ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆysu.am/files/1-1582009507-.pdf ·...

ԵՐԵՎԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԼԵԶՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՅՈԻՐԻ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ, ԼԻԱՆԱ ՍԱՐԳՍՏԼՀ

ԱՐՍԵՆ ՄԿՐՏՉՅ XԻՐԱԱԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ԼԵԶՈՒՆ. ՇԱՐԱՀՅՈՒՍԱԿԱՆ ՀՈՄԱՆԻՇ ԿԱՌՈՒՅՑՆԵՐԻ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆԲանալի բսաեր ֊իրավական տեքստ, դատական ակտ, հստակություն, պար։ւ

թյուն, դերբայական դարձված, շաղկապ, շարահյուսական հոմանիշներ, ներգործա՜ ե կրավորական նախադասություններ, բարդ ստորադասական նախադասություն

Շարահյուսական հոմանշությունը բարդ երևույթ է։ Այն, ըսւո էությս։ ընդգրկում է լեզվի շարահյուսական կաոուցվածքն ամբողջությամբ։ Հոմո նշային հարաբերություններով առնչակից են նախադասության տարր աեսակներ միակազմ և երկկազմ, դիմավոր և անդեմ, կրավորական ու նէ ՜ գործական, պարզ ու բարդ հ այլն1։ Այս կառույցները, սակայն, դրսևորում ւ իմասաային և ոճական որոշակի աարբերություններ. առերևույթ նո ■ միսւքն արտահայտող երկու հոմանիշ կառույցներ ունենում են գործառու կան տարբեր իրացումներ, նախադասության այս կամ այն անդամը շեշտս։ դրելու առանձնակի հնարավորություևևեր։ Այդ իսկ պատճառով իրավաէս։ տեքստում պետք է ուշադիր հաշվարկել նախադասության հոմանիշ տեսան ների ըևձեռած հնարավորությունները, հստակ ու դիպուկ նախադասս թյունևերը տեքստը միանշանակ ընկալելու երաշխիք են։

1 Այս մասին մանրամասն աե ս Պառնասյան Ն., Շարահյուսական համանիշներ ժամանակակից հայերենում, Երնան, 1970։2 Տե ս «Իրավական ակաերի մասին» ԼԼ օրենքի 36֊րդ հոդվածի 2֊րդ մաս, ընդունվեմ 2002 թ. ապրիլի 3-ին (էլ. հասցե՝ ^^^.Ջրհտ.Ջտ/մօշաոշոէԱ6՝^.&տբճ7մօօ1Ռ=90941)։3 Տե ս «Նորմաաիվ իրավական ակաերի մասին» ՀՀ օրենքը, ընդունվել է 2018 թ. մարս. 21-ին (էլ. հասցե՝ ^^^.ւրէշէսոս\ոօ^տ/Ջշէ.Ջտրճ7ամ= 150549)։

Դեռևս 2002 թ. ընդունված «Իրավական ակտերի մասին» Հայաստան Հանրապետության օրենքը սահմանում էր՝ իրավական ակտերի լեզու պետք է լինի ճշգրիտ, հստակ և մատչելի2։ Հետագա տասնամյակում օրեն; տարբեր փոփոխությունների ենթարկվեց։ 2018 թ. ընդունված և ներկայում գործող «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքում նշվսւ դրույթը դուրս է մնացել3։ Անկախ այս հանգամանքից՝ իրավաբանակսւ տեքստի համար ճշգրտությունը, հստակությունն ու մատչելիությունը միշս

պ պարտադիր որակներ են։ հետևաբար իրավական գրագրության մեջ գարևոր են ոչ միայն հաղորդվող նյութի բովանդակությունը, փաստերն ու փաստարկումները, ձևավորումը, այլև շարադրելու մշակույթը, նախադա֊ ճությաև տեսակի նպատակային ընտրությունը1։

1 Իրավաբանական ենթաոճի շարահյուսական առանձնահատկությունների մասին ման– դամասն ւոե ս Եզեկյան է., Ոճագիտություն, Երհան, 2003, էջ 51-55, Ավետիսյան Յու., Պաշտոնական ոճ, Երհան, 2011, էջ 55-72։

1. Դերբայական դարձվածով պարզ և բարդ ստորադասական նախադասություններԴերբայական դարձվածները հնարավորություն են տալիս մեկ նախադասության մեջ միաժամանակ մի քանի գործողություն նշելու։ Թերևս այս պատճառով է, որ դրանք հաճախակի կիրառություն ունեն պաշտոնական լրագրության մեջ։Պաշտոնական խոսքում դերբայական դարձվածով են արտահայտվում գերազանցապես գործողության• հիմունքը (հիմունքի պարագան)՝ հիմք ընդունելով դատարանի որոշումը....; ելնելով վերը նշվածից....; հաշվի առնելով այդ փաստը....,• ձևը (ձևի պարագան)՝բեռնափոխադրողը, հերքելով հայցվոր կոդմի մեդադրանքը, նշել է....; ավտոմեքենան, վթարի վայրից տեդա– փոխելով կայանել է ՍՊԸ տարածքում,• հակառակ հիմունքը (զիջման պարագան)՝ չնայած կողմերի միջև եղած պայմանագրին....; փաստաթղթի բնօրինակը ներկայացնելու փոխարեն....,• ժամանակը (ժամանակի պարագան)՝ փաստաթղթերը ներկայացնելիս չեն կցվել....; վթարի վայրում գտնվելիս չի նկատել....,• նպատակը (նպատակի պարագան)՝ դատարանը հեռացավ՝ որոշում կայացնելու; կողմերը դիմում են ներկայացրել' պայմանագիրը ժամկետից շուտ լուծելու և այլն։Այսօրինակ կառույցները պաշտոնական խոսքի առանցքն են. խոսքին տալիս են որոշակի վերամբարձություն, պաշտոնականություն, նպաստում են խոսքի հակիրճությանը, համատեղում են զուգընթաց գործողութ֊ ունների նկարագրություններ, խոսքը դառնում է ավելի տարողունակ։ Այս յւռումով, իհարկե, մեծ է դրանց դերը։ Սակայն, պայմանավորված որոշ նկատառումներով, պետք է հրաժարվել դրանց հաճախակի գործածությունից գամ կուտակումից։ Այսպես։ա) Դերբայական դարձվածների հաճախակի գործածությունը կամ կուտակումը հատուկ չէ հայերենին, հանգեցնում է խոսքի արհեստականու– պան, աևհստակության։ Եթե խոսքը տալիս է հնարավորություն, ապա երբեմն նպատակահարմար է դերբայական դարձվածները կամ դրանց մի մա–

177

Էլ պարտադիր որակներ են։ հետևաբար իրավական գրագրության մեջ կարևոր են ոչ միայն հաղորդվող նյութի բովանդակությունը, փաստերն ու –լաստարկումները, ձևավորումը, այլև շարադրելու մշակույթը, նախադասության տեսակի նպատակային ընտրությունը1։

1 Իրավաբանական ենթաոճի շարահյուսական առանձնահատկությունների մասին ման– ՜ –Պասն տե ս Երեկյան Լ., Ոճագիտություն, Երնան, 2003, էջ 51-55, Ավետիսրսն Յու., Պւաշտո– Խսկան ոճ, Երհան, 2011, էջ 55-72։

1. Դերբայական դարձվածով պարզ ե բարդ ստորադասական նախադասություններԴերբայական դարձվածները հնարավորություն են տալիս մեկ նախադասության մեջ միաժամանակ մի քանի գործողություն նշելու։ Թերևս այս պատճառով է, որ դրաևք հաճախակի կիրառություն ունեն պաշտոնական գրագրության մեջ։Պաշտոնական խոսքում դերբայական դարձվածով են արտահայտվում ւերազանցապես գործողության• հիմունքը (հիմունքի պարագան)՝ հիմք ընդունելով դատարանի որոշումը....; ելնելով վերը նշվածից....; հաշվի աոնելով այդ փաստը....,• ձևը (ձևի պարագան)՝բեռնափոխադրողը, հերքելով հայցվոր կոդմի մեղադրանքը, նշել է....; ավտոմեքենան, վթարի վայրից տեդա֊ փոխելով կայանել է ՍՊԸ տարածքում,• հակառակ հիմունքը (զիջման պարագան)՝ չնայած կողմերի միջհ եղած պայմանագրին....; փաստաթղթի բնօրինակը ներկայացնելու փոխարեն....,• ժամանակը (ժամանակի պարագան)՝ փաստաթղթերը ներկայացնելիս չեն կցվել....; վթարի վայրում գտնվելիս չի նկատել....,• նպատակը (նպատակի պարագան)՝ դատարանը հեռացավ՝ որոշում կայացնելու; կողմերը դիմում են ներկայացրել' պայմանագիրը ժամկետից շուտ լուծելու և այլն։Այսօրինակ կառույցները պաշտոնական խոսքի առանցքն են. խոսքին .աղիս են որոշակի վերամբարձություն, պաշտոնականություն, նպաս– .Ղում են խոսքի հակիրճությանը, համատեղում են զուգընթաց գործողութ֊ ուևևերի նկարագրություններ, խոսքը դառնում է ավելի տարողունակ։ Այս –ռումով, իհարկե, մեծ է դրանց դերը։ Սակայն, պայմանավորված որոշ ևկա– սաոումևերով, պետք է հրաժարվել դրանց հաճախակի գործածությունից .ամ կուտակումից։ Այսպես։ա) Դերբայական դարձվածների հաճախակի գործածությունը կամ կուտակումը հատուկ չէ հայերենին, հանգեցնում է խոսքի արհեստականու֊ պան, անհստակության։ Եթե խոսքը տալիս է հնարավորություն, ապա եր– ՜եմև նպատակահարմար է դերբայական դարձվածները կամ դրանց մի մա–

177

սը փոխարինել երկրորդական նախադասություններով։ Դիմավոր բայի աո կայությունը խոսքին հաղորդում է հստակություն հ դինամիզմ։ Օրինակ՝Արձակուրդ գնողիս, երկարատև գործուղման մեկնելիս կամ այլ պսոո–

ճաոներով բացակայելիս աշխատողը պարտավոր է իր մոտ եղած փաւ֊ տաթղթերը հանձնել իրեն փոխարինող անձին։Նախադասության սկզբում «տեղադրված» մի քանի դերբայական դալ վածները թուլացնում են խոսքի տեմպը, նախընտրելի է, որ թավ սղոխ.– վերջին կապակցությունը խրեն փոխարինող) ձևակերպվի աոանձին նախ դասությամբ։ 2,մմտ.'

