12 fizjologia efektorów - uniwersytet Śląski

FIZJOLOGIA EFEKTORÓW UKŁAD NARZĄDÓW RUCHU

Biologiczne podstawy zachowania

KFZiE PŁ

2009

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Softwarehttp://www.foxitsoftware.com For evaluation only.

Zakres ćwiczeń

Zakres tematyczny1) Przegląd i klasyfikacja efektorów; 2) Mechanizm skurczu mięśnia i jego regulacja; 3) Gruczoły egzokrynne (potowe, łojowe, ślinowe itp); 4) Pojęcie motoryczności i jej podłoże strukturalno czynnościowe; 5) Prawidłowości i etapy rozwoju motorycznego człowieka jako przejaw

dojrzewania układu nerwowego; 6) Postawa ciała i jej zależność od czynności mięśni i układu nerwowego.

Ćwiczenia praktyczne1) Zasady posługiwania się testami do oceny rozwoju

psychomotorycznego (Eurofit / test Oziereckiego / Test Denver); 2) Pomiar wybranych cech motorycznych (test Eurofit lub Indeks

Sprawności); 3) Film tematyczny.�


Efektory

Efektory

• Układu nerwowego

• Układu hormonalnego

Efektory

• Autonomiczne - trzewnoruchowe:

mięśniówka ścian narządów cewkowatych- wydzielnicze:

komórki gruczołowe

• Somatyczne


Efektory trzewneGruczoły potowe kłębkowe zapachowe

- apokrynowe (szczyto-wydzielnicze) sygnały gatunkowe i seksualne

Gruczoły potowe wolne zasadnicze - ekrynowe (ekskrecyjne) 1. termoregulacyjne < 1000 cm2 ; 2-3 mln ogółem 2. emocjonalne

- pocenie „sympatyczno/nadnerczowe - cholinoergiczne”- pocenie wnętrza dłoni-stopy „alfa-adrenergiczne” (NA > A)

Gruczoły łojowe wolne tarczkowe

(w powiekach, czerwieni wargowej, napletku, łechtaczce) przywłosowe

Gruczoły łzowe - M1-cholinoergiczne (parasympatyczne)

Gruczoły śluzowe błon jamy nosowo-gardłowej - M1- cholinoergiczne

beta2 - mimetyki hamują - xylometazolin


Efektory trzewne

Gruczoły sutkowe 15-20 płatów w układzie promienistym - komórki mioepitelialne pęcherzyków (zatok) gruczołówmlecznych i przewodów wyprowadzających

wrażliwe na oksytocynę

Mięśnie przywłosowe piloerekcyjne- piloerekcja - alfa (beta?)-adrenergiczne

(alfa NA > A; beta A > NA)

Narządy płciowe zewnętrzne - alfa-adrenegiczne - sympatyczne - wytrysk - cholinegiczne (NO-zależne) - erekcjaà VIAGRA

Źrenica - mięśnie gładkie - m. rozwieracz źrenicy - alfa-adrenergiczne pobudzenie - m. zwieracz źrenicy - M1-cholinergiczne zwężenie

(atropina - bloker M-AChR)

Eibl-Eibelsfeldt: Miłość i nienawiść


Efektory trzewne

Tętniczki alfa1,2 - adrenergiczne - zwężenie beta2 - adrenergiczne - rozszerzenie

(t.wieńcowe, skórne, płucne, trzewne, nerkowe) sympatykolityczne (amiodarone)

M1 - cholinoergiczne - rozszerzenie (t.wieńcowe, skórne, mózgowe, płucne) nitrogliceryna

Oskrzela beta2 - adrenergiczne (NA > A) - rozszerzenie

beta2 - mimetyki w dychawicy oskrzelowej (amfetamina, efedryna, salbutamol, xylometazolin) także antyhistaminowe (theophiline)

M1 - cholinoergiczne - zwężenieSerce

beta1 - adrenergiczne - dodatnie efekty batmo-, dromo-, ino-, chrono-tropowe

beta1 - blokery(atenolol, amiodarone, bupranolol, fenoterol, propranolol)

