ကက္ကူမွတာ်သမိင်း နှင့် kyi cho(tgi) - kakku mwe taw...

ကကက မ တာသမငး

နင အနပညာဗသကာလကရာများ

ကညကညချ ( တာငကးတကက သလ)

ebook is created by www.ShanYoma.Org

1

ကကက မ တာသမငးနငအနပညာဗသကာလကရာများ

ကညကညချ( တာငကးတကကသလ)

တည နရာ

ကကက စတစသည ရမးြပည တာငပငး တာငကး မ နယ ကျာကတစလး မ နယခ၊ ကကက ရာ တင တညရသည။ တာငကး မ မ တာငဘက ၂၆ မငကာ၊ တာငကးဆက ခါင မးရထားလမး၊ မာ တာကားလမး ပ တင တညရသည။ ယခအခါ နယ ြမ အးချမးသာယာပး လမးပနးဆကသယ ရး ကာငးမန သာ ကာင မးရထားလမး၊ မာ တာကားလမးတြဖင လယလငတက သား ရာကနငပါသည။

ကကက ဟ သာ ဝါဟာရမာ ပအဝတငးရငးသားတ၏ဘာသာစကားအရ ကတ+က=ကကက အသ နစမျး ပါငးစပထား ပး နယြခားကငးစခနးဟအဓပပါယရသည။ ကကက သည ရးအခါက ဆဆင စာဘား နင ညာင ရ စာဘားတ၏ပငနကနယ၏အစပ ဒသ ြဖစခသည။ ဤနယြခားစခနး ဒသတငရ သာ စ တများကလညး ကကက ဘရားဟ ခ ဆြခငး ြဖစသည။ ရမးစကားအရ ကပ- စျး၊ က-ကနးမမ ကပပစ သဏဌ ာနကနးြမင ပ တင တညခငး သာ စျး နရာဟအဓပပါယရသည။ ကကက ရာနငပတသက၍ သကက ရာဇ ၁၁၅၅၊ ခရစနစ ၁၇၉၃ ခ ခါငး လာငးစာအရ " ညာင ရ မ၏ခနပသငးဆက၊ ကျးလကဂါမာ၊ အဂဂနာ ဝယ၊ သညာတငမ၊ ကကက ရာတငကး"ဟ၍ သရရသည။ ကကက ရာသည လနခ သာနစ ပါငး(၂ဝဝ) ကျာ ကာလက ညာင ရ စာဘား၏အပချပခနယ ြမတစခြဖစ ပး တာငပတလညဝငးရထားသညရာကးတစ ခြဖစသည။ ထြပင အဆပါ ခါငး လာငးစာမာပင "ကကက နာငခ၊ ကပကစးပင၊ ြမတငနင"ဟပါရရာ ကကက ရာကးသည ဟနအပချပ သာရာြဖစ ကာငးလညး သရရပါသည။

ကကက စတစတင (၁၉၂၈)ခနစမတတမးအရ စတစစ ပါငး(၂၅၄၈)ဆရ ကာငး သရသည။ တာငကးတကကသလ သမငးဌာန၊ ဆရာ ဆရာမများ၏ကငးဆငး လလာ ရးခရးမတတမးအရ စတအ ရအတကမာ (၂၄၇၈)ဆရ ကာငး သရရသည။ သြဖစ၍ ကကက စတစမာ ရမးြပညနယ တာငပငးတင စတအ ရအတက အများဆး နရာ ြဖစ နဟနတသည။ ထအ ရအတကတင စတအရယအစားအမျးမျး ဇတဝန ကျာငး ဆာငငယများ ပါဝငသည။ တစ နရာထတင စတနင ဇတဝန ကျာငးငယ ပါငး ၂၄၇၈ တစစတစ ဝးတညး တညရ နြခငးပငလင ကကက စတ၏ထးြခားချကတစရပ ြဖစသည။

တရသးသပချက

စတများ

ကကက စတစတင ထထညကးမား ပး ထငရား သာ စတနစဆမာ ရဂကး စတ(ဆ တာငးြပည စတ)နင ဖာင တာဆက စတတ ြဖစကသည။ ကျန စတများမာ ၁ဝ ပမ ၁၂ ပခနသာြမင သာ ြမ စက စတ၊ ြမ ပါက စတ၊ ပတ စတများသာ ြဖစကသည။ ရးအစဉအလာမတသားချကများအရ ရဂ ကး စတက အာ သာကမငးတရားကးက တညထား ပး ပဂြပညရငနရပ တစညသ ခ အ လာငးစညသ က ြပြပငမမးမသညဟဆစမတခ ကသည။ သကက ရာဇ(၁၁၅၅)၊ ခရစနစ (၁၇၉၄)ခ ခါငး လာငးစာတင " ရ ညာင မ၏ခနပသငးဆက၊ ကျးလကဂါမာ၊ အဂဂနာဝယ၊ သညာတငမ ကကက ရာကး၊ ပတဆး တာင စဉ၊ ရယဉနကညဦးခကချရာ၊ တာငကနးသာတက၊ ဓမမာ သာက၊ မငးလအ လာငး၊ ရစ သာငး လး ထာင၊ တည ဆာကကယစား ြမတသရက ဒပါကနးခင နသထငသည ဘနးအငထနးဘ၊ နရပတစညသ၊ အ လာငးတလညး၊ တညတထပမ၊ ြပစြပန၍ ကာငးမနလစာ ြမတဗဒဓ၏သာသနာ တာ၊ ထင ပ ညးညး၊


2

ရဂကးတင"ဟ၍ပါရရာ ရဂကး စတက အ သာကမငးတရားက တညထား ပး နရပတစညသက ြပန လညမမးမသညဟဆထားသည။

အ သာကမငးတရားသည အနဒယနငင မာရယအငပါယာ၏ဧကရာဇ(ဘစ ၂၇၄ မ ၂၃၂)ြဖစ ပး၊ ၄ငး၏အမနြဖင သရရဓာတ တာများ ဌာပနာထားသည စတ ပါငး ရစ သာငး လး ထာငက တည ဆာကခရာ ြမနမာနငငအပါအဝင အ ရ တာငအာရ ဒသ၊ ဗဒဓသာသနာ ပျနထနးကားရာ နရာများတင အ သာကမငးလကထကက တညထား သာ စတများ ပါရပါသည။ ဤသဆလင ကကက စတစရ ရဂကး သည ရးအကျ သာ စတတစဆ ြဖစနငပါသည။ သ သာ ယ နတင ရးကျ သာ ကျာကစာအ ထာကအ ထားများ၊ မငစာများ၊ နရ ဆး ရးပနးချအ ထာကအထားများ၊ ရး ဟာငးသ တသန တး ဖာမဆငရာ အ ထာကအထားများက မ တရ သး ပ။ အ စာဆး တရရ သာ ခရစနစ(၁၇၉၃)ခ ခါငး လာငးစာအရ ရဂကး စတသည လနခ သာနစ(၂ဝဝ) ကျာက ရမးြပည တာငပငးတင ထငရား ကျာကား သာ စတ ကးတစဆ ြဖစသည။ သကက ရာဇ(၁၂၅၅)၊ ခရစနစ(၁၈၉၃) ခါငး လာငးစာတင "ရငလထည လာငး၊ ကး အ ပါငးနင သငး လာငးြပယ၊ လလလတ၍၊ ကကက မ တာ၊ ဓာတြမတ ကျာက၊ ပ ဇာဒါန၊ ဆကသအလ" ဟ၍ပါရသည။

