Επιμέλεια: Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας 1

ΣΤΟΧΟΙ

1. Να αναγνωρίζετε ότι το χρώμα μιας φλόγας αλλάζει με την παρουσία διαφόρων αλάτων.

2. Να εξηγείτε τον τρόπο δημιουργίας του φάσματος εκπομπής διαφόρων στοιχείων και τη χρήση

του σα «δακτυλικό αποτύπωμα» στην ανίχνευση των στοιχείων.

3. Να αναγνωρίζετε ότι ο πυροχημικός έλεγχος είναι μια μέθοδος ποιοτικής ανάλυσης.

ΕΞΗΓΗΣΗ του ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

Με τη θέρμανση στη φλόγα, τα μέταλλα ή τα ιόντα τους προσλαμβάνουν ενέργεια. Εξαιτίας

αυτής της ενέργειας, ηλεκτρόνια μεταπηδούν σε ανώτερες ενεργειακές στάθμες (διέγερση). Σε

κλάσματα του δευτερολέπτου, τα ίδια ηλεκτρόνια, επιστρέφουν στη θεμελιώδη ενεργειακή στάθμη

(αποδιέγερση). Τότε εκπέμπουν την ενέργεια που έχουν προσλάβει, με μορφή ακτινοβολίας.

Η συχνότητα αυτής της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας είναι τόσο χαρακτηριστική για το στοιχείο

που την εκπέμπει, ώστε έχει χαρακτηριστεί «δακτυλικό αποτύπωμα» του στοιχείου.

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ ΟΡΓΑΝΑ

● λύχνος εργαστηρίου

● ποτήρι ζέσεως των 100mL

● σπάτουλα

● πλαστικός δίσκος με κοιλό-

τητες (παλέτα) ή άδεια συ-

σκευασία από χάπια ή τσίχλες

● 15-20 μπατονέτες

● νερό απιονισμένο

ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΙΑ - ΥΛΙΚΑ

1. NaCl ή Να2SO4 ή ΝαΝO3

2. CaCl2 ή Ca CO3

3. ΚCl ή ΚΙ

4. BaCl2 ή Βa(ΝO3) 2

5. SrCl2 ή Sr(ΝO3) 2

6. CuSO4 ή CuCl2

7. CοCl2

8. Pb(ΝO3) 2

9. άγνωστο δείγμα

10.Πυκνό διάλυμα HCl.

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ 1. Τοποθετούμε μικρές ποσότητες από τα στερεά αντιδραστήρια στην παλέτα με την βοήθεια

των αυτοσχέδιων σπαθίδων (λοξά κομμένα καλαμάκια). Χρησιμοποιούμε διαφορετικό καλαμάκι

για κάθε στερεό. Για ευκολία, έχουμε αριθμήσει τις θέσεις της άδειας συσκευασίας και τοποθε-

τούμε στις αριθμημένες θέσεις τα αντίστοιχα αντιδραστήρια.

2. Βάζουμε 10-20 mL απιονισμένο νερό στο ποτήρι ζέσεως.

3. Βυθίζουμε μια καθαρή μπατονέτα στο απιονισμένο νερό (ποτήρι ζέσεως) και την ακουμπάμε

στο προς εξέταση δείγμα (στερεό).

4. Κουνάμε την μπατονέτα μέσα στη φλόγα του λύχνου. Δεν την κρατάμε σταθερή μέσα στην

φλόγα γιατί υπάρχει κίνδυνος ανάφλεξης. Η πύρωση της ουσίας γίνεται στο κάτω μέρος της

οξειδωτικής περιοχής της φλόγας (εξωτερικός κώνος).

5. Χρησιμοποιούμε καινούρια μπατονέτα για κάθε δείγμα.

6. Μετά από κάθε δοκιμασία, καταγράφουμε τις παρατηρήσεις μας στο φύλλο εργασίας.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ (Ε.Κ.Φ.Ε.) ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠYΡOXHMIKH ANIXNEYΣH METΑΛΛΩΝ

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ και ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:………………………………………..………………………………………….………………ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ………………

ΕΠΙΛΟΓΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός M.Sc.

Επιμέλεια: Ελένη Γ. Παλούμπα, Χημικός, Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστημών Λακωνίας 2

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΥΡΟΧΗΜΙΚΩΝ ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ

ΔΕΙΓΜΑ ΑΛΑΤΟΣ ΜΕΤΑΛΛΟΥ ΧΡΩΜΑ ΜΕΤΑΛΛΟ ΠΟΥ

ΑΝΙΧΝΕΥΕΤΑΙ

1 Να2 SO4

2 Ca (ΝO3) 2

3 ΚΙ

4 Βa (ΝO3) 2

5 Sr(ΝO3) 2

6 CuSO4

7 CοCl2

8 Pb(ΝO3) 2

9 άγνωστο δείγμα

ΥΠΟΘΕΣΗ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ…

Ο κύριος Λεβιάθαν παρατήρησε φανερά εκνευρισμένος πως

το αγαπημένο του gourme νερόβραστο χέλι Καραϊβικής, ήταν ανά-

λατο. Πριν καλά καλά ολοκληρώσει τη διαμαρτυρία του, ο … υπερά-

νω πάσης υποψίας μπάτλερ του, εμφανίστηκε με ύφος τόσο αμήχα-

νο κι αφελές όσο ειρωνικό και σαρδόνιο. Στον απαστράπτοντα αρ-

γυρό δίσκο, μετέφερε την αγαπημένη χρυσοποίκιλτη αλατιέρα του

κυρίου του.

Ο παρατηρητικός κύριος Λεβιάθαν, πριν αλατίσει το φαγητό του,

εξέτασε προσεκτικά τη λευκή σκόνη που περιείχε το συλλεκτικό μικρό σκεύος. «Είναι χάος η ψυ-

χή του ασιάτη και κυρίως όταν μαγειρεύει κάτι» θυμήθηκε τους στίχους της αγαπημένης του

μπαλλάντας. «Μήπως κατά … τύχη, ο δαιμόνιος Ταν, εντόπισε το νιτρικό στρόντιο;»

Πώς θα απαντούσατε επιστημονικά στην ανησυχία του καχύποπτου κροίσου;

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………