12 m-care: engelli ve yaşlı bireylerde hareketlilik
TRANSCRIPT
Modül: Engelli ve yaşlı bireylerde hareketlilik
Engelli ve Yaşlı Bireylere Evde ve Sağlık Kurumlarında Bakım Veren Kişiler İçin Mobil
Eğitim
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 1
• Yürüteçlerin sınıflandırılması
• Yardımcı aletlerin seçimi
• Bilinmesi gereken sorunlar
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Amaçlar
• Yaşlı ve engelli bireylerin
bağımsızlığı
– Erişilebilir hareketlilik
– Transfer Yöntemleri
• Transfer aktiviteleri için doğru teknikler
– Günlük yaşam aktivitelerde
bağımsızlık
• Uluslararası Fonksiyonun Sınıflandırılması
(ICF) çerçevesinde aktivite ve sosyal katılım.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Hastalar yürüme potansiyellerine göre sınıflandırılır:
1. Fonksiyonel Yürüme: A- Dış Mekanda Yürüyenler: Herhangi bir yürüme
veya ortez desteği ile kendi basına dolaşabilen,
merdiven çıkabilen ve rampadan çıkabilen
kişilerdir.
B- Ev İçerisinde Yürüyenler: Kapalı alanlarda ya da
özel olarak tasarlanmış açık alanlarda
yürüyebilirler, kendi başlarına ya da minimum
yardımla tekerlekli sandalyeye transfer olabilirler.
(Tachdjian,1990)
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
2. Fonsiyonel olmayan yürüyenler: Yalnızca fizyoterapi seansları süresince yürüyebilirler.
Diğer zamanlarda tekerlekli sandalye ile dolaşabilirler. Bu hastalar, çocukluk ya da ergenlik döneminde yürümeyi sonlandırmışlardır.
Eğer yüksek motivasyona sahiplerse fonksiyonel yürüyen sınıfına yükselebilirler.
3. Yürüyemeyenler : Yalnızca tekerlekli sandalye ile hareket ederler. Kendilerini yataktan tekerlekli sandalyeye transfer edebilirler. Bu hastaların erken çocukluk döneminden itibaren yürüyor olmaları beklenmez.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Hastanın temel sağlık problemlerine çözüm bulunduktan hemen sonra hareketlilik hedeflenmelidir.
Bütün girişim ve tedavilerin kazanımlarını desteklemelidir.
Hastanın mevcut potansiyelini koruyacak ve geliştirecek şekilde tasarlanmalıdır.
Günlük yaşamdaki bağımsızlıklarının arttırılması hedeflenmelidir.
Yardımcı aletlerin seçimi
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Hareket etmeye yardımcı araçlar:
• Değnek • Koltuk değnekleri • Yürüteçler • Yürüme desteği veya Scooter • Özel tasarlanmış bisiklet • Tekerlekli sandalye • Özel tasarlanmış puset
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Engelli ve yaşlı insanların hareketliliğinde
ilgili problemler düşünülmelidir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Binalar herkes için tasarlanmalıdır, basit ve kolaylıkla kavranabilir, herkes için eşit kullanıma ve erişime olanak sağlamalıdır.
Farkında olun…
Fakat gerçek tamamen farklı olabilir!!!
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Görme engelliler için
yol göstericiler kazaları
önlemek amacıyla
yapılır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
kaldırım veya yürüyüş yolları işgal edilmişse
kaldırımın şekli veya eğimi değişmiş ve tekerlekli sandalyeli ya da
yürüme desteği olan birinin geçişini zorlaştırıyorsa.
Aşağıdaki herhangi bir durumla karşılaştıysanız yerel yönetimlerdeki temsilcileri bilgilendirin:
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Şehirdeki kaldırımların genişliği 180 cm’den dar ise, yerel
temsilcileri bilgilendirin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Rampalar: Yaya geçidinden ayrılmalı ve yaya kaldırımının sonundan başlayarak yolla bağlantısı sağlanmalıdır.
Hastanızı bilgilendirin!