ထ ခါငး လာငးစာအရ လနခ သာ အနစ(၁ဝဝ) ကျာက ရဂကး စတက ကကက မ တာဟ ခ တင န ပြဖစသည။ ကသလရငများ၏ ခတအဆကဆက ြပြပငမမးမမများ ကာင မလလကရာအြပညအ စက ယခအခါ မ တရနင တာ ပ။ ယ န ခတကာလ ရဂကး စတတင မျကနာ လးဘကတင အာရခ တန ဆာငး လးခထားရ ပး ဗဒဓရပပားဆငးတ တာ တစဆစ ပ ဇာထားသည။ ြမာကဘကတန ဆာငး တငးရ ဆငးတ တာမာ မလလကရာြဖစ ပး၊ ကျနမျကနာရ ဆငးတ တာများမာ အသစပ ဇာထား သာ ဆငးတ တာများ ြဖစကသည။ မလ စတမာ စတလး(ထပါ-Stupa)(the solid type)ြဖစဟနတပါသည။ ပ(၁)တင ရပါ။

ဒတယထငရား ပး ထထညကးမား သာ စတမာ ဖာင တာဆက စတြဖစသည။ အစဉအလာ မတသားချကများအရ ပဂြပညရငအ လာငးစညသမငးကး တည ထာငခသညဟဆသည။ သမငးအ ထာကအထားများ မ တရရ သး ပ။ ဖာင တာဆက စတမာ အာက ြခတင တကမခဘ ရစ ြမာက ထာငချး ပစစယာအြမင ပ တင ကာဝနးသးဆင ရပါသည။ ကာဝနး နရာမစ၍ အဝငးပသဏဌ ာနသ ြပာငးလသားသည။ ကာဝနးနစဆငတင ကာပငဖတများြဖင တနဆာဆငထားသည။ ကာဝနးသးဆင၏ အထကတင ခါငး လာငးပ ကယထညရသည။ အဆပါ ခါငး လာငးပကယထည၌ ခါးပတထားရ ပး၊ ငက ပျာဖးနငထး တာတပါရသည။ စတ၏အထကပစစယာအဆငတင အရ စတငယစစ ပါငး(၁၆)ဆပါ ရ ပး စတ၏ အာကဆးပစစယာတင အရ စတငယ စစ ပါငး(၆)ဆ ပါရသည။ ပ(၂)တင ရပါ။

ကကက စတ ပရဝဏအတငးရ စတငယများ၊ ဇတဝန ကျာငး ဆာငများ တည ထာငပမာ စနစ တကျ မရ ပ။ အချ နရာတင အတနးလကစ န သာ စတတစလည၊ ဇတဝန ကျာငး ဆာငငယများက သာ အတနးလက တ ရရသည။ စတများ တည ဆာကရာတင အသးြပ သာ ကနကမးပစစညးများမာ ဒ သထက ြမနအတ၊ သအတ၊ ဂ ကျာကများ ြဖစသည။ အတချပအရယအစားများမာ ပဂ ခတအတကသ မကး ပ။ အဂ တ ဖျာစပနညးမာလညး ရး ဟာငးရးရာ ဖျာစပနညးက အသးြပထား ကာငး တရ သည။

စတများ၏ထး တာများက ကျာကထး တာ၊ သတတ ထး တာဟ၍ တရရသည။ အချ စတများ က ဖာငးရစြဖငသာ အထဋတငထားသည။ စတများတည ဆာကသည ခတကာလ ကာြခားသညနငအ မ စတအဆဆတ၏ဗသကာလကရာများမာလညး တ ြပးညမရ ပ။ စတအရယအစားမာလညး တ ြပး ညမရ ပ။ သ တသပညာရငအသးသးတ၏သးသပချကအရလညး ကာငး၊ စတများရ ဆငးတ တာ


3

ပလလ င အာကချ၊ အတခများ၊ စတမခဝအြပငဘက အဂ တ ပ မာ ကမဗညး ကျာကစာများအရလညး ကာငး၊ ခါငး လာငးစာများအရလညး ကာငး၊ မျကြမငသက သ အ ထာကအထားအရလညး ကာငး၊ အ စာဆးမာ ခရစနစ(၁၇၉၃)ခတည သာ စတများြဖစကသညဟ ကာကချကချနငပါသည။

ကကက စတစ၏ဗသကာလကရာများမာ ြမနမာနငငအရပရပရ စတပသဏဌ ာနများနင ယဘယျ အားြဖင ြခားနားမရသညက တရပါသည။ စတဆသညမာ အတငးသဝင ရာကရန မခ ပါကမပါ သာ ထလး(Stupa)အ ဆာကအဦး(the solid type built on the ground)ြဖစသည။ ဂဘရား(အနာစန)ဆ သညမာ အတငးသဝင ရာကရန မခ ပါကပါရသညအ ဆာကအဦးမျး ြဖစသည။ ဝင ပါကတစ ပါကသာ ပါရ ပး အာရခနငဂနဓကဋပါရ သာ တစဝဂဘရားနငဝင ပါက လး ပါကပါ ပး၊ ပတလညစက၊ အလယ ဗဟမ ငတင ဘရား လးဆက အရပ လးမျကနာဘကသလည၍ ပ ဇာထား သာ လးမျကနာ ဂ ဘရားဟ၍ ရသည။ ပဂ ခတ စတ၊ ဂဘရားများသည အထကပါအသငလကခဏာများြဖင ထထညကးမား မ၊ ခငခမ၊ တငတယခညားသပပါယမတက ဦးစား ပးတည ဆာကခသည။ ဂဘရားများက ြပငပတနဆာ ဆငမအြဖစ မခ ပါကများ၊ တကများ၊ မးလျစလစများ(radiating arch)တြဖင တနဆာဆငထားသည။ မခ ပါကများက ြပလပရာ၌ သပစခး(arch)က အသးြပထားသည။ စတများမာလညး အာက ြခဖနပ တာ

(plinth)က လး ထာင သမဟတ ရစ ထာင၊ ပစစယာသးဆင သမဟတ ငါးဆင၊ ၄ငးအ ပ တင ခါငး လာငးပကယထည(bell shaped dome) ဖာငးရစများ၊ (concentric circles)၊ ကာ မာက (down-

turned lotus petal motifs)ရလး သမဟတ ပတး စ သမဟတ သပတ မာက(downturned alms bowl motifs) ကာလန(upturned lotus petal)၊ ငက ပျာဖး(banana bud)နငထး တာဟ၍ ပါရသည။ အချ စတမာ ပစစယာအဆင တာများ၌ အရငယများ သမဟတ ကလသာ အးများြဖင တနဆာဆင လရသည။

