12009 ekonomija evropska unija danas srb 17str

7/31/2019 12009 Ekonomija Evropska Unija Danas SRB 17str

1/16

Sadraj

Uvod .............................. 3Institucije EU .............................. 4Sedita EU .............................. 5Drave lanice EU .............................. 6Himna i simboli EU .............................. 6Pravni tokovi EU .............................. 7Osnivaki (temeljni) ugovori .............................. 7Amandmani na osnivake ugovore (tzv.revizioni ugovori) .............................. 7Struktura EU .............................. 8Ustav EU .............................. 8Reform Treaty ili Lisabonski ugovor .............................. 9ta donosi Lisabonski ugovor .............................. 10Izvori prava i pravno naslee EU .............................. 11Nae mesto u EU .............................. 12

I jo neto to treba znati .............................. 14Zakljuak .............................. 16Literatura .............................. 17

1


2/16

UVOD

Izlaganje o EU treba poeti od samog uvoda u pojam Evropske unije i njenih

institucija,preko poitikih i ekonomskih svojstava i prednosti doi i do akata koji su je

obiljeili i stvorili ovakvom kakva jeste. Pokuau odgovoriti na pojedina pitanja koja sasobom nosi EU.

Evropska unija je meuvladina i nadnacionalna unija 27* evropskih demokratskih

drava, koja se zasniva na potivanju zakona i demokratije. Po svom ureenju nije ni

drava,a nije ni meunarodna organizacija,njena struktura je posebna,sui generis.

Ukupna povrina tih 27 zemalja je 4,325,675 km. Da je jedinstvena zemlja, bila bi sedma

po redu drava u svijetu po povrini. Broj graana EU je otprilike 496 miliona (januar

2007). Bila bi dakle trea po redu poslije Kine i Indije, da se radi o pravoj dravi**.

Trenutno je najmonija regionalna organizacija koja postoji u svijetu. Neki

teoretiari smatraju da se moe rei da je EU federacija ili konfederacija, jer se drave

lanice odriu dijela suvereniteta radi zajednikih interesa koje tite kroz zajednike

institucije. Meutim, Unija nema pravo da premjesti dodatna ovlaenja drugih lanica na

sebe bez doputenja lanice. Isto tako, odreeni broj lanica rukovodi samostalno svojim

politikama od nacionalnog interesa, kao to su vanjski poslovi, odbrana, valuta.

Zahvaljujui ovakvom organizovanju, Evropska unija se ne moe definisati ni kao

internacionalna organizacija,ni kao konfederacija ili federacija.

Evropska unija, nastala pod sadanjim imenom, osnovana je Ugovorom o

Evropskoj uniji (tzv.Mastrihtski sporazum) 1992. godine. Mnogi aspekti EU su postojali iprije potpisivanja ovog ugovora, preko raznih organizacija koje su se osnivale 50-ih godina

dvadesetog vijeka.Zelja da se Evropa obnovi i sprijei mogunost da se katastrofe nakon

Prvog svjetskog rata, a zatim i Drugog svjetskog rata, ponove, bila je pokretaka snaga za

osnivanje Evropske unije.

Godine 1951. oformljena je Evropska zajednica za ugalj i elik,a predstavljala je

poetak daljeg ujedinjenja Evrope. est godina poslije,1957.g.,osnovana je Rimskim

ugovoromPrva carinska unija, koja se izvorno zvala Evropska ekonomska zajednica, a

implementirana 1. januara 1958. Kasnije se promjenila u Evropsku zajednicu, koja je sadaprvi stub Evropske unije.

Na prvi pogled EU djelujuje i zvuci komplikovano, zbunjujue, ali upoznavanje sa

njenom strukturom i dokumentima to zamreno klupko razmotava i pojednostavljuje.

2


3/16

*Od 1. januara 2007. EU ima 27 zemalja.**www.wikipedia.com***EU je definisana kao:

federacija u monetarnim odnosima, poljoprivredi, trgovini i zatiti ivotne sredine;konfederacija u socijalnoj i ekonomskoj politici , zatiti potroaa, unutranjoj politici i kao

meunarodna organizacija u spoljnoj politici. (www.wikipedia.com)

INSTITUCIJE EU

Kao to sam napomenula,za razumjevanje EU,treba razumjeti njenu institucinalnu

strukturu i funkcionisanje. Treba shvatiti da ovdje klasina podjela vlasti ne vai u

potpunosti.

Evropska unija ima nekoliko institucija:

Evropsko vijee nije bila institucija,vec pojam sastajanja na vrhu od 1974.g. efova

drava ili vlada drava lanica.Razvio se iz povremenih samita dravnih elnika

odravanih dva puta godinje.Stupanjem Ugovora na snagu EV postaje institucijom EU,a

ulogu rotirajueg predsjednitva preuzee predsjednik EV.