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Dikkat edin… Rampanın başında ve sonunda tekerlekli sandalye ile manevra yapılabilecek bir bir alan olmalıdır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 2
• Transferler
– Bağımsız transfer yöntemleri
– Biyomekanik kurallar
– Yatak aktiviteleri
• Hareket etme/Transfer
• Sandalyeye/Sandalyeden transfer
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Bağımsız Transfer Yöntemleri
Temel Prensipler
• Transfer yüzeyleri olabildiğince düz olmalıdır
• Transfer yüzeylerinin yükseklikleri eşit seviyede olmalıdır
• Transfer aktivitesi boyunca denge iyi sağlanmalıdır
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Kaygan yüzeylerde transfer daha kolaydır
• Transfer sırasında vücut mekaniğinin farkında
olun
• Hastaya her zaman tercih ettiği transfer
yöntemini sorun
Fotoğraflayan Stuart Miles, http://www.freedigitalphotos.net/
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Eğer hastanın alt ekstremitesinde (bacaklarda) motor problemi varsa: – Alt ekstremitelerden destekleyin/
yardımcı olun
• Eğer hastanın üst ekstremitesinde (kollar) motor problemi varsa: – Üst ekstremitelerden destekleyin/
yardımcı olun.
• Eğer hastanın gövdesinde kontrol yetersizliği varsa: – Hastayı gövdesinden destekleyin – Eğer gerekirse ya da istenirse; tüm
aktivitelerde daha iyi gövde kontolü için harici destek (korse) kullanın
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Biyomekanik kurallar
Doğru vücut mekaniğini sağlayın
Düşük topuklu olmalı
Esnek ve kaymayan tabanlı olmalı
Arkaları kapalı ayakkabılar tercih edilmeli
Terlik kullanımı tercih edilmez
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Yardımcı aletler kaldırma ve
taşımada, özellikle yalnızken
gereklidir.
• Kaldırma ve taşıma dik bir duruşla
gerçekleştirilmelidir.
Hastanızı bilgilendirin!
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Uygulanması gereken temel biyomekanik kurallar: Ağırlığı bedeninize olabildiğince yakın tutmaya çalışın
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
1. Bütün taşıma yöntemlerinde hastaya yakın olun
2. Hastayı transfer etmek için sadece ellerinizi değil,
vücudunuzun bütün bölümlerini kullanın
3. Eğer hasta çok ağırsa, başkalarından yardım isteyin
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatak aktivitelerinin hedefi
Yatak hareketleri, KBV’nin yardımıyla hastanın yataktan ya da
yatağa transferine/hareket etmesine olanak sağlar :
• Maksimum bağımsızlık sağlamak
• Güç, kordinasyon ve becerilerini geliştirmek
• Kişiyi bir sonraki fonsiyonel seviyeye hazırlamak (yürüme,
merdiven çıkma vs.)
• Uzun süreli hareketsizliğin komplikasyonlarına bağlı risklerden
kaçınmak
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatak içinde dönme
• Bacaklar hastanın döneceği tarafa çaprazlanmalı
• Hasta bakıcı hastanın döneceği tarafta durmalı
• Uygun olduğunda, hasta yatak tarafında bulunan barları tutarak
ya da ipleri çekerek dönüşü gerçekleştirebilir
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Hasta elleri, bilekleri ve ön koluyla tekerlekli sandalyenin
kolçağından destek almalıdır.
Tekerlekli sandalyeye geçiş
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatakta oturma
Hastanın….
• Bacaklarının pozisyonuna
• Başının yükseltilmesine
• Baş ve omuzların desteklenmesine dikkat
edin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatakta oturma için farklı adımlar
• Hastanın ağırlığı tek koluna verilmeli,
sonrasında yatağı iterek diğer kola
ağırlık verilip dönülmeli. Dirsek
yavaşça düzeltilmeli.
• Eli dışarıya çevirerek dirseği kitleyin
• Sonrasında aynı yolla diğer dirseği
kitleyin
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Eğer çekme kuvvveti yeterli ise yatağın ayak tarafına
bağlanan ipi çekerek hasta kendisi oturabilir.