ကကက စတစတင စတများသည အြခားအရပရပ စတများနငအသငလကခဏာ သသသာသာက ြပားမများရ နသညက တရသည။ စတအဆငဆင ဖ စညးပမာ အာက ြခဖနပ တာ၊ အာက ြခပစစ ယာ၊ တကမအဆငဆင(bell house)နငဆငးတ တာပ ဇာရန မခ ဆာငနင ဘးမခများ။ တကမအထက တင အ ပ ပစစယာသးဆင၊ ၄ငးအထကတင ကာဝနးသးဆင သမဟတ တစဆင၊ ခါငး လာငးပကယ ထည(bell shaped dome)သမဟတ ပနးပငက မာကထားသညပစ၊ အချငများပါ သာကာဖတအပ ခါငး လာငးပြဖစြခငး။ ရည မျာ မျာ ဖာငးရစများ အ ရအတကများ ပါရြခငး။ (၂၁ ဖာငးမ ၂၅ ဖာငး)ငက ပျာဖး နရာတင ညာင ရအးပသဏဌ ာနြဖစ ကာငး ထး တာများမာ သးပး ရညလျား န ြခငး၊ စတ၏ကယထညနင ဖာငးရစတ၏အြမငမာ ဆတနးပါးထားရြခငး လး ထာငတကအ ဆာက အအ ပ တင စတလးက တည ထာငြခငး၊ စတက ြပငပတနဆာဆငမများြဖင အလဆငထားြခငးတပင ြဖစသည။

စတအမျးအစားက လလာလင လး ထာငတကခ၊ မခ ပါကများပါ သာ စတ၊ မခ ပါကမပါ သာရးရး စတ၊ အာကခ ဇတဝန ကျာငး ဆာင၏အ ပ တင အဝငးပသဏဌ ာန စတလး တငထား သာ စတဟ၍ တရပါသည။ တစဖန မခ ပါကပါ သာ စတများကလညး အရပများြဖင တနဆာဆငထား သာ ကနတပနး စတဟ၍ ခြခားနငပါသည။

မခ ပါကမပါ သာ စတမျးမာ ရးရးြမနမာဟန ခါငး လာငးပ စတြဖစ ပး အာက ြခဖနပ တာ၊ ပစစယာအဆငဆင ခါငး လာငးပကယထည ၄ငးအထကတင သးသယ သာ ဖာငးရစရညြဖင ြမငတက သား ပး သတတ ထး တာက တငလထားသညက တရသည။ ပ(၃)တင ရပါ။

မခ ပါကပါ သာ စတများက အများအြပား တ ရရပါသည။ အာက ြခဖနပ တာမာ လး ထာင ပ၊ အာကပစစယာတကအဆငဆင၊ ၄ငးတကခ ပ တင အထကပစစယာသးဆင၊ ကာဝနး(ကျညဝနး)စ၍ အဝငးပသဏဌ ာနသ ြပာငးလသားသည။ ကာဝနးသးဆင ပ တင ခါငး လာငးပရသည။ ထ ခါငး


4

လာငးမာ ြမနမာဟန စတများမ ခါငး လာငးနငမတ အချငများပါသညပနးပငက မာကထားသညပစ ကာဖတအပ ခါငး လာငးမျး ြဖစသည။ ၄ငးအထက၌ ပတး စ သမဟတ သပတ မာကတစဆငပါရ ပး ဖာငးရစများြဖင တကသားသည။ အထကပငး ြပတ နသြဖင ထး တာက မ တရရ တာ ပ။ ဥပမာ - အ လ တာ ပါက စတြဖစသည။ နာကဆကတပ(၄)တင ရပါ။

အလ တာ ပါက စတမာ မျကနာစာ လးဘကစလးတင အရပများ၊ ကနတပနးများြဖင တနဆာ ဆငထားသညအတက မခ ပါကပါ သာ ရပပ စတအမျးအစားြဖစသည။ စတ၏ အာကခတကမတင မခ ပါက လး ပါကပါရသည။ တာငဘကမခ ပါကတင အလ တာ ပါကဆ တာငးြပညဆငးတ တာ တစဆ ရသည။ ဆငးတ တာမာ မကဋ ဆာငးထား ပး စကာဝ တးမငးအသငသဏဌ ာနြဖင ထလပထား သာ (ဇမဗပတမငးခတခနး)ဆငးတ တာြဖစသည။ အ နာကဘကမခတင ရပ တာမဆငးတ တာရ ပး ြမာကဘကနငအ ရ ဘကတတင ထင တာမဆငးတ တာတစဆ ရသည။

အလ တာ ပါက စတ၏အ ရ မျကနာစာ၊ မခဝ၏ အာက ြခနစဘကတင ကးကာဟယဆရ သာ က နသညငကရပနစရပရပါသည။ မခ ပါက၏တကအထဋတင ပနးခက၊ ပနးနယ၊ ကနတပနးများ ြဖင တနဆာဆငထားသညတကမ၏ပထမအဆင၏ ထာငနစ ထာငတင ြခ သရပနစရပ၊ ဒတယအဆင တင လကဝဘက၌ သငယ တာရပတစရပ တရရသည။ အချ သာအရပများမာ ယယငးပျကစး န ပြဖစ သည။ အ နာကဘကစာမျကနာတငလညး အလားတ ကနတပနးများ၊ ပျကစး န သာအဂ တအရပများ က တရရသည။ တာငဘကမျကနာစာတင ြခ သရပ၊ လဘကရညအး ကငထား သာလရပ၊ ြမာကဘက မျကနာစာတင မခဦးထပ၌ ဘလးရပ၊ ဘလး၏အထက မခဦးအထဋ ကနနရာရပက တရရသည။

မခ ပါကပါ သာ နစကျပရစဆ စတ(ဆငးတ စတ)မာ အာကခမာတကြဖစ ပး မျကနာ လး ဘကစလးတင မခ ပါကပါ ပး အတငး၌ ဆငးတ တာတစဆစ ပ ဇာထားသည။ မခ ပါကများ၏အထက တင တစမျကနာလင မခကပ(niches)အ ပါကခနစခစ ပါရ ပး ဆငးတ တာခနစဆ ထားရသည။ လး မျကနာစလးတင မခကပနငဆငးတ တာ စစ ပါငး နစဆယရစရသညအတက နစကျပရစဆ စတဟ ခ တငြခငး ြဖစသည။ ပ(၅)တင ရပါ။

မခ ပါကပါ သာ ကနတပနး စတအမျးအစားကလညး တရရသည။ အာက ြခဖနပ တာမာ လး ထာငြဖစ ပး တကအဆငဆငခ သာ စတ ြဖစသည။ တာငဘကမျကနာစာတင မခ ပါကကးတစ ပါကပါရ ပး ကျနမျကနာ၌ မခ ပါကငယများသာ ပါရသည။ မခဝများ၏တကများ၊ အထဋများတင အရပ ပလးဝမပါ ပနးခကပနးနယများြဖင တနဆာဆငထားသညက တရသည။ စတကယထညပငးသ ရာက သာအခါ အဝငးပစ ြပာငးလသားသည။ ကာဝနးမာ တစဆငသာရ ပး ကာပငဖတများြဖင တနဆာဆင ထားသည။ ၄ငးအထကတင ပနးပငက မာကထားသညအချငများပါ သာ ကာဖတအပ ခါငး လာငး၊ ရ လး သမဟတ ပတး စ တစဆင ထမတစဆင သးသယ သာ ဖာငးရစများြဖင အထကသတကသား သည။ ဖာငးရစများ၏အထကတင ကနတပနးတစဆင၊ ကာပငဖတတစဆင၊ ၄ငးအထကတင ကာ မာကနစဆင၊ ဖာငးရစတစဆင၊ ကာလနနစဆင၊ ကာပငဖတတစဆင၊ ၄ငးအထကတင ညာင ရအး ပသဏဌ ာန ငက ပျာဖးရသည။ ထး တာမာ ပျကစးသား ပြဖစ၍ မ တရရ ပ။ ဤကသ သာ ထးထးြခား ြခား ဗသကာလကရာမျးက ရားရားပါးပါး တရရသည။ ပ(၆)တင ရပါ။