M1 - cholinoergiczne - ujemne efekty batmo-, dromo-, ino-, chrono-tropowe


Mięśnie szkieletowe jako efektoryMięśnieMięśnie (jako narząd) są zbudowane

z tkanki mięśniowej rozpiętej na siatkowatym zrębie tkanki łącznej (śródmięsna, omięsna, namięsna) oraz z naczyń krwionośnych i włókien nerwowych


Mięśnie

Każdy mięsień człowieka (z 500 wyróżnianych przez anatomów) ma swoją nazwę, ale ogólnie mięśnie szkieletowe klasyfikuje się:

• wg położenia punktów przyczepu na: skórne (mimiczne), szkieletowe (te „zwykłe”) i trzewne (zwieracze)

• wg ilości stawów, które uruchamiają na: jedno-, dwu-i wielostawowe

• wg rozległości ruchu i siły skurczu na: długie, szerokie, krótkie, mieszane i zwieracze

• wg układu włókienrównoległewrzecionowatepółpierzastepierzaste


Mięśnie

wg kształtu i układu włókien brzuśca na: • wielogłowe

(udo), • wieloogonowe

(przedramię - palce),• dwubrzuścowe, • płaskie

(brzuch), • długie z pasmami ścięgnistymi

(brzuch), • zwieracze

(zewnętrzne),• okrężne

(ust., oka)


MięśnieTypy tkanki mięśniowej

Wielojednostkowe, trzewne

-FTa, FTb, StTypy włókien

Bardzo dużaBardzo mała (zawał)Różna - znacznaOporność na brak O2

MałaŚrednia Duża ale różnaSzybkość skurczu

Sekundy lub minutyOk. 300-500 msOk. 1-10 msCzas trwania skurczu pojedynczego

TonicznyPojedynczyTężcowyRodzaj skurczu

Automatyzm, przez hormony lub mediator UA

Automatyzm układu bodźczotwórczego serca

Acetylocholina z neuronów

Pobudzenie do skurczu

Mało liczneBardzo liczneLiczneIlość mitochondriów

Między sobą (nexus) i z neuronami autonom.

Między sobą przez wstawki

Tylko z neuronami ruchowymi – płytki motor.

Kontakt między komórkami

Spiralnie z przesunięciem, brak prążkowania

Równolegle, sarkomer(prążkowanie)

Równolegle, sarkomer(prążkowanie)

Ułożenie filamentówaktyny i miozyny

Jedno, centralnieSetki, centralnieTysiące, obwodowoIlość i położenie jader

0,3 mm × 10 μ m. 1 cm × 15 μ m. 5 cm × 50 μm. Wielkość komórek

Warstwa w ścianie „rur” –

narządów cewkowatych

Odrębna bryła: worek wielokomorowy

Odrębna bryła: brzusiec i ścięgna

Forma narządu

SercowaSzkieletowacharakterystyczna

GładkaPoprzecznie prążkowanaCecha


Mięśnie

Trzy typy włókien mięśniowych mają różny udział w budowie różnych mięśni.

Są różne mięśnie do:

• długiego stania ...

• unoszenia głowy ponad poziom przeciętności ...

• szybkiego, ale krótkiego uciekania ...

Oddychanie mitochon-

drialne

Gilkoliza, oddychanie beztlenowe

Glikoliza, oddychanie mitochon-

drialne

Dominujący proces

metaboliczny

Długotrwały, „długo-

dystansowiec”„jak zając

lub kaczka”

Średnie, niezbędny

Mała „wytrzymałe”

Mała „wolne”

Czerwona(dużo Mb)

STO = I

ST

Chwilowy, „sprinter”, „jak królik lub kura’”

Małe, niekonieczny

Duża „szybko-

męczliwe”

Duża „szybkie”

Biała(mało Mb)

FTOG = IIb

FTb

Krótkotrwały, „średnio-

dystansowiec”

Duże, niekonieczny

Mała lub średnia

Duża „szybkie”

Czerwona(dużo Mb)