^Արձակուրդ գնալիս, երկարատև գործուղման մեկնելիս կամ այլ պա.՜ - ճաոներով րացակայելիս աշխատողը պարտավոր է իր մոտ եղած փաստ. - թղթերը հանձնել այն անձին, ով փոխարինելու է իրեն։Կամ՝

Դատարանը, գտնելով, որ սույն գործով տրված կատարողական թեր ՜ ր պարզաբանման անհրաժեշտություն չի եղել, ավելին, դատարանը, բորբ քարկվող դատական ակտով պարզաբանելով կատարողական թերթի պ~ ■ հանջները, ըստ էության սահմանել է կատարման ենթակա նոր պահանջնեԱռավել նպատակահարմար է միտքն արտահայտել առանց դերբա՜.. կան դարձվածի՝ կոնկրետ ստորոգումով, նաև կարելի է որոշ բառեր ւիո՜ւ ինչպես՝

=> Դատարանի համոզմամբ' այս գործով տրված կատարողականթերր ՝ պարզաբանելու անհրաժեշտություն չի եղել, ավելին' բողոքարկվող դատա կան ակտով դատարանը պարզաբանել է կատարողական թերթի պահած ները հ սահմանել կատարման ենթակա նոր պահանջներ։Ընդ որում, կատարված փոփոխությամբ՝ նախադասության ձևի պար..֊, գան ^Դատարանը, գտնելով, որ սույն գործով տրված...ծ) փոխվում է հիմա.. քի պարագայի։ Խոսքը դառնում է առավել տրամաբանական ու համոզիչ։բ) Եթե նպատակ կա բուն գործողությանը զուգահեռ ներկայացնե ֊ զուգընթաց գործողություն(ներ), ապա դրա համար դերբայական դարձվսւ - ՜ հարմար, նույնիսկ անփոխարինելի միջոց է։ Այդպիսով խոսքը դառնում : ավելի սեղմ, ասելիքը ավելի պարփակ և ամբողջական։ Երբեմն, սակււ ինչ-ինչ նկատառումներով պայմանավորված, իրավակիրառողը դարձվի - միջոցով փորձում է որոշ գործողությունների ընկալումը թուլացնել ն֊ դրանց տալ ոչ էական նշանակություն։ Իսկ երբ դրանք տրվում են առա. . շաղկապի կամ հաջորդում են իրար, ապա ավելի է մեծանում ասելիքը ր՜ ղարկելու հավանականությունը, անշաղկապ կառույցները արագ ընթերցվում, և դարձված(ներ)ով արտահայտված գործողությունը մղվում : երկրորդ պլան։ Օրինակ՝Տարբերակ 1. Մթության մեջչկողմնորշվելով արագ վարելով՝ վթար։ ենթարկվել։

178

Տարբերակ 2. Մթության մեջ չկողմնորշվելով և արադ վարելով՝ վթարի էր ենթարկվել։Տարբերակ 3. Մթության մեջ չի կալմնորոշվել և արագ վարելով՝ վթարի է ենթարկվել։Տարբերակ 4. Արագ է վարել ե մթության մեջչկողմնորոշվելով՝ վթարի է ենթարկվել։Այստեղ ունենք նույն մտքի ոճական-նրբիմաստւպին չորս աարբերակ. հմուա իրավաբանը դրանցից յուրաքանչյուրը կգործածի ըստ հարկի ն նշանակությ ան:Մյուս կողմից, սակայն, իրավաբանական ցանկացած տեքստ պետք է լինի բաց, հստակ, միանշանակ։ Դրանցում խոսքային հնարներով միտքը քողարկելը չի արդարացվում, հ ուստի բնավ հարկ չկա այդ միտումով դիմելու դերբայական դարձվածների։գ) Միշտ չէ, որ կարելի է դերբայական դարձված գործածել։ Դա հնարավոր է դառնում այն դեպքում, երբ գործողությունը, որն արտահայտվում է դերբայով և ստորոգյալով, իրականացնում է միննույն անձը (առարկան)։ ճակառակ դեպքում ստացվում է երկիմաստություն կամ պարզապես անիմաստություն։ Օրինակ՝

Հեռագրերը մատյանով հանձնվում են համապատասխան ծառայութ– ունների օգնական-ոեֆերենտին ' նշելով ընդունման ամսաթիվը ն ժամը։Այս կառույցից ստացվում է՝ հեռագրերն են նշում ամսաթիվը։Կամ՝ Հեռագրերի ընդունումը կատարվում է շրջանառության բաժնում՝ նշելով ամսաթիվը։Եվ կամ Հաշվի առնելով 2017 թ. բյուջեի պակասուրդի անհամաչափ բնույթը ' հրատապ է դառնում ծախսերի ն եկամուտների համաչափության ապահովումը։Այս կարգի սխալներից խուսափելու համար կարելի է՝> դերբայական դարձվածը փոխարինել առանձին նախադասությամբ՝

Հեռագրերի ընդունումը կատարվում է շրջանառության բաժնում նշվում է ամսաթիվը։> փոխել գլխավոր կամ ամբողջ նախադասության կառուցվածքը՝

Հեռագրերն ընդունում է շրջանառության բաժինը ' նշելով ամսաթիվը։Քանի որ 2017թ. բյուջեի պակասուբւդը անհամաչափ է, հրատապ է դառ

նում ծախսերի հ եկամուտների համաչափության ապահովումը։դ) Շատ դեպքերում նախընտրելի է դերբայական դարձվածն արտահայտել համապատասխան ստորադասական նախադասությամբ։ Այս կերպ ՜աղադրիչ նախադասությունների տրամաբանական կապն ու հարաբերութ– ււնը առավել ցայտուն են դրսևորվում։ Օրինակ՝Եռօրյա ժամկետում կարոդ եք հետ վերցնել նույն հոդվածի 1-ին մասով

.ախատեսված՝ աշխատանքային պայմանագիրը աշխատողի նախաձեռ–

179

նությամբ լուծելու մասին առնվազն երեսուն օր աոաջ զրավոր ճ.՝ |

գործատուին ներկայացված ծանուցումը։Դերբայական դարձվածների կուտակումը խճողում է միւռքը, անհսւ՜ ր

ձգձգում ընկալումը։ Խանգարում են նաև ոչ ճիշւո կետադրությունը ւ շարադասությունը։ 2,մմտ.'

=> Համաձայն նույն հոդվածի 1-ին մասի ' եռօրյա ժամկետում կարո.՜ հետ վերցնել աշխատանքային պայմանագիրը աշխատողի նախաձեռնի ւ>– յամբ լուծելու մասին ծանուցումը, որն առնվազն երեսուն օր առաջ գրա֊ ՚ V ներկայացվել է գործատուին։

Այլօրինակ՝Հայցվորի ' նախկինում զբաղեցրած պաշտոնն այլ անձի կողմից ցբօ.

ղեցված լինելու հանգամանքն ինքնին որպես գործատուի ե աշխաւ։ ՜ լ՚ր աշխատանքային հարաբերությունների վերականգնման անհնարինու՜– ՜մն որակվել չի կարող։

Նախադասությունը կարելի է շակել երկու տարբերակով։մ Որոշիչ դերբայական դարձվածը վերածել ստորադասական նա՜– ւ–

դասությաև.֊> Այն հանգամանքը, որ այլ անձ է զբաղեցրել հայցվորի նախկխռւյւ

զբաղեցրած պաշտոնը, չի կարող դիտվել գործատուի և աշխատողի աչ տանքային հարաբերությունները վերականգնելու անհնարինություն։

Ժ "Վերաձևակերպել նախադասության երկրորդ մասը՝ դերբայսւկււ . այնքան եարթ կառույցը փոխարինելով ստորոգումով.

=5 Այն, որ հայցվորի նախկինում զբաղեցրած պաշտոնը զբաղեցրել է ո անձ, չի նշանակում, որ այլես հնարավոր չէ վերականգնել գործատու ւ աշխատողի աշխատանքային հարաբերությունները։

Կարծում ենք՝ երկրորդ տարբերակը առավել հաջողված է. հստակ I ւ ավելի հարազատ մեր լեզվամտածողությանը։

Կամ՝Աշխատանքային պայմանագրի լուծման վերաբերյալ աշխատռ՜ է

պայմանագրի լուծման ժամկետի ե այլ պայմանների վերաբերյալ տեղ ՜. -■֊ թյուններ չպարունակող գրավոր առաջարկը և աշխատանքային պա - ֊է– նագրի լուծման վերաբերյալ գործատուի հրամանը միասին չեն կ~՜՝ յ նույնացվել երկկողմանի համաձայնագրի հետ։

^Աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ աշխատողի գրավոր առաջարկը, որը պայմանագիրը լուծելու ժամկետի հ այլ պայ՛– ֊. ների վերաբերյալ տեղեկություններ չի պարունակում, և աշխատանբ ու պայմանագրի լուծման վերաբերյալ գործատուի հրամանը միասին ..ւէ կարող նույնացվել երկկողմանի համաձայնագրի հետ։

Երբեմն դերբայական դարձվածների կուտակումները պարզապես : ւ խոդում են խոսքը։ հակիրճ արտահայտվելու ձգտումը չի իրականան ՜.ս Օրինակ՝

180

Որևէ ապացույց չեն ներկայացրել նաև նշված հարցը ընդհանուր ժողովում քննարկված լինելու կամ այն քննարկման դևերս իրենց պահանջի մերժված լինելու մասին։Կառույցում երկրորդական նախադասության «ներկայությունը» անխու֊ ճափելիորեն անհրաժեշտ է։ 2,մմտ.՝

=>Որևէ ապացույց չեն ներկայացրել նաև այն մասին, որ նշված հարցը քննարկվել է ընդհանուր ժողովում, կամ հարցը քննարկելու պահանջը մերժվել է։Կարծիք կա, որ դերբայական դարձվածները նպասաում են պաշտոնական խոսքի վերամբարձությանն ու հանդիսավորությանը, ն որ դրանց բացակայությունը կամ քիչ գործածությունը իրավական խոսքը դարձնում է պարզունակ ու առօրեական։ Կարծիք կա նան, որ ստորադասական նախա– –.ասություններն էլ իրենց հերթին ծանրացնում, ձգձգում են ասելիքը։ Բեր– –սւծ օրինակներից երեում է, սակայն, որ որևէ դեպքում մենք հատուկ նախապատվություն չենք տվել միայն մեկին կամ մյուսին։ Առավել հարմար ն նպատակային ենք համարել այդ երկուսի համատեղ գործածությունը այն դրամաբանությամբ, որ դրանք ակնհայտորեն հարստացնում են խոսքը, –.արձնում բազմազան ու հստակ, միաժամանակ նպաստում են խոսքի պաշտոնական որակների պահպանմանը։ Թերնս ավելորդ չէ նշել նան, որ իրանական փաստաթուղթը, ի տարբերություն, օրինակ, անձի բժշկական (առող– ական) տեղեկագրի (հիվանդության պատմության) կամ հաշվապահական ՜հաշվետվության, ուղղվում է ավելի մեծ և բազմաշերտ լսարանի։ Այդ իսկ պատճառով հստակ և միանշանակ շարադրանքը պետք է նկատվի իրավա– ե ան տեքստի անբեկանելի հատկանիշը։Փաստաթուղթ կազմելիս տեղին կլինի թերևս հիշել հետևյալ խոսքերը. - Ջանացե ք, որ նախադասությունները միշտ լինեն կարճ, հասկանալի ու պարզ։ ճԼիշե ք, որ Ձեր խնդիրն ամենևին այն չէ, որ լսարանին ցուցադրեք, թե ՜. Վիճակի եք գործածելու դժվարարտասանելի բառեր ու շարահյուսական բարդ կառույցներ (եթե Ձեր նպատակը միայն սեփական կրթվածությունն ու –ելքը ի ցույց դնելը չէ), այլ այն, որ Ձեր ունկնդիրները միանգամայն ճիշտ ՜.մբոնեն այն, ինչ Դուք ցանկանում եք նրանց ասել»1։

1 ԱտշւՋթՅ պշյւօտօճ ՅԼԱՏշւ (ոշբշքօԶ։ Տշօճօյջ ֊Կ-), 14., 2001, շ. 98.

