12 12. sinif tÜ tÜrkÇegelisim.k12.tr/gelisim2009images/feimg/dokumanlar/turkce.pdf61 sözcükte...

w w

12

TÜ

TATİL ÇA

w w w . g e l i s i m . k 1 2 . t r

12. SINIF

TÜRKÇE

İL ÇALIŞMA KİTAPÇ

2018 – 2019

APÇIĞI

56

Sözcükte ve Söz Öbeklerinde Anlam1

TEST

YGS Dil ve Anlatım Konu Anlat›ml› Soru Bankası

1. Gördüklerimi, bana anlatılanları hikâye edemem.

Çok sıkılırım bunu yaparken. Zaten olmuş, ya-

şanmış o hikâye. Daha çok bilgiye dayalı bir iş

bu. Romanda ise bu durum farklı. Roman yazarı

herkesin kullandığı mantık örgülerinden gitmek

zorunda değil çünkü o, gördüklerini düşünce im-

biğinden geçirerek verir.

Bu parçada altı çizlii söz öbeğinin cümleye

kattığı anlam aşağıdakilerden hangisidir?

A) Üslubun özenli olmasına önem vermek

B) İçeriğin özgünleştirilerek sunulmasını sağla-

mak

C) Olayları olduğu gibi anlatmaya çalışmak

D) Romanlarda sezgilere sıkça yer vermek

E) Akıl dışı ögelere yer vermemek

2. Son kitabını elime aldığımda doğrusu hiç şaşır-

madım. Yazdıklarıyla ancak o kadar hayatın için-

de olunabilirdi. Kendisi genç değildi, lakin yazdık-

larıyla gençliğin kendisiydi adeta.

Bu parçada altı çizili söz öbeğinin cümleye


A) Güncel konulara yer vermesi

B) Gençleri ilgilendiren konularda yazması

C) Olayları gözlemleyerek anlatması

D) Eserlerinde zamanın nabzını yakalaması

E) Yazılarının özgünlüğü yakalayamaması

3. Sevilen, başarılı şiirlerin başlıca özelliği aktardıkla-

rı duygu, düşünce ve imgelerin orijinal olmasıdır.

I

Yıllar yılı yaşayan şiirlerin pek çoğu, daha önce

II

anlatılmamış tasarımların ürünleridir. Sanat ya-

pıtlarında dile getirilen ve şiirin başlıca konuların-

dan birini oluşturan sevgi bile bugün yeni bir söy-

leyiş biçimiyle, insanda değişiklikler yaratabilir.

III

Bu parçadaki numaralanmış bölümlerle başa-

rılı şiirlerin hangi özellikleri anlatılmak isten-

miştir?

I II III

A) Özlülük Kalıcılık Etkileyicilik

B) Duruluk Özlülük Özgünlük

C) Yalınlık Kalıcılık Özgünlük

D) Özgünlük Kalıcılık Etkileyicilik

E) Özlülük Kalıcılık Duruluk

4. Şiiri şiir yapan şey, sözcükler arasındaki anlam

bağıdır. Bu bağ çok dikkatli bir şekilde kurulmaz-

sa, ortaya çıkan gerçek şiir değil çalakalem şiir-

lerdir.

Bu parçada geçen çalakalem şiirler sözüyle anla-

tılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dili anlaşılmaz, süslü şiirler

B) Özensiz, düşünülmeden yazılan şiirler

C) Özgünlükten uzak şiirler

D) Ölçü ve uyağa dikkat edilmeden yazılan şiirler

E) Aynı konularda yazılan şiirler

57

Sözcükte ve Söz Öbeklerinde Anlam1

TEST


5. On yıl aradan sonra yeniden yazmaya başladı. İlk

dönem eserlerinde anlaşılır sözcüklerle, özlü bir

anlatımı kullanırken yeni eserlerinde çağa ayak

uydurup imge rüzgarına kapılmış.

Bu parçada altı çizili sözün cümleye kattığı

anlam aşağıdakilerden hangisidir?

A) Çağrışımlarla yüklü, sanatlı anlatımı benim-

semek

B) Müzikal yapıyı ön plana çıkarmak

C) Anlaşılması zor, süslü bir dil kullanmak

D) Akıcılığa önem vermek

E) Biçimsel unsurları ön plana çıkarmak

6. Oğuz Atay, Türk romanında modern roman de-

nilince akla gelen ilk isimlerden biridir. Onun,

"Tutunamayanlar, Tehlikeli Oyunlar, Oyunlar-

da Yaşayanlar" adlı eserleri bir üçleme gibidir.

Tutunamayanlar'da Turgut ve Selim, Tehlikeli

Oyunlar'da Hikmet, Oyunlarda Yaşayanlar'da

Coşkun farklı isimler olsa da özde aynı kişidir.



A) Benzer olayları yaşayan karakter olmaları

B) Aynı coğrafyada yaşamaları

C) Sosyal ve siyasal yaşamlarının aynı olması

D) Karakterleri birbirine yakın kişiler olmaları

E) Yerel sözcüklerle konuşmaları

7. Günlerce hiçbir şey yazamadım çünkü kendimi

yazmaya veremiyordum. Bir sabah oturdum ma-

saya. Kahvemi yudumlarken düşündüm yavaş ya-

vaş ve sadece yazmaya yoğunlaştırdım kendimi.

Konular bir anda uç vermeye başladı zihnimde.

Altı çizili söz öbeğinin cümleye kattığı anlam

aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Her şey beklendiği gibi ilerlemeyince insan-larda panik başladı.

B) Fırçayla tuvalin uyumlu dansı bizi büyüle-meye başlayınca tablolar yavaş yavaş kendi kendini gösterdi.

C) Yüreğini dışarıya kapalı tutan sanatçılar sa-dece yalnızlıklarını yazabilirler.

D) İzlediği filmin etkisinden kurtulamayınca çev-resiyle diyaloğu koptu.

E) Yaşamın güzellikleriydi onları hayata bağla-yan.

8. O, Türk edebiyatında okuduğum en güzel öyküle-

rin yazarıdır. Aynı zamanda akılla duyarlılığı, bil-

giyle birikimi dizelerde buluşturan şairdir. Engin

kültür birikimini damıta damıta sözcüklere döken

ve paylaşan düşünürdür.



A) İçerikle üslubun uygun olmasına dikkat etmesi

B) Gelenekten gelen birikimi süzgecinden geçi-

rip yazması

C) Sözcük seçiminde oldukça titiz davranması

D) Yabancı sözcüklerden uzak, yalın bir anlatımı

benimsemesi

E) Anlatmak istediklerini bir çırpıda söylemesi

58

Sözcükte ve Söz Öbeklerinde AnlamTEST


1

9. İstanbul halkının gelenek ve görenekleri Yahya

Kemal'in şiirlerinde, Hüseyin Rahmi ve Ahmet

Hamdi'nin romanlarında; Anadolu'nun yaşayış ve

davranışları ise Yakup Kadri'nin eserlerinde ser-

gilenmiş ve ebedileşmiştir. Birçok eserde toplum

ve millet hayatı bütün çıplaklığıyla ele alındığı,

dönemin genel özellikleri yansıtıldığı için bu eser-

ler günümüze kadar uzanmış canlı tablo özelliği

taşır.

Bu parçada altı çizili sözcükle eserlerin hangi

niteliği anlatılmak istenmiştir?

A) Tarihi belge niteliğinde olmaları

B) Geçmiş olayların edebiyata kaynak olması

C) İçeriğin bugün geçerliğini yitirmesi

D) Tarihin edebiyatla önem kazanması

E) Tarihsel olayların anlatımında betimlemenin

ön plana çıkması

10. Dil, bir milletin evreni kendisine göre seslendir-

mesi, kâinatı ve hayatı kendisine göre adlandır-

ması ve ona kendi tarihinin damgasını vurması-

dır. Bir toplumda yaşayan insanlar çevrelerindeki

dünyayı, gerçekte olduğu gibi değil, kendi dilleri-

nin kendilerine sunduğu biçimde görmektedirler.

Bu parçada altı çizili bölümle aşağıdakilerden

hangisine vurgu yapılmak istenmiştir?

A) Duruluk B) Özgünlük

C) Yalınlık D) Ulusallık

E) Yoğunluk

11. Bir kişiyi sevmek ona sevgiyi bütün yönleriyle ver-

mektir. Birçok insan gibi Özdemir Asaf da ken-

disini sevgilisine adamış yüreğini dışarıya kapat-

mıştır.

Bu cümlede geçen yüreğini dışarıya kapatmak

ifadesiyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Başkalarını küçümsemekB) İnsanlara acıyarak bakmakC) Kendisini sevgilisine adayıp başka şeylerle

ilgilenmemekD) İnsanları manevi yönleriyle irdelemekE) Herkese yardım etmek

12. Divan şiirinin ustalarından Nef'î, I. Ahmet'e sun-

duğu kasidede Bakî'yi överken Kanuni'yi kıyame-

te dek yaşatacak şeyin kazandığı zaferler değil

de onun ölümü üzerine Bakî'nin yazdığı şiir oldu-

ğunu söyler.

Nefî bu cümleyle aşağıdakilerden hangisini

vurgulamak istemiştir?

A) Yalın bir anlatıma sahip olması

B) Tarihin edebiyatın kalıcılığı yakalamada bir-

çok şeyden daha etkili olduğuna

C) Edebiyatın kalıcılık üzerine etkisine

D) Tarihteki çok önemli kişilerin anlatılmasına

E) Geçmişin edebiyatla daha özgün anlatılmasına

59



2

1. Herhangi bir duygunun, düşüncenin sanat eseri

haline gelmesi için sanatçının beyninde ve yüre-

ğinde mayalanması gerekir. Aksi taktirde sanat

eseri yerine söylenilen, sadece öylesine bir ifade

olarak kalır.

Bu parçada geçen "mayalanması gerekmek"

sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Biçimsel özelliklerin içeriğe uygun olması

B) Özgün bir anlatımı benimsemesi

C) Üslupta seçkinliği yakalayabilmesi

D) İlgili olduğu türlerde araştırma yapılması

E) Yoğun duygu ve çağrışımlar uyandırması

2. Öteki şairlerden ayrı bir şairdir. Dilini önce yadır-

gıyor, güzelliğini ve sağlamlığını seçemiyoruz.

Eskilere de yenilere de uymuyor; başka bir kalıp

içinde anlatıyor, düşüncelerini.

Bu parçada altı çizili söz grubuyla anlatılmak

istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Anlaşılır, sade bir dil kullanmak

B) Özgün bir tarz yakalamak

C) Ölçü ve uyak kullanmamak

D) Duru bir anlatımı benimsemek

E) Şiirlerde ahenksiz sözcüklere yer vermemek

3. Doğruluğuna inandığım düşüncelerimi, hiçbir çı-

kar karşılığında değiştirmem. Beynim kiralık değil

çünkü. Verileni gözden geçiririm ama sonunda

kararı yine ben veririm.



A) Nitelikli eser vermek için emek harcamak

B) Estetik değerleri ikinci plana atmak

C) Eleştiri yaparken nesnel davranmak

D) Düşüncelerinde tutarlı davranmak

E) Hiçbir konuda kendinden ödün vermemek

4. Bize anlatılan masallara yer yer türküler karışır-

dı. Türküler, nesrin sıfırı tükettiği, nefesi kesildi-

ği yerde değil, herhangi bir yerde aniden ortaya

çıkardı. Bu masalları şimdi unuttuğumuz halde

türküleri dün gibi hatırlarız.



A) Ezgilerle ortak acıların dile getirilmesi

B) Sanatlı ve ilgi çekici bir üslup kullanılması

C) Masalların içten bir yapıya sahip olması

D) Düzyazıyla anlatımın önemini kaybetmesi

E) Etkileyiciliği yakalamak adına farklılık oluştu-

rulması

5. Ataç'a göre roman okumayanlar; kendilerinden

çıkamaz, başlarından geçmemiş şeyleri geçmiş

sayamazlar. Ömürlerine bin bir kişinin yaşayışını

sıkıştıramazlar. İnsanoğlunun karşısında anlayış-

sız duygularla gösterirler kendilerini.

Bu parçada geçen "ömürlerine bin bir kişinin ya-

şayışını sıkıştırmak" sözüyle anlatılmak istenen

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Romandaki tüm olayların tek karakterde yo-

ğunlaşması

B) Kahramanların her gün karşılaşabileceğimiz

gerçekçi kişiler olması

C) Kişilerin duygu ve düşüncelerinde farklılıkla-

rın buluşmasını sağlamaya çalışmak

D) Okuru etkileyip onda iz bırakan nitelikte olması

E) Romanda her seferinde farklı bir anlam çıka-

rılması

60



2

6. Anadolu'nun edebiyatı çok yapıldı, şimdi de film-

cilerimiz bu edebiyatın sadece görseli yansıtan

kurdelalarını yapıyorlar. Fakat gerçek şu ki biz

Anadolu'yu tanımıyoruz, anlamıyoruz.

Bu parçada altı çizili sözcüğün cümleye kattı-

ğı anlam aşağıdakilerden hangisidir?

A) Konu bütünlüğünün sağlanamaması

B) Öze inmeden yüzeysel anlatılması

C) Özgün bir yapı göstermemesi

D) Konunun ilgi çekmemesi

E) Yerel söyleyişlere yer vermesi

7. Kara mizahın o keskin bıçağını öykülerimdeki ka-

lemimin yanında bulundurursam gerçeküstü kur-

gularımın ayakları yere basıyor.

Bu parçada geçen " Kara mizahın o keskin bıça-

ğını öykülerimdeki kalemimin yanında bulundur-

mak" sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Dikkat dağıtıcı gereksiz ayrıntılara yer verme-

mek

B) Heyecan ve beklenti uyandırmaya çalışmak

C) Anlatımda gülmeceyi yeğlemek

D) Değişik anlatım biçimlerini kullanmak

E) Anlatımda eleştiriden uzak durmamak

8. Yazdığınız bir cümle toplumun bütün katlarında çın

çın ötmedikten her kesimden insanı etkilemedikten

sonra onun hiçbir anlamı yoktur.

Bu cümlede altı çizili söz öbeğinin anlamı aşa-

ğıdaki cümlelerin hangisinde vardır?

A) Toplumsal özellikler yanında bireysellik de ta-

şımış olması

B) Yazıların toplumda ses getirmesi

C) Okuyucuyu düşünmeye yönlendirmesi

D) Toplum için özveride bulunması

E) Herkesin o yazılarda kendinden bir şeyler

bulması

9. Sadece söze dayanan tiyatronun da bir tehlike-

si vardır: Parlak söze düşmek. Özellikle man-

zum tiyatroda bu tehlike daha fazladır. Abdülhak

Hamit'in tiyatroları da bu tehlikeden dolayı gürül-

tüye gitmiştir.

Bu parçada geçen "parlak söze düşmek" ve "gü-

rültüye gitmek" sözleriyle anlatılmak istenen

kavramlar aşağıdakilerden hangisidir?

A) Süslü olması - Etkisiz olup iz bırakmaması

B) Yalın olması - Öncü olması

C) Özlü olması - Kalıcı olması

D) Yalın olması - Etkisiz olması

E) Süslü olması - Öncü olması

10. Bir eseri eleştireceğim zaman uzun boylu çalışı-

yorum. Eseri aydınlatmak için gerekli her yönte-

me başvuruyorum. Yorucu oluyor ama içim öyle

az buçuk rahat ediyor.



A) Eseri her yönüyle incelemek, açıklığa kavuş-

turmak

B) Eserdeki imgeleri okuyucuya sunmak

C) Eseri yabancı kelimelerden uzaklaştırıp sa-

deleştirmek

D) Eserdeki ironiyi okuyucuyla buluşturmak

E) Yazar ve eser hakkında bilgi toplamak

11. Yazmaya yeni başlayanların Türkçenin kurallarını

tanımaları, çok iyi bilmeleri gerekir. Türkçenin in-

celiklerini öğrendikten sonra dil oyunlarına başla-

malılar. Düz yolda yürüme becerisi kazanmadan

ip cambazlığına kalkışırlarsa vay hallerine.

Altı çizili söz öbeğinin cümleye kattığı anlam


A) Sade bir dil kullanmak

B) Karmaşık sözleri yalın hale getirmek

C) Basit bir ifadeyi çarpıcı hale getirmeye çalış-

mak

D) Sözü gereği yokken allayıp pullamak

E) Etkileyici sözler yaratamamak

61



3

1. "O y›lan›n sözlerine inan›p aramızdaki dostlu€u bozmayal›m."

Bu cümlede "y›lan" sözcü€ü gerçekte bir

hayvan›n ad›yken, "kötü karakterli insan" anlam›nda kullan›lm›flt›r.

Afla€›daki cümlelerin hangisinde bu tür-

den bir anlam ilgisini karfl›layan sözcük

kullan›lm›flt›r?

A) Bu büyük akvaryumda köpek bal›klar› vard›.B) Aslanlar kafeslerinde miskin miskin yat›-

yordu.C) Maymunlar›n hareketleri çocuklar› çok e€len-

dirdi.D) Sar› civcivler törende öyle güzel flark›lar söy-

lediler ki...E) Köpekler aras›nda bile güzellik yar›flmalar›

yap›yorlar art›k.

2. Yayl›m›z tüketirken yollar› ayn› h›zlaSavrulmaya bafllad› karlar etraf›m›zda

Bu dizelerde geçen "yayl›" sözcü€ü "atlar›n çekti€i, fayton ad› da verilen araba" yerine

kullan›lm›flt›r.

Afla€›dakilerin hangisinde bu türden bir an-

lam ilgisini karfl›layan sözcük kullan›lm›flt›r?

A) Bu kadar yolcuyu ancak körüklü tafl›yabilir.B) Bu araçlar ithal de€ilmifl, yerli üretimmifl.C) Nefesli sazlar› çalmak çok zordur.D) Yolculuk uzun olunca yatakl› treni tercih ettik.E) Otomatik vitesli arabalar› sürmek daha

kolaym›fl.

3. Afla€›daki cümlelerin hangisinde insan

d›fl›ndaki varl›klar insana özgü niteliklerle

anlat›lm›flt›r?

A) Odada gürültü çoktu, bu yüzden Serkan’› duyamad›m.

B) Beyaz kedisini çok sever, yan›ndan hiç ay›rmazd›.

C) Kufllar›n heyecanl› c›v›lt›lar›na bir derenin fl›r›lt›lar› efllik ediyordu.

D) Kap›dan girer girmez, konuflmaya bafllad›.E) Kimse onun bu mahalleye ne zaman geldi€ini

hat›rlam›yordu.

4. Afla€›daki cümlelerin hangisindeki alt› çizili

sözcükler anlamca birbirine en yak›nd›r?

A) Müdür içeriye girdi€inde herkes sussun, kim-se söz almadan konuflmas›n.

B) Yafll› bir adamla alay eden çocuklara ç›k›flt›, azarlad› onlar›.

C) ‹htiyac› olanlara yard›m edebilmek için ç›rp›n›yor, oradan oraya koflturuyordu.

D) Makinenin kolunu h›zla çevirdi, hemen ifle bafllad›.

E) Kurallar› hiç kimse çi€nemiyor, çiçekleri ez-miyordu.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi birlikte verilen

sözün anlamını içermemektedir?

A) Yetinmek: Babasından ona yalnızca bu yazlı-ğın kaldığını söylüyordu.

B) Zorlukta: Yaşamlarını bin bir sıkıntı içinde sürdürüyorlardı.

C) Soyutlanmak: Sınıfta arkadaşlarından ayrı tu-tulmasına çok üzülmüştü.

D) Sıradan: Eserlerinde yer yer halkın basit ya-şamını anlatmaktan geri durmuyordu.

E) Verimsiz: Şiirlerinde halk söyleyişlerine yer veren şairlerin, kısır bir yolda oldukları kanı-sındayım.

6. Afla€›daki cümlelerin hangisinde karfl›t an-

laml› sözcükler bir arada kullan›lm›flt›r?

A) Uzun bir yolculuk sonunda o güzelim ovaya varm›flt›k.

B) Cesaretli olan›n yan›nda pasif yaflanmaz.C) Yüksek yerlerde yetiflenin alçakta ruhu

s›k›l›r.D) Batakl›ktan geçenin paças›na çamur bulafl›r.E) Çocuk sevmeyenin merhameti az olur.

62



3

7. I. Bo€az'a a€›r bir sis çökünce, deniz trafi€i uzun süre aksad›.

II. Babas›n›n öldü€ünü duyunca oldu€u yere çöktü, a€lamaya bafllad›.

III. Eflini kaybedince adamca€›z iyice çökmüfl, neredeyse on y›l yafllanm›flt›.

IV. Oturacak bir yer bulamay›nca bir duvar kenar›na çöküp derin bir sohbete dald›lar.

Yukar›daki cümlelerin hangilerinde geçen

"çökmek" sözcükleri anlamca birbirine en

yak›nd›r?

A) I.ve II. B) II.ve III. C) II.ve IV. D) I.ve IV. E) I.ve III.

8. Afla€›daki cümlelerin hangisindeki alt› çizili

sözcük "Böyle çürük düflüncelerle kendini gülünç

duruma düflürüyorsun." cümlesindeki "çürük" sözcü€ünün anlamca karfl›t›d›r?

A) Sepetteki taze üzümleri bir taba€a koyup bize sundu.

B) Bu binay› depreme karfl› dayan›kl› olacak bi-çimde yapt›lar.

C) Bu dolap bu kadar kitab› çekecek kadar güçlü mü?

D) Yazar›n çok seçici bir gözlem gücü var.E) Bunu kan›tlamak için sa€lam kan›tlara

ihtiyac›m›z var.

9. Medeniyeti yakalayabilmek sanıldığı kadar ucuz değildir.

Bu cümledeki alt› çizili sözcü€ün bu cümle-

ye katt›€› anlam afla€›dakilerin hangisinde

vard›r?

A) Böyle derin bir düflünce yetene€ine ulaflmak düflündü€ünüzden daha zordur.

B) ‹yi bir yazar olmak için evrensel de€erleri özümsemek gerekir.

C) Oraya gidebilmek için uzun bir otobüs yolculu€u yapman›z gerekiyor.

D) Zaman›n›z varsa bence bütün müzeyi gezin.E) Bu gösteriyi haz›rlarken neler çekti€imizi ben

biliyorum.

10. Afla€›daki cümlelerin hangisinde ikileme, öte-

kilerden farkl› bir yolla yap›lm›flt›r?

A) Saatler süren yolculuktan sonra güç bela de-niz kenar›na geldik.

B) Ö€renciler güle oynaya tören alan›na girdi.C) Kendisine verilen iflleri do€ru dürüst yapmazd›.D) Çocuklar masadaki yemeklerle kar›nlar›n›

t›ka basa doyurdular.E) Bunun hepimize az çok yarar› olaca€›na

inan›yorum.

11. Afla€›daki cümlelerin hangisinde "uçmak"

sözcü€ü "yüksek bir yerden afla€›ya düflmek ya da

yuvarlanmak" anlam›nda kullan›lm›flt›r?

A) Bu akflam Paris'e uçuyoruz.B) Yapraklar gökyüzüne do€ru uçuyor.C) ‹çinde tüp patlayan evin çat›s› uçmufl.D) Otobüs viraj› alamay›nca denize uçmufl.E) Y›llar boyunca edindi€i servet bir anda uçmufl.

12. R›ht›mda uyuyan gemiHat›rlad›n m› engini

Yukar›daki alt› çizili söz, afla€›daki aç›klama-

lardan hangisine uymaktad›r?

A) ‹lac›n etkisiyle a€r› hissetmeyecek hale gel-mek

B) Çevresinde olup bitenlerin fark›na sonradan varmak

C) Hareketsiz bir biçimde, k›p›rdamadan durmakD) Hayat›n sona ermesi, ölmekE) Olumlu bir sonuç vermemek, yolunda gitme-

mek

13. Afla€›daki cümlelerin hangisinde ad aktar-

mas› yap›lm›flt›r?

A) Bursa, do€al güzellikleri yan›nda tarihi zenginli€iyle de dikkati çeker.

B) Samsun, Karadeniz'in Anadolu'ya aç›lan en önemli kap›s›d›r.

C) Sivas birçok medeniyete ev sahipli€i yap-m›flt›r.

D) Antep, Kurtulufl Savafl›'nda Frans›zlara kah-ramanca direnmifltir.

E) ‹stanbul, dünyan›n en eski flehirlerinden biridir.

63



4

1. Aşağıdakilerin hangisinde çektiklerini kimse-

ye sezdirmeden iyi durumdaymış gibi gözük-

me anlamı vardır?

A) Onun yere bakan yürek yakan biri olduğunu bilmezsiniz.

B) Haşim Ağa, bu köyde hep saman altından su yürüten biri olarak alınacak.

C) Kan kusar kızılcık şerbeti içtim der o adam.D) Bu arkadaşımızın gözü kara biri olduğunu

onu ilk gördüğümde anlamıştım.E) Buraya gelip ortalığı ayağa kadırmasına bir

anlam veremedim.

2. Sözcüğün temel ve yan anlamları gerçek anlam kapsamında değerlendirilir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerdeki altı çizili

sözcüklerden hangisi "gerçek" anlamıyla kul-

lanılmıştır?

A) Belgeleri onaylamam için beni tatlı bir gülüm-semeyle karşılamıştı.

B) Ata Demirer, programında ince esprileriyle hepimizi gülmekten kırıp geçiriyordu.

C) Onu yumuşak konuşarak ikna edebileceğini düşünüyor olmalı.

D) Bu çocuk suyun yüzünde kalmayı bize göre daha iyi başarıyordu.

E) Kardeşim parlak fikirleriyle her zaman bize yardım ederdi.

3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili

sözcük terimsel anlamıyla kullanılmamıştır?

A) Bu haftaki laboratuvar dersinde doku incele-mesi yapılacak.

B) Gözlerine perde indiği için ameliyat olamamış.C) Çalışmalarına yeni bir ivme kazandırmıştı.D) Evet, kafiye dize sonlarındaki farklı sözcük-

lerde bulunan ses benzerliğidir.E) Dilimizde kök halindeki sözcüklerin yapım eki

almış şekline gövde denir.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim açık-

layıcısıyla kullanılmamıştır?

A) Türkçe öğretmenimiz Bahadır Bey, sıcak kan-lı, cana yakın bir insandı ve herkesçe sevilip sayılıyordu.

B) Cumhurbaşkanı Gül, Filistin lideri Arafat'a hiç eksiği olmayan dört başı mamur bir kokteyl düzenlemişti.

C) Kadının içi titriyor, çocuklarına bir zarar gele-cek korkusu içinde gözüne uyku girmiyordu.

D) İçi dışı bir insanlardan, bugüne kadar hiç za-rar gelmemiştir, onlardan çekinmeyin bence.

E) Zavallının ne malı vardı ne mülkü, dünyada dikili ağacı yoktu.

5. Aşağıdaki cümlelerin "ani bir olay sebebiyle çok korkmak" anlamında bir deyim kullanılmıştır?

A) Babası, oğlunun askerden firar ettiğini öğre-nince küplere binmişti.

B) Hamam böceğini görünce teyzemin ödü koptu.C) Siz şeytana bile aman dedirtecek kadar za-

limsiniz.D) Onları dinleyince gözleri fal taşı gibi açıldı.E) Bu çocuk bile ökseye bastı ha, anlatsalar

inanmazdım bu olaya.

6. "Olur olmaz konulara üzülmemelisin sen de."

Bu cümledeki altı çizili sözün cümleye kattığı

anlam aşağıdakilerden hangisinde vardır?

A) Komiser, sanıkların ifadesini aldı, tek tek.B) Birgül, kimsenin arkasından konuşmazdı.C) Müdür Bey, önemsiz konular için rahatsız

edilmeyi sevmez.D) Sınavı kazandığını öğrenince etekleri zil çaldı.E) Sel suları, Batı Karadeniz'i yaşanmaz hale

getirdi.

7. "Birden" sözcüğü aşağıdaki cümlelerin

hangisinde ötekilerden farklı anlamda kulla-

nılmıştır?

A) Birden bastıran yağmur, hepimizi sırılsıklam etti, sığınacak yer bulamadık.

B) Birden, elindeki tabağı yere düşürdü ve şaş-kın şaşkın Zühre'ye baktı.

C) Rakıyı birden içmelisin tiksinti duymamak için.

D) Birden arabanın önüne atlayan kız, son anda kurtuldu ezilmekten.

E) Kartal, fareyi birden kapıp yükseldi gitti.

64



4

8. Bir adın benzetme amacı taşımadan ilgili bulun-duğu başka bir ad yerine kullanılmasına "ad ak-tarması" denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ad aktarma-

sı yapılmamıştır?

A) Malatya, festivale katılanları çok güzel ağırladı.B) Türkiye, 2014 Dünya Şampiyonası'na hazır-

lanıyordu.C) Genç kulaçlarımız, bu yıl da altın madalya ka-

zandırdı ülkemize.D) Polisler, bütün gece para kestiler trafik kural-

larını ihlal eden sürücülere Eskişehir-Ankara karayolunda.

E) Mısır'ın İskenderiye kentini çok sevdim, tıpkı bizim Antalya'mız.

9. Dün gece sabaha kadar yağmur yağdı, fırtına da vardı; telefon hatları karışmıştı, İstanbul sık sık araya giriyordu, bir türlü Edirne'yi düşüremiyor-duk.

Yukarıdaki cümlede "İstanbul ve Edirne" söz-

cüklerinde bulunan anlam özelliği aşağıdaki-

lerden hangisidir?

A) Somutlaştırma B) Deyim aktarmasıC) Dolaylama D) Anlamdaşlık E) Ad aktarması

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde aynı varlığın

karşıt özellikleri bir arada verilmiştir?

A) Sözlerinin doğruluğu, davranışlarımızın yan-lışlığını ortaya koyuyordu.

B) Doğrusuyla yanlışıyla bir bütündür insan.C) Acı biber ağzımızın tadını değiştirmişti.D) Yakın akrabalarımın hepsi çok uzak semtler-

de oturuyor.E) Sıcak davranışları ortamın soğukluğunu gide-

riyordu.

11. "Yanmak" sözcüğü aşağıdaki cümlelerde kaç

değişik anlamda kullanılmıştır?

I. Vaktinde değiştirmediği paraların hepsi yandı.II. Derse bugün de geç kalırsak yandık.III. Bu sene tüm kayısılar dondan yandı.IV. Oyunda ilk yanan Erkan oldu.V. Hasta dünden beri ateşler içinde yanıyor.

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde doğaya ait

özellik insana aktarılmıştır?

A) Deniz hırçınlaşmış, dalgalarıyla kayaları döv-meye başlamıştı.

B) Gökyüzü yine ağlıyordu o akşam.C) Ressam, tabloda oldukça sıcak renkler kul-

lanmıştı.D) Gözleri nemlenmişti onun da, üzüntüden.E) Sporcular dağ başında kamp yapıyorlar bir

haftadır.

13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde somut an-

lamlı bir sözcük soyut anlamda kullanılmıştır?

A) Bizim şirket müdürünün kafası öyle her işi al-mıyordu, anlayışı da biraz kıttı.

B) Roman kahramanı, prensesi kurtarmak için çabaladı bütün roman süresince ama...

C) Unutmamalıyız çocukların ruh yapısı çok kü-çük yaşta oluşuyor.

D) Dizindeki yarayı yıllardır tedavi ettiriyor.E) O, her adımında bir kurnazlık düşünür.

14. Bir kavramı birden çok sözcükle anlatmaya "do-laylama" denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde dolaylama

yapılmıştır?

A) Evet, burası bir Karadeniz kasabası ve eller-de kara elmas, yüzlerde gülücükler...

B) O da benim gibiydi yıllardır el kapısında çalış-mış, bir şey kazanamamıştı.

C) Tabaklar, bardaklar dolusu sevdamı sundum sana güzelim.

D) Buralarda bahar geldi mi her tasaya var bir elveda.

E) Doldu taştı ırmaklar gözyaşlarımla, ağladı gökyüzü benim halime.