FTOG = IIa

FTa

Rodzaj wysiłkuZapotrze-bowanie na tlen

Podatnośćna

zmęczenie

Szybkośćskurczu

Barwa (ilość

mioglobiny)

Inna nazwa

Typ

Typy włókien (komórek) mięśniowych


Mięśnie

Kilka dalszych ważnych spraw, o których warto pamiętać w związku z układem ruchu

• Udział każdego z trzech rodzajów włókien mięśniowych (FTa, FTb, ST) w budowie mięśni jest zdeterminowany genetycznie. Tylko w niewielkim stopniu można go zmienić. Każdy ma zatem predyspozycje do wykonywania określonego rodzaju wysiłków fizycznych

• Nie każdy może zostać mistrzem sprintu albo mistrzem maratonu. Nie ma genetycznej równości ludzi pod tym względem! A pod innymi?

• Rozwój tkanki mięśniowej i tkanki kostnej jest pobudzany przez męskie hormony płciowe (androgeny), szczególnie w okresie dojrzewania. Wtedy kształtują się ostateczne różnice w budowie kośćca i umięśnienia (biodra, barki, klatka piersiowa ... itd.). Hormony płciowe (męskie) są produkowane również przez koręnadnerczy - w stresie (np. wysiłkowym) - stąd maskulinizacja zawodniczek sportów siłowych.


MięśnieKilka spraw, o których warto pamiętać w związku z układem ruchu - cd.

• Hormony męskie powodują przerost mięśni - zawodnicy sportowi stosująwięc niedozwolony doping hormonalny androgenami

• Pod wpływem androgenów mięśnie przerastają, ale ich ścięgna nie. Łatwo zatem o kontuzje - zerwanie ścięgien - u tzw. „koksiarzy”

• Młodzi chłopcy chcą imponować innym chłopcom i dziewczętom. Najlepiej mięśniami. Powstał nowy rodzaj uzależnień farmakologicznych („narkomanii”) - body building - „szprycowanie” się androgenami, żeby bez ćwiczeń mieć „takie ciało”

• Każda głupota ma jednak krótkie nogi. A dlaczego? ...

• Wysiłek fizyczny przeregulowuje gospodarkę hormonalną - tzw. hormonalny mechanizm glukostazy. Uczestniczą w nim: noradrenalina, insulina, glukagon, glikokortykosterydy i Hormon Wzrostu (HGH)

• Co z tego wynika dla wychowania młodzieży?


Mięśnie jako efektory

Jednostka motoryczna: 200-400 mięśni wyróżnialnych anatomicznie (różnice osobnicze) 0,25 × 109 włókien mięśniowych, 0,45 × 106 motoneuronów, dywergencja: neuron : włókna = 1 : (2-6) à 1 : (n × 100)

(wielkość jednostki a precyzja regulacji siły skurczu)

Typy włókien

gruby „FT”30-80 Hz w 20 ms10-30 msWłókna FT(FTa, FTb)

cienki „ST”15-30 Hzw 80 ms120 msWłókna ST

Cechy motoneuronu

(typ Aa)

Częstotliwośćdrażnienia

tetanicznego

Szczyt siły skurczu

Okres skurczu pojedynczego


Skurcz mięśni - regulacja

Regulacja działania mięśnia

• odpowiedź włókien mięśniowych in situ: tetanus niezupełny à zupełny

• desynchronizacja - synchronizacja jednostek - drżenie (tremor)

• rola bezwładności mięśni i przesunięcia pobudzeń w fazie

Sumowanie skurczów pojedynczych w skurczu tężcowym

Skurcz pojedynczy

Wypadkowa siła skurczu

Zapis serii

depolaryzacji

Skurcz tężcowy


Mięśnie

Pobudzenie mięśnia - podstawy

L

H

T

Z

I A Miozyna

Aktyna

Czas [ms]

Potencjał [mV]

Filamenty:aktyna i miozyna

Błonai siateczkasarkoplazmat.