• Eğer hastanın ayak kuvveti yeterli değilse, kalçasının
hızıyla geri dönebilir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatak kenarında oturma ve yürüme
• Yatağın yüksekliğini ayarlayın
• Yatak frenlerini ayarlayın
• Hastayı yan yatış pozisyonuna yatırın
• Yatağın baş kısmını kaldırın
• Sabit durmak için ayaklarınızı ayırın
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Hastanın başını ve boynunu destekleyin
• Kolunuzu hastanın kalçasının üzerinden geçirip dizinin altına
yerleştirin
• Hastanın bacaklarını yatağın kenarına getirin
• Yatağın kenarında oturacağına dair hastayı bilgilendirin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Hasta yataktan kalktıktan sonra:
• Yürüme mesafesi ve süresi hastaya göre ayarlanmalı
• Eğer hasta güvensiz hissediyor veya yoruluyorsa, bakıcı
biyomekanik ilkeleri kullanarak gövdeden destek vermeli
• Destek için yürüteçlerin de kullanılması tavsiye edilir
• Hasta yürürken ileriye bakması için teşvik edilmelidir
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Kaldırma • Felçli bireylerin (aynı zamanda aşırı kilolular için )
transferi ve taşınması için kullanılır
• Tercihen banyo ve tuvalet için
https://www.methodistonline.org/view-news/24900
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatağın içinde hareket etmek
• Sürtünmeyi azalmak için kayma tahtası kullanılabilir
• Harekete yardımcı olmak için el yükselticiler ve kum torbaları
hastanın elinin altına koyulabilir
• Bacakları destekleyin, topukları tutarak sürtünmeyi azaltın ve
hareketi kolaylaştırın
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
İki bakım veren kişi yardımı ile hastanın yatakta hareket ettirilmesi
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Bir bakım veren kişi yardımıyla transfer
Hastanın el bileklerinden tutularak yatağın içinde geriye doğru hareket
ettirilir
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatakta Fowler Pozisyonu (Oturma Pozisyonu) Fowler ve Semi-Fowler Pozisyonu yatakta hareket etmek için önemlidir. Bu pozisyon;
• Bazı göğüs ve abdominal ameliyatlardan sonra hastayı rahatlatmak
• Göğüs ameliyatından sonra uygun şekilde hastayı rahatlatmak
• Astımlı kişileri rahat nefes almasını sağlayarak rahatlatmak
• Kalbin çalışmasını rahatlatmak
• Bağırsakların çalışmasını hızlandırmak için kullanılır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yatakta oturma • Yaşlı ya da engelliyi oturtmak için yatağın bir tarafına geçin
• Yatağın kenarlıklarını indirin
• Hasta yatakta sırt üstü yatıyor olmalıdır
• Hastanın durumuna göre yatağın baş kısmı 45-60° derece kaldırın
• Eğer hasta dik oturmak istiyorsa,
sırt ile kalça arasındaki açı 90°
derece olmalıdır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Sırtı ince bir yastıkla destekleyin
• Eğer bireyin bacaklarında bir problem varsa, dışa dönüşü önlemek için hasta kalça kenarlardan desteklenmelidir
• İnce bir yastık dizlerin altına yerleştirilmelidir
• Yatak yaralarını engellemek için ayak bileklerinin altına ince bir rulo konması tavsiye edilir
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Eğer nörolojik bir bozukluk varsa, felçli ekstremiteler bir yastıkla desteklenmelidir (bacakların sarkmasından kaçının)
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Sert bir yastık ya da bir tahta parçası ayak bileklerinin doğal pozisyonunda tutmak için kullanılabilir
• Yatağın kenar korumaları kaldırılmalıdır
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 3
• Ayağa kalkma
– Yataktan kalkma
– Sandalyeden kalkma
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yataktan kalkış
• Yatağa yakın durun
• Gerekiyorsa yardımcı bir alet kullanın
• Eğer bireyin drenaj tüpü ya da
kateteri varsa, sağlık personeli
rehberliğinde kapatılmalıdır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Sandalyeden ayağa kalkma
• Yüksek bir sandalyeden kalkmak, alçak bir sandalyeden kalkmaktan
kolaydır.
