Βίος: Η Κατίνα Κωνσταντο-πούλου - Παξινού ήταν Ελληνί-δα µεγάλη ηθοποιός και µουσι-κός κυρίως δραµατικού ρεπερ-τορίου παγκόσµιας φήµης.

Καταγόταν από το Άργος. Γεν-νήθηκε στις 15 ∆εκεµβρίου του1900 στον Πειραιά και ήταν κόρηµεγαλοαστικής οικογένειας.Σπούδασε αρχικά φωνητική καιµουσική στη Γενεύη, στο Βερολί-νο και στη Βιέννη. Το 1917 παν-τρεύτηκε τον επιχειρηµατία Γιάν-νη Παξινό. Απέκτησαν δύο κό-ρες, την Εθελ και την Ιλεάνα, αλ-λά χώρισαν το 1923. Το 1920πρωτοεµφανίστηκε στην όπερατου ∆ηµ. Μητρόπουλου «Αδελ-φή Βεατρίκη». Ως το 1926 η Πα-ξινού πραγµατοποίησε λυρικέςεµφανίσεις στην Αθήνα και συνέ-χισε τις µουσικές σπουδές τηςστην Κοστάντζα της Ρουµανίας,στη Βιέννη και το Βερολίνο. Γρή-γορα διακρίθηκε για το αληθινόταλέντο της και την αγάπη στηντέχνη της. Στο θέατρο πρωτοπα-ρουσιάστηκε το 1929 µε τον θία-σο της Μαρίκας Κοτοπούλη και

τον επόµενο χρόνο συγκρότησεθίασο µε τον Αιµίλιο Βεάκη καιτον Αλέξη Μινωτή. Από το 1931ως το 1940 συµµετείχε στον θία-σο του Εθνικού Θεάτρου, όπουενσάρκωσε µε µεγάλη επιτυχίαηρωίδες όλων των εποχών τουθεάτρου (Έλληνες τραγικοί,Κορνάρος, Παλαµάς, Σαίξπηρ,Ίψεν κ.ά.). Κατά τη δεκαετία του’40 έζησε στην Αγγλία και στιςΗνωµένες Πολιτείες, όπου πα-ράλληλα προς τις θεατρικές ερ-µηνείες της διακρίθηκε και στονκινηµατογράφο, µε αποκορύ-φωµα το ρόλο της Πιλάρ στηνταινία «Για ποιον χτυπά η καµ-πάνα» (1943) που της απέφερεκαι το Όσκαρ ερµηνείας. Η άλ-λη µεγάλη κινηµατογραφική επι-τυχία της σηµειώθηκε στην ται-νία του Βισκόντι «Ο Ρόκο και τ’αδέρφια του» (1950). Από το1950 ως το 1967 συµµετείχε καιπάλι στο θίασο του Εθνικού Θεά-τρου, του οποίου αποτελούσεκορυφαίο στέλεχος, όπως και ο

σύζυγός της Αλέξης Μινωτής.Στο διάστηµα αυτό δηµιούργησεµερικές από τις κορυφαίες ερµη-νείες της στην ελληνική τραγω-δία, αλλά και στο νεότερο καιστο σύγχρονο θέατρο (Μήδεια,Εκάβη, Ιοκάστη, κυρία Άλβιγκστους «Βρυκόλακες» του Ίψεν,από τις καλύτερες ερµηνείες τηςσταδιοδροµίας της, «Η επίσκεψητης γηραιάς κυρίας» του Ντίρεν-µατ). Κατά την ίδια περίοδο ηίδια και ο σύζυγός της (ως ερµη-νευτής και σκηνοθέτης) έφεραντο κύριο βάρος του Φεστιβάλτης Επιδαύρου. Το 1967 αποχώ-ρησαν από το Εθνικό Θέατρο καιδηµιούργησαν δικό τους θίασο,όπου επανέλαβαν παλιές επιτυ-χίες τους και δηµιούργησαν νέ-ες, µεταξύ αυτών και το «ΜάναΚουράγιο» του Μπρεχτ, πουήταν και η τελευταία εµφάνισητης Παξινού. Τραγωδός µε υψη-λά προσόντα και φωνή πουαποτελούσε τέλειο εκφραστικόόργανο, πραγµατική µουσικήιδιοσυγκρασία, η Παξινού στά-θηκε στην κορυφή της ελληνι-κής θεατρικής ζωής επί τέσσε-ρις δεκαετίες, οπλισµένη µε τα-λέντο µεγάλου βεληνεκούς,που της έδωσε τη δυνατότητανα ερµηνεύει όχι µε δυσκολίαδραµατικούς ρόλους κάθε θεα-τρικού ύφους, από την αρχαίαελληνική τραγωδία µέχρι το"µπρεχτικό". Τα επώδυνα βιώµα-τά της, της δίδαξαν τη χαρά τηςζωής. (Στην ηλικία των 34 ετών,η Παξινού χάνει την πρωτότοκη16χρονη κόρη της: «Είµαι έναςάνθρωπος όπως όλοι. Έζησα.Έκανα παιδιά. Έθαψα παιδιά.Και πόνεσα θάβοντας αυτά ταπαιδιά», δήλωσε σε ντοκιµαντέρτου ΝΒC για την ζωή της). Πέ-θανε στις 22 Φεβρουαρίου του1973 από την επάρατη νόσο.Παρασηµοφορήθηκε µε τονΧρυσό Ανώτερο Ταξιάρχη Γεωρ-γίου Α' και µε τον Ανώτερο Τα-ξιάρχη της ∆υτικής Γερµανίας.Τιµήθηκε ακόµη µε τον τίτλο τηςΑξιωµατούχου Γραµµάτων καιΤεχνών της Γαλλίας και µε τοΒραβείο «Ιζαµπέλλα Ντ' Εστέ».Την ονόµασαν γιατί ήταν «ιερότέρας» της σκηνής. Σήµερα, τοΚληροδότηµα Αλέξη Μινωτή ειςµνήµην Κατίνας Παξινού δηµι-ουργήθηκε σύµφωνα µε τουςόρους της διαθήκης του ΑλέξηΜινωτή. Το Μουσείο και Αρχείο-Παξινού-Μινωτή είναι ένας λει-τουργικός χώρος γεµάτος θέα-τρο και αναµνήσεις.