„Zwykły” potencjał iglicowy- depolaryzacja komórki mięśniowej

i włókna nerwowego

Sarkomer

układ włókienek białkowych(aktyna i miozyna) w komórce mięśniowej


Skurcz mięśni - mechanizm

.

Silbernagl i Desmopulos 1994


Mięsień - skurcz

Od decyzji do skurczu mięśnia – krok po kroku

I II III IV i V VI VII

Neuron – kolbka synaptyczna

Komórka mięśniowa - sarkomer

mediator

receptory


Sumowanie skurczów pojedynczych w skurczu tężcowym

Skurcz pojedynczy

Wypadkowa siła skurczu

Zapis seriidepolaryzacji

Skurcz tężcowy

Mięsień - skurcz

Mechanika skurczu mięśnia

Mięsień może kurczyć się:• zmieniając swoją długość

- izotonicznie - podczas pracy

dynamicznej

• nie zmieniając długości, za to zwiększając napięcie - izometrycznie - podczas pracy

statycznej

• w warunkach rzeczywistych skurcz ma charakter mieszany - auksotoniczny

Po pojedynczym pobudzeniu bodźcem pojedynczy skurcz włókna mięśnia trwa kilka tysięcznych sekundy. „Prawdziwe”skurcze pracujących mięśni trwają kilkaset - kilkadziesiąt tysięcy razy dłużej - sekundy lub minuty. Aby je uzyskać włókna

mięśniowe muszą być pobudzane kilkadziesiąt razy na sekundę. Skurcz wywołany taką serią pobudzeń zwany jest skurczem

tężcowym.


Mięsień - skurcz

Szybkość i siła reakcja ruchowej (Hill) są funkcyjnie powiązane: (F + a) (V + b) = k

Siła skurczu mięśnia zależy od jego początkowego rozciągnięcia - rosnąc przy niewielkim początkowym rozciągnięciu mięśnia. Większa jest też gdy mięsień opiera się „biernie rozciąganiu” czyli podczas pracy ekscentrycznej, takiej jaką wykonują mięśnie nóg podczas schodzenia ze schodów.

F [N]

l [cm]

F [N]

- 0 +

Ekscentryczna Koncentryczna

Aktywna Elastyczna

v [cm/s]

Siła działania mięśnia zależy od:jego długości początkowej i szybkości skurczu


Skurcz mięśni – ruch i napięcie

.

Silbernagl i Desmopulos 1994


Postawa ciała - rozwójRozwój postawy ciała (wg N. Wolańskiego)

jako efekt rozwoju motorycznego


Postawa ciała - ocenaElementy oceny postawy ciała (za N. Wolańskim)


Postawa ciała – znaczenie behawioralne.

http://www.istockphoto.com/file_thumbview_approve/2629857/2/istockphoto_2629857_yoga_postures.jpg adamwilkinsondesign.blogspot.com/2007_08_01_a.


Skurcz mięśni - regulacja

Regulacja siły skurczu mięśni:

• zgodnie z zasadą miejsca - przez rekrutację jednostek motorycznych

• zgodnie z zasadą częstotliwości - przez sumowanie czasowe skurczów pojedynczych od skurczu tężcowego niezupełnego do zupełnego

pierwiastek z amplitudy zintegrowanego EMG jest proporcjonalny do siły skurczu


Kierowanie mięśniami

Rdzeniowy poziom sterowania motoryką

Lokalny aparat ruchowy:

• w jądrach rdzenia kręgowego i j.j. nerwów III, IV, V, VI, VII, IX, X, XI, XII

• motoneurony Aα, Aγ (30%), interneurony (k. Renshaw - hamulcowe), ...

• zakończenia neuronów z dróg: piramidowych i pozapiramidowych, dróg własnych rdzenia, zakończenia neuronów dróg czuciowych, neurony autonomiczne, ...

Końcowa wspólna droga - motoneuron (Ch.Sherington)

• wg neurologów: „motoneurony niższe” = prawdziwe „obwodowe” rogu przedniego, „motoneurony wyższe” - ośrodkowe neurony dróg ruchowych rdzenia

Neurony rozrusznikowe - „pacemakers” u bezkręgowców (Viersma)

• Generatory rytmu: generator rytmu drapania, kroczenia ...