• Sandalyenin oturma yüzeyi sert olmalı.
• Transferde güvenli bir destek için kol destekleri önemlidir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Daha iyi bir kalkış için gövde öne doğru hareket etmeli.
• Dengeli bir kalkış için bir ayak arkada olmalı.
• Hasta öndeki bacağına ağırlık vererek kalkmalıdır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 4
• Yürüme
– Yürüteçler
– Koltuk değnekleri
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yürüteçler
• Yürüteç, yürüyüş sırasında dengeyi sağlamak amacıyla ilave desteğe ihtiyaç duyan engelli ya da yaşlıların kullandığı bir alettir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Koltuk değnekleri hastalara transferleri sırasında yardımcı olur.
• Koltuk değneklerinin boyu uygun olmalıdır.
• KBV öne doğru yürümeyi kolaylaştırmalıdır.
Koltuk değnekleriyle yürüme
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Unit 5 • TS Kullanma
– BVK TS Protokolü Caregiver
– TS çeşitleri
– TS parçaları
– TS güvenliği ve bakımı
– TS’yi açma ve kapatma Keeping the wheelchair in a Car Boot
– TS ile arkaya doğru tilt yapma
– Kaldırımda inip-çıkma
– Merdivende inip çıkma
– Eğim ve rampadan inme
– TS ile manevra
– Yapılması ve yapılmaması gerekenler
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Bakımveren TS Protokolü • KBV olmak TS etiketinin içinde ve dışında olamyı öğretir. En önemli şey TS
kullanan kişiye nasıl taşınmak istediğini sormaktır.
• TS’de oturan kişi ile iletişim çok önemlidir. Her zaman TS’ye oturan bir kişinin yanındaki ile konuşmak yerine kendisi ile konuşun. Direk o kişi ile konuşmamak, kişinin bu konuda yeteneksiz olabileceği düşüncesini ortaya çıkarabilir.
• Unutmayınız ki TS, içindeki kişinin bir parçasıdır.
• Hiçbir zaman TS’yi tutup hastayı sizin istediğiniz doğrultuda ilerletmeye zorlamayın. Bu kişi omuzundan tutup çekiştirmek ile aynı şeydir. Bu rahatsızlık verici bir durumdur.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli sandalye çeşitleri Aktif tekerlekli sandalye Hafif tekerlekli sandalye Spor ekipmanı
Akülü tekerlekli sandalye ve ek güç sağlayıcılar Çocuklar için tekerlekli sandalye
http://www.ottobock.com/cps/rde/xchg/ob_com_en/hs.xsl/337.html
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli Sandalyenin Parçaları
http://www.mobilitydirect.com/v/vspfiles/images/wcterms.png
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS’nin bakımı ve güvenliği
• TS’de varolan çıkıntılı parçalar – Özellikle kalabalık ortamlarda TS’den kaynaklanan çıkıntıların insanlara zarar vereceğini
unutmayın.
– Kalabalık ortamlarda kişiler TS’nin üzerine düşebilir ve kendilerini yaralayabilirler. Toplum içinde veya restoranda otururken TS’yi güvenli bir şekilde yerleştirdiğinizden emin olun.
– TS’nin bakımı – KBV TS’nin nasıl kullanıldığını bilmesi gerekir. Bu demektir ki; tekerlek,
tutamaklar ve yastıklara nasıl bakım verilmesi gerektiğini anlamalıdır..
– İyi bakımı yapılmamış bir TS’nin yaralanmalara neden olabileceği unutulmamalıdır.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS’nin toplanması ve açılması
TS’yi açma…..