2. Ներգործական և կրավորական նախադասություններԴրանց ոճական հնարավորությունները շատ որոշակի են ու հստակ։ա) Ներգործական նախադասությունը ակտիվ խոսք է, կրավորականը պասիվ։ Երկրորդում սովորաբար ընդգծվում է ինքնին կատարման փաստը՝ դնկախ այն բանից, թե ով է հատկապես կատարողը, ստեղծվում է մի տե– ճակ չեզոք վերաբերմունք։ Էմմտ.

181

Հայցը վերանայվել է վերաքննիչ դատարանի կողմից։բ) Կրավորական կառույցները երբեմն անհրաժեշւո են ներգործա

կանների «հարուցած» միօրինակությունը մեղմելու համար, ինչպես՝/յ/7 ընկերներից ճ-ի խնդրանքով 24.01.2013 թ. 2-ի փոխարեն 2-ը ամբոր

ջությամբ մարել է վերջինիս պարտավորությունները։ ... Աոանց որևէ շահ ունենալու մարել է պարտավորությունը, որպեսզի տունը չանցնի բանկին իսկ վերջիններս պարտավորվել են մի քանի ամիսների ընթացքում վերա դարձնել նրա վճարած զումարը։ Հետագայում տունը կրկին ձևակերպվում : 2-ի անունով։

գ) Կրավորականը լեզվական հարմար միջոց է, եթե անհրաժեշտությոնԼ է առաջանում կարնորելու ոչ թե գործողություն կատարողին (ենթակային այլ գործողությունը կամ դրան առնչվող հանգամանքները։ 2,մմտ.

Այդ արարքի համար օրենքը նախատեսում է հետևյալ պատիժը։Այդ արարքի համար նախատեսվում է հետնյալ պատիժը։Երկրորդով (կրավորական կառույցով) ընդգծվում է պատիժ բար՜

(այսինքն՝ կարնորվում է պատժի գաղափարը), իսկ առաջինի դեպքու. խոսքի կենտրոնում ենթական է՝ օրենք՜ը։ Կամ՝

Տնօրենությունը երկու անզամզգուշացրել էր աշխատակցին այդ մասինԱշխատակիցը երկու անգամ զգուշացվել էր այդ մասին (տնօրենությււ.

կոդմից –ը պարտադիր չէ)։դ) Կրավորական կառույցները խոսքին տալիս են պաշտոնականությա.

երանգներ ն խիստ տարածված են որոշակի փաստաթղթերի լեզվում հա՝ վեւովություն, որոշում, արձանագրություն հ այլն։ Դատական ակտերու, սակայն, հավասարապես կարևոր են թե կատարողը, թե գործողությունը հ թե դրանց վերաբերող հանգամանքները։ Կրավորական կազմություններ ՜ հասկանալի պատճառներով այդ «հավասարության» հնարավություևը չ՜։ տալիս։ Այս դեպքում առաջին պլան են մղվում ներգործականները։

Ի վերջո, ավելորդ չենք համարում կրավորական կառույցների վերաբե՝ յալ անել մի կարևոր դիտարկում, կրավորական կառույցները բնորոշ չեն հայերեն լեզվամտածողությանը և գրական հայերենում առանձնապես զոր ծուն չեն։ Եվ եթե փաստաթղթում հատուկ նպատակ չկա կրավորակա կառույցի վերը նշված ոճական հնարավորությունները օգտագործելու, աս նախընտրությունը պետք է տրվի ներգործական նախադասություններին։

Որքանո վ են նպատակահարմար, օրինակ, հետևյալ կազմություններ դատարանի կոդմից որոշվեց նիստը նետաձգել; հայցվորի կոդմից ներկն, յացված փաստաթուդթ; պատասխանողի կողմից մերժված առաջարկ; գործատուի կոդմից լուծված պայմանագիր և այլև։ Ընդ որում, հանդիպում ե. նաև օրենքի կողմից նախատեսվող...., օրենսգրքի կողմից սահմանվող... սխալ կապակցությունները։ Կողմից կապը գործածվում է անձ ցույց տվւ՜ կամ անձի առմամբ դրված գոյականների հետ (դատավորի կողմից, ներկս, յացուցչի կողմից, դատարանի կողմից)՛. Մինչդեռ իր ցույց տվող գոյական

182

մերը ներգործող խնդրի պաշտոնում կիրառվում են առանց կողմից կապի, դրվում են բացառական կամ գործիական հոլովներով։ ճիշտ են՝ օրենքով նախատեսվող...., օրենսգրքով սահմանվող.... կապակցությունները։Տարիների ընթացքում ւպսպիսիք ավանդույթի ուժով մաել և ամրապնդվել են իրավաբանական գրագրության ու գրականության մեջ, դարձել են մասնագիտական լեզվամտածողության անբաժան տարրեր։ Վստահաբար կարող ենք ասել՝ սա իրավաբանական գրագրության խոցելի կողմերից մեկն է։ Թերնս ճիշտ կլինի իրավական փաստաթղթերը և ընդհանրապես իրավաբանական ենթաոճը բեռնաթափել կրավորական նախադասութ– ՜ուևների անհարկի բեռից։Միտքը ներգործական կառույցներով արտահայտելը ավելի դյուրին է։ Բացի այդ, պարտադրվող կապային կառույցները չեն ծանրաբեռնում խոսքը։ Բերենք մի քանի օրինակ (ընդգծված են նան բառերի անհարկի կամ ոչ ճիշտ գործածությունները)։

Իր կողմից վճարված գումարի դիմաց անձը գնեց վիճելի բնակարանը։=>Իր վճարած գումարով անձը գնեց վիճելի բնակարանը։Դատարանի կողմից սույն քաղաքացիական գործով իրականացվել է

ապացույցների բազմակողմանի ն օբյեկտիվ գնահատում։=>Սյս քաղաքացիական գործով դատարանը ապացույցները գնահատել

է բազմակողմանի հ օբյեկտիվ։Արտահայտվելու պարզ ու հստակ ոճը միշտ էլ նախընտրելի է։ 2,մմտ.'Դատարանի կողմից այդ գործարքը չի կարող որակվել որպես կեղծ,

քանի դեո չի ապացուցվել գործարքը կնքած կողմերից մեկից ներկայացված բողոքի հիմնավոր լինելը։

=> Դատարանը այդ գործարքը չի կարող կեղծ որակել, քանի որ դեո չի ապացուցվել գործարքը կնքած կողմերից մեկի ներկայացրած բողոքի հիմնավոր լինելը։

...պարզ է դաոնում, որ Դատարանի կողմից որևէ կերպ դիմումատուի կողմից վկայակոչված ե ներկայացված պահանջի հիմքում դրված իրավական նորմին, դրա կիրառելիությանը անդրադարձ չի եղել։

=> ...պարզ է դաոնում, որ Դատարանը չի անդրադարձել դիմումատուի վկայակոչած հ ներկայացրած պահանջի հիմքում դրված իրավական նորմին, դրա կիրաոելիությանը։Առանձին դեպքերում կրավորական կառույցները պարզապես սխալ են ձևավորվում և տեղիք են տալիս տարընթերցումների։ Դրանից խուսափելու համար ճիշտ կլինի հաշվի առնել մի քանի կարևոր հանգամանք.

մ Ոչ բոլոր ներգործական բայերից է հնարավոր վ-ով կրավորական սեռի բայեր կազմել։ Օրինակ՝ ունենալ - ունեցվել (նկատի է ունեց– վել), նախաձեռնել - նախաձեռնվել (նախաձեռնված աշխատանքը), պատգամել - պատգամվել (իրեն պատգամված խոսքը....)։ Սրանք գրական հայերենի համար սովորական կազմություններ չեն։

183

յ -Ա- ածանց ունեցող որոշ բայեր բազմիմաստ են։ Օրինակ՝ հայտնվւ նշանակում է ի հայտ գալ, երևան զադ Այս բայը գրեթե չի գործածվու. տեղեկացնել, իրազեկել բայերի կրավորական նշանակությամբ Մինչդեռ դատական ակտերում երբեմն կիրառվում է հենց վեր; նշված նշանակությամբ՝ հանգեցնելով տարընկալմաև։ Օրինակ՝

....հարցը պարզ է դաոնում ...կայացած դատական նիստում հե֊յ հայցվորի կոդմից Դատարանին հայտնված տեղեկություններից, որոնցո. ըստ էության հաստատվեչ են....

Մի պահ թվում է, թե տեղեկություններն իրենք են եկել, հայտնվել դատ - րանում, մինչդեռ խոսքը հայցվորի հայտնած տեղեկության մասին է։ Իմա ֊ տային այս շփոթից խուսափելու համար ճիշտ կլինի օգտագործել ներգո; ծական նախադասություն։ 2,մմտ.'

=> ...հարցը պարզ է դարձել ...կայացած դատական նիստում հենց հա . վորի՝ Դատարանին հայտնած տեղեկություններից, որոնցով հաստատն. են....

Կամ՝ Գործի մասնակիցներից որևէ մեկի ներկայացված չլինելու դեպ քամ վճռի օրինակը հրապարակման կամ հաջորդ օրը պատվիրված նամ ~ կով ուղարկվում է նրան։

Կրավորական կառույցի ընտրությունը մի շարք նկատառումներով . դեպքում նույնպես տեղին չէ։ Նախ՝ պատճառահետեւանքային հարաբեր 7 թյուններն առավել շեշտվում են երկրորդական նախադասությունների ս ջոցոփ հստակ ստորոգումով։ Ապա՝ տարբեր են ներկայանալն ներկադ ա: ված լինել բայերի իմաատները։ Ներկայանալ՜ը ունի մի քանի իմա֊, առաջին իմաստով նշանակում է պաշտոնական գործով, անհրաժեշտար - ՜։ որևէ տեղ գնալ1։ Ցույց է տալիս ենթակայի ինքնին գործողություն։ Մ ներկայացված լինել կապակցության իմաստը։ Այն նշանակում է նան ինչ՜։ ՝ մեկի կողմից ներկայացվել։ հետնաբար ներգործական կառույցը, ինչ֊֊ ւ . նաև պայմանի պարագան երկրորդական նախադասությամբ արտահայտե ՜ նպատակային ու տեղին կլինեն։ 2,մմտ.'