Evropski parlament ini 732 predstavnika,direktno izabranih na izborima u zemljama

lanicama Unije. Predstavlja graane EU,a od 1979.g. zastupnici se biraju neposrednim

glasanjem.Ova institucija daje Uniji demokratski legitimitet.Predstavnici se biraju na

petogodinji mandat, a zastupaju nezavisne predstavnike i predstavnike stotinjak

politikih stranaka, koji su uglavnom okupljeni u osam politikih grupacija.

Savjet Evropske unije ili Savjet EU ili Savjet ministara ili skraceno Savjet, najvanije jezakonodavno tijelo Unije. Okuplja ministre spoljnih poslova zemalja lanica ili resorne

ministre, a uestalost okupljanja zavisi od problematike o kojoj se raspravlja. Savjetom

predsjedava svaka zemlja lanica u vremenskom periodu od est mjeseci.

Evropska komisija uva osnovne tekovine EU i stara se o primjeni i zatiti

konstitutivnih ugovora EU. lanovi Komisije su ugledni politiari iz drava lanica. Svaka

ima po jednog lana u Komisiji, a Francuska, Italija, Njemaka, panija i Velika Britanija

po dva.

Evropski sud pravde nadgleda potovanje prava u tumaenju i primjeni Osnivakih

ugovora i akata institucija i drugih tijela Zajednice (Unije),a ini ga 15 sudija i 9

nezavisnih advokata.

Evropski revizorski sud ustanovljen je 1977.g.,kontrolie prihode i rashode Unije i

dodjelu budetskih sredstava. Sud ini po jedan sudija revizor iz svake drave lanice

Unije, koje imenuje Savjet ministara na mandat od 6 g.. Ugovorom iz Mastrihta dodeljen

mu je status EU-organa.

3


4/16

Postoji i nekoliko finansijskih tijela pri EU:

Evropska investiciona banka EIB,finansijska je institucija EU sa sjeditem u

Luksemburgu.

Njena uloga je da osigura sredstva za kapitalne investicije vezane za razvoj i integraciju

Unije.Evropska banka za obnovu i razvoj EBRD,osnovana je 1991. godine da bi pomogla

strukturne reforme, tranziciju ka trisnoj privredi i razvoj preduzea i infrastrukture u

zemljama biveg Istocnog bloka. Sjedite je u Londonu, a ini je 60 lanica (58 drzava,

EZ i EIB).

Evropski investicioni fond EIF, novo je tijelo Unije, sa sjeditem u Luksemburgu.

Njegovi su dioniari Evropska investiciona banka, Komisija EU i ostale evropske

finansijske institucije, koje se sastaju dva puta godinje.

Evropska centralna banka - ECB sa sjeditem u Frankfurtu u Njemakoj poela je da

radi 1. januara 1999, uporedo s uvoenjem monetarne unije,a zajedno sa nacionalnim

bankama ini Evropski sistem centralnih banaka.

Posebno tijelo koje se bori protiv meunarodnog kriminala:

Evropska policija Europol je osnovana ugovorom iz 1995. godine, sa sjeditem u

Hagu,a ima za cilj borbu protiv svih oblika meunarodnog kriminala na podruju drava

lanica,ukljuujui i terorizam i borbu protiv droge.

Postoji jo mnogo tijela zaduenih za sprovoenje objektivne politike i pravde. To su tzv.

Agencije Evropske unije.

SJEDITA EU

Kao to se moe primjetiti,Evropska unija nema zvanini glavni grad, a sjedita njenih

institucija se nalaze u nekoliko razliitih gradova.

Sjedite Evropske komisije i Savjeta Evropske unije (Savjet ministara), kao i domain

sastanaka i plenarnih zasjedanja Evropskog parlamenta jeste Brisel,te se upravo zbog

toga Brisel smatra de fakto glavnim gradom EU.

Sjedite Evropskog parlamenta i domain veine plenarnih zasjedanja je Strazbur.Evropski sud i sekretarijat Evropskog parlamenta se nalaze u Luksemburgu,dok je

Evropska centralna banka smjetena u Frankfurtu.Ostale finansijske institucije su

smjestene u Luksemburgu,a Europol u Hagu.

4


5/16

DRAVE LANICE EU

est osnivakih zemalja EU bile su: Belgija, Francuska, Zapadna Nemaka, Italija,

Luksemburg i Holandija.Dalji proces ujedinjenja hronoliski se odvijao slijedecim

redoslijedom:1973. Danska, Republika Irska i Ujedinjeno Kraljevstvo;

1981. Grka ; Grenland, koji je sastavni deo Danske je na referendumu (1979) napustio

sve evropske institucije 1985. godine.