1. Oturma yerini iki taraftan itin, parmakları içeride tutun.
2. TS’yi açmak için zorlamayın, parmaklarınızı oturm yeri ile tutamak arasında sıkıştırmayın.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS’nin toplanması:
1. Yastık varsa çıkarın
2. Ayaklaık kısmını ayarlayın ve dışarı doğru açın.
3. Oturma yerini önden ve arkadan tutun ve yukarı doğru çekin.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
TS’nin toplanması ve açılması
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS’yi bagaja yerleştirme • Yastık, ayaklık ve diğer portatif parçaları
çıkarın ,
• TS’yi katlayın ve frenleri kaymaması için kontrol edin.
• TS’yi paralel olarak bagaja yerleştirin
• Belinizi düz tutmak için dizlerinizi bükün.
• TS’yi çerçevesinden tutarak kavrayın.
• TS’yi kaldırın ve bagajın kenarına koyun ( TS yi kaldırmak için ayaklarınızı kullanabilirsiniz)
• TS’yi bagaja doğru kaydırın.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS’yi arkaya doğru yatırma
1. Herzman ne yapacağınız konusunda kişiye bilgi verin. 2. Arka taraftaki kolu ayağınız ile itin, aynı anda el tıtamaklarını aşağı ve arkaya doğru çekin.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Kaldırımlara güvenli bir şekilde çıkma ve inme
1. Kaldırıma güvenli bir şekilde çıkma
• TS’nin önedki tekerlekleri kaldırıma yerleşecek şekilde pozisyonla.
• Kişiye ne yapacağınızı anlat.
• Tutamakları sıkıca tut, TS’yi arakya doğru yönlendir ve TS’yi arka tekerlekleri üzerinde kalack şekilde dengede tut.
• Ön tekerlekleri kaldırıma yerleştir.
• TS’yi kaldırım üzerine çıkana kadar it.
• TS’yi kaldırıma doğru kaldır.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
2. Kaldırımdan inme
• TS’yi kaldırıma yerleştir.
• TS’yi arkaya doğru yönlendir ve arka tekerlekleri üzerinde dengede tutarak arkaya doğru hareket ettir.
• Arka tekerlekleri kaldırımdan aşağı doğru indir, bu arada TS’nin ağırlığını bir miktar al.
• Her iki arka tekerleğin aynı anda yerle temasta olduğundan emin olun.
• Yavaşça ön tekerleri indirin.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
Kaldırımlara güvenli bir şekilde çıkma ve inme
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
1. Merdivenden güvenli bir şekilde çıkma Mümkün ise rampa veya asansör kullanın
1. İlk basamağa doğru TS’yi yerleştirin
2. Tutamaklardan tutarak sandalyeyi arkaya doğru yönlendirin.
3. Bir ayağı ilk basamağa, diğerini bir üste yerleştirin.
4. Arkaya yaslan ve sandalyenin ağırlığını alarak bir üst basamağa çıkar.
5. Merdivenden çıkarken kendi ağırlığınızı ile sandalyeyi dengeleyin.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
Merdivenlerden güvenli bir şekilde çıkma ve inme
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
2. Merdivenlerden güvenli bir şekilde inme
Öncelikle rampa varsa onu kullanın, yoksa aşağıdaki sırayı izleyin:
1. TS’yi aşağıdaki basamağa doğru yaklaştırın
2. Tutamaklardan tutarak sandalyeyi arkaya doğru yönlendirin, arka tekerlekler üzerinde dengede kalın. 3. TS’yi ilk basamağa doğru hareket ettirin.
4. TS’yi aşağı doğru indirirken vücudunuzu fren olarak kullanın.
5. İnişi gövdenizle kontrol edin, arka tekerlekler üzerinde bir basamak aşağı doğru hareket edin.
6. TS’nin hızlı ve ani bir şekilde inmesine engel olun.
http://hwa.org.sg/news/how-to-help-a-wheelchair-user/
Merdivenlerden güvenli bir şekilde çıkma ve inme
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Dik bir yerden veya rampadan inme
TS’nin geri geri kaymaması açısından geri geri inmek önemlidir.