Καλλιτεχνική συνεισφορά: ΗΚατίνα Παξινού, που για µισόναιώνα εργάστηκε σκληρά, άφη-σε λαµπρό όνοµα στην ιστορίατου θεάτρου και του κινηµατο-γράφου. Ήταν µια τέλεια τρα-γωδός µε υψηλά προσόντα καιστάθηκε στην κορυφή της ελ-ληνικής θεατρικής ζωής. Είχετέτοιες ικανότητες, που να µπο-

ρεί να ερµηνεύει δραµατικούςρόλους κάθε θεατρικού ύφουςκαι κάθε εποχής, από τους αρ-χαίους τραγωδούς µέχριΜπρεχτ και µέχρι Παλαµά. Η

γνωριµία της µε τον Αλέξη Μινω-τή ήταν καταλυτική. Το 1928, ηΚατίνα Παξινού γνωρίστηκε µετον Αλέξη Μινωτή που την «µύη-σε» στην αξία του θεάτρου καιεκείνη τότε εγκατέλειψε τιςσπουδές της στο Βερολίνο.

Η µουσική ιδιοσυγκρασία καιπαιδεία της Παξινού, καθώς καιοι απεριόριστες δυνατότητεςτης φωνής της, η έµφυτη αί-σθηση του ρυθµού και της αρ-µονίας, ο καίριος λόγος της καιη αυθόρµητη κίνησή της, έδι-ναν στις ερµηνείες της ένα µο-ναδικό ύφος και µια εξαιρετικήποιότητα. Η Κατίνα Παξινού µε

το σύζυγό της Αλέξη Μινωτή συ-νετέλεσαν πολύ στην καθιέρωσητων Επιδαυρίων (1954), αλλάκαι πριν καθιερωθεί ο θεσµόςαυτός το 1938 για πρώτη φοράστο σύγχρονο κόσµο παίζεταιστην Επίδαυρο η «Ηλέκτρα» τουΣοφοκλή µε την Κατίνα Παξινούσε σκηνοθεσία ∆. Ροντήρη.

Φαινόµενο µοναδικό για το

ελληνικό και το παγκόσµιο θέα-τρο, η Kατίνα Παξινού αγάπησεµε πάθος τη ζωή και τις τέχνες.Για το δίδυµο Παξινού-Μινωτήςγράφτηκαν ύµνοι από τους κρι-τικούς σε ευρωπαRκές εφηµερί-δες στη διάρκεια των περιοδει-ών τους µε το Εθνικό Θέατροστη γηραιά ήπειρο. Αξίζει να ση-µειωθεί ότι η έκρηξη του Β’ Παγ-κοσµίου Πολέµου βρήκε την Πα-ξινού στο Λονδίνο για παραστά-σεις όπου και αποκλείστηκε. ΟΜινωτής βρισκόταν στην κατεχό-µενη Ελλάδα. Το πολεµικό πλοίοπου µετέφερε την Παξινού στηνΑµερική, τορπιλίζεται από τουςΓερµανούς και ναυαγεί στον Ατ-λαντικό. 19 ώρες αργότερα τηνπερισυλλέγει µαζί µε άλλουςναυαγούς ένα βρετανικό αντι-τορπιλικό και επιστρέφουν στοΛονδίνο. Στις ΗΠΑ φτάνει τοΜάη του 1941. Εκεί, στο ΘέατροΜπρόντγουεS ερµηνεύει σπου-δαίους ρόλους κερδίζοντας τηδιεθνή αναγνώριση.