1986. Portugalija i panija; 1990. godine teritorija i stanovnitvo Evropske zajednice su

uveani kada se Istona Nemaka ponovo ujedinila sa Zapadnom Nemakom;

1995. Austrija, Finska i vedska;

2004. Estonija, Kipar, Letonija, Litvanija, Maarska, Malta, Poljska, Slovaka, Slovenija i

eka (najvee proirnje EU); 2007. Bugarska, Rumunija.

Zvanine zemlje kandidati za lanstvo su Hrvatska, Makedonija i Turska, koja je takoe

kandidat za koga se ne zna taan datum prijema i drava oko koje se vode razne

polemike unutar EU o tome da li bi trebala da bude primljena u lanstvo. Mnoge drave,

kao to su Norveka, vajcarska i Island, ne ele da uu u EU, ali s njom imaju

specijalne odnose (sporazume).

Glavna pitanja sa kojima se Evropska unija u ovom trenutku bavi je njeno proirenje na

jug i istok, odnosi sa Sjedinjenim Amerikim Dravama, revizija pravila Pakta za

stabilnost i konacno potpisivanje Ugovora o EU, Lisabonskog ugovora, koje je zamijenio

neuspjeli Ustav EU.

Simboli i himna EU

Zastava EU koju ini plava podloga s 12 zlatnih zvjezdica rasporeenih u krug bila je

zastava Vijea Evrope, a 1985. efovi drava prihvatili su ideju da postane slubena

zastava Evropske Unije. Zvjezdice su poredane u krug, ne dodiruju se meusobno,

jer on simbolizuje solidarnost i sklad evropskih naroda.

Zastava Evropske unije s 12 zvjezdica nije se mijenjala ni nakon njenog proirenja

2004.godine, jer broj zvjezdica ne predstavlja broj lanica, ve je 12 izabran kao brojkoji tradicionalno predstavlja simbol savrenstva,punoe,jedinstva i cjelovitosti,a

odgovara broju mjeseci u godini i broju sati na brojaniku sata. Adaptirana Deveta

simfonija Ludvig van Betovena (Oda radosti) usvojena je od Savjeta Evrope 1972.

godine i koristi se u Evropskoj uniji od 1986. g. kao himna EU.

Himna Evropske Unije ne zamjenjuje nacionalnu himnu zemalja lanica ve istie

5


6/16

zajednike vrijednosti evropskih zemalja i simbolizuje ideju mira, slobode i

solidarnosti u Evropi. Moto EU jeste: Ujedinjeni u razliitosti, odnosno In varietate

concordia na latinskom.

PRAVNI TOKOVI EU

EU je jedinstvena ugovorna zajednica i njene ugovore moemo podijeliti na

osnivake ugovore i amandmane na osnivake ugovore.

Osnivaki (temeljni) ugovori*

Parikim ugovorom, potpisanim 18.matra 1951.g. izmeu Belgije, Francuske,

Njemake (tada Zapadna Njemaka), Italije, Luksemburga i Holandije*, utemeljena

je Europska zajednica za ugalj i elik (EZU-ECSC)**, koja je 1993. postala dio

Europske unije. Ugovor EZU je istekao 23. juna 2002., pedeset godina nakon to jestupio na snagu. Drugi, jako znaajan ugovor za nastanak i razvoj EU onakve kakva

je danas su Rimski sporazumi***, potpisani 1957.g., a stupili na snagu 1958.g.

potpisani od strane istih zemalja,a kojim je osnovana Evropska Ekonomska

Zajednica i EUROATOM. Trei osnivaki ugovor je Mastrihtski sporazum.

U Mastrihtu je potpisan Ugovor o Evropskoj uniji koji je ratifikovan 1993. godine.

Ugovor donosi novine u sljedeim podrujima: razvoj ekonomske i monetarne unije,

jaanje institucionalne strukture Unije i demokratizacija Evropske zajednice i

definisanje zajednike spoljne i sigurnosne politike.

Amandmani na osnivake ugovore (tzv.revizioni ugovori):

Ugovor o spajanju (udruivanju), potpisan u Briselu 1965.g,iji je cilj bio da se

sve institucije spoje u jednu instituciju, tj. da se uspostave zajedniki organi

EEZ, EZU i EUROATOM-a.

Jedinstveni evropski aktje specifican pravni akt EZ kojim je prvi put dopunjen

Rimski ugovor,a potpisan je u Luxamburgu i Den Hagu 1986.g.,a predvia mjere

jedinstvenog unutranjeg trita.Ovaj ugovor je trgao EEZ iz letargije u koju je bila

zapala,a ovim dokumentom put EEZ je vrsto opredjeljen za to vru i potpuniju

ekonomsku integraciju. U tom smislu je kao neposredni cilj bilo odreeno

uspostavljanja unutranjeg trita, a kasnije i ekonomske unije.