1. Eğimin temiz olduğundan emin olun.
2. Tutamaklardan sıkıca tutarak TS’nin arkaya doğru kaymasını engelleyin.
3. Geri adımlarınızı tek tek atın
4. İnişin kontrollü olamsını sağlayın, kontrolü kaybetmeyin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
TS ile Manevra • TS ile hareket etme zor olabilir
– KBV olarak zemin ile ilgili sorunlarınız olabilir.
– Hafifi itmeleri kullanarak düşme ve yaralanmayı önleyebileceğinizi unutmayın.
– Küçük taşlar veya engebeli araziler tehlikeli olabilir. Bu nedenle yolun güvenli olduğundan emin olun.
– İtme sırasında dikkatiniz dağılırsa tehlikeli durumlar ortaya çıkabilir.
– Yaralanma ve kazalar dikkatsizlikten olur.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yap ve Yapma • YAP
– Nasıl yardım edebileceğinizi sorun
– TS’deki kişi ile aynı göz hizasından konuşun
– TS’deki kişiye ne yapacağınızı anlatın
– Emniyet kemerinin bağlı olup olmadığını kontrol edin.
– TS duruyor ise, transfer yapılıyor ise veya kullanılmayacak ise frenleri kilitleyin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• YAP (devamı)
– TS’deki kişiye rahat olup olmadıklarını sorun
– Diğer sandalye ile arasında bir TS’lik mesafe kalsın
– Zorlanıyor iseniz yardım isteyin.
– Yüzeyin eşitsiz olabileceğiniz düşünerek hep öne bakın.
– Mümkünse anayol yerine kaldırımda ilerleyin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
•YAPMA
– Engelli kişi ile 3. bir kişi aracılığı ile konuşmayın
– TS kullanan kişi ile yarışmayın
– Sıkışmış ise TS’yi itmeyin- problemin ne olduğunu görün ve düzeltin.
– TS ile başedemeyecekseniz yürüyen merdiveni kullanmayın
– TS’yi kolçaklarından, tekerleklerinden veya diğer portatif parçalarından tutarak kaldırmayın
– Rampada önden ilerleyerek inmeyin.
– TS’yi öne veya çok arkaya yönlendirmeyin.
– Eğimde ön taraftan inmeyin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 6
• Tekerlekli sandalye transferleri
– Yataktan transfer
– Tekerlekli sandalyeden yatağa transfer
– Tekerlekli sandalyeden yatağa kendi kendine transfer
– Banyo ve tuvalete transfer
• Güvenlik tavsiyeleri
• Tekerlekli sandalyeden duş sandalyesine
• Tekerlekli sandalyeden tuvalete
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Transferler
• Wheelchair transfers – Transfer from the bed
– Transfer from the wheelchair to the bed
– Autonomous transfer from the wheelchair to the bed
– Transfer to the bathroom and toilet
• Safety tips
• From wheelchair to shower chair
• From wheelchair to toilet
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Yataktan transfer
• Yatağın bir tarafına paralel olarak tekerlekli sandalyeyi yerleştirin.
• Yatağı sandalyenin yüksekliğine çıkartın. • Başı yükseltin ve sandalye tarafında kalın. • Yatağın frenlerini kilitleyin. • Bir elle omuz ve boyundan, diğer elle de dizlerin altından
destekleyin.
• Hastadan ayaklarını yataktan indirmesini ve dik pozisyonda oturmasını isteyin.
• Hastaya terliklerini giymesinde yardımcı olun.
• Hastayı sandalyeye oturtmak için dikkatlice destekleyin.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli sandalyeden yatağa transfer
Önlemler!