ဇတဝန ကျာငး ဆာငငယပစ ခ ထာငမနစတဂပ အတ ကျာငးငယ၏အ ပ တင စတလး တငထားသည ပါငးစပ စတတစမျးကလညး တရသည။ ထ စတ၌ ပစစယာအဆင၊ ခါငး လာငးပကယ ထည ဖာငးရစနငထး တာအြပညအစ ပါရသည။ ၄ငးက ြပာသာဒ ဆာင စတဟ ခ ဆနငပါသည။ ပ(၇) တင ရပါ။


5

အာက ြခ လး ထာငအတခ ပ တင အဝငးပသဏဌ ာနရ သာ စတတင မခ ပါကငယများပါရ သည စတတစမျးကလညး တရရသည။ ထ စတငယကယထည၏နရပတလညတင ကာ၊ ကာဖးပစ များြဖင တနဆာဆငထားသည။ ဤကသ အဝငးပသဏဌ ာန စတသညလညး ကကက စတစတင ထးြခား သာဗသကာလကရာတစမျးစ ြဖစသည။ ပ(၈) တင ရပါ။

ဇဝန ကျာငး ဆာငများ

ဇတဝန ကျာငး ဆာငဟ ခ သာ ထာငမနစတဂပသဏဌ ာနရသညအတ ကျာငးငယများစာက လညး ဘရားပရဝဏအတငး၌ တရရသည။ ပဂ ခတမစ၍ အတ ကျာငး ခ ကလား ကျာငး တည ဆာက လရသည။ ကနး ဘာင ခတ၊ ရတနာပ ခတတတငလညး အတ ကျာငးများက ဆာကလပခ က သည။ ထ ကျာငးများမာ ရဟနးသဃာ တာများအတက ဆာကလပခ ကသည။ ကကက စတစတင တရ ရ သာ အတ ကျာငးများမာ အရယအစား သးငယ ပး ဘရားဆငးတ တာငယတစဆသာ သတငးသးနင သာ အတ ကျာငးငယများသာ ြဖစသည။ ပစအားြဖင သးထပ၊ လးထပ ကျာငးပစမျးြဖစ ပး စတများ ထက နမသညက တရသည။ ပ(၉)တင ရပါ။

ဆငးတ တာများ

ြမနမာနငငတင သ ရ ခတတ ရာ ပျ ခတ၊ ပဂ ခတတမစ၍ ရပပားဆငးတ တာများက မြဒာ(လက ဟန)အမျးမျး၊ အာသန( ြခဟန)အမျးမျးတြဖင ထလပကးကယလာခ ကသည။ ကကက စတစတင တရ ရ သာ ဆငးတ တာများထတင ထင တာမဆငးတ တာများ(seated Buddha)က အများဆး တရသည။ ထဆငးတ တာများမာ ဘမဖဿမြဒာ၊ ဒါရစနာတက အသးြပ၍ ထလပထားသည။ ဤမြဒာနငအာသနတ မာ ပဂ ခတကပင အသးများလာခသညမာ ယခတင အာငပင ြဖစသည။ ြမတစာဘရား ဒသစာရကဟန ရပ တာမဆငးတ တာ(Standing Buddha)နင လျာငး တာမ(Reclining Buddha)ဆငးတ တာက လညး အ ရအတက နညးပါးစာ တရရသည။ ထးြခားချကမာ လျာငး တာမပက ရဟနးတစပါးဝတ ြဖည နသညပကပါ ထညသငးထလပထားသည။ ပ(၁ဝ)(၁၁)နင(၁၂)တင ရပါ။

အချ သာ စတများတင မလဆငးတ တာများအစား ဆငးတ တာအသစများက ထညသငးလ ဒါနးထားသညက တရသည။ အချဆငးတ တာများကားပျကစးယယငး န ပ။ ကကက စတစရရာ ဆငး တ တာများသည ဂ ကျာက၊ အဂ တ၊ အဂ တ ပ တင သစ စးသရးကင ပး ရသကနးကပထား သာ ဆငးတ၊ မနစ ရချဆငးတ၊ စကျင ကျာကဆငးတ တာများ ြဖစကသည။

ကကက စတစတင တရရ သာ ဆငးတ တာများမာ အများအားြဖင သကနး တာက အာရထား သညပစ(Monastic Robe)မျး ြဖစသည။ ထးြခားချကတစရပမာ အလ တာ ပါက စတရ တာငဘက မခမ ဆငးတ တာမာ မကဋ တာနငမငးဝတတနဆာ ဆငြမနးထားသည။ ဤသစကာဝ တးမငးအသင ထလပထား သာဆငးတ တာက "ဇမဗပတမငးခတခနး"ဟ ခ ဆကသည။ ရမးြပည တာငပငးတင ထ ဆငးတ တာမျးက များများစားစား တ ြမငနငပါသည။ ဉာဏ တာမာလညး အြခားဆငးတ တာများ ထက ကးမားသည။ ဤဆငးတ တာ၏ နာကခသမငးမာ အနဒယနငင ပဉစာလြပည၌ စးစ သာ ဇမဗပတ မငးသည ဘနးတနခးကးမားသညအတက မာန ထာငလားခသည။ ဂါတမဗဒဓက ဇမဗပတမငးက မာန မာနကျ စလ စ၍ ထမငးထက အဆ ပါငးများစာ ခနညားတငတယ အာင ဖနဆငးြပကာ ြခာကသယ သာ ရာငြခည တာတြဖင တာကပလျက ရာဇပလလ ငထကတင ထင န တာမသည။ ဤအြဖစအပျကက


6

အ ကာငးြပ၍ မကဋ ဆာငး ပး မငးဝတတနဆာဆငြမနးထား သာ ဆငးတ တာများက ဇမဗပတမငး ခတခနးဟ ခ လရသည။ ပ(၁၃)တင ရပါ။

ရဂကး စတ ြမာကဘကတန ဆာငးတင ပ ဇာထား သာ မလဆငးတ တာသည လကရာထး ြခား ကာငးမန သာ ဆငးတ တာတစဆ ြဖစ ပး သကနး တာမာ မနစ ရချြဖစသည။ သဗဗညတဉာဏ တာအထမးအမတ မနကငး တာ ခနသည။ သကနး တာသည ဒးနစဖကတင ခရပတ ခြဖင ဖနတးထ လပထားသညက တရသည။

ကကက စတတင တရရ သာ ဆငးတ တာအရယအစား အမျးမျးတသည ကနး ဘာင ခတ၊ ရတနာပ ခတ၊ ကလန ခတနငမျက မာက ခတလကရာ ဆငးတ တာများ ြဖစကသည။ အချ သာဆငး တ တာများသည ြပြပငမမးမရန လအပ နသညက တရသည။