6


7/16

Prvi korak na tom putu je bilo uspostavljanje jedinstvenog ili unutranjeg trita do

1992.g.,a 10 godina kasnije, 2002. godine, 11 drava lanica su izmeu sebe

uspostavile:

Amsterdamski sporazum potpisan 17. juna 1997.godine (stupio na snagu 1.maja

1999),bio je rezultat tree Meuvladine konferencije zapoete 1996.g. u Torinu,astupio je na snagu 1999.g.,izvrio je izvjesne institucionalne reforme u Uniji sa ciljem

jaanja saradnje i pojednostavljenja sistema Evropske Unije.

Ugovor iz Nice , potpisan 26.februara,2001.g., rezultat je maratonskog

zasjedanja i imao je jedan od glavnih zadataka da sve postojee ugovore objedini u

jedinstveni akt-evropski Ustav.Ovaj ugovor je bio dopuna Amsterdamskom ugovoru.

*Ovih est zemalja se nazivalo Evropa estorice, a danas ve govorimo o Evropi

dvadesetsedmorice

**umanov plan, str. 12 ovog rada

***Ova dva ugovora esto se spominju kao Rimski ugovori, a kad se koristi pojam Rimski

ugovormisli se samo na Ugovor o osnivanju Evropske ekonomske zajdnice-EZZ. Zekerijah

Smaji, Evroska unija za svakoga, Sarajevo, 2005.g.,str.24. eurozonu sa eurom kao

jedinstvenim novcem i sa jedinstvenom monetarnom politikom i monetarnom vlau

predstavljenu kroz Evropsku centralnu banku.

Struktura EU

Danas struktura EU,poslije ovih ugovora i njihovih dopuna, podsjea na grki

hram,ima temelje(ugovori),tri stuba i zajedniki krov(EU).Tako prvi stub predstavlja

carinsku uniju,jedinstveno trite,zajedniku agrarnu politiku,monetarnu uniju,te

zajedniko naslijee* od EZU do EU.Drugi stub je stub zajednike vanjske i

sigurnosne politike**,a trei stub policijska i sudska saradnja*** u krivinim

pitanjima,ESDP(Europian Security and Defense Policy),pravda i unutranji poslovi.

Ustav EU

Evropski Ustav je trebao zamjeniti sve ranije postojee ugovore,ali ni u jednommomentu zamjeniti ustave drava lanica.Zajedniki ustav ima vlastitu autonomiju i

koegzistira s nacionalnim ustavnim aktima svojih potpisnica*.Poslije neto manje od

godinu i po dana provedenih na pripremi nacrta prvog zajednikog Ustava,i nakon 10

mjeseci rasprave,na samitu u Briselu,u junu 2004.g. usvojena je konana verzija

Ustava.Ostala je obaveza da se potpie nakon par mjeseci (oktobar-novembar),a

7


8/16

ratifikacija u svim tadanjim zemljama EU trebalo je da se obavi u naredne dvije

godine. Ustav bi rijeio neka glavna pitanja kao sto su priroda EU,njen odnos prema

drugim zajednicama,odnos EU prema svojim lanicama,institucionalno pitanje i

mnoga druga.

*Zajedniko nasljee ili Acquis koje nije samo pravo,ve obuhvata i primarno isekundarno pravo,tj.pravo osnivakih ugovora i pravo koje iz njih proistie,te ugovori

izmeu drava lanica,meunarodni ugovori,deklaracije,rezolucije i drugi akti.

**Ustanovljena je ugovorm o EU iz Mastrihta.

***Jos uvijek se zasniva na meuvladinoj saradnji,s tim da politika kontrolezajednikih granica jos uvijek nije usaglaena,kao ni politika azila i imigracija.

Meutim,ratifikacija ovog Ustava EU je propala odbijanjem ratifikacije od stane

Francuske i Holandije.Zato danas umjesto prvog Ustava EU imamo Reform Treaty

danas ve poznat kao Lisabonski ugovor ili Sporazum o reformi institucija,.Osnovna

razlika jeste to Lisabonski ugovor nema formu ustava i ne mjenja ve postojee

akte,vec ih samo nadopunjava.

REFORM TREATY ILI LISABONS KI UGOVOR

efovi drava i vlada zemalja lanica Evropske unije postigli su konano dogovor o

reformskom ugovoru, odnosno novom temeljnom ugovoru EU, koji e i definitivnozamijeniti ugovor EU iz Nice, po kojem je do sada funkcionisala EU. Sveana

ceremonija potpisivanja Lisabonskog ugovora,odrae se 13. decembra ove godine u

Lisabonu, glavnom portugalskom gradu u manastiru Dos eronimos,iz 16.vijeka, gde

je potpisan sporazum o pristupanju Portugalije EU 12.juna 1985.g.Poslije ratifikacije

svih 27 zemalja-drava lanica,ugovor bi trebao da stupi na snagu 1.januara

2009.g.