15. (I) Sabahın erken saatlerinde bir köşeye oturur şiir okurum. (II) Ruhuma doldurduğum mısralar-da, bulutların atan kalp sesini dinlerim. (III) Evre-nin en güzel düşlerine dalarım onları düşünürken. (IV) Güneşin ilk ışıkları odama vururken pence-reler açılır uyuklayan perdeler uçuşmaya başlar. (V) Odaya sıcak güneş ışıklarıyla mis gibi papat-ya kokuları dolar.

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangi-

lerinde insana özgü özelliklerin insan dışında-

ki kavramlara aktarılması söz konusudur?

A) I. ve II. B) II. ve IV. C) I. ve IV.

D) III. ve V. E) IV. ve V.

88

Cümlede Anlam1

TEST


1. Geri kalmış ülkelerde hamallarla yazarlar arasın-

da ilginç bir ilişki vardır. Hamallar kitapları sırt-

larında, yazarlar ise kafalarında taşırlar. Yükler

boşalınca yollar ayrılır; biri meyhaneye biri hapis-

haneye gider.

Bu sözlerle asıl anlatılmak istenen yargı aşa-

ğıdakilerden hangisidir?

A) Uygarlıktan pay almamış ülkelerde, özgür ve

bağımsız düşünce üreten insanların varlığı,

yönetenleri rahatsız eder.

B) Her çağda, her ülkede yazarların da hamalla-

rın da yükü ağır olmuştur.

C) Bazı ülkelerde yazar olmaktansa hamal ol-

mak çok daha iyidir.

D) Düşünen ve yazan insanlar, içinde yaşadıkla-

rı toplum için tehlike oluştururlar.

E) Hamallar, yükü sırtlarında, yazarlar ise kafa-

larında ve vicdanlarında taşırlar.

2. Bir sözcük, bir ulusun çoğunluğu tarafından kulla-nılıyor ve anlaşılıyorsa, o sözcük ancak o zaman o ulus dilinin malıdır.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleye anlamca

en yakındır?

A) Bir dilin sözcüklerinin oluşumuyla, o ulusun toplumsal, kültürel, ekonomik yaşamı arasın-da sıkı bir bağ vardır.

B) Bir dildeki sözcüklerin o dile ait sayılıp sayıl-mamasını köken değil kullanım belirler.

C) Toplumlar birbirlerinden bağımsız değildir; bu nedenle bir dile çeşitli nedenlerle başka diller-den sözcükler girebilir.

D) Bir dilin yapısının, sözcüklerinin incelenmesi, o dili konuşan toplumun türlü özellikleri hak-kında bilgi verebilir.

E) Bir dilde konuşulup yazılan sözcüklerin tümü-nü o dilin malı saymak doğru değildir.

3. İnsan hiçbir zaman ben biliyorum ya da bildim

dememeli, sürekli yeni şeyler öğrenmeye gayret

göstermelidir.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümlede anlatıl-

mak istenene anlamca en yakındır?

A) İnsan, bildiği şeylerle yetinmemeli, devamlı olarak yeni bilgiler öğrenmelidir.

B İnsan, bildiği konuları diğer insanlarla paylaş-mayı bilmelidir.

C) İnsanın, kendi bilgisi konusunda tarafsız ol-ması beklenmemelidir.

D) İnsan, bilgisi kadar toplum içinde kendine yer edinir.

E) İnsanların bilgili ya da bilgisiz diye değerlen-dirilmesi, güzel bir davranış olarak görünme-melidir.

4. Uzun, çok uzun öykülerden yana değil, kısa öy-külerden yanayım ben; bir oturuşta yazılmalı, bir oturuşta okunmalı öykü.

Aşağıdakilerden hangisi, bu cümleye anlam-

ca en yakındır?

A) Çabuk yazılan, çabuk okunan öykülerin nite-likli olup olmaması, okuyucu için önemli değil-dir.

B) Öykünün kısa olması, yazılırken ve okunur-ken ona az zaman harcanması gerekir.

C) Öykünün düşünce ağırlıklı olmasından oku-yucu hoşlanmaz.

D) Klasik öykü yazarları da öykü yazma tekniğin-deki değişime ayak uydurdular.

E) Edebiyatımızdaki ilk uzun öykü örneğine Tan-zimat Edebiyatında rastlanır.

5. Bir sanat yapıtının damarlarında, bugünün için-deki geçmiş ve gelecek dolaşmalıdır.

Aşağıdakilerden hangisi anlam bakımından

bu cümleye en yakındır?

A) Bir sanat yapıtı, çağını, geçmişi ve çağının yaratacağı şeyleri içerir.

B) Bir sanat yapıtı, yaratıldığı dönemin güncelli-ğini içinde taşır.

C) Sanat yapıtı, geçmişte yaratılan değerlerin üzerine kurulur.

D) Her sanat yapıtı, o güne kadar yaratılan sanat yapıtlarındaki yeniliklerle donanmalıdır.

E) Geçmiş ve gelecek, sanat yapıtının iki önemli kaynağıdır.

89

Cümlede Anlam1

TEST


6. Bir yazınsal yapıtın değeri , herkese göre ayrı bir yoruma imkan vermesinde gizlidir.

Yukarıdaki cümlenin anlamına en yakın cümle


A) Değerli bir yapıt, her insanı aynı şekilde etkiler.B) Bir yapıtın değeri, etkilediği kişi sayısıyla öl-

çülür. C) Değerli bir yapıt, her insanda değişik duygu

ve düşünceler uyandırır. D) Bir yapıtın değerli olabilmesi için değişik bilgi-

ler taşıması gerekir.E) Yorum yapmak okuyucuyu ölçmenin en iyi

yoludur.

7. Goethe'nin halısını yeniden dokumak olanağı vardır. Dahası, kimi çeviriler, orijinalinin ötesinde bir başarı bile kazanabilirler. Çeviri sanatı, özür dilemekten vazgeçmeli, yaratıcılığını göğsünü gere gere sürdürmelidir.

Aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki parçadaki

altı çizli cümleye anlamca en yakındır?

A) Çeviri sanatı da diğerleri gibi yaratıcıdır. B) Çeviri sanatı, diğer sanatlardan özür dilemelidir.C) Çeviri, aslının yerini tutamaz.D) Çeviri sanatı, günden güne gelişmektedir.E) Çeviri sanatı, yıllardır varlığını sürdürüyor.

8. İstanbul'un yoğun sabah trafiğine yakalanmamak için işe biraz geç gidiyordu.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu cümleye

benzer bir anlam özelliği vardır?

A) Israrla reddetmesine rağmen şirketin ortağı olduğu iddiaları sürekli dile getiriliyordu.

B) Dışarı çıkmadan önce sandalyeye astığı koyu gri pantolonunu alıp giydi.

C) Gelip gittiği yolları, güvenlik için sürekli olarak değiştiriyordu.

D) Ankara'dan gelir gelmez bürosunda çalışma-ya başladı.

E) Hayatının kalan yıllarını güzel bir şekilde ya-şamak istiyordu.

9. Dil ve edebiyat öğreniminde, öğrencilerin ilerleme dereceleri, kendilerini ifade edişlerinden anlaşılır.


en yakındır?

A) Edebiyat derslerinin amacı, öğrencilere ken-dilerini ifade edebilmek yeteneği kazandır-maktır.

B) Öğrencilerin sözlü ve yazılı anlatımdaki du-rumları onların edebiyat derslerinden ne ölçü-de yararlandıklarını gösterir.

C) Dil ve edebiyat öğrenimi, öğrencilere çok şey kazandırır.

D) Öğrencileri, yazılı anlatımlarıyla daha iyi tanı-ma olanağı elde ederiz.

E) Öğrencilerin okumaya zaman ayırmaları ge-rekir.

10. Bir yaşamın görüntüleriyle, bir romanın görüntüle-ri arasında uçurum vardır; sadece büyük roman-cılar, bu uçurumu doldurmayı başarmışlardır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu cümleye

anlamca en yakındır?

A) Gerçek hayatı romanlarına yansıtabilen ro-manla gerçek hayat arasındaki boşluğu dol-durabilen sanatçılar, büyük romancı olabilir.

B) Romanlarda yaşamın görüntülerini aramaya çalışmak boş bir çabadır.

C) Yaşam ve roman birbiriyle örtüşmeyen gö-rüntülere sahiptir.

D) Büyük romancılar, yılların deneyimini taşıdık-ları için yaşamı iyi tanır.

E) Yaşamın uçurumlarla dolu bir yer olduğunu yansıtabilen romancılar büyüktür.

11. İşin gerçeği şair, kimsenin göremediğini gören ya da herkesin sıradan bir yorumla karşıladığı "an"a değişik bir yorum getirebilendir.


en yakındır?

A) Dış dünyayı en iyi algılayan, sanatçılardır.B) Anlamsız gibi görünen pek çok şey, şairin di-

zelerinde anlam kazanır. C) Gerçekler, gerçekçi şairler tarafından dile ge-

tirilir. D) Şairler, herkesten farklı yaşar, farklı düşünürler.E) Şair, görülmeyeni gören, görüleni farklı algıla-

yıp anlatan kişidir.

90

Cümlede AnlamTEST


2

1. (I) Çocukluğum, yerde bulunmuş kağıt parçala-rının, görgüden olsa gerek, duvar kovuklarına sokulduğu bir şehirde, kitaba para ayıramamanın darlığını yaşayan bir evde geçti. (II) Okul ve şehir kitaplıklarının kapı diplerinde açılışlarını bekler-dik. (III) Ödünç aldığımız kitapları ve gazeteleri sabahlara kadar okur, hiç buruşturup kirletmeden teslim ederdik. (IV) Şimdi nice sokaklar, nice okul bahçeleri yırtılıp atılmış ders kitaplarıyla dolu. (V) Kimse defter kullanmıyor her halde, her şey kita-ba yazılıyor!

Bu parçada yazar numaralanmış cümlelerin

hangisinde kitapların "hor kullanıldığını" dile

getirmektedir?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

2. (I) Adamın biri, bir davete katılmış, yenilip içilip eğleniliyor, laf lafı açıyor, herkes denk getirip bir fıkra anlatıyormuş. (II) Adamın da bildiği bir tek kovboy fıkrası varmış. (III) Fakat söz dönüp do-laşıp kovboylara gelmediği için, adam fıkrasını anlatamıyormuş. (IV) Sonunda belinden taban-casını çıkarıp havaya birkaç el ateş etmiş. (V) Herkes korku ve şaşkınlıkla adama bakarken, o gayet sakin konuşmaya başlamış, "Silah seslerini duyunca aklıma geldi. Kovboyun biri..."

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangi-

sinde neden-sonuç ilişkisi vardır?


3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "eşitlik" söz

konusudur?

A) Yazın sonuna kadar ailece köyümüzde kal-mayı düşünüyoruz.

B) Yüreğimi ortadan ayırdım; bir köşede sen varsın diğerinde kardeşim var.

C) Ayın ortasında maaşı bitirmenin zorluğunu bilir misin sen?

D) Oyunun tam ortasında ışıklar kesilmesin mi?E) Çocukluğumuzu, en az gençliğimiz kadar gü-

zel buluruz.

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir "ön yargı" söz konusudur?

A) Kendinize ait bir mekân, sözgelimi bir oda, hem düşüncelerimizin yeşerdiği bir bahçe, hem de günahlarımızla baş başa olduğumuz bir hücredir.

B) Orada günahlarımızı besleyen de biziz, bu nedenle kendi kendimizi sorgulayıp günah çıkartan da biziz.

C) Bu anlamda bir yontu ustasına benzetiyoruz kendimizi daha çok; mermeri yontup biçim-lendirirken kendimizi de biçimlendiriyoruz.

D) Böyle bir odada kendimizi sorgularken önce-likle bugün için, yarın için, kendimiz için, baş-kaları için ne yaptığımızı soralım kendimize.

E) Eminim ki bu soruları doğru dürüst, içtenlikle yanıtladığımızda, yaşamımızda her şey daha iyi, daha güzel olacaktır.

5. Aşağıdaki cümlelerden hangisi sözde soru

cümlesi değildir?

A) Maçın son dakikalarında rakip takım gol at-masın mı?

B) Bütün bunları olgunlukla karşılayacağını mı sanıyorsunuz?

C) Evi satmaktan başka elimizden bir şey gelir miydi?

D) Artık şu borcunuzu öder misiniz?E) Bu şiiri ne zaman yazdığını biliyor musun?

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde buyruk anla-

mı yoktur?

A) O antika vazolara sakın dokunmayın.B) Emin olmak için biraz daha bekleyelim.C) Başımıza sardığın bu işi sen temizleyeceksin.D) Eve gidince bana hemen telefon edeceksin.E) Disketteki bilgileri hemen bana getireceksin.

7. Eskiden adam gibi oturur meze yerdikŞimdi meze yer gibi oturup adam yiyoruz

Bu dizelerde aşağıdakilerden hangisine baş-

vurulmuştur?

A) Öneri B) Karşılaştırma C)Amaç-sonuç D) Kişileştirme E) Gözlem yapma

91

Cümlede AnlamTEST


2

8. (I) Tarihi roman sevenler için yazılan bu romanda yazarın savaşa bakış açısını ve savaşı ele alış biçimini, insanların çektiği sıkıntıları görüyoruz. (II) Yazar, Spartalı askerlerin Perslere karşı ver-diği savaşı ve dayanma gücünü ayrıntısına kadar gözler önüne seriyor. (III) Böyle önemli olaylar üzerine kurulu tarihi romanlarda ayrıntılara yer vermek adına, insan unsuru genelde göz ardı edilir. (IV) Fakat Steven Pressfield, savaşın acı-masızlığını ve insanın bu acımasızlık karşısındaki duruşunu, direnişini ve duygusal tepkilerini, sanki yaşananlara tanık olmuşçasına kaleme döküyor. (V) Okurlar kendilerini o savaşın içindeymiş gibi hissediyor ve savaşın kötülüklerini, yitirilen ana ve babaların acısını yürekten yaşıyor.

Yukarıdaki paragrafta numaralanmış cümlele-

rin hangisinde bahsedilen romanın konusu ile

ilgili bilgi verilmemiştir?


9. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin anlatımı

nesnel bir nitelik taşımaktadır?

A) Üniversiteye girmeye hak kazanan öğrencile-re Adana'da da burs veren kurumlar var.

B) İstanbul'un Taksim Meydanı'nda bir akşam gezintisi yapmanın zevkine varacaksınız siz de.

C) Her olaya karşı aniden öfkelenişini doğru bul-muyorum.

D) Adana'daki park yerlerinin temizliğine daha çok önem verilmeli.

E) Konuşmasının etkileyici olmadığını kendisine söyleyince bize kızdı.

10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "yakınma" söz konusudur?

A) Sizi dinlemiyor görünebilir ama karnesine kı-rık not getirmez.

B) İnsanlarla beraber olacağına hep yalnızlığı tercih ediyor bu çocuk.

C) Dostlarımıza armağanlarla değil, yüreğimizle sahip olmasını bilmeliyiz.

D) Eğlenceden çok işini düşünür, işini eğlence gibi görürdü.

E) Sırrını saklayan bir arkadaş bulduğunda ona sarıl.

11. Aşağıdakilerin hangisinde, ikinci cümle birin-

cisinin açıklaması değildir?

A) Gençler bir yerlere gelmek istiyorlar. Koşuş-malarına, saatlerce ders çalışmalarına bakın.

B) Türkülerimizde bir Anadolu insanının duygu-larını bulursunuz. Türküler insanımızın yaşa-mını yansıtır bize.

C) İnsan, bir bilgisayar gibidir. Ne yüklerseniz onu beyninde toplar.

D) Gençler bolca müzik dinliyorlar ama kitap okumuyorlar. Milyonlarca satan kasetler ile beş bin adet satamayan kitapları kıyaslayın.

E) Üniversite sınavlarına dershanemizde hazır-lanıyoruz. Evde tekrarlar yaparak bilgilerimizi artırıyoruz.

12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öneri ama-

cıyla birlikte verilmiştir?

A) Kimi kişiler bencildir, mantıksızdır, anlayışız-dır; siz yine de onları bağışlayın.

B) Siz, dürüst ve içten olduğunuz sürece kimi kişiler tarafından sık sık kandırıldığınızı göre-ceksiniz; buna rağmen dürüst ve içten olun.

C) Yapmak için yıllarca çalıştığınız bir yapıyı, kimi kişiler bir gecede yıkabilir; siz buna rağ-men yapınızı yapmak için çalışmayı sürdü-rün.

D) Mutlu ve coşkulu olduğunuzda bu durumu-nuzu gören kimi kişiler, sizi kıskanabilirler; siz yine de mutlu ve coşkulu olmaya devam edin.

E) Bugün yaptığınız iyilikleri kimi kişiler yarın unutabilirler, siz yine de kendinize olan say-gınızı kaybetmemek için iyilik yapmayı sürdü-rün.

13. Aşağıdakilerden hangisi tanım cümlesidir?

A) 17. yy.da Türk şiirinde görülmeye başlanan Sebk-i Hindi akımı özellikle gazel alanında etkili olmuştur.

B) Aruz ölçüsünde dizelerin durak yerlerini belir-terek kesik kesik okumaya takti denir.

C) Aruz ölçüsünde sözcükleri aruz kalıplarına uydurabilmek için çeşitli kavramlar kullanılır.

D) Redifin bulunduğu dizelerde kafiye rediften önceki kısımda yer alır.

E) Birkaç çobanın aşk, kır hayatı vb. üzerine kar-şılıklı konuşmaları yoluyla eglog türü şiir elde edilir.

92

Cümlede Anlam


TEST

3

1. Şeyh Galip, mesnevi tarzı şiirlerinde semboller-den yararlanan bir divan şairidir. (I) Şey Galip'in bütün şiirleri tasavvufi bir anlam taşır. (II) Şair, bunu kimi zaman açık söylemiş, kimi zaman da gizlemiş, çok derinlerde bırakmıştır. (III) Bu ne-denle onun şiirlerini okurken bazı tasavvufi işaret-leri ve terimleri bilmek ve anlamak gerekir. (IV) O, şiirlerinde anlamı sözden üstün tutmuş, söz gü-zelliğinden çok öz güzelliğine önem vermiştir. (V) Önceki şairlerden olduğu gibi çağdaşı şairlerden de ustaca yararlanmasını bilmiştir.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden han-

gisi, kendisinden sonraki cümlenin gerekçesi

durumundadır?


2. (I) Ataç, hiçbir yazısında düşünceler sunan, doğ-rular bildiren bir kişi değildir. (II) Düşünen, nasıl düşündüğünü, bilinenden bilinmeyene nasıl ulaş-tığını bilen biridir. (III) Ağır ama güvenle ele aldı-ğı soruları teker teker çözerek sağlam ilerleyen kişidir. (IV) Tıpkı yol yaparken taşı, toprağı, çalı çırpıyı temizleyen yol yapıcısı gibi. (V) Bu işi de yaparken alaycı gücünü her zaman ayakta tutar, ondan yararlanır.

Yukarıdaki parçada numaralanmış cümlelerin

hangisinde benzetme yapılmıştır?


3. (I) Sait Faik hikayecidir. (II) Bundan dolayı şiir-lerinde insanı, anlamı yoğun sözcüklerle anlatır. (III) Hikayeci, her şeyden önce dikkatini rastladığı bütün insanlar üzerine çevirebilendir. (IV) Onlar arasındaki tip, karakter ve davranış farklarını en ince çizgisine kadar ayırt edebilendir. (V) Bu ba-kımdan o, dış alemi bir ressam gibi renk bildiren sözcüklerle betimler.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin han-

gileri söz konusu yazarın biçemiyle (üslup)

ilgilidir?

A) I. ve II. B) II. ve V. C) II. ve III. D) III. ve IV. E) IV. ve V.

4. (I) N. Meriç'in Ayşe dizisinde okuyucu hem ro-manın dışındadır, hem de içinde. (II) Bu bir oyun gibidir, oyunun kurallarını koyan ise yazarın ken-disidir. (III) Kitap boyu, hep yazarın sevgi dolu ve korumacı yaklaşımı hissedilir. (IV) Böylece okuyucu, kimi kez yazarın sesine kulak vererek uzaktan bu oyuna katıldığı gibi kimi kez de can-landırdığı dünya ile bütünleşerek bu oyuna katı-lır. (V) Ancak bu ilişki tek yönlüdür çünkü burada egemen olan yazarın sesidir. (VI) Bu nedenle de okuyucuyla başarılı bir diyalogdan söz etmek güçtür.

Yukarıdaki paragrafta numaralanmış cümlele-

rin hangilerinde olumsuz bir eleştiri söz ko-

nusudur?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V. D) IV ve V. E) V. ve VI.

5. (I) Edebiyatı, sadece bir metnin parçası olarak düşünmek; boş vakitler için bir uğraş olarak gör-mek yanlıştır. (II) İnsanlar, edebiyat sayesinde ortak bir köken, ortak bir amaç bilincine vararak tüm zaman engellerini aşar. (III) Edebiyat, bizi geçmişe taşır ve erişmiş olan o metinlerle, bizi geçmişte keyifler yaşamış, düşler kurmuş insan-lara bağlar. (IV) Zamanın ve mekanın ötesinde, ortaklaşa insan yaşantısının bir parçası olduğunu duyumsamak, kültürünün en büyük zaferidir. (V) Bu duygunun her kuşakta yenilerek sürmesine, hiçbir şey edebiyattan daha büyük katkıda bulun-maz.

Numaralanmış cümlelerin hangisinde "edebi-

yatın işlevinden" bahsedilmemektedir?


6. Aşağıdakilerin hangisinde hem doğrudan

hem dolaylı anlatıma yer verilmiştir?

A) Kitabını evde unuttuğunu söyleyenlere, "Ken-dinizi neden unutmadınız?" derdi.

B) Bana dokunmayan yılan bin yaşasın, diyenle-re benim söyleyecek sözüm yoktur.

C) Geç olsun da güç olmasın, diye bitirirdi sözü-nü.

D) Bize yardım edeceğini söyleyenlerin hiçbiri yanımızda değildi şimdi.

E) Sanık sandalyesindeki hiç kimse, ben suçlu-yum, demez.


93

Cümlede Anlam

7. Yeninin niteliğini anlamamaktan doğan bir akım, akıntıya kürek çekercesine bir zorlamaya sürük-ler sanatçıları.

Bu cümleyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Sanatçılar, yeniyi anlamıyorlar.B) Yeniyi kavramayan sanatçı boşuna çalışır.C) Ülkemizde yeniyi anlamama yarışı var.D) Zorlamayla bir yere varılmaz. E) İnsanlar, sürekli yeninin peşinden koşmalıdır.

8. Görüştüğümüz kimseleri ağırlayacak ya da onun istediğini verecek durumda değilsek, tatlı dille gönlünü hoş edebiliriz. Bu varlıklı olmaya bağlı değildir.

Bu açıklamaya uyan atasözü aşağıdakilerden

hangisidir?

A) Buğday başak verince orak pahaya çıkar.B) Buğday ekmeğin yoksa buğday dilinde mi

yok?C) Buğdayı taşlı yerden kızı kardaşlı yerden.D) Buğday ile koyun, geri yanı oyun.E) Buğday yanında acı ot da sulanır.

9. Yazarlık, siyahla beyaz arasındaki değil; siyahla siyah, beyazla beyaz arasındaki karşıtlığı bul-maktır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisi anlamca bu

cümleye en yakındır?

A) Birbiriyle aynı görünenler arasındaki zıtlığı bulabilmektir yazarlık.

B) Yazarlık, renklerin karşıtlıkları üzerine düşü-nebilme yetisidir.

C) Renkler arasındaki zıtlık, yazarlığın zıtlıklarını da yansıtır.

D) Yazarlık sorumluluğu, insanlara bazı gerçek-leri göstermektir.

E) Karşıtlıklar, sadece evrenin değil; yazarlığın da kaynağıdır.

10. Japonca bilmiyorum ama bir Japon ressamın yaptığı resmi yorumlayabiliyorum.

Aşağıdaki cümlelerin hangisi bu cümleyle

aynı anlam doğrultusunda değildir?

A) Resmin dili, ulusal değildir.B) Ressamlar, resimlerine insanlığın dilini yansıtır.C) Resmi yorumlamak için ressamın dilini bil-

mek gerekmez.D) Bir tablonun dili, ressamın dilinden daha ev-

renseldir.E) Her resim, sanatçısının milli dilini anlatır.

11. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi "gerçek" an-

lamlıdır?

A) Her ağacın meyvesi olmaz.B) Her gün gezen kırda, bir gün uğrar kurda.C) Her deliğe elini sokma, ya yılan çıkar ya çı-

yan.D) Her başın bir derdi vardır.E) Her insan kendi çukurunu doldurur.

12. I. Ayın on beşi karanlık, on beşi aydınlıktır.II. Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide gerek.III. Her yokuşun bir inişi vardır.IV. Karaya sabun, deliye öğüt neylesin.

Numaralanmış atasözlerinden hangi ikisi aynı

anlamdadır?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. D) II. ve IV. E) I. ve IV.

13. I. Gönül kimi severse, güzel odur.II. Kurt tüyünü değiştirir huyunu değiştirmez.III. Gözlüye gizli yoktur.IV. İnsan yedisinde neyse yetmişinde de odur.

Numaralanmış atasözlerinden hangileri an-

lamca birbirine en yakındır?

A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. D) II. ve IV. E) III. ve IV.

TEST

3


94

Cümlede Anlam

1. I. Çanağına ne doğrarsan kaşığında o çıkar.II. Dağ başından duman eksik olmaz.III. Ne ekersen onu biçersin.IV. Çok bilen, çok yanılır. Yukarıdaki numaralanmış atasözlerinden han-

gileri anlamca birbirine en yakındır?

A) I. ve IV. B) II. ve IV. C) I. ve III. D) II. ve III. E) III. ve IV.

2. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde mecazlı

bir söyleyiş yoktur?

A) Atılan ok geri dönmez.B) Akacak kan damarda durmaz.C) Son pişmanlık fayda vermez.D) Kaynayan kazan kapak tutmaz.E) Taşıma su ile değirmen dönmez.

3. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde "artık ya-pılacak bir şey kalmadığı anlamı" vardır?

A) Sen ağa, ben ağa; bu ineği kim sağa?B) Sen bilirsin deyince değirmende kavga ol-

maz.C) Sen sağ, ben selâmet.D) Sen işten korkma, iş senden korksun!E) Sen kazan da düşmana kalsın!

4. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "varsayım" anlamı vardır?

A) Biraz daha gayret göster, sınavı kazanmaya çalış.

B) Onun düştüğü kötü duruma, kendi ailenin düştüğünü farz et!

C) Kendi başına bir şeyler yapabileceğini herke-se kanıtladı.

D) Böyle davranarak bütün dostlarını kendinden uzaklaştırıyorsun.

E) Bana yardım etmesi için onu defalarca ara-dım.

5. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "sezgi, tah-min" söz konusu değildir?

A) Ben, neler olup bittiği konusunda size bilgi vermiştim.

B) Sözlerinden bize kırgın olduğunu fark ediyo-rum.

C) Mutsuzluğu gözlerinden okunuyor.D) Bu ortaklığın, kısa sürede dağılacağını önce-

den anlamıştım.E) Ailenin, bu acı olaya dayanamayacağını sanı-

yorum.

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "karşılaştır-ma" anlamı vardır?

A) Bazı sözlerde özne, bazılarında tümleç, ba-zılarında zarf, öteki ögelere göre daha çok önem taşır.

B) Sözün uzunluğu ve kısalığı, taşıdığı düşünce-nin önemine göre değişiklik gösterir.

C) Acemi yazarların sözlerinden, bir sürü sözcük çıkarılıp atılabilir.

D) Yazım kurallarını bilmedikçe, düzenli bir kom-pozisyon yazma olanağı yoktur.

E) Yanlış söylenen ya da yazılan bir sözcük, sö-zün anlamını ters yönden etkileyebilir.

7. (I) Çocuk edebiyatı yazarının romanlarını ince-leyen bu kitaptaki çalışmalar, eğitim, sanat ve dil özellikleri üzerine yapılmış. (II) Kitabın birinci bölümünde, Türk edebiyatında çocuk romanları-nın tarihsel gelişimi yer alıyor. (III) İkinci bölüm, kitabın konu aldığı yazarın yaşam öyküsünü, ya-pıtlarında, aldığı ödülleri ve edebiyat üzerine gö-rüşlerini kapsıyor. (IV) Üçüncü bölüm ise, ağırlıklı olarak romanların incelenmesine ayrılmış. (V) Geniş kapsamlı, çocuk edebiyatının büyük ge-reksinimi olduğu bir çalışma bu.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangi-

sinde "öznel yargıya" başvurulmuştur?


TEST

4


95

Cümlede Anlam

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "neden-sonuç" ilişkisi vardır?

A) Çocuklar konuşurken yanlış yaptıkları için öğ-retmenlerince uyarılırlar.

B) Sözcük dağarcığının gelişmesinde Türkçe dersinin önemi büyüktür.

C) Duygularımızı net bir şekilde ifade edebilmek için içten olmalıyız.

D) Çocuklar dille ilgili yaşantılar edinmeye okul öncesi yıllarda başlarlar.

E) Dinleme ve okuma zevkini edinme, öğrenim boyunca sürer.

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "neden-sonuç" ilişkisi vardır?

A) Başkalarını düşündüğünden kendi işlerini ak-satıyordu.

B) Soruları çözmek için öğretmenimden yardım istiyorum.

C) Kimsenin işine karışmamaya karar vermişti.D) Herkesle iyi geçinmek için çabalıyordu.E) Kimi arayacağına bir türlü karar veremiyordu.

10. Edebiyatla ilgilenmeyen, edebiyattan zevk ala-mayan bir insan ----

Yukarıdaki cümleyi en uygun biçimde tamam-

layabilmek için bu cümlenin sonuna aşağıda-

kilerden hangisi getirilmelidir?

A) teknoloji açısından gelişemez.B) ailesine ve milletine yarar sağlayamaz.C) çevresinde sevilen ve sayılan bir insan ola-

maz.D) okumayı sevmeyen, okumaktan zevk alma-

yan insandır.E) hayatta da başarılı olamayacak olan insandır.

11. (I) Öykülerinin her birinde sessiz bir hüzün var. (II) Yaşam, öyküdeki insanların evlerine, yatak odalarına, mutfaklarına girmemiş. (III) Burada ya-kıcı güneş bile kimseyi ısıtmıyor, canlandırmıyor. (IV) Öykünün bu yönünü ilginç bulmadığımı belir-teyim. (V) Öte yandan "gamzeli kol", "kölelikten daha az acılı yalnızlık" gibi anlatımlar da öyküyü zedeliyor. (VI) Kimi yerlerde Türkçenin tadına uy-gun düşmeyen cümlelere de rastladım.

Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangi-

leri parçada sözü edilen öykülerin üslubuyla

ilgilidir?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve VI. D) IV. ve V. E) V. ve VI.

12. Dilin ulusal ve zengin olması ---- başlıca etkendir.

Cümlede boş bırakılan yere getirilebilecek en

uygun sözcük öbeği hangisidir?

A) geçmişi yorumlamada B) dilin zenginleşmesindeC) ulusal duygu ve düşüncenin gelişmesindeD) toplumsal kalkınmada, söz sahibi olmada E) yaşamı ve insanları sevmede

13. Aşağıdakilerin hangisinde ikinci dize, birinci

dizedeki yargının nedenini açıklamaktadır?

A) Her sokak başında bir güneş doğar

Çocuklar yollarda sensiz de oynar

B) Bir çağ mı değiştik sabah sabah ne

Artık ölüm insanlardan olmuyor

C) Günün hangi saatte battığını görememiştik

Tepelerin arkasındaydık çünkü

D) Asıl bizim aramızda güzeldir hasret

Ve asıl biz biliriz kaderi

E) Gemiler geçer rüyamdan

Allı pullu gemiler

TEST

4

96

Cümlede AnlamTEST


5

1. (I) ‹stanbul'un dünya flehirleri s›ralamas›nda

56. olmas› flafl›rt›c›yd›. (II) Anlafl›lan, tuvalet temizli€inden dürüst al›flverifle kadar pek çok de-tay dikkate al›nm›fl. (III) Bu konularda flehrimizin daha çok yol kat etmesi gerekiyor. (IV) Ancak yine de Tokyo gibi teknoloji harikas› bir flehrin bizden geride kalarak 62. olmas› baflka bir noktaya ›fl›k tutuyor: (V) Tarih ve kültür, doğal nesneler yeni milenyumda da de€er görecek demek ki.