1 Տե ս «ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան», Երևան, 1969։

=> Եթե գործի մասնակիցներից որևէ մեկը չի ներկայացել, ապա ւ֊ ՜ ր օրինակը հրապարակման էօրըվ կամ հաջորդ օրը պատվիրված նամակ՜ . ուղարկվում է նրան։

Այսպիսով, ներգործական և կրավորական նախադասությունների մ՜. . ընտրություն կատարելիս լավ կլինի հաշվի առնել վերը նշված հանգամա ֊; ևերը։

3. Պարզ և բարդ նախադասություններէայսւնի է, որ պաշտոնական լեզվում գերիշխում են բարդ ստորադաս .֊-

կան նախադասությունները։ Շաղկապներով և հարաբերյալ֊հարաբերակա

184

հերով (եթե...., ապա; քանի որ...., ուստի; ոչ միայն...., այլն; ոչ թե...., այլ; այն...., որ; այնպես...., ինչպես և այլն) կապված կառույցները ձևավորում են խոսքային կուռ միջավայր, աոեղծում են տրամաբանական ամուր կապ, ընդգծում են տեքստի պատճառահետևանքայիև կառուցվածքը։ Սա պաշտոնական ոճի առանձնահատկությունն է։ Ավելին, նախադասության տեսակի, շաղկապի կամ ամփոփիչ մեկ բառի ճիշտ ընտրությունը ապահովում է պարբերությունների տրամաբանական կապը և սահուն անցումը։ հիշենք, որ պարբերությունը տեքստի այն հատվածն է, որն ունի իմաստային միասնություն և ինքնուրույնություն։ Կազմված է առնվազն մեկ նախադասությունից։ Բանավոր խոսքում պարբերությունների միջև եղած դադարը ավելի մեծ է, քան նախադասությունների։ Գրավոր խոսքում սկսվում է նոր տողից։ Պարբերության նախադասությունները բովանդակային, ոիթմահևչերանգա– փև որոշակի կապի ու ներդաշնակության մեջ են։ Բնորոշվում է կառուցվածքային, իմաստային ավարտվածությամբ, նաև մասերի համաչափությամբ, կապակցվող տարրերի միատեսակությամբ, բաղադրիչների արտասանական գրեթե նույն տևողությամբ, կառույցների կաղապարային մերձակցությամբ, հնչերանգային հստակ անցումներով և այլն1։

1 Տե ս Պետրոսյան Լ., Հայերենագիտական բառարան, Երևան, 1987, էջ 525։

Ասվածի հաջող օրինակ է հետևյալը.Տվյալ դեպքումբոդոքաբերը Դատարան ներկայացրած դիմումի իրավա

կան հիմքում դրել է «Սնանկության մասին» ՀՀ օրենքի 95֊րդ հոդվածի 2-րդ մասը։ Դրա համաձայն, եթե ֆինանսական առողջացման ծրագիր հաստատված չէ, ապա պարտապան ֆիզիկական անձի վաճաոքի ենթակա գույքի կազմումչի ներառվում այն գույքը, որը ձեռք է բերել վերջինիս սնանկ ճանաչելու մասին վճիռն օրինական ուժի մեջ մտնելուց հետո։

Մինչդեռ բողոքարկվող դատական ակտի պատճառաբանական մասի բովանդակության ուսումնասիրությունից պարզ է դառնում, որ Դատարանը չի անդրադարձել դիմումատուի վկայակոչած ն ներկայացրած պահանջի հիմքում դրված իրավական նորմին, դրա կիրառելիությանը։ Այդ մասով դատական ակտում եզրահանգումներ չկան։ Դրա փոխարեն վկայակոչվել են ներկայացված դիմումին ն դթա պահանջին չառնչվող նորմեր։ Առանց համապատասխան վերլուծության Դատարանը եզրահանգել է նրան, որ միջնորդությունը ենթակա է մերժման։ Մինչդեռ Դատարանի կիրառած հոդվածները հիմք չէին այս գործով ներկայացրած դիմումը մերժելու։

Այս տեքստը հիմնականում կազմված է բարդ ստորադասական նախադասություններից։ Տեղին ու ճիշտ են գործածված տարաբնույթ շաղկապական կառույցները։ Ըստ հարկի՝ մեջընդմեջ գործածվել են նաև պարզ նախադասություններ, որոնք աննկատ թեթևացնում, մեղմում են խոսքի ձգձգվածու– թյունը։

185

Եվ որքան էլ աարօրիեակ է, իրավաբանական գրագրության ասն - ա ճնշող թերությունը հենց ձգձգված, երկար և խրթին նախադասությունն ւ ա կուտակումն է։ Հիմնական պատճառներից մեկը թերևս այն է, որ հաձ ֊ ա փորձ է արվում մեկ նախադասության մեջ ամբարելու հնարավորինս ՜ . սւեղեկույթ (ինֆորմացիա)։ Գործողությունը, գործողության հիմուն;– հակաոակ հիմունքը, պատճառը, տեղը, ձևը, օբյեկտը, սուբյեկտը հաձ ա մեկտեղվում են մեկ նախադասության կազմում։ Իրավական փաստաթղթ ւ՛ խոսքային թերությունների մեծ մասը հենց այսպիսի կառույցների հետև– < է։ Երկարուձիգ նախադասություններում շատ անգամ աննկատ են մն՜ . քերականական սխալը, անհարկի բառօգտագործումը։ Բերենք ընդամ։ մեկ օրինակ։

2Հ աշխ. օր.֊ի 110-րդ հոդվածի 1-ին մասը դրանում պարունակվոդ ր ոերի ե արտահայտությունների տաոացի նշանակությամբ մեկնաբան՜ ՜ արդյունքում ակնհայտ է, որ աշխատանքային պայմանադիրը կողմերի ՜ - - մաձայնությամբ լուծված կարող է համարվել բացաոապես այն դեպքում. ~– ր այդ պայմանագրի լուծմանը հետամուտ կողմը մյուս կողմին ներկայացրել I պայմանագիրը լուծելու վերաբերյալ գրավոր աոաջարկ, ե մյուս կողմն ք յօթնօրյա ժամկետում իր համաձայնության մասին ծանուցել է աոաջա : ներկայացրած կողմին, ընդ որում, այդ ծանուցումն էլ պետք է հաջորդի ււ– - մահագրի լուծման' փոխադարձաբար համաձայնեցված ժամկետը և - ՚ պայմանները սահմանոդ երկկողմանի գրավոր համաձայնագրի կնքոււ~։. ինչը նշանակում է, որ աշխատանքային պայմանագիրը կողմերի համաձ .թ– նությամբ լուծելու գործընթացի շրջանակներում համապատասխան գրսոխ ւ աոաջարկ ստացած գործատուի կողմից այդ աոաջարկն ստանալու օրվ– հաջորդող յոթնօրյա ժամկետի ընթացքում աշխատանքային պայմանագ : ՜ լուծելու (աշխատողին աշխատանքից ազատելու) մասին անհատակ– 1 իրավական ակտ կայացվել չի կարող, քանի դեո աշխատողը ծանուցված գործատուի համաձայնության մասին, և քանի դեո կնքված չէ աշխատածը - - յին պայմանագրի լուծման վերաբերյալ երկկողմանի գրավոր համաձայն - գիր (այլ կերպ ասած՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծման վերաբեր–՞ աշխատողի ' պայմանագրի լուծման ժամկետի ե այլ պայմանների վերաբ ՜՜ յալ տեղեկություններ չպարունակող գրավոր աոաջարկը ե աշխատանքա : պայմանագրի լուծման վերաբերյալ գործատուի հրամանը միասին չեն կ՛րող նույնացվել երկկողմանի համաձայնագրի հետ, քանի որ կողմերի հււ մաձայնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու մասին հրամ–. կարող է արձակվել միայն աշխատողի ե գործատուի երկկողմանի համա ձայնագրի հիման վրա ' դրանով պայմանագրի լուծման բոլոր պայմաններ. արդեն իսկ փոխադարձաբար համաձայնեցված լինելու պայմաններում)։

Գրեթե մեկ էջ ձգվող մեկ նախադասություն։ Սա այն նմուշ-օրինակներ ՜ է, որը ցույց է տալիս, թե ինչպես չի կարելի գրել։ Թերևս բացառվում է, ոբ հմուտ իրավաբանն անգամ միանգամից ընկալի այսպիսի տեքստը։ Եթե

186

նույնիսկ մի կողմ թողնենք խմբագրելու ենթակա լեզվական որոշ անճշտություններ, ապա գոնե կարելի էր բազմաբաղադրիչ նախադասությունները միմյանցից սւրոհել վերջակեաերով։ 2,մմտ.'=> ՀՀ աշխ. օր.–ի 110-րդ հոդվածի 1-ին մասի մեկնաբանությամբ՝

ակնհայտ է, որ աշխատանքային պայմանագիրը կողմերի համաձայնությամբ կարող է Լուծված համարվել բացառապես այն դեպքում, երբ այդ պայմանադիրը լուծել ցանկացող կողմը մյուս կողմին ներկայացրել է պայմանադիրը լուծելու վերաբերյալ գրավոր առաջարկ։ Մյուս կողմն իր հերթին յոթնօրյա ժամկետում իր համաձայնության մասին ծանուցել է առաջարկ ներկայացրած կողմին։ Ընդ որում, այդ ծանուցմանը պետք է հաջոյւդի երկկողմանի գրավոր համաձայնագրի կնքումը, որը, փոխադարձաբար համաձայնեցված, սահմանում է ժամկետը ե այլ պայմաններ։ Սա նշանակում է, որ աշխատանքային պայմանադիրը կողմերի համաձայնությամբ լուծելու գործընթացի շրջանակներում համապատասխան գրավոր առաջարկ ստացած գործատուն այդ առաջարկը ստանալու օրվան հաջորդող յոթնօրյա ժամկետի ընթացքում աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու (աշխատողին ազատելու) մասին անհատական իրավական ակտ չի կարող կայացնել, քանի դեռ աշխատողը ծանուցված չէ գործատուի համաձայնության մասին, և քանի դեռ կնքված չէ աշխատանքային պայմանագրի լուծման վերաբերյալ երկկողմանի գրավոր համաձայնագիր։ (Այլ կերպ ասած՝ աշխատանքային պայմանագրի լուծման վերաբերյալ աշխատողի գրավոր առաջարկը, որը պայմանագիրը լուծելու ժամկետի ե այլ պայմանների վերաբերյալ տեղեկություններ չի պարունակում, ն աշխատանքային պայմանագրի լուծման վերաբերյալ գործատուի հրամանը միասին չեն կարող նույնացվել երկկողմանի համաձայնագրի հետ, քանի որ կողմերի համաձայնությամբ աշխատանքային պայմանագիրը լուծելու մասին հրաման կարող է արձակվել միայն աշխատողի ն գործատուի երկկողմանի համաձայնագրի հիման վրա։ Ընդ ոյւում, հրամանն արձակվում է, եթե պայմանագրի լուծման բոլոր պայմաններն արւդենիսկ փոխադարձաբար համաձայնեցված են)։Այստեղ թերևս տեղին է հիշել ԼԼ Կառավարության՝ 2012 թ. ապրիլի 5-ի Արձանագրային որոշումը, որում հավելվածով տրված են իրավական սկտերի նախագծեր կազմելու մեթոդական ցուցումները1։ Նշվում է.