Ovaj ugovor je nastao sa namjerom da izvri reformu EU pratei propalu ratifikaciju

predloenog Evropskog Ustava.Sve drave ,izuzev Irske e ratifikovali ovaj dokument

u parlamentu,a Irska nacionalnim referendumom.

Politiari EU su saglasni u ocijeni da je novi dogovor pomogao EU da prebrodi

institucionalnu krizu,to je i izjavio Hose Sokrates,portugalski premijer i

predsjedavajui Evropskog savjeta.Njegov entuzijazam je podjelio i predsjednik

Evropske komisije,Hose Manuel Baroso,rekavi da je ovo istorijski sporazum EU.

8


9/16

Glavne prepreke za postizanje dogovora predstavljala su aktuelna pitanja Italije i

Poljske.Zahtjevi Poljske su ispotovani,povean je broj nezavisnih pravnih savjetnika

u Evropskom sudu pravde i dato je pravo veta u vrlo tijesnim odlukama.Italija je

dobila jedno dodatno mjesto u Evropskom parlamentu,to predstavlja broj od 750

poslanika i plus predsjednik.

TA DONOSI LISABONSKI UGOVOR

Lisabonski Ugovor je preraena verzija nacrta ustava,odobrenog 2004., proglasivi

ga otvaranjem nove ere u evropskim integracijama. Novi dokument nije u obliku

ustava i u njemu se ne pominju ni himna ni zastava EU, kako bi Ugovor bio

prihvatljiviji. Meutim, zadrane sve kljune reforme iz prvobitnog dokumenta. Tako

e EU dobiti predsednika sa duim mandatom koji bi trebalo da ojaa profil i

jedinstvo Unije, monijeg efa spoljne politike koji e biti i potpredsjednik Evropskekomisije, vie demokratije u procesu odluivanja i vie mjesta za evropski i

nacionalne parlamente,smanjenje broja eurokomesara i poslanika Evropskog

parlamenta,te uvodjenje novog sisitema glasanja u Savjet Evrope.

Ugovorom su smanjena prava nacionalnog veta kako bi se dozvolilo da vie odluka

bude donoeno veinskim izglasavanjem umjesto jednoglasnog pristanka.Ubrzae se

proces donoenja odluka u bitnim pitanjima kao to su odbrana,energetska

sigurnost,klimatske promjene i migracija.

Evropska komisija namjerava da predloi uvoenje specijalnih plavih karti kako bi

se olakao ulazak visokokvalifikovanih migranata u 27 zemalja Unije. Ovaj vizni

reim omoguie visokokvalifikovanim migrantima bru proceduru za dobijanje

radnih dozvola i olakati im mogunost rada u drugim zemljama EU ili dobijanje

dravljanstva, navodi se u tekstu prijedloga. Svih 27 lanica EU treba da odobre ovaj

novi vizni reim, a jedan od najveih njegovih protivnika je Nemaka.

Novost je da EU dobija pored predsjednika i svog ministra spoljnih poslova. On e se

zvanino zvati visoki predstavnik za spoljne poslove i bezbjednost.Smanjie se i

broj evropskih komesara, tako da od 2014. vie nee svaka drava lanica imati svog

predstavnika u Evropskoj komisiji treina e uvek morati da eka svoj red, a ostale

e ga imati na po pet godina.

9


10/16

Prema novom ugovoru, odluke u EU e se donositi veinom, a ne jednoglasno,u 50

novih oblasti koje ukljuuju pravnu i policijsku saradnju, obrazovanje i ekonomsku

politiku. Jednoglasno odluivanje je i dalje potrebno za spoljnu politiku, odbranu,

socijalna pitanja, oporezivanje i kulturu.

Meu najvanijim izmjenama su i vee nadlenosti za Evropsku komisiju, Evropski

parlament i Evropski sud pravde, uklanjanje prava veta drava lanica u mnogim

oblastima, kao i proglaenje Evropske povelje o ljudskim pravima za pravno

obavezujui dokument EU (dosad je imala karakter politike deklaracije).

Izvori prava i pravno naslijee EU

Izvori prava EU se dijele na primarne, sekundarne i ostale izvore.

Primarni izvori prava EU su osnivaki ugovori sa izmjenama i dopunama koje suunijeli Ugovor iz Amsterdama i Ugovor iz Nice.

Sekundarni izvori prava Evropske unije su propisi koje donose institucije EU.lan

249. ( bivi lan 189. ) Ugovora o osnivanju Evropske zajednice navodi tri vrste

obavezujuih* pravnih akata:uredbe,direktive i odluke,te dvije vrste

neobavezujucih** pravnih akata:preporuke i miljenja.

