04 instructional system_design

บทนา ระบบการสอน หรอระบบการเรยนการสอน (IS : Instructional System) เปนการนาเอาวธ การระบบ (System Approach) หรอวธระบบ มาใชในการเรยนการสอน โดยทระบบจะหมายถงสวนตาง ๆ ทสมพนธกน ไดแก สวนนาเขา (Input) สวนดาเนนการ (Process) และสวนผลลพธ (Output) ระบบการสอนจงประกอบดวยองคประกอบยอย ๆ ทสมพนธกน เพอชวยใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคทกาหนดไว ประกอบดวยสวนตาง ๆ ไดแก ผเรยน ผสอน สอการเรยนการสอน และการวดและประเมนผล เปนตน องคประกอบยอย ๆ ของระบบจะมหนาทอยางอสระซงมความสมพนธซงกนและกน ถามการเปลยนแปลงใด ๆ เกดขนภายในองคประกอบยอย ๆ กจะสงผลกระทบถงระบบดวย เชน ถาผเรยนมความรพนฐานไมเพยงพอ กอาจจะสงผลกระทบตอผลลพธ ทาใหผลสมฤทธทางการเรยนไมผานเกณฑ เปนตน ระบบการสอนทออกแบบโดยใชวธการระบบ ไดมการประยกตใชงานอยางกวางขวาง โดยการกาหนดขนตอนการสอน ประกอบดวย การกาหนดวตถประสงคเชงพฤตกรรม การออกแบบกจกรรมการเรยนรโดยอาศยสอตาง ๆ และการใชแหลงความรตาง ๆ โดยยดผเรยนเปนศนยกลาง เปนตน เพอตอบสนองตอความแตกตางระหวางบคคลของผเรยน ไมวาจะเปน เพศ วย อตราการเรยนร ความสนใจ ความถนด และประสบการณเดม รวมทงพนฐานทางประเพณและวฒนธรรม ซงผสอนและผทเกยวของจะมบทบาทในการออกแบบพฒนาระบบการสอน เพอวางแผนการ บรณาการเกยวกบองคประกอบตาง ๆ ของระบบการสอน ใหเหมาะสมกบพฒนาการการเรยนรของผเรยน ใหบรรลความสาเรจตามวตถประสงคทกาหนดไว เนองจากบทเรยนคอมพวเตอร เกยวของกบการเรยนรของผเรยนโดยตรง ในการทจะทาใหผเรยนเกดการเรยนรขน ภายใตการจดการของคอมพวเตอรทนาเสนอเนอหาอยางตอเนองทละขน ๆ ผสมผสานกบการจดกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบพฒนาการของผเรยน การออกแบบบทเรยนคอมพวเตอร จงตองอาศยการออกแบบระบบการสอนทใชวธการระบบเปนหลกในการออกแบบเชนเดยวกนกบการออกแบบบทเรยนหรอการออกแบบระบบการสอนทว ๆ ไป การออกแบบระบบการสอน (ISD : Instructional System Design) การออกแบบระบบการสอน (ISD : Instructional System Design หรอ ID : Instructional Design) หมายถง การจดระบบการสอนอยางมระบบ โดยอาศยความรเกยวกบกระบวนการเรยนร

4 การออกแบบระบบการสอน Instructional System Design (ISD)

96 การออกแบบและพฒนาคอรสแวรสาหรบบทเรยนคอมพวเตอร

ซงรวบรวมองคประกอบและปจจยตาง ๆ เพอนาไปสกระบวนการตดสนใจออกแบบระบบ แลวจงทาการทดลองและปรบปรงแกไขจนใชไดผล เปนการนาไปสความสาเรจของการเรยนรตามวตถ ประสงคทกาหนดไว กระบวนการออกแบบระบบการสอน จะประกอบไปดวยหลกพนฐาน 4 สวน ดงตอไปน 1. วตถประสงค เปนสวนทกาหนดวตถประสงคการเรยนรของผเรยน 2. ผเรยน โดยพจารณาคณสมบตของผเรยน เพอการออกแบบระบบการสอนใหเหมาะสม 3. วธการและกจกรรม กาหนดวธการและกาหนดกจกรรมในกระบวนการเรยนร เพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพ 4. การวดและประเมนผล เปนการกาหนดวธการวดและประเมนผลการเรยนรของผเรยนใหสอดคลองตามวตถประสงค สาหรบการนยามของคาวาการออกแบบระบบการสอน ไดมการนยามไวเปนประเดน ๆ ดงน (Available on : www.coe.uh.edu/courses) Instructional System Design is a Process หมายถง การออกแบบระบบการสอนเปนกระบวนการทมขนตอน โดยใชวธการระบบตามหลกการศกษาและทฤษฎการเรยนการสอน เพอออกแบบบทเรยนใหมคณภาพ แตละขนตอนจงมความสมพนธกนทงวสดการเรยนและกจกรรมการเรยน ในขนตอนสดทายของการออกแบบการเรยนการสอนสวนใหญจะเปนขนตอนของการวดและประเมนผล Instructional System Design is a Discipline หมายถง การออกแบบระบบการสอนเปนสวนหนงของความรทเกยวกบทฤษฎการเรยนรตาง ๆ ซงมขนตอนการดาเนนการอยางเปนระบบและถกตอง Instructional System Design is a Science หมายถง การออกแบบระบบการสอนเปนวทยาศาสตร ประกอบดวยขนตอนการออกแบบ การพฒนา การทดลองใช การประเมนผล และการบารงรกษา ภายใตสถานการณทกาหนดไว โดยเปนกระบวนการทางวทยาศาสตรทเปนเหตเปนผลซงกนและกน Instructional System Design is a Reality หมายถง การออกแบบระบบการสอนเปนกระบวนการของความจรงทสามารถพสจนได เนองจากอาศยหลกการของการใชเหตและผลบนพนฐานของความจรง โดยยดหลกการศกษา รปแบบการสอน (IM : Instructional Model) รปแบบการสอน หรอรปแบบการเรยนการสอน (IM : Instructional Model) หมายถง แนวทาง กระบวนการ หรอกลยทธในการนาเสนอเนอหาและจดกจกรรมการเรยนร ตามขนตอนและวธการทมผเชยวชาญคดคนขน ซงสงเคราะหมาจากหลกการศกษาและเงอนไขการเรยนร

http://www.coe.uh.edu/courses)

การออกแบบระบบการสอน 97

รปแบบการสอนมจานวนมากมาย แตรปแบบการสอนทนยมใชกนอยางแพรหลายและไดมการนาไปประยกตใชในการออกแบบการเรยนการสอน อนไดแก บทเรยน ระบบการสอน และบทเรยนสาเรจรป รวมทงบทเรยนคอมพวเตอร มดงตอไปน 1. รปแบบการสอน ADDIE (ADDIE Model) 2. รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย (Dick and Carey Model) 3. รปแบบการสอนของเกอลาช แอนด เอล (Gerlach and Ely Model) 4. รปแบบการสอนของเนรค แอนด กสตาฟซน (Knirk and Gustafson Model) 5. รปแบบการสอนของเจอโรลด เคมป (Jerrold Kemp Model) 6. รปแบบการสอนของแฮนนาฟน แอนด เพค (Hannafin and Peck Model) 7. รปแบบการสอนของบราวน และคณะ (Brown and Others Model) 8. รปแบบการสอน Rapid Prototying Model รปแบบการสอน ADDIE (ADDIE Model) ADDIE เปนรปแบบการสอนทออกแบบขนมา เพอใชในการออกแบบและพฒนาระบบการเรยนการสอน โดยอาศยหลกของวธการระบบ (System Approach) ซงเปนทยอมรบกนโดยทวไปวาสามารถนาไปใชออกแบบและพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดเปนอยางด ไมวาจะเปน CAI/ CBT, WBI/WBT หรอ e-Learning กตาม เนองจากเปนขนตอนทครอบคลมกระบวนการทงหมด และเปนระบบปด (Closed System) โดยพจารณาจากผลลพธในขนประเมนผลซงเปนขนสดทาย แลวนาขอมลไปตรวจปรบ (Feedback) ขนตอนทผานมาทงหมด ADDIE มาจากตวอกษรตวแรกของขนตอนตาง ๆ จานวน 5 ขน ไดแก Analysis, Design, Development, Implementation และ Evaluation