အဂ တရပစ အနပညာလကရာများ

ကကက စတစတင ြပငပတနဆာဆငမအ နြဖင (Exterior Decoration)မခဝများ၊ မခတကများ တကမ ပထမ၊ ဒတယ၊ တတယအဆငများတတင အဂ တပနးများနငအဂ တရပစများက ထထငးထားရ သည။ စတမခ ပါကဝယာတင သကားရပ၊ ြဗဟမာရပများက ထားရသည။ မခတကအထဋ၊ တကမအဆင ဆငတတင ကနနရာရပ၊ နတရပ၊ လရပ၊ ဘလးရပ၊ သငယ တာရပ၊ ဝသ နဒနတရပ၊ ြခ သရပ၊ ဒါငးရပ၊ မနဿဟရပ၊ ကကတ ရးရပ၊ ကးကာရပစသညအဂ တရပများကလညး တရသည။ အချ သာအရပ များက ဆး ရာငြခယထားသည။ ထြပင ထထညကးမား သာ ဆငရပ၊ ြမငးရပ၊ ြခ သရပကးများ၊ ဝက မငးရပတကလညး ရပလးရပထအ နနင တသးတြခား တရရသည။

ကကက စတစတင တရရ သာ ရပကများ၊ ရပလးသည အထမးအမတသ ဘာ၊ အလအပတနဆာ ဆငမသ ဘာ နစမျးစလး ပါဝငဟနတသည။ ဗဒဓဝငဆငရာ အြဖစအပျကများ၊ ငါးရာငါးဆယဇာတနပါတ တာလာ အ ကာငးအရာနငဆကနယ နသည။ စတမခ ပါကများစာတင သကားမငးရပများထားရ သာဓ လမာလညး ဗဒဓဝငနငအများဆး ပတသက နသည။

(၁)သ ဒဓါဓနမငးသားနငမဟာမာယာ ဒဝမငးသမးတ ထမးြမားမဂလာပတင သကားမငးက ခရ သငးက မတ၍ ကာငးချး ပးခသည။

(၂)ဘရား လာငး သဒဓတထ မငးသား တာထကခနးတင အ နာမာြမစကမး၌ ဆကျစ တာက သ လျကြဖင ြဖတကာ "ဘရားဧကနစငစစ ြဖစမညမနက ဆ တာ ြမသမသကဘ အထက ကာငးကင၌ တည စသတညး"ဟ အဓဌာနြပ၍ ကာငးကငသ လတတငခသည။ ထအခါ သကားမငးက ဆ တာက ခယကာ တာဝတသာနတြပညတင စဠာမဏ စတတင ဌာပနာခသည။

(၃)ဘရား လာငးသည သဇာတာသ ဌးသမး လဒါနး သာ ဃနာနဆမးက ဘဉး ပး ပး နာက သာတထ ယြမကထမးသမားလဒါနးသညြမကရစဆပြဖင ြပလပအပ သာ အပရာဇတပလလ ငထက၌ အာနာ ပါနဈာနက ဝငစား နစဉ သကားမငးက ဝဇယတတ ခရသငးက မတ၍ ကာငးချး ပးခသည။

အထကပါအ ကာငးအရာများက အ ြခခ၍ ဘရား စတတင သကားမငးရပများက ထားရဟန တပါသည။ ကကက စတတငလညး မခ ပါကဝ၌ ခရသငးကင သကားမငးရပများက ဟနအမျးမျးနင တ ရရသည။ အများအားြဖင မခ ပါကမ၏လကယာဘကတင သကားမငးရပက ထား ပး သကားနငယဉတ ကာ လကဝဘကတင ြဗဟမာရပက ထား လရပါသည။ ခရသငးကငထား သာနတရပက သကားရပထဟ


7

ဆနငပါသည။ သ သာ ခရသငးအစား အးက ကငထား သာ သကားမငးရပကလညး ကကက စတစတင တရရသည။

ပ(၁၅)တင ရဂကးအ နာကဘက စာငးတနး၏ တာငဘကြခမး၊ စတအမတ(၁ဝ၈)မ မခဝလကဝဘက တငရ သာ သကားမငးရပ ြဖစသည။ လကထတင ခရသငးကငထားသည။

ပ(၁၆)တင ရဂကး စတ ြမာကဘက စာငးတနး ဝဘကကပလျက စတမြဖစ ပး ကရားအးကငထား သညသကားမငးပ ြဖစသည။ ဦး ခါငးမတ ပး ရင ကာထားဟနြဖစ ပး မျကနာအ နအထားမာ ြပး နဟန ြဖစသည။

ပ(၁၇)မာ ကကက စတစအဝငလမး၏ ြမာကဘကြခမး၊ ခရစနစ ၁၈၉၃ ခါငး လာငးအနးရ စတမခ ပါကမ ကရားအးကငထား သာ သကားရပ ြဖစသည။

ပ(၁၈)မာ ရဂကး စတ အ နာကဘက စာငးတနး၊ တာငဘကြခမး စတမြဖစ ပး သကားမငးထင၍ က ကဆြဖင ပရပက ပ တင ရးမတ နဟန ြဖစသည။ သကားမငးရပသည ကကက စတစတင တရ သာ သကားမငးရပများထတင အလဆးြဖစသည။

ပ(၁၉)မာ ကကက စတအဝငလမးမ၊ တာငဘကြခမး၊ ဖာင တာဆက စတအနးမ စတတစဆ၏ပထမ အဆငတင ရ သာ သကားမငးရပြဖစသည။ ပရပက လးလာက ြဖန၍ ကငထား ပး ထင နသညပ ြဖစ သည။ ပရပက ပ တင သကက ရာဇ ၁၂၃၈ ခ၊ နတ တာလဆနး၊ စ န နဟ ရကစ ရးထားသညက တရ သည။

ပ(၂ဝ)သည ရဂကး စတ အ ရ ဘက စာငးတနး လကဝဘကကပလျက စတ၏မခဝထပတင သကား မငးနစရပတ ြခ ထာက ထာငထားသညပ ြဖစသည။ ဝဘကရ သကားရပ၏လကထတင ပရပကထား ပး(၁၂၃၄)ဟ သာ ဂဏနးများ ပါရသည။

သကားမငးပရပကကငအရပများက ထားရြခငးမာ သကနအတငး သကားမငး လ ြပညသဆငး လာပး ကာငးသက ရပရပက၊ မ ကာငးသက ခးပရပကနငမတသားသညဟ သာ ရးအစဉအလာ အ ယအဆက အစြပ ပးထားရသညဟဆနငသည။ ဘရား ဟာကျမးဂနလာ အယအဆမျး မဟတသြဖင ပညာ ပး၊ စာရတတ ြပြပင ရးအရပ ြဖစ နဟနတပါသည။

ြဗဟမာရပများကလညး ဟနအမျးမျးနင တ ရရသည။ ဘရား စတများတင ြဗဟမာရပများ ထားရ ြခငးမာလညး ဗဒဓဝငနငဆကနယ နပါသည။

(၁)သ ဒဓါဓနမငးသားနငမဟာ ဒဝမငးသမးတ၏ထမးြမားမဂလာပတင သဒဓါဝါသြဗဟမာကးက ရတနာစြခယထား သာကရားြဖင မဂလာ ရစင သနး လာငးခသည။

(၂)ဘရား လာငးသဒဓတထ မငးသား အ နာမာြမစကမး၌ ဆ တာပယ ပး နာက ဃဋကာရြဗဟမာကး က ကာသကနးနငတက ပရကခရာရစပါးက ဘရားအ လာငးအား ဆကကပလဒါနးခသည။ ဘရား လာငး သည ထသကနးြဖင ရဟနးြပ တာမခသည။ ဘရားအ လာငး၏အဝတတနဆာများက ဃဋကာရြဗဟမာ ကးက ယ ဆာငသား ပး သဒဓါဝါသဘ၌ စတ တာက တညခသည။