Kontrola zwrotna ruchów

Układ propriocepcji = czucia własnego mięśni (Ch.Sherington)

Zakres czucia:

• rozciągnięcie = długość

• napięcie = siła

• kąt zgięcia w stawie

• ruch - wibracja

Receptory i narządy zmysłów:

• ciałka buławkowate Golgiego w ścięgnach Aαà Ib

• ciałka zmysłowe Ruffiniego torebki stawowej Aβà II

• ciałka blaszkowate Pacciniego okostnej Aβà II

• wrzeciona mięśniowe dynamiczne, fazowe - grube, torebkowe, zakończenia pierścieniowio-spiralne) - włókna typu I, Aαà Ib statyczne, toniczne - cienkie, łańcuszkowe, zakończenia bukietowe - włókna typu II, Aβà II


Kontrola zwrotna ruchów

Pętla gamma

- system neuronów czuciowych z wrzecionek i ruchowych (Aα i Aγ) ze zwrotnym hamowaniem jednostek mięśni antagonistycznych

- monosynaptyczny łuk odruchu antygrawitacyjnego kręgowców lądowych (Nauta)

- doświadczenie Brondgesta

Pętla gamma nie inicjuje skurczu, tj. nie jest tak, że drogi zstępujące pobudzająmotoneuron gamma i dopiero skurcz wrzecionka aktywuje z kolei motoneurony alfa i powoduje skurcz całej jednostki motorycznej (A.B. Vallbo).

Ciałko buławkowateGolgiego

Wrzeciono mięśniowe

A β = II

A α = I b

A γ

A α = I a

A α


Motoryczność

Charakterystyka motoryczności:

• Treść ruchu - skutek, cel ruchu : - produkcyjna, sportowa, wyrazowa, bojowa, samoobsługowa ... etc.

• Idea ruchu - motywacja

• Cechy motoryczne: - siła, szybkość, wytrzymałość, gibkość, - zwinność = zręczność = koordynacja, ... i pochodne.

• Forma przestrzenna (wg Kurta Meinla) : - własności strukturalne:

struktura fazowa, harmonia

- własności dynamiczne: rytm, płynność, transmisja, elastyczność,

- własności psychiczne: precyzja, antycypacja, nasycenie ruchu, zakres umiejętności


Motoryczność

Analiza motoryczności:

• elementy ruchowe - skurcz jednego mięśnia, jednej grupy w jednym odcinku łańcucha kinematycznego (zgięcie, wyprostowanie, odwiedzenie,... itp.)

• akty ruchowe - równoczesna akcja kilku mięśni lub grup w kilku ogniwach łańcucha kinematycznego (cios, krok, skok, skłon ... itp.)

• działanie ruchowe - złożenie następczych, dopełniających się aktów prowadzących do wykonywania sensownej czynności: (chodzenie, piłowanie, kręcenie korbą, uderzanie ... itp.)

• czynność ruchowa - złożenie działań ruchowych prowadzące do uzyskania elementarnego celu działania (wbicie gwoździa, napisanie listu na komputerze ...)

• postępowanie ruchowe - zbiór czynności określonych celem - skutkiem (trening sportowy, praca zawodowa, czynności rekreacyjne)


MotorycznośćTherbligi (Frank i Lillian Gilberth)

- mikroruchy zapisywane i analizowane w Karcie Analizy Pracy(odpowiednik działań ruchowych)

10 (lub 18) therbligów: sięganie, poruszanie, obracanie, podpieranie, chwytanie, puszczanie, kładzenie, rozkładanie, ruchy oczu, ruchy nóg i korpusu

Chwytać Puścić Nastawić Ustawić Złączyć Rozłączyć Używać

Szukać Wybrać Przenosić Przemieszczać się Oczekiwać

Przestój Trzymać Odpoczywać Planować Kontrolować

Ch P N U Z R W

S Wp Tł Tb Pn

Pu Trz O Pl K

THERBLIGI


MotorycznośćZasady rozwoju motorycznego:

• Od generalizacji do specjalizacji„aktywność zgeneralizowana poprzedza aktywność zlokalizowaną” - wyspecjalizowaną

• Postęp w rozwoju ruchowym przebiega w dół osi cefalokaudalneji wedle następstwa proksimo-dystalnego

Nowe kategorie czynność ruchowej pojawiają się tym później im dalej od mózgu

• Rozwój od ruchów symetrycznych przez asymetryczne do zlateralizowanychAsymetria utrudniona przez zjawisko transferu bilateralnego pobudzeń

• Od ruchów cyklicznych do acyklicznychAcykliczne wymagają hamowania ...

• Zmiana modalności dominującej w sprzężeniu sensomotorycznym- od proprio - i tango- do tele- archaicznych i tele- nowoczesnych .. ; - od bodźców pierwszoukładowych do bodźców drugoukładowych- od eksterioryzacji (jawności ruchów) do interioryzacji i intelektualizacji (np. czytanie)

• Nowe stereotypy metodą prób i błędów w cyklu: ... asocjacja - stabilizacja - dysocjacja - reasocjacja - ...

zmodyf. za: (M.Demel, A. Skład: Teoria wychowania fizycznego ... str 114-115.)


Motoryczność

Etapy rozwoju ruchowego (A.Homburger *, S.Szuman **)

• archeokinetyczny * - ruchów błędnych ** - noworodka

• paleokinetyczny * - ruchów sensomotorycznych **

• mesokinetyczny * - ruchów manipulacyjnych **

• neokinetyczny * - praksji i kombinacji ruchowych **

Fazy rozwoju ruchowego (..)

• faza premotoryczna (pallidarna) - odruchów wrodzonych

• faza protomotoryczna (strialna) - ruchów błędnych, warunkowania

• faza eumotoryczna (kortykalna) - praksji i kombinacji ruchowych


Indeks motoryczności

Poziom wykonania i należna punktacja za próbę Próba Płe

ć min 1 pkt

dst 2 pkt

db 3 pkt

bdb 4 pkt

wys 5 pkt

wyb 6 pkt

SZYBKOŚĆ 10 sek biegu w miejscu

z klaskaniem pod udami

K

12

16

20

25

30

35

miara: liczba klaśnięć

M.

15

20

25

30

35

40

SKOCZNOŚĆ skok w dal z miejsca

odmierzany stopami

K

5 st

6 st

7 st

8 st

9 st

10 st

miara: ilość stóp w zaokrągleniu

M.

5 st

6 st

7 st

8 st

9 st

10 st

SIŁA RAMION czas zwisu na rękach

na drążku podchwytem z rosnącą trudnością

K

zwis na wyprostowanych rękach 3 sek

zwis na wyprostowanych rękach 10 sek

zwis na wyprosto-wanej jednej ręce 3 sek


zwis na obu rękach z głową powyżej chwytu 3 sek


miara: czas trwania z rosnącą trudnością

M.

zwis na wyprosto-wanych rękach 10 sek




zwis na jednej ręce z głową powyżej chwytu 10 sek

zwis kolejno na prawej i lewej ręce z głową powyżej chwytu 10 sek


Indeks motoryczności

GIBKOŚĆ skłon z pozycji na

baczność z rosnąca głębokością

K

chwyt oburącz za kostki

palcami rąk do palców stóp

palcami rak do podłoża

wszystkimi palcami rąk do podłoża

wnętrzem dłoni do podłoża

głową do kolan

miara: głębokość

M.

chwyt oburącz za kostki

palcami rąk do palców stóp

palcami rak do podłoża

wszystkimi palcami rąk do podłoża

wnętrzem dłoni do podłoża

głową do kolan

WYTRZYMAŁOŚĆ czas [min] biegu w

miejscu 120 kr/min lub dystans biegu w [m.]

K

1 min 200 m

3 min 500 m

6 min

1000 m

10 min 1500 m

15 min 2000 m

20 min 2500 m

miara: czas [min] lub dystans [km]

M.

