgen van de bevalling.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

44. De verloskundige gaf mij goede informatie over de gezondheid van mijn baby.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

45. De verloskundige begeleidde mij goed tijdens het kraambed.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

46. Ik kreeg voldoende informatie over de voor- en nadelen van borst- en flesvoeding.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

47. De verloskundige gaf mij voldoende ondersteuning bij de (borst)voeding.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

48. De verloskundige en kraamverzorgende zaten met hun adviezen op één lijn.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

49. Ik kreeg voldoende gelegenheid om de bevalling met de verloskundige na te bespreken.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

50. Ik vind het prettig dat ik na zes weken op nacontrole kan komen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

51. Ik kreeg voldoende informatie over de voor- en nadelen van de verschillende anticonceptie methoden.

Helemaaloneens

0 0 0 0 HelemaalEens

0 nvt

52. De verloskundige heeft mij goed geholpen om de vorm van anticonceptie te kiezen die het beste bij mij past.

Helemaaloneens

0 0 0 0 HelemaalEens

0 nvt

53. Ik kon op een voor mij passend moment starten met de anticonceptie.

Helemaaloneens

0 0 0 0 HelemaalEens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52

Toelichting:

26 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Bereikbaarheid en beschikbaarheid van de verloskundige

54. Ik wist goed in welke situaties ik de verloskundige of juist de praktijkassistente moest bellen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

55. Ik kon de verloskundigen of de assistente gemakkelijk telefonisch bereiken.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

56. Wanneer ik mij zorgen maakte dan kwam de verloskundige langs of kon ik tussendoor op het spreekuur komen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

57. In noodgevallen kon ik de verloskundige snel genoeg bereiken.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

58. Alle verloskundigen zaten op één lijn wat betreft hun adviezen.

Helemaal oneens

0 0 0 0 Helemaal eens

0 nvt

Welk onderwerp uit bovenstaande vragen is voor u het belangrijkst? (omcirkel de vraag van uw keuze)

Vraag 53, 54, 55, 56, 57

Toelichting :

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 27

Wat vond u goed aan de praktijk en wat zouden ideeën voor verbeteringen zijn?

Goed:-

-

-

Verbeteringen:-

-

-

Hoe kende u deze praktijk?

0 Via vriendinnen of familie 0 De huisarts

0 Advertentie in de krant 0 Internet

0 Anders, namelijk:

Waarom heeft u voor deze praktijk gekozen?

0 Vriendinnen of familie waren positief over3.1.10 de praktijk

0 De manier van werken van de verloskundige sprak mij aan

3.1.11 0 De website sprak mij aan 3.1.12 0 Op advies van de huisarts

3.1.13 0 Anders, namelijk: 3.1.14

Welk rapportcijfer zou u deze praktijk geven? (Omcirkel het antwoord van uw keuze, waarbij een 10 staat voor uitstekend en een 1 voor slecht)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Hartelijk dank voor het invullen van deze vragenlijst!

Hieronder kunt u uw naam en adres in vullen, maar dit hoeft niet. Naam:Adres:Postcode en plaats:Telefoonnummer:

28 Hoofdstuk 0 | Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc).

Hoofdstuk 0 |Plan opstellen voor het speelhoekje (voor welke leeftijden is het hoekje geschikt, hoe wordt kindveilig speelgoed verkregen, waar komt het hoekje te staan, budget, etc). 29