H.EL218: Öàõèëãààí òåõíèêèéí ìàòåðèàë хичээлийн лекц 6

Бохирдсон шингэн тусгаарлагчдад ниргэлэгийн гүүр үүсэх үзэгдэл Ниргэлэгийн гүүр үүсэх үзэгдэл нь бохирдсон шингэнүүдэд цахилгаан орны үйлчлэх хүч үйлчлэх хугацаа нь хангалттай байх тохиолдолд зөвхөн явагддаг.Ниргэлэгийн гүүр дараах 2 үе шаттай явагдана. Үүнд: 1. Цахилгаан дамжууламж диэлектрикт нэвтрэлт ихтэй хольцууд цахилгаан

оронд татагдан электродын хоорондох завсар руу тасралтгүй цувна. 2. Хүчтэй цахилгаан оронд орны ирсэн бохирдлогын хольцуудад туйлшрал улам

эрчимтэй явагдаж, цаас утасны ширхэгүүд нь орны хүчний дагуу сунаж хөдөлгөнө. Хүчний туйлшралд орсон зарим хэсгүүд нь туйлшралын цэнэгийн таталцлаар бие биен дээгүүрээ дамнасан маягаар бохирдлогын гүүрийг үүсгэдэг.Бохирдлогын гүүр нь 2 элетродын хоорондох эхэн хэсэгт үүссэнээс гадна мөн нэвт үүсгэж болно.Нэвт гүүр үүссэн тохиолдолд гүүрээр гүйдэл гүйж халалт үүсэх ба хэсэг хугацааны дараа үүнээс болж ниргэлэг үүсдэг.Нэвт бус гүүр үүссэн тохиолдолд гүүрний үзүүр дээр цахилгаан орны хүчлэг эрс ихэсч цаашид ниргэлэг явах боломжийг нэмэгдүүлдэг. Ниргэлэгийн гүүр үүсэх онолоос хамгийн өргөн хэрэглэдэг нь кокын онол юм.Кокын онол ѐсоор бохирдлогын хэсгүүдэд цахилгаан орны зүгээс Кулоны болон диполпит бөөгнөрүүлэх хүч үйлчлэхийн зэрэгцээ шингэний молекулын эмх замбараагүй хөдөлгөөний улмаас бохирдлогыг тараах Диффузын үзэгдэл мөн ажиглагдана.Иймд цахилгаан орны хүчлэгийн тодорхой нэг

хязгаараас эхлээд( )кулоны болон Диполын хүч нь диффузын үзэгдлээс

давамгайлах шинж чанартай болж ниргэлэгийн гүүр үүсэх зам нээгдэнэ.Энэ хүчлэгийн хэмжээг доорх илэрхийллээр тодорхойлно.

= *

K-Больцманий тоо T-Кельвиний температур Энэ илэрхийллээс харвал бохирдлогын хольцийг r ихэсгэхэд шингэний цахилгаан даац ихсэх нь харагдаж байна.Ниргэлэгийн гүүр үүсэх онолыг анга болон дотоод хэт хүчлийн үед ашиглах боломжгүй.Учир нь дээрх нөхцөлд үүсэх

хүчдэл нь маш богино хугацаанд секундын хооронд явагддаг.

Шингэн доторх ус чийгээс ниргэлэгийн гүүр үүсэх үзэгдэл

Диэлектрикийн дотор байнга тодорхой хэмжээгээр байнга агуулагдаж байдаг нь ус чийг юм.Ус нь хүчтэй туйлт молекултай учир цахилгаан оронд оронгуут эрчимтэй туйлшрал явагдаж ниргэлэг явагдах нөхцлийг бүрдүүлдэг.Шингэний доторх ус чийгийн 3 янзын төлөв байдалд оршдог. Үүнд:

1. Молекулын уусмалын төлөв байдал 2. Чөлөөт мананцарын төлөв байдал 3. Ёроолын тунасан ус