Pod ostalim izvorima prava podrazumijevaju se presude Evropskog suda pravde,

opta naela prava EU kao i meunarodni ugovori koje je Evropska unija sklopila s

drugim dravama i meunarodnim organizacijama, kao i meunarodni ugovori

izmeu drava lanica Evropske Unije.

Acquis communautaire ( Aki ) predstavlja zakonodavstvo EU, odnosno

komunitarno pravo i pravne tekovine Evropske Unije,a koristi se kao naziv za skup

prava i obaveza koje obavezuju sve zemlje lanice. Acquis communautaire obuhvata

sadraj, naela i politike ciljeve osnivakih ugovora;carinsku uniju, zajedniku

agrarnu politiku,sva pitanja ekonomske i monetarne unije,zakonodavstvo,

deklaracije i rezolucije koje je usvojila Evropska Unija, mjere koje se odnose na

zajedniku spoljnu i bezbjednosnu politiku, mjere koje se odnose na pravosue iunutranje poslove, meunarodne ugovore koje je sklopila Evropska Unija, kao i

ugovore izmeu zemalja lanica na podruju djelovanja Evropske Unije.

Drave koje imaju za cilj lanstvo u Evropsku Uniju moraju prihvatiti odluke iz

osnivakih ugovora i usvojiti Acquis Communautaire.Prije novog Ugovora o EU,AKI je

10


11/16

sadravao 31 poglavlje o pravima i slobodama,a danas se taj broj uveao na 35

poglavlja.

*Uredba obavezuje u potpunosti i neposredno se primjenjuje u svim zemljama

lanicama. Uredba ima jainu neposredno primjenjivog prava. Zemlje lanice,

njihove institucije i vlasti moraju je potovati jednako kao svoje nacionalno pravo.Uredba se odnosi na sve zemlje lanice i sva pravna i fizicka lica u EU.

Direktiva ( uputstvo ) je, uz uredbu, najvaniji pravni instrument Evropske

zajednice. Osnovni cilj direktive je pribliavanje zakonodavstava, a ne izjednaavanje

zakona, kao to je to sluaj s Uredbom. Oni na koje se direktive odnose ( npr. zemlje

lanice ), moraju ih prevesti u nacionalno zakonodavstvo.

Ugovor o osnivanju Evropske zajednice definie odluke na sljedei nain: "Odluka je

obavezna u potpunosti za one na koje se odnosi". Odluke se mogu odnositi na zemlje

lanice, pojedince ili ogranieni broj konkretnih osoba.

**Preporuke i miljenja nisu pravno obavezujui, njihova svrha je da na

neobavezujui nain upute one na koje se odnose na odreeno poeljno ponaanje.

NAE MJESTO U EU

Evropska zamlja, a nije u EU...poinje da zvui kod nas jako normano,umjesto

neshvatljivo.Mnogo tee e biti ivjeti i opstajati u BiH koja e graniiti sa svim

zemljama lanicama EU, nego ispuniti potrebne uslove za ulazak.Izolovanost,koja bi

nas mogla doekati, u skorijoj budunosti, bi bila najgora mogua opcija za BiH

injene graane.S druge strane,biti lan EU doima se lakim poslom kad pogledamoteorijski pristup problemu (kod nas je to problem). To izgleda ovako:sve to jedna

drava treba da uradi jeste da ispuni uslove za apliciranje za lanstvo u EU, a to

su:aplikacija, da je drava suverena, te da je drava koja aplicira evropska drava

(ispunjavmo te osnovne uslove).

Novinu su donijeli Kopenhagenski kriteriji* za lanstvo u EU 1993.g. gdje se

zahtjeva stabilnost institucija drave kandidata,koje e osigurati demokratiju,pravnu

dravu,potivanje prava i sloboda,te postojanje djelotvorne trine

ekonomije,sposobnost drave kandidata da izdri trinu konkurenciju u EU i na

kraju sposobnost preuzimanja obaveza koje proizilaze iz lanstva,ukljuujui

provoenje ciljeva politike,ekonomske i monetarne unije(za ove uslove bi se trebali

truditi malo vise,ali naravno ne smatram da su nemogui).

11


12/16

Meutim i Kopenhagenki kriteriji se dopunjuju 1995.g. na Madridskom samitu** i

to u pogledu institucionalnog kapaciteta i podjele na politiki,ekonomski i pravni i

institucionalni kriterijum.Ispunjavanjem smejrnica datih Mapom puta*** BiH se

polako poela uobliavati u dravu kakva treba EU. Uspjehe BiH na putu EU smo

moda trebali malo vie ohrabriti,jer sve do sada postignuto poinje da pada u sjenudananje politike krize.Nae susjedne zemlje su kandidati za

ulanjenje,Hrvatska,Makedonija i nesto dalja Turska.Bosna i Hercegovina,zajedno sa

Hrvatskom,Makedonijom i jo Srbijom,Crnom Gorom i Albanijom spada u regiju

Zapadnog Balkana,tzv.prostor zapadno od Grke,juno od Slovenije,koji obuhvata

najsiromanije zemlje Evrope.Stoga je Zapadni Balkan prostor gdje je planiran.