Bu parçadaki numaralanm›fl cümlelerin han-

gilerinde yazar, somut verilerden yola ç›karak

tahminde bulunmufltur ?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. D) IV. ve V. E) II. ve V.

2. (I) Çocuklu€umda tan›d›€›m, kar buz demeden seyyar arabas›yla limon satan bir kad›nd› Zehra. (II) Solu€u duman duman; limonlar› yenine sürtüp parlat›rd› hani. (III) O limonlar kim bilir hangi sof-ray› süsler, kimin çay›na, ›hlamuruna iri bir dilim halinde tat verirdi. (IV) Bunca zaman geçti€i hal-de unutmad›€›m ve bana k›lavuz olan bir kad›nd› o. (V) Kor gibi yanan, yaflama telafl› içindeki göz-lerini unutmad›m hiç.


gisinde yazar tam olarak bilmedi€i bir durum-

dan söz etmektedir?


3. (I) Solomon Adalar›'ndaki bal›k türleri ve renga-renk mercan kayal›klar› etkileyici. (II) Dünyan›n keflfedilmemifl bölgelerinden olmas› dalg›çlar› cezbediyor. (III) Özellikle Mary Adas› katil balinalar›yla ünlü. (IV) Ayr›ca Pasifik'te bat›klar›n en yüzeyde yer ald›€› noktalardan. (V) Tecrübe-siz dalg›çlar bile burada fazlas›yla mutlu olabilir.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin han-

gisinde yarg› gerekçesiyle birlikte verilmifltir?


4. (I) Mario Levi'nin yedi y›ll›k bir çal›flmas›n›n ürü-nüdür "‹stanbul Bir Masald›" adl› roman. (II) Yazar ‹stanbul'u sokaklar›yla, insanlar›yla gözler önüne seriyor romanda. (III) Yaln›zl›k çeken birinin, kime gönderece€ine henüz karar veremedi€inden "Sevgili ......" seslenifliyle bafllad›€› bir veda mektubuyla son buluyor eser. (IV) ‹lk cümlede bir ölümden söz ediyor yazar ve bu yap›t›n ana temas›n› oluflturuyor. (V) Daha do€rusu kendi-sinin tan›k oldu€u ilk ölüm, yap›t›n özünü ortaya koyuyor.


gisinde sözü edilen roman›n içeri€iyle ilgili

bilgi verilmemifltir?


5. (I) Yaflam› ve eserleri simgesel bir nitelik tafl›r Kafka'n›n. (II) O, varoluflu; daha bafl›ndan kaybe-dilmifl bir savafl›m olarak ele al›r. (III) Oysa kimi tarihçiler taraf›ndan d›fla vurumculu€un temsilci-leri aras›nda say›lm›flt›r. (IV) Kafka'n›n topluma bak›fl› di€erlerine göre daha etkileyicidir. (V) An-cak alayc› karamsarl›€›, d›fla vurumcular›n yergi-sinden çok daha kat›d›r.


gilerinde karfl›laflt›rma yap›lm›flt›r?

A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. D) IV. ve V. E) II. ve V.

6. (I) Muz tarlalar› ve a€açlarla kapl› tepelerden k›y›daki çiçek bahçelerine kadar her santimi eki-lidir Madeira'n›n. (II) Bu ülkede pazar yerleri mut-laka ziyaret edilmeli. (III) Geleneksel giysileri içe-risinde çiçek satan yafll› kad›nlara özel siparifller verilebiliyor. (IV) Al›flverifl tutkunlar›,özel dantel ifllemelerine bay›l›yor. (V) Tarihi yap› say›s›n›n azl›€›n›n vermifl oldu€u olumsuzlu€a ra€men görkemli do€al dokusuyla an›larda kendine ayr› bir yer ediniyor Madeira.

Bu parçadaki numaralanm›fl cümlelerin

hangisinde Madeira ile ilgili hem olumlu hem

olumsuz de€erlendirmelerde bulunulmufltur?


97

Cümlede Anlam


5

TEST

7. (I) Güney Kore, Japon yüksek teknolojisini yaka-lamaya yemin etmifl. (II) Uzakdo€u'nun önem-li endüstri ülkesi buras›. (III) Burada lüks ve zenginli€in yan› s›ra, varofllar, yoksul insanlar gö-rüyorum. (IV) Gökleri delen binalar›n yan›nda ba-rakalar s›ralanm›fl. (V) Buras› klasik bir Uzakdo€u ülkesi bence.

Bu parçadaki numaralanm›fl cümlelerin hangi-

sinde kararl›l›k söz konusudur?


8. (I) Y›l 1988, bir gazetenin genel yay›n yönetmeni gazetede tefrika edilmek üzere bir roman yaz-mam› istiyor. (II) Nas›l olur, ben öyle birdenbire yazamam. (III) Yazsam m› yazmasam m›, uzun süre düflündüm. (IV) Arkadafllar›m›n arzusu yaz-mam do€rultusunda. (V) Düflünüyor, tafl›n›yor, sonunda "Peki" diyor ve bafll›yorum.

Bu parçadaki numaralanm›fl cümlelerin hangi-

sinde karars›zl›k söz konusudur?


9. (I) Ben romanla ad›m›m› att›m edebiyat hayat›na. (II) Peflinden dizi yaz›lar geldi, haftal›k ve hafta-da üç günlük yaz›lar... (III) Bir de bakt›m, geride 13 y›l b›rakm›fl›m; dile kolay! (IV) Arkamda befl roman, iki hikaye ve say›s›n› bilmedi€im köfle yaz›lar›m var. (V) Bugünlerde ise yeni bir romana bafllad›m; ad› Gündönümü.


gisinde "fark›nda olmama, flafl›rma" söz konusu-

dur?


10. (I) Büyük usta Cousteau, dünyaya su alt›n›n efsunlar›n› tan›tmak için K›z›ldeniz'i seçmifl. (II) 2300 kilometre uzunlu€undaki k›y›lar›nda ya-flayan 400'ün üzerinde mercan çeflidini bize tan›tm›fl. (III) Yüzde 20'si sadece bu bölgede bu-lunan bal›k türlerini gözlerimizin önüne sermifl. (IV) O gün bugündür, dal›fl tutkunlar›n›n tek u€rak yeri oldu K›z›ldeniz. (V) Su alt› tutkunlar›, kendi-nizi s›cak sulara atmak için daha ne bekliyorsu-nuz!


gisinde öneri söz konusudur?


11. (I) Roman yazmaya bafllamadan önce birçok ön çal›flma yapar, malzemeler toplar›m. (II) Fa-kat elbette as›l malzeme zihnimde. (III) As›l ay›klamalar› orada yapaca€›m. (IV) ‹flte üniversi-tede benim ad›m üzerine çal›flan genç arkadafllar için önemli ipuçlar›. (V) Umar›m bu yaz›m› görür ve saklarlar...


gisinde bir beklenti söz konusudur?


12. Aşağıdaki cümlelerden hangisi kanıtlanabilir-

lik açısından diğerlerinden farklıdır?

A) Öykülerindeki kahramanların yaşadığı acı ve-rici olaylar, insanı derin üzüntüye sürüklüyor.

B) Bu şairimizin birçok şiirinde yurt köşeleri en güzel şekilde betimlenmiştir.

C) İspanyolcadan dilimize çevrilen bu kitabın ül-kemizde yirmi beşinci baskısı yapıldı.

D) Kitaptaki betimlemeler o kadar başarılı ki film gerçekliği sunuyor sanki insana.

E) Ünlü yönetmen, son filmiyle çok ilginç konula-rı gündeme getirmiş.

98

Cümlede AnlamTEST


6

1. (I) Alibeyköy Baraj Gölü, geçtiğimiz yıllarda kurak-

lık yüzünden tamamen susuz kalmıştı. (II) Çevre-siyse araba kullanmayı öğrenmek isteyenler için ideal bir parkura dönüşmüştü. (III) Son dönem-lerdeki yağışlarla bu baraj gölü hayat buldu, yeni bir çehreye büründü. (IV) Yağışların azlığı ve yer altı sularının bilinçsiz kullanımı İstanbul ve diğer iller için önemli bir tehdit. (V) Alibeyköy Barajı'nın yüzü şimdilik gülüyor ama su kaynaklarının dik-katli kullanılması gerektiği hiç unutulmamalı.

Bu parçadaki numaralanmış cümlelerle ilgili

olarak aşağıda verilenlerden hangisi yanlış-

tır?

A) I. cümlede, neden-sonuç ilgisi söz konusu-dur.

B) II. cümlede, baraj çevresinin farklı bir amaç doğrultusunda kullanıldığından söz edilmiştir.

C) III. cümlede, gölün yeni bir görünüme kavuş-tuğu anlatılmıştır.

D) IV. cümlede, saptama yapılmıştır.E) V. cümlede, tehlikenin tamamen sona erdiği

anlatılmıştır.

2. (I) Cildimiz, özellikle de yüzümüz gün boyu, başta makyaj olmak üzere sigara, hava kirliliği ve kimya-sallar gibi pek çok olumsuz etkenle karşı karşıya. (II) Bu tür olumsuz etkenlere ve yaşlılık etkilerine karşı direnç gösterebilmesi için cildimizin her gün düzenli bir biçimde temizlenmesi gerekir. (III) İyi bir cilt temizleyicisi, cildin yaşına ve tipine uygun olmalı. (IV) Ayrıca kir, yağ ve makyaj artıkları cildin koruyucu tabakasına zarar vermeden temizlenme-li. (V) Bir de cildin kuruması önlenmeli, cilt nemsiz bırakılmamalıdır.


olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede, cilde zarar veren etkenler sıralan-mıştır.

B) II. cümlede, cildi korumak için alınacak önlem belirtilmiştir.

C) III. cümlede, cilt bakımı için seçilecek malze-mede hangi özellikler aranacağı açıklanmış-tır.

D) IV. cümlede, cildin temizliği sırasında nitelikli ürün kullanılmasının gerekliliği üzerinde du-rulmuştur.

E) V. cümlede, bir uyarıda bulunulmuştur.

3. (I) Teyzem çiçekleri çok severdi. (II) Evinin arka-sındaki küçük bahçede çeşit çeşit çiçek yetiştirir-di. (III) Eli her işe yatkın olan teyzem, çok güzel kazak örerdi. (IV) Evinin kocaman pencerelerini süsleyen perdeler de teyzemin el emeğinin ürü-nüydü. (V) Renkli, parlak el işi kağıtlarından yap-tığı o güzel oymaları görenler, bunları nasıl yap-mış diye şaşırırdı.


olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I. cümlede, kadının bir tutkusundan söz edil-miştir.

B) II. cümlede, kadının geçimini nasıl sağladığı belirtilmiştir.

C) III. cümlede, kadının bir uğraş alanı daha be-lirtilmiştir.

D) IV. cümlede, evindeki perdelerin kim tarafın-dan yapıldığı belirtilmiştir.

E) V. cümlede, el işi kağıtlarıyla yaptığı oymala-rın beğenildiği vurgulanmıştır.

4. (I) Doğu Avrupa deyince elbette ki Türkiye'nin bu kültürel haritadaki yeri diğer ülkelere göre biraz farklılık gösteriyor. (II) Bu projeye Türkiye'nin dâhil edilmesinin asıl nedeni fon sağlayan büyük kuruluşlardan birinin ülkemiz edebiyatına olan özel ilgisi. (III) Almanya'nın saygın yayınevlerin-den biri olan bu kuruluşun, ülkemizdeki edebiyatı çok yakından takip ettiğini görüyoruz. (IV) Projey-le yapılmak istenen ise diller arasında köprüler kurulması. (V) Bunun için de bu kuruluş tarafın-dan çeviri için özel bir fon oluşturulmuş. (VI) Pro-jede yazarlar için değişim programı da söz konu-su; kültürler arası köprüyü daha da güçlendirmek, farklı yaşamları sözcükler aracılığıyla yan yana getirebilmek için.



tır?

A) I. cümlede, karşılaştırma söz konusudur.B) II. cümlede, açıklama yapılmıştır.C) III. cümlede, dünya çapında tanınan edebi-

yatçılarımız olduğundan söz edilmiştir.D) IV. cümle, kendinden sonraki cümlenin amacı

durumundadır.E) VI. cümlede, yazarlar için yapılan çalışma be-

lirtilmiştir.

99

Cümlede AnlamTEST


6

5. (I) Ülserden yakınanlarda sıkça görülen bir sorun da ağrı kesici ilaç bağımlılığı. (II) Araştırmalar, her on ülser hastasından üçünün her gün ya da iki günde bir ağrı kesici kullandığını gösteriyor. (III) Bu da on hastadan üçünün ilaç bağımlısı olduğu anlamına geliyor. (IV) Doktor tavsiyesi olmaksı-zın alınan her ağrı kesici, ülseri engellemediği gibi kronikleştiriyor. (V) Böyle hastaların vücudu, ilaç içme alışkanlığından ancak özel terapi se-anslarıyla kurtuluyor.



tır?

A) I. cümlede, bir hastalığın sebep olduğu duru-ma değinilmiştir.

B) II. cümlede, yapılan çalışmanın sonucu veril-miştir.

C) III. cümlede, bir saptama vardır.D) IV. cümlede, ilaç almada gerekli koşullara

uyulmadığında doğacak tehlike açıklanıyor.E) V. cümlede, vücudun ciddi derecede değişi-

me uğradığından söz ediliyor.

6. (I) Geçenlerde, çocukluğumun geçtiği mahalleye gittim. (II) Mahallemizden geriye hemen hiçbir şey kalmamış. (III) Bahçe içindeki konaklar ve ahşap evlerin hepsinin yerine beşer onar katlı görüntü kirliliğine sebep olan apartmanlar dikilmiş. (IV) Oturduğumuz sokağın en ucunda, apartmanlar arasına sıkışmış bir erguvan ağacının değişen zamana inatla direnmesi beni duygulandırdı. (V) Bu mahalleye her gelişimde yaptığım gibi çocuk-luk anılarımın tanıkları olan eski evleri uzun uzun seyrettim.

Numaralanmış cümlelerle ilgili olarak aşağı-

daki açıklamalardan hangisi yanlıştır?

A) I. cümlede, mahallenin çocukluğunun mekanı olduğu söylenmiştir.

B) II. cümlede, mahallenin eskisi gibi olmadığı söylenmiştir.

C) III. cümlede, mahallenin eskisinden daha gü-zel bir görünüme kavuştuğu belirtilmiştir.

D) IV. cümlede, insana ait bir özellik doğaya ak-tarılmıştır.

E) V. cümlede, mahalleye geldiğinde ne yaptı-ğından söz edilmiştir.

7. (I) Yirminci yüzyılın ortalarına kadar turizm, sosyal ve ekonomik seviyesi yüksek olan seçkin tabaka-ya mahsus bir olaydı. (II) Bu durumun değişerek turizmin bir kitle hareketi haline gelmesi, kentleş-menin getirdiği yorucu mekandan uzaklaşmanın bir sonucudur. (III) Turizmin modayı etkilemesi iki yoldan olmaktadır. (IV) Birincisi, moda mekanlar yaratılarak bu mekanlara gitmek bir statü haline gelmekte dolayısıyla bu mekana gitmiş olmayı sembolize eden kıyafetler tatilden dönüldükten sonra da giyilmekte, böylece elde edilen statü devam ettirilmek istenmektedir. (V) İkinci sebep, kitle turizmi dolayısıyla örf ve adetlerin zayıflama-sı ve bunun neticesinde giyim ve davranış deği-şikliklerinin daha kısa zamanda değişmesidir. (VI) Bu iki temel sebep, sosyolojik ve psikolojik birçok etmenin bileşiminin bir sonucudur.



tır?

A) I. cümlede, turizmle ilgili bir durum aktarılmış-tır.

B) II. cümlede, iki olay arasındaki ilişkiden söz edilmiştir.

C) IV. cümlede, turizm – moda ilişkisi üzerinde durulmuştur.

D) V. cümlede, turizmin, sosyal sonuçları açık-lanmıştır.

E) VI. cümlede, amaç-sonuç ilişkisi vardır.

8. (I) Befliktafl - Fenerbahçe bu hafta sonu karfl›lafl›yor. (II) Maç›n berabere bitece€ini zanne-diyorum. (III) Diyelim maç› Befliktafl futbol tak›m› kazand›, neler yapars›n? (IV) Bence kazanmak güzel bir duygu ama daha önemlisi sporun centil-menlik kavram›na uymaktır.

Bu parçada numaralanmış cümlelerde aşağı-

dakilerden hangisinin örneği yoktur?

A) Ön yarg› cümlesiB) Tahmin cümlesiC) Varsay›m cümlesiD) Nesnel görüfl cümlesiE) Öznel görüfl cümlesi

121

Paragrafta Anlam1

TEST


1. Ya€murun sesi ne derin, ne romantik duygular uyand›r›r içimizde. Bahar ya€murlar›, bir nefle, bir yeniden do€ufl müjdesidir. ‹yimser ve gülümser bir yüzü vard›r bu tablonun. Yaz ya€murlar› be-reket saç›p giderler. Sonra baflaklar olgunlafl›r, meyvelerin ball› salk›mlar› dallardan sarkar. Bütün bu güzelliklerin üzerine sonbahar ya€murlar› bir veda flark›s› gibi ulafl›r. Sonbahar biten canl›l›€›n sar›fl›n finalini bafllat›r.

Bu parçada yazar afla€›dakilerden hangisini

vurgulamaktad›r?

A) Romantik kiflilerin ya€murdan daha çok etki-lendiklerini

B) Ya€murun, ço€u flaire ilham verdi€iniC) Ya€murun insandaki iyimserlik duygusunu

güçlendirdi€iniD) Her mevsimin kendine özgü güzelliklerinin

oldu€unuE) Ya€murun her mevsimde ayr› bir anlam

tafl›d›€›n›

2. Gökyüzünün görkemli görüntüsü bazen bir kuy-ruklu y›ld›z ile süsleniverir. ‹nsanlar y›ld›z›n ›fl›klar içindeki büyüsüne kap›l›p giderler. Küreselleflme iflte böyle bir y›ld›z. Yoksullar› kuyru€una bin-dirmifl, yalan dünyalara do€ru yol al›yor. Bun-dan olacak dilimizde "kuyruklu yalan" diye bir tabir bulunuyor. Bu söz tam da küreselleflme için söylenmifl.

Bu parçada anlat›lmak istenen afla€›dakiler-

den hangisidir?

A) Küreselleflme sözüyle kastedilenlerin bir ya-landan ibaret oldu€u

B) ‹nsanlar›n y›ld›zlar› izlemekten büyük zevk ald›€›

C) Yoksullaflman›n önüne geçmenin pek müm-kün olmad›€›

D) Dilimizde y›ld›zlarla ilgili birçok deyiflin bulundu€u

E) Kimi y›ld›zlar›n insan için özel anlamlar tafl›d›€›

3. Do€ay› seviyor, ona ihtiyaç duyuyoruz.Mesela ot kokusu, su sesi, ar› v›z›lt›s› falan. Ama nere-de do€a? "fiehrin d›fl›nda." diyeceksiniz. ‹yi de flehrin d›fl›na ç›kmak o kadar kolay m›? Bir kere zaman›n›z olacak. Yol ve trafik flartlar› uygun olacak. Konaklama tesisleri al›flkanl›klar›n›za ve konfor ihtiyac›n›za cevap verecek. Bütün bunlar› ayn› anda bulman›z da zor olaca€›na göre do€a bir yanda, siz bir yanda kalmaya mahkumsunuz.

Bu parçada afla€›dakilerden hangisi vurgu-

lanmaktad›r?

A) Yollar›n bozuklu€unun ve trafik yo€unlu€unun insan› can›ndan bezdirdi€i

B) Günümüz insan›n›n ifl yo€unlu€undan dolay› kendisine zaman ay›ramad›€›

C) ‹nsan›n do€ay› sevmesine ra€men do€ayla kucaklaflmas›n›n zor oldu€u

D) Teknolojik geliflmenin do€an›n yap›s›n› bozdu€u

E) fiehirlerdeki plans›z yap›laflman›n buralar› çekilmez hale getirdi€i

4. Türkiye'nin çok kültürlülü€ü falan yok. Bu

düflüncenin nereden geldi€ini de anlam›yorum. Burada, bilmem kaç y›l önce insanlar›n yaflam›fl ve bir tafl b›rakm›fl olmas› bugünün insanlar›na hiçbir fley söylemiyor. Gerçekli€e bir türlü dönemiyoruz, bu çok tuhaf bir fley. "Bu topraklar uygarl›klar›n befli€idir." deniyor. Eee, sonra? ‹nsanlar tarihi tafllar› al›p evinin duvar›n› yap›yorsa kimse bana çok kültürlü oldu€umuzdan falan söz etmesin.

Bu parçada as›l anlat›lmak istenen afla€›da-

kilerden hangisidir?

A) Türkiye halk›n›n çeşitli etnik kesimlerden oluştuğu

B) Tarihi tafllar›n de€erini, ancak bu tafllardan anlayanlar›n bildi€i

C) Yüzy›llar önce yaflam›fl insanlar›n bugünün insan›na verece€i bir fley olmad›€›

D) Çok kültürlülü€ü bir ülkenin avantaj› olarak görmenin yanl›fl oldu€u

E) Tarihi de€erlerimizin korunmas›nda yeterince titiz olmad›€›m›z

122

Paragrafta Anlam1

TEST


5. ‹mlada görülen bugünkü istikrars›zl›k, 1928'de Arap harflerinden Latin harflerine geçerken o günün bilim ve sanat adamlar›n›n koyduklar› kurallar› bozmam›zdan ve imlaya çok müdahale etmemizden kaynaklanmaktad›r. Bu bak›mdan tutulacak yol öncelikle kelimelerin imlas›ndan istikrar› sa€lamakt›r. Oturmufl imlay› ilkokuldan üniversiteye kadar devletin bütün e€itim ku-rumlar› benimsemelidir. Söz konusu herhangi bir kelimenin söylenifli bize göre flöyledir diye imlas›n› de€ifltirme ve bu konuda dayatma yolu kapanmal›d›r.


lanmaktad›r?

A) Devlet kurumlar›n›n imla kurallar›na uyma-yanlara yapt›r›m uygulamas› gerekti€i

B) Latin harflerinin dilimizdeki bütün sesleri kar-fl›lamaktan uzak oldu€u

C) Dilin kurallar›n›n belirlenmesini bilim ve sanat adamlar›na b›rakmak gerekti€i

D) ‹mla konusunda bütün e€itim kurumlar›n›n ayd›nlat›lmalar› gerekti€i

E) ‹mladaki karmaflan›n kiflisel kullan›mlara son verilip kuralla uyulmakla giderilebilece€i

6. Çocuk ayakkab›, erkek ayakkab›, bayan ceket söyleyiflleri art›k ma€azalarda bir ça€dafll›k belir-tisi olarak görülmeye baflland›. Çocuk ayakkab›s›, erkek ayakkab›s›, bayan ceketi dense sorun yok. Bunlar birer belirtisiz isim tamlamas› olarak di-limizin kurall› örnekleridir. Nedense iyelik eki kullan›lm›yor. Yoksa ayakkab› birleflik kelime-sinde kal›plaflm›fl ve görevini kaybetmifl iyelik eki yeterli mi görülüyor? Yeniden bir iyelik eki getirmek do€ru bulunmuyor mu? Ne yapmal›? Ma€azalardaki bu tabelalara tebeflirle bir iyelik eki mi ekleyelim?


yanl›fl bulmaktad›r?

A) Ma€azalara yabanc› adlar verilmesiniB) Kimi söz gruplar›nda, gerekti€i halde iyelik

ekinin kullan›lmamas›n›C) Birleflik kelimelerin yaz›m›na dikkat edilme-

mesiniD) Dilin kurallar›na dikkat etmenin sadece

yazarlar›n ifli oldu€unun düflünülmesiniE) Yetkililerin dili korumak için gerekli çabay›

göstermemeleri

7. Ankara Radyosu'ndaki sabah konuflmalar›m›zda sunucu, belgegeçer sözünü faks yerine çok ahenkli bir biçimde kullan›rd›. "Bize belgege-çerle de ulaflabilirsiniz." derdi. O iki y›l boyunca kullan›lan belgegeçer'i o günden sonra TRT'nin ne televizyon kanallar›nda ne de radyosunda duyduk. Peki bu karfl›l›klar› kim dile yerlefltirecek? Böyle duyars›z kal›nmamal›.

Bu parçaya göre yazar›n duyarl› olunmas›n›

istedi€i durum afla€›dakilerden hangisidir?

A) Sunucular› seçerken onlar›n dili kullanma-lar›na dikkat etmek

B) Yabanc› sözcüklerin yerine türetilen sözcük-leri dile yerlefltirmek

C) Dildeki yabanc› sözcüklere karfl›l›k bulmak için çaba göstermek

D) Televizyon ve radyo programlar›nda halk› e€itmeye özen göstermek

E) Sözcükleri seslendirirken dilin ahengini boz-mamak

8. Peyami Safa’n›n öldü€ünü radyodan duydum. Biliyorum bir sanatç› ölmez. Baki ölmüfl mü? Victor Hugo, Karacao€lan ölmüfller mi? fiiirlerini, kitaplar›n› okuyup yüzy›llar aras›nda yine konufluruz onlarla. Budur ölümsüzlük iflte!

Bu parçada as›l vurgulanmak istenen afla€›da-


A) Ölüm karfl›s›ndaki çaresizlik kimi zaman yaflamdan kopuklu€a dönüflür.

B) Sanatç›y› ölümsüz k›lan özgünlüktür.C) Baz› sanatç›lar›n de€eri öldükten sonra

anlafl›l›r.D) Eserleriyle gönüllerde yer edinen sanatç›lar

ölümsüzdür.E) Halk, kendisine yak›n buldu€u sanatç›lar›

ölümsüzlefltirir.

123

Paragrafta AnlamTEST


2

1. Bir çeviride buldu€um yanl›fllar› yaz›p o kitab›n çevirmenini elefltirdi€imde bana sorulan sorular›n neredeyse tümü benim aç›klad›€›m yanl› tutum-lara iliflkin de€ildi, o çevirmenle kiflisel olarak ne al›p veremedi€ime iliflkindi. Ben elefltirilerimi hiçbir etki alt›nda kalmadan olufltururum. Öznel gerekçelere dayanarak bir yaz›y› elefltirmem. Elefltirdi€im yazar› ve yap›t› nesnel, bilimsel ve-rilere dayanarak de€erlendiririm.

Böyle diyen bir elefltirmen hangi özelli€ini

vurgulamaktad›r?

A) Yans›z davranmaB) Sanatç›ya yol göstermeC) Çeliflkiye düflmekten kaç›nmaD) Ak›c› bir üslupla yazmaE) Elefltiri yapmaktan hofllanma

2. Ö€rencilerin sözle ve yaz›yla anlatma kabiliyetle-rini gelifltirmek, zorlama kompozisyon dersleriyle gerçekleflebilir mi? Sanat eserinin tad›na vara-caklar›, enine boyuna fikir ve sanat dünyas›na aç›l›p orada genifl soluklar alabilecekleri bir ortam oluflturulmal› ki dilleri dünyalar› zenginleflebilsin.

Bu parçada vurgulanan temel düflünce

afla€›dakilerden hangisidir?

A) Ö€rencilerin anlat›m kabiliyetleri kompozis-yon dersleriyle gelifltirilemez.

B) Sanat eserleri ö€rencilerin dillerini ve dünyalar›n› zenginlefltirir.

C) Kompozisyon dersleri, ö€rencileri yazmaya ve konuflmaya zorlamaktan baflka bir ifle ya-ramaz.

D) Sanat eserlerini okuma zevki verilmeden, özgür düflünmenin ve konuflman›n önü aç›lmadan kompozisyon derslerinden verim elde edilemez.

E) Kompozisyon derslerinde ö€rencilere yeni yeni fikirler afl›lanmal›.

3. fiair, fliirin istedi€i vezni keflfedebilen adamd›r. Hece vezniyle yaz›lm›fl öyle fliirler vard›r ki, okur-ken "Keflke serbest vezinle yaz›lsayd›." deriz. Buna karfl›n serbest vezinle yaz›lm›fl öyle fliirler vard›r ki: "Benim vezinli, kafiyeli yaz›lmam gere-kirdi!" diye bas bas ba€›r›r.

Bu parçada anlat›lmak istenen düflünce


A) Serbest vezinle de hece vezniyle de güzel fliir yaz›labilir.

B) Baz› flairler, kendi kulland›klar› vezinden baflkas›na k›ymet vermez.

C) fiiir, kelimelerle güzel flekiller kurma sana-t›d›r.

D) Bir fliirin hangi vezinden yaz›ld›€› önemli de€ildir.

E) fiairin as›l görevi fliirine uygun vezni bulabil-mesidir.

4. Divan edebiyat› hep kendini tekrar edermifl. Bütün hikayeler birkaç konu üzerinde döner dururmufl. Evet, öyledir! Ne var ki bu tutum bü-tün klasik edebiyatlar›n ortak özelli€idir. Eski Yunan tragedyas›nda oldu€u gibi 17.yy. Frans›z tragedyas›nda da hep ayn› konular ifllenmifltir. Bu bir gelenektir ve Bat›'da da hâlâ sürer.

Bu paragrafta yazar afla€›dakilerin hangisin-

den yak›nmaktad›r?

A) Divan edebiyat›nda bütün hikayelerin ayn› konular etraf›nda topland›€›ndan

B) Divan edebiyat›n›n kendi kendini tekrar ediflinden

C) Divan edebiyat›n› elefltirenlerin, di€er klasik edebiyatlar› hiç hesaba katmadan elefltirilerini ac›mas›zca yapmas›ndan

D) Klasik edebiyatlar›n ortak özelli€inin ayn› ko-nular› tekrar etmek olmas›ndan

E) Eski Yunan trajedyas›n›n sonraki dönem eserlerini etkilemesinden

124



2

5. 1526 y›l›nda ‹stanbul'da do€du Baki. Barba-ros, Preveze Savafl›'n› kazand›€›nda o on iki yafl›ndayd›. Mimar Sinan'›n Süleymaniye'yi inflaaya bafllad›€› y›llar. Baki, bu görkemli yap›y› sorgular ve bir fliir yarat›r. Sinan'›n taflla yapt›€›n› o kelimelerle yapar.

Bu parçada as›l anlat›lmak istenen afla€›daki-

lerden hangisidir?

A) Baki’nin, Barbaros ve Mimar Sinan ile ayn› dönemde yaflad›€›

B) Mimar Sinan'›n tafllar› kullanmadaki ustal›-€›n›n Baki'yi etkiledi€i

C) Baki'nin görkemli fliirler yazan bir divan flairi oldu€u

D) Baki'nin en mükemmel fliirlerini Süleyma-niye'nin yap›lmaya bafllad›€› y›llarda yazd›€›

E) Baki'nin fliirlerindeki mükemmeliyette yaflad›€› dönemin sosyal ve kültürel hayat›n›n büyük pay› oldu€u

6. Edebiyat eseri bilgi vericilik de yapabilir; bir tezi de savunabilir. Düşünsel birikimleri besleyici veya değiştirici özellikler taşıyabilir. Ancak bir edebi eserde düşünceye ait bu özellikler ve etkiler, duy-gu ve hayal dünyasında estetik heyecanlar uyan-dırmak amacına yardımcılık eder. Hiç kuşkusuz, edebi eserler, gök kubbenin altında milyarlarca kez söylenmiş, yazılmış, anlatılmış konu ve te-maları, güzel ve yetkin bir biçimde yazıya geçir-me amacını taşır. Yoksa konular da temalar da bellidir, gerçekse birdir, ezeli ve ebedidir.

Parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Edebiyat eseri bir düşünceyi savunmalıdır.B) Edebiyat eserinde düşünce ya da bilgi, este-

tik heyecan yaratmanın aracı olmalıdır.C) Edebiyat bilgi vermeli, düşünceyi geliştirmeli-

dir.D) Edebi eser, ezeli ve ebedi gerçeğe ulaşmak

için düşünce, bilgiden de yararlanmalıdır.E) Edebi eser gerçeğin peşinden koşmamalıdır.

7. E€itimde tecrübenin yeri oldukça önemlidir. Öyle san›yorum ki bizim e€itim sistemimizde bu durum ihmal edilmifltir. Teori ve tecrübe daima birbiri-ni ayd›nlat›r ve birbirini besler. Teori ve tecrübe aras›nda devaml› bir karfl›l›kl› etki vard›r. Tecrü-bemize girmemifl olan olaylar› gerçekten anlamak zordur. Zaten bir anlasak, e€itimdeki problemleri-mizin büyük bölümünü halletmifl oluruz.

Bu parçada vurgulanmak istenen düflünce


A) E€itim sistemine gereken önem verilmemek-tedir.

B) Pratik insanlar günümüzde daha başarılı ol-muştur.

C) Tecrübenin önemi kavran›lmad›€› için e€itimdeki problemler çözülememektedir.

D) Olaylar› kavramak için tecrübeye gereksinim vard›r.

E) E€itim sistemindeki sorunlar› çözmek için ge-rekli çal›flmalar yap›lmamaktad›r.

8. Aptal bir insan hayat›n, kendisine sadece bir limon verdi€ini görürse vazgeçer. "Ma€lup oldum, kader böyleymifl." der. Sonra dünyadan flikâyet etmeye, kendine ac›maya bafllar. Ak›ll› bir insana bir limon verirlerse flöyle düflünür: "Bu talihsizlikten nas›l ders alabilirim? Vaziyetimi nas›l düzeltebilirim? Bu limonu limonataya nas›l çevirebilirim?" Bir gün ka-der bize de sadece bir limon verirse limonata yap-maya çal›flal›m.

Bu paragraf›n ana düflüncesi afla€›dakilerden

hangisidir?

A) Ak›ll› insan, kendisine sunulan imkanlar› en iyi flekilde de€erlendirmeyi bilendir.

B) ‹nsanlar, hayal etti€i müddetçe mutlu olurlar.C) Hayat›m›z boyunca yapt›klar›m›z›n de€il,

yapamad›klar›m›z›n piflmanl›€› içinde yaflar›z.D) Yaflad›€›m›z hüzünlerden ders almay› bilme-

liyiz.E) Talihsizliklerin içinde mutlu olmay› baflaranlar

aptal insanlard›r.

125



3

1. Yahya Kemal, Edebiyat-› Cedide'nin diline, be€enisine, fliir anlay›fl›na karfl› ç›kar. Ne var ki bu kadar› yetmez. Türkçeyi ç›kmazdan, yan›lg›lar bata€›ndan kurtarmak, ayd›n›n da halk›n da an-layaca€› bir Türkçeye ulaflmak, Yahya Kemal'in deyifliyle "Türk'ün evde ve sokakta konufltu€u dile ulaflmak, bu Türkçeyle bir fliir dili kurmak ge-rekir." Yahya Kemal bu ak›l almaz ölçüde, güç ifli baflarm›flt›r.Bu parçadan ç›kar›labilecek en kapsaml› yarg› afla€›dakilerden hangisidir?

A) Yahya Kemal, konuflulan Türkçeyi fliir dili ha-line getirmifltir.

B) Yahya Kemal, Türkçeyi ç›kmazdan, yan›lg›lar bata€›ndan kurtarmak ister.

C) Edebiyat-› Cedide'nin fliirine, diline, be€enisine karfl› ç›kar.

D) Yahya Kemal, ola€anüstü bir sanatç›d›r.E) Ayd›n ile halk›n aras›ndaki kopuklu€u gider-

meye çal›fl›r.

2. İnsanımız, günümüzde toplumsal, kültürel ve bilimsel alanlarda değişimlere uğramaktadır. Bu değişmeler onda birtakım sorunlara yol açmak-tadır. Örneğin gençlerimizin yükseköğrenimleri sırasında yaşadığı uyum sorunu başta gelmek-tedir. Bu dönemde öğrenciler, aile ortamından çok farklı, toplumsal ve akademik bir çevreye girmekte; dolayısıyla birtakım sorunlar yaşamak-tadır. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki uyum sorunlarının başında dersler, barınma, beslenme ve parasal durum gelmektedir. Aynı araştırmalar, öğrencilerin, sorunlarının çözümünde daha çok ailelerinden, arkadaşlarından destek aldıklarını; toplumsal destek birimlerinin öğrencilere verdiği hizmetlerin yetersiz olduğunu göstermektedir.

Bu parçaya göre yükseköğretim öğrencileriy-

le ilgili olarak vurgulanmak istenen aşağıdaki-

lerden hangisidir?

A) Son yıllarda araştırmalara konu edinildiğiB) Sorunları, çoğu zaman kendi başlarına çöz-

mek zorunda olduklarıC) Çoğunun psikolojik rehberlik hizmetlerine ge-

reksinme duyduklarıD) Sorunlarının çözümüne gerekli ilginin göste-

rilmediğiE) Uyum sorunlarının neler olduğu ve bunların

çözümünde kimlerden yardım aldıkları

3. Ben insanlar›n günlük, ola€an, dikkat çekmeyen yaflamlar›ndan görüntüler sunmay› amaçlar›m. Ben mesaj veren bir yazar de€ilim. Amac›m, in-sanlar aras›ndaki z›tlaflmalar› göstermek. Her ya-zar gibi ben de yaflad›€›m›z ça€›n karmaflas›n›, iletiflim kopuklu€unu, kendimizin sebep oldu€u uyumsuzlu€u, mizah yoluyla vermeyi deniyorum. Eserlerimde trajik ve komik ögeler iç içe, t›pk› yaflamdaki gibi.

Böyle diyen bir yazar için afla€›dakilerden

hangisi söylenebilir?

A) Okurlar›na do€ru bildi€i düflüncelerini afl›lar.B) Eserlerinde çarp›c›, ola€anüstü olaylara yer

verir.C) Toplumdaki çat›flmalar› gidermeye çal›fl›r.D) Hayat›n s›radanl›klar›n› ve z›tl›klar›n› okura

sunmaya çal›fl›r.E) Eserlerinde ak›c› ve yal›n bir dil kullan›r.

4. fiiir, bizde pek fazla kesintiye u€ramadan y›llar›n birikimini dikkate alarak geliflimini sürdürdü€ü için, en genel bir edebiyat tablosunun ç›kar›lmas› konusunda daha elverifllidir. Türk edebiyat›ndaki gruplaflmalar›n genelde fliir odakl› olmas›n›n te-mel nedeni de burada yatmaktad›r. Türk edebi-yat tarihinde "sosyal gerçekçiler" d›fl›nda romana dayal› hiçbir s›n›flama kavram›na rastlanmaz. Bir tek, Servetifünun için Halit Ziya'dan ötürü sadece fliir odakl› olmad›€› söylenebilir. Yine de bu dö-nem, Tevfik Fikret'in a€›rl›€› ortadad›r.

Bu parçada vurgulanmak istenen as›l düflünce


A) fiiir ve roman aras›nda ortak noktalar›n bulundu€u

B) Roman›n gelifliminin fliire ba€l› oldu€uC) Edebiyat dünyam›zda flairlerin üstün oldu€uD) Edebiyat›m›zda s›n›flaman›n fliirin etraf›nda

olufltu€uE) fiiirin uzun bir geçmiflinin oldu€u

126



3

5. Kültürel ürünlerin gittikçe sermayenin dolafl›m›na kat›ld›€› bir dönemden geçiyoruz. Para, her fleyi kendisine benzetiyor. Nitelik ve iç yap› farkl›l›klar› siliyor, her fleyi dümdüz ediyor ancak ço€alma yolunu aç›k b›rak›yor her fleye. Bu yüzden çok fliir yaz›l›yor ve çok flair var gibi görünüyor. Bireyselli€in bofllu€unu bireyselcili€in, hoyrat rekabetin ve bencilli€in doldurdu€u böylesi bir dönemde, zaten günü geldi€inde ölecek olan fliirden sadece hayat ile ba€›n› do€ru kurabilmifl fliirler, ›fl›€›n› ça€lar ötesine tafl›yabilecek.

Bu parçaya göre fliirin içinde bulundu€u prob-

lemlerin kayna€› nedir?

A) Son y›llarda çok fazla fliir yaz›lmas›B) fiiirin ticari meta haline gelmesiC) fiiirlerde belli konular›n d›fl›na ç›k›lmamas›D) Hayat› konu eden fliirler yaz›lmamas›E) Ç›kar iliflkileriyle flairlerin birbirlerini yarala-

malar›

6. Yolun iki tarafında ülkeler, kıtalar akıp gidiyor; fa-kat göz için yeni hiçbir şey yok. Beş dakikada bir pencere değiştiriyorum. Aynı ağaçlar, aynı kollar, aynı dereler uzun bir baş ağrısı gibi yolun iki ya-nında yinelenip duruyor. İçeriye dönüyorum; aynı sesler, aynı yüzler...

Bu anlatım aşağıdakilerden hangisini vurgu-

lamaya yöneliktir?

A) Tekdüzeliğin getirdiği can sıkıntısı ve bıkkınlığıB) Karamsarlığın bakış açımızı nasıl etkilediğiniC) Çaresizliğin bir baş ağrısı gibi uzayıp gitmesiniD) Kendini yalnız hissetmenin ürkütücülüğünüE) Yaşamla yalnızlığın ve mutsuzluğun iç içeliğini

7. Bu kaç›fl niye? Yanl›fl yapmaktan m› korkuyoruz; yoksa do€ruya ulaflmaktan m›? E€er amac›m›z do€ruya ulaflmaksa, do€ruya eriflmek için sez-gilerimizi bekçi olarak kullanmak flart›yla hayatta her etkiye aç›k olmal› insan. Kafan›n yeni bilgi-lere, yeni kavray›fllara kapanmas› zihnen ölmek demektir.

Bu parçada vurgulanan düflünce afla€›daki-

lerden hangisidir?

A) Bilginin her zaman insan› yüceltti€iB) Korkak insan›n do€rulara hiçbir zaman ulafla-

mayaca€›C) fiüphelerin ço€u zaman insan› yanl›fla sürük-

ledi€iD) ‹nsan›n her olayda sezgileriyle hareket etme-

si gerekti€iE) Do€rulara ulaflmak için kontrollü olarak

insan›n çevresine aç›k olmas› gerekti€i

8. Bence mutluluk ö€renilebilir. Mutlu olmak için lotodan milyarlar ya da piyangonun y›lbafl› çekiliflinden trilyonlar kazanmaya gerek yok. Çün-kü paran›n mutluluk yerine mutsuzluk getirdi€i do€rudur. Mutlulu€u hayata gülümseyerek bak-makta aramak laz›m. Kendi iç dünyam›zdad›r mutluluk. ‹steyen herkes bunun fark›na varabilir.


hangisidir?

A) Mutluluk her zaman maddi fleylerde aran-mamal›d›r.

B) Her insan›n hayata bak›fl aç›s› birbirinden farkl›d›r.

C) Baz› insanlar küçük fleylerle de mutlu olabilirler.D) Çok fazla paraya sahip olmak insanlar› mut-

suz edebilir.E) Her insan, mutlulu€u kendi iç dünyas›na ve

hayata olumlu bakarak yakalayabilir.

9. Dilin bütünü, milletin evidir. Bin bir odalı bir ev! Buna şehir, ülke demek daha doğru olur. Millet-ler dillerini tıpkı medeniyetleri gibi kurarlar. Her milletin kendine göre bir medeniyeti vardır. Ziya Gökalp buna hars diyor. Dil harsın evidir.

Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Dil bir anlaşma aracıdır.B) Dil, kültürün gelişmesine katkıda bulunur.C) Dil, ulusun duygu, düşünce ve yaşamının ba-

rınağıdır.D) Dil yapı bakımından evlerin bölümlerine benzer.E) Uluslar, barınak yaparlarken de dili kullanırlar.

10. Divan flairleri olsun, di€er gelenekçi flairler olsun, hepsinin ortak özelli€i bilerek ya da bilmeyerek kendilerini sese teslim etmeleridir. Baflvurduklar› söz oyunlar›, mazmunlar (kal›plaflm›fl sözler) hepsi bu üstte tutulan sesi besleyen, yükselten araçlard›r. Bu tür sanat anlay›fl›nda egemen olan görüfl, söylenen fley de€il; söyleme tarz›d›r. Onun içindir ki eski flairler fliir yazmaz, söylerlerdi.

Bu parçada as›l vurgulanmak istenen düflün-

ce, afla€›dakilerden hangisidir?

A) Uyak, fliir için her zaman önemsenmifltir.B) Zaman içinde fliir anlay›fl› de€iflmifltir.C) Gelenekten kopuk bir fliir, baflar›l› olamaz.D) fiiirde sözcükler birbiriyle uyumlu olmal›d›r.E) Eski flairler içerikten çok söyleyifl tarz›na

önem vermifltir.

127



4

1. ---- Bat›l› kendi destan, hat›ra ve denemele-

rinden hareketle romana gelmifl ve onu bugü-ne ulaflt›rm›flt›r. Bat›l›n›n daima gelifltirerek, de€ifltirerek yenilemesine karfl›l›k bizde flekillerin donarak aynen tekrarlanmas› söz konusudur. Es-kiden Türk toplumunun roman ihtiyac›n› halk hika-yecilerinin ve meddahlar›n anlatt›€› destan, halk hikayeleri, masallar oluflturmufltur.

Bu parçan›n girifl cümlesi düflüncenin ak›fl›na

göre afla€›dakilerden hangisi olabilir?

A) Roman›n bizde bafllamas› Bat›'dan farkl›d›r.B) Roman› di€er türlerden ay›ran belli özellikler

vard›r.C) Roman hikayelerin geniflletilmifl halidir.D) Masallar, destanlar romana benzer anlat›mlar

tafl›r.E) Romanlarda birden fazla konu üzerinde duru-

labilir.

2. (I) Bu y›lki toplant›n›n konusu "Pazarlaman›n Baflar›daki Rolü" idi. (II) Her y›l düzenlenen çeflitli uluslararas› fuarlar ve y›l boyu sürdürü-len hummal› yaz›flmalar hep bu amaca yönelik. (III) Geçti€imiz ekim ay› içinde de dünyan›n en büyük kitap fuarlar›ndan biri olan Frankfurt Kitap Fuar›'n›n 48.si gerçeklefltirildi. (IV) Bu y›l fuar çerçevesinde, 11 y›ld›r telif haklar› konusunda çal›flan her ülkeden, dilden insanlar› bir araya ge-tiren bir toplant› yap›ld›. (V) Yay›nc›l›k alan›nda uluslararas› bir y›ld›z yaratmak, hiç kuflku yok, bu alanda çal›flan herkesin en büyük düflü.

Bu parçada anlam bütünlü€ünü sa€lamak için

numaralanm›fl cümlelerden hangilerinin yer

de€ifltirmesi gerekir?

A) I.ve III. B) II.ve IV. C) III.ve V. D) I.ve V. E) IV.ve V.

3. (I) Edebiyat›m›z son befl y›l içinde gerçekten bü-yük diyebilece€imiz hikayeciler yetifltirdi. (II) Dün-kü yazarlar›n hikayeleri ile bugünün hikayeleri aras›nda gözle görülür farklar var. (III) fiiirimiz de geriliyor. (IV) Yeni hikayecilerimiz ele al›nmam›fl konular› iflliyor. (V) Biz hikayelerde her hali ile bizden olan kahraman görüyoruz.

Numaralanm›fl cümlelerden hangisi paragraf›n

ak›fl›n› bozmaktad›r?

A) V. B) IV. C) III. D) II. E) I.

4. Bugünün gençleri dünü iyi bildikleri oranda yar›na uzanabilir, kal›c› eserler meydana getirebilir-ler. Günümüzün ve gelece€in büyük flairleri ---- olacakt›r.

Düflüncenin ak›fl›na göre, bu parçada bofl

b›rak›lan yere afla€›dakilerden hangisi getirile-

mez?

A) geçmifli bir kenara b›rak›p yar›n› düflünen gençler

B) milli kültürümüzü, fliirimizi iyi bilen ve onlara sahip ç›kanlar

C) kendi öz fliirimizi tan›yan ve ona de€er verenlerD) fliirimizin geçmiflteki seçkin eserlerini okuyup

onlardan yararlanan kiflilerE) bugünle yetinmeyip eski fliirimizi de ö€renen

gençler

5. Lahmacun ve tost gelene€inden sonra son birkaç y›l›n modas› fast-foodlara kadar gelen ayaküstü beslenme, sa€l›€› tehdit ediyor. Gerek ürünle-ri gerekse mekan olarak çekici görünümleriyle bu tür yerlerin özellikle gençler için büyük tehli-ke oldu€u ileri sürülüyor. Günümüzde, çal›flan insanlar ve özellikle ö€renciler en az günde bir ö€ününü fast-foodla geçifltiriyor. Oysa ----

Bu paragraf›n sonuna getirilecek en uygun

cümle afla€›dakilerden hangisidir?

A) dengeli ve düzenli beslenmeye herkesin ihti-yac› vard›r.

B) bunu sa€l›kl› beslenme olarak de€erlen-direbiliriz.

C) dengeli beslenmenin flartlar›ndan biridir bu.D) bu tip yerlerin günümüz toplum hayat›nda

önemli bir yeri vard›r.E) çocuklar›n televizyon seyretti€i odalarda taze

meyve bulundurun.

6. (I) Resim; kiflinin bilgisiyle, tekni€iyle, kültürüyle, akl›yla oluflturdu€u ve araflt›rmas› ile buldu€u renkler, çizgiler, biçimler dünyas›d›r. (II) Yüre€i ile ortaya koydu€u, yaflamdan yana bir gerçek-tir. (III) Resim yapmak çok zor bir ifltir. (IV) Kifli bu gerçe€i olufltururken neyi niçin yapaca€›n›n hesab›n› kendine sormal›d›r. (V) Unutmayal›m ki sanat›n amac› güzel olmak de€ildir.

Bu parçada numaralanm›fl cümlelerin hangisi

düflüncenin ak›fl› bozmaktad›r?


128



4

7. Roman›n gerçe€i ile hayat›n gerçe€i birbirinden farkl›d›r. (I) Her gün çevremizde gördü€ümüz olaylar ve kiflilerden birinin, de€ifltirilmeden önümüze getirilmesi bizi s›kar. (II) Kimi olaylar hayattan al›nsa bile roman›n sayfalar›nda bize inand›r›c› gelmez. (III) "Nas›l olur?" der ç›kar›z iflin içinden. (IV) Romanc› ortaya koydu€u dünya ile birtak›m kifliler ve olaylar oluflturmal›d›r. (V) Onlar›, geçmifli, gelece€i ve içinde bulundu€u flartlar› tan›tmal›d›r.

Bu paragraf ikiye bölünürse ikinci paragraf numaralanm›fl cümlelerin hangisiyle bafllar?


8. Kopernik, Newton, Galile gibi evren yasalar›n› bulan kifliler, bu baflar›lar›n› metafizik güçle-re de€il, kendi ak›llar›na borçludurlar. Einstein, Marconi, Röntgen, Edison da öyle. Mimar Si-nan, “Süleymaniye’nin planlar›n› metafizik güç-lerle de€il, akl›yla haz›rlam›flt›. Din, ona bunlar› baflarmada ruhsal destek olmufl olabilir; ama o, gerçek baflar›s›n› sadece akl›na borçludur ----

Afla€›dakilerden hangisi bu parçaya sonuç

cümlesi olarak getirilmelidir?

A) Ama bunlar›n tek bilimsel do€ruymuflcas›na ele al›nmas› da yanl›flt›r.

B) Ne var ki din olmadan bilimsel bulufllara yön vermek olana€› da yoktur.

C) Çünkü ak›l, insana iyi bir sermayedir.D) O halde denilebilir ki, insanl›k her fleyini akla

borçludur, inançlara de€il.E) Kald› ki bir kiflinin akl›na güvenmek her za-

man olumlu sonuçlar vermemifltir.

9. Okumak, kelime hazinesini zenginlefltirir, dili ö€retir. Cümlenin nas›l kuruldu€unu, paragraf›n nas›l olufltu€unu, bir yaz›y› bir konuflmay› tesirli k›lan faktörlerin neler oldu€unu okuyarak sezeriz. "Sezmek" diyorum; çünkü bu ço€u zaman fark›na var›lmadan elde edilen bir özelliktir. Sürekli iyi eserler okuyanlar, bir süre sonra---

Bu parçan›n sonuna, düflüncenin ak›fl›na göre

afla€›dakilerden hangisi getirilmelidir?

A) kendi kimliklerini bulur ve baflar›y› yakalarlar.B) dili do€ru kullanmada büyük aflama gösterirler.C) ellerinden kitaplar› hiç düflürmeyeceklerdir.D) okuduklar› eserlerde hatalar arayacaklard›r.E) sezgilerinin ne kadar güçlendi€ini görürler

10. (I) Müzik, insanl›k tarihi ile bafllayan en eski sanat olarak kabul edilir. (II) Ses yetene€ini keflfederek gelifltiren insan, do€ada duydu€u her sesi taklit ederek müzi€in ve konuflman›n temelini atm›flt›r. (III) Rüzgar›n, suyun, gök gürültüsünün, çeflitli hayvanlar›n seslerini ayn› tonlama ve ritm ile taklit ederek kendi aralar›nda haberleflirken ez-giler ortaya ç›km›flt›r. (IV) Müzik, do€an›n son-suz çeflitlili€indeki uyum, estetik ve ritmin ezgisel belirtisidir. (V) ‹nsan›n iç do€as›ndan d›fl do€aya uzanan düzenidir. (VI) Gece ve gündüz, mev-simler gezegenlerin hareketi ile ritmin önemini bize belirtirken duydu€umuz tüm sesler yaflam›n müzi€idir.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istense, ikin-

ci paragraf numaralanm›fl cümlelerin hangi-

siyle bafllar?

A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

11. (I) ‹ran mitolojisine göre, bir yapra€›n üzerindeki çi€ tanesine y›ld›r›m düflmüfl ve alev alan yaprak o haliyle donup kalarak laleye dönüflmüfl. (II) O gün-den sonra lale, rengi ve flekli dolay›s›yla flairlerin büyük ilgisini çekerek sevgilinin yana€›na, flarap dolu kadehe, muma, yaraya benzetilir olmufltur. (III) Haf›z, bir gazelinde "‹nsan›n yan›nda lale yanakl› olmazsa ne çemenin ne de çiçek bahçe-sinin güzelli€i vard›r." diyor. (IV) Sadi ise saçlar› yüzüne dökülmüfl sevgilisini flöyle tasvir eder: (V) "Lalenin üzerinde senin iki zülfünün gam› halka halkad›r."

Düflüncenin ak›fl›na göre numaralanm›fl cüm-

lelerin hangisinden sonra "Göbe€indeki siyahl›k da bu y›ld›r›mdan artakalan yan›k iziymifl." cüm-

lesi getirilebilir?


129



5

1. Maalesef baz› üniversitelerimizde baz› ö€retim üyeleri Türkçe ders vermekten aciz ve biz bu kiflilere ‹ngilizce ders verdirmeye çal›fl›yoruz. Bu nedenle bilim dili geliflmiyor. Hoca ‹ngilizceyi iyi bilmedi€i için, kavram› veya tekni€i ‹ngilizce ola-rak anlayamad›€› gibi Türkçesini de bilmiyor. Bu-nun sonucu olarak yar›m yamalak yetifliyor genç-ler.

Bu parçada yazar afla€›dakilerin hangisini

elefltirmektedir?

A) Dersini Türkçeyle bile tam anlam›yla vereme-yen ö€retmenlere ‹ngilizce ders verdirilmesini

B) Gençlerin üniversite e€itiminin sa€lamas› gereken donan›ma sahip olmadan mezun olmas›n›

C) Türkçenin bilim dili olarak geliflmesi için gere-ken çaban›n gösterilememesini

D) ‹ngilizcenin bilimsel derslerin d›fl›nda bir e€itim dili olarak kullan›lmas›n›

E) Okullar›m›zda ‹ngilizcenin e€itim dili olarak zorunlu tutulmas›n›

2. Harward araflt›rmac›lar› üniversite ö€rencilerini kapsayan bir çal›flma yapt›lar. Ö€rencilerden ekranda belli geometrik flekiller belirdi€i zaman, bir dü€meye basmalar› istendi. Ö€rencilerin, k›sa bir al›flma dönemi sonunda, 75 milisaniye-de dü€meye bast›klar› ölçüldü. Ertesi gün dene-me tekrarland› ve bir önceki gece 6 saatten az uyuyan ö€rencilerin yine 75 milisaniyede cevap verdikleri görüldü. 6 ile 8 saat uyuyan ö€renciler ise daha iyi bir netice ald›lar ve dü€meye 62 sani-yede basmay› baflard›lar.

Bu parçada sözü edilen araflt›rma afla€›da-

kilerden hangisini kan›tlamaktad›r?

A) Çok uyuman›n ö€renmeyi kolaylaflt›rd›€›n›B) Uykunun zeka üzerinde herhangi bir olumsuz

etkisinin olmad›€›n›C) Alt› saatten çok uyuyanlar›n, az uyuyanlardan

daha h›zl› alg›layabildikleriniD) Üniversite ö€rencilerinin uykuya düflkün ol-

duklar›E) Az uyuyan ö€rencilerin ö€rendiklerini öteki-

lerden daha çabuk unuttu€unu

3. fiu bir gerçek ki, hiçbir baflar›n›n temelinde flans yatmaz. Baflar›y› tesadüflerle arayanlar büyük bir yan›lg› içine düflmüfller demektir. Baflar› müca-deleyi, mücadele de özveriyi gerektirir. Belli bir mücadele verilmeden kazan›lm›fl fleyler kal›c› da de€ildir. U€runda emek harcanarak elde edilen baflar›n›n anlam› büyüktür.

Bu parçada afla€›dakilerin hangisinden söz

edilmektedir?

A) En kötü durumlarda bile baflarma ümidini kaybetmemek gerekti€inden

B) Kimi insanlar›n flans›n›n yüksek oldu€undanC) Mücadele azmini yitirenlerin özgüvenini kay-

betti€indenD) Her baflar›n›n alt›nda bir eme€in bulun-

du€undanE) Umudunu tesadüflere ba€layanlar›n ken-

dini kand›rmaktan baflka bir fley yapma-d›klar›ndan

4. Bu dönem gerçekten çok önemlidir. Çocuk üç yafl›nda ayr›fl›m›n› tamamlam›fl olmal›d›r. Üç yafl›na gelmifl, ba€›ms›zl›€›n›n tad›n› ç›karmak iste€iyle her taraf› kar›flt›ran çocu€un yapt›klar› engellenmemelidir. Çocuk sürekli denetim alt›nda tutulursa, çocukta özerklik duygusu yerine kufl-kuculuk hissi geliflir. Merak duygusu ilerlemifl olan çocu€un soru sormas›n›n engellenmemesi gerekir; aksi halde, suçluluk duygusu çocukta geliflir.

Bu parça afla€›daki sorulardan hangisine

karfl›l›k olarak söylenmifl olabilir?

A) Anaokulu e€itimi çocuk için ne kadar önem tafl›r?

B) Çocuklar üç yafl›na gelinceye dek hangi evre-lerden geçer?

C) Çocu€un kiflilik geliflimi hangi yafllarda bafllar?

D) Üç yafl grubundaki çocu€a nas›l davranmak gerekir?

E) Anne baban›n çocuk e€itiminde hangi yön-temleri izlemeleri gerekir?

130



5

5. Bunu kesin olarak söylemek zor, ancak ben dört grupta topluyorum. Sezgilerle ö€renme; özel deneyimlerle ve kiflilerle özdeflleflerek, in-sanlara duyarl› olarak ö€renmedir. ‹zleyerek ö€renme; olaylar› dikkatle gözleyerek, onlardan anlamlar ç›kararak ö€renmedir. Mant›€a uygu-layarak ö€renme; fikirlerin mant›ksal analizlerini ç›kar›p fikirlere bilgisel yaklafl›mlarda bulunarak ö€renmedir. Uygulayarak ö€renme ise, ifli eyle-me dökerek, yap›lan analizlerden ç›kan sonuçlar› uygulayarak ö€renmedir.



A) Ö€renmenin belli yafllarda farkl› biçimler ald›€› söylenebilir mi?

B) Ö€renme yeteneklerini kaç gruba ay›ra-biliriz?

C) Ö€renmenin günün hangi saatinde daha yo€un oldu€u belirlenmifl midir?

D) Herkesin ö€renme biçiminin birbirinden ayr› oldu€u söylenebilir mi?

E) Ö€renme yöntemlerinden hangisi ötekilerden daha verimlidir?

6. Her zaman bir gerekçesi vard›r bunun. Bazen siyasald›r bu gerekçe, bazen dinsel, bazen de toplumsal. Bak›yorum, tiranlar, totaliter devletler, kiliseler, dahas› kimileyin demokratik hükümetler, tarih boyunca, kendi düflüncelerine ters düflen, yetkilerini sorgulayan kitaplar› yasaklam›fllar. Günümüzde, yaln›zca Afrika ve Do€u ülkelerinde ya da bizim gibi ülkelerde de€il, Bat› ülkelerinin çeflitli katmanlar›nda da sürüyor kitap sansürü.



A) Bir kitap niçin yasaklan›r?B) Düflünce özgürlü€ü k›s›tlanabilir mi?C) Niçin yasakl› kitaplara daha çok ilgi gösterilir?D) Siyasal içerikli kitaplar niçin daha çok ilgi gö-

rür?E) ‹nsanlar niçin yüzy›llard›r özgürlük kavram›n›

tart›fl›yor?

7. Bizim bir huyumuz vardır, olduğumuz gibi değil de olduğumuzdan daha iyi görünmek isteriz. Belki tanımadıklarımızın bizim için verecekleri hüküm-lere pek aldırmayız. Diyelim ki, sokakta giderken karşıdan gelen adamın kıyafetimize ne diyeceği umrumuzda değildir. Ama tanıdıklarımızın bizi ol-duğumuzdan daha iyi sanmalarını isteriz.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisi-

dir?

A) Olduğumuzdan farklı görünmekB) İnsan ve huyC) İnsan davranışlarıD) Giyimin önemiE) Çevrenin insan üzerindeki etkisi

8. Kübizm, do€ay› temel al›r ama klasik sanat gibi, do€adaki biçim, doku, renk ve mekânlar› taklit et-mez. Do€adaki nesneleri parçalara ay›r›r ve farkl› yönlerden ayn› anda alg›lanabilecek biçimde yan yana getirir. Örne€in bir keman› kübist ressam konu olarak ele ald›€›nda, o keman›n donmufl bir zaman içinde, bir tek aç›dan görünen görüntü-süyle yetinmez. Ayn› nesneyi farkl› yönlerden ve-rir. Keman›n sap› yandan göründü€ü halde, bafl k›s›mlar› önden ya da arkadan, deforme edilmifl biçimlerde görülebilir. Ortaya keman resmi yerine neredeyse keman heykeli ç›kar.


edilmektedir?

A) Do€adaki nesnelerin sanata yans›ma biçi-minden

B) Do€an›n sanattaki yans›malar›ndan C) Kübist ressam›n öteki ressamlardan ayr›lan

yönlerindenD) Klasik sanat›n do€ay› taklit etme biçimindenE) Kübizmin do€aya bak›fl›ndan

9. Zaman çok yavaş gidiyormuş gibi görünmesine rağmen şaşmaz bir düzenle yürüdüğü için çabuk geçer. Üstelik bizler çok defa zamanın gittiğini de unuturuz; ama zaman gitmeyi unutmaz, ölçülü gidişini sürdürür. Günün birinde bir de bakarız ki geçmiş, ulaşamayacağımız kadar uzaklara gitmiş.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zaman ve ölçüB) Geçmiş ve insanC) Zamanın insan yaşamındaki yeriD) Zamanın sistemli bir biçimde akıp gittiğiE) İnsan ve zaman

131



6

1. 80'li y›llar›n ikinci yar›s›ndan sonra halk oyunlar› toplumda önemli bir yer kazanmaya bafllam›flt›r. Yurt d›fl› temaslar› nedeniyle halk oyunlar› ülke için bir "temsiliyet" ya da "gurur" kayna€› olmufltur. Bu temaslar›n bafllamas›yla birlikte de hemen her beldemizde halk oyunlar› ekipleri kurulmufltur. Yeni dernekler kurulmaya bafllanm›fl, beledi-yelerde kendi bünyeleri içerisinde halk oyunlar› ekipleri oluflturulmufltur.