ภาพท 4-1 รปแบบการสอน ADDIE Model

Implementation

Analysis

Evaluation

Development

Design


รปแบบการสอน ADDIE ประกอบดวย 5 ขนตอนดงน 1. การวเคราะห (A : Analysis) 2. การออกแบบ (D : Design) 3. การพฒนา (D : Development) 4. การทดลองใช (I : Implementation) 5. การประเมนผล (E : Evaluation) รายละเอยดแตละขน มดงน 1. การวเคราะห (A : Analysis) เปนขนตอนแรกของรปแบบการสอน ADDIE ซงมความสาคญยง เนองจากเปนขนตอนทสงผลไปยงขนตอนอน ๆ ทงระบบ ถาการวเคราะหไมละเอยดเพยงพอ จะทาใหขนตอนตอไปขาดความสมบรณ ในขนตอนนจงใชเวลาดาเนนการคอนขางมากเมอเปรยบเทยบกบขนตอนอน ๆ โดยจะตองพจารณาในประเดนตาง ๆ ไดแก คณลกษณะของผเรยน วตถประสงค ความร ทกษะ และพฤตกรรมทคาดหวง ปรมาณและความลกของเนอหา และแหลงขอมลทมอย ซงประกอบดวยการดาเนนการตาง ๆ ดงน 1.1 ประเมนความตองการและผเรยน (Assess Needs and Audience) 1.2 กาหนดเนอหาทงหมดและเปาหมาย (Determine Overall Content and Goals) 1.3 ระบระบบนพนธและระบบการนาสงบทเรยน (Specify Authoring and Delivery Systems) 1.4 วางแผนขอบเขตของโครงการทงหมด (Plan Overall Project Scope) 1.5 วางแผนกลยทธการประเมนผลทงหมด (Plan Overall Evaluation Strategies) ผลลพธทไดจากขนตอนการวเคราะห มดงน 1) รายงานผลการประเมนความตองการ (Needs Assessment Report) 2) คณลกษณะของผเรยน (Learner Profile) 3) โครงรางของเนอหา (Content Outline) 4) ขนตอนการเรยนร (Learning Hierarchy) 5) วธการออกแบบ (Design Approach) 6) ขอกาหนดทางเทคนค (Technical Specifications) 7) กลยทธการประเมนผล (Evaluation Strategies) 8) ตารางเวลาของโครงการ (Project Timetable) บคลากรทเกยวของในขนตอนน ไดแก ผบรหารโครงการ ผจดการโครงการ ผออกแบบระบบการสอน ผประเมนโครงการ โปรแกรมเมอร และผเชยวชาญดานตาง ๆ 2. การออกแบบ (D : Design) เปนขนตอนทดาเนนการตาง ๆ ทจะนาไปสเปาหมายท ตงไว โดยออกแบบบทเรยนตามกลยทธทไดจากขนตอนการวเคราะห ซงสวนใหญเปนการทางาน


ดานเอกสารเชนกน โดยจะตองพจารณาในประเดนตาง ๆ ไดแก วตถประสงคของบทเรยน การเรยงลาดบเนอหา วธการนาเสนอเนอหา การเลอกใชสอ และการนาเสนอแบบทดสอบ เปนตน ซงประกอบดวยการดาเนนการตาง ๆ ดงน 2.1 เขยนวตถประสงคแตละหนวย (Write Objectives by Unit) 2.2 ระบการปฏสมพนธของบทเรยน (Specify Instructional Interactions) 2.3 สรางแบบทดสอบวดผล (Conduct Performance Test) 2.4 ออกแบบหนาจอและกราฟก (Screen Design and Graphic) 2.5 ออกแบบเทมเพลทของบทเรยน (Screen Templates Design) 2.6 เขยนผงงานบทเรยน (Write Lesson Flowcharts) 2.7 เขยนบทดาเนนเรอง (Storyboarding) 2.8 สรางบทเรยนตนแบบ (Prototyping) ผลลพธทไดจากขนตอนการออกแบบ มดงน 1) วตถประสงคของบทเรยน (Objectives) 2) เนอหาบทเรยนทออกแบบ (Design Document) 3) แบบฝกหดและแบบทดสอบวดผล (Exercises and Performance Test) 4) ตนแบบของการเรยนการสอน (Instructional Archetypes) 5) ผงงานบทเรยน (Lesson Flowcharts) 6) บทดาเนนเรอง (Storyboard) 7) บทเรยนตนแบบ (Prototype) บคลากรทเกยวของในขนตอนน ไดแก ผจดการโครงการ ผออกแบบระบบการสอน ผประเมนโครงการ โปรแกรมเมอร ผออกแบบกราฟก และผผลตบทเรยน 3. การพฒนา (D : Development) เปนขนตอนทนาผลลพธทไดจากขนตอนการออกแบบมาดาเนนการตอ เปนการลงมอปฏบตจรงเพอพฒนาเปนบทเรยนตามแผนการทวเคราะหไวตงแตขนตอนแรก โดยใชระบบนพนธหรอซอฟทแวรคอมพวเตอร เพอใหไดมาซงบทเรยนตนแบบ พรอมจะนาไปทดลองใชในขนตอไป ซงประกอบดวยการดาเนน การตาง ๆ ดงน 3.1 เตรยมวสดประกอบบทเรยน (Preparing Adjunct Materials) 3.2 เขยนบทเรยน (Writing/Authoring) ในขนนประกอบดวย การสรางสรรคกราฟก (Creating Graphics) การสรางการปฏสมพนธบทเรยน และการสรางบทเรยนพรอมแบบทดสอบ 3.3 ดาเนนการผลต (Conduct Production) ในขนนประกอบดวย การผลตขนตน (Preproduction) การผลตจรง (Production) และการดาเนนการหลงการผลต (Postproduction) 3.4 รวมสอทงหมดเขาดวยกนเปนบทเรยนและเขยนโปรแกรมจดการ (Integrating Media and Coding) ผลลพธทไดจากขนตอนการพฒนา มดงน


1) วสดประกอบการเรยน (Adjunct Materials) 2) ตวบทเรยน ประกอบดวยขอความ กราฟก ภาพเคลอนไหว เสยง วดทศน และ การปฏสมพนธ รวมทงเอกสารประกอบบทเรยน 3) โปรแกรมการจดการบทเรยน บคลากรทเกยวของในขนตอนน ไดแก ผจดการโครงการ ผออกแบบระบบการสอน ผประเมนโครงการ โปรแกรมเมอร ผออกแบบกราฟก และผผลตบทเรยน 4. การทดลองใช (I : Implementation) เปนการนาบทเรยนทพฒนาขน เพอนาไปใชกบกลมเปาหมายตามวธการทวางแผนไวตงแตตน ประกอบดวยการดาเนนการตาง ๆ ดงน 4.1 ตดตงบทเรยน (Installation) 4.2 จดตารางเวลาพรอมปรบหลกสตร (Scheduling and Syllabus Adjustment) 4.3 ลงทะเบยนเรยนและบรหารบทเรยน (Enrollment and Administration) 4.4 ปฐมนเทศผเรยน (Orientation) 4.5 วางแผนการสนบสนนจากผสอน (Instructor Plans Facilitation) 4.6 จดสงสนบสนนบทเรยน (Facilitation of Course) ผลลพธทไดจากขนตอนการทดลองใช มดงน 1) บญชรายชอชนเรยน (Class Roster) 1) การเรยนการสอน (Instructional) 2) แผนการสนบสนนจากผสอน (Instructor’s Facilitation Plan) บคลากรทเกยวของในขนตอนน ไดแก ผสอน ผเรยน ผบรหารหลกสตร และฝายสนบสนนดานเทคนค 5. การประเมนผล (E : Evaluation) เปนขนตอนสดทายของรปแบบการสอน ADDIE เพอประเมนผลบทเรยนและนาผลทไดไปปรบปรงแกไข เพอใหไดบทเรยนทมคณภาพ ประกอบ ดวยการดาเนนการตาง ๆ ดงน 5.1 จดทาเอกสารโครงการ (Documenting Project) 5.2 ทดสอบบทเรยน (Testing) 5.3 ปรบบทเรยนใหใชงานได (Validation) 5.4 ประเมนผลกระทบ (Conducting Impact Evaluation) ผลลพธทไดจากขนตอนการประเมนผล มดงน 1) เอกสารโครงการ (Documentation) ไดแก บนทกขอมลดานเวลา (Record Time Data) รายงานผใชบทเรยนและผควบคม (Trainees and Supervisors Report) และ ผลสรปของขอคาถามบทเรยน (Course Review Question Results) เปนตน 2) คณภาพของบทเรยน (Quality) ไดแก ประสทธภาพ (Efficiency) ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน (Effectiveness) และความพงพอใจ (Satisfaction) เปนตน


