1 . O B R A D A G L O D A N J E M

Obrada glodanjem je postupak obrade ravnih površina, žljebova, profilisanih

kontura, površina specijalnog i složenog oblika.

Slika 1. Obrada glodanjem-alati sa definisanom geometrijom

Glavno kretanje je obrtno kretanje alata definisano brzinom rezanja V, m/min.

Pomoćno kretanje je pravolinijsko kretanje predmeta obrade i/ili alata ,

određeno je brzinom pomodnog kretanja (Vp = n·S, mm/min - aksijalnim pomeranjem u jedinici vremena),

može biti definisano korakom po zubu (S1, mm/z - aksijalnim pomeranjem za jedan zub alata) i korakom (S, mm/o - aksijalnim pomeranjem za jedan obrt alata).

Prema rasporedu reznih elemenata alata razlikuju se dva postupka obrade glodanjem:

obimno glodanje (zubi glodala za obimno glodanje raspoređeni po obimu cilindra)

čeono glodanje, (zubi glodala za čeono glodanje raspoređeni na čeonoj strani

diska)

Slika 2. Obimno i čeono glodanje

Prema smeru međusobnih kretanja alata i predmeta obrade razlikuju se dva postupka

obrade glodanjem i to obrada:

istosmernim glodanjem

suprotnosmernim glodanjem.

Kod obrade istosmernim glodanjem smerovi glavnog i pomodnog kretanja se poklapaju, dok kod

suprotnosmernog glodanja ne. Pored toga kod istosmernog glodanja debljina strugotine se menja

od maksimalne vrednosti do nule, a kod suprotnosmernog od nule do maksimalne vrednosti hmax.

istosmerno suprotnosmerno

Slika 3. Istosmerno i suprotnosmerno glodanje

Prednosti istosmernog glodanja:

sečivo zahvata maksimalnu debljinu materijala, koja se smanjuje

otpori rezanja su manji

postojanost alata je veda

kvalitet obrađene površine je bolji

glodanje je brže i ekonomičnije

Nedostaci:

potrebno je znatno hlađenje pri obradi

učvršdivanje obratka mora biti bolje zbog udara alata pri početku glodanja

Osobine suprotnosmernog glodanja:

sečivo zahvata minimalnu debljinu materijala, koja se povedava do maksimalne

otpori rezanja su vedi pri izlasku alata iz zone rezanja

postojanost alata je manja

kvalitet obrađene površine je lošiji od istosmernog glodanja

P r o i z v o d n e o p e r a c i j e u o b r a d i g l o d a n j e m

Osnovne operacije u obradi glodanjem su obrada:

1. ravnih površina

2. krivolinijskih kontura

3. površina specijalnog oblika

4. površina složenog oblika

Obrada ravnih površina je obrada horizontalnih, vertikalnih ili nagnutih površina, izrada kanala

i žljebova na ravnim i cilindričnim površinama (žljebova za klin), usecanje i odsecanje, obrada

stepenastih površina i sl.

Slika 4. Neke proizvodne operacije obrade ravnih površina glodanjem

Obrada krivolinijskih kontura je obrada profilisanih površina, ispupčenja, udubljenja,

zaobljenja, zavojnih žljebova, složenih kontura i sl.

Izrada i obrada površina specijalnog oblika glodanjem je izrada T - žljebova, profila

prizmi, žljebova u vidu ″lastinog repa″, površina sa vedim brojem stepenica, pravolinijskih i

krivolinijskih žljebova itd.

Izrada i obrada površina složenog oblika glodanjem je izrada zupčanika, navoja,

ožljebljenih vratila, gravura alata za kovanje, livenje u kokilama, presovanje itd.

A l a t i u o b r a d i g l o d a n j e m

Prema vrsti i obliku glodala koje se koristi pri obradi glodanjem proizvodne operacije se mogu

obavljati slededim vrstama glodala:

1. valjkastim glodalima 2. čeonim glodalima 3. vretenastim glodalima 4. koturastim glodalima ….

Prema načinu izrade razlikuju se:

glodala sa glodanim zubima glodala sa podstruganim - podbrušenim zubima glodala sa umetnutim zubima

Prema obliku glodala mogu biti:

glodala sa drškom - vretenasta glodala - glodala za žlebove

glodala sa otvorom - valjkasta - koturasta - testerasta - čeona valjkasta - ugaona - profilna i dr.