Bu parçada halk oyunlar›yla ilgili afla€›da-

kilerden hangisine de€inilmemifltir?

A) Seksenli y›llardan sonra toplumdaki öneminin artt›€›na

B) Birçok akademik araflt›rmaya konu oldu€unaC) Beldelerde bile oyun ekipleri oluflturuldu€unaD) Oyunlarla ilgili dernekler kuruldu€unaE) Ülkeyi yurt d›fl›nda gururla temsil etti€ine

2. Hürriyet gazetesinde Bekir Coşkun'un bir yazısını okudum. Yazısından bir bölümü size aktarıyorum: "Ne Ceylanpınar'ın ceylanları, ne Konya'nın ya-ban koyunları, ne Akdeniz'in fokları, ne Torosların geyikleri, ne Yedigöllerin karacaları, ne Burdur'un dikkuyruk ördekleri, ne yaylaların keklikleri, ne dağların başakları, ne sulakların turnaları kaldı. Yaban kazları gittiler. Bu yurt mudur? Denizi, ormanı, ırmağı, gölü çalınmış... havası, ovası yağmalanmış... yeşili bitmiş... çocukların ağaca tırmanmadan büyüdükleri... yaşlı hastaların mavi gökyüzüne hasret kaldıkları... mühürlü şişeler dı-şında temiz suya hasret... Bu yurt mudur? Yurt mudur?

Bu parçanın yazarı için aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?

A) Nesnel bir anlatım yolunu seçmektedir.B) Gözlemlerine yer vermektedir.C) Eksiltili cümleler kullanmaktadır.D) Soru yoluyla fikrini ispat yoluna gitmektedir.E) Doğanın bugünkü görünüşünü anlatırken

suçlamalarda bulunmaktadır.

3. Fransa'da ulusal bir kurum say›lan Moliere, daha yaflarken o dönemde soylu tek edebiyat türü ola-rak trajedi kabul edilirken bir komedyen olarak büyük trajedi yazarlar› kadar ün kazanm›flt›. Halk aras›nda "Moliere'nin Evi" olarak da adland›r›lan Comedie-Françaifle Tiyatrosu'nda, üç yüz y›l bo-yunca, Racine'in trajedilerinden üç kat daha fazla Moliere oyunu sahneye kondu. Moliere ayr›ca, Fransa'da ö€rencilerin Frans›zcay› ve Frans›z edebiyat›n› ö€renirken en çok okuduklar› yazar olma özelli€ini sürdürmektedir.

Bu parçadan Moliere ile ilgili afla€›dakilerden

hangisine de€inilmemifltir?

A) Ulusal bir kurum olarak görüldü€üneB) Trajedinin üstün oldu€u bir dönemde komedi-

leriyle ün kazand›€›naC) Yap›tlar›n›n trajedi yazar› Racine'den daha

fazla sahnelendi€ineD) Yazd›€› oyunlar› tiyatroda kendisinin yönet-

ti€ineE) Frans›zcay› ö€renenlerin en çok okudu€u ya-

zar oldu€una

4. Tolstoy, insan olarak büyük bir zeka, büyük bir ruhtur. Ömrünü bafltan sona kuflatan çileli yaflay›flla gönüllerimize, kafalar›m›za mesaj-lar vermifltir. Kendine, insanl›€a hizmet etme-ye bafllam›flt›r; ama bir Hristiyand›r o... Kilise taraf›ndan afaroz edilmifl bir Hristiyan... Mezhep kurucular›na benzer hatta onlar› da aflarak din kurucular›na yaklafl›r; ama ne mezhep ne de bir din kurabilmifltir. Düflünceleriyle yaln›z kalm›fl, iki kifli bile olamam›fl bir yaln›z adamd›r o.

Bu paragrafta Tolstoy’un hangi özelli€ine

de€inilmemifltir?

A) Düflüncelerini birçok kifliye benimsetti€ineB) S›radan bir kiflili€i olmad›€›naC) Topluma yararl› olmaya çal›flt›€›naD) Din adamlar›yla iyi geçinemedi€ineE) Yaflam› s›k›nt› içinde geçti€ine

132



5. Kimi gazeteler 'K›br›sl›y›z' diye manflet at›yor. Kimse kimseye, K›br›sl› de€ilsin, diyemez. Ama K›br›sl›y›m diyerek bunu millet durumuna getir-me merak›nda olanlar varsa, ki bu var oldu€u için bu kavga ç›k›yor, yanl›fll›k flu: 'K›br›sl›' co€rafyam›zd›r, Samsunlu, Erzurumlu gibi. K›br›s milli halk oyunu yoktur. Milli halk oyunu bizim geldi€imiz yerlerin oyunudur. Konya civar›ndan, Erzurum'dan, nereden geldiysek onlard›r.

Bu parçada yazar afla€›dakilerden hangisine

de€inmemifltir?

A) K›br›sl› diye bir milletin olmad›€›naB) K›br›s’›n milli halk oyununun olmad›€›naC) K›br›s’taki halk oyunlar›n›n Türkiye kaynakl›

oldu€unaD) Kimilerinin K›br›sl›l›€› Türk olmaktan ayr›

düflündü€üneE) K›br›s'›n bir devlet oluflunu hazmedemeyen-

lerin bulundu€una

6. Ödüller, insan› mutlu ediyor. Özendirici yanlar› var. Bunu inkar etmemek gerekir. Fakat bir sanat yap›t›n›n asla gerçek göstergesi olamaz ödüller. Jürinin oluflumuna, esen rüzgarlara ba€l› olarak çok do€ru ya da yanl›fl kararlar ç›kabiliyor. Bence bir filmin gerçek de€eri zamanla anlafl›l›yor. Y›llar sonra izlenince gerçekten insan›n ayn› heyecan› hissetmesinde, duygular› yaflamas›nda bir filmin gerçek de€eri anlafl›l›yor.

Bu parçada afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Ödüllerin, bireyi sanat yapmaya yöneltti€ineB) Ödül alm›fl her filmin gerçek bir sanat eseri

olmad›€›naC) Ödül alm›fl sanatç›lar›n ço€u kez düfl k›r›k-

l›€›na u€rad›klar›naD) Bir eser hakk›nda en do€ru de€erlendirmenin

zamanla yap›labilece€ineE) Ödüllerin da€›t›m›nda nesnel bir yaklafl›m

sergilenmedi€ine

7. Dostoyevski, gelmifl geçmifl yazarlar aras›nda, hem yap›tlar›yla hem kiflili€iyle en çok tart›fl›lan yazar olmufltur. Bütün hayat› boyunca yaflad›€› unutulmufllu€a ve itilmiflli€e nispet yaparcas›na, cenazesi tam bir olay olur. Evinin bulundu€u sokak insandan görünmez hale gelir. Rusya, yaflarken gerçek de€erini anlayamad›€› yazar›n›, ancak öldü€ünde ba€r›na basar.


de€inmemifltir?

A) Uzun y›llar yurt d›fl›nda yaflamak zorunda kald›€›na

B) S›k›nt›l› bir yaflam sürdü€üneC) Yaflarken de€erinin bilinmedi€ineD) Cenazesinin oldukça kalabal›k oldu€unaE) Yap›tlar› ve kiflili€iyle çok tart›fl›ld›€›na

8. Annenden öğrendiğinle yetinmeÇocuğum, Türkçeni geliştirDilimiz öylesine güzel kiDurgun göllerimizce duruAkarsularımızca coşkuluNe var ki çocuğumGüzellik de bakım isterSeni büyüten ninnilerimizi belleÇünkü her sözün en güzeli Türkçemizde

Bu dizelerde Türkçeyle ilgili olarak aşağıdaki-

lerden hangisine değinilmemiştir?

A) Türkçenin güzelliğineB) Ana dilin anlatım gücüneC) Konuşanların özen göstermeleri gerektiğineD) Neler yapılması gerektiğineE) Ürün yönünden zenginliğine

6

133



7

1. H›fz› Topuz'un çeflitli belgelerden, sand›kta sak-lanan aile mektuplar›ndan ve Pertevniyal Vali-de Sultan'›n yazd›rd›€› "Sergüzefltname"sinden yola ç›karak kaleme ald›€› bu tarihsel romanda, on dokuzuncu yüzy›l›n ikinci yar›s›nda Osmanl› ‹mparatorlu€u'nun çöküflü s›ras›nda yaflanm›fl olan baz› olaylar anlat›l›yor. Dilindeki ak›c›l›€a ve yal›nl›€a ra€men diyaloglar›n uzun tutulması ro-mana s›k›c› bir hava katsa da olaylar›n çok canl› ve objektif bir gözle sunulmas› roman›n de€erini art›r›yor.

Afla€›dakilerden hangisi bu parçada söz edi-

len roman›n bir özelli€i de€ildir?

A) Çeflitli belgelerden ve mektuplardan faydala-narak kaleme al›nmas›

B) Yaflanm›fl olaylar› tarafs›z bir gözle sunmas›C) Anlat›m›n ak›c› ve canl› olmas›D) Betimlemelerin eserde hayli yer tutmas›E) Tarihsel roman özelli€i tafl›mas›

2. Türkiye çok önemli bir dünyay› kaybetti. Bu iyi oldu, kötü oldu€u tart›flmas› gereksiz. Ama flu kesin, bir divan edebiyat›, dünya edebiyatlar› içerisinde ön planda yer alacak de€erdedir. Bir Baki bir Fuzûli bunlar dünya edebiyat›nda az gö-rülen flairlerdir. Ama biz onlar› kaybettik. Kültür ve medeniyet elektronik araçla, giyim kuflamla olmuyor. Her fleyden önce toplumlar›n edebiyat› ve düflünce dünyas›yla olufluyor. Aç›n bir Fran-sa veya ‹ngiltere medeniyet tarihini, kitaplar›n yar›dan ço€u edebiyata ayr›lm›flt›r.

Bu paragrafta afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Divan edebiyat›n›n Türkiye'de art›k yaflama-d›€›na

B) Baki ve Fuzuli gibi flairlerin dünya edebiya-t›nda seçkin bir yeri oldu€una

C) Kültür ve medeniyetin her fleyden önce ede-biyatla vücut bulundu€una

D) Divan edebiyat›n›n çok de€erli oldu€unaE) Divan edebiyat›nda söz sanatlar›na fazla yer

verildi€ine

3. Kötü edebiyat terbiyesi almak bir bak›flta san›labilece€inin tersine tehlikesiz bir fley de€ildir. Yazar› hemen flairleflmeye sürükler. Yazar, arkas› arkas›na belki artistik cümleler ku-rar; ama bu cümleler koftur, cümlenin ne dedi€i anlafl›lmaz. En kötüsü de "düflünce" öldürülür. Gerçekteyse bu tür metinlerin yazarlar› düflünce yeteneksizliklerinin aç›€›n› cafcafl› görünen ama gerçekte bofl cümlelerin arkas›na s›€›narak gizle-meye çal›fl›rlar.

Bu parçada afla€›dakilerden hangisine de€inil-

memifltir?

A) fiairli€e özenen yazarlar›n düflünceyi öldürdü€üne

B) Yazarlar›n anlat›mdan önce konuya önem vermesi gerekti€ine

C) Güzel kurulmufl cümlelerin her zaman mesaj vermedi€ine

D) Yeteneksiz yazarlar›n yetersizliklerini gizle-meye çal›flt›€›na

E) Kötü edebiyat terbiyesi alman›n tehlikelerine

4. Tanp›nar "Huzur" ve "Sahnenin D›fl›ndakiler" adl› romanlar›nda önemli bir motif olarak kul-land›€› "Mahur Beste" temas›n› ayn› adla romanlaflt›rm›flt›r. "Mahur Beste" ac› bir aflk hika-yesinin klasik müzik kal›plar›yla somutlanmas›d›r. Tanp›nar klasik Türk müzi€ini medeniyetimizin özlü bir yans›mas› olarak kabul eder. "Mahur Beste" de Tanp›nar'›n di€er eserlerinde de gö-rülen medeniyet meselesi büyük bir a€›rl›kla ele al›n›r. "Mahur Beste" Tanzimat sonras›nda top-lum hayat›m›z›n her yönüne yans›yan de€iflimin ve baflkalafl›m›n yans›t›ld›€› ve her f›rsatta tart›fl›ld›€› bir roman özelli€indedir.

Bu parçada Tanp›nar ve eserleriyle ilgili olarak

afla€›dakilerden hangisine de€inilmemifltir?

A) "Mahur Beste" motifinin daha önceki roman-larda ifllendi€ine

B) Tanp›nar'›n klasik Türk müzi€ini medeniyeti-mizin bir yans›mas› olarak gördü€üne

C) Medeniyet meselesinin Tanp›nar'›n roman-lar›n›n ortak konusu oldu€una

D) Mahur Beste'de toplumsal hayat›m›zdaki de€iflikliklerin ifllendi€ine

E) Mahur Beste'de mizahi bir dil kullan›larak top-lumsal yozlaflman›n elefltirildi€ine

134



7

5. Günce uzun ve zengin bir kimlik belgesinden farks›zd›r. Ben 1978'den bu yana düzenli olarak günce tutuyorum. Bu süre içerisinde yüzü aflan say›da defterim oldu. Benim insansal ve sanatsal tüm geliflmem, genifl bir el yaz›s›yla ve neredey-se okunaks›zca doldurulmufl bu sayfalarda yer al›yor. Hiç kuflkum yok ki o eskimifl, marmelat le-kesi olmufl, sigara külleriyle yanm›fl onlarca def-ter olmasayd›, benim kitaplar›m da asla olmazd›.

Bu parçada yazar, günceleriyle ilgili olarak afla€›dakilerden hangisine de€inmemifltir?

A) Güncelerinin kitaplar›n›n ana kayna€›n› oluflturdu€una

B) Günceyi bir çeflit kimlik belgesi gibi gördü-€üne

C) Uzun y›llard›r günce tuttu€unaD) Güncelerini büyük bir özenle saklad›€›naE) Güncelerinde güncel ve sanatsal yaflant›s›na

ait geliflmelerin yer ald›€›na

6. "Nilgün" yazar›n, son y›llarda yazd›€› romanlar aras›nda hem kurgusu hem de dili ile ayr› bir yere sahiptir. Roman üç bölüm halinde yay›mlanm›flt›r, yazar, bu romanda görmedi€i yerleri anlatmas›na ra€men yapm›fl oldu€u mekan tasvirlerinde çok baflar›l›d›r. Anlatt›€› yerleri oralar› gidip gören bir insan›n objektifli€i ile ifllemifltir. Eserde bir Türk prensesinin bafl›ndan geçen olaylar çok tabi ve samimi bir konuflma dili ile anlat›lm›flt›r.

Afla€›dakilerden hangisi bu parçada sözü edi-

len eserin bir özelli€i de€ildir?

A) Yapmac›ktan uzak konuflma dili ile yaz›ld›€›B) Üç bölüm halinde okura sunuldu€uC) Yazar›n di€er eserlerinin aras›nda farkl› bir

yerinin oldu€uD) Tabiat tasvirlerinin çok baflar›l› oldu€uE) Anlat›lanlar›n objektif bir görüfl ile yans›t›ld›€›

7. Adalet A€ao€lu, bu kez "yaz›"s›yla de€il "söz"üyle ç›k›yor okurlar›n›n karfl›s›na. Yüzlerce soru ce-vaptan oluflan bu "Nehir Söylefli" kitab› onun yaflam labirentlerinin yan› s›ra, yar›m yüzy›ll›k yazarl›€›n›n gizlerini de göz önüne seriyor. Yap›tlar›n› nas›l kaleme ald›? Roman üstüne düflünceleri neler? Yazarl›€›na yap›lan sald›r›lar için ne diyor? Türkiye'de edebiyat ortam› nas›l bir manzara sergiliyor? Hayata ve dünyaya hangi pencerelerden bak›yor?... gibi pek çok sorunun cevab›n› bulacaks›n›z bu yap›tta.

Bu parçaya göre söz konusu eserde yazar-

la ilgili olarak afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Bilinmeyen yönlerinin ortaya konuldu€unaB) Eserlerini yazarken dikkat etti€i noktalaraC) Kendisine yap›lan elefltirilere hoflgörüyle

yaklaflt›€›naD) Günümüz edebiyat dünyas› hakk›ndaki

düflüncelerineE) Roman sanat› üzerine yorumlar›n›n neler

oldu€una

8. Ahmet Kabakl›, son dönem fikir, yaz› ve edebiyat hayat›m›z›n en parlak flahsiyetlerinden biri oldu. Onu yaz›lar›ndan veya uzaktan tan›yanlar, hep bu y›ld›z›n ›fl›lt›l› yüzünü seyrettiler. Hocan›n sessizce katland›€› veya nadiren isyan etti€i haks›zl›klar›n, ihanetlerin, hayal k›r›kl›klar›n›n, kalabal›k bir dün-yadaki yaln›zl›€›n›n fark›na varmad›lar. ‹çine att›€› bütün k›rg›nl›klar, k›r›kl›klar, gizli gücenmifllikler... Hassas kalbi, bunlara olabildi€ince dayand›; ama bir gün bu sab›r tafl› çatlad›.

Bu parçada Ahmet Kabakl›'yla ilgili olarak


A) Edebiyat›m›z›n önemli flahsiyetlerinden biri oldu€una

B) Kalabal›klar›n içinde kendini yaln›z his-setti€ine

C) Birçok olumsuzlu€un onu incitti€ineD) Yaz›lar›nda süslü ve etkileyici bir dil kullan-

d›€›naE) Hayat›nda hayal k›r›kl›klar›na, ihanete ve

haks›zl›€a u€rad›€›na

135



8

1. Özdemir Asaf'›n çok güzel fliirleri vard›r, ara-

lar›ndan baz›lar›n› ben de çok severim. Fakat ne-redeyse yirmi y›ldan beri Özdemir Asaf'›n "flans›z" bir flair oldu€unu düflünürüm. San›r›m kitaplar› en çok satan flairlerimiz aras›nda. Fakat iflte tam bu noktada, yeterince iyi bir okurla buluflmad›€›n› düflünüyorum onun.

Bu paragrafa göre Özdemir Asaf'›n flans-

s›zl›€›n›n nedeni afla€›dakilerden hangisidir?

A) Kitaplar›n›n çok satmamas›B) Okuyucu kitlesinin niteliksiz olmas›C) fiiirlerinin özgün olmamas›D) Fazla tan›nan bir flair olmas›E) fiiirlerinin modas›n›n geçmifl olmas›

2. ---- İnsan eli değmemiş, insan emeği geçmemiş,

insanlaşmamış bir varlık, uygarlık ortamında bu-lunamaz. Onun yeri, doğanın sonsuz kucağıdır ancak. Uygarlık, insanın düşünmeye, çevresini değiştirmeye, bulunduğu yere kendi damgasını vurmaya koyulmasıyla başlar.

Bu parçanın başına aşağıdaki cümlelerden

hangisi getirilmelidir?

A) Uygarlığın özünü oluşturan, uygarlığı biçim-lendiren, insan emeğidir.

B) İnsanoğlu, kendi kendisini gerçekleştiren bir varlıktır.

C) İnsanı biçimlendiren, onun niteliklerini belirle-yen, doğadır.

D) İnsan, içinde yer aldığı doğanın bir parçası olduğunu unutmamalıdır.

E) İnsanın mutluluğunun da mutsuzluğunun da kaynağı doğadır.

3. Rehberlik ve psikolojik dan›flma hizmetleri veril-mesine ana s›n›f›ndan bafllanmal›d›r. Çünkü ilk defa anne babas›ndan kopup di€er yafl›tlar›yla karfl›laflt›r›labilece€i bir ortama giren çocuk-larda bocalamalar, kapasite farkl›l›klar›ndan do€an aksakl›klar, anneden ayr›lmada güçlük-ler yaflanabiliyor. Standart bir e€itimin verildi€i anaokullar›nda, zihinsel ve duygusal olarak bir-birinden çok farkl› çocuklar›n e€itim yaflamlar›n›n flekillenmesinde rehberlik servisleri büyük rol oy-nuyor.


edilmektedir?

A) Ana s›n›flar›nda rehberlik ve psikolojik dan›fl-manl›k hizmetleri vermenin gereklili€inden

B) Anaokuluna bafllayan çocuklar›n ruhsal so-runlar›ndan

C) Annenin çocuk üzerindeki olumsuz etkisinin nas›l yok edilebilece€inden

D) Çocuklar›n zihinsel farkl›l›klar›n›n önceden belirlenmesinin öneminden

E) Okullar›m›zda rehberlik ve psikolojik dan›fl-manl›k hizmetlerinin yetersizli€inden

4. Küçüksu Kasr›, Cumhuriyet Döneminde bir süre devlet konukevi olarak kullan›lm›flt›r. Alç› kabart-ma ve kalem ifli süslemeli tavanlar›, birbirinden farkl› renk ve biçimde, k›ymetli ‹talyan mermer-leriyle yap›lm›fl flömineleri dikkat çekicidir.‹nce iflçilikli parkeleri, çeflitli Avrupa üsluplar›nda mo-bilyalar› Kasra Bat›l› bir hava verir. Ço€unlu€u He-reke yap›l› hal› ve seccadeleri, de€erli tablolar›yla eflsiz bir yap›d›r.

Bu parçadan Küçüksu Kasr› ile ilgili afla€›da-

kilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Tavanlar›n›n alç› kabartmal› ve kalem ifli süs-lemeli oldu€u

B) fiöminelerinin mermerden yap›ld›€›C) Günümüzde müze olarak kullan›ld›€›D) Bir süre devlet konukevi olarak hizmet etti€iE) Mobilyalar›n›n Bat›l› tarzda oldu€u

136



8

5. Kafka'n›n öykülerindeki bitmemifllik izlenimleri veya hiçbir kesinlik tafl›mayan sonlar; bir türlü ya-kalanamayan ama ›srarla tekrarlanan araflt›rma gibidir. Bireyin kendi varl›€›na anlam katmak için gösterdi€i çabalar, sonuçta kaç›n›lmaz bir biçimde yazg›s›n›n gizemini daha da içine giril-mez k›lar. Bu temay› tüm eserlerinde, özellikle de ölümünden sonra yay›mlanan iki roman›nda ifllemifltir.

Bu parçadan Kafka'n›n yap›tlar›yla ilgili afla€›dakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Bitmemifllik izlenimi verdi€iB) Kesinlik tafl›mayan sonlar içerdi€iC) Kimi romanlar›n›n ölümünden sonra yay›m-

land›€›D) Ortak temalar› içerdi€iE) Kahramanlar›nda kendi kiflili€inden izler bulun-

du€u

6. (I) Dil üzerindeki titizli€imiz yaln›z edebî eserlerle s›n›rl› kal›yor. (II) Edebî olmayan eserlerde dilin düzgün olmas›na gerek var m› yok mu çok defa düflünmüyoruz bile. (III) Meselâ bir bilim adam› ne demek istedi€ini bize iyi kötü anlat›yor mu, yetiyor. (IV) Cümlesinin düzgün, anlat›fl›n›n rahat olmas›na bakm›yoruz. (V) Onun da bir edebiyatç› kadar dil üzerinde düflünmesi, hiç olmazsa yanl›şlarla dolu, bozuk bir dil kullanmamas› gerekti€ini akl›m›za ge-tirmiyoruz.

Bu parçada numaralanm›fl cümlelerden han-

gisi paragraf›n ana düflüncesidir?


7. Her gidenin ard›ndan bir fleyler söylenir. (I) “B›rakt›€› boflluk doldurulamaz.” denilir mesela. (II) Oldukça anlams›z bulurum bu sözü. (III) Gi-denin maddi kal›m› söz konusu ise, onun yeri her an doldurulmaktad›r. (IV) Yok, gidenin eseri söz konusu ise, o gitmedi ki yeri bofl kals›n. (V) Öl-dükten sonra, dönemine ad›n› yazd›ran sanatç› say›s› yok denecek kadar azd›r art›k. (VI) Bir anda parlay›p bir anda sönen sanatç›lar döne-minde yafl›yoruz maalesef.

Numaralanm›fl cümlelerle iki parag-

raf oluflturulmak istense ikinci paragraf

numaralanm›fl cümlelerin hangisiyle bafllar?


8. “Edebiyat benim bir parçam.”dedi. Oyunlar, se-naryolar, denemeler yazd›; hatta fliir çevirile-ri yapt›. Özellikle çevirilerinde ruh dünyas›n›n zenginli€ini ortaya koydu. Bu yönüyle de ne ka-dar farkl› oldu€unu gösterdi. Cümleleri k›sa ve özlüydü, sanki kendisinin aynas›yd›. Böylesine ola€anüstü özelliklerine ra€men hata yapanlar› affetmez, onlar› yok etmek için de elinden ge-leni yapard›. Bunun için de: “Ben karfl›tl›klar›n bileflimiyim.” derdi.

Parçada tan›t›lan kiflinin dile getirilmeyen

yönü, afla€›dakilerden hangisidir?

A) Kendi içinde yaflad›€› karfl›t durumlar›n bilin-cinde olmas›

B) Yoğun anlatımlı bir üsluba sahip olmasıC) Fazla uzun boylu olmamas›, fakat güçlü bir

kiflili€e sahip olmas›D) Yaflamda yap›lan yanl›fllar› affetme özelli€in-

den yoksun olmas›E) Edebiyat›n birbirinden farkl› dallar›yla ilgilen-

mesi

9. Günümüz bilim, kültür ve sanat adamlar›na düflen önemli bir görev vard›r: Geçmiflin kopar›lan kültür ba€lar›n›n ilmiklerini bulup gelece€in kültürüne ba€lamak. Buna “gelenekten yararlanma” diyoruz. Herhangi bir yanl›fl anlamay› önlemek için he-men ekleyelim. Gelenekten yararlanmak demek, gelene€i yeni imkanlarla gelifltirmek demektir.

Bu parçan›n ana düflüncesi afla€›dakilerden

hangisidir?

A) Ça€›m›z›n yarat›c›lar› büyük bir sorumluluk alt›na girmifllerdir.

B) Gelene€i oldu€u gibi sürdürmek sanat için büyük bir hatad›r.

C) Bugünün sanat›n› gelifltirmek isteyenler, ge-leneksel sanat anlay›fl›yla ça€dafl olan› bir uyum içinde birlefltirmelidir.

D) Modern bir sanat›n yarat›labilmesi, gele-neksel sanat›n ço€u özelli€inin bozulmadan al›nmas›na ba€l›d›r.

E) Gelenekten yararlanmak, yeni bir sanat anlay›fl›n›n oluflmas›nda tek kofluldur.

121

Paragrafta Anlam1

TEST


1. Ya€murun sesi ne derin, ne romantik duygular uyand›r›r içimizde. Bahar ya€murlar›, bir nefle, bir yeniden do€ufl müjdesidir. ‹yimser ve gülümser bir yüzü vard›r bu tablonun. Yaz ya€murlar› be-reket saç›p giderler. Sonra baflaklar olgunlafl›r, meyvelerin ball› salk›mlar› dallardan sarkar. Bütün bu güzelliklerin üzerine sonbahar ya€murlar› bir veda flark›s› gibi ulafl›r. Sonbahar biten canl›l›€›n sar›fl›n finalini bafllat›r.


vurgulamaktad›r?

A) Romantik kiflilerin ya€murdan daha çok etki-lendiklerini

B) Ya€murun, ço€u flaire ilham verdi€iniC) Ya€murun insandaki iyimserlik duygusunu

güçlendirdi€iniD) Her mevsimin kendine özgü güzelliklerinin

oldu€unuE) Ya€murun her mevsimde ayr› bir anlam

tafl›d›€›n›

2. Gökyüzünün görkemli görüntüsü bazen bir kuy-ruklu y›ld›z ile süsleniverir. ‹nsanlar y›ld›z›n ›fl›klar içindeki büyüsüne kap›l›p giderler. Küreselleflme iflte böyle bir y›ld›z. Yoksullar› kuyru€una bin-dirmifl, yalan dünyalara do€ru yol al›yor. Bun-dan olacak dilimizde "kuyruklu yalan" diye bir tabir bulunuyor. Bu söz tam da küreselleflme için söylenmifl.

Bu parçada anlat›lmak istenen afla€›dakiler-

den hangisidir?

A) Küreselleflme sözüyle kastedilenlerin bir ya-landan ibaret oldu€u

B) ‹nsanlar›n y›ld›zlar› izlemekten büyük zevk ald›€›

C) Yoksullaflman›n önüne geçmenin pek müm-kün olmad›€›

D) Dilimizde y›ld›zlarla ilgili birçok deyiflin bulundu€u

E) Kimi y›ld›zlar›n insan için özel anlamlar tafl›d›€›

3. Do€ay› seviyor, ona ihtiyaç duyuyoruz.Mesela ot kokusu, su sesi, ar› v›z›lt›s› falan. Ama nere-de do€a? "fiehrin d›fl›nda." diyeceksiniz. ‹yi de flehrin d›fl›na ç›kmak o kadar kolay m›? Bir kere zaman›n›z olacak. Yol ve trafik flartlar› uygun olacak. Konaklama tesisleri al›flkanl›klar›n›za ve konfor ihtiyac›n›za cevap verecek. Bütün bunlar› ayn› anda bulman›z da zor olaca€›na göre do€a bir yanda, siz bir yanda kalmaya mahkumsunuz.


lanmaktad›r?

A) Yollar›n bozuklu€unun ve trafik yo€unlu€unun insan› can›ndan bezdirdi€i

B) Günümüz insan›n›n ifl yo€unlu€undan dolay› kendisine zaman ay›ramad›€›

C) ‹nsan›n do€ay› sevmesine ra€men do€ayla kucaklaflmas›n›n zor oldu€u

D) Teknolojik geliflmenin do€an›n yap›s›n› bozdu€u

E) fiehirlerdeki plans›z yap›laflman›n buralar› çekilmez hale getirdi€i

4. Türkiye'nin çok kültürlülü€ü falan yok. Bu

düflüncenin nereden geldi€ini de anlam›yorum. Burada, bilmem kaç y›l önce insanlar›n yaflam›fl ve bir tafl b›rakm›fl olmas› bugünün insanlar›na hiçbir fley söylemiyor. Gerçekli€e bir türlü dönemiyoruz, bu çok tuhaf bir fley. "Bu topraklar uygarl›klar›n befli€idir." deniyor. Eee, sonra? ‹nsanlar tarihi tafllar› al›p evinin duvar›n› yap›yorsa kimse bana çok kültürlü oldu€umuzdan falan söz etmesin.

Bu parçada as›l anlat›lmak istenen afla€›da-


A) Türkiye halk›n›n çeşitli etnik kesimlerden oluştuğu

B) Tarihi tafllar›n de€erini, ancak bu tafllardan anlayanlar›n bildi€i

C) Yüzy›llar önce yaflam›fl insanlar›n bugünün insan›na verece€i bir fley olmad›€›

D) Çok kültürlülü€ü bir ülkenin avantaj› olarak görmenin yanl›fl oldu€u

E) Tarihi de€erlerimizin korunmas›nda yeterince titiz olmad›€›m›z

122

Paragrafta Anlam1

TEST


5. ‹mlada görülen bugünkü istikrars›zl›k, 1928'de Arap harflerinden Latin harflerine geçerken o günün bilim ve sanat adamlar›n›n koyduklar› kurallar› bozmam›zdan ve imlaya çok müdahale etmemizden kaynaklanmaktad›r. Bu bak›mdan tutulacak yol öncelikle kelimelerin imlas›ndan istikrar› sa€lamakt›r. Oturmufl imlay› ilkokuldan üniversiteye kadar devletin bütün e€itim ku-rumlar› benimsemelidir. Söz konusu herhangi bir kelimenin söylenifli bize göre flöyledir diye imlas›n› de€ifltirme ve bu konuda dayatma yolu kapanmal›d›r.


lanmaktad›r?