3) รายงานผลกระทบของบทเรยน (Impact Evaluation Report) บคลากรทเกยวของในขนตอนน ไดแก ผจดการโครงการ ผออกแบบระบบการสอน ผประเมนโครงการ โปรแกรมเมอร และผเชยวชาญดานตาง ๆ รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย (Dick and Carey Model) ดค แอนด แคเรย (Dick and Carey) ไดพฒนารปแบบการสอนขนอกรปแบบหนง โดยอาศยวธการระบบเชนเดยวกนกบรปแบบ ADDIE ซงเปนรปแบบทงาย แตกไดรบการยอมรบวาสามารถนาไปประยกตใชออกแบบและพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรไดด รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย เรมเผยแพรครงแรกเมอป คศ. 1990 หลงจากนน เมอป คศ. 1996 ไดปรบเปลยนรปแบบใหม โดยมรายละเอยดมากขน (Lee. : 2000, xiv)

ภาพท 4-2 รปแบบการสอนของ Dick and Carey (1990) รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย (1990) ประกอบดวย 5 ขนตอนดงน 1. การประเมนและการวเคราะห (Assessment & Analysis) ประกอบดวย 2 สวน ดงน 1.1 การประเมนความตองการ (Need Assessment) 1.2 การวเคราะหสวนหนา (Front-end Analysis) 2. การออกแบบ (Design) 3. การพฒนา (Development) 4. การทดลองใช (Implementation) 5. การประเมนผล (Evaluation) รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย (1990) พฒนามาจากวธการระบบ โดยมสวนคลายกบรปแบบการสอน ADDIE แตกตางกนเพยงขนตอนแรกเทานน ซงกคอ การประเมนและการ

Evaluation

Implementation Development

Design

Need Assessment

Front-end Analysis

Assessment & Analysis


วเคราะห ซงประกอบดวย 2 ขนตอนยอย ๆ ไดแก การประเมนความตองการ และการวเคราะหสวนหนา สาหรบการประเมนความตองการ จะเปนการพจารณาความตองการของผเรยน เปาหมายของการ เรยนร และขอจากดตาง ๆ รวมทงสวนอน ๆ ทเกยวของ สวนการวเคราะหสวนหนา จะเปนการพจารณาสถานการณ การวเคราะหงานหรอภารกจ การวเคราะหวตถประสงค การวเคราะหสอ และสวนอน ๆ สาหรบขนตอนท 2 ถงขนตอนสดทาย จะมรายละเอยดคลายกบรปแบบการสอน ADDIE ตามทไดกลาวมาแลว (Available on : http://ed.isu.edu/isdmodels)

ภาพท 4-3 รปแบบการสอนของ Dick and Carey (1996)

รปแบบการสอนของดค แอนด แคเรย ไดปรบเปลยนรปแบบใหมในป คศ. 1996 โดยมรายละเอยดมากขน ซงพบวารปแบบการสอนในป คศ.1996 ไดรบความนยมมากกวา ประกอบ ดวย 10 ขนตอน เรมตงแตการแยกแยะเปาหมายการเรยนการสอน และสนสดทขนตอนของการพฒนาและสรปการประเมน ตามรายละเอยดดงน 1. แยกแยะเปาหมายของการเรยน (Identify Instructional Goals) ขนตอนแรกเปนการแยกแยะเปาหมายของบทเรยนเพอใหผเรยนเกดการเรยนรตามทตองการ เปาหมายของการเรยนในสวนนจะเกดจากการวเคราะหความตองการ (Need Analysis) กอน แลวจงกาหนดเปาหมายของการเรยน โดยพจารณาจากสวนตาง ๆ ดงตอไปน 1.1 รายละเอยดของเปาหมายของการเรยนทมอย 1.2 ผลจากการวเคราะหความตองการ 1.3 ขอจากดหรออปสรรคตาง ๆ ในการเรยน 1.4 ผลจากการวเคราะหผเรยนคนอน ๆ ทเรยนจบแลว

Revise Instruction

Conduct Instructional

Analysis

Identify Instructional

Goals

Identify Entry

Behaviors

Write Performance Objectives

Develop Instructional

Strategy Develop Criterion Reference Test

Develop & Select Instructional Materials

Develop & Conduct Formative Evaluation

Develop & Conduct Summative Evaluation

http://ed.isu.edu/isdmodels)


2. วเคราะหการเรยน (Conduct Instructional Analysis) หลงจากไดเปาหมายของการเรยนแลว ขนตอไปจะเปนการวเคราะหเนอหาบทเรยนและวเคราะหผเรยน เพอตดสนวาความรและทกษะใดทจะทาใหผเรยนบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 2.1 กาหนดสมรรถนะของผเรยนหลงจากทเรยนจบแลว 2.2 กาหนดขนตอนการนาเสนอบทเรยน 3. กาหนดพฤตกรรมของผเรยนทจะเขาเรยน (Identify Entry Behaviors) เปนขนตอนทจะพจารณาวาพฤตกรรมใดทจาเปนของผเรยนกอนทจะเขาสกระบวนการเรยนการสอน ประกอบ ดวยสวนตาง ๆ ดงน 3.1 การกาหนดความรพนฐานและทกษะทจาเปนสาหรบผเรยน 3.2 คณลกษณะทสาคญของผเรยน ในการดาเนนกจกรรมทางการเรยนของบทเรยน 4. เขยนวตถประสงคของการกระทา (Write Performance Objectives) ในทนกคอการเขยนวตถประสงคเชงพฤตกรรมทสามารถวดไดหรอสงเกตไดของบทเรยนแตละหนวย ซงผเรยนจะตองแสดงออกในรปของงานหรอภารกจหลงจากสนสดบทเรยนแลว โดยนาผลลพธทไดจาก 3 ขนตอนแรกมาพจารณา ซงวตถประสงคเชงพฤตกรรมจะประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 4.1 งานหรอภารกจ (Task) ทผเรยนแสดงออกในรปของการกระทา หลงจบบทเรยนแลว ซงสามารถวดหรอสงเกตได 4.2 เงอนไข (Condition) ประกอบงานหรอภารกจนน ๆ 4.3 เกณฑ (Criterion) ของงานหรอภารกจของผเรยนทกระทาได 5. พฒนาเกณฑอางองเพอใชทดสอบ (Develop Criterion Reference Tests) เปนการกาหนดเกณฑมาตรฐานของบทเรยนทผเรยนจะตองทาไดหลงจากจบบทเรยนแลว ในทนกคอเกณฑทใชวดผลจากแบบฝกหดหรอแบบทดสอบตาง ๆ ทใชในบทเรยน 6. พฒนากลยทธดานการเรยนการสอน (Develop Instructional Strategy) เปนการออกแบบและพฒนารายละเอยดตาง ๆ ของบทเรยน ใหสอดคลองตามวตถประสงคทกาหนดไว รวมทงการพจารณารปแบบการนาเสนอบทเรยนดวย เชน ระบบเรยนรรวมกน (Collaborative System) ระบบผเรยนเปนศนยกลาง (Student-Centered System) หรอ ระบบผสอนเปนผนา (Instructor-led System) เปนตน ซงผลลพธของกลยทธทพฒนาขนในขนตอนนจะอยในรปของ บทดาเนนเรอง (Storyboard) ของบทเรยน ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 6.1 การนาเสนอเนอหาบทเรยน 6.2 กจกรรมการเรยนการสอน 6.3 แบบฝกหดและการตรวจปรบ 6.4 การทดสอบ 6.5 การตดตามผลกจกรรมการเรยนการสอน