(၃)ဘရား လာငးသဒဓတထ မငးသား ဖား တာမ သာ ြမာကအရပသ မျကနာမလျက ခနစလမး လာကလမးရာတင သဟမပတြဗဟမာကးက ထးြဖမး ပးခသည။ ဘရား လာငး ဗာဓပငရငး အပရာဇတ ပလလ ငထက၌ အာနာပါနဈနဝငစား နစဉမာလညး ြဗဟမာကးက ထးြဖမး ပးခသည။


8

(၄) ဂါတြမတစာဘရား ဘရားအြဖစသ ရာက သာအခါ သဟမပတြဗဟမာကးက ြမတစာဘရား အား တရားဦး ဟာကား ပးပါရန တာငးပနခသည။

(၅)ြမတစာဘရား တာဝတသာနတြပညမ သတငးကတလြပညည န သကဿနဂရြပညသဆငး လာစဉ ြဗဟမာမငးကးက ထးြဖမး၍ လကပါလာခသည။

သကားမငး ြဗဟမာနတ ဒဝါများ ဂါတမဗဒဓ၏ဘဝ ပါငးများစာမ ရ ရ တာ၊ အြခအရများြဖစက သည။ ထ ကာင သကနးလ န သာ နတရပက ဃဋကာရြဗဟမာကး ကရားအးကငထားဟန ကရားအး အရပက သဟမပတြဗဟမာရပဟ၍ ခြခားနငပါသည။

ပ(၂၁)သည ရဂကး စတအနး စတတစခမ ကရားနင ရစငသနး လာငး န သာ ြဗဟမာပြဖစသည။

ပ(၂၂)မာ ရဂကး စတအ နာကဘက စာငးတနး တာငဘကြခမးရ စတမ ြဗဟမာမငးသကနးလ နပ ြဖစသည။

ပ(၂၃)မာ ရဂကး စတ အ ရ ဘက စာငးတနး၊ လကဝဘက စတမ ြဖစသည။ လကယာဘကတင ယပ ကငထား ပး လကဝဘကတင သကနးကငထားသည။

ပ(၂၄)သည ရဂကး စတအ နာကဘက စာငးတနး၊ တာငဘကြခမး စတမ ဒါငးလနး ပ တင ဆမးပ တင ပး လဒါနး နဟန ထလပထား သာ မတရပြဗဟမာရပထ ြဖစသည။

ဗဒဓဝငပါသညဝသ နဒနတရပက ကကက စတစတင တရရသည။ ဂါတမဗဒဓ သဗဗညတဉာဏ တာက ရ တာမ ပး နာက ဗာဓပင အာက အပရာဇတပလလ ငထကတင သတငးသး နစဉ မာရနတမငးက ၄ငး၏မာရစစသညများနငအတ လာ ရာက၍ ဂါတမ၏ပလလ ငက လရန ကးစားခသည။ ဂါတမဗဒဓက သ၏ပလလ င ဧကနစငစစြဖစ ကာငးက ဝသ နဒ ြမ စာငနတက သက သထခရာ ြမနတမငးကး ြမမ ပ လာပး ြပသမ သာ ကသလ ရစကသနးသမက သ၏ဆပငညစထတလက သာအခါ မာရနတမငးနင မာရစစသညတက ရအဟနြဖင စကာဝဠာတတငးအထ လငစငကနသည။ ဤအ ကာငးအရာက အ ြခခ ၍ စတများတင ဝသ နဒနတရပက ထားရြခငး ြဖစသည။

ကကက စတတင တရ သာ ဝသ နဒမာ နတသားရပ ြဖစပါသည။ သကက ရာဇ ၁၂၁၅၊ ခရစနစ ၁၈၉၄ ခါငး လာငးစာတင ဝသ နဒသက သကးမား၊ ြမနတသားဟတငကား ခ ြပဟ သာအပဒက သက သထ နပါသည။

စတပျကတစဆ၏မခလကျာဘကတင သနတတနတရပက တရသည။ နတ၏အဆငတနဆာ သည အြခားနတတနငထးထးြခားြခား မကြပား သာလညး လကတင ယပဝငးက ကငထားသညက တရ ရသည။

ကကက စတတင ြပငပတနဆာဆငမအတင မခ ပါကထပပငး၊ မခ ပါကဝယာတတင ကနနရာရပ များြဖင တနဆာဆငထားသည။ အချ စတတတင နစထပမခ ပါကများပါရရာ ကနနရာရပက အ ပ မခ ပါက၊ အာကမခ ပါကတ၌လညး အလဆငထားသညက တနငပါသည။ကကက စတများမ ကနနရာရပ များသည ထင နသညကနနရာြဖစ ပး လကဖဝါးနစဖကက ရ သကာလျက က နဟနမျး ြဖစသည။ ကနနရာ တမာ ထးထးြခားြခား လပ ပး န နာငးသည။

ကနနရာသည ငါးရာငါးဆယဇာတ တာနငဆကနယ နသည။ ြမနမာကျမးဂနများ၌ လခနဓာနငငက ကယ တစနညးအားြဖင လတစပငး ငကတစပငးသတတ ဝါမျး ြဖစသည။ ရ ရာငအဆငးရ ပး အတးအမတ


9

အကအခနကလညး ကမးကျငသည။ သမ မ နးညသညအမအရာလညး ရသည။ ပနးဝတမနဝတဆများက သာ စားသည ပသာဒငါးပါးနငြပညစသည။ ဘရားပငသည နတင ဝမးသာရငြမးစာ ကခနသညဟ၍ အ စဉအလာ ြပာဆမတသားခ ကသည။

ငါးရာငါးဆယဇာတ တာလာ အယအဆ၊ ဗဒဓဝငဆငရာ အယအဆများက အစြပ၍ ဘရား စတ များတင ကနနရရပများက ြပလပ၍ အလအပတနဆာဆငသညဟယဆနငသည။ ြမနမာနငငတင ကနနရာ၊ ကနနရရပများက စတပထးများ၌ ထလပ၍ အလအပတနဆာဆငြခငး၊ ပနးချဆြခငးတက ပဂ ခတကပင ရခသည။ ပဂမ ရ ဘရားသးဆ၊ မငးနနသဘရား၊ လာကထပပနဘရားများ၌ အနပညာ ြမာကများစာြဖင အချးကျကျ ရးဆထား သာ ကနနရာရပများက တနငပါသည။ ပဂ ခတမစ၍ အငးဝ၊ ကနး ဘာင ခတ တင အာင ကနနရာရပများက ရးဆြခငး၊ ထလပြခငးအ လအထက တနငပါသည။

ပ(၂၅)သည ရဂကး စတ၏အ နာက ြမာကရ စတပျကတစဆ၏မခဝထပရ ကနနရာရပြဖစသည။ ထင ၍က န သာ ရပြဖစသည။

ပ(၂၆)သည ရဂကး စတ၏အ နာကဘကအြခမးမ စတတစဆ၏ ခါငး လာငးပကယထည အာက ြခ တငရ သာ အရပြဖစသည။

ပ(၂၇)သည ခါးန န ခါငးန န ထင၍ က န သာ ကနနရာရပြဖစသည။

ပ(၂၈)သည ကကက စတစ၏အဝငလမးမ၏ တာငဘကြခမးလမးမနငကပလျကရ သာ စတ၏ ြမာက ဘကမခဝထပမ ကနနရာရပြဖစသည။ ဆး ရာငြခယထားသညကလညး တရပါသည။