A) Devlet kurumlar›n›n imla kurallar›na uyma-yanlara yapt›r›m uygulamas› gerekti€i

B) Latin harflerinin dilimizdeki bütün sesleri kar-fl›lamaktan uzak oldu€u

C) Dilin kurallar›n›n belirlenmesini bilim ve sanat adamlar›na b›rakmak gerekti€i

D) ‹mla konusunda bütün e€itim kurumlar›n›n ayd›nlat›lmalar› gerekti€i

E) ‹mladaki karmaflan›n kiflisel kullan›mlara son verilip kuralla uyulmakla giderilebilece€i

6. Çocuk ayakkab›, erkek ayakkab›, bayan ceket söyleyiflleri art›k ma€azalarda bir ça€dafll›k belir-tisi olarak görülmeye baflland›. Çocuk ayakkab›s›, erkek ayakkab›s›, bayan ceketi dense sorun yok. Bunlar birer belirtisiz isim tamlamas› olarak di-limizin kurall› örnekleridir. Nedense iyelik eki kullan›lm›yor. Yoksa ayakkab› birleflik kelime-sinde kal›plaflm›fl ve görevini kaybetmifl iyelik eki yeterli mi görülüyor? Yeniden bir iyelik eki getirmek do€ru bulunmuyor mu? Ne yapmal›? Ma€azalardaki bu tabelalara tebeflirle bir iyelik eki mi ekleyelim?


yanl›fl bulmaktad›r?

A) Ma€azalara yabanc› adlar verilmesiniB) Kimi söz gruplar›nda, gerekti€i halde iyelik

ekinin kullan›lmamas›n›C) Birleflik kelimelerin yaz›m›na dikkat edilme-

mesiniD) Dilin kurallar›na dikkat etmenin sadece

yazarlar›n ifli oldu€unun düflünülmesiniE) Yetkililerin dili korumak için gerekli çabay›

göstermemeleri

7. Ankara Radyosu'ndaki sabah konuflmalar›m›zda sunucu, belgegeçer sözünü faks yerine çok ahenkli bir biçimde kullan›rd›. "Bize belgege-çerle de ulaflabilirsiniz." derdi. O iki y›l boyunca kullan›lan belgegeçer'i o günden sonra TRT'nin ne televizyon kanallar›nda ne de radyosunda duyduk. Peki bu karfl›l›klar› kim dile yerlefltirecek? Böyle duyars›z kal›nmamal›.

Bu parçaya göre yazar›n duyarl› olunmas›n›

istedi€i durum afla€›dakilerden hangisidir?

A) Sunucular› seçerken onlar›n dili kullanma-lar›na dikkat etmek

B) Yabanc› sözcüklerin yerine türetilen sözcük-leri dile yerlefltirmek

C) Dildeki yabanc› sözcüklere karfl›l›k bulmak için çaba göstermek

D) Televizyon ve radyo programlar›nda halk› e€itmeye özen göstermek

E) Sözcükleri seslendirirken dilin ahengini boz-mamak

8. Peyami Safa’n›n öldü€ünü radyodan duydum. Biliyorum bir sanatç› ölmez. Baki ölmüfl mü? Victor Hugo, Karacao€lan ölmüfller mi? fiiirlerini, kitaplar›n› okuyup yüzy›llar aras›nda yine konufluruz onlarla. Budur ölümsüzlük iflte!

Bu parçada as›l vurgulanmak istenen afla€›da-


A) Ölüm karfl›s›ndaki çaresizlik kimi zaman yaflamdan kopuklu€a dönüflür.

B) Sanatç›y› ölümsüz k›lan özgünlüktür.C) Baz› sanatç›lar›n de€eri öldükten sonra

anlafl›l›r.D) Eserleriyle gönüllerde yer edinen sanatç›lar

ölümsüzdür.E) Halk, kendisine yak›n buldu€u sanatç›lar›

ölümsüzlefltirir.

123



2

1. Bir çeviride buldu€um yanl›fllar› yaz›p o kitab›n çevirmenini elefltirdi€imde bana sorulan sorular›n neredeyse tümü benim aç›klad›€›m yanl› tutum-lara iliflkin de€ildi, o çevirmenle kiflisel olarak ne al›p veremedi€ime iliflkindi. Ben elefltirilerimi hiçbir etki alt›nda kalmadan olufltururum. Öznel gerekçelere dayanarak bir yaz›y› elefltirmem. Elefltirdi€im yazar› ve yap›t› nesnel, bilimsel ve-rilere dayanarak de€erlendiririm.

Böyle diyen bir elefltirmen hangi özelli€ini

vurgulamaktad›r?

A) Yans›z davranmaB) Sanatç›ya yol göstermeC) Çeliflkiye düflmekten kaç›nmaD) Ak›c› bir üslupla yazmaE) Elefltiri yapmaktan hofllanma

2. Ö€rencilerin sözle ve yaz›yla anlatma kabiliyetle-rini gelifltirmek, zorlama kompozisyon dersleriyle gerçekleflebilir mi? Sanat eserinin tad›na vara-caklar›, enine boyuna fikir ve sanat dünyas›na aç›l›p orada genifl soluklar alabilecekleri bir ortam oluflturulmal› ki dilleri dünyalar› zenginleflebilsin.

Bu parçada vurgulanan temel düflünce


A) Ö€rencilerin anlat›m kabiliyetleri kompozis-yon dersleriyle gelifltirilemez.

B) Sanat eserleri ö€rencilerin dillerini ve dünyalar›n› zenginlefltirir.

C) Kompozisyon dersleri, ö€rencileri yazmaya ve konuflmaya zorlamaktan baflka bir ifle ya-ramaz.

D) Sanat eserlerini okuma zevki verilmeden, özgür düflünmenin ve konuflman›n önü aç›lmadan kompozisyon derslerinden verim elde edilemez.

E) Kompozisyon derslerinde ö€rencilere yeni yeni fikirler afl›lanmal›.

3. fiair, fliirin istedi€i vezni keflfedebilen adamd›r. Hece vezniyle yaz›lm›fl öyle fliirler vard›r ki, okur-ken "Keflke serbest vezinle yaz›lsayd›." deriz. Buna karfl›n serbest vezinle yaz›lm›fl öyle fliirler vard›r ki: "Benim vezinli, kafiyeli yaz›lmam gere-kirdi!" diye bas bas ba€›r›r.

Bu parçada anlat›lmak istenen düflünce


A) Serbest vezinle de hece vezniyle de güzel fliir yaz›labilir.

B) Baz› flairler, kendi kulland›klar› vezinden baflkas›na k›ymet vermez.

C) fiiir, kelimelerle güzel flekiller kurma sana-t›d›r.

D) Bir fliirin hangi vezinden yaz›ld›€› önemli de€ildir.

E) fiairin as›l görevi fliirine uygun vezni bulabil-mesidir.

4. Divan edebiyat› hep kendini tekrar edermifl. Bütün hikayeler birkaç konu üzerinde döner dururmufl. Evet, öyledir! Ne var ki bu tutum bü-tün klasik edebiyatlar›n ortak özelli€idir. Eski Yunan tragedyas›nda oldu€u gibi 17.yy. Frans›z tragedyas›nda da hep ayn› konular ifllenmifltir. Bu bir gelenektir ve Bat›'da da hâlâ sürer.

Bu paragrafta yazar afla€›dakilerin hangisin-

den yak›nmaktad›r?

A) Divan edebiyat›nda bütün hikayelerin ayn› konular etraf›nda topland›€›ndan

B) Divan edebiyat›n›n kendi kendini tekrar ediflinden

C) Divan edebiyat›n› elefltirenlerin, di€er klasik edebiyatlar› hiç hesaba katmadan elefltirilerini ac›mas›zca yapmas›ndan

D) Klasik edebiyatlar›n ortak özelli€inin ayn› ko-nular› tekrar etmek olmas›ndan

E) Eski Yunan trajedyas›n›n sonraki dönem eserlerini etkilemesinden

124



2

5. 1526 y›l›nda ‹stanbul'da do€du Baki. Barba-ros, Preveze Savafl›'n› kazand›€›nda o on iki yafl›ndayd›. Mimar Sinan'›n Süleymaniye'yi inflaaya bafllad›€› y›llar. Baki, bu görkemli yap›y› sorgular ve bir fliir yarat›r. Sinan'›n taflla yapt›€›n› o kelimelerle yapar.

Bu parçada as›l anlat›lmak istenen afla€›daki-

lerden hangisidir?

A) Baki’nin, Barbaros ve Mimar Sinan ile ayn› dönemde yaflad›€›

B) Mimar Sinan'›n tafllar› kullanmadaki ustal›-€›n›n Baki'yi etkiledi€i

C) Baki'nin görkemli fliirler yazan bir divan flairi oldu€u

D) Baki'nin en mükemmel fliirlerini Süleyma-niye'nin yap›lmaya bafllad›€› y›llarda yazd›€›

E) Baki'nin fliirlerindeki mükemmeliyette yaflad›€› dönemin sosyal ve kültürel hayat›n›n büyük pay› oldu€u

6. Edebiyat eseri bilgi vericilik de yapabilir; bir tezi de savunabilir. Düşünsel birikimleri besleyici veya değiştirici özellikler taşıyabilir. Ancak bir edebi eserde düşünceye ait bu özellikler ve etkiler, duy-gu ve hayal dünyasında estetik heyecanlar uyan-dırmak amacına yardımcılık eder. Hiç kuşkusuz, edebi eserler, gök kubbenin altında milyarlarca kez söylenmiş, yazılmış, anlatılmış konu ve te-maları, güzel ve yetkin bir biçimde yazıya geçir-me amacını taşır. Yoksa konular da temalar da bellidir, gerçekse birdir, ezeli ve ebedidir.

Parçada asıl anlatılmak istenen aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Edebiyat eseri bir düşünceyi savunmalıdır.B) Edebiyat eserinde düşünce ya da bilgi, este-

tik heyecan yaratmanın aracı olmalıdır.C) Edebiyat bilgi vermeli, düşünceyi geliştirmeli-

dir.D) Edebi eser, ezeli ve ebedi gerçeğe ulaşmak

için düşünce, bilgiden de yararlanmalıdır.E) Edebi eser gerçeğin peşinden koşmamalıdır.

7. E€itimde tecrübenin yeri oldukça önemlidir. Öyle san›yorum ki bizim e€itim sistemimizde bu durum ihmal edilmifltir. Teori ve tecrübe daima birbiri-ni ayd›nlat›r ve birbirini besler. Teori ve tecrübe aras›nda devaml› bir karfl›l›kl› etki vard›r. Tecrü-bemize girmemifl olan olaylar› gerçekten anlamak zordur. Zaten bir anlasak, e€itimdeki problemleri-mizin büyük bölümünü halletmifl oluruz.

Bu parçada vurgulanmak istenen düflünce


A) E€itim sistemine gereken önem verilmemek-tedir.

B) Pratik insanlar günümüzde daha başarılı ol-muştur.

C) Tecrübenin önemi kavran›lmad›€› için e€itimdeki problemler çözülememektedir.

D) Olaylar› kavramak için tecrübeye gereksinim vard›r.

E) E€itim sistemindeki sorunlar› çözmek için ge-rekli çal›flmalar yap›lmamaktad›r.

8. Aptal bir insan hayat›n, kendisine sadece bir limon verdi€ini görürse vazgeçer. "Ma€lup oldum, kader böyleymifl." der. Sonra dünyadan flikâyet etmeye, kendine ac›maya bafllar. Ak›ll› bir insana bir limon verirlerse flöyle düflünür: "Bu talihsizlikten nas›l ders alabilirim? Vaziyetimi nas›l düzeltebilirim? Bu limonu limonataya nas›l çevirebilirim?" Bir gün ka-der bize de sadece bir limon verirse limonata yap-maya çal›flal›m.


hangisidir?

A) Ak›ll› insan, kendisine sunulan imkanlar› en iyi flekilde de€erlendirmeyi bilendir.

B) ‹nsanlar, hayal etti€i müddetçe mutlu olurlar.C) Hayat›m›z boyunca yapt›klar›m›z›n de€il,

yapamad›klar›m›z›n piflmanl›€› içinde yaflar›z.D) Yaflad›€›m›z hüzünlerden ders almay› bilme-

liyiz.E) Talihsizliklerin içinde mutlu olmay› baflaranlar

aptal insanlard›r.

125



3

1. Yahya Kemal, Edebiyat-› Cedide'nin diline, be€enisine, fliir anlay›fl›na karfl› ç›kar. Ne var ki bu kadar› yetmez. Türkçeyi ç›kmazdan, yan›lg›lar bata€›ndan kurtarmak, ayd›n›n da halk›n da an-layaca€› bir Türkçeye ulaflmak, Yahya Kemal'in deyifliyle "Türk'ün evde ve sokakta konufltu€u dile ulaflmak, bu Türkçeyle bir fliir dili kurmak ge-rekir." Yahya Kemal bu ak›l almaz ölçüde, güç ifli baflarm›flt›r.Bu parçadan ç›kar›labilecek en kapsaml› yarg› afla€›dakilerden hangisidir?

A) Yahya Kemal, konuflulan Türkçeyi fliir dili ha-line getirmifltir.

B) Yahya Kemal, Türkçeyi ç›kmazdan, yan›lg›lar bata€›ndan kurtarmak ister.

C) Edebiyat-› Cedide'nin fliirine, diline, be€enisine karfl› ç›kar.

D) Yahya Kemal, ola€anüstü bir sanatç›d›r.E) Ayd›n ile halk›n aras›ndaki kopuklu€u gider-

meye çal›fl›r.

2. İnsanımız, günümüzde toplumsal, kültürel ve bilimsel alanlarda değişimlere uğramaktadır. Bu değişmeler onda birtakım sorunlara yol açmak-tadır. Örneğin gençlerimizin yükseköğrenimleri sırasında yaşadığı uyum sorunu başta gelmek-tedir. Bu dönemde öğrenciler, aile ortamından çok farklı, toplumsal ve akademik bir çevreye girmekte; dolayısıyla birtakım sorunlar yaşamak-tadır. Yapılan araştırmalar göstermiştir ki uyum sorunlarının başında dersler, barınma, beslenme ve parasal durum gelmektedir. Aynı araştırmalar, öğrencilerin, sorunlarının çözümünde daha çok ailelerinden, arkadaşlarından destek aldıklarını; toplumsal destek birimlerinin öğrencilere verdiği hizmetlerin yetersiz olduğunu göstermektedir.

Bu parçaya göre yükseköğretim öğrencileriy-

le ilgili olarak vurgulanmak istenen aşağıdaki-

lerden hangisidir?

A) Son yıllarda araştırmalara konu edinildiğiB) Sorunları, çoğu zaman kendi başlarına çöz-

mek zorunda olduklarıC) Çoğunun psikolojik rehberlik hizmetlerine ge-

reksinme duyduklarıD) Sorunlarının çözümüne gerekli ilginin göste-

rilmediğiE) Uyum sorunlarının neler olduğu ve bunların

çözümünde kimlerden yardım aldıkları

3. Ben insanlar›n günlük, ola€an, dikkat çekmeyen yaflamlar›ndan görüntüler sunmay› amaçlar›m. Ben mesaj veren bir yazar de€ilim. Amac›m, in-sanlar aras›ndaki z›tlaflmalar› göstermek. Her ya-zar gibi ben de yaflad›€›m›z ça€›n karmaflas›n›, iletiflim kopuklu€unu, kendimizin sebep oldu€u uyumsuzlu€u, mizah yoluyla vermeyi deniyorum. Eserlerimde trajik ve komik ögeler iç içe, t›pk› yaflamdaki gibi.

Böyle diyen bir yazar için afla€›dakilerden

hangisi söylenebilir?

A) Okurlar›na do€ru bildi€i düflüncelerini afl›lar.B) Eserlerinde çarp›c›, ola€anüstü olaylara yer

verir.C) Toplumdaki çat›flmalar› gidermeye çal›fl›r.D) Hayat›n s›radanl›klar›n› ve z›tl›klar›n› okura

sunmaya çal›fl›r.E) Eserlerinde ak›c› ve yal›n bir dil kullan›r.

4. fiiir, bizde pek fazla kesintiye u€ramadan y›llar›n birikimini dikkate alarak geliflimini sürdürdü€ü için, en genel bir edebiyat tablosunun ç›kar›lmas› konusunda daha elverifllidir. Türk edebiyat›ndaki gruplaflmalar›n genelde fliir odakl› olmas›n›n te-mel nedeni de burada yatmaktad›r. Türk edebi-yat tarihinde "sosyal gerçekçiler" d›fl›nda romana dayal› hiçbir s›n›flama kavram›na rastlanmaz. Bir tek, Servetifünun için Halit Ziya'dan ötürü sadece fliir odakl› olmad›€› söylenebilir. Yine de bu dö-nem, Tevfik Fikret'in a€›rl›€› ortadad›r.

Bu parçada vurgulanmak istenen as›l düflünce


A) fiiir ve roman aras›nda ortak noktalar›n bulundu€u

B) Roman›n gelifliminin fliire ba€l› oldu€uC) Edebiyat dünyam›zda flairlerin üstün oldu€uD) Edebiyat›m›zda s›n›flaman›n fliirin etraf›nda

olufltu€uE) fiiirin uzun bir geçmiflinin oldu€u

126



3

5. Kültürel ürünlerin gittikçe sermayenin dolafl›m›na kat›ld›€› bir dönemden geçiyoruz. Para, her fleyi kendisine benzetiyor. Nitelik ve iç yap› farkl›l›klar› siliyor, her fleyi dümdüz ediyor ancak ço€alma yolunu aç›k b›rak›yor her fleye. Bu yüzden çok fliir yaz›l›yor ve çok flair var gibi görünüyor. Bireyselli€in bofllu€unu bireyselcili€in, hoyrat rekabetin ve bencilli€in doldurdu€u böylesi bir dönemde, zaten günü geldi€inde ölecek olan fliirden sadece hayat ile ba€›n› do€ru kurabilmifl fliirler, ›fl›€›n› ça€lar ötesine tafl›yabilecek.

Bu parçaya göre fliirin içinde bulundu€u prob-

lemlerin kayna€› nedir?

A) Son y›llarda çok fazla fliir yaz›lmas›B) fiiirin ticari meta haline gelmesiC) fiiirlerde belli konular›n d›fl›na ç›k›lmamas›D) Hayat› konu eden fliirler yaz›lmamas›E) Ç›kar iliflkileriyle flairlerin birbirlerini yarala-

malar›

6. Yolun iki tarafında ülkeler, kıtalar akıp gidiyor; fa-kat göz için yeni hiçbir şey yok. Beş dakikada bir pencere değiştiriyorum. Aynı ağaçlar, aynı kollar, aynı dereler uzun bir baş ağrısı gibi yolun iki ya-nında yinelenip duruyor. İçeriye dönüyorum; aynı sesler, aynı yüzler...

Bu anlatım aşağıdakilerden hangisini vurgu-

lamaya yöneliktir?

A) Tekdüzeliğin getirdiği can sıkıntısı ve bıkkınlığıB) Karamsarlığın bakış açımızı nasıl etkilediğiniC) Çaresizliğin bir baş ağrısı gibi uzayıp gitmesiniD) Kendini yalnız hissetmenin ürkütücülüğünüE) Yaşamla yalnızlığın ve mutsuzluğun iç içeliğini

7. Bu kaç›fl niye? Yanl›fl yapmaktan m› korkuyoruz; yoksa do€ruya ulaflmaktan m›? E€er amac›m›z do€ruya ulaflmaksa, do€ruya eriflmek için sez-gilerimizi bekçi olarak kullanmak flart›yla hayatta her etkiye aç›k olmal› insan. Kafan›n yeni bilgi-lere, yeni kavray›fllara kapanmas› zihnen ölmek demektir.

Bu parçada vurgulanan düflünce afla€›daki-

lerden hangisidir?

A) Bilginin her zaman insan› yüceltti€iB) Korkak insan›n do€rulara hiçbir zaman ulafla-

mayaca€›C) fiüphelerin ço€u zaman insan› yanl›fla sürük-

ledi€iD) ‹nsan›n her olayda sezgileriyle hareket etme-

si gerekti€iE) Do€rulara ulaflmak için kontrollü olarak

insan›n çevresine aç›k olmas› gerekti€i

8. Bence mutluluk ö€renilebilir. Mutlu olmak için lotodan milyarlar ya da piyangonun y›lbafl› çekiliflinden trilyonlar kazanmaya gerek yok. Çün-kü paran›n mutluluk yerine mutsuzluk getirdi€i do€rudur. Mutlulu€u hayata gülümseyerek bak-makta aramak laz›m. Kendi iç dünyam›zdad›r mutluluk. ‹steyen herkes bunun fark›na varabilir.


hangisidir?

A) Mutluluk her zaman maddi fleylerde aran-mamal›d›r.

B) Her insan›n hayata bak›fl aç›s› birbirinden farkl›d›r.

C) Baz› insanlar küçük fleylerle de mutlu olabilirler.D) Çok fazla paraya sahip olmak insanlar› mut-

suz edebilir.E) Her insan, mutlulu€u kendi iç dünyas›na ve

hayata olumlu bakarak yakalayabilir.

9. Dilin bütünü, milletin evidir. Bin bir odalı bir ev! Buna şehir, ülke demek daha doğru olur. Millet-ler dillerini tıpkı medeniyetleri gibi kurarlar. Her milletin kendine göre bir medeniyeti vardır. Ziya Gökalp buna hars diyor. Dil harsın evidir.

Bu parçada vurgulanan düşünce aşağıdakiler-

den hangisidir?

A) Dil bir anlaşma aracıdır.B) Dil, kültürün gelişmesine katkıda bulunur.C) Dil, ulusun duygu, düşünce ve yaşamının ba-

rınağıdır.D) Dil yapı bakımından evlerin bölümlerine benzer.E) Uluslar, barınak yaparlarken de dili kullanırlar.

10. Divan flairleri olsun, di€er gelenekçi flairler olsun, hepsinin ortak özelli€i bilerek ya da bilmeyerek kendilerini sese teslim etmeleridir. Baflvurduklar› söz oyunlar›, mazmunlar (kal›plaflm›fl sözler) hepsi bu üstte tutulan sesi besleyen, yükselten araçlard›r. Bu tür sanat anlay›fl›nda egemen olan görüfl, söylenen fley de€il; söyleme tarz›d›r. Onun içindir ki eski flairler fliir yazmaz, söylerlerdi.

Bu parçada as›l vurgulanmak istenen düflün-

ce, afla€›dakilerden hangisidir?

A) Uyak, fliir için her zaman önemsenmifltir.B) Zaman içinde fliir anlay›fl› de€iflmifltir.C) Gelenekten kopuk bir fliir, baflar›l› olamaz.D) fiiirde sözcükler birbiriyle uyumlu olmal›d›r.E) Eski flairler içerikten çok söyleyifl tarz›na

önem vermifltir.

127



4

1. ---- Bat›l› kendi destan, hat›ra ve denemele-

rinden hareketle romana gelmifl ve onu bugü-ne ulaflt›rm›flt›r. Bat›l›n›n daima gelifltirerek, de€ifltirerek yenilemesine karfl›l›k bizde flekillerin donarak aynen tekrarlanmas› söz konusudur. Es-kiden Türk toplumunun roman ihtiyac›n› halk hika-yecilerinin ve meddahlar›n anlatt›€› destan, halk hikayeleri, masallar oluflturmufltur.

Bu parçan›n girifl cümlesi düflüncenin ak›fl›na

göre afla€›dakilerden hangisi olabilir?

A) Roman›n bizde bafllamas› Bat›'dan farkl›d›r.B) Roman› di€er türlerden ay›ran belli özellikler

vard›r.C) Roman hikayelerin geniflletilmifl halidir.D) Masallar, destanlar romana benzer anlat›mlar

tafl›r.E) Romanlarda birden fazla konu üzerinde duru-

labilir.

2. (I) Bu y›lki toplant›n›n konusu "Pazarlaman›n Baflar›daki Rolü" idi. (II) Her y›l düzenlenen çeflitli uluslararas› fuarlar ve y›l boyu sürdürü-len hummal› yaz›flmalar hep bu amaca yönelik. (III) Geçti€imiz ekim ay› içinde de dünyan›n en büyük kitap fuarlar›ndan biri olan Frankfurt Kitap Fuar›'n›n 48.si gerçeklefltirildi. (IV) Bu y›l fuar çerçevesinde, 11 y›ld›r telif haklar› konusunda çal›flan her ülkeden, dilden insanlar› bir araya ge-tiren bir toplant› yap›ld›. (V) Yay›nc›l›k alan›nda uluslararas› bir y›ld›z yaratmak, hiç kuflku yok, bu alanda çal›flan herkesin en büyük düflü.

Bu parçada anlam bütünlü€ünü sa€lamak için

numaralanm›fl cümlelerden hangilerinin yer

de€ifltirmesi gerekir?

A) I.ve III. B) II.ve IV. C) III.ve V. D) I.ve V. E) IV.ve V.

3. (I) Edebiyat›m›z son befl y›l içinde gerçekten bü-yük diyebilece€imiz hikayeciler yetifltirdi. (II) Dün-kü yazarlar›n hikayeleri ile bugünün hikayeleri aras›nda gözle görülür farklar var. (III) fiiirimiz de geriliyor. (IV) Yeni hikayecilerimiz ele al›nmam›fl konular› iflliyor. (V) Biz hikayelerde her hali ile bizden olan kahraman görüyoruz.

Numaralanm›fl cümlelerden hangisi paragraf›n

ak›fl›n› bozmaktad›r?

A) V. B) IV. C) III. D) II. E) I.

4. Bugünün gençleri dünü iyi bildikleri oranda yar›na uzanabilir, kal›c› eserler meydana getirebilir-ler. Günümüzün ve gelece€in büyük flairleri ---- olacakt›r.

Düflüncenin ak›fl›na göre, bu parçada bofl

b›rak›lan yere afla€›dakilerden hangisi getirile-

mez?

A) geçmifli bir kenara b›rak›p yar›n› düflünen gençler

B) milli kültürümüzü, fliirimizi iyi bilen ve onlara sahip ç›kanlar

C) kendi öz fliirimizi tan›yan ve ona de€er verenlerD) fliirimizin geçmiflteki seçkin eserlerini okuyup

onlardan yararlanan kiflilerE) bugünle yetinmeyip eski fliirimizi de ö€renen

gençler

5. Lahmacun ve tost gelene€inden sonra son birkaç y›l›n modas› fast-foodlara kadar gelen ayaküstü beslenme, sa€l›€› tehdit ediyor. Gerek ürünle-ri gerekse mekan olarak çekici görünümleriyle bu tür yerlerin özellikle gençler için büyük tehli-ke oldu€u ileri sürülüyor. Günümüzde, çal›flan insanlar ve özellikle ö€renciler en az günde bir ö€ününü fast-foodla geçifltiriyor. Oysa ----

Bu paragraf›n sonuna getirilecek en uygun

cümle afla€›dakilerden hangisidir?

A) dengeli ve düzenli beslenmeye herkesin ihti-yac› vard›r.

B) bunu sa€l›kl› beslenme olarak de€erlen-direbiliriz.

C) dengeli beslenmenin flartlar›ndan biridir bu.D) bu tip yerlerin günümüz toplum hayat›nda

önemli bir yeri vard›r.E) çocuklar›n televizyon seyretti€i odalarda taze

meyve bulundurun.

6. (I) Resim; kiflinin bilgisiyle, tekni€iyle, kültürüyle, akl›yla oluflturdu€u ve araflt›rmas› ile buldu€u renkler, çizgiler, biçimler dünyas›d›r. (II) Yüre€i ile ortaya koydu€u, yaflamdan yana bir gerçek-tir. (III) Resim yapmak çok zor bir ifltir. (IV) Kifli bu gerçe€i olufltururken neyi niçin yapaca€›n›n hesab›n› kendine sormal›d›r. (V) Unutmayal›m ki sanat›n amac› güzel olmak de€ildir.

Bu parçada numaralanm›fl cümlelerin hangisi

düflüncenin ak›fl› bozmaktad›r?


128



4

7. Roman›n gerçe€i ile hayat›n gerçe€i birbirinden farkl›d›r. (I) Her gün çevremizde gördü€ümüz olaylar ve kiflilerden birinin, de€ifltirilmeden önümüze getirilmesi bizi s›kar. (II) Kimi olaylar hayattan al›nsa bile roman›n sayfalar›nda bize inand›r›c› gelmez. (III) "Nas›l olur?" der ç›kar›z iflin içinden. (IV) Romanc› ortaya koydu€u dünya ile birtak›m kifliler ve olaylar oluflturmal›d›r. (V) Onlar›, geçmifli, gelece€i ve içinde bulundu€u flartlar› tan›tmal›d›r.

Bu paragraf ikiye bölünürse ikinci paragraf numaralanm›fl cümlelerin hangisiyle bafllar?


8. Kopernik, Newton, Galile gibi evren yasalar›n› bulan kifliler, bu baflar›lar›n› metafizik güçle-re de€il, kendi ak›llar›na borçludurlar. Einstein, Marconi, Röntgen, Edison da öyle. Mimar Si-nan, “Süleymaniye’nin planlar›n› metafizik güç-lerle de€il, akl›yla haz›rlam›flt›. Din, ona bunlar› baflarmada ruhsal destek olmufl olabilir; ama o, gerçek baflar›s›n› sadece akl›na borçludur ----

Afla€›dakilerden hangisi bu parçaya sonuç

cümlesi olarak getirilmelidir?

A) Ama bunlar›n tek bilimsel do€ruymuflcas›na ele al›nmas› da yanl›flt›r.

B) Ne var ki din olmadan bilimsel bulufllara yön vermek olana€› da yoktur.

C) Çünkü ak›l, insana iyi bir sermayedir.D) O halde denilebilir ki, insanl›k her fleyini akla

borçludur, inançlara de€il.E) Kald› ki bir kiflinin akl›na güvenmek her za-

man olumlu sonuçlar vermemifltir.

9. Okumak, kelime hazinesini zenginlefltirir, dili ö€retir. Cümlenin nas›l kuruldu€unu, paragraf›n nas›l olufltu€unu, bir yaz›y› bir konuflmay› tesirli k›lan faktörlerin neler oldu€unu okuyarak sezeriz. "Sezmek" diyorum; çünkü bu ço€u zaman fark›na var›lmadan elde edilen bir özelliktir. Sürekli iyi eserler okuyanlar, bir süre sonra---

Bu parçan›n sonuna, düflüncenin ak›fl›na göre

afla€›dakilerden hangisi getirilmelidir?

A) kendi kimliklerini bulur ve baflar›y› yakalarlar.B) dili do€ru kullanmada büyük aflama gösterirler.C) ellerinden kitaplar› hiç düflürmeyeceklerdir.D) okuduklar› eserlerde hatalar arayacaklard›r.E) sezgilerinin ne kadar güçlendi€ini görürler

10. (I) Müzik, insanl›k tarihi ile bafllayan en eski sanat olarak kabul edilir. (II) Ses yetene€ini keflfederek gelifltiren insan, do€ada duydu€u her sesi taklit ederek müzi€in ve konuflman›n temelini atm›flt›r. (III) Rüzgar›n, suyun, gök gürültüsünün, çeflitli hayvanlar›n seslerini ayn› tonlama ve ritm ile taklit ederek kendi aralar›nda haberleflirken ez-giler ortaya ç›km›flt›r. (IV) Müzik, do€an›n son-suz çeflitlili€indeki uyum, estetik ve ritmin ezgisel belirtisidir. (V) ‹nsan›n iç do€as›ndan d›fl do€aya uzanan düzenidir. (VI) Gece ve gündüz, mev-simler gezegenlerin hareketi ile ritmin önemini bize belirtirken duydu€umuz tüm sesler yaflam›n müzi€idir.