7. พฒนาและเลอกวสดการเรยนการสอน (Develop & Select Instructional Materials) เปนขนตอนของการพฒนาบทเรยนจากบทดาเนนเรองในขนตอนทผานมา รวมทงการเลอกใชวสดการเรยนทสอดคลองกบเนอหาและวตถประสงคของบทเรยน ไดแก สอการเรยน ทงสอทมอยเดมหรอสอทตองสรางสรรคขนมาใหม ผลลพธทไดจากขนตอนน มดงน 7.1 คมอการใชบทเรยนของผเรยนและผสอน 7.2 บทเรยนทพฒนาขน ซงอยในรปแบบตาง ๆ ดงน 7.2.1 ระบบสนบสนนการกระทาดวยอเลกทรอนกส หรอ EPSS (Electronic Performance Support Systems) 7.2.2 บทเรยนสาหรบผสอน ในกรณทเปนระบบผสอนเปนผนา 7.2.3 บทเรยนคอมพวเตอรแบบใชงานโดยลาพง เชน CAI, CBT 7.2.4 บทเรยนคอมพวเตอรแบบใชงานบนเครอขาย เชน WBI, WBT 7.2.5 e-Learning 8. พฒนาและดาเนนการประเมนผลระหวางดาเนนการ (Develop & Conduct Formative Evaluation) เปนการประเมนผลการดาเนนการของกระบวนการออกแบบบทเรยนทงหมด เพอนาขอมลทไดไปปรบปรงบทเรยนใหมคณภาพดขน ในขนตอนนประกอบดวย 3 ขนตอนยอย ดงน 8.1 การประเมนผลแบบตวตอตว (One-to-One Evaluation) 8.2 การประเมนผลแบบกลมยอย (Small-Group Evaluation) 8.3 การประเมนผลภาคสนาม (Field Evaluation) 9. พฒนาและดาเนนการประเมนผลสรป (Develop & Conduct Summative Evaluation) เปนการประเมนผลสรปเกยวกบบทเรยนทพฒนาขน ไดแก การหาคณภาพและประสทธภาพของบทเรยน ซงจาแนกออกเปน 2 ระยะ ดงน 9.1 การประเมนผลระยะสน (Short Period Evaluation) 9.1 การประเมนผลระยะยาว (Long Period Evaluation) 10. ปรบปรงการเรยนการสอน (Revise Instruction) เปนการปรบปรงและแกไขบทเรยนทพฒนาขน ไดแก เนอหา การสอความหมาย การพฒนากลยทธ การทดสอบ การจดกจกรรมการเรยนการสอน และสวนประกอบตาง ๆ ขอบทเรยน โดยพจารณาจากผลลพธทได รปแบบการสอนของเกอลาช แอนด เอล (Gerlach and Ely Model) รปแบบการสอนของเกอลาช แอนด เอล (Gerlach and Ely) ถกออกแบบขนมาเพอใชสาหรบผเรยนตงแตขนตนจนถงระดบ K-12 ในประเทศสหรฐอเมรกา ตงแตป คศ. 1980 แตกใชไดผลดสาหรบการศกษาในระดบสงกวา เนองจากรปแบบนไดพจารณาการกาหนดเวลาและเนอหาดวย ประกอบดวย 10 ขนตอน ดงน


1. รายละเอยดของเนอหา (Specification of Content) เปนการพจารณารายละเอยดของเนอหาบทเรยนทงหมดทจะนามาสรางเปนบทเรยน 2. รายละเอยดของวตถประสงค (Specification of Objectives) เปนการพจารณารายละเอยดของวตถประสงค ซงทงวตถประสงคและเนอหาบทเรยนจะตองมความสมพนธและสอดคลองกน จงอาจจะพจารณาสวนใดสวนหนงกอนกได หรออาจจะพจารณาพรอม ๆ กนกได ถามวตถประสงคอยแลว กจะเปนการพจารณาความสอดคลองระหวางวตถประสงคกบเนอหาบทเรยน แตถายงขาดสวนใดสวนหนง กจะตองวเคราะหขนใหม เพอใหวตถประสงคสมพนธและสอดคลองกบเนอหาบทเรยน เพอจะไดนาไปใชในขนตอไป ในสวนน เกอลาช แอนด เอล ไดแบงวตถประสงคออกเปน 2 ชนด ดงน 2.1 วตถประสงคระยะยาว (Long Range Objective) หมายถง วตถประสงคทวไป 2.2 วตถประสงคระยะสน (Short Range Objective) หมายถง วตถประสงคเฉพาะ 3. การประเมนพฤตกรรมของผเรยน (Assessment of Entering Behaviors) หมายถง กระบวนการประเมนความรพนฐานของผเรยนใหผานตามเกณฑขนตาทจะยอมรบได กอนทจะเขาสกระบวนการเรยนร เพอนาไปใชในการวางแผนการเรยนการสอน การพจารณาพฤตกรรมของผเรยน สามารถดาเนนการไดดงน 3.1 การใชบนทกขอมลทมอย (Use of Available Records) ไดแก หลกฐานทางการศกษา วฒบตร ประกาศนยบตร และเอกสารอน ๆ ทอางองถงความร ทกษะ และประสบการณของผเรยน 3.2 แบบทดสอบทผสอนสรางขน (Teacher-designed Test) ไดแก แบบทดสอบ แบบประเมน แบบสมภาษณ หรอ แบบสอบถาม ทผสอนสรางขน เพอใชประเมนความรความสามารถของผเรยนในประเดนทตองการ เพอจะไดทราบเกยวกบความรพนฐานของผเรยน 4. กาหนดกลยทธและเทคนคการสอน (Determination of Strategy and Techniques) เปนการกาหนดกลยทธในการนาเสนอบทเรยน รวมทงใชเทคนคตาง ๆ ในการนาเสนอ เพอใหผเรยนเกดการเรยนรบรรลตามวตถประสงคทตงไว แบงออกได 2 วธการใหญ ๆ ดงน 4.1 การบรรยาย (Expository Approach) เปนวธการสอนแบบดงเดมทผสอนมกจะใชตารา หนงสอ สอ และประสบการณ เชน นาเสนอกบผเรยนกลมใหญ โดยการบรรยายหรอการอภปราย โดยใชวธการบรรยายโดยตรงหรอใชวดทศนถายทอดการบรรยายระยะไกล 4.2 วธการสบเสาะแสวงหาความร (Inquiry Approach) วธการนบทบาทของผสอนจะทาหนาทเปนผชวยเหลอในการจดประสบการณการเรยนร โดยการใชคาถามหรอสรางเงอนไขใหผเรยนไดเสาะแสวงหาคาตอบในการแกปญหา โดยใชตารา หนงสอ สอ หรอแหลงความรอน ๆ ผเรยนจะตองพยายามรวบรวมและจดระบบขอมลดวยตวเอง (Active Participations) เพอใหไดมา ซงขอสรปทนาไปใชในการเรยนการสอนได


5. การจดผเรยนออกเปนกลม (Organization of Students into Groups) เปนการจดแบงผเรยนออกเปนกลม ๆ ตามขนาดทเหมาะสม โดยการเรยนรวมกนเปนกลมเลก ๆ หรอโดยการบรรยายเปนกลมใหญ หรอจดเปนรายบคคลระหวางผสอนกบผเรยนเทานน ซงควรจะพจารณา วตถประสงค เนอหา วธการเรยน และการจดกลมผเรยนไปพรอม ๆ กน 6. การกาหนดเวลา (Allocation of Time) เปนการกาหนดเวลาเรยนของบทเรยน โดยพจารณาจากเนอหาวชา วตถประสงค กจกรรมการเรยน การบรหาร ความสามารถ และความสนใจของผเรยน เปนตน สงเหลานจะนามาใชในการพจารณาแบงเวลาและกาหนดเวลาเรยนใหเหมาะสม 7. การกาหนดสถานทเรยน (Allocation of Space) เปนการจดสถานทเรยน ซงขนอยกบขนาดของกลมผเรยน และวธการเรยน ตามรปแบบการสอนของเกอลาช แอนด เอล ไดแบงขนาดของหองเรยนออกได 3 ขนาด ดงน 7.1 หองเรยนสาหรบผเรยนกลมใหญ 7.2 หองเรยนสาหรบผเรยนกลมเลก 7.3 หองเรยนสาหรบรายบคคล 8. การเลอกแหลงขอมล (Selection of Resources) เปนการเลอกแหลงขอมลทใชในบทเรยน ไดแก วสดการเรยน (Instructional Materials) และวสดสนบสนนกจกรรมการเรยน เชน สอตาง ๆ ทงทมอยและสอทสรางสรรคขนมาใหม ซงแบงออกเปน 5 ประเภทดงน 8.1 วสดของจรงและบคคล (Real Materials and People) 8.2 วสดทศนสาหรบฉาย (Visual Materials for Projection) 8.3 วสดเสยง (Audio Materials) 8.4 วสดสงพมพ (Printed Materials) 8.5 วสดสาหรบแสดง (Display Materials) 9. การประเมนผลการเรยนร (Evaluation of Performance) ขนตอนนเปนการประเมนผลพฤตกรรมของผเรยนทเกดจากปฏสมพนธ ระหวางผสอนกบผเรยน หรอ ระหวางผเรยนกบผเรยนคนอน ๆ หรอระหวางผเรยนกบบทเรยน เปนตน เพอสรปการประเมนผลการเรยนรตามวตถ ประสงคทกาหนดไว 10. การวเคราะหขอมลยอนกลบ (Analysis of Feedback) เปนการวเคราะหผลทไดจากการประเมนผลการเรยนรในขนตอนทผานมา รวมถงการใชบทเรยนทว ๆ ไป หลงจากนนจงนาขอมลทไดยอนกลบไปปรบปรงแกไขบทเรยนตงแตขนตอนแรก เพอใหบทเรยนมคณภาพดยงขน สามารถนาไปใชกบกลมผเรยนไดอยางมประสทธภาพ