H.EL218: Öàõèëãààí òåõíèêèéí ìàòåðèàë хичээлийн лекц 6

Òóéëò áóñ ìîëåêóëòàé øèíãýíèé äîòîð óóñàõ øèíãýíèé õýìæýý íü õàðüöàíãóé áàãà áàéäàã áà øèíãýíèé á¿òýö òåìïåðàòóð çýðãýýñ õàìààðàí æèøýý íü òåìïåðàòóðûí øèíý òîñîíä óñíû óóñìàëûí òºëºâ áàéäàë ¿¿ñýõ õÿçãààð íü öåëüñèéí 20%-ä òîñíû òèòèéí 0.005% öåëüñèéí 40%-ä 0.01% öåëьñèéí 80%-ä 0.0359 áàéäàã. Òîñíû äîòîðõè óñ ÷èéãíèé õýìæýý ýíý õÿçãààðààñ äýýш болоход усны тосонд уусах үзэгдэл хангаж ус чөлөөт бөмбөлөг мананцар хэлбэрт шилжинэ.Мананцарын зарим жижиг хэсгүүд хоорондоо нийлж том дуслууд болж хувирах ба усны хувийн жин нь томоосоо их учир томоохон дуслууд нь савны ѐроолд дусаж, тунаж, ѐроолын ус болж хувирдаг. Ус чийг шингэний дотор чөлөөт мананцар хэлбэртэй байх нь шингэний цахилгаан даацад хамгийн хортой нөлөө үүсгэдэг. Шингэний доторхи мананцарын жижиг хэсгүүд цахилгаан орны нөлөөллөөр туйлширалд орж, бөөрөнхий хэлбэрээс зууван хэлбэрт шилжинэ. Цахилгаан орны хүчлэг ихсэх тусам дуслууд улам хүчтэй туйлширч улам их суналтанд орж хэлбэр дүрсээ өөрчлөнө. Дуслуудын суналтын Эллипсийн их бага тэнхлэгийн харьцаанд 1,85-с их болоход дуслууд задарч, усны нарийхан сувгууд үүснэ.Эдгээр сувгууд нь оршин тогтнохын хувьд тогтворгүй байдаг ба тодорхой нэг үед хоѐр электродыг холбосон нэвт нарийхан усан суваг үүсч ниргэлэг явагдах нөхцлийг бүрдүүлнэ. Усан сувгаар гүйдэл гүйсний улмаас ус ууршин хийн төлөв байдалд шилжинэ. Ингэснээр олон тооны хөөсөнцөрүүд гэнэт үүсэж бүрэн ниргэлэг болдог. Шингэний дотор жижиг усан дуслууд сунан тогтворгүй усан суваг үүсгэх критик хүчлэгийг Сковроникийн томъѐгоор тодорхойлоно.

=1534*

-Усан дуслын зүгээс гадаргуйд шингэний зүгээс өгөх даралт

-Уcан дуслын эхний радиус

Ажиглалтын явцад трансформаторын тосонд байх чийглэгийн хэмжээ дунджаар

0,2-0,5

Тосон доторхи усны хэмжээнээс түүний цахилгаан даац хэрхэн хамаарах хамаарлыг доорхи зурагт авч үзье.

H.EL218: Öàõèëãààí òåõíèêèéí ìàòåðèàë хичээлийн лекц 6

0.060.040.02W%

E

%-Усны дуслыг жижиг тосны жинд харьцуулсан харьцаа

Тосон дотор ус чийгийг татах чадвар сайтай целлилюз, цаас, картон, даавуу, хөвөнгийн ширхэгүүд зэрэг хольцууд агуулагдсан тохиолдолд ус чийгийн нөлөөлөл улам ихэсдэг. Эдгээрүүд нь гадаргуу дээрээ тосны доторх ус чийгийг татаж, цахилгаан дамжууламж сайтай утаслаг гүүрийг үүсгэдэг. Энэ нь тосны цахилгаан даацыг эрс багасгаж, хялбархан ниргэлэг явуулах нөхцлийг бүрдүүлдэг

Трансформаторын тосны цахилгаан даац хүчлэгт хамаарах хамаарал

H.EL218: Öàõèëãààí òåõíèêèéí ìàòåðèàë хичээлийн лекц 6

600400200tcek

Eнир

800 1000

Трасформаторын тосны цахилгаан даацын хамгийн бага зөвшөөрөгдөх хэмжээ.

Тоног төхөөрөмж ажлын хүчидэл В

Тосны цахилгаан даац КВ/2,5мм

Шинэ тосонд Ашигласан тос

15 ба түүнээс 25-с дээш 20-с дээш

15-35 30-с дээш 25 ба түүнээс дээш

110-220 40-с дээш 35 ба түүнээс дээш

330 ба түүнээс дээш 50-с дээш 45 ба түүнээс дээш