Bu parça iki paragrafa bölünmek istense, ikin-

ci paragraf numaralanm›fl cümlelerin hangi-

siyle bafllar?


11. (I) ‹ran mitolojisine göre, bir yapra€›n üzerindeki çi€ tanesine y›ld›r›m düflmüfl ve alev alan yaprak o haliyle donup kalarak laleye dönüflmüfl. (II) O gün-den sonra lale, rengi ve flekli dolay›s›yla flairlerin büyük ilgisini çekerek sevgilinin yana€›na, flarap dolu kadehe, muma, yaraya benzetilir olmufltur. (III) Haf›z, bir gazelinde "‹nsan›n yan›nda lale yanakl› olmazsa ne çemenin ne de çiçek bahçe-sinin güzelli€i vard›r." diyor. (IV) Sadi ise saçlar› yüzüne dökülmüfl sevgilisini flöyle tasvir eder: (V) "Lalenin üzerinde senin iki zülfünün gam› halka halkad›r."

Düflüncenin ak›fl›na göre numaralanm›fl cüm-

lelerin hangisinden sonra "Göbe€indeki siyahl›k da bu y›ld›r›mdan artakalan yan›k iziymifl." cüm-

lesi getirilebilir?


129



5

1. Maalesef baz› üniversitelerimizde baz› ö€retim üyeleri Türkçe ders vermekten aciz ve biz bu kiflilere ‹ngilizce ders verdirmeye çal›fl›yoruz. Bu nedenle bilim dili geliflmiyor. Hoca ‹ngilizceyi iyi bilmedi€i için, kavram› veya tekni€i ‹ngilizce ola-rak anlayamad›€› gibi Türkçesini de bilmiyor. Bu-nun sonucu olarak yar›m yamalak yetifliyor genç-ler.

Bu parçada yazar afla€›dakilerin hangisini

elefltirmektedir?

A) Dersini Türkçeyle bile tam anlam›yla vereme-yen ö€retmenlere ‹ngilizce ders verdirilmesini

B) Gençlerin üniversite e€itiminin sa€lamas› gereken donan›ma sahip olmadan mezun olmas›n›

C) Türkçenin bilim dili olarak geliflmesi için gere-ken çaban›n gösterilememesini

D) ‹ngilizcenin bilimsel derslerin d›fl›nda bir e€itim dili olarak kullan›lmas›n›

E) Okullar›m›zda ‹ngilizcenin e€itim dili olarak zorunlu tutulmas›n›

2. Harward araflt›rmac›lar› üniversite ö€rencilerini kapsayan bir çal›flma yapt›lar. Ö€rencilerden ekranda belli geometrik flekiller belirdi€i zaman, bir dü€meye basmalar› istendi. Ö€rencilerin, k›sa bir al›flma dönemi sonunda, 75 milisaniye-de dü€meye bast›klar› ölçüldü. Ertesi gün dene-me tekrarland› ve bir önceki gece 6 saatten az uyuyan ö€rencilerin yine 75 milisaniyede cevap verdikleri görüldü. 6 ile 8 saat uyuyan ö€renciler ise daha iyi bir netice ald›lar ve dü€meye 62 sani-yede basmay› baflard›lar.

Bu parçada sözü edilen araflt›rma afla€›da-

kilerden hangisini kan›tlamaktad›r?

A) Çok uyuman›n ö€renmeyi kolaylaflt›rd›€›n›B) Uykunun zeka üzerinde herhangi bir olumsuz

etkisinin olmad›€›n›C) Alt› saatten çok uyuyanlar›n, az uyuyanlardan

daha h›zl› alg›layabildikleriniD) Üniversite ö€rencilerinin uykuya düflkün ol-

duklar›E) Az uyuyan ö€rencilerin ö€rendiklerini öteki-

lerden daha çabuk unuttu€unu

3. fiu bir gerçek ki, hiçbir baflar›n›n temelinde flans yatmaz. Baflar›y› tesadüflerle arayanlar büyük bir yan›lg› içine düflmüfller demektir. Baflar› müca-deleyi, mücadele de özveriyi gerektirir. Belli bir mücadele verilmeden kazan›lm›fl fleyler kal›c› da de€ildir. U€runda emek harcanarak elde edilen baflar›n›n anlam› büyüktür.


edilmektedir?

A) En kötü durumlarda bile baflarma ümidini kaybetmemek gerekti€inden

B) Kimi insanlar›n flans›n›n yüksek oldu€undanC) Mücadele azmini yitirenlerin özgüvenini kay-

betti€indenD) Her baflar›n›n alt›nda bir eme€in bulun-

du€undanE) Umudunu tesadüflere ba€layanlar›n ken-

dini kand›rmaktan baflka bir fley yapma-d›klar›ndan

4. Bu dönem gerçekten çok önemlidir. Çocuk üç yafl›nda ayr›fl›m›n› tamamlam›fl olmal›d›r. Üç yafl›na gelmifl, ba€›ms›zl›€›n›n tad›n› ç›karmak iste€iyle her taraf› kar›flt›ran çocu€un yapt›klar› engellenmemelidir. Çocuk sürekli denetim alt›nda tutulursa, çocukta özerklik duygusu yerine kufl-kuculuk hissi geliflir. Merak duygusu ilerlemifl olan çocu€un soru sormas›n›n engellenmemesi gerekir; aksi halde, suçluluk duygusu çocukta geliflir.



A) Anaokulu e€itimi çocuk için ne kadar önem tafl›r?

B) Çocuklar üç yafl›na gelinceye dek hangi evre-lerden geçer?

C) Çocu€un kiflilik geliflimi hangi yafllarda bafllar?

D) Üç yafl grubundaki çocu€a nas›l davranmak gerekir?

E) Anne baban›n çocuk e€itiminde hangi yön-temleri izlemeleri gerekir?

130



5

5. Bunu kesin olarak söylemek zor, ancak ben dört grupta topluyorum. Sezgilerle ö€renme; özel deneyimlerle ve kiflilerle özdeflleflerek, in-sanlara duyarl› olarak ö€renmedir. ‹zleyerek ö€renme; olaylar› dikkatle gözleyerek, onlardan anlamlar ç›kararak ö€renmedir. Mant›€a uygu-layarak ö€renme; fikirlerin mant›ksal analizlerini ç›kar›p fikirlere bilgisel yaklafl›mlarda bulunarak ö€renmedir. Uygulayarak ö€renme ise, ifli eyle-me dökerek, yap›lan analizlerden ç›kan sonuçlar› uygulayarak ö€renmedir.



A) Ö€renmenin belli yafllarda farkl› biçimler ald›€› söylenebilir mi?

B) Ö€renme yeteneklerini kaç gruba ay›ra-biliriz?

C) Ö€renmenin günün hangi saatinde daha yo€un oldu€u belirlenmifl midir?

D) Herkesin ö€renme biçiminin birbirinden ayr› oldu€u söylenebilir mi?

E) Ö€renme yöntemlerinden hangisi ötekilerden daha verimlidir?

6. Her zaman bir gerekçesi vard›r bunun. Bazen siyasald›r bu gerekçe, bazen dinsel, bazen de toplumsal. Bak›yorum, tiranlar, totaliter devletler, kiliseler, dahas› kimileyin demokratik hükümetler, tarih boyunca, kendi düflüncelerine ters düflen, yetkilerini sorgulayan kitaplar› yasaklam›fllar. Günümüzde, yaln›zca Afrika ve Do€u ülkelerinde ya da bizim gibi ülkelerde de€il, Bat› ülkelerinin çeflitli katmanlar›nda da sürüyor kitap sansürü.



A) Bir kitap niçin yasaklan›r?B) Düflünce özgürlü€ü k›s›tlanabilir mi?C) Niçin yasakl› kitaplara daha çok ilgi gösterilir?D) Siyasal içerikli kitaplar niçin daha çok ilgi gö-

rür?E) ‹nsanlar niçin yüzy›llard›r özgürlük kavram›n›

tart›fl›yor?

7. Bizim bir huyumuz vardır, olduğumuz gibi değil de olduğumuzdan daha iyi görünmek isteriz. Belki tanımadıklarımızın bizim için verecekleri hüküm-lere pek aldırmayız. Diyelim ki, sokakta giderken karşıdan gelen adamın kıyafetimize ne diyeceği umrumuzda değildir. Ama tanıdıklarımızın bizi ol-duğumuzdan daha iyi sanmalarını isteriz.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisi-

dir?

A) Olduğumuzdan farklı görünmekB) İnsan ve huyC) İnsan davranışlarıD) Giyimin önemiE) Çevrenin insan üzerindeki etkisi

8. Kübizm, do€ay› temel al›r ama klasik sanat gibi, do€adaki biçim, doku, renk ve mekânlar› taklit et-mez. Do€adaki nesneleri parçalara ay›r›r ve farkl› yönlerden ayn› anda alg›lanabilecek biçimde yan yana getirir. Örne€in bir keman› kübist ressam konu olarak ele ald›€›nda, o keman›n donmufl bir zaman içinde, bir tek aç›dan görünen görüntü-süyle yetinmez. Ayn› nesneyi farkl› yönlerden ve-rir. Keman›n sap› yandan göründü€ü halde, bafl k›s›mlar› önden ya da arkadan, deforme edilmifl biçimlerde görülebilir. Ortaya keman resmi yerine neredeyse keman heykeli ç›kar.


edilmektedir?

A) Do€adaki nesnelerin sanata yans›ma biçi-minden

B) Do€an›n sanattaki yans›malar›ndan C) Kübist ressam›n öteki ressamlardan ayr›lan

yönlerindenD) Klasik sanat›n do€ay› taklit etme biçimindenE) Kübizmin do€aya bak›fl›ndan

9. Zaman çok yavaş gidiyormuş gibi görünmesine rağmen şaşmaz bir düzenle yürüdüğü için çabuk geçer. Üstelik bizler çok defa zamanın gittiğini de unuturuz; ama zaman gitmeyi unutmaz, ölçülü gidişini sürdürür. Günün birinde bir de bakarız ki geçmiş, ulaşamayacağımız kadar uzaklara gitmiş.

Bu parçanın konusu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Zaman ve ölçüB) Geçmiş ve insanC) Zamanın insan yaşamındaki yeriD) Zamanın sistemli bir biçimde akıp gittiğiE) İnsan ve zaman

131



6

1. 80'li y›llar›n ikinci yar›s›ndan sonra halk oyunlar› toplumda önemli bir yer kazanmaya bafllam›flt›r. Yurt d›fl› temaslar› nedeniyle halk oyunlar› ülke için bir "temsiliyet" ya da "gurur" kayna€› olmufltur. Bu temaslar›n bafllamas›yla birlikte de hemen her beldemizde halk oyunlar› ekipleri kurulmufltur. Yeni dernekler kurulmaya bafllanm›fl, beledi-yelerde kendi bünyeleri içerisinde halk oyunlar› ekipleri oluflturulmufltur.

Bu parçada halk oyunlar›yla ilgili afla€›da-

kilerden hangisine de€inilmemifltir?

A) Seksenli y›llardan sonra toplumdaki öneminin artt›€›na

B) Birçok akademik araflt›rmaya konu oldu€unaC) Beldelerde bile oyun ekipleri oluflturuldu€unaD) Oyunlarla ilgili dernekler kuruldu€unaE) Ülkeyi yurt d›fl›nda gururla temsil etti€ine

2. Hürriyet gazetesinde Bekir Coşkun'un bir yazısını okudum. Yazısından bir bölümü size aktarıyorum: "Ne Ceylanpınar'ın ceylanları, ne Konya'nın ya-ban koyunları, ne Akdeniz'in fokları, ne Torosların geyikleri, ne Yedigöllerin karacaları, ne Burdur'un dikkuyruk ördekleri, ne yaylaların keklikleri, ne dağların başakları, ne sulakların turnaları kaldı. Yaban kazları gittiler. Bu yurt mudur? Denizi, ormanı, ırmağı, gölü çalınmış... havası, ovası yağmalanmış... yeşili bitmiş... çocukların ağaca tırmanmadan büyüdükleri... yaşlı hastaların mavi gökyüzüne hasret kaldıkları... mühürlü şişeler dı-şında temiz suya hasret... Bu yurt mudur? Yurt mudur?

Bu parçanın yazarı için aşağıdakilerden hangisi

söylenemez?

A) Nesnel bir anlatım yolunu seçmektedir.B) Gözlemlerine yer vermektedir.C) Eksiltili cümleler kullanmaktadır.D) Soru yoluyla fikrini ispat yoluna gitmektedir.E) Doğanın bugünkü görünüşünü anlatırken

suçlamalarda bulunmaktadır.

3. Fransa'da ulusal bir kurum say›lan Moliere, daha yaflarken o dönemde soylu tek edebiyat türü ola-rak trajedi kabul edilirken bir komedyen olarak büyük trajedi yazarlar› kadar ün kazanm›flt›. Halk aras›nda "Moliere'nin Evi" olarak da adland›r›lan Comedie-Françaifle Tiyatrosu'nda, üç yüz y›l bo-yunca, Racine'in trajedilerinden üç kat daha fazla Moliere oyunu sahneye kondu. Moliere ayr›ca, Fransa'da ö€rencilerin Frans›zcay› ve Frans›z edebiyat›n› ö€renirken en çok okuduklar› yazar olma özelli€ini sürdürmektedir.

Bu parçadan Moliere ile ilgili afla€›dakilerden

hangisine de€inilmemifltir?

A) Ulusal bir kurum olarak görüldü€üneB) Trajedinin üstün oldu€u bir dönemde komedi-

leriyle ün kazand›€›naC) Yap›tlar›n›n trajedi yazar› Racine'den daha

fazla sahnelendi€ineD) Yazd›€› oyunlar› tiyatroda kendisinin yönet-

ti€ineE) Frans›zcay› ö€renenlerin en çok okudu€u ya-

zar oldu€una

4. Tolstoy, insan olarak büyük bir zeka, büyük bir ruhtur. Ömrünü bafltan sona kuflatan çileli yaflay›flla gönüllerimize, kafalar›m›za mesaj-lar vermifltir. Kendine, insanl›€a hizmet etme-ye bafllam›flt›r; ama bir Hristiyand›r o... Kilise taraf›ndan afaroz edilmifl bir Hristiyan... Mezhep kurucular›na benzer hatta onlar› da aflarak din kurucular›na yaklafl›r; ama ne mezhep ne de bir din kurabilmifltir. Düflünceleriyle yaln›z kalm›fl, iki kifli bile olamam›fl bir yaln›z adamd›r o.

Bu paragrafta Tolstoy’un hangi özelli€ine

de€inilmemifltir?

A) Düflüncelerini birçok kifliye benimsetti€ineB) S›radan bir kiflili€i olmad›€›naC) Topluma yararl› olmaya çal›flt›€›naD) Din adamlar›yla iyi geçinemedi€ineE) Yaflam› s›k›nt› içinde geçti€ine

132



5. Kimi gazeteler 'K›br›sl›y›z' diye manflet at›yor. Kimse kimseye, K›br›sl› de€ilsin, diyemez. Ama K›br›sl›y›m diyerek bunu millet durumuna getir-me merak›nda olanlar varsa, ki bu var oldu€u için bu kavga ç›k›yor, yanl›fll›k flu: 'K›br›sl›' co€rafyam›zd›r, Samsunlu, Erzurumlu gibi. K›br›s milli halk oyunu yoktur. Milli halk oyunu bizim geldi€imiz yerlerin oyunudur. Konya civar›ndan, Erzurum'dan, nereden geldiysek onlard›r.


de€inmemifltir?

A) K›br›sl› diye bir milletin olmad›€›naB) K›br›s’›n milli halk oyununun olmad›€›naC) K›br›s’taki halk oyunlar›n›n Türkiye kaynakl›

oldu€unaD) Kimilerinin K›br›sl›l›€› Türk olmaktan ayr›

düflündü€üneE) K›br›s'›n bir devlet oluflunu hazmedemeyen-

lerin bulundu€una

6. Ödüller, insan› mutlu ediyor. Özendirici yanlar› var. Bunu inkar etmemek gerekir. Fakat bir sanat yap›t›n›n asla gerçek göstergesi olamaz ödüller. Jürinin oluflumuna, esen rüzgarlara ba€l› olarak çok do€ru ya da yanl›fl kararlar ç›kabiliyor. Bence bir filmin gerçek de€eri zamanla anlafl›l›yor. Y›llar sonra izlenince gerçekten insan›n ayn› heyecan› hissetmesinde, duygular› yaflamas›nda bir filmin gerçek de€eri anlafl›l›yor.

Bu parçada afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Ödüllerin, bireyi sanat yapmaya yöneltti€ineB) Ödül alm›fl her filmin gerçek bir sanat eseri

olmad›€›naC) Ödül alm›fl sanatç›lar›n ço€u kez düfl k›r›k-

l›€›na u€rad›klar›naD) Bir eser hakk›nda en do€ru de€erlendirmenin

zamanla yap›labilece€ineE) Ödüllerin da€›t›m›nda nesnel bir yaklafl›m

sergilenmedi€ine

7. Dostoyevski, gelmifl geçmifl yazarlar aras›nda, hem yap›tlar›yla hem kiflili€iyle en çok tart›fl›lan yazar olmufltur. Bütün hayat› boyunca yaflad›€› unutulmufllu€a ve itilmiflli€e nispet yaparcas›na, cenazesi tam bir olay olur. Evinin bulundu€u sokak insandan görünmez hale gelir. Rusya, yaflarken gerçek de€erini anlayamad›€› yazar›n›, ancak öldü€ünde ba€r›na basar.


de€inmemifltir?

A) Uzun y›llar yurt d›fl›nda yaflamak zorunda kald›€›na

B) S›k›nt›l› bir yaflam sürdü€üneC) Yaflarken de€erinin bilinmedi€ineD) Cenazesinin oldukça kalabal›k oldu€unaE) Yap›tlar› ve kiflili€iyle çok tart›fl›ld›€›na

8. Annenden öğrendiğinle yetinmeÇocuğum, Türkçeni geliştirDilimiz öylesine güzel kiDurgun göllerimizce duruAkarsularımızca coşkuluNe var ki çocuğumGüzellik de bakım isterSeni büyüten ninnilerimizi belleÇünkü her sözün en güzeli Türkçemizde

Bu dizelerde Türkçeyle ilgili olarak aşağıdaki-

lerden hangisine değinilmemiştir?

A) Türkçenin güzelliğineB) Ana dilin anlatım gücüneC) Konuşanların özen göstermeleri gerektiğineD) Neler yapılması gerektiğineE) Ürün yönünden zenginliğine

6

133



7

1. H›fz› Topuz'un çeflitli belgelerden, sand›kta sak-lanan aile mektuplar›ndan ve Pertevniyal Vali-de Sultan'›n yazd›rd›€› "Sergüzefltname"sinden yola ç›karak kaleme ald›€› bu tarihsel romanda, on dokuzuncu yüzy›l›n ikinci yar›s›nda Osmanl› ‹mparatorlu€u'nun çöküflü s›ras›nda yaflanm›fl olan baz› olaylar anlat›l›yor. Dilindeki ak›c›l›€a ve yal›nl›€a ra€men diyaloglar›n uzun tutulması ro-mana s›k›c› bir hava katsa da olaylar›n çok canl› ve objektif bir gözle sunulmas› roman›n de€erini art›r›yor.

Afla€›dakilerden hangisi bu parçada söz edi-

len roman›n bir özelli€i de€ildir?

A) Çeflitli belgelerden ve mektuplardan faydala-narak kaleme al›nmas›

B) Yaflanm›fl olaylar› tarafs›z bir gözle sunmas›C) Anlat›m›n ak›c› ve canl› olmas›D) Betimlemelerin eserde hayli yer tutmas›E) Tarihsel roman özelli€i tafl›mas›

2. Türkiye çok önemli bir dünyay› kaybetti. Bu iyi oldu, kötü oldu€u tart›flmas› gereksiz. Ama flu kesin, bir divan edebiyat›, dünya edebiyatlar› içerisinde ön planda yer alacak de€erdedir. Bir Baki bir Fuzûli bunlar dünya edebiyat›nda az gö-rülen flairlerdir. Ama biz onlar› kaybettik. Kültür ve medeniyet elektronik araçla, giyim kuflamla olmuyor. Her fleyden önce toplumlar›n edebiyat› ve düflünce dünyas›yla olufluyor. Aç›n bir Fran-sa veya ‹ngiltere medeniyet tarihini, kitaplar›n yar›dan ço€u edebiyata ayr›lm›flt›r.

Bu paragrafta afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Divan edebiyat›n›n Türkiye'de art›k yaflama-d›€›na

B) Baki ve Fuzuli gibi flairlerin dünya edebiya-t›nda seçkin bir yeri oldu€una

C) Kültür ve medeniyetin her fleyden önce ede-biyatla vücut bulundu€una

D) Divan edebiyat›n›n çok de€erli oldu€unaE) Divan edebiyat›nda söz sanatlar›na fazla yer

verildi€ine

3. Kötü edebiyat terbiyesi almak bir bak›flta san›labilece€inin tersine tehlikesiz bir fley de€ildir. Yazar› hemen flairleflmeye sürükler. Yazar, arkas› arkas›na belki artistik cümleler ku-rar; ama bu cümleler koftur, cümlenin ne dedi€i anlafl›lmaz. En kötüsü de "düflünce" öldürülür. Gerçekteyse bu tür metinlerin yazarlar› düflünce yeteneksizliklerinin aç›€›n› cafcafl› görünen ama gerçekte bofl cümlelerin arkas›na s›€›narak gizle-meye çal›fl›rlar.

Bu parçada afla€›dakilerden hangisine de€inil-

memifltir?

A) fiairli€e özenen yazarlar›n düflünceyi öldürdü€üne

B) Yazarlar›n anlat›mdan önce konuya önem vermesi gerekti€ine

C) Güzel kurulmufl cümlelerin her zaman mesaj vermedi€ine

D) Yeteneksiz yazarlar›n yetersizliklerini gizle-meye çal›flt›€›na

E) Kötü edebiyat terbiyesi alman›n tehlikelerine

4. Tanp›nar "Huzur" ve "Sahnenin D›fl›ndakiler" adl› romanlar›nda önemli bir motif olarak kul-land›€› "Mahur Beste" temas›n› ayn› adla romanlaflt›rm›flt›r. "Mahur Beste" ac› bir aflk hika-yesinin klasik müzik kal›plar›yla somutlanmas›d›r. Tanp›nar klasik Türk müzi€ini medeniyetimizin özlü bir yans›mas› olarak kabul eder. "Mahur Beste" de Tanp›nar'›n di€er eserlerinde de gö-rülen medeniyet meselesi büyük bir a€›rl›kla ele al›n›r. "Mahur Beste" Tanzimat sonras›nda top-lum hayat›m›z›n her yönüne yans›yan de€iflimin ve baflkalafl›m›n yans›t›ld›€› ve her f›rsatta tart›fl›ld›€› bir roman özelli€indedir.

Bu parçada Tanp›nar ve eserleriyle ilgili olarak


A) "Mahur Beste" motifinin daha önceki roman-larda ifllendi€ine

B) Tanp›nar'›n klasik Türk müzi€ini medeniyeti-mizin bir yans›mas› olarak gördü€üne

C) Medeniyet meselesinin Tanp›nar'›n roman-lar›n›n ortak konusu oldu€una

D) Mahur Beste'de toplumsal hayat›m›zdaki de€iflikliklerin ifllendi€ine

E) Mahur Beste'de mizahi bir dil kullan›larak top-lumsal yozlaflman›n elefltirildi€ine

134



7

5. Günce uzun ve zengin bir kimlik belgesinden farks›zd›r. Ben 1978'den bu yana düzenli olarak günce tutuyorum. Bu süre içerisinde yüzü aflan say›da defterim oldu. Benim insansal ve sanatsal tüm geliflmem, genifl bir el yaz›s›yla ve neredey-se okunaks›zca doldurulmufl bu sayfalarda yer al›yor. Hiç kuflkum yok ki o eskimifl, marmelat le-kesi olmufl, sigara külleriyle yanm›fl onlarca def-ter olmasayd›, benim kitaplar›m da asla olmazd›.

Bu parçada yazar, günceleriyle ilgili olarak afla€›dakilerden hangisine de€inmemifltir?

A) Güncelerinin kitaplar›n›n ana kayna€›n› oluflturdu€una

B) Günceyi bir çeflit kimlik belgesi gibi gördü-€üne

C) Uzun y›llard›r günce tuttu€unaD) Güncelerini büyük bir özenle saklad›€›naE) Güncelerinde güncel ve sanatsal yaflant›s›na

ait geliflmelerin yer ald›€›na

6. "Nilgün" yazar›n, son y›llarda yazd›€› romanlar aras›nda hem kurgusu hem de dili ile ayr› bir yere sahiptir. Roman üç bölüm halinde yay›mlanm›flt›r, yazar, bu romanda görmedi€i yerleri anlatmas›na ra€men yapm›fl oldu€u mekan tasvirlerinde çok baflar›l›d›r. Anlatt›€› yerleri oralar› gidip gören bir insan›n objektifli€i ile ifllemifltir. Eserde bir Türk prensesinin bafl›ndan geçen olaylar çok tabi ve samimi bir konuflma dili ile anlat›lm›flt›r.

Afla€›dakilerden hangisi bu parçada sözü edi-

len eserin bir özelli€i de€ildir?

A) Yapmac›ktan uzak konuflma dili ile yaz›ld›€›B) Üç bölüm halinde okura sunuldu€uC) Yazar›n di€er eserlerinin aras›nda farkl› bir

yerinin oldu€uD) Tabiat tasvirlerinin çok baflar›l› oldu€uE) Anlat›lanlar›n objektif bir görüfl ile yans›t›ld›€›

7. Adalet A€ao€lu, bu kez "yaz›"s›yla de€il "söz"üyle ç›k›yor okurlar›n›n karfl›s›na. Yüzlerce soru ce-vaptan oluflan bu "Nehir Söylefli" kitab› onun yaflam labirentlerinin yan› s›ra, yar›m yüzy›ll›k yazarl›€›n›n gizlerini de göz önüne seriyor. Yap›tlar›n› nas›l kaleme ald›? Roman üstüne düflünceleri neler? Yazarl›€›na yap›lan sald›r›lar için ne diyor? Türkiye'de edebiyat ortam› nas›l bir manzara sergiliyor? Hayata ve dünyaya hangi pencerelerden bak›yor?... gibi pek çok sorunun cevab›n› bulacaks›n›z bu yap›tta.

Bu parçaya göre söz konusu eserde yazar-

la ilgili olarak afla€›dakilerden hangisine

de€inilmemifltir?

A) Bilinmeyen yönlerinin ortaya konuldu€unaB) Eserlerini yazarken dikkat etti€i noktalaraC) Kendisine yap›lan elefltirilere hoflgörüyle

yaklaflt›€›naD) Günümüz edebiyat dünyas› hakk›ndaki

düflüncelerineE) Roman sanat› üzerine yorumlar›n›n neler

oldu€una

8. Ahmet Kabakl›, son dönem fikir, yaz› ve edebiyat hayat›m›z›n en parlak flahsiyetlerinden biri oldu. Onu yaz›lar›ndan veya uzaktan tan›yanlar, hep bu y›ld›z›n ›fl›lt›l› yüzünü seyrettiler. Hocan›n sessizce katland›€› veya nadiren isyan etti€i haks›zl›klar›n, ihanetlerin, hayal k›r›kl›klar›n›n, kalabal›k bir dün-yadaki yaln›zl›€›n›n fark›na varmad›lar. ‹çine att›€› bütün k›rg›nl›klar, k›r›kl›klar, gizli gücenmifllikler... Hassas kalbi, bunlara olabildi€ince dayand›; ama bir gün bu sab›r tafl› çatlad›.

Bu parçada Ahmet Kabakl›'yla ilgili olarak


A) Edebiyat›m›z›n önemli flahsiyetlerinden biri oldu€una

B) Kalabal›klar›n içinde kendini yaln›z his-setti€ine

C) Birçok olumsuzlu€un onu incitti€ineD) Yaz›lar›nda süslü ve etkileyici bir dil kullan-

d›€›naE) Hayat›nda hayal k›r›kl›klar›na, ihanete ve

haks›zl›€a u€rad›€›na

135



8

1. Özdemir Asaf'›n çok güzel fliirleri vard›r, ara-

lar›ndan baz›lar›n› ben de çok severim. Fakat ne-redeyse yirmi y›ldan beri Özdemir Asaf'›n "flans›z" bir flair oldu€unu düflünürüm. San›r›m kitaplar› en çok satan flairlerimiz aras›nda. Fakat iflte tam bu noktada, yeterince iyi bir okurla buluflmad›€›n› düflünüyorum onun.

Bu paragrafa göre Özdemir Asaf'›n flans-

s›zl›€›n›n nedeni afla€›dakilerden hangisidir?

A) Kitaplar›n›n çok satmamas›B) Okuyucu kitlesinin niteliksiz olmas›C) fiiirlerinin özgün olmamas›D) Fazla tan›nan bir flair olmas›E) fiiirlerinin modas›n›n geçmifl olmas›

2. ---- İnsan eli değmemiş, insan emeği geçmemiş,

insanlaşmamış bir varlık, uygarlık ortamında bu-lunamaz. Onun yeri, doğanın sonsuz kucağıdır ancak. Uygarlık, insanın düşünmeye, çevresini değiştirmeye, bulunduğu yere kendi damgasını vurmaya koyulmasıyla başlar.

Bu parçanın başına aşağıdaki cümlelerden

hangisi getirilmelidir?

A) Uygarlığın özünü oluşturan, uygarlığı biçim-lendiren, insan emeğidir.

B) İnsanoğlu, kendi kendisini gerçekleştiren bir varlıktır.

C) İnsanı biçimlendiren, onun niteliklerini belirle-yen, doğadır.

D) İnsan, içinde yer aldığı doğanın bir parçası olduğunu unutmamalıdır.

E) İnsanın mutluluğunun da mutsuzluğunun da kaynağı doğadır.

3. Rehberlik ve psikolojik dan›flma hizmetleri veril-mesine ana s›n›f›ndan bafllanmal›d›r. Çünkü ilk defa anne babas›ndan kopup di€er yafl›tlar›yla karfl›laflt›r›labilece€i bir ortama giren çocuk-larda bocalamalar, kapasite farkl›l›klar›ndan do€an aksakl›klar, anneden ayr›lmada güçlük-ler yaflanabiliyor. Standart bir e€itimin verildi€i anaokullar›nda, zihinsel ve duygusal olarak bir-birinden çok farkl› çocuklar›n e€itim yaflamlar›n›n flekillenmesinde rehberlik servisleri büyük rol oy-nuyor.


edilmektedir?

A) Ana s›n›flar›nda rehberlik ve psikolojik dan›fl-manl›k hizmetleri vermenin gereklili€inden

B) Anaokuluna bafllayan çocuklar›n ruhsal so-runlar›ndan

C) Annenin çocuk üzerindeki olumsuz etkisinin nas›l yok edilebilece€inden

D) Çocuklar›n zihinsel farkl›l›klar›n›n önceden belirlenmesinin öneminden

E) Okullar›m›zda rehberlik ve psikolojik dan›fl-manl›k hizmetlerinin yetersizli€inden

4. Küçüksu Kasr›, Cumhuriyet Döneminde bir süre devlet konukevi olarak kullan›lm›flt›r. Alç› kabart-ma ve kalem ifli süslemeli tavanlar›, birbirinden farkl› renk ve biçimde, k›ymetli ‹talyan mermer-leriyle yap›lm›fl flömineleri dikkat çekicidir.‹nce iflçilikli parkeleri, çeflitli Avrupa üsluplar›nda mo-bilyalar› Kasra Bat›l› bir hava verir. Ço€unlu€u He-reke yap›l› hal› ve seccadeleri, de€erli tablolar›yla eflsiz bir yap›d›r.