*Kopenhagenski kriteriji su polazni uslovi koje zaintresovana zemlja treba postii

,mogu se podijeliti na tri osnova uslova:politiki(demokratija...),ekonomski(trite...)

i pravni(sposobnost preuzimanja obaveza)-Prezentacija gospoe Jasminke Ajanovic

na Alademiji za politike lidere/liderke 2007.g.

**Uvodi se jo jedan uslov pored tri kopenhagenka,a to je institucionalni kriterij

koji podrazumjeva prilagoavanje javne uprave i administracije.Kod nas poznato kao

reforma javne uprave.

***Mapom puta je BiH je dobila Agenciju za dravnu slubu,zajedniki

paso,zajednika vojska,Dravni trezor,stalni Sekretarijat Predsjednitva BiH,Javni

RTV servis i tri samostalna srvisa,sproveden je Izborni zakon i Zakon o dravnoj

graninoj slubi,i tada je reforma policije bila u zavrnoj fazi,to se danas ne moerei.

Poseban proces stabilizacije ekonomskog, drutvenog, socijalnog, trinog, i

politikog aspekta. Ovim zemljama je prvo omoguen Regionalni pristup,

1997.g.,zatim postepeno individualno pristupanje evropskim i sjeveroatlanskim

integracijama (NATO-North Atlantic Treaty Organization).

Krajem juna 2003.g. odran je Solunski samit, poznat jo kao i prvi

velikibalkanski samit na kome je EU dala podrku daljem napretku u vidufinansijske pomoi od oko 4,6 milijardi eura za period od 2002.-2006.g. Ovim

samitom drave iz regiona su pozvane da ispunjavanjem odreenih politikih i

ekonomskih uslova, pristupe EU u to skorijoj budunosti. Jos jedan u nizu znaajnih

ugovora izmeu EU i zemalja jugoistone Evrope je Sporazum o stabilizaciji i

12


13/16

pridruivanju. Sporazumi su poeli da se potpisuju u Makedoniji i Hrvatskoj

2001.g.,u Albaniji 2003.g.gdje je na rok bio malo iza njih, 2005.g.

Ono to donosi EU BiH mi nismo jo oigledno svjesni. Mada ce biti dosta onoga to

e sa sobom i odnijeti..

Poveane mogunosti stranih u ulaganja u nau zemlju, poveanje trita, engen sepolako pribliava BiH granicama, poboljanja infrastrukture, ali i djelimian gubitak

suvreniteta, te kvalitativno i kvantitativno poboljsanje finansiranja iz budeta EU.

Ostaje samo da naglasimo da put do EU ne mora biti dug i da se nadamo budjenju

svijesti evropskog graanina.

Sretno Bosno i Hercegovino...

I jo neto to trebamo znati

Sta je UMANOVA DEKLARACIJA?

Evropskoj zajednici za ugalj i elik je prethodila umanova deklaracija,tj.umanov

plan,projekat koji bi ujedinio industriju uglja i elika, dva najvea proizvoaa,

Njemake i Francuske u Evropsku zajednicu za ugalj i elik, a samim tim bi se

onemoguio svaki budui rat izmeu tih zemalja.Idejnim tvorcem ovog plana smatra

se an Mone,koji je bio francuski ekonomista,i Altijero Spineli,italijanski federalista,

ali je ipak deklaracija dobila naziv po Robertu umanu francuskom ministru vanjskih

poslova zbog njegovih zalaganja za vrijeme pregovora.

Sta predvia engenski sporazum?

Stvaranje jedinstvenog trita za sobom je povlailo ukidanje granica izmeu

zemalja potpisnica.Tako je u malom gradu u Luksamburgu, engenu,

14.juna,1985.g. dogovoreno potpuno ukidanje granica Njemake, Belgije, Francuske,

Luksemburga i Nizozemske.Bojazan od uklanjanja graninih kontrola je dovela do

toga da se ovaj sporazum nije sprovodio, to je natjeralo potpisnice da se opet

odlue, da 1990.godine potpiu Konvenciju o provedbi Sporazuma iz engena.

Konano je stupio na snagu 1995.g. u martu. Danas je engenski sporazum

sporazum o otvorenim granicama, dovodi do ukidanja granine kontrole izmeuzemalja koje su potpisale sporazum i poveava se saradnja izmeu policije i sudova.

Za koga je Bijela knjiga?