ရမးြပည တာငပငး အထးသြဖင ညာင ရ မ နယ၊ အငး လးကနဝနးကျင ဒသရ စတအ တာ များများတင ကနနရာရပများက မခဝ၏ဝယာ၊ မခတထပတတငသာ ထလပ လရသည။ ကကက စတစတင မခတထပတငသာမက စတ၏ ခါငး လာငးပကယထည၏ အာက ြခတငပါ ထလပထားသညမာ ထး ြခားချကတစရပပင ြဖစသည။

ကကက စတတစစတင အြခားထးြခားချကတစရပမာ မနဿဟရပများက ဘရား၏ြပငပတနဆာ ဆငမများတင တရြခငးြဖစသည။ မနဿဟဟဆသညမာ လြခ သဟအဓပပါယရ ပး ြခ သကယနငလဦး ခါငးတပဆငထားသညအရပတစမျး ြဖစသည။ ဤအရပက ရး ခတလများက စတကးဉာဏဆနးကယ စာြဖင တထငထလပထားကြခငး ြဖစသည။ ြမနမာနငငအရပရပရ အချ သာဘရား စတများ၌ မနဿဟ ရပက ထလပထား လရသည။ မနဿဟရပက ထလပထားပမာ အနပညာ ြမာကသည။ လဦး ခါငး၌ မကဋသဏဌ ာနရ သာ အခနအတကများ ဆာငးထားသည။ ြမနမာနငငမ မနဿဟရပမာ နစမျးရသည။ လဦး ခါငး၌ မကဋ ဆာငးထား ပး ြခ သကယနစခပါရသညမနဿဟရပနငလဦး ခါငးတပဆငထား ပး မကဋမပါ သာမနဿဟရပတ ြဖစသည။ ပ(၂၉)နင(၃ဝ)တင ရပါ။

ဘလးရပများကလညး စတ၏ြပငပတနဆာဆငမတင ထညသငးြပလပထားသည။ ဘလးရပထ ၏အစဉအလာမာ အနဒယနငင ဟနဒအယဝါဒမဆငးသကလာခသည။ အလအပအတက ရညရယဟနမတ ပါ ။ စတများက စာင ရာကကာကယ စရနအတက ြဖစဟနတပါသည။ ပဂ ခတကပင စတများ၏ ကယထည(dome)၌လညး ကာငး၊ ဂဘရားများအတငး တနဆာဆငမ(Interior Decoration)၌လညး ကာငး၊ ဘလးပနးဆက အသးြပလာခသည။ ထးြခားချကမာ ကကက စတစ၏ဘလးရပများသည ကာကစရာအသငမျး မဟတ နြခငးပင ြဖစသည။


10

ဘရား စတ၏အ စာငအ ရာကအ နနင ဒါရပါလနတရပသည သလျကနင ကာပနးက လကတစ ဖကစတင ကငထားသည။ သလျကမာ ဘရားများ ဖျကဆးသ၊ ခးဆးသများက ရငးလငးရန ြဖစ ပး ကာ ပနးမာ ကသလရငများက ကဆဟန၊ သမဟတ အာငြမငမအဝဝ ရရ က စရန ရညရယဟနတပါသည။

ကကက စတစရ ရပပ စတအချ၏မခဦးထပတင ကနနရာအစား ဒါငးရပက နဟနက ထလပ ပးစ မခဝ ဘးနစဘကထပတင ြခ သနစ ကာငရပ ထားရသည။ ြခ သရပများသည ြမနမာြပညအရပရပရ ြခ သရပများနငမတဘ တစမထးြခား နသညက တရသည။ မခဦးထပတင ကနနရာထငကပ၊ မခဝ ဘး နစဖကတင ကကတ ရးရပတစ ကာငစ ထားရ သာ စတမခအဆငတနဆာမျးကလညး တရရသည။ အချ စတ၏မခဦးထပတင ကနနရာထားရ ပး မခ ပါက ဘး တစဖကတစချကတင ကနတပနးများြဖငသာ တနဆာဆငထားသညကလညး တရသည။

အြခားထထညကးမား သာ ြခ သရပကးများ၊ ြမငးရပကးများက ဆငရပကးများနငဝကမငးရပ ထနငဝကမငးနနး တာတကလညး သးြခား တ ရရသည။ ထအြပင ကကက စတစတင ဗဒဓသာသနာအ ထမးအမတလကခဏာများြဖစ စသည ဗာဓ ညာငပင ရဟနတာသမ တာ၊ ရး ကျာငး ဟာငး နရာများက လညး တရရသည။ သြဖစ၍ ကကက စတစသည ဗဒဓသာသနာအ မအနစများနငယဉ ကျးမအနပညာဗသ ကာလကရာများက ြပသ နသညြပတကကးသဖယ ြဖစ န ပသည။

ကး ခါငး လာငးများနင ခါငး လာငးစာများ

ကကက စတစပရဝဏအတငး၌ သကတမးရညကာ ပး စာပါ သာ ခါငး လာငးကး ငါးလးရသည။ အဆပါ ခါငး လာငးရစာများက လကာြဖင ရးသားထားသည။ ပထမဆးနင ရးအကျဆး ခါငး လာငး မာ သကက ရာဇ(၁၁၅၅)ခ၊ ခရစနစ(၁၇၉၃)တင ညာင ရ စာဘားကးနငတက စာဘား မ စားများနငြပည သြပညသားများ စ ပါငး၍ ရဂကး(ဆ တာငးြပည) စတ၌ လဒါနး သာ ခါငး လာငးကးြဖစသည။ အဆပါ ခါငး လာငးစာအရ ကကက ရာကးသည ညာင ရ စာဘား၏အပချပခ ဒသ၊ ညာင ရ မ သအ ခန တာများ ဆကသ နရသညဟနအပချပ သာ ရာကးတစရာြဖစ ကာငး သရရသည။ ထအြပင ညာင ရ စာဘားကးနငအတ အလဒါနအတတက လာ ရာကြပလပ သာ မ ရာများမာ ကကက ၊ ညာင ရ၊ တဘက၊ နာငခ၊ နာငမန၊ နမခတ၊ ဘနးယဉ၊ သဆင၊ အငး လးရာသြဖစ ကာငးလညး သရနငသည။ ဤ ခါငး လာငးစာသည ရးအကျဆး တရရ သာ ကကက ရာနငကကက စတ၏သမငး ကာငး တစစတ တစ ဒသပင ြဖစသည။ ကကက စတသမငးအတက အလနအ ရးကး ပး တနဖးကး သာ ခါငး လာငး တစခ ြဖစ ပသည။ ခါငး လာငးတငပါရ သာ သကက ရာဇ ၁၁၅၅ ခနစက ညာင ရ မ၏ နာက ကာငး သမငး၊ လကနပစကစာမတငပါရ သာ အစဉအဆကစးစခ သာ စာဘားစာရငးနငတကဆငစစ ဆး ကည သာအခါ ထစဉက ညာင ရ စာဘားကးမာ နစဆယသးဆယ ြမာက စာဘား စာယနး ြဖစ ကာငးသရရသည။ပ(၃၁)တင ရပါ။