Bu parçadan Küçüksu Kasr› ile ilgili afla€›da-

kilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Tavanlar›n›n alç› kabartmal› ve kalem ifli süs-lemeli oldu€u

B) fiöminelerinin mermerden yap›ld›€›C) Günümüzde müze olarak kullan›ld›€›D) Bir süre devlet konukevi olarak hizmet etti€iE) Mobilyalar›n›n Bat›l› tarzda oldu€u

136



8

5. Kafka'n›n öykülerindeki bitmemifllik izlenimleri veya hiçbir kesinlik tafl›mayan sonlar; bir türlü ya-kalanamayan ama ›srarla tekrarlanan araflt›rma gibidir. Bireyin kendi varl›€›na anlam katmak için gösterdi€i çabalar, sonuçta kaç›n›lmaz bir biçimde yazg›s›n›n gizemini daha da içine giril-mez k›lar. Bu temay› tüm eserlerinde, özellikle de ölümünden sonra yay›mlanan iki roman›nda ifllemifltir.

Bu parçadan Kafka'n›n yap›tlar›yla ilgili afla€›dakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Bitmemifllik izlenimi verdi€iB) Kesinlik tafl›mayan sonlar içerdi€iC) Kimi romanlar›n›n ölümünden sonra yay›m-

land›€›D) Ortak temalar› içerdi€iE) Kahramanlar›nda kendi kiflili€inden izler bulun-

du€u

6. (I) Dil üzerindeki titizli€imiz yaln›z edebî eserlerle s›n›rl› kal›yor. (II) Edebî olmayan eserlerde dilin düzgün olmas›na gerek var m› yok mu çok defa düflünmüyoruz bile. (III) Meselâ bir bilim adam› ne demek istedi€ini bize iyi kötü anlat›yor mu, yetiyor. (IV) Cümlesinin düzgün, anlat›fl›n›n rahat olmas›na bakm›yoruz. (V) Onun da bir edebiyatç› kadar dil üzerinde düflünmesi, hiç olmazsa yanl›şlarla dolu, bozuk bir dil kullanmamas› gerekti€ini akl›m›za ge-tirmiyoruz.

Bu parçada numaralanm›fl cümlelerden han-

gisi paragraf›n ana düflüncesidir?


7. Her gidenin ard›ndan bir fleyler söylenir. (I) “B›rakt›€› boflluk doldurulamaz.” denilir mesela. (II) Oldukça anlams›z bulurum bu sözü. (III) Gi-denin maddi kal›m› söz konusu ise, onun yeri her an doldurulmaktad›r. (IV) Yok, gidenin eseri söz konusu ise, o gitmedi ki yeri bofl kals›n. (V) Öl-dükten sonra, dönemine ad›n› yazd›ran sanatç› say›s› yok denecek kadar azd›r art›k. (VI) Bir anda parlay›p bir anda sönen sanatç›lar döne-minde yafl›yoruz maalesef.

Numaralanm›fl cümlelerle iki parag-

raf oluflturulmak istense ikinci paragraf

numaralanm›fl cümlelerin hangisiyle bafllar?


8. “Edebiyat benim bir parçam.”dedi. Oyunlar, se-naryolar, denemeler yazd›; hatta fliir çevirile-ri yapt›. Özellikle çevirilerinde ruh dünyas›n›n zenginli€ini ortaya koydu. Bu yönüyle de ne ka-dar farkl› oldu€unu gösterdi. Cümleleri k›sa ve özlüydü, sanki kendisinin aynas›yd›. Böylesine ola€anüstü özelliklerine ra€men hata yapanlar› affetmez, onlar› yok etmek için de elinden ge-leni yapard›. Bunun için de: “Ben karfl›tl›klar›n bileflimiyim.” derdi.

Parçada tan›t›lan kiflinin dile getirilmeyen

yönü, afla€›dakilerden hangisidir?

A) Kendi içinde yaflad›€› karfl›t durumlar›n bilin-cinde olmas›

B) Yoğun anlatımlı bir üsluba sahip olmasıC) Fazla uzun boylu olmamas›, fakat güçlü bir

kiflili€e sahip olmas›D) Yaflamda yap›lan yanl›fllar› affetme özelli€in-

den yoksun olmas›E) Edebiyat›n birbirinden farkl› dallar›yla ilgilen-

mesi

9. Günümüz bilim, kültür ve sanat adamlar›na düflen önemli bir görev vard›r: Geçmiflin kopar›lan kültür ba€lar›n›n ilmiklerini bulup gelece€in kültürüne ba€lamak. Buna “gelenekten yararlanma” diyoruz. Herhangi bir yanl›fl anlamay› önlemek için he-men ekleyelim. Gelenekten yararlanmak demek, gelene€i yeni imkanlarla gelifltirmek demektir.

Bu parçan›n ana düflüncesi afla€›dakilerden

hangisidir?

A) Ça€›m›z›n yarat›c›lar› büyük bir sorumluluk alt›na girmifllerdir.

B) Gelene€i oldu€u gibi sürdürmek sanat için büyük bir hatad›r.

C) Bugünün sanat›n› gelifltirmek isteyenler, ge-leneksel sanat anlay›fl›yla ça€dafl olan› bir uyum içinde birlefltirmelidir.

D) Modern bir sanat›n yarat›labilmesi, gele-neksel sanat›n ço€u özelli€inin bozulmadan al›nmas›na ba€l›d›r.

E) Gelenekten yararlanmak, yeni bir sanat anlay›fl›n›n oluflmas›nda tek kofluldur.

178

Anlatım Türleri1

TEST


1. Türk-Frans›z görüflmeleri, 20 Ekim 1921'de Anka-

ra Antlaflmas›n›n imzalanmas›yla sonuçlanm›flt›r. Antlaflmay› Meclis ad›na D›fliflleri Bakan› Yusuf Kemal Tengirflenk imzalam›flt›r. Bu antlaflma ile Türkiye'nin güneyinde Irak'a kadar olan s›n›r güvence alt›na al›nm›flt›r. Antlaflman›n en önem-li sonuçlar›ndan biri Afganistan ve Rusya'dan sonra Fransa'n›n da Ankara Hükümetini tan›m›fl olmas›d›r.

Bu parçan›n anlat›m biçimi afla€›dakilerden

hangisidir?

A) Karfl›laflt›rma B) Örnekleme C) Aç›klama D) Öyküleme E) Tart›flma

2. Onu duvarlar› olmayan mavi tafltan sütunlarla desteklenmifl bir odaya ald›lar. Mermer sütunlar›n ötesinde bir bahçe uzan›yordu. Tahtlar›n her bi-rindeki her bir çiçek okyanus ötesinden getirilmifl nadir türlerden olufluyordu ama kral› rahats›z et-memek için çiçekler koku salm›yordu. Kral yeflim tafl›ndan bir taht üzerine oturmufltu. Giysisi k›fl› göstermek için mavi, bahar› an›msatmak için yeflildi.

Bu parçan›n anlat›m›nda afla€›dakilerden han-

gisi a€›r basmaktad›r?

A) Betimleme B) Aç›klama C) Öyküleme D) Örnekleme E) Karfl›laflt›rma

3. Gece çözülüyor. ‹ki çocuk hiç uyuyamad›klar› yataklar›ndan f›rlayarak k›y›ya iniyorlar. Alacaka-ranl›kta hiç konuflmadan yavafl yavafl ayd›nlanan güne bak›yorlar. Sö€üt a€ac›n›n dibindeki san-dal›n nemli taban›na burnunu sokmufl olan bir kö-pek, solucanlar›n toprakta yeni bir yuva aray›fl›n› hayretle izliyor. Çocuklar sandalda oturup bekli-yorlar; tedirgin, sab›rs›z. Neden sonra bekledikle-ri kifli geliyor.

Bu parçan›n anlat›m›nda, afla€›dakilerin han-

gisi a€›r basmaktad›r?

A) Aç›klama B) Tart›flma C) Betimleme D) Öyküleme E) Tan›mlama

4. Servetifünun Dönemi'nde iki büyük flair ön pla-na ç›km›flt›r: Tevfik Fikret ve Cenap fiahabettin. Her ikisi de serbest müstezat biçimiyle do€a fliirleri yazm›flt›r. Fikret, "Ya€mur" fliirinde; Ce-nap, "Elhan-› fiita"da do€an›n müzi€ini yaka-lamaya çal›flm›flt›r. Modern Türk fliirinin bu iki kurucusu dilleri nedeniyle bugün unutulmaya yüz tutmufltur. Fikret'in toplumsal konulu fliirleri zamana direnebilmifltir. Sis, Ramazan Sadakas›, Han-› Ya€ma, Bal›kç›lar hâlâ belleklerde olan fliirlerdendir.

Bu parçan›n anlat›m›nda afla€›dakilerin han-

gilerinden yararlan›lm›flt›r?

A) Karfl›laflt›rma - örneklemeB) Aç›klama - tan›k göstermeC) Örnekleme - tan›mlamaD) Tart›flma - karfl›laflt›rmaE) Tan›k gösterme - karfl›laflt›rma

5. Ölümünün üzerinden binlerce y›l geçmesi-ne ra€men Frigya Kral› Midas, tarihin en renkli kifliliklerinden biri olarak yerini koruyor. Midas, Asur Krall›€›'nda "Mita" olarak tan›n›rken Yunanl› tarihçi Heredot'un kitaplar›nda da ad› an›l›yordu. Ne var ki bugün Midas, uygarl›k alan›ndaki katk›lar›yla de€il; "eflek kulaklar›" ve “alt›n tac›” ile an›lmaktad›r.

Bu parçada kullan›lan anlat›m biçimi ve

düflünceyi gelifltirme yolu afla€›dakilerden

hangisidir?

A) Aç›klama - örneklemeB) Aç›klama - karfl›laflt›rmaC) Tart›flma - tan›k göstermeD) Öyküleme - karfl›laflt›rmaE) Betimleme - tan›mlama

6. Vagonlar yaflam›n sessiz çocuklar›d›r. Bazen uzan›p giderler uçsuz bucaks›z bir ovada, bazen iki da€› delip geçerler Ferhat gibi. Sevgi yüklü-dür s›rtlar›, sevgilileri kavuflturup ay›r›rlar zaman zaman. ‹nsanlar› ölüme tafl›d›klar› da olmufltur karanl›k gecede. Kin, nefret, delice sevdalar kaz›nm›flt›r duvarlar›na.

Bu parçan›n anlat›m›nda afla€›dakilerden han-

gisine yer verilmemifltir?

A) Benzetmeye B) KiflilefltirmeyeC) Somutlamaya D) Kiflisel duygulara E) Duyu aktarmas›na

179

Anlatım Türleri1

TEST


7. Ünlülerden bir Bat›l› flöyle der. "Sanatç›lardan sonra, onlar› anlayanlar gelir." Evet, onlar› an-layanlar. Onlar› anlamak da bir yerde, o büyülü dünyaya girmek de€il midir? fiimdi bir düflünün, sanatç›, senin benim gibi düflünmedi€i, yani bi-zim düflünemedi€imiz gibi düflündü€ü için sanatç› de€il mi? Onu anlayan da benim anlayamad›€›m› anlayan olmaz m› o zaman? O zaman sanatç› benden iki ad›m öndeyse, onu anlayan da ben-den bir ad›m öndedir.

Bu paragraf için afla€›dakilerin hangisinin

söylenmesi yanl›fl olur?

A) Tan›k gösterilmifltir.B) Tart›flmac› bir anlat›mla yaz›lm›flt›r.C) Karfl›laflt›rma yap›lm›flt›r.D) Dereceleme yap›lm›flt›r.E) Tan›mlamaya baflvurulmufltur.

8. Yoga, Hindistan'da ortaya ç›kan, insan›n kendi bedenine hükmetmesi ilkesine dayal› fiziksel bir disiplindir. Yoga, Sanskritçe kökenli, boyunduruk anlam›na gelen bir sözcüktür. ‹nsan›n bedenini, de€iflen yaflam koflullar›na uydurmas›n› hedefle-yen bir ö€retidir. Kat› kurallar› yoktur. Dünyada ne kadar yogac› varsa o kadar da yoga anlay›fl› vard›r.

Bu parçan›n anlat›m›nda afla€›dakilerin han-

gisine baflvurulmufltur?

A) Tan›mlama B) Öyküleme C) Betimleme D) Örnekleme E) Tart›flma

9. (I) Karacalar, sazl›€› geçip yeflil alana geldiler, otlara dald›lar. (II) Böyle ›t›rl›, taze, mis kokulu ot baflka yerde yoktu, otlar› yemeye bafllad›lar. (III) Gün a€ar›p ortal›k k›zar›nca kayal›klardan bir bölük kartal koptu, kanat flak›rt›lar› her yeri sard›. (IV) Uzun kanatlar› gerilmifl, düz çekilmifl k›l›ç gibi kartallar, süzülüp bir an durdular. (V) Kulaklar› y›rtan bir h›fl›rt›yla karacalara sald›rd›lar.

Numaralanm›fl cümlelerin hangilerinde yal-

n›zca görme duyusuna iliflkin ayr›nt›lara yer

verilmifltir?

A) I.ve II. B) II.ve III. C) II.ve V.

D) I.ve IV. E) III.ve IV.

10. Nam›k Kemal'in ruhunu tafl›yan fliir de€il, ne-sirdir. Düflündü€ünü aç›kça söylemekle Türk fliirinde de€il, Türk nesrinde yenilik yapm›flt›r. fiiirleri, bir düflünce güncelli€ini edebiyata tafl›-makla, Avrupa'da öteden beri nesrin gördü€ü ifli görmüfltür. Bizim eski edebiyat›m›z, herhangi bir düflünceyi en k›sa yoldan ifade eden söze yer ve de€er vermemiflti.

Bu parçadaki alt› çizili sözle afla€›dakilerden

hangisi anlat›lmak istenmifltir?

A) Yoğunluk B) Aç›kl›k C) Duruluk D) Özgünlük E) Ak›c›l›k

11. (I) Ataç elefltiriyi güncellefltirmifltir. (II) Ataç'tan önce, elefltiri denince o konuda düflünenlerin yapt›€› yorumlar anlafl›l›rd›. (III) Sanatç›n›n de€erlendirmelerine pek önem verilmezdi. (IV) Elefltirmenden, "bilimin o bafl döndürücü, derin diliyle konuflmas›" istenirdi. (V) Bu, elefltirmeni t›pk› bilim adam› gibi görme yan›lg›s›n›n sonu-cuydu.

Bu parçada numaralanm›fl cümlelerden hangi-

sinde duruluktan söz edilemez?


12. Her insan iyi bilmek zorundadır. İşini iyi bilmeyen insanlarda özgüven duygusu eksik olduğu için bu insanlar kendileri de dahil olmak üzere hiçbir kim-seye yarar sağlamazlar. Aksine çevrelerine hatta bütün insanlığa zarar verebilirler. Şimdi, böyle bir insanın öğretmen olduğunu düşünelim...

Bu parça ve devamında düşünceyi geliştirme

yollarından hangisi kullanılmış olabilir?

A) ÖrneklemeB) Tanık göstermeC) KarşılaştırmaD) Sayısal verilerden yararlanmaE) Benzetme

180

Anlatım TürleriTEST


2

1. Her sanatçı belirli bir dönemde yaşar ve yaşamış olduğu dönemle ilgili izlenimlerini yapıtına yansı-tır. İşte, Halide Edip Adıvar'ın "Vurun Kahpeye" adlı yapıtına baktığımız zaman orada onun yaşa-dığı Milli Mücadele Dönemi'ni görmüyor muyuz? Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası'nda Tanzimat Dönemi'nin izlerini görmüyor muyuz?

Bu parçada düşünceyi geliştirme yollarından hangisi ağır basmaktadır?

A) Örnekleme B) Karşılaştırma C) Benzetme D) Tanımlama E) Açıklama

2. Onun bütün makalelerini tek tek inceledim. Orta-ya koymuş olduğu düşüncelere ve anlatım tarzı-na hayran oldum. Bunun yanı sıra makalelerinde asıl üzerinde durulması gereken nokta, önceki ve sonraki düşüncelerinin çelişmiyor olmasıdır. Yıllar önce yazmış olduğu bir makalede ileri sür-düğü düşünceler, aynı konuyla ilgili olarak yıllar sonra yazdığı makalede, bir kez daha doğrulan-maktadır.

Parçada sözü edilen sanatçının makalelerinde aşağıdakilerin hangisi kesinlikle vardır?

A) Yalınlık B) Açıklık C) Tutarlılık D) Yoğunluk E) Özgünlük

3. Aç›klarda beyaz köpüklü küçük dalgalarla taç-

lanan, masmavi, parlak bir deniz; ufka kadar bombofl uzan›yordu. Ne bir gemi ne bir sandal gözüküyordu, ufukta. Deniz kufllar› bile yoktu. Kumsal da denizin ›ss›zl›€›na uymufltu, sessiz ve kimsesizdi. Sanki dünyan›n bitti€i bir yere varm›flt›k. Ayaklar›m›z, denizin ve ya€murun nemini tafl›yan kumlara bat›yordu. Bir bofllu€un içinde konuflmadan yürüyen k›rg›n ve flaflk›n iki kifliydik. Bu parçan›n anlat›m›nda afla€›dakilerden han-

gisi yoktur?

A) Gözlem gücüyle ayr›nt›lar› seçme B) Okuyucuda izlenim uyand›rmaya çal›flma C) Kiflilerin ruh hallerini verme D) Kiflilefltirmeye baflvurma E) Tan›mlamaya yer verme

4. Romanc›, her kal›ba girebilen adamd›r. Ro-man yazar›; bir tek duygunun, bir tek tutkunun adam› ise, kendisininkilere karfl›t, yabanc› olan duygulara, tutkulara, inançlara, hayalen olsun kat›lm›yorsa gerçekten romanc› say›lmaz. ‹nsan-lar› iyi ve kötü, ezen ve ezilen diye ikiye ay›r›p tasvire kalkan, aç›kça bir taraf› tutan yani kendi inanc›nda olanlar› iyi, olmayanlar› kötü diye gös-teren romanc› iyi eser veremez.

Bu parçan›n anlat›m› için afla€›dakilerin han-

gisi söylenemez?

A) Aç›klay›c› anlat›m yap›lm›flt›r.B) Tan›mlamaya baflvurulmufltur.C) Z›t sözcüklere yer verilmifltir.D) Dilin kanal› kontrol ifllevinden yararlan›lm›flt›r.E) Benzetmelere yer verilmifltir.

5. Namık Kemal, romancılığıyla Ahmet Mithat’a; tiyatroculuğuyla da Ali Bey’e benzer. Fakat o zamanki edebiyatın dışına çıkıp da bakınca iş değişir. Onun romanlarının, tiyatrolarının, insan-ları peşinden sürüklediği görülür. Büyük eserle-rin özelliğidir bu. Namık Kemal’i sanat alanında hep önlerde görürüz. İnsanı asıl şaşırtan şey ise onun makaleleridir. Bu makaleleri okurken onun toplumsal yaşama bağlılığının nerelere kadar git-tiğini, nasıl bütün bir hayatı kavradığını anlar ve şaşırırız. Zaten sanatçıyı büyük yapan da toplum-la barışık olması değil midir?

Parçaya göre büyük yapıtların en önemli özel-

liği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Etkileyicilik B) ÖzgünlükC) Ulusallık D) Doğallık E) Akıcılık

6. Birtakım yazarlarımız var, bazı eleştirmenlerin sanatçılara yol göstermelerinden yakınıyorlar. “Bıraksınlar, sanatçı bildiğini yapsın, gönlünce yaratsın eserlerini!” diyorlar. Sanatçı bildiğini oku-mazmış, gönlünce yaratmazmış gibi! Sanatçının özgürlüğü için gösterilen bu telaş, biraz yapmacık geliyor bana. Çünkü işinin ustası, sanat eri pek öyle bakmaz sağın solun dediğine.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi ağır bas-

maktadır?

A) Tanımlama B) TartışmaC) Örnekleme D) Karşılaştırma E) Sayısal verilerden yararlanma

181



2

7. Görünmeyen kufllar›n sesi, ayd›nl›€› ça€›r›rken

pencerelerin perdeleri, yorgun rüyalar›ndan daha s›yr›lmam›flt›. Yokufltan, sabahlar› ilk anlar›n› yakalam›fl bir kedi, tembel tembel iniyordu. Gün ›fl›€› o darac›k yokufla, Bizans sessizli€ini sür-düren eski yap›lar›n kemerli kap›lar›na yavaflça sokuldu. Tophane’den sevgili denizin kokusu, Taksim’den yorgun mu yorgun bir rüzgar ge-lip geçti. Sonra köfledeki kahvecinin sesi, çay bardaklar›ndan tüten duman ve bir türkü, perde-leri k›m›ldatt›. Bu parçan›n anlat›m› için afla€›dakilerden

hangisi söylenemez?

A) Ayr›nt›lar›n seçiminde befl duyudan da yarar-lan›lm›flt›r.

B) Do€a, hareket halinde yans›t›lm›flt›r.C) Kiflilefltirmeye genifl yer verilmifltir.D) Yinelemelerden yararlan›lm›flt›r.E) Mecazl› bir anlat›m vard›r.

8. Bulut, havan›n yüksekçe tabakalar›nda çeflitli y›€›nlar halinde toplanm›fl su damlac›€›d›r. Bun-lar güneflin s›cakl›€›yla buharlaflarak havaya yük-selmeye bafllar, yükseldikçe bir öncekinden daha so€uk hava tabakalar›na rastlar. Böylece su buhar›, küçük su damlac›klar› haline gelir. Bulutlar›n hava-da durmalar›n›, düflme h›zlar›n›n az olmas› sa€lar. Baz› hava flartlar›nda ise bulutlar a€›rlafl›p ya€mur haline gelir.

Bu parçan›n anlat›m› için afla€›dakilerden

hangisi söylenemez?

A) Tan›mlamaya yer verilmifltir.B) Karfl›laflt›rmaya baflvurulmufltur.C) Aç›klay›c› anlat›m yap›lm›flt›r.D) Niteleyici sözcüklere yer verilmifltir.E) Fantastik anlatım biçiminden yararlanılmıştır.

9. Her çocuk, küçükken mahalle arasında top oy-namıştır. Topunun, yanlışlıkla komşunun camını kırmasını korkuyla ve fal taşı gibi açılmış gözlerle izlemiştir. Bu durumda komşu amca ya da teyze, dökülen gözyaşlarına rağmen topu patlatır. Böy-lece oyun, komşunun azarlayan sözleriyle biterdi. "Okuyup adam olacağınıza, sabahtan akşama kadar top peşinde koşuyorsunuz!" Halbuki ço-cukluk çağı oyun çağıdır. Komşunun bilmemesi değil, topu patlatma zevkini (!) tatmak istemesi buna neden olmaktadır.

Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıda-

kilerden hangisi söylenemez?

A) Öyküleyici bir havası vardır.B) Deyim kullanılmıştır.C) Yalın bir dil kullanılmıştır.D) Niteleyici sözcükler vardır.E) Tanımdan yararlanılmıştır.

10. Mektup, Salah Birsel’inkiler gibi yürekten yaz›l-m›flsa... Mürekkeple de€il, insan›n öz suyuyla yaz›lm›flsa hiç amaçlanmam›flken bir de bakars›n edebiyat denen sanat›n doru€una kuruluverir, hem de fliirden, oyundan, öykü ve romandan önce.

Bu parçada sözü edilen mektup türünün belir-

gin özelli€i afla€›dakilerden hangisidir?

A) Gerçekçili€i B) ‹çtenli€iC) Özgünlü€ü D) Anlat›m özelli€i E) Etkileyicili€i

11. Dayan›flma ve güvenin bask›n oldu€u aileler-den gelen kifliler, bu güven ve dayan›flmay› di€er insanlarla olan iliflkilerinde de gösterirler; karfl›s›ndakinin iyi niyetli ve dürüst oldu€una inanmak onlar›n temel varsay›m›d›r. Güvensiz-lik ortam›n›n bask›n oldu€u aile ortam›ndan ge-len kifliler ise kendilerine dahi güvenemezler. Bu insanlar, her an de€iflebilen, kimsenin di€eriyle dayan›flma içinde olmad›€›, herkesin birbirini kullanmaya çal›flt›€› bir dünyay› temel varsay›m olarak kabul ederler.

Bu paragrafta düflünceyi gelifltirme yollar›n-

dan hangisine baflvurulmufltur?

A) Tan›mlamaya B) Aç›klamayaC) Karfl›laflt›rmaya D) Örneklemeye E) Tart›flmaya

182



3

1. Dünya bir yana o hayal bir yanaBir meşaledir pervaneyim onaAltında bir ömür döne dolanaAğladığın yer penceresi midir

Verilen dizelerde, aşağıdaki anlatım biçimleri-nin hangisinden faydalanılmıştır?

A) Düşsel anlatımB) Coşku ve heyecana bağlı anlatımC) Öyküleyici anlatımD) Destansı anlatımE) Söyleşmeye bağlı anlatım

2. Onu dikkatli tut. Babama dedelerinden kalmış. Çok değerli bir alet o. Eskiden haberleşmek için bu tür aletler kullanıyorlarmış. Adı telefondu gali-ba.

Verilen parçada, aşağıdakilerin hangisinden faydalanılmıştır?

A) Düşsel anlatımB) Gelecekten söz eden anlatımC) Açıklayıcı anlatımD) Destansı anlatımE) Mizahi anlatım

3. İnsanlara ahlak dersi vermek amacıyla yazılmış olan hayvan masallarında hayvanlar kendilerine özgü niteliklerini kaybederek insan kimliği için-dedirler. Bu tür masalların bilinen en eski örneği eski Hint edebiyatında "Kelile ve Dimne" ve eski Yunan edebiyatında Aisopos masallarıdır.

Özellikleri verilen türün anlatımında aşağıdaki anlatım biçimlerinden hangisi yoğun olarak kullanılır?

A) Betimleyici anlatımB) Açıklayıcı anlatımC) Fantastik anlatımD) Öğretici anlatımE) Söyleşmeye bağlı anlatım

4. Vatan borcu sadece silah tutmakla ödenecek bir borç değildir. Onunla bitmez. Bir demirciysem mesela demiri en iyi dövecek bir nalbantsan en iyi nalları en iyi şekilde ata mıhlayarak ödersin bu borcu. Ben ödedim demekle ödenmez o borç.

Verilen parçada kullanılan anlatım biçimi aşa-ğıdakilerden hangisidir?

A) Öyküleyici anlatımB) Betimleyici anlatımC) Tartışmacı anlatımD) Emredici anlatımE) Destansı anlatım

5. Hatice yavaşça Mikail'e yaklaşıp:- Yarın getirebilecek misin?- Ben bilmem ağa verirse...- Ağa ne zaman verdi ki şimdi...- Öyle deme, ağa verecem dedi, verecek.- ...- Hem daha bulgur var, bir hafta daha yetişir o.

Bu metinde, aşağıdaki anlatım yöntemlerin-den hangileri kullanılmıştır?

A) Diyaloglu anlatım / Betimleyici anlatımB) Öyküleyici anlatım / Tartışmacı anlatımC) Söyleşmeye bağlı anlatım / Öyküleyici anlatımD) Destansı anlatım / Gelecekten söz eden anlatımE) Açıklayıcı anlatım / Fantastik anlatım

6. Eser için mükemmel diyemeyeceğim. Büyük bir dil ustası olduğunu iddia ediyor ama roman an-latım yanlışlarıyla dolu. "Hasan'ın en çok canını sıkan şey ..." (sayfa 1)." (...) gözlerindeki olan o eşsiz ışık (...)" (sayfa 2). İlk iki sayfadaki bu ör-nekler daha da artırılabilir.

Verilen parçada, aşağıdaki anlatım yöntemle-rinden hangisi kullanılmıştır?

A) Tartışmacı anlatımB) Öyküleyici anlatımC) Destansı anlatımD) Kanıtlayıcı anlatımE) Betimleyici anlatım

183



3

7. Karşısında devi görünce oldukça şaşırdı. Elindeki sihirli asa ile atına bir kanat yaptı ve oradan kaç-mak için sessiz atına bindi. Dev, kanatlı ata binen çocuğu görünce ağzından ateşler çıkararak ço-cuğa doğru koşmaya başladı.

Parçaya hakim olan bakış açısı ve anlatım yön-temi aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir?

A) Öyküleyici anlatım / Kahraman bakış açısıB) Betimleyici anlatım / İlahi bakış açısıC) Gelecekten söz eden anlatım / Gözlemci ba-

kış açısıD) Düşsel anlatım / Gözlemci bakış açısıE) Açıklayıcı anlatım / Tanrısal bakış açısı

8. Churchill avam kamarasında konuşurken muha-lif partiden bir kadın milletvekili Churchill'e kızgın kızgın şöyle seslenir:– Eğer karınız olsaydım, kahvenizin içine zehir karıştırırdım.Churchill oldukça sakin, kadına döner ve lafı ya-pıştırır:– Hanımefendi eğer karım siz olsaydınız o kahve-yi seve seve içerdim.

Bu anlatıda parçanın çarpıcı hale gelmesini sağlayan anlatım yöntemi, aşağıdakilerin han-gisidir?

A) Diyaloglu anlatım B) Öyküleyici anlatımC) Mizahi anlatım D) Açıklayıcı anlatım E) Tartışmacı anlatım

9. Bireysel duyguların içten geldiği gibi coşkulu, et-kili dille anlatılmasına da lirizm denir. Duygu ve düşüncelerin düş gücüyle zenginleştirilip coşkulu bir dille anlatıldığı şiir türü de lirik şiirlerdir. Liriz-min en etkili kullanıldığı yerler olan şiirlerde yo-ğun olarak kullanılan anlatım türü ise ----.

Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi getirilmelidir?

A) coşku ve heyecana bağlı anlatımdır.B) fantastik anlatımdır.C) gelecekten söz eden anlatımdır.D) betimleyici anlatımdır.E) destansı anlatımdır.

10. Güçlü, kuvvetli, akıllı ve kelamlısın. Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin. Öfken ve nefsin bir olup aklını mağlup eder. Bunun için daima sa-bırlı, sebatkar ve iradene sahip olasın!.. Sabır çok önemlidir. Bir bey sabretmesini bilmelidir. Vaktin-den önce çiçek açmaz. Ham armut yenmez; yen-se bile bağrında kalır. Bilgisiz kılıç da tıpkı ham armut gibidir. Milletin, kendi irfanının içinde yaşa-sın. Ona sırt çevirme. Her zaman duy varlığını. Toplumu yöneten de diri tutan da bu irfandır.

Yukarıda örneği verilen anlatım türü, aşağıda-kilerin hangisidir?

A) Açıklayıcı anlatım B) Tasvir edici anlatımC) Destansı anlatım D) Emredici anlatım E) Tartışmacı anlatım

11. Kara kılıcını sıyırdı eline aldı. Azrail'e çalmağa hamle kıldı. Azrail bir güvercin oldu. Pencereden uçtu gitti. İnsanoğlunun ejderhası Deli Dumrul elini eline çaldı, kah kah güldü. Der: "Yiğitlerim Azrail'in gözünü öyle korkuttum ki geniş kapıyı bı-raktı dar bacadan kaçtı, mademki benim elimden güvercin gibi kuş oldu uçtu, bre ben onu bırakır mıyım doğana aldırmayınca?" dedi.

Dede Korkut'tan alınmış yukarıdaki metinde kullanılan anlatım türü aşağıdakilerin hangi-sidir?

A) Açıklayıcı anlatımB) Destansı anlatımC) Betimleyici anlatımD) Gelecekten söz eden anlatımE) Coşku ve heyecanı dile getiren anlatım

12. Evin içinde bir gariplik vardı. Az önce masanın üstünde duran vazo, ne olduysa, şimdi vitrinin içindeydi. Pencere kendi kendine açıldı; garip bir uğultu odayı doldurdu. Tüm bunlar yetmiyormuş gibi Joseph'in ismi kulaklarımı çınlatmaya başla-dı. Sanki Jesicca'nın ruhu gelmiş Joseph'i bana soruyordu.

Verilen parçanın anlatımında kullanılan anla-tım biçimi hangisidir?

A) Açıklayıcı anlatım B) Destansı anlatımC) Fantastik anlatım D) Mizahi anlatım E) Tartışmacı anlatım

12 12. sinif tÜ tÜrkÇegelisim.k12.tr/gelisim2009images/feimg/dokumanlar/turkce.pdf61 sözcükte...

Documents