ภาพท 4-4 รปแบบการสอนของ Gerlach and Ely (1980) รปแบบการสอนของเนรค แอนด กสตาฟซน (Knirk and Gustafson Model) เนรค แอนด กสตาฟสน (Knirk and Gustafson) ไดพฒนารปแบบการสอน ขนในป คศ. 1986 เพอนาไปใชในการออกแบบบทเรยน ประกอบดวย 3 ขนตอนใหญ และ 11 ขนตอนยอย ดงน 1. การแยกแยะปญหา (Identify Problems) เปนขนตอนแรกของขนตอนของการกาหนดปญหา (Problem Determination) ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน 1.1 การประเมนความตองการ (Needs Assessment) เพอประเมนความตองการการเรยนการสอนของผเรยน 1.2 การวเคราะหงานหรอภารกจ (Task Analysis) เพอวเคราะหพฤตกรรมขนสดทายของผเรยนทจะตองแสดงออก หลงจากไดศกษาบทเรยนแลว 2. ระดบทกษะกอนการเรยนของผเรยน (Learner’s Entry Level Skills) เปนขนตอนทสองของการกาหนดปญหา ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน 2.1 การกาหนดระดบทกษะของผเรยน เพอพจารณาระดบความร ทกษะ และเจตคตของผเรยนกอนทจะศกษาบทเรยน 2.2 การแยกแยะเปาหมายทวไปของบทเรยน 3. เปาหมายการเรยนการสอน (Instructional Goals) ในขนตอนน ผออกแบบระบบการสอน จะทาการรวบรวมผลลพธทไดจากขนตอนทผานมา เพอกาหนดเปาหมายของการเรยนการสอน ซงอาจจะดาเนนการพรอม ๆ กบขนตอนทผานมากได

Determination of Strategy and Techniques

Organization of Student into Groups

Allocation of Time

Allocation of Space

Selection of Resources

Evaluation of Performance

Analysis of Feedback

Specification of

Content

Assessment of Entering Behaviors

Specification of

Objectives


4. การรวบรวมสวนตาง ๆ (Organize) ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ดงน 4.1 การวางแผนทงระยะสนและระยะยาว 4.2 การรวบรวมบคลากรทเกยวของและหาชองทางในการตดตอสอสาร 4.3 การประสานงานทางดานงบประมาณและระยะเวลาของการพฒนาบทเรยน 4.4 การประเมนผล ไดแก บคลากร การดาเนนการ และบทเรยน เปนตน 4.5 การรายงานผล 5. การพฒนาวตถประสงค (Develop Objectives) เปนขนตอนแรกของขนตอนของการออกแบบ (Design) เพอพฒนาวตถประสงคของบทเรยน ตามรปแบบการสอนของเนรค แอนด กสตาฟซน กาหนดไววาวตถประสงคของบทเรยนมอย 3 ประเภท ไดแก พทธพสย ทกษะพสย และเจตพสย 6. การระบกลยทธ (Specify Strategies) เปนขนตอนทสองของขนตอนของการออกแบบ เพอออกแบบกลยทธทางการเรยนการสอนของบทเรยน โดยพจารณาจากเนอหาบทเรยน ผเรยน และแหลงทรพยากรทมอย ปจจยตาง ๆ ทใชพจารณาในการระบกลยทธประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 6.1 ขอมลพนฐานของผเรยน 6.2 รปแบบการปฏสมพนธทเหมาะสมกบบทเรยน 6.3 กลยทธในการนาเสนอเนอหาบทเรยน 6.4 การเรยนร ความเขาใจ และการตดตอสอสาร 7. การระบสอ (Specify Media) ประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน 7.1 การพจารณาคณสมบตของสอทใช ไดแก สอเสยง สอภาพ โสตทศนปกรณ การจาลองสถานการณ และเกมการสอน เปนตน 7.2 การเลอกสอ โดยพจารณาคณสมบตของสอแตละชนด เพอใหสอดคลองกบวตถ ประสงคของบทเรยน 8. การเลอกพฒนาวสดการเรยนการสอน (Select Develop Materials) เปนขนตอนแรก ของขนตอนของการพฒนา (Development) เพอเลอกวสดการเรยนการสอนจากสอหรอวสดทมอยแลวหรอพฒนาขนใหม เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคและเนอหาบทเรยน 9. การวเคราะหผลลพธทได (Analyse Results) เปนขนตอนทสองของขนตอนของการพฒนา เพอประเมนผลทไดจากบทเรยนทพฒนาขน แบงออกเปน 2 ขนตอนดงน 9.1 การประเมนผลระหวางดาเนนการ (Formative Evaluation) ไดแก การประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน ประสทธภาพ ความคมคา การยอมรบของผเรยน และวธการนาสงบทเรยน เปนตน 9.2 การประเมนผลสรป (Summative Evaluation) เพอประเมนผเรยนหลงจากศกษาบทเรยนแลว


10. การปรบปรงวสดการเรยน (Revise Materials) เปนการนาผลลพธทไดจากขนตอนทผานมา เพอนาไปพจารณาปรบปรงวสดการเรยนใหเหมาะสมและมคณภาพยงขน 11. การทดลองใช (Implement) เปนขนตอนสดทายของรปแบบการสอนของเนรค แอนด กสตาฟซน เพอทดลองใชบทเรยนตนแบบในการประเมนผล ซงเปนกระบวนการทกระทาในหวขอท 9.1 หลงจากนนจงนาผลไปรายงานตอไป

ภาพท 4-5 รปแบบการสอนของ Knirk and Gustafson (1986) รปแบบการสอนของเจอโรลด เคมป (Jerrold Kemp Model) เจอโรลด เคมป (Jerrold Kemp) ไดพฒนารปแบบการสอนขนในป คศ. 1990 ประกอบดวยขนตอนตาง ๆ ซงพจารณาจากองคประกอบเกยวกบการเรยนการสอนอยางครบถวน สามารถนาไปใชออกแบบและพฒนาบทเรยนไดเปนอยางด แมวารปแบบการเรยนการสอนของเจอโรลด เคมป จะดเหมอนวาคอนขางยงยากกวารปแบบการสอนอน ๆ แตกเปนรปแบบทสมบรณ ประกอบดวยขนตอนหลก 4 ระดบ ซงแบงออกเปน 10 ขนตอนยอย โดยพจารณาจากวงรสวนในออกมาสสวนนอก ดงน 1. ระดบในสด เปนองคประกอบทว ๆ ไปของบทเรยนและผเรยน 2. ระดบถดออกมา ประกอบดวย 9 ขนตอนยอย 3. ระดบทสาม เปนการปรบปรงแกไขบทเรยน

Identify Problems

Learner’s Entry Level Skills

Instructional Goals

Organize

Develop Objectives

Specify Strategies

Specify Media

Develop Materials

Analyse Results

Revise Materials

Select Implement 1. Problem Determination

2. Design

3. Development


4. ระดบนอกสด เปนการประเมนผล ไดแก การประเมนผลระหวางดาเนนการ และการประเมนผลสรป รายละเอยดแตละขนตอนยอย ๆ มดงน 1. ความตองการของผเรยน เปาหมาย การเรยงลาดบ และขอจากด (Learner Needs, Goal, Priorities, Constraints) เปนสวนทพจารณาเกยวกบความตองการ เปาหมาย และขอจากดหรอเงอนไขตาง ๆ ของผเรยนและการใชบทเรยน นบวาเปนสงสาคญขนแรกของการเรมตนในกระบวนการออกแบบระบบการสอนหรอบทเรยน จงจดอยในศนยกลางของระบบและเปนพนฐานของขนตอนยอย ๆ ทง 9 ขนตอน 2. คณสมบตของผเรยน (Learner Characteristics) เปนการพจารณาคณสมบตของผเรยนทจะเปนผใชระบบการสอนหรอบทเรยนทพฒนาขน ประกอบดวยการพจารณาคณสมบตจานวน 3 ดาน ดงน 2.1 คณสมบตทว ๆ ไป (General Characteristics) เชน เพศ อาย ระดบการศกษา 2.2 ความสามารถเฉพาะทาง (Specify Entry Competencies) 2.3 รปแบบการเรยนร (Learning Styles) เชน การใชสอ และกจกรรม เปนตน 3. เปาหมายของงานทไดรบ (Job Outcomes Purpose) เปนการพจารณาเปาหมายของงานทผเรยนจะไดรบหลงจบบทเรยนแลว เพอจะไดนาไปประยกตใชงานตอไป 4. การวเคราะหงานหรอภารกจรายวชา (Subject Task Analysis) เปนการวเคราะหงานหรอภารกจทผเรยนจะตองแสดงออกในรปของการกระทาทวดไดหรอสงเกตได การวเคราะหงานในขนตอนนมเปาหมายเพอใหไดมาซงสวนตาง ๆ ดงน 4.1 เนอหาวชาทสอดคลองกบปญหาหรอความตองการ 4.2 ขนตอนการนาเสนอเนอหาบทเรยน 4.3 แนวทางการออกแบบกลยทธการเรยนการสอน 5. วตถประสงคการเรยนร (Learning Objectives) เปนการกาหนดวตถประสงคเชงพฤตกรรมของบทเรยน โดยพจารณาจากผลของการวเคราะหงานทไดจากขนตอนทผานมา เพอใชเปนแนวทางในการออกแบบบทเรยนและการประเมนผลบทเรยน วตถประสงคในขนตอนนจะตองครอบคลมทง 3 ดาน ไดแก พทธพสย ทกษะพสย และเจตพสย 6. กจกรรมการสอน (Teaching Activities) เปนการจดกจกรรมการเรยนสอนในกระบวน การเรยนการสอน โดยพจารณาผเรยนเปนสาคญ เพอใหการจดกจกรรมการเรยนการสอนสอดคลองกบวตถประสงคของบทเรยนและความสนใจของผเรยน นอกจากนการเลอกวสดและสอการสอน กจะตองใหสอดคลองกบกจกรรมการสอนดวยเชนกน 7. แหลงทรพยากรการเรยนการสอน (Instructional Resources) เปนการพจารณาเลอกสอการเรยนการสอนจากแหลงทรพยากรตาง ๆ เพอชวยสนบสนนและสงเสรมการเรยนรใหมประสทธภาพ โดยพจารณาจากผเรยนและสถานการณการเรยนการสอนเปนสาคญ