ဒတယ ခါငး လာငးကးမာ သကက ရာဇ ၁၂၅၅(ခရစနစ ၁၈၉၃ ခနစ)ဆရာ တာများကးမး၍ သနး လပခ သာ ခါငး လာငး ြဖစသည။ ပထမ ခါငး လာငးနငနစတရာ နာကကျ သာ ခါငး လာငးစာ ြဖစ သည။ အဆပါ ခါငး လာငးစာတင အလဒါနနငပတသက၍ ဆ တာငးစာ၊ အမ ပး ဝ သာစာများနငအ တ ကကက မ တာတင ခါငး လာငးလဒါနးရာ၌ ပါဝငခ သာ မ ရာများကပါ သရရ ပသည။ ထ မ ရာ များတမာ-

(၁)ကကက


11

(၂)စကား

(၃) ညာငကငး

(၄) ညာင ရ

(၅)ထတ မာငး

(၆)တလး

(၇)နားခ

(၈)နမခ

(၉) နာငမန

(၁ဝ)ပငစ

(၁၁)ပငမ

(၁၂)ပနမ

(၁၃) ဘာနငး

(၁၄)ဘနးယဉ

(၁၅)မငးစစ

(၁၆) မာကမယ

(၁၇)လယလ(ပင လာငး)

(၁၈)လယအ

(၁၉)သထ(ဆဆင)

(၂ဝ)သာမငခမး

(၂၁)သြဖ

(၂၂)အငး ၄ ရာတြဖစကသည။ ခါငး လာငးစာပါ သကက ရာဇအရ သးသပရလင ထအချန ညာင ရ စာ ဘားကးမာ သးဆယတစဆယ ြမာက စာဘား စာအ ြဖစသညက သရပါသည။

တတယ ခါငး လာငးမာ သကက ရာဇ ၁၂၆၅ (ခရစနစ ၁၉ဝ၄)ခတင နာငယာဆငးဆရာ တာဦး ဆာင၍ ရဟနးရငလ ဒါယကာများစ ပါငး၍ ကကက မ တာတင လဒါနးခသည။ ပဉစမ ခါငး လာငးြဖစ သည။ စတတထ ခါငး လာငးမာ သကက ရာဇ ၁၂၇၅ (ခရစနစ ၁၉၁၃)တင နာငယာဆငးဆရာ တာကပင ဦး ဆာင၍ ရဂကးဘရားတင လဒါနးခသည။ ပဉစမ ခါငး လာငး တာမာ သကက ရာဇ ၁၂၉၃ ခ၊(ခရစနစ ၁၉၃၂)တင ကယလနသား သာ ဆဆငရာ ကျာငးဆရာ တာကးတစပါး(ဦးစနဒမာ)အတက ရညစး၍ ရဂ ကးဘရားတင လဒါနးခ ကသည။ ခါငး လာငး၏ ကးချနမာ ၆၃ ပဿာြဖစ ကာငး သရသည။ ဤ


12

ကကက စတ ခါငး လာငးစာများသည သမငးအ ထာကအထားများအြဖစ ဆကလကအကျးြပ နဦးမည ြဖစပါသည။

ဆး နးချက

ရး ဟာငးသမငးဝင ကကက စတစရ ဘရား စတနစ ထာင ကျာရသညအနက အ ကာငးပကတ ရ နသာ စတများရသကသ လးဝပျကစးသား ပး အတပကသ အ နအထားမျး စတများ၊ ဆးဆးဝါးဝါး ပ လနးပါးအ ြခအ နက ရာက နသည စတများ၊ ပလဆဆြဖစ န သာ စတနငတကမများ၊ မခတကများ၊ မခတကများက အလတနဆာဆငထားသညအဂ တပနးခကပနးနယများ၊ ရပစများ၊ ဆငးတ တာအပျက များက အထးဦးစား ပး ြပြပငထနးသမးရန လအပ နပါသည။ ညာငပငများ၊ သစပငများ မျထား သာ စတများ၊ ( စတအမတ ၈၂၊ ၂၄၄)လညး တရပါသည။ ကသလရငများ၏ကညညသဒဓါလနက၍ ထးကပ လ သာထးသကနး ကာငလညး မလကရာဟနများ ဖးကယ နသညကလညး တရရသည။

သမငးဌာနမ ကကက စတသမငးက လလာသ တသနြပ နချနမာပင ထး တာ ဟာငးများ ပျက စးသားသည စတများက အလရငများက ထး တာအသစ တငလပများက ကျငးပ နသညက တရရပါ သည။ ကကက စတစ၏အနပညာဗသကာလကရာမပျက ထနးသမးြပြပငရန ရရညတညတခင မရန အ ထးလအပပါသည။ ဤကသ ရးကမပျက ြပြပငထနးသမး ရးလပငနးကးက ထထ ရာက ရာက ြပည ြပညစစ ဆာငရကနငရနမာ အဖ အစညးတစခ၊ လမျးစတစမျးတညး၏တာဝန မဟတ ပ။ နငင တာနင တက ဗဒဓဘာသာဝင တငးရငးသားအားလးတ၏တာဝနတစရပ ြဖစ ပသည။

နဂး

ကကက စတစသည တစ ခတတစခါက အပချပသ စာဘား မ စား ငခနမးများနငြပညသြပည သားအသးသးတ၏ကသလ တာများ ြဖစသည။ ဒတယပဂ ဒသဟပင တငစားနင လာက အာငပင ဘရားပထး စတများ၊ ဗဒဓရပပားဆငးတ တာများတနင ကညညဖယရာ ဂဏယဖယရာ ကကက စတစ သည ရးရာယဉ ကျးမ အနပညာဗသကာအ မအနစများ ြဖစသည။ ကကက စတစသည ဘာသာသာသနာ ရးအရ လးစားကညညအထတအြမတထားရာ သာသနကအ ဆာကအအများြဖစသကသ ယခအခါ နယ ြမ အးချမးသာယာမ၊ လမးပနးဆကသယ ရး ကာငးမနမ ကမဘာလညခရးသားလပငနး ဖ ဖးတးတကမ တ ကာငလညး ကကက စတစတညရရာ ကကက ရာကးသည အနယနယအရပရပမ ဘရားဖးများ၊ ကမဘာ လညခရးသညများ လလာသများနငစညကားတးတက နပါသည။ ကကက စတစများက ကညညပ ဇာ ရငးနငကသလတရားများ ပားများနငက ပမည။ ဘာသာတရားကငးရငး သာ ပအဝတငးရငးသား(ပအင အ(P.N.O)တ၏ ဒသအတငးတင တညရ န သာ ကာင ပျကစးဆးရးမ လျာနညးြခငး၊ ြပြပငမမးမ ထနးသမးမအား ကာငးြခငးတ ကာင သ တသများက ဆကလက၍ လလာသ တသနများစာ ြပလပ နငဦးမည ြဖစပါသည။

ကညကညချ( တာငကးတကကသလ)

မတချက။၂ဝ၁၅ ခနစ နဝငဘာလထတ ဒါကတာသနးထနး ကယလနြခငးဆယနစြပညအထမးအမတ စာအပ စာမျကနာ(၆၉ မ ၁ဝ၈)ထ၌ ပါရ သာ ဆာငးပါးက ြပနလည၍ စာစရကထားြခငး ြဖစပါသည။


13


14


15


16


17


18


19


20


21


22


23


24


25


26


27


28


29


30


31

ကက္ကူမွတာ်သမိင်း နှင့် kyi cho(tgi) - kakku mwe taw...

Documents