• Yatak ve tekerlekli sandalye aynı yükseklikte olmalıdır
• Yükseklikleri eşitlemek için kayma tahtası kullanılabilir
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli sandalyeden yatağa kendi kendine
transfer
1. Tekerlekli sandalyeyi ön tarafından yatağa yaklaştırın.
2. Tek tek bacakları yatağın üstüne koyun.
3. Ayakları yatağın üstüne hareket ettirin.
4. Ellerden destek alarak pelvisi kaldırın.
5. Kayma tahtası daha kolay bir transfer için kullanılabilir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP Resim 3. Tekerlekli sandalyeden yatağa önden transfer
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Tekerlekli sandalyeyi yan tarafından yatağa yaklaştırın
• Bacakların ikisini de yatağın üstüne koyun
• Bir eli tekerlekli sandalyeye diğerini yatağın üstüne koyun
• İki elden de destek alarak dirseklere paralel olarak kalçayı
kaldırın.
Tekerlekli sandalyeden yatağa yandan kendi
kendine transfer
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ön taraftan, köşeden ya da yan taraftan tekerlekli
sandalyeden sandalyeye transfer
• Ön taraftan sandalyeye iyice yaklaşın
• Frenleri kilitleyin
• İleri hareket etmek için kollarınızı kullanın
• Bir elinizi sandalyeye diğer elinizi tekerlekli sandalyenin
kolçağına koyun
• Ağırlığınızı ayaklarınıza vererek kalçanızı döndürün ve
sandalyeye oturun
Yerden tekerlekli sandalyeye oturma 1. Yöntem
• Hasta tekerlekli sandalyenin önünde oturmalıdır
• Frenlerin kilitli olduğundan emin olun
• İki elinizi de tekerlekli sandalyenin üstüne koyun
• Dirseklerinizi düzleştirirken, iki ayağınızı da yere koyun
• Kalçanızı çevirin ve tekerlekli sandalyeye oturun
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• Hasta tekerlekli sandalyenin önünde oturmalıdır
• Frenlerin kilitleyin
• İki elinizi de tekerlekli sandalyenin üstüne koyun
• Dirseklerinizi düzeltirken, iki ayağınızı da yere
koyun
• Kalçanızı kaldırın ve tekerlekli sandalyeye oturun
Yerden tekerlekli sandalyeye oturma 2. Yöntem
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Banyo ve Tuvalete Transfer
Güvenlik tavsiyeleri • Kişinin bacaklarını banyonun içine
ya da dışına yerleştirirken sırtınızı düz tutun, dizinizi bükün.
• Havlu asacağını, kapı tokmağını, tuvalet kağıdı tutacağını ya da sabunluğu tutacak olarak kesinlikle kullanmayın — bunlar bir insanın ağırlığını taşıyacak şekilde tasarlanmamıştır.
• Banyoda ve duşta yerde kaymayan bir halı kullanın.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli sandalyeden duş oturağına
• Transfer mesafesini minimuma indirecek şekilde tekerlekli sandalyeyi yerleştirin
• Tekerlekli sandalyenin frenlerinin açık olduğundan ve herhangi bir ayaklığı olmadığından ya da sallanmadığından emin olun.
• KBV’nin bir ayağı transfer yapılacak yönü gösterecek şekilde pozisyonlanır:
– Kişinin, boynunuzdan tutmasına izin vermeyin
– Bir transfer askısı (transfer kayışı) bu transferde kullanılabilir
• Kalktığı zaman kişinin dengesini sağlamak için kendi ağırlığınızı kullanın
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
• KBV’nin dizi hafifçe bükülü, ayaklar ayrı olacak şekilde iyi bir duruş sağlamalıdır. Hastaya olabildiğince yakın olun
• Transfer sırasında hasta kendi vücut gücünü kullanarak yardımcı olmalıdır
– Eğer hasta alt ekstremitelerini kullanamıyorsa, bir kaldıraç kullanılmalıdır
• Hastanın sandalyeden ‘geriye devrilmesini’ engellemek için oturduğu zaman öne eğildiğinden emin olun.
• Kişiye oturma pozisyonunda yol göstermeden önce gerekirse sandalyeyi yaklaştırabilirsiniz
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tekerlekli sandalyeden tuvalete
• Tekerlekli sandalyenin pozisyonunu transfer mesafesi minimum olacak şekilde ayarlayın
• Tekerlekli sandalyenin frenlerini açık olduğundan, herhangi bir ayaklığı olmadığından ya da sallanmadığından emin olun.