Η Κατίνα Παξινού υπήρξε ηπρώτη Ελληνίδα ηθοποιός πουκατάφερε να σταθεί στη βιοµη-χανία του Χόλυγουντ και µάλι-στα µε δικούς της όρους, ναδιαπρέψει θεατρικά και κινηµα-τογραφικά στην Ευρώπη, να ξε-χωρίσει ως τραγωδός παγκο-σµίου βεληνεκούς. Το 1941 ηεταιρεία «Παραµάουντ» ετοίµαζετην κινηµατογραφική µεταφοράτου µυθιστορήµατος του Έρ-νεστ ΧέµινγουεS «Για ποιον χτυ-

πά η καµπάνα», βασισµένουστις εµπειρίες του ιδίου από τονΙσπανικό Εµφύλιο. Αναζητώνταςηθοποιό για το πρόσωπο – άξο-να του έργου, την Τσιγγάνα Πι-λάρ, κάποιοι θυµήθηκαν την Κα-τίνα Παξινού στο ρόλο της «Ηλέ-κτρας». Η Παξινού προκάλεσεπρωτοφανείς «δυσκολίες» στοΧόλυγουντ: αρνήθηκε να κάνει

δοκιµαστικά, ύστερα άλλαξεµόνη της το κοστούµι του ρό-λου της και, επιπλέον, χρει-άστηκε να την κινηµατογραφή-σουν µε τρεις µηχανές λήψης,συγχρόνως, για να µπορέσουννα συλλάβουν το συνεχή ερµη-νευτικό δυναµισµό της, καθώςη µεγάλη ηθοποιός «αποδιορ-γανωνόταν» µε τα µικρά ανε-ξάρτητα κινηµατογραφικά πλά-να. Το αποτέλεσµα ήταν εκπλη-κτικό! Η Αµερικανική ΑκαδηµίαΚινηµατογράφου απένειµε τοΌσκαρ ερµηνείας Β’ γυναικείουρόλου σε µια άγνωστη ξένηηθοποιό! H Kατίνα Παξινού δενήταν µόνο η πρώτη (και µοναδι-κή µέχρι σήµερα) Ελληνίδα πουκέρδισε Όσκαρ. Ήταν και ηπρώτη µη Αµερικανίδα ηθοποι-ός που κέρδιζε Όσκαρ! Η µεγά-λη Ελληνίδα, στον ευχαριστήριολόγο της, στα βραβεία δεν ξέχα-σε την κατεχόµενη από τους Να-ζί Ελλάδα: «Το δέχοµαι για λογα-ριασµό όλων των συναδέλφωνµου του Εθνικού Θεάτρου, ζων-τανών ή νεκρών»,δήλωσε.

Στις κινηµατογραφικές επιλο-γές της υπήρξε εκλεκτική, εξ ουκαι οι µόλις 11 ταινίες της. Μετα-ξύ άλλων, συνεργάστηκε και µετον Όρσον Ουέλς («Ο κύριοςΑρκάντιν», 1955). Για το κινηµα-τογραφικό έργο «Το πένθος ται-ριάζει στην Ηλέκτρα», βραβεύτη-κε µε το βραβείο Κοκτώ. Η µονα-δική ελληνική ταινία, στην οποίαπρωταγωνίστησε, το 1969, ήταν«Το νησί της Αφροδίτης» σε σκη-νοθεσία του Γιώργου Σκαλενά-κη. Επιπλέον, η Κατίνα Παξινούέκανε µεταφράσεις θεατρικώνέργων του Ευγένιου Ο' Νιλ καιέγραψε τη µουσική για την πα-ράσταση «Οιδίπους Τύραννος»του Σοφοκλή. Μετά το 1957, εµ-φανίζεται µόνιµα στη Σκηνή τουΕθνικού Θεάτρου, ερµηνεύονταςέργα του αρχαίου θεάτρου καιτου σύγχρονου διεθνούς ρεπερ-τορίου. Ανάµεσα σ' αυτά, η«Εκάβη», η «Μήδεια», οι «Φοίνισ-σες» και οι «Βάκχες» του Ευριπί-δη, ο «Πατέρας» του Στρίν-τµπεργκ, «Το Ταξίδι µακριάς µέ-ρας µέσα στη νύχτα» του Ο' Νιλ,«Η τρελή του Σαγιό» του Ζαν Ζι-ροντού, ο «Μάκβεθ» του Σαίξ-πηρ. Η Κατίνα Παξινού ήτανένας άνθρωπος γεµάτος πάθος