2 min 400 m

5 min

1000 m

10 min 2000 m

15 min 2500 m

20 min 3000 m

30 min 4000 m

SIŁA MIEŚNI BRZUCHA leżąc na plecach

nożyce poziome nogami tuż nad podłożem

K

10 sek

30 sek

1 min

1,5 min

2 min

3 min

miara: czas [sek] lub [min]

M.

30 sek

1 min

1,5 min

2 min

3 min

4 min


Inne testy motoryczności

Test uzdolnień ruchowych Oziereckiego w modyf. Barańskiego

Test Denver do oceny rozwoju psychomotorycznego dziecka

Test Gniewkowskiej i Moliere• szybkość - bieg 20 m. • siła nóg - skok w dal z rozbiegiem • siła rąk - rzut piłeczką tenisową• równowaga - przejście po równoważni • dokładność - rzut woreczkiem do tarczy

Test sprawności motorycznej Sekity• siła - rzut piłką lekarską 1 kg • moc - skok w dal z miejsca • zwinność - bieg wahadłowy 4 x 5 m. • szybkość ruchów ręki - test nakłuć otworów na płytce testowej


Inne testy motoryczności

Test sprawności fizycznej R. Trześniowskiego • szybkość - bieg 40 m. z wysokiego startu lub 60 m. z niskiego startu (pow. 10,5

lat) • moc - skok wzwyż techniką dowolną• siła nóg - skok w dal z rozbiegu (techniką dowolną) • siła rąk - rzut piłka palantową 80 g lub rzut granatem 500 g (chłopcy pow. 14,5 lat)•Test sprawności motorycznej L. Denisiuka• szybkość - w biegach krótkich: kl. I-III - 30 m.; kl. IV - 40 m.; kl. V - 40-60 m.; kl.

VI-VII - 60 m. • zwinność - bieg z dwukrotnym przewrotem na materacu i odcinkiem na

czworakach • siła - rzut piłką lekarską zza głowy: kl. I-IV - 1 kg; kl. V-VII - 2 kg • moc - wyskok dosiężny Seargenta lub skok w dal z miejsca • wytrzymałość - próba Barpiego - przysiady z wyrzutem nóg w tył i klaśnięciem lub

bieg 300 m.

Test Barrow’a w modyfikacji S. Pilicza• moc - skok w dal z miejsca • siła - rzut piłka lekarską (M. - 3 kg, K - 2 kg) • zwinność - bieg zygzakiem po kopercie 5 x


Test Denver

Test Denver 1-2 miesiącDziecko:• Spogląda na twarz (początkowo z odległości 15 cm)• Śmieje się w odpowiedzi na uśmiech, słowa• Śledzi kolorowy przedmiot na łuku 90° (np. czerwony kłębuszek wełny najpierw zatrzymujemy w polu

widzenia dziecka, w odległości 15 cm od jego twarzy, a następnie przesuwamy w bok po łuku)• Reaguje na dźwięk dzwonka – trzymamy dzwonek z boku i nieco za uchem, aby dziecko nie mogło go

widzieć, spokojnie dzwonimy, dziecko powinno zareagować np. ruchem gałek ocznych, przyspieszeniem lub zmianą rytmu oddechu itp.

• Wydaje inne dźwięki niż płacz np. gruchanie itp.• Podnosi głowę w położeniu na brzuchu i na sztywnym podłożu do kąta 45° w stosunku do podłoża

Test Denver 3-4 miesiącDziecko: • Śmieje się spontanicznie samo, bez pobudzania go uśmiechem lub głosem• Śledzi przedmiot na łuku 180°• Składa rączki razem• Ujmuje grzechotkę w rączkę• Spogląda na rodzynek położony przed nim na białym tle• Sięga po zabawkę, położone przed nim na stole w zasięgu jego ręki• W czasie zabawy wydaje wysokie, radosne piski• W położeniu na brzuchu unosi głowę do kąta 90° w stosunku do podłoża• W położeniu jw., wspierając się na ramionach, unosi głowę i klatkę piersiową• Trzymane w pozycji siedzącej utrzymuje samo głowę• Samo przewraca się z brzuszka na plecy