8. สงสนบสนนบรการ (Support Services) เปนการจดสงอานวยความสะดวกในกระบวน การเรยนร เพอใหการเรยนการสอนประสบความสาเรจ เชน สถานท สอ วสด อปกรณ บคลากร และตารางเวลาใหเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของผเรยน 9. การประเมนผลการเรยนร (Learning Evaluation) เปนการประเมนผลการเรยนรของผเรยนตามวตถประสงคทกาหนดไว โดยการสรางเครองมอวดผลและดาเนนการวดผล เพอใหไดมาซงขอมลเกยวกบขอบกพรองตาง ๆ ของบทเรยนหรอระบบการสอนทพฒนาขน เพอใชเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขบทเรยนตอไป 10. การทดสอบกอนบทเรยน (Pretesting) เปนการทดสอบผเรยนกอนทจะเขาสกระบวน การเรยนร เกยวกบประสบการณเดมและพนฐานความร เพอแนะนาใหมการเพมเตมความรใหมกอนศกษาบทเรยนหรอหาแนวทางชวยเหลอผเรยนตอไป

ภาพท 4-6 รปแบบการสอนของ Jerrold Kemp (1990)

รปแบบการสอนของเจอโรลด เคมป ไดรบการยอมรบอยางแพรหลายในการพฒนาระบบการสอนหรอบทเรยนตาง ๆ ตอมาไดมการปรบเปลยนรปแบบการสอนใหม เพอนาไปใชออกแบบบทเรยนทเนนการปฏสมพนธ ในป คศ.1994 ประกอบดวยขนตอนหลก 3 ระดบ ซงแบงออกเปน 10 ขนตอนยอย โดยพจารณาจากวงรสวนในออกมาสสวนนอก ดงน 1. ระดบในสด ประกอบดวย 9 ขนตอนยอย 2. ระดบทสอง ประกอบดวย ขนตอนการปรบปรงแกไขบทเรยน (Revision) และขนตอนการประเมนผลระหวางดาเนนการ (Formative Evaluation)

Learner Needs, Goal, Priorities, Constraints

Learner

Revision

Revision

Characteristics Pretesting

Learning Evaluation

Support Services

Instructional Resources

Teaching Activities

Learning Objectives

Subject Task Analysis

Job Outcomes Purpose

Summ

ative

Eva

luatio

n

Form

ative

Eva

luatio

n


3. ระดบนอกสด ประกอบดวย สงสนบสนนบรการ (Support Services) การบรหารโครงการ (Project Management) และการประเมนผลสรป (Summative Evaluation)

ภาพท 4-7 รปแบบการสอนของ Jerrold Kemp (1994) สาหรบขนตอนยอย ๆ มดงน 1. ปญหาการเรยนการสอน (Instructional Problems) เปนการกาหนดปญหาการเรยนการสอน เพอนาไปพจารณาออกแบบและพฒนาบทเรยน 2. คณสมบตของผเรยน (Learner Characteristics) เปนการพจารณาคณสมบตของผเรยนทจะเปนผใชบทเรยนหรอระบบการสอนทพฒนาขน 3. การวเคราะหงานหรอภารกจ (Task Analysis) เปนการวเคราะหงานทผเรยนจะตองแสดงออกในรปของการกระทาทวดไดหรอสงเกตไดหลงจบบทเรยน 4. วตถประสงคการเรยนการสอน (Instructional Objectives) เปนการกาหนดวตถ ประสงคเชงพฤตกรรมของบทเรยน 5. การเรยงลาดบเนอหา (Content Sequencing) เปนการกาหนดความสาคญของเนอหา โดยเรยงลาดบตามหลกประสบการณการเรยนร 6. กลยทธการเรยนการสอน (Instructional Strategies) เปนการกาหนดกลยทธการเรยน การสอน เพอนาเสนอบทเรยนใหเกดการเรยนรอยางมประสทธภาพ

Supp

ort S

ervice

Instructional Problems

Revision

Formative Evaluation

Summ

ative

Eva

luatio

n

Project Management

Learner Characteristics

Task

Analysis

Instructional Objectives

Content

Sequencing

Instructional Strategies

Instructional Delivery

Instructional Instruments

Instructional Resources

Planning


7. การนาสงการเรยนการสอน (Instructional Delivery) เปนการพจารณาและเลอกวธการนาสงบทเรยนไปยงผเรยน ไดแก นาเสนอเปนกลมใหญ กลมเลก และนาเสนอเปนรายบคคล 8. เครองมอวดผลการเรยนการสอน (Instructional Instruments) เปนการออกแบบเครองมอวดผล เพอใชสาหรบประเมนผลผเรยนในกระบวนการเรยนร 9. แหลงทรพยากรการเรยนการสอน (Instructional Resources) เปนการพจารณาเลอกสอการเรยนการสอนจากแหลงทรพยากรตาง ๆ เพอชวยสนบสนนและสงเสรมใหการเรยนรใหมประสทธภาพ รปแบบการสอนของแฮนนาฟน แอนด เพค (Hannafin and Peck) แฮนนาฟน แอนด เพค (Hannafin and Peck) ไดพฒนารปแบบการสอนขนในป คศ. 1987 สาหรบออกแบบบทเรยนทว ๆ ไป ซงจาแนกออกเปน 4 ขนตอนใหญ ๆ ดงน 1. การประเมนความตองการ (Needs Assessment) ไดแก การประเมนความตองการของผเรยนเพอการเรยนการสอนหรอการฝกอบรม เปนกระบวนการวเคราะหขอมลเพอหาความจาเปนของการใชบทเรยนเพอแกปญหาตาง ๆ ทเกดขน ในขนตอนนจงเปนการทางานดานเอกสารเปนสวนใหญ เพอนาผลทไดไปใชในการออกแบบบทเรยนใหสอดคลองกบความตองการในขนตอไป ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน 1.1 การกาหนดคณสมบตของผเรยน 1.2 การระบเปาหมายและวตถประะสงคของบทเรยน 1.3 การกาหนดรปแบบการนาสงบทเรยน ไดแก ซดรอม เวบชวยสอน ไฮเปอรมเดยหรอเอกสาร เปนตน 1.4 การระบขอจากดในการใชบทเรยน เชน อายผเรยน เวลา คอมพวเตอร สมรรถนะทจาเปนของผเรยน และอน ๆ หลงจากประเมนความตองการในขนตอนแรก จะตองมการประเมนและปรบปรงแกไข (Evaluation and Revision) กอนทเขาสขนตอนของการออกแบบ (Design) ในขนทสองตอไป ซงการประเมนความตองการจะตองมความชดเจนในประเดนตอไปน 1) การเรยนการสอนจะตองมความชดเจน 2) บทเรยนตองมความเหมอนกน (Consistently) ทก ๆ บทเรยน 3) การออกแบบบทเรยนจะตองมเหตผลและมความเปนมตร (User-friendly) 4) กจกรรมการเรยนรจะตองงายตอการตดตาม 5) เนอหาบทเรยนทนาเสนอ ไมวาจะเปนขอความ ภาพ กราฟก หรอเสยงกตาม จะตองมความหมาย 6) การออกแบบ การกาหนดตาแหนงหนาจอ ส หรออน ๆ จะตองสอดคลองกบบทเรยน