Evropska unija je 1995. godine, objavila Kodeks ponaanja ,Bijelu knjigu*,da bi

dravama zainteresovanim za pristupanje EU stavila do znanja svoje zahtjeve.Bijela

13


14/16

knjiga je priprema pridruenih zemalja Centralne i Istone Evrope za integraciju u

unutranje trite Unije, u kom navodi 23 oblasti u kojima drave zainteresovane za

ulanjenje treba izvriti potrebna zakonska usklaivanja sa pravnim sistemom

Evropske unije.**Ona slui kao identifikator za sprovoenje kjunih mjera i predlae

radoslijed aktivnosti u procesu pribliavanja.Ponekad slijedi Zelenu knjigu***.

Najnovija Bijela knjiga je objavljena 2001.g. koja podstie dalji razvoj.

OD KADA KORISTIMO EURO?

Euro je prvo vaio kao obraunska jedinica u 11 zemalja lanica Evropske Monetarne

Unije(Njemaka, Francuska, Austrija, Belgija, Finska, Irska, Italija, Luksemburg,

Holandija, Portugalija i panija) kad se 1999.g. ukinuo eki.Tada su sve Banke i

preduzea prele na poslovanje eurom. U prelaznom periodu od 1.januara 1999. do

31.decembra 2001.godine plaanja su mogla da se vre u euru i u nacionalnim

valutama, a od 1. januara 2002.godine u lanicama Evropske monetarne unije

banknote i kovani novac denominirani u euru su jedino zakonsko sredstvo plaanja,a

1.januara 2002.g. euro postaje zakonsko sredstvo plaanja.

14


15/16

ZAKLJUAK

Evropska unije je unija 27 zemalja sa prostora Evrope koje su se odrekle dijela svojesuverenosti radi ulaska u EU i njenog statusa zemlje lanice.

Biti u EU znai ekonomsku stabilnost,pravnu mogunost prihvatanja obaveza,

potivanje prava, visok standard ivota, obrazovanje na zavidnom nivou i mogunostsmanjenja nezaposlenosti i jo mnogo toga.

Kroz institucije EU drave lanice odavaju svoj integritet i bore se za rjeavanjesvojih pitanje na raznim samitima i zasjedanjima.

Tolika povrina teritorije i toliki broj stanovnika (bila bi trea po redu iza Indije i Kineda je jedinstvena drava) govore nam da se radi o jednoj jakoj i monoj sili koja ebiti kroja sudbine i kod nas na Zapadnom Balkanu.

Biti lan ovako jedne mone porodice kakva je EU je ast,prije svega, ali i garancijasigurnosti, da nee na ovim prostorima biti ponovjeni uasi i stradanje proteklog

rata.

Potpisivanje Ugovora iz Lisabona e pojdnostaviti funkcionisanje EU i pribliie jedrugim zemljema koje su kandidati ili potencijalni kandidati za ulazak,gdje midobijamo svoju ansu.

15


16/16

Literatura

Evropska unija za svakoga, Zekerijah Smaji,Sarajevo 2005.g.Eurokontakt;

Kako funkcionira EU, Vodi kroz institucije EU,European Communities,2003.g.;

Izlaganje Mr Saa Leskovac-koordinator za reformu javne uprave-Ured za reformujavne uprave u BiH,na okruglom stoluReforma dravne slube i dalji pravcireforme;u Banja Luci,mart 2004.g.;

Prezentacija gospoe Jasminke Ajanovi,matreijal predstavljen na Akademiji zapoliticke lidere i liderke;

Iinternet stranice:

www.projuris.org/evropska_unija.htm

www.wikipedia.org

www.europa.eu

www.becei.org

www.hcabl.org

www.nezavisne.com

www.osloboenje.bawww.princom.biz

www.glas-javnosti.co.yu

www.politika.co.yu

www.ekonomist.co.yu

www.bnr.bg

www.b92

www.dei.gov.ba

16
http://www.projuris.org/evropska_unija.htmhttp://www.wikipedia.org/http://www.europa.eu/http://www.becei.org/http://www.hcabl.org/http://www.nezavisne.com/http://www.princom.biz/http://www.glas-javnosti.co.yu/http://www.politika.co.yu/http://www.ekonomist.co.yu/http://www.bnr.bg/http://www.b92/http://www.dei.gov.ba/http://www.projuris.org/evropska_unija.htmhttp://www.wikipedia.org/http://www.europa.eu/http://www.becei.org/http://www.hcabl.org/http://www.nezavisne.com/http://www.princom.biz/http://www.glas-javnosti.co.yu/http://www.politika.co.yu/http://www.ekonomist.co.yu/http://www.bnr.bg/http://www.b92/http://www.dei.gov.ba/

12009 ekonomija evropska unija danas srb 17str

Documents