Test Denver

Test Denver 5 - 6 miesiąc

Dziecko: • Usiłuje zatrzymać zabawkę, gdy delikatnie próbujemy mu ją zabrać• Usiłuje przyciągnąć zabawkę, jeśli kładziemy ją nieco poza zasięgiem jego ręki• Siedzi, szuka kolorowej piłeczki – pokazujemy mu ją najpierw, a następnie usuwamy jednym ruchem poza

zasięg jego wzroku, powinno zdążyć wzrokiem za znikającą piłeczką• Siedzi, bierze dwa klocki – kładziemy je przed nim na stole i zachęcamy do ich wzięcia, powinno wziąć

każdy do innej ręki i potrzymać• Przekłada klocek z ręki do ręki, jeśli podamy mu drugi klocek do tej samej ręki, w której trzyma pierwszy, to

powinno przełożyć pierwszy do drugiej ręki i chwycić drugi• Zagarnia rodzynek upuszczony na jasne podłoże w zasięgu jego rąk, stara się chwycić go zagarniającym

ruchem ręki• Odwraca się w kierunku głosu• Bawi się w „a ku – ku”, gdy wyglądamy np. z boku, spoza kartki papieru, a następnie chowamy się za tą

kartkę, obserwując jego reakcje przez małą dziurkę, powinno spoglądać tam gdzie uprzednio widziało twarz osoby dorosłej

• Samo przewraca się z pleców na brzuszek• Postawione utrzymuje ciężar ciała na nogach, gdy częściowo zwolnimy podtrzymywanie• Siedzi bez podtrzymania 5 sekund, gdy posadzimy je na stole i powoli usuwamy ręce, upewniając się przez

cały czas, że dziecko nie upadnie• Stoi podtrzymywane przez min. 5 sekund• Zjada bezglutenowy biszkopcik trzymany w rączce


Test DenverTest Denver 7 - 8 miesiąc• Dziecko:• Wykazuje reakcję niepokoju na obecność nieznajomych mu osób• Bawi się w „kosi – kosi” lub „pa – pa”• Uderza o siebie klockami trzymanymi w obydwu rączkach• Chwyta kciukiem i palce np. rzucony przed nim na stole rodzynek• „mama” i „tata” mówi nieznaczeniowo, wypowiada te sylaby, chociaż nie musi kojarzyć ich z rodzicami• naśladuje dźwięki mowy, powinny być podobne do tych, które właśnie słyszy• siada samo z pozycji leżącej• staje samo, przytrzymując się rączkami poręczy, siatki kojca, ale bez pomocy starszych• zaczyna chodzić, przytrzymując się przedmiotów (mebli)

Test Denver 9 - 12 miesiąc• Dziecko: • bawi się piłką – toczymy do niego piłkę i zachęcamy, aby potoczył ją do nas z powrotem• może wskazać palcem o co mu chodzi lub wyrazić życzenie specyficznym określeniem słownym, byle nie

płaczem• pije z normalnego kubka, nie rozlewa zbyt wiele• rodzynek chwyta precyzyjnie „pęsetowo” (przeciwstawiając kciuk i palec wskazujący)• „mama” i „tata” używa znaczeniowo, tylko o swoich rodzicach, dokładnie wiedząc, o kogo chodzi• stoi samodzielnie (gdy odsuwamy ręce, ubezpieczając dziecko z pewnej odległości, powinno stać

samodzielnie od kilku sekund coraz dłużej)• stojąc schyla się i podnosi małą zabawkę• chodzi samodzielnie


Test Denver

Zasada interpretacji testu Denver

Na skali centylowej

25 50 75 90

10 12 14 16 18 miesiące

25% wykonało

50% wykonało

90% wykonało

75% wykonało

Wartość

Częstość

x2


Test Denver


12 fizjologia efektorów - uniwersytet Śląski

Documents