2. การออกแบบ (Design) ไดแก การออกแบบบทเรยนตามผลลพธทไดจากการวเคราะหความตองการในขนตอนแรก โดยนาผลลพธทไดมาออกแบบบทเรยนตามกระบวนการเรยนร ผลลพธทไดจากขนตอนนจงเปนตวบทเรยนตนแบบทพรอมจะนาไปพฒนาในขนตอไป 3. การพฒนาและการทดลองใช (Develop/Implement) ไดแก การพฒนาเปนบทเรยน เชน บทเรยนสาเรจรป บทเรยนคอมพวเตอร หรอระบบการสอน ตามแนวทางการออกแบบทไดจากขนตอนทสอง หลงจากนนจงนาไปทดลองใชกบกลมเปาหมาย 4. การประเมนและสรปผล (Evaluation and Revision) ไดแก การประเมนผลบทเรยนและสรปผล เพอนาขอมลทไดไปแกไขบทเรยนในโอกาสตอไป

ภาพท 4-8 รปแบบการสอนของ Hannafin and Peck (1987) รปแบบการสอนของบราวน และคณะ (Brown and Others) บราวน และคณะ (Brown and Others) ไดพฒนารปแบบการสอนขน ในป คศ. 1987 เปนรปแบบการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลาง โดยการพจารณาถงแนวทางและวธการเรยนรของผเรยนแตละคน เพอจะไดสามารถจดกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบความตองการ ความสามารถ และความสนใจของผเรยน ประกอบดวยขนตอนใหญ ๆ จานวน 4 ขนตอนและแบงออกเปนขนตอนยอย ๆ อก 7 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 เปาหมาย (Goals) เปนการพจารณาเปาหมายทางการเรยนการสอนทตองการใหผเรยนบรรลผลสาเรจ โดยผสอนจะตองกาหนดวตถประสงคและเนอหาใหสอดคลองกบเปาหมายทกาหนดไว ประกอบดวยขนตอนดงน 1. วตถประสงคและเนอหา (Objectives and Content) เปนสงแรกทผสอนจะตองพจารณาถงความคาดหวงทมตอผเรยน เมอผเรยนศกษาเนอหาเสรจสนแลว ซงจะตองเปนวตถ ประสงคเชงพฤตกรรมทสามารถวดหรอสงเกตได ขนตอนท 2 เงอนไข (Conditions) เปนการพจารณาถงเงอนไขหรอสภาพการณของการจดการเรยนการสอน เพอใหผเรยนสามารถศกษาบทเรยนอยางไดผล สงผลใหบรรลตามวตถ

Needs Assessment

Develop/ Implement Design

Start Phase 1 Phase 2 Phase 3

Evaluation and Revision


ประสงคทกาหนดไว โดยเนนถงสภาพความแตกตางระหวางบคคล ในการจดรปแบบหรอวธการเรยนทเหมาะสมกบผเรยนแตละคน ประกอบดวยขนตอนดงน 2. การจดประสบการณการเรยน (Learning Experiences) เปนการจดประสบการณในลกษณะของกจกรรมการเรยนร ในขนนจงตองเลอกประสบการณการเรยนรทดทสดสาหรบผเรยนแตละคน ซงแบงออกไดเปนหลายรปแบบ เชน การเขยน การอาน การฟง การฝกใหคด การอภปราย และการศกษารายกรณ เปนตน 3. การจดรปแบบการเรยนการสอน (Teaching–Learning Modes) เปนการจดรปแบบการเรยนการสอนเพอใหผเรยนสามารถไดรบประสบการณการเรยนรทด โดยคานงถงขนาดของผเรยน วตถประสงคเชงพฤตกรรม และเนอหาบทเรยน เปนสาคญ การจดรปแบบการเรยนการสอนจะตองพจารณาขนาดของกลมผเรยนดวย ถาเปนผเรยนกลมใหญ อาจใชวธการบรรยาย แตถากลมผเรยนมขนาดกลางหรอกลมเลก ๆ อาจจะใชวธการบรรยายประกอบการใชคาถาม รวมทงใชสอประกอบ แตถาเปนการเรยนรายบคคล การใชสอประสมจะไดผลดกวาใชวธอน ๆ ขนตอนท 3 แหลงทรพยากร (Resources) เปนการพจารณาแหลงทรพยากรทสามารถใชสนบสนนการเรยนการสอนใหกบผเรยน ไดแก ตารา เอกสาร สอ วสด อปกรณ เครองจกร และเครองมอตาง ๆ รวมทงบคลากรทเกยวของ ประกอบดวยขนตอนดงน 4. บคลากร (Personal) เปนการพจารณาบคคลทเกยวของในกระบวนการเรยนรของผเรยน นอกเหนอจากผสอนซงเปนผรบผดชอบโดยตรงตอกระบวนการเรยนการสอน รวมทงบคคลอน ๆ ทมสวนรวมตอการจดกจกรรมการเรยนการสอน บทบาทของผสอน นอกจากจะเปนผนาในการถายทอดความรไปยงผเรยน โดยการใชสอการสอน จดสภาพแวดลอม จดประสบการณการเรยนรและใหคาแนะนาแกผเรยนแลว ยงจะตองประสานความสมพนธกบผสอนหรอผทเกยวของคนอน ๆ เพอวางแผนการสอนและแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนในกระบวนการเรยนการสอน เพอการปรบปรงแกไข สวนบทบาทของผเรยนกคอ การศกษาบทเรยนตามแผนการเรยนทกาหนดไว ทากจกรรม และประเมนผลการเรยน 5. วสดและเครองมอ (Materials and Equipment) เปนการพจารณาเลอกใชวสดและเครองมอประกอบการเรยนการสอน โดยคานงถงสงตาง ๆ ตอไปน 5.1 ความเหมาะสมกบระดบความร ความสามารถ และประสบการณของผเรยน 5.2 ความสอดคลองกบวตถประสงคทตงไว 5.3 ชนดของสอมความเหมาะสมกบกจกรรมการเรยนการสอน 5.4 แหลงทรพยากรทมอยในทองถนนน ๆ 5.5 ความสะดวกในการใชงาน 6. สงอานวยความสะดวกทางดานกายภาพ (Physical Facilities) เปนการพจารณาการการจดสภาพหองเรยนตามขนาดของกลมผเรยน เพอใหการจดกระบวนการเรยนรดาเนนไปดวย


ความเรยบรอยและเหมาะสม สงอานวยความสะดวกดงกลาวน ไดแก หองเรยน หองสมด และหองปฏบตการ เปนตน ขนตอนท 4 ผลลพธ (Outcomes) เปนการพจารณาผลลพธทไดจากการพฒนารปแบบการสอน เพอนาผลจากการประเมนไปปรบปรงแกไขบทเรยนหรอระบบการสอนใหดขน ประกอบ ดวยขนตอนดงน 7. การประเมนและการปรบปรง (Evaluation and Improvement) เปนขนตอนสดทายของรปแบบการสอนของบราวนและคณะ เพอประเมนผลหลงจากศกษาบทเรยนแลว ผลทไดจากการประเมนจะนาไปใชปรบปรงขนตอนตาง ๆ ของระบบการสอนหรอบทเรยนตอไป เพอใหไดบทเรยนทมคณภาพดยงขน

ภาพท 4-9 รปแบบการสอนของ Brown and Others (1987) รปแบบการสอน Rapid Prototyping Model ทรปป แอนด บเชลเมเยอร (Tripp and Bichelmeyer) ไดพฒนารปแบบการสอนขนรปแบบหนงในป คศ. 1990 สาหรบออกแบบบทเรยนทว ๆ ไป ซงมชอเสยงแพรหลายในชอเรยกอกอยางหนงวา Rapid Prototyping Model แบงออกเปน 4 ระดบ ดงน