• KBV’nin bir ayağı transfer yapılacak yönü gösterecek şekilde yerleştirilmeli:
– Kişinin boynunuza asılmasına izin vermeyin.
– Bir transfer askısı da ( ya da transfer kayışı) bu transferde kullanılabilir.
• Kalktığı zaman kişinin dengesini sağlamak için kendi ağırlığınızı kullanın.
KBV’nin dizi hafifçe bükülü, ayaklar ayrı olacak şekilde iyi bir duruş sağlamalıdır. Hastaya olabildiğince yakın olun. Bu transfer sırasında hasta kendi vücut gücünü kullanarak yardımcı olmalı ve tuvalet parmaklıklarından destek alabilir. Ağırlığı her iki ayağa verip, kalçanızı tuvaletin üstüne kaydırın.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Tuvalet tutunma barları ve destekleri
• Tuvalet barları transferlerde yardımcı olmak üzere tuvaletlere ya da tuvaletlerin dışına yerleştirilebilir
• Hasta – tercih ettiği taraftan transfere cesaretlendirilmelidir.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Ünite 7
• Ortez kullanımı
– Ortezin takılması
– Ortezin çıkartılması
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Hastanın ayak bileğine ortezin takılması (AFO)
• Dize kadar, düz pamuklu bir çorap giydirin. Herhangi bir kırışıklık olmamasına dikkat edin
• Kalça ve dizi bükün • Ayak ortezini (AFO) diz düzken takmayın • Topuktan çekerek ve ayak parmaklarından
iterek ayak bileği kaslarını esnetin
Ortez : Kas iskelet sisteminin fonksiyonel özelliklerini ve yapısını değiştirmek için harici olarak uygulanan bir alettir.
Adım 1 – Ayağı hazırlamak
http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Adım 2– Ayağın AFO içine yerleştirilmesi
• Bir elinizle , diz ve ayak bileğini 90 derecede bükülü tutun • Diğer elinizle, bantları açık ortezi tutun • Önce topuğu ortez içerisine yerleştirin • Topuğu ortezin (AFO) içeriside yerine yerleşecek şekilde aşağıya kadar kaydırın.
http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Adım 3 – Bantların sıkılması
• Baş parmağınızla topuğu AFO
içinde sabit tutun
• Ayak bileği bandını deliğinden
geçirip bağlayın
• En üstteki bandı bağlayın
• Olası kırışıklıkları düzeltmek için
çorabı bilek bandının altından çekin http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Adım 4 – Kontrol et !
Çorapta kırışıklık yok
Bantlar uygun sıkılıkta bağlanmış
Topuğun arkasında boşluk yok
Ayak parmaklarının uçları , tabanın hemen içinde
http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf
http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Dikkatli Olun!
Rahat olması ve cilt basınç problemlerinin önlenmesi için AFO’nun kontrol edilmesi zorunludur. Eğer AFO bu kontrollerden herhangi birinden ‘geçemezse’, çıkartın ve Adım 1’den yeniden başlayın.
539913-LLP-1-2013-1-TR-LEONARDO-LMP
Referanslar
1- http://www.megep.meb.gov.tr/?page=moduller 2- Handbook of Geriatric Nursing Care, 236. cilt, editor: Lippincott Williams & Wilkins 3- http://www.caregiverproducts.com/lifting-techniques-home-caregivers.html 4- http://www.hamiltonhealthsciences.ca/documents/Patient%20Education/OrthosisPuttingOnChild-lw.pdf 5- http://www.biomedcentral.com/1471-2318/13/16 6- http://www.parentgiving.com/shop/senior-mobility-devices-98/c/ 7- http://www.ottobock.com 8- http://www.healthinaging.org/resources/resource:eldercare-at-home-mobility-problems/ 9- http://www.ozurlulervakfi.org.tr/docs/ozurluler.vakfi-mimari.erisilebilirlik.kilavuzu.pdf