για τη ζωή και αυτό φαινόταν σεκάθε της στιγµή, µέσα και έξωαπό τη σκηνή. Τα γεύτηκε όλαµε ένταση: τον έρωτα, την επιτυ-χία, τα ταξίδια, τις φιλίες, τον πό-νο. Παιδιά της, εκτός από την κό-ρη της Έθελ, που έφυγε στα 16της, ήταν και όλοι οι ρόλοι τωννεκρών παιδιών που πέθαινανκάθε βράδυ στην αγκαλιά της.Από τον «Ματωµένο γάµο» τουΦεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (Βρα-βείο BBC), µέχρι τους «Βρυκό-λακες» του Ερρίκου Ίψεν, δεκά-δες ρόλοι οδηγούσαν τα παιδιά

της στο θάνατο. Και αυτή µέσααπό αυτά θρηνούσε την Εθελ.

H Κατίνα Παξινού δίκαια µπο-ρεί να καταταχτεί στις µεγαλύ-τερες ηθοποιούς του περασµέ-νου αιώνα. Η µουσική της παι-δεία, η ρυθµική εκφορά του ποι-ητικού θεατρικού λόγου, οι χρω-µατισµοί, τα µεγάλα έργα πουαπέδωσε, πιστοποιούν µια υπο-κριτική ιδιοφυ$α, που εξίσου µε-γαλούργησε στη σκηνή, αλλάκαι στην κουζίνα, στο κέντηµα,τη ζωγραφική ή στις δηµόσιεςσχέσεις της. Μια ζωή σαν σενά-ριο! Η ίδια αποφαίνεται για τηζωή της µε 5 λέξεις: «Έκαναπαιδιά, έθαψα παιδιά, έζησα».

1111∆ΕΥΤΕΡΑ 10 ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2012 ΠΟΡΤΡΕΤΑ

«Κοιτάξτε τον ήλιο, όσο είναι εκεί, και προσπαθήστε να φέρετε το φως και την ζεστασιά του στην καρδιά σας.Μπορείτε να δώσετε λίγη απ’ αυτή την ζεστασιά σε κάποιον άλλον και αυτός σε κάποιον άλλον και αυτός σε άλλον;

Τότε δεν ήρθες µάταια στον κόσµο. Έχεις πετύχει κάτι. Είναι τόσο απλό»

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ρίτσα K. ΚρούπηΚαθηγήτρια Αγγλικών (Μ.Α),µεταφράστριαark.kroupi@gmail.com

Μαρτυρίες:«H Kατίνα! Σαράντα τόσα χρόνια µαζί από το σπίτι στο θέ-

ατρο, από το θέατρο στο σπίτι και ποτέ δεν είπα πως την ήξε-ρα ολότελα. Ανανεωνόταν µε τέτοια ραγδαιότητα από ώρασε ώρα που δεν πρόφταινες να προσδιορίσεις τις πηγές απ’όπου ανάβλυζε η τόση νεότητα. Λέω και πιστεύω από τηναθωότητα, τη σύµφυτη µε τη δηµιουργική ευφυ$α. Απλή, ακα-τάστατη, απρόοπτη, εξαντλητική στη διαρκή της ένταση,στην παιδική της τρυφερότητα και αραιά και πού στη στοχα-στική της ηρεµία, λες και µάζευε δυνάµεις για να ξαναρχίσειτον πετροπόλεµο. Έτσι έµεινε έως το τέλος. Αθώα, µε ψυχήπανέξυπνη, πάµπλουτη σε φαντασία, µαχητική, σκορποχέρα,µεγαλοφυής στην τέχνη της εσωτερικής µεταµόρφωσης, µε-γάλη ηθοποιός, µα πιο πολύ απ’ όλα αθώα σαν τους γεννη-µένους ποιητές». - Αλέξης Mινωτής

«Είναι τόσο σπάνιο στον καιρό µας ν' ανταµώσει κανείς στοθέατρο µια τόσο εκλεκτή και απλή γυναίκα και συνάµα µια τό-σο σπουδαία καλλιτέχνιδα».- Ευγένιος Ο’ Νιλ

«Το σηµαντικό δεν είναι οι ρόλοι. Το σηµαντικό είναι η αν-θρώπινη επικοινωνία». -Κατίνα Παξινού

ΓΛΥΚΕΡΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥΚΛΙΝΙΚΟΣ ∆ΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ∆ΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ

ΠΤΥΧΙΟΥΧΟΣ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ,Msc ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ ∆ΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΓΑΡΙΒΑΛ∆Η 1 - 2ος όροφος - ΤΡΙΚΑΛΑΤΗΛ: 24310 32155 - ΚΙΝ: 6973983218

Κατίνα Παξινού(1900-1973)

Το αστέρι της στη λεοφώ-ρο της ∆όξας στο HOLLY-

WOOD

Από την απονοµή όσκαρτου 1943

Κατίνα Παξινού:Η µεγάλη «ιέρεια» της Τέχνης!!!