1 Տե ս Հ^Դ^Ա–ջ^ԱոՄրօէօշօ1տ/ւէտա/159/

• Մեկ նախադասությունը պետք է մեկ միտք արտահայտի։ Մեկ գլխավոր ու մի քանի երկրորդական նախադասություններից բաղկացած երկար նախադասությունները ճիշտ կլինի բաժանել մի քանի պարզ նախադասությունների։• Քանի որ երկար պարբերությունները դժվարընթեռնելի և դժվարըն– կալելի են, հոդվածի բովանդակությունը պետք է բաժանվի համապա–187

տասխան մասերի (կետերի, ենթակետերի) մտքի տրամաբաևան զարգացմանը համապատասխան։ Սակայն դա չի նշանակում, ռ՜ նախադասությունները պետք է արհեստականորեն և անհարկի մա. նատվեն։• Նախադասության տարբեր մասերի միջն քերականական կաւ֊ ՜ պետք է հստակ լինի։ Պետք է պարզ լինի՝ ենթական վերաբերում գլխավո ր, թե երկրորդական նախադասության ստորոգյալին։• Նախադասությունների կառուցվածքին վերաբերող վերոհիշյալ ն . հոնների պահպանումը անհրաժեշտ է պարզ կառուցվածքով հովածներ ունենալու ն դրանց կիրառումը, ինչպես նան հոդվածում հ: տագա փոփոխություններ ն լրացումներ կատարելը հեշտացնն ՜ համար1։

1 Տե ս VV\VձV.^-տօV.ՋIո/ս-ք11^տ/ք11^/ժ^^ր^^տ/Զր^֊Vօրօտհսա/2012/04/^Ջx13-2 1.բճք

Եթե անգամ մեթոդական այս ցուցումները ներկայումս օրենքի ր. ւ ՜ չունեն, միհնույնն է, տեղին ն առաջնային պահանջներ են բոլոր դեպքերու.Կամ՝2այտնել են, որ Դատարանը երկու տարակարծությունների դեպք։

ընդունել է «X» ՍՊ ընկերության դիրքորոշումը, այլ ոչ թե «V» ԻԱՄ-ի կոդ.՛՝ նշանակված փորձաքննության արդյունքների շուրջ Դատարանում որա այ վկա հարցաքննված փորձագետ ճ-ի դիրքորոշումն այն մասին, որ, ուսու նասիրելով շուկան, պարդել է, որ 2016 թվականին նման մեքենան սւ՜ժէ 2.456.000 22 դրամ գումար, որը 560.000 22 դրամի տարբերությամբ է փորձել հստակեցնեչ դրանց խոշոր չափի տարբեյաւթյունը, ինչպես նա. - ամիս ավտոմեքենան շահագործելու ընթացքում մաշվածության գնււ. ։՝ւ արժեքը և կայացրել է չհիմնավորված դատական ակտ։Մի կողմից՝ դատարանի դիրքորոշում, մյուս կողմից՝ հարցաքննւ .»ր փորձագետի դիրքորոշում, մի երրորդ կողմից՝ մեքենայի արժեք հ այ՛ .՜ : ղեկություններ, ապա՝ չհիմնավորված դատական ակտ։ Եվ սրանք բո՜ր՜դ վերաբերում են ընդամենը մեկ խնդրի։ Բացի այդ՝ ծագում է երկու կա՜.. ՜ռ հարց՝ ա) ո րն է մեքենայի արժեքի տարբերությունը, արժեքը պակսւ . I ներկայացված, թե ավել, բ) ո րն է նախադասության ենթական՝ դա՜.՜ ւ– րա նը, թե «X» ՍՊԸ-ն։ Երկրորդ հարցի պատասխանը թերնս հնարաւ՜ ՜ ճշտել վերջին մտքով՝ կայացրել է չհիմնավորված դատական ակտ. են՜– . դրվում է՝ խոսքը դատարանի մասին է։ Բայց առաջինի պատասէ.. ո անհնար է պնդել։ Քանի որ մտքերը խճճված են, կան նան բացթողումնն՜ ՜ւ անորոշ ձնակերպումներ, տեքստի բովանդակությունը չի ընկալվում ՚. ...ա գոնե դյուրությամբ չի ընկալվում։ Այս ամենը ստվերում, նան կասկածի ՜ հ է դնում տեքստի բովանդակության հավաստիությունը։ Դրանից կարն խուսափել ներկայացվող հարցի կողմերն իրարից առանձնացնելով։ Իս. ՜

188

. արելի է անել պարզ և բարդ նախադասությունների համաաեղ և րոխնիփոխ գործածությամբ, իհարկե, կաաարելով նան խմբագրական որոշ ճշգրտումներ։ Հմմտ. '

=> Հայտնել են, որ Դատարանը տարակարծությունների դեպքումընդունել է «X» ՍՊԸ դիրքորոշումը։ Դատարանը չի ընդունել «V» ԻԱՄ֊ի նշանակած և որպես վկա հարցաքննված փորձագետ ճ-ի դիրքորոշումը։ վերջինս, ասումնասիրելով շուկան, պարզել է, որ 2016 թ. այդպիսի մեքենան արժեր - 456.000 ՀՀ դրամ, որը 560.000 ՀՀ դրամով ավել է (կամ պակաս)։ Դատականը չի փորձել հստակեցնել նան այս հանգամանքը ' ավտոմեքենայի արժեքի խոշոր տարբերության չափը, ինչպես նան չի ճշտել 4 ամիս շահագործված ավտոմեքենայի մաշվածության արժեքը։ Ուստի կայացրած Դատական ակտը հիմնավորված չէ։

Ի դեպ, նկատելի է, որ նման ձևակերպումներում տեքստի հեղինակը, րորձելով առավել հստակ ներկայացնել ասելիքը, հաճախ գործածում է հավելյալ լեզվական միջոցներ (այլ կերպ ասած, այսինքն, ըստ էության և այլն) կամ օգտվում է ներդրյալ նախադասություններից։ Օրինակ՝

Հայցադիմումը վարույթ ընդունելիս Դատարանը ստուգում ն պարզում է հայցվորի հայց հարուցելու իրավունքի աոկայությունը, այսինքն հայց հա– րուցելու իրավունքի նախադրյալների աոկայությունը, ինչպես նան արդյոք հայցվորը պահպանել է այն հարուցելու (դատարան դիմեչու) օրենքով սահմանված կարգը, այլ կերպ ասած պահպանվել են հայցադիմումի գրավոր ճնին նբովանդակությանը ներկայացվող պահանջները, որոնցչպահպանու– մը հիմք է հայցադիմումը վերադարձնելու համար (հայցադիմումի ներկա– ացման պահին գործող 17.06.1998 թվականի ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրք, հոդված 92)։

2,մմտ.՝=> Հայցադիմումը վարույթ ընդունելիս Դատարանը ստուգում է ինչպես

հայց հարուցելու իրավունքի նախադրյալների աոկայությունը, այնպես էլ այն հանգամանքները, թե պահպանվել են արդյոք հայցադիմումի գրավոր ձևին ե բովանդակությանը ներկայացվող օրենքով սահմանված պահանջները։ Դրանք չպահպանելը հայցադիմումը վերադարձնելու հիմք է /հայցադիմումը ներկայացնելու պահին գործող 17.06.1998 թվականի ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրք, հոդված 92)։

Այլ օրինակ՝Այնուհետհ բազմիցս հեռախոսակապ է հաստատվել Դատարանի որոշ–

մամբ փորձաքննությանը մասնակից դարձված պատասխանողի ներկայացուցիչ ճ-ի հետ փորձաքննությանն անհրաժեշտ լրացուցիչ ելակետային տվյալներ, ինչպես նան հետազոտման առարկա հանդիսացող բնակարանը փորձաքննությանը տրամադրելու համար, սակայն վերջինս հայտնեց, որ պատասխանող կողմը գտնվում է հանրապետությունից դուրս ն չի կարոդ

189

տրամադրել բնակարանը, հիմք «V» ՊՈԱԿ-ի 04.02.2016 թվականի ՜ . 29521507 եզրակացությունը։

=> Այնուհետհ բազմիցս հեոախոսակապ է հաստատվել պատասխանն յւ ներկայացուցիչ ճ-ի հետ, որը, Դատարանի որոշմամբ, մասնակից է դա՜ « փորձաքննությանը։ Վերջինիս դիմել են, որպեսզի փորձաքննությանը տ՜ > մադրի անհրաժեշտ ե ելակետային լրացուցիչ տվյալներ, ինչպես նան ՜ > տազոտման առարկա բնակարանը։ Սակայն նա հայտնել է, որ պատաս ւ > նող կոդմը հանրապետությունում չէ, ուստի չի կարող բնակարանը տ՜յ– մադրել հետազոտության համար (հիմք «V» ՊՈԱԿ-ի 04.02.2016 թվակա օր թիվ29521507 եզրակացությունը)։Այսպիսով, շարահյուսական հոմանիշ կառույցների ճիշտ ընտրութր ւո ն գործածությունը իւիսւո կարնոր նախապայմաններ են իրավական լղ ֊. ւ– աաթուղթը հստակ, ճշգրիտ և մատչելի կազմելու համար։ Բերված - ■ նակներից նկատելի է, որ միշտ էլ հնարավոր է ի սկզբանե ընտրել նախււ ր. սությունների այնպիսի կառուցվածք, լեզվական այնպիսի միջավայր ւ ասելիքը հավելյալ ճշգրտումների կարիք չունենա։ հիշենք՝ որքան կար֊. 1 նախադասությունները, այնքան քիչ է սխալվելու հավանականությունը։

էՕբսճ Ճ66Լ0Ա»», Շ3թւ<ււշյա, յձրշՔո ձւպյրաա - Հհս* որւաօէաւճ ծօոթոՔօո .6հւ6օբ Լ Ա11<)11Աձէ1111^Շ1ՀԱ.Հ ՇԱւաւԱէՀՇԱԱՏՕՀԱՃ 1Հ()1ւււոր\՝ւ<սսս

6 շւՋււշ թՑՇՇձ1ՋւբււտՋւօւ՝ՇՋ օօօՑշւաօօու 8նւ6օբ& ս ^աօւբշծյւշււայ շարրՁճշւոո. յո շաւօաաօՅ 8 ոթԶ80881ճ ^օւգոսշւրրՋճ. Շւաօաւաաօօւօւօ օռւօաօա# ոօ^օՑււեւ բՋՅ-՜ա-տտա ւ՜ռո&ւս ոբշյյյւօՅ&շաա։ ոօաաշ » Աօոօյւոււշ, ագատյա© » ոՅօշստոեւշ, ոբօշրււշ ռ շյւօ>» ■ յ.յլ էխշ օաւօաաայշշւօւտ ւօաոբ^ւաւա, Յեւբյաաօասշ ոօւսււ օ/աօ » ւօ ®6, ւաօւօւ բ֊ բշաաՅՋԱւա » օճյւՅշյաօւ՝ օշօճնստա 8ՕՅ;սօ>ւաօշւՅււ\ա աաօւոաբօՅՋաու ւօրօ աա ւաօրօ ֊ ա ոբօ,ցյւօ»աաա. եԽօաւօ ոօՅւօւպ՜ 8 ոբՋ8080ւս րշճօրշ տաւաօշ ՅԱՋստաւշ ոբռօծբշւՋշւ ֊ ւր օւաօաաւաոօրօ ոբբզյւօ^տոաւ։ ւօաւււօ » «շտեւշ ոբշ^յւօ^օաւ» Ջտյւ^աւշՋ յջ. ՕՋԱՕՅՏ&^աօրօ տօօոբաւյււՋ ւշւՀշւտ.\սհ –\ձ օէւտ> ՅՈ. ԼԽոյ Տ3ր§տ^3ո, ճրտշո ձ1երէշհյՁՈ - 1հօ Լէւոբսօյթ օք Լշ§բ1 Օօշսոս 8

էհւ՛ Շհօւշշ օք Տջոէսշէւշ Տջոօոթոօստ Տէրսշէսրօտմհշ ա՜էԽԽ Շճ&ոււոշտ էհ© բշշսհ&ոէւշտ օք էհօ օհօւշտ ջոՃ ատջ§շ օք տ^ոէՋՇէւօ տ^ոօոր– . I տէրսօէսրօտ ւո 1շ§ճ1 ժօօսաօոէտ. Բւքքօրօոէ է/բշտ օք տօոէօոշօ հուշ՝ տ/ոօպուԽ րշԽէւօոտհ - ■ շօրռբԽէօ տոժ ւոշօրոբԽէօ, թՅտտԽօ ձոՃ տօէԽօ, տաւբԽ տւոճ օօրոբԽճ, շէշ. 7՝ււօ տ^ոօո^ա ֊ I տէրսօէսրօտ շճբրշտտւո§ տւբբտւրշոէ1յ էհօ տյոյօ 1Ճշճ ապ Խւօ ճւքքտրշոէ Զշէս31ւտՋէւօո ձոԺ տբշշ։ւ քօՋէսրօտ էօ շտբհճտւշշ էհւտ օր էԽւէ րոշրոնշր օք էհշ տշոէշոշշ. հօր էհւտ րշՋտօո, ւո էշճէտ էհ. օհօւշօ օք տյաօպուօստ է/բօտ ւտ օք ջրօՋէ ւրոբօրէոոշշ։ շԽՋր տոժ շօոշւտօ տշոէօոօօտ տւրշ տւ §սՋրՁոէշ= օք սոօզսԽօշ31 բշրշօբէւօո օք էհշ էշճէ.Ներկայացվել է 06.02.2019Գրախոսվել է 18.02.2019Ընդունվել է տպագրության 21.02.2019

190

ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Տարոն ԳանիելյանԳրքի գովազդը թիֆլիսահայ պարբերական մամուլում (1846-1865 թթ.) .................................. 130

Արծրուն ԱվազյանԱբսուրդի թաւորոնը ն Արթուր Ադամովի հայերեն թարգմանված պիեսները................................................ 138

Աննա ԹորոպանԳաղափարական հարցադրումները Ղազարոս Աղայանի «կարություն և Մանվել» վեպում ......................................... 151

Մարինե Ղազարյան3– Գեոահասների սեռական կյանքի հոգեբանական նրբերանգները

կակոբ Օշականի արձակում ................................. 161

50 ԼԵԶՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Յուրի Ավեւոիպան, Լիանա Սարգսյան, Արսեն Մկըաչյան Իրավական ւիասսւաթղթերի լեզուն, շարահյուսական հոմանիշ կառույցների ընարություն .................................. 176

76ՊԱՏՄԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Արա Ագատյան «Ռազմական կոմունիզմի» քաղաքականության գնահատականը հայ պաամագրության մեջ ...................................... 190

84 ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Սերժիկ Սրապիոնյան ՜Վահան Թեքեյան, ազնվական քերթողը ........................ 200

Վահան ԲայբուրդյանԳեղամ Պեարոսյան, Անդրկովկասը դիվանագիտական հորձանուտում ............................................206

Նաիրա ՊողոպանԳ. Ե. Երեմեև, Թուրքական հանրապետության պատմությունը

.121 1918 թ. առ այսօր (ռուսերեն) ................................. 211Գալերի Թունյան

էդվարդ էրիքսոև, կայերը ն թուրքերը։ կետազոտություն ապստամբների դեմ պայքարի մասին (ռուսերեն) ................ 215

243

236

ՏԵՂԵԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

Ազատյան Արա ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի հայցորդ ([email protected]) Ազատյան Շավարշ ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի միջին դարերի

բաժնի ասպիրանտ ([email protected]) Ավագյան Արծրուն ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետի դեկան, բա-

նասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր ([email protected])

Ավետիսյան Հայկ ԵՊՀ հնագիտության և ազգագրության ամբիոնի վա-րիչ, ԵՊՀ ՀՀԻ հնագիտության լաբորատորիայի վա-րիչ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրոֆե-սոր ([email protected])

Ավետիսյան Յուրի ԵՊՀ հայոց լեզվի ամբիոնի վարիչ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր

([email protected]) Ավետիսյան Պավել ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստի-

տուտի տնօրեն, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, պատմա-կան գիտությունների դոկտոր

Բայբուրդյան Վահան ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների և դիվանա-գիտության ամբիոնի պրոֆեսոր, պատմական գի-տությունների դոկտոր

([email protected]) Բոբոխյան Արսեն ԵՊՀ հնագիտության և ազգագրության ամբիոնի

դոցենտ, ԵՊՀ ՀՀԻ հնագիտության լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու (a.bobokhyan@ysu. am)

Գնունի Արտակ ԵՊՀ հնագիտության և ազգագրության ամբիոնի դոցենտ, ԵՊՀ ՀՀԻ հնագիտության լաբորատորիայի ավագ գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու ([email protected])

Դանիելյան Տարոն Վանաձորի պետական համալսարանի գրականու-թյան ամբիոնի դոցենտ, բանասիրական գիտություն-ների թեկնածու ([email protected])

Թորոսյան Աննա ԵՊՀ հայ գրականության պատմության ամբիոնի ավագ լաբորանտ և հայցորդ ([email protected])

Թունյան Վալերի Ռուսաստանի տուրիզմի և սերվիսի պետական համալսարանի Երևանի մասնաճյուղի պրոֆեսոր, պատմական գիտությունների դոկտոր

([email protected]) Հայրունի Աշոտ ԵՊՀ հայոց պատմության ամբիոնի պրոֆեսոր, ԵՊՀ

ՀՀԻ առաջատար գիտաշխատող, պատմական գի-

237

տությունների դոկտոր ([email protected]) Ղազարյան Մարինե ԵՊՀ հայ նորագույն գրականության ամբիոնի

դասախոս ([email protected]) Միրիջանյան Դիաննա ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստի-

տուտի գիտաշխատող, պատմական գիտությունների թեկնածու ([email protected])

Մկրտչյան Արսեն ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի նախա-գահ, ՀՀ դատական ծառայության 1-ին դասի բարձ-րագույն խորհրդա-կան, իրավաբանական գիտու-թյունների թեկնածու

([email protected]) Չոլաքյան Հակոբ ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստի-

տուտի առաջատար գիտաշխատող, պատմական գիտությունների դոկտոր

Պողոսյան Նաիրա ԵՊՀ թյուրքագիտության ամբիոնի ասիստենտ, բա-նասիրական գիտությունների թեկնածու

([email protected]) Սահակյան Հրանուշ ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի հայոց պատմու-

թյան ամբիոնի ասպիրանտ ([email protected]) Սարգսյան Լիանա ԵՊՀ հայոց լեզվի ամբիոնի դոցենտ, բանասիրական

գիտություների թեկնածու ([email protected]) Սաֆարյան Ալեքսանդր ԵՊՀ թյուրքագիտության ամբիոնի վարիչ, պատ-

մական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր ([email protected]) Սիմոնյան Արամ ԵՊՀ ռեկտոր, ԵՊՀ ՀՀԻ տնօրեն, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից

անդամ, պատմական գիտությունների դոկտոր, պրո-ֆեսոր ([email protected])

Սրապիոնյան Սերժիկ ԵՊՀ հայ գրականության պատմության ամբիոնի դոցենտ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու ([email protected])

Վարդանյան Արգիշտի ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի ավագ գիտաշ-խատող, պատմական գիտությունների թեկնածու

Վիրաբյան Վանիկ Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկա-վարժակական համալսարանի հայոց պատմության ամբիոնի պրոֆեսոր, պատմական գիտությունների դոկտոր ([email protected])

Տագեսյան Անդրանիկ Հայկազյան համալսարանի հայկական սփյուռքի ուսումնասիրության կենտրոնի տնօրեն, «Հայկազյան հայագիտական հանդեսի» պատասխանատու խմբա-գիր, քաղաքական գիտությունների դոկտոր

([email protected])

238

СВЕДЕНИЯ ОБ АВТОРАХ Авагян Арцрун Декан факультета армянской филологии ЕГУ, доктор

филологических наук, профессор ([email protected]) Аветисян Гайк Заведующий кафедрой археологии и этнографии ЕГУ,

заведующий лабораторией археологических исследо-ваний Института армено-ведческих исследований ЕГУ, доктор исторических наук, профессор

([email protected]) Аветисян Павел Директор Института археологии и этнографии НАН РА,