Prema obliku zuba glodala mogu biti:

sa pravim zubima sa ukrštenim zubima glodala sa zavojnim zubima

Po smeru obrtanja u radu glodala mogu biti:

desnorezna levorezna

Prema materijalu koji se koristi za rezni deo glodala mogu biti:

od brzoreznog čelika sa pločicama od tvrdog metala

valjkasto glodalo vretenasto glodalo sa valjkastom drškom

vretenasto glodalo sa kupastom drškom

vretenasto glodalo sa SK drškom

vretenasto glodalo za zaobljenja

ugaona glodala

profilna glodala

glodala za T - žleb

glodala za zleb za segm. klin

čeono valjkasta glodala testerasta glodala

specijalno glodalo

Glave za glodanje (glodačke glave) se koriste pri obradi ravnih površina vede širine kada se

traži vedi učinak obrade. Sastoje se od tela (glave), u koju se ugrađuju noževi od brzoreznog čelika ili sa lemljenim pločicama od tvrdog metala ili izmenljive pločice od tvrdog metala.

M a š i n e u o b r a d i g l o d a n j e m

Mašine u obradi glodanjem ili glodalice se, prema konstruktivnom rešenju, dele na:

konzolne (horizontalne, vertikalne i univerzalne),

bezkonzolne (posteljne) - horizontalne, vertikalne i univerzalne i

glodalice specijalne namene (alatne, kopirne, agregatne, programske,

odvalne, glodalice za navoj i sl.).

Kod konzolnih glodalica kretanja u uzdužnom, poprečnom i vertikalnom pravcu (pravcu

osa X, Y i Z) izvodi radni sto, tako da je krutost i stabilnost radnog stola, predmeta obrade

relativno niska.

Horizontalne glodalice se koriste za obradu ravnih površina, površina specijalnog

oblika, izradu zupčanika pojedinačnim rezanjem, izradu dugohodih zavojnica i sl. Osnovni

elementi horizontalnih glodalica su radno vreteno (1), radni sto (2), jedinica za glavno

kretanje (pogonski elektromotor i prenosnik glavnog kretanja - 3), jedinica za pomodno

kretanje (pogonski elektromotor, prenosnik pomodnog kretanja i sistem prenosnika tipa

navojno vreteno - navrtka, 4), postolje (5), sistem upravljanja (komandna tabla, ručice,

poluge i sl.), sistem za podmazivanje, sistem za hlađenje i podmazivanje i sl.

Kod vertikalnih glodalica položaj radnog vretena je vertikalan, mada se sve češde

izrađuju glodalice sa radnim vretenima koja se zakredu za odgovarajudi ugao.

Univerzalne glodalice su koncepcijski tako oblikovane da mogu raditi kao horizontalne

ili vertikalne. Pored toga vedina univerzalnih glodalica obezbeđuju i zakretanje radnog

stola. Time se stvaraju uslovi za realizaciju velikog broja proizvodnih operacija, pa i za

izradu zavojnih žljebova i dugohodih zavojnica primenom podeonog aparata.

Bezkonzolne (posteljne) glodalice obezbeđuju visoku krutost i stabilnost radnog

stola, jer isti izvodi dva kretanja (u uzdužnom i poprečnom ili vertikalnom pravcu, pravcu

osa Y i X ili Z), dok nosač alata izvodi jedno kretanja u vertikalnom ili poprečnom pravcu,

pravcu ose Z ili X. Međutim, najnoviji tipovi glodalica se izrađuju sa jednim kretanjem

radnog stola, uzdužnim kretanjem, dok ostala dva kretanja izvodi nosač alata.

Kopirne glodalice su namenjene su za obradu krivolinijskih kontura i profilisanih

površina. Poseduju dva paralelna vretena od kojih je vreteno (1) glavno vreteno sa

glodalom, a vreteno (2) se koristi za smeštaj kopirnog šiljka. Kopirni uređaj radi na

hidrauličnom ili električnom principu i obezbeđuje prenos kretanja od kopirnog šiljka do

alata, tako da alat izvodi ista kretanja kao i kopirni šiljak.