Goals Conditions

Outcomes Resources

Student

1. Objectives and Content 2. Learning Experiences 3. Teching-Learning Modes

4. Personal 5. Materials and Equipment

6. Physical Facilities 7. Evaluation and Improvement


ระดบท 1 ประกอบดวย 2 ขนตอน ดงน 1. การประเมนความตองการและการวเคราะหเนอหา (Assess Needs and Analyse Content) ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน 1.1 การประเมนความตองการ (Needs Assessment) 1.2 การประเมนผเรยน (Audience Assessment) 1.3 การระบเนอหาบทเรยน (Specify Content) 1.4 การเลอกระบบนพนธและระบบการนาสงบทเรยน (Selecting Authoring and Delivery Systems) ผลลพธทไดจากขนตอนท 1 มดงน 1) รายงานการประเมนความตองการ (Needs Assessment Report) 2) ขอมลของผเรยน (Learner Profile) 3) โครงรางของเนอหาบทเรยน (Content Outline) 2. การตงวตถประสงค (Set Objective) ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน 2.1 การระบเปาหมายและวตถประสงค (Specify Goals and Objectives) 2.2 การวางแผนโครงการ (Planning Project) 2.3 การกาหนดเวลาโครงการ (Project Timetable) ผลลพธทไดจากขนตอนท 2 มดงน 1) ลาดบขนการเรยนร (Learning Hierarchy) 2) เปาหมายและวตถประสงค (Goals and Objectives) 3) เวลาโครงการ (Project Timetable) ระดบท 2 การสรางบทเรยนตนแบบ (Construction Prototype - Design) เปนการสราง บทเรยนตนแบบขนกอน โดยใชผลลพธทไดจาก 2 ขนตอนแรก ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน

1. การเขยนผงงงานบทเรยน (Flowcharting) 2. การสรางบทเรยนตนแบบ (Prototyping) 3. การเขยนสครปตบทเรยน (Writing Scripts) ผลลพธทไดจากระดบท 2 มดงน 1) ผงงงานบทเรยน (Flowcharting) 2) บทเรยนตนแบบ (Prototyping) 3) สครปตบทเรยน (Scripts) ระดบท 3 การวจยประโยชนของบทเรยนตนแบบ (Utilize Prototype - Research) เปนการนาบทเรยนตนแบบทไดสรางขนไปทดลองใช เพอเกบขอมลในรปของการวจย รายงานผลการคนพบดวยสถตและขอมลสนบสนน หลงจากนนจงปรบปรงแกไขบทเรยนตนแบบใหมคณภาพ ตามวตถประสงคทกาหนดไว ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน


1. การดาเนนการกอนการผลต (Conducting Preproduction) 2. การดาเนนการผลต (Conducting Production) 3. การดาเนนการหลงการผลต (Conducting Postproduction) ผลลพธทไดจากระดบท 3 มดงน 1) วสดประกอบบทเรยน (Adjunct Materials) 2) เอกสารโปรแกรม (Program Documentation) 3) ใบรายการปรบปรงบทเรยน (Instructional Improvement Sheets) ระดบท 4 การตดตงและบารงรกษาระบบ (Install & Maintain System) เปนการนา บทเรยนไปใชงานจรง รวมทงการแกไขปญหาทเกดขนและปรบเปลยนใหสามารถใชงานไดอยางเตมประสทธภาพ ประกอบดวยขนตอนยอย ๆ ดงน 1. การทาเอกสารโครงการ (Documentating Project) 2. การปรบปรงโครงการใหใชงานได (Validating Project) 3. การประเมนผลกระทบ (Conducting Impact Evaluation) ผลลพธทไดจากระดบท 4 มดงน 1) เอกสารโครงการ (Documentating Project) 2) รายงานการประเมนบทเรยนทใชงานได (Effectiveness Evaluation Report) 3) รายงานการประเมนผลกระทบ (Impact Evaluation Report)

ภาพท 4-10 รปแบบการสอน Rapid Prototyping Model (1990) นอกเหนอจากรปแบบตาง ๆ ทกลาวมาแลว ยงมรปแบบการสอนอน ๆ อก เชน 1. รปแบบการสอนของไดมอนด โรมโซวสก (Diamond Romizowski Model) 2. รปแบบการสอนของแวน แพทเทน (Van Patten Model) 3. รปแบบการสอนของกลาเซอร (Glaser Model) 4. รปแบบการสอนของเบอรแมน แอนด มวร (Berman and Moore Model) 5. รปแบบการสอนของบรกส แอนด แวกเนอร (Briggs and Wagner Model)

Assess Needs & Analysis Content Set Objectives

Construct Prototype (Design)

Utilize Prototype (Research)

Install & Maintain System


6. รปแบบการสอนของดค แอนด ไรเซอร (Dick and Reiser Model) รปแบบการสอนเหลาน เปนรปแบบทนกการศกษาไดพยายามคดคนขน โดยอาศยหลกและทฤษฎตาง ๆ ตลอดจนไดผานการทดลองใชและมการเผยแพรแลว ซงแตละรปแบบกมจดเดนไปคนละดาน อยางไรกตามรปแบบการสอนทงหมดลวนมาจากทฤษฎการศกษาและเงอนไขการเรยนรในแนวทางเดยวกน จงไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ สามารถปรบเปลยนและประยกตใชรปแบบการสอนเหลานกบการพฒนาบทเรยนคอมพวเตอรได ซงผพฒนาบทเรยนจะเปนผพจารณาตดสนใจภายใตกรอบของวตถประสงคของบทเรยน และผเรยนเปนสาคญ บทสรป การออกแบบการเรยนการสอน เปนกระบวนการและกลยทธทใชในการจดการบทเรยน เพอแกปญหาอยางใดอยางหนงเกยวกบการเรยนการสอน นกการศกษาไดคดคนรปแบบการสอนขนมาหลายรปแบบ แมวารปแบบการสอนเหลานนจะแตกตางกนบางในสวนของรายละเอยด แตหลกการและแนวความคดในการออกแบบ จะไมแตกตางกนมากนก ดงนน จงสามารถใชรปแบบการสอนเหลานในการพฒนาบทเรยนได ทงระบบการสอน บทเรยนสาเรจรป และบทเรยนคอมพวเตอร ไมวาจะเปน CAI/CBT, WBI/WBT หรอ e-Learning รวมทงบทเรยนอน ๆ ทนาเสนอโดยใชคอมพวเตอร อาจกลาวไดวารปแบบการสอนเหลานนประยกตมาจากขนตอนของวธการระบบ (System Approach) ซงเรมตนดวยการวเคราะหเปนขนตอนแรก ไดแก การวเคราะหเนอหา การวเคราะหผเรยน และวเคราะหขอมลอน ๆ ขนตอนน นบวาเปนขนตอนทสาคญทสดทจะสงผลไปยงขนตอนอน ๆ เนองจากทกขนตอนจะมความสมพนธกนและสงผลซงกนและกน สาหรบขนตอนทสองเปนการออกแบบบทเรยน ไดแก เขยนวตถประสงค วางแผน การเรยนการสอน ออกแบบทดสอบ และสวนทเกยวของอน ๆ กอนทจะนาไปสรางเปนบทเรยนในขนตอนทสาม สวนขนตอนทส เปนการนาบทเรยนหรอระบบการสอนทพฒนาขนไปทดลองใชกบกลมเปาหมาย หลงจากนนจะเปนการประเมนผลบทเรยนในขนตอนสดทาย ซงขนตอนนจะสงผลยอนกลบไปยงทกขนตอนทผานมา หากบทเรยนหรอระบบการสอนทไดไมมคณภาพ จะตองกลบไปปรบเปลยนแกไขในขนตอนทเกยวของใหมใหมความสมบรณขน แบบฝกหดทายบท จงตอบคาถามตอไปน 1. การออกแบบการเรยนการสอน หมายถงอะไร 2. ใหวเคราะหความแตกตางระหวางรปแบบการสอนของ Knirk and Gustafson Model กบรปแบบการสอนของ Rapid Prototyping 3. การวเคราะหงานหรอภารกจ (Task Analysis) หมายถงอะไร 4. การกาหนดกลมเปาหมาย มความสาคญอยางไรตอการออกแบบบทเรยน


5. เพราะเหตใดการเขยนวตถประสงคของบทเรยนของรปแบบการสอนทกรปแบบ จงกาหนดใหเปนวตถประสงคเชงพฤตกรรม แทนทจะเปนวตถประสงคทวไป 6. เพราะเหตใดจงตองมการทา Need Assessment ในขนตอนของการวเคราะห 7. Instructional Materials คออะไร 8. Project Management หมายถงอะไร 9. บทดาเนนเรอง (Storyboard) มความสาคญอยางไรในขนตอนการพฒนาบทเรยน 10. Formative Evaluation แตกตางจาก Summative Evaluation อยางไร 11. ใหวเคราะหจดเดนและจดดอยของรปแบบการสอนของ Dick and Carey Model 12. ใหวเคราะหจดเดนและจดดอยของรปแบบการสอนของ Gerlach and Ely Model 13. ใหวเคราะหจดเดนและจดดอยของรปแบบการสอนของ Jerrold Kemp Model (1990) 14. ใหวเคราะหจดเดนและจดดอยของรปแบบการสอนของ Jerrold Kemp Model (1994) 15. ใหวเคราะหจดเดนและจดดอยของรปแบบการสอนของ Hannafin and Peck Model

04 instructional system_design

Education