член-корреспондент НАН РА, доктор исторических наук

Аветисян Юрий Заведющий кафедрой армянского языка, доктор филоло-гических наук, профессор

([email protected]) Азатян Ара Соискатель Института истории НАН Армении ([email protected]) Азатян Шаварш Аспирант сектора истории средних веков Института

истории НАН Армении ([email protected]) Айруни Ашот Профессор кафедры истории армянского народа ЕГУ,

ведущий научный сотрудник Института арменовед-ческих исследований ЕГУ, доктор исторических наук

([email protected]) Байбурдян Ваган Профессор кафедры международных отношений и

дипломатии ЕГУ, доктор исторических наук ([email protected]) Бобохян Арсен Доцент кафедры археологии и этнографии ЕГУ,

кандидат исторических наук ([email protected]) Гнуни Артак Старший научный сотрудник лаборатории археологи-

ческих исследований Института арменоведческих ис-следований ЕГУ, кандидат истори-ческих наук

([email protected]) Варданян Аргишти Старший научный сотрудник Института истории НАН

Армении, кандидат исторических наук Вирабян Ваник Профессор кафедры армянской истории Армянского

государственного педагогического университета им. Х. Абовяна, доктор истори-ческих наук

([email protected]) Дакесян Андраник Директор Центра исследований армянской диаспоры

Университета Айказян (Бейрут), доктор политических наук ([email protected])

Даниелян Тарон Доцент кафедры литературы Ванадзорского государ-ственного университета, кандидат филологических наук ([email protected])

239

Казарян Марине Преподаватель кафедры новейшей армянской литера-туры ЕГУ ([email protected])

Мириджанян Диана научный сотрудник Института археологии и этно-графии НАН РА, кандидат исторических наук

([email protected]) Мкртчян Арсен Председатель Гражданского апелляционного суда РА,

Высший советник 1-го класса судебной службы РА ([email protected])

Погосян Наира Ассистент кафедры тюркологии ЕГУ, кандидат филоло-гических наук ([email protected])

Саакян Грануш Аспирант кафедры истории армянского народа факуль-тета истории ЕГУ ([email protected])

Саркисян Лиана Доцент кафедры армянского языка ЕГУ, кандидат фило-логических наук ([email protected])

Сафарян Александр Заведующий кафедрой тюркологии ЕГУ, кандидат исторических наук, профессор

([email protected]) Симонян Арам Ректор ЕГУ, директор Института арменоведческих

исследований ЕГУ, член-корреспондент НАН Армении, доктор исторических наук, профессор

([email protected]) Срапионян Сержик доцент кафедры истории армянской литературы ЕГУ,

кандидат филологических наук ([email protected]) Торосян Анна Старший лаборант и соискатель кафедры истории

армян-ской литературы ЕГУ ([email protected]) Тунян Валерий Профессор Ереванского филиала Российского государ-

ственного университета туризма и сервиса, доктор исторических наук ([email protected])

Чолакян Акоп Ведущий научный сотрудник Института археологии и этнографии НАН РА, доктор исторических наук

240

INFORMATION ABOUT THE AUTHORS Avagyan Artsrun Doctor of Philological Sciences, Professor, Dean of the

Faculty of Armenian Philology, YSU ([email protected]) Avetisyan Hayk Doctor of Historical Sciences, Professor, Head of the Chair

of Archeology and Ethnography, Head of the Laboratory of Archeological Researches of the Institute for Armenian Studies, YSU ([email protected])

Avetisyan Pavel Corresponding Member of NAS RA, Director of the Institute of Archeology and Ethnography of NAS RA, Doctor of Historical Sciences

Avetisyan Yuri Doctor of Philological Sciences, Professor, Head of the Chair of Armenian Language, YSU

([email protected]) Azatyan Ara PhD Student at the Institute of History at the Academy of

Sciences of Armenia ([email protected]) Azatyan Shavarsh Postgraduate student at the sector of the History of Middle

Ages of the Institute of History of NAS RA ([email protected]) Bayburdyan Vahan Doctor of Historical Sciencies, Professor of the Chair of

International Relations and Diplomacy of YSU ([email protected]) Bobokհyan Arsen PhD in History, Associate Professor of the Chair of

Archeology and Ethnography, YSA (a.bobokhyan@ysu. am) Cholakyan Akop Doctor of Historical Sciences, Senior Researcher at the

Institute of Archeology and Ethnography of NAS RA Dakessian Andranik Doctor of Political Sciences, Director of the Armenian

Diaspora Research Centre of Haigazian University in Beirut ([email protected])

Danielyan Taron PhD, Associate Professor at the Department of Literature of Vanadzor State University ([email protected])

Ghazaryan Marine Lecturer at the Chair of Modern Armenian Literature of YSU ([email protected])

Gnuni Artak PhD in History, Senior Researcher at the Laboratory of Archeological Researches of the Institute for Armenian Studies, YSU ([email protected])

Hayruni Ashot Doctor of Historical Sciences, Senior Researcher at the Institute for Armenian Studies of YSU, Professor at the Chair of Armenian History of YSU

([email protected]) Mirijanyan Diana PhD in History, Researcher at the Institute of Archeology

and Ethnography of NAS RA ([email protected])

241

Mkrtchyan Arsen President of the Civil Court of Appeal of the Republic of Armenia, first-class higher counselor of the RA Judicial Service, Candidate of Legal Sciences

([email protected]) Poghosyan Naira PhD, Assitant professor at the Chair of Turkish Studies of

YSU (nairapoghosyan@ysu.аm) Safaryan Aleksandr Head of the Chair of Turkish Studies of YSU, PhD in

History, Professor ([email protected]) Sahakyan Hranush PhD student at the Chair of Armenian History of the

Faculty of History of YSU ([email protected]) Sargsyan Liana PhD, Assistant Professor at the Chair of Armenian

Language, YSU ([email protected]) Simonyan Aram Rector of YSU, Director of the Institute for Armenian

Studies of YSU, Corresponding Member of the NAS RA, Doctor of Historical Sciences, Professor ([email protected])

Srapionyan Serjik PhD, Associate Professor at the Chair of Armenian Literature of YSU ([email protected])

Torosyan Anna Senior laboratory assistant and PhD student at the Chair of Armenian Literature of YSU

([email protected]) Tunyan Valery Doctor of Historical Sciences, Professor at the Yerevan

Branch of Russian State University of Tourism and Service ([email protected])

Vardanyan Argishti PhD in History, Senior Researcher at the Department of Medieval History of the Institute of History of NAS RA

Virabyan Vanik Doctor of Historical Sciences, Professor at the Chair of History of Armenia of Armenian State Pedagogical University after Kh. Abovyan, Senior Researcher of the Department of Armenian-Georgian Relations at the Institute for Armenian Studies of YSU

([email protected])

242

ԲՈՎԱՆԴԱԿՈՒԹՅՈՒՆ

ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ

Շավարշ Ազատյան

Աբգար թագավորի վարքաբանական զրույցը Մովսես Խորենացու

«Հայոց պատմության» մեջ ................................................................................3

Արգիշտի Վարդանյան

Մամիկոնյան նախարարական տան տիրույթները ...................................18

Աշոտ Հայրունի

Գերմանական արևելյան առաքելության հայօգնության աշխատանքներն

Ուրֆայում (1896-1914 թթ.) (գերմաներեն) ...................................................34

Հրանուշ Սահակյան

Հայոց ցեղասպանությունը կանխելու Յոհաննես Լեփսիուսի

ջանքերը 1915 թ. հուլիս-օգոստոս ամիսներին ...........................................50

Վանիկ Վիրաբյան

Հայ-վրացական տարածքային սահմանազատման հիմնահարցը

1922-1925 թթ. ......................................................................................................65

Նաիրա Պողոսյան

Հայերը Քյազըմ Քարաբեքիրի օրագրերում ..................................................76

ՀՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Հայկ Ավետիսյան, Պավել Ավետիսյան, Արսեն Բոբոխյան, Քնարիկ

Նավասարդյան, Արտակ Գնունի

Դիտարկումներ Հայաստանի ուրարտական շրջանի խեցեգործական

ավանդույթների շուրջ (անգլերեն) ................................................................ 84

ՎԻՄԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Յակոբ Չոլաքեան

Քեսապի շրջանի եկեղեցական հին կառոյցները յարանուանական

համայնքներու բաժանումէն առաջ ..............................................................103

Դիաննա Միրիջանյան

Դիտարկումներ Հայաստանի վաղմիջնադարյան

տապանաքարերի շուրջ ................................................................................121

243

ԳՐԱԿԱՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

Տարոն Դանիելյան

Գրքի գովազդը թիֆլիսահայ պարբերական մամուլում

(1846-1865 թթ.) ................................................................................................130

Արծրուն Ավագյան

Աբսուրդի թատրոնը և Արթուր Ադամովի հայերեն թարգմանված

պիեսները ..........................................................................................................138

Աննա Թորոսյան

Գաղափարական հարցադրումները Ղազարոս Աղայանի «Հարություն և

Մանվել» վեպում ............................................................................................151

Մարինե Ղազարյան

Դեռահասների սեռական կյանքի հոգեբանական նրբերանգները

Հակոբ Օշականի արձակում ........................................................................161

ԼԵԶՎԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Յուրի Ավետիսյան, Լիանա Սարգսյան, Արսեն Մկրտչյան

Իրավական փաստաթղթերի լեզուն. շարահյուսական հոմանիշ

կառույցների ընտրություն ............................................................................176

ՊԱՏՄԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ

Արա Ազատյան

«Ռազմական կոմունիզմի» քաղաքականության գնահատականը հայ

պատմագրության մեջ ....................................................................................190

ԳՐԱԽՈՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Սերժիկ Սրապիոնյան

Վահան Թեքեյան. ազնվական քերթողը .....................................................200

Վահան Բայբուրդյան

Գեղամ Պետրոսյան, Անդրկովկասը դիվանագիտական

հորձանուտում ................................................................................................206

Նաիրա Պողոսյան

Դ. Ե. Երեմեև, Թուրքական հանրապետության պատմությունը

1918 թ. առ այսօր (ռուսերեն) .........................................................................211 Վալերի Թունյան

Էդվարդ Էրիքսոն, Հայերը և թուրքերը: Հետազոտություն

ապստամբների դեմ պայքարի մասին (ռուսերեն) ....................................215

244

Անդրանիկ Տագէսեան

Յակոբ Պապիկեան, Ատանայի Կոտորածները. Ականատեսի

Վկայութիւն .......................................................................................................222

ԳԻՏԱԿԱՆ ԿՅԱՆՔ

Արամ Սիմոնյան, Ալեքսանդր Սաֆարյան

Հայաստանի և Թուրքմենստանի միջև հայ-թուրքմենական

մշակութային կապերի և գիտակրթական համագործակցության

մասին (ռուսերեն) ............................................................................................226 Տեղեկություններ հեղինակների մասին ............................................................236

245

СОДЕРЖАНИЕ

ИСТОРИЯ Шаварш Азатян Легенда о царе Абгаре в «Истории Армении» Мовсеса Хоренаци ..................3 Аргишти Варданян Владения нахарарского дома Мамиконянов ....................................................18 Ашот Айруни Арменофильские работы Немецкой восточной миссии в Урфе (1896-1914 гг.) (на немецком языке) .................................................................34 Грануш Саакян Усилия Иоганнеса Лепсиуса, приложенные для прекращения Геноцида

армян в июле-августе 1915 г. .............................................................................50 Ваник Вирабян Армяно-грузинские отношения и вопрос о земельно-территориальном

разделении в 1922-1925 гг. ................................................................................65 Наира Погосян Армяне в дневниках Кязыма Карабекира .........................................................76

АРХЕОЛОГИЯ Гайк Аветисян, Павел Аветисян, Арсен Бобохян, Кнарик Навасардян,

Артак Гнуни Наблюдения за традициями керамического производства в Армении

урартского периода (на английском языке) ....................................................84

ЛИТОГРАФИЯ Акоп Чолакян Древние церковные структуры Кесабского района до разделения конфессий .....................................................................................103 Диана Мириджанян Замечания о раннесредневековых надгробиях Армении ..............................121

ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ Тарон Даниелян Реклама книги в армяноязычной периодической печати Тифлиса (1846-1865 гг.) ...................................................................................................130

246

Арцрун Авагян Театр абсурда и пьесы Артура Адамова, переведенные на армянский язык ............................................................................................138 Анна Торосян Идейные вопросы в романе Газароса Агаяна «Арутюн и Манвел» .............151 Марине Казарян Психологические особенности половой жизни подростков в прозе Акопа

Ошакана .............................................................................................................161

ЯЗЫКОЗНАНИЕ Юрий Аветисян, Лиана Саркисян, Арсен Мкртчян Язык правовых документов: выбор синонимических синтаксических конструкций ......................................................................................................176

ИСТОРИОГРАФИЯ Ара Азатян Оценка политики «Военного коммунизма» в армянской историографии ..190

РЕЦЕНЗИИ Сержик Срапионян Ваган Текеян: благородный поэт ....................................................................200 Ваган Байбурдян Гегам Петросян, Закавказье в дипломатическом водовороте .......................206 Наира Погосян Д. Е. Еремеев, История Турецкой Республики с 1918 года до наших дней (на русском языке) ..................................................................................211 Валерий Тунян Эдвард Эриксон, Армяне и турки. Исследование борьбы с повстанцами (на русском языке) .................................................................215 Андраник Дакесян Акоп Папикян, Погромы Аданы: свидетельства очевидца ...........................222

НАУЧНАЯ ЖИЗНЬ Арам Симонян, Александр Сафарян Об армяно-туркменских культурных связях и научно-образовательном

сотрудничестве между Арменией и Туркменистаном (на русском языке) ..........................................................................................226 Сведения об авторах .............................................................................................238

247

COTENTS

ARTICLES

HISTORY Shavarsh Azatyan The Hagiographic Legend of the King Abgar in the “History of Armenia” by

Moses of Khoren .....................................................................................................3 Argishti Vardanyan Mamikonyan Ministerial House Domains ............................................................18 Ashot Hayruni German Eastern Mission for Armenian Aid in Urfa (1896-1914) (in German) ...34 Hranush Sahakyan The Efforts Taken by Johannes Lepsius in order to Prevent the Armenian

Genocide in July-August 1915...............................................................................50 Vanik Virabyan Armenian-Georgian Problem of Territorial Division in 1922-1925 .....................65 Naira Poghosyan The Armenians in Kyazim Karabekir’s Diaries ....................................................76

ARCHAEOLOGY Hayk Avetisyan, Pavel Avetisyan, Arsen Bobokhyan, Knarik Navasardyan,

Artak Gnuni Notes on Urartian Period Pottery Traditions in Armenia (in English)...................84

LITHOGRAPHY Hakob Cholakyan The Ancient Churches of the Kessab Region before the Division of Denominative Communities ..........................................................................103 Diana Mirijanyan Remarks on the Early Medieval Tombstones of Armenia .................................121

HISTORY OF LITERATURE Taron Danielyan Advertisment of the Book in Armenian Language Periodical Press of Tiflis (1846-1865) ........................................................................................................130 Artsrun Avagyan The Theater of the Absurd and Arthur Adamov’s Plays Translated into Armenian .....................................................................................................138

248

Anna Torosyan Ideological Issues in “Arutyun and Manvel” by Ghazaros Aghayan .................151 Marine Ghazaryan The Psychological Nuances of the Sexual Life of Adolescents in Hakob Oshagan’s prose .................................................................................................161

LINGUISTICS

Yuri Avetisyan, Liana Sargsyan, Arsen Mkrtchyan The Language of Legal Documents: the Choice of Syntactic Synonymous Structures .....................................................................................176

HISTORIORAPHY Ara Azatyan Evaluation of the “Military Communism” Policy in Armenian Historiography ....................................................................................................190

REVIEW Serjik Srapionyan Vahan Tekeyan: the Noble Poet .........................................................................200 Vahan Bayburdyan Gegham Petrosyan, Transcaucasia in the Diplomatic Whirlpool ...................... 206 Naira Poghosyan D. E. Eremeev, History of the Turkish Republic from 1918 till Our Days (in

Russian) ..............................................................................................................211 Valery Tunyan Edward Erickson, Ottomans and Armenians: a Study in Counter-Insurgency (in Russian) ........................................................................................................215 Аndranik Dakessian Hagop Babiguian, The Adana Massacres: An Eyewitness Account ..................222

SCIENTIFIC LIFE Aram Simonyan, Alexander Safaryan On Armenian-Turkmen Cultural Ties and Scientific-Educational Cooperation between Armenia and Turkmenistan (in Russian) ..............................................226 Information about the Authors ..............................................................................240

249

ՀԱՅԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՀԱՐՑԵՐ

ՀԱՆԴԵՍ

1 (16)

Համ. ձևավորումը` Ա. Աղուզումցյանի

Կազմի ձևավորումը` Ա. Ստեփանյանի

Չափսը` 70x100 1/16:

Տպագրությունը` օֆսեթ: Թուղթը` օֆսեթ:

Տպաքանակը` 300:

ԵՊՀ հրատարակչություն, Երևան, Ալ. Մանուկյան 1

250

Ի ԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ՀԵՂԻՆԱԿՆԵՐԻ

Հոդվածները ներկայացնել էլեկտրոնային կրիչով (տեքստը` Word, նկարները` TIFF կամ

բարձրորակ JPG): Հիմնական լեզուն հայերենն է, ընդունվում են նաև ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն,

գերմաներեն հոդվածներ, որոնք պետք է ունենան ամփոփում (հայերեն տեքստի դեպքում` անգլերեն և

ռուսերեն, այլ լեզուների դեպքում` հայերեն և ռուսերեն, շուրջ 300 բառ):

Չափանիշներն են`

1. Տառատեսակը հայերեն` Sylfaen, այլ լեզուներինը` Times New Roman:

2. Տառաչափը` 12, միջտողային բացատը` 1.5:

3. Հոդվածի սկզբում դրվում է հեղինակի անուն, ազգանունը (գլխատառերով), վերնագիրը

(գլխատառերով), հոդվածի վերջում նշվում է հեղինակի գիտական աստիճանն ու կոչումը, աշխատանքի

վայրը, պաշտոնը, հեռախոսահամարը և էլեկտրոնային փոստի անվանումը (հեռախոսահամարը և

էլփոստի անվանումը տպագրվում են հեղինակի համաձայնությամբ):

4. Հղումները տրվում են տողատակում` աճման կարգով, տառաչափը` 10, նշվում է աղբյուրի հեղի-

նակը, վերնագիրը, հատորը, հրատարակության տեղը, տարեթիվը (մամուլի դեպքում` նաև համարը) և

էջը:

5. Տալ բանալի բառեր:

Հոդվածները ներկայացնել`

ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների ինստիտուտ, Ալեք Մանուկյան 1, ԵՊՀ 2-րդ մասնաշենք,

5-րդ հարկ, 511 սենյակ, «Հայագիտության հարցեր» հանդեսի խմբագրություն ([email protected]), հեռ.՝

+374 60 710092 NOTICE FOR THE AUTHORS

The articles should be represented in USB flash drive (text should be in Microsoft Word Document, pictures – TIFF or JPG). The main language of the article is Armenian (with summary in English and in Russian, about 300 words), if the articles are in Russian, English, French, German there should be a summary in Armenian and in Russian (about 300 word).

The criteria are the following: 1. Theme font – Sylfaen (in Armenian), Times New Roman (in other languages) 2. Font Size – 12, Line Space – 1.5 3. At the beginning of the article there should be the name and surname of the author (uppercase), the title

(uppercase), at the end of the article there should be the academic degree of the author, workplace, position, telephone number and E-mail (telephone number and e-mail are published according the author’s agreement)

4. The references should be footnoted; font size- 10, the author, the title, volume, place and date of publication (also the number, if the article was published in magazine) and the page should be mentioned.

5. To write key words. The articles are accepted in the Institute for Armenian studies of YSU, Alex Manoogian 1, YSU 2nd annex, 5th

floor, room N 511, the editorial office of the bulletin “Armenological Issues” ([email protected]), tel.: +374 60 710092

К СВЕДЕНИЮ АВТОРОВ

Статьи необходимо представлять на электронном флеш-накопителе (текст – Word, фотографии – TIFF или JPG в высоком качестве). Основной язык – армянский, принимаются также статьи на русском, английском, французском и немецком языках, которые должны иметь резюме (в случае армянского текста – на английском и русском языках, в случае других языков – на армянском и русском, около 300 слов).

Параметры 1. Шрифт армянского языка - Sylfaen, других языков - Times New Roman. 2. Размер шрифта – 12, межстрочный пробел - 1.5. 3. В начале статьи дается имя и фамилия автора (заглавными буквами), заголовок (заглавными

буквами), в конце статьи отмечается ученая степень автора, место работы, должность, номер телефона и адрес электронной почты (номер телефона и адрес электронной почты печатается с согласия автора).

4. Ссылки даются под строкой в порядке возрастания, размер шрифта - 10, дается автор источника, заголовок, том, место и год издательства (в случае прессы также и номер) и страница.

5. Дать ключевые слова.

Статьи принимаются в Институте арменоведческих исследований ЕГУ, Алека Манукяна 1, 2 корпус ЕГУ, 5-й этаж, комната 511, редакция журнала «Вопросы арменоведения»

([email protected]), тел